Hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án trong hoạt động cho vay tại chi nhánh ngân hàng TMCP đầu tư và phát triển daklak

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
-------------

TRẦN KHÁNH TUẤN

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH
TÀI CHÍNH DỰ ÁN TRONG HOẠT ĐỘNG
CHO VAY TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG TMCP
ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN DAKLAK

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Đà Nẵng – Năm 2014


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng
được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận văn

Trần Khánh Tuấn

MỤC LỤC


MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài........................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................2

4. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................3
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài..............................................4
6. Bố cục đề tài..........................................................................................4
7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu...............................................................4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH TÀI
CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƯ TRONG CHO VAY TẠI CÁC NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI................................................................................................8
1.1. ĐẶC ĐIỂM CỦA DỰ ÁN ĐẦU TƯ.........................................................8
1.1.1. Khái niệm dự án đầu tư...................................................................8
1.1.2. Đặc điểm dự án đầu tư.....................................................................8
1.2. HOẠT ĐỘNG CHO VAY DỰ ÁN Ở NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI...10
1.2.1. Khái niệm hoạt động cho vay theo dự án đầu tư...........................10
1.2.2. Đặc điểm và quy trình cho vay theo dự án của ngân hàng thương
mại...........................................................................................................12
1.3. THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN TRONG CÁC HOẠT ĐỘNG CHO
VAY CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI....................................................16
1.3.1. Khái niệm và sự cần thiết thẩm định tài chính dự án....................16
1.3.2. Nội dung thẩm định tài chính dự án trong các hoạt động cho vay
của ngân hàng thương mại.......................................................................18
1.4. CHẤT LƯỢNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN TRONG CÁC
HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI..................28
1.4.1. Khái niệm chất lượng thẩm định tài chính dự án..........................28
1.4.2. Các chỉ tiêu xác định chất lượng thẩm định tài chính dự án.........28


1.5. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC
THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN...............................................................32
1.5.1. Các nhân tố chủ quan....................................................................33
1.5.2. Các nhân tố khách quan.................................................................35
TÓM TẮT CHƯƠNG 1................................................................................37

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH
DỰ ÁN TRONG CÁC HOẠT ĐỘNG CHO VAY TẠI NGÂN HÀNG
TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH
DAKLAK........................................................................................................38
2.1. KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN
VIỆT NAM – CHI NHÁNH DAKLAK.........................................................38
2.1.1. Giới thiệu về BIDV DakLak.........................................................38
2.1.2. Mô hình tổ chức quản lý và hoạt động..........................................39
2.1.3. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của chi nhánh trong những
năm gần đây.............................................................................................43
2.2. THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH TÀI
CHÍNH DỰ ÁN TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY TẠI NGÂN HÀNG
TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH DAKLAK
.........................................................................................................................47
2.2.1. Hoạt động cho vay theo dự án.......................................................47
2.2.2. Hoạt động thẩm định tài chính dự án............................................48
2.2.3. Chất lượng thẩm định tài chính dự án ở Ngân hàng TMCP Đầu tư
và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh DakLak...........................................66
2.2.4. Đánh giá hiệu quả công tác thẩm định tài chính dự án cho vay tại
chi nhánh.................................................................................................73
TÓM TẮT CHƯƠNG 2................................................................................79
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC
THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN TRONG CÁC HOẠT ĐỘNG CHO


VAY TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM
– CHI NHÁNH DAKLAK............................................................................80
3.1. ĐỊNH HƯỚNG HOẠT ĐỘNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN CỦA
NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI
NHÁNH DAKLAK.........................................................................................80

3.1.1. Định hướng hoạt động...................................................................80
3.1.2. Định hướng hoạt động thẩm định tài chính dự án.........................82
3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC THẨM
ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN CHO VAY TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ
VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH DAKLAK...........................84
3.2.1. Xây dựng phương pháp đánh giá chất lượng thẩm định tài chính
dự án........................................................................................................84
3.2.2. Nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ làm công tác thẩm định tài chính
dự án........................................................................................................87
3.2.3. Tăng cường thu thập, xử lý và khai thác các luồng thông tin phục
vụ cho thẩm định tài chính dự án............................................................91
3.2.4. Nâng cao tính chính xác trong các nội dung thẩm định tài chính. 95
3.2.5 Nâng cấp trang thiết bị công nghệ phục vụ công tác thẩm định.....96
3.3 KIẾN NGHỊ...............................................................................................97
3.3.1 Kiến nghị với Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam. .97
3.3.2 Kiến nghị với Chủ đầu tư...............................................................98
TÓM TẮT CHƯƠNG 3................................................................................99
KẾT LUẬN..................................................................................................100
TÀI LIỆU THAM KHẢO
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI (bản sao)
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Ký hiệu
NHTM
QHKH
QLRR
NH TMCP

Ý nghĩa
Ngân hàng thương mại
Quan hệ khách hàng
Quản lý rủi ro
Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV)

ĐT&PTVN
CIC
DA
DAĐT
TĐ
TĐDA
CBTĐ
NHNN
NQH
TNDN
TSCĐ
TSLĐ
VCSH
LSCK
KHNN

Trung tâm phòng ngừa rủi ro tín dụng
Dự án
Dự án đầu tư
Thẩm định
Thẩm định dự án
Cán bộ thẩm định
Ngân hàng Nhà nước
Nợ quá hạn

Thu nhập doanh nghiệp
Tài sản cố định
Tài sản lưu động
Vốn chủ sở hữu
Lãi suất chiết khấu
Kế hoạch nhà nước

DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu
bảng
2.1
2.2
2.3

Tên bảng
Kết quả hoạt động kinh doanh từ năm 2011 đến 2013 của
chi nhánh
Tình hình cho vay theo dự án
Số lượng và quy mô dự án được thẩm định và cho vay

Trang
43
48
66


2.4
2.5
2.6
2.7

2.8
2.9
2.10
2.11

qua 3 năm 2011-2013
Tình hình cho vay các DAĐT của chi nhánh qua 3 năm
2011 – 2013
Tình hình tỷ lệ dự án không thu hồi được nợ đúng hạn
qua 3 năm 2011 – 2013
Cơ cấu nợ của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển
Việt Nam – Chi nhánh DakLak
Tổng doanh thu của dự án
Danh mục dự tính chi phí của Doanh nghiệp
Hiệu quả đầu tư của dự án
Dòng tiền và các chỉ tiêu đánh giá
Bảng phân tích độ nhạy của dự án

67
67
68
01 – Phụ lục
02 – Phụ lục
03 – Phụ lục
04 – Phụ lục
05 – Phụ lục


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Số hiệu

Sơ đồ
2.1
2.2

Tên sơ đồ
Mô hình tổ chức
Quy trình thẩm định dự án tại chi nhánh

Trang
39
50

DANH MỤC CÁC HÌNH
Số hiệu
hình
2.1
2.2

Tên hình
Lượng tiền huy động qua các năm từ năm 2011 đến 2013
Lượng tiền vay qua các năm

Trang
44
45


1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngân hàng là một định chế tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc
tài trợ vốn cho nền kinh tế, đặc biệt là trong tài trợ vốn trung dài hạn. Thực tế
hoạt động tài trợ vốn trung dài hạn theo dự án chứa đựng rất nhiều rủi ro. Để
bảo toàn vốn cũng như góp tăng trưởng cho nền kinh tế, các ngân hàng phải
làm tốt công tác thẩm định dự án nói chung và thẩm định tài chính dự án nói
riêng. Thẩm định tài chính dự án được xác định là nội dung then chốt của
thẩm định dự án cho vay. Vì vậy, mục tiêu nâng cao chất lượng tín dụng nói
chung hay chất lượng thẩm định tài chính dự án luôn được ngân hàng hết sức
quan tâm.
Trên thực tế, công tác thẩm định tài chính dự án trong hệ thống Ngân
hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam nói chung và tại Ngân hàng
TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh DakLak nói riêng thời gian
qua còn nhiều hạn chế: về chất lượng nguồn nhân lực hoạt động trong lĩnh
vực thẩm định còn thấp đội ngũ cán bộ làm công tác thẩm định tài chính dự
án cho vay tại phòng khách hàng doanh nghiệp của chi nhánh đa số còn rất trẻ
chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác thẩm định dự án. Năng lực chuyên
môn của các cán bộ thẩm định cũng không đồng đều nên còn gặp nhiều khó
khăn trong cách phân giao công việc thẩm định dự án cho cán bộ. Trong công
tác phát triển khách hàng còn thụ động do cán bộ trẻ chưa có nhiều thông tin
và mối quan hệ để tiếp cận các dự án mới phát sinh trên địa bàn; tính khoa
học; về thông tin thẩm định chủ yếu dựa vào hồ sơ khách hàng cung cấp, chưa
tích cực khảo sát thực tế. Nguồn thông tin mà cán bộ thẩm định sử dụng để
thẩm định dự án và thẩm định tài chính dự án còn nhiều hạn chế, độ tin cậy
chưa cao. Nguồn dùng trong thẩm định vẫn chủ yếu là do doanh nghiệp cung


2

cấp cho ngân hàng, chính bản thân cán bộ thẩm định cũng gặp nhiều khó khăn

trong việc xác định lại độ chính xác và cập nhật của các thông tin này.
Xuất phát từ ý nghĩa của công tác thẩm định tài chính dự án và thực tế
triển khai công tác thẩm định tài chính dự án của chính tác giả và đồng nghiệp
làm công tác thẩm định, tác giả lựa chọn đề tài “Hoàn thiện công tác thẩm
định tài chính dự án trong hoạt động cho vay tại Chi nhánh Ngân hàng
TMCP Đầu tư và Phát triển DakLak” làm đề tài nghiên cứu với mục tiêu
đánh giá thực trạng chất lượng công tác thẩm định tài chính dự án trong các
hoạt động cho vay của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi
nhánh DakLak.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Phân tích thực trạng công tác thẩm định tài chính dự án trong hoạt động
cho vay tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh
DakLak.
Đưa ra những giải pháp hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án
trong hoạt động cho vay tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam
- Chi nhánh DakLak.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: là những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến
thực trạng chất lượng công tác thẩm định tài chính dự án trong hoạt động cho
vay tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh DakLak.
Phạm vi nghiên cứu:
- Nội dung: đề tài chỉ tập trung nghiên cứu một số nội dung liên quan
đến thực trạng công tác thẩm định tài chính dự án trong hoạt động cho vay tại
Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh DakLak.


3

- Không gian: đề tài chỉ nghiên cứu các nội dung liên quan đến thực
trạng công tác thẩm định tài chính dự án trong hoạt động cho vay trong Ngân

hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh DakLak.
- Thời gian: nghiên cứu được thực hiện trên cơ sở dữ liệu thu thập từ chi
nhánh trong khoảng thời gian từ 2011-2013.
4. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn đi từ nền tảng lí luận về công tác thẩm định tài chính dự án
đầu tư trong cho vay và kế thừa các đề tài nghiên cứu khác và vận dụng vào
đánh giá thực trạng công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Ngân hàng
TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh DakLak.
Phương pháp quan sát, khám phá được vận dụng nhằm tìm hiều thực
trạng công tác thẩm định tài chính các dự án trong hoạt động cho vay tại chi
nhánh. Phương pháp giải thích được vận dụng để giải thích hiện tượng quan
sát được, dựa vào cơ sở lý thuyết có liên quan. Qua đó giúp đánh giá những
ưu điểm, hạn chế về công tác thẩm định tài chính các dự án trong hoạt động
cho vay tại chi nhánh.
Thông tin, số liệu thu thập là nguồn thông tin có liên quan đến công tác
thẩm định, từ quy trình thẩm định, tổ chức công tác thẩm dịnh, các dự án
được cho vay ở chi nhánh và kết quả kinh doanh của chi nhánh. Các số liệu về
dự án thẩm định: chi phí, giá thành được thu thập từ sổ kế toán chi tiết và tổng
hợp của doanh nghiệp. Các số liệu về hoạt động kinh doanh của chi nhánh
DakLak được thu thập từ các báo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh (2011,
2012, 2013) của chi nhánh.
Phương pháp suy diễn được vận dụng nhằm đưa ra các giải pháp nhằm
Hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án trong hoạt động cho vay tại
Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh DakLak. Việc
duy diễn dựa vào cơ sở lý thuyết về công tác thẩm định tài chính dự án trong


4

hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại, đối chiếu với thực trạng tại chi

nhánh.
Ngoài ra luận văn còn sử dụng phương pháp thống kê, phương pháp
phân tích và tổng hợp, phương pháp so sánh, đối chiếu, phương pháp logic và
một số phương pháp khác.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Tập trung nghiên cứu và phản ánh thực trạng của công tác thẩm định tài
chính dự án đầu tư trong cho vay tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển
Việt Nam - Chi nhánh DakLak.
Xác định những mặt hạn chế và nguyên nhân từ đó đưa ra các giải pháp
hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư trong cho vay tại Ngân
hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh DakLak.
6. Bố cục đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, đề
tài được chia làm các chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý thuyết về công tác thẩm định tài chính dự án trong
hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại.
Chương 2: Thực trạng công tác thẩm định tài chính dự án trong hoạt
động cho vay tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi
nhánh DakLak.
Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng công tác thẩm định tài chính
dự án trong hoạt động cho vay tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển
Việt Nam - Chi nhánh DakLak.
7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Việc nghiên cứu vận dụng phương pháp thẩm định tài chính các dự án
dựa trên cơ sở hoạt động tại các ngân hàng thương mại được nhiều tác giả
quan tâm nghiên cứu. Đối với vấn đề này, không chỉ trong luận văn mà còn


5

nhiều bài báo, tạp chí cũng đã đề cập đến. Đối với luận văn, các tác giả đã tập
trung nghiên cứu phương pháp thẩm định tài chính các dự án trong các lĩnh
vực khác nhau. Hầu hết trong các nghiên cứu đều tập trung trong ba nội dung
bao gồm: cơ sở lý luận về phương pháp thẩm định tài chính dự án, thực trạng
thẩm định tài chính các dự án tại ngân hàng thương mại và khả năng vận dụng
phương pháp thẩm định tài chính các dự án tại ngân hàng thương mại đó. Tuy
nhiên, mỗi luận văn đều có những điểm khác nhau về khả năng vận dụng
phương pháp thẩm định tài chính dự án cho vay.
Đầu tiên có thể kể đến đó là nghiên cứu của tác giả Nguyễn Phi Sơn
(2013) về hoàn thiện công tác thẩm định cho vay theo dự án đầu tư tại ngân
hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Kon Tum. Trong nghiên
cứu này, tác giả đã đề cập đến thực trạng thẩm định các dự án và đã chỉ ra
được các nhược điểm hiện tại đối với việc vận dụng phương pháp thẩm định
tài chính các dựán cho vay của chi nhánh Kon Tum. Từ đó, tác giả đề xuất
việc vận dụng phương pháp thẩm định tài chính các dự án cho vay có khả
năng khắc phục được các nhược điểm và có thể vận dụng tại chi nhánh.
Trong nghiên cứu của tác giả Phan Thị Hoài Dung (2013) với đề tài
“Hoàn thiện công tác thẩm định dự án đầu tư trong cho vay tại Ngân hàng
TMCP Á Châu – Chi nhánh Đà Nẵng” đã phân tích thực trạng thẩm định dự
án cho vay tại Chi nhánh Đà Nẵng và đưa ra các giải pháp hoàn thiện công tác
thẩm định tài chính dự án đầu tư trong hoạt động cho vay tại Ngân hàng
TMCP Á Châu – Chi nhánh Đà Nẵng thông qua việc cải tiến công tác tổ chức
điều hành công tác thẩm định tài chính dự án, hoàn thiện công tác phân tích,
nâng cao tính chính xác trong các nội dung thẩm định tài chính và tăng cường
công tác xử lý thu thập thông tin.
Luận văn của tác giả Trần Thị Như Lai với đề tài “Hoàn thiện công tác
thẩm định tài chính trong hoạt động cho vay tại ngân hàng Ngoại thương


6

Quảng Nam”. Đề tài này chủ yếu làm rõ vấn đề thẩm định tài chính trong hoạt
động cho vay của ngân hàng thương mại, đánh giá về thực trạng công tác
thẩm định tài chính trong hoạt động cho vay của ngân hàng Ngoại thương
Quảng Nam, qua đó chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế trong công
tác thẩm định tài chính và nguyên nhân chủ yếu của những hạn chế trên. Sau
đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác thẩm định tài
chính trong hoạt động cho vay tại chi nhánh. Các phương pháp sử dụng trong
quá trình thực hiện đề tài này là: phương pháp thống kê, phương pháp phân
tích và tổng hợp, phương pháp so sánh, đối chiếu và một số phương pháp
khác để làm sáng tỏ vấn đề nghiên cứu. Tuy nhiên, nội dung phân tích của
luận văn chủ yếu thiên về phân tích báo cáo tài chính của dự án và chủ đầu tư
để từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện. Chính vì vậy các giải pháp mà tác
giả đưa ra chưa bao quát và đầy đủ đồng thời các phương pháp phân tích được
sử dụng còn thông thường, đơn giản, chưa có phương pháp cụ thể đối với
từng nội dung.
Luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh của tác giả Hồ Thân Ái Vân với đề
tài “Hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án cho vay của ngân hàng VP
bank - Đà Nẵng”. Đề tài dựa trên việc hệ thống hóa cơ sở lý luận về TĐTC dự
án đầu tư và chủ yếu khảo sát số liệu để đưa ra các giải pháp chính. Luận văn
sử dụng tổng hợp các phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử,
phương pháp logic và nghiên cứu so sánh. Tuy nhiên nội dung phân tích của
đề tài còn đơn giản, các phương pháp sử dụng chưa cụ thể, rõ ràng và các giải
pháp đưa ra chưa mang tính ứng dụng lâu dài.
Ở Việt Nam hiện nay, thì cho vay đầu tư dự án thực sự là quan trọng vì
để phát triển nền kinh tế nói chung đang bị trì trệ bởi ảnh hưởng bởi tình hình
khủng hoảng và lạm phát cần có những dự án đầu tư thực sự hiệu quả để kích
thích. Do vậy, tiềm năng tăng trưởng vẫn còn nhiều, nhìn về lâu dài các dự án

7

đầu tư có hiệu quả cao tại Việt Nam sẽ góp phần vực dậy nền kinh tế phát
triển hơn trong tương lai.
Hiện nay có nhiều đề tài nghiên cứu về nội dung “Nâng cao chất lượng
công tác thẩm định tài chính dự án trong hoạt động cho vay” nhằm đưa ra
những giải pháp góp phần tăng trưởng kinh tế và mang lại lợi nhuận cao cho
các ngân hàng thương mại. Ngoài ra, DakLak đang là một thị trường tiềm
năng và phát triển trong khu vực Tây Nguyên, và là một miếng bánh màu mỡ
thu hút nhiều nhà đầu tư đồng thời các Ngân hàng cũng tập trung cho vay đầu
tư các dự án trọng điểm đây là yếu tố quyết định để tác giả lựa chọn đề tài nêu
trên để làm đề tài nghiên cứu luận.
Trong quá trình thực hiện đề tài, qua tham khảo các nghiên cứu đi trước
có nội dung liên quan, và sử dụng một số kết quả của các nghiên cứu này để
làm nền tảng, minh chứng cho những nhận định được trình bày. Vì thế, đã đúc
kết được một số kinh nghiệm quí báu trong quá trình nghiên cứu, tìm hiểu để
bổ sung, hoàn thiện cơ sở lý luận cũng như phân tích. Từ đó, đã đưa ra một số
giải pháp nâng cao chất lượng công tác thẩm định tài chính dự án trong hoạt
động cho vay tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi
nhánh DakLak, góp phần đưa chi nhánh ngày càng phát triển, tạo điều kiện
phát triển kinh tế tại địa phương.


8

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH
DỰ ÁN ĐẦU TƯ TRONG CHO VAY TẠI CÁC NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI

1.1. ĐẶC ĐIỂM CỦA DỰ ÁN ĐẦU TƯ
1.1.1. Khái niệm dự án đầu tư
Dự án đầu tư là một tập hợp những đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn
để tạo mới, mở rộng hoặc cải tạo những cơ sở vật chất nhất định, nhằm đạt
được sự tăng trưởng về số lượng hoặc duy trì, cải tiến, nâng cao chất lượng
của sản phẩm hoặc dịch vụ trong khoảng thời gian xác định.
1.1.2. Đặc điểm dự án đầu tư
a. Đặc điểm kinh tế - kỹ thuật
Đặc điểm kinh tế: đó là các điều kiện về kinh tế - xã hội và chiến lược
phát triển kinh tế - xã hội của vùng, của quốc gia, chiến lược phát triển của
nghành; tình hình thị trường và nhu cầu của thị trường trong nước, khu vực
thế giới về mặt hàng, dịch vụ nào đó.
Đặc điểm kỹ thuật: bao gồm giấy phép chứng nhận quyền sử dụng đất
hoặc hợp đồng thuê đất, mặt bằng xây dựng, tư vấn thiết kế, thẩm định thiết
kế, mua sắm thiết bị, thi công xây lắp, giấy phép xây dựng, hợp đồng thực
hiện dự án, nghiệm thu công trình bàn giao đưa vào sử dụng.
b. Đặc điểm tài chính
Đặc điểm tài chính: gồm có vốn cho chuẩn bị đầu tư và vốn thực hiện
đầu tư.
Vốn cho chuẩn bị đầu tư: là các khoản chi phí như điều tra, khảo sát,
nghiên cứu phục vụ cho lập báo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo nghiên cứu
khả thi; lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo nghiên cứu khả thi (kể cả


9

tư vấn) hoặc báo cáo đầu tư; chi phí đo đạc, khảo sát đính giá hiện trạng khi
lập dự án đầu tư cải tạo sửa chữa; phí và lệ phí thẩm định…
Vốn thực hiện đầu tư dùng để trang trải các chi phí sau:
- Chi phí thiết bị: chi phí mua sắm thiết bị công nghệ, các trang thiết bị

khác phục vụ sản xuất, làm việc, sinh hoạt của công trình; chi phí vận chuyển
từ cảng hoặc nơi mua đến công trình, chi phí lưu kho, lưu bãi, chi phí bảo
quản, bảo dưỡng tại kho bãi ở hiện trường.
- Chi phí xây dựng và lắp đặt thiết bị: chi phí san lấp mặt bằng xây
dựng; chi phí xây dựng công trình tạm, công trình phụ trợ phục vụ thi công,
nhà tạm tại hiện trường để ở và thi công (nếu có); chi phí xây dựng các hạng
mục công trình; chi phí lắp đặt thiết bị (đối với thiết bị cần lắp đặt).
- Các chi phí khác: chi phí đền bù và tổ chức thực hiện trong quá trình
đền bù, tiền thuê đất hoặc tiền chuyển quyền sử dụng đất; chi phí khảo sát xây
dựng, thiết kế công trình, chi phí cho việc phân tích, đánh giá kết quả đấu
thầu xây lắp, mua sắm thiết bị; chi phí giám sát thi công xây dựng và lắp và
các chi phí tư vấn khác…
Vốn đầu tư ở giai đoạn kết thúc ĐT, đưa DA vào khai thác sử dụng bao
gồm các chi phí như chi phí thẩm tra và phê duyệt quyết toán vốn đầu tư; chi
phí tháo dỡ công trình tạm, công trình phụ trợ phục vụ thi công, nhà tạm.
Chi phí dự án được tính cho từng năm trong suốt cả vòng đời của dự án,
các chi phí này cũng được xác định dựa trên công suất thực tế của dự án như:
công suất máy móc, thiết bị; định mức tiêu hao năng lượng, nguyên vật liệu,
sử dụng lao động; đơn giá các loại chi phí như lao động, nguyên vật liệu,
nhiên liệu, lao động; phương pháp khấu hao, tỷ lệ khấu hao.
Doanh thu của DA được dự tính cho từng năm hoạt động và bao gồm:
doanh thu từ sản phẩm chính, doanh thu từ sản phẩm phụ, doanh thu từ dịch
vụ cung cấp cho bên ngoài và các khoản khác như: Tiền lãi của các khoản tiền


10

nhàn rỗi, hỗ trợ lãi suất sau đầu tư, thu nhập từ thanh lý tài sản.
1.2. HOẠT ĐỘNG CHO VAY DỰ ÁN Ở NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.2.1. Khái niệm hoạt động cho vay theo dự án đầu tư

Cho vay theo dự án đầu tư là phương thức cho vay trong đó “ tổ chức tín
dụng cho khách hàng vay vốn để thực hiệ dự án đầu tư sản xuất kinh doanh
dịch vụ phục vụ đời sống”. Với hình thức tín dụng này, chủ đầu tư dự án là
khách hàng, các chi phí của dự án là đối tượng cho vay. Khi thực hiện cho vay
theo dự án, những vấn đề ngân hàng và cán bộ tín dụng quan tâm nhất là:
Vốn chủ sở hữu tham gia vào dự án
Cho vay theo dự án thư thường là với thời gian dài, rủi ro cao. Vì vậy, để
giảm thiểu rủi ro, ngoài việc quy định tài sản đảm bảo, ngân hàng cho vay còn
quy định khách hàng phải có vốn chủ sở hữu tham gia vào dự án. Tỷ lệ vốn
chủ sở hữu tham gia vào dự án cao hay thấp tùy thuộc vào độ rủi ro và hiệu
quả của dự án. Hiện nay, một số NHTM Việt Nam quy định mức vốn chủ sở
hữu của khách hàng tham gia vào dự án là:
+ Tối thiểu 10% tổng mức vốn đầu tư với dự án cải tiến kỹ thuật, mở
rộng sản xuất, hợp lý hóa sản xuất.
+ Tối thiểu 30% tổng mức vốn đầu tư (sau khi trừ vốn lưu động dự kiến)
đối với dự án xây mới.
+ Tối thiểu 30% tổng mức vốn đầu tư (sau khi trừ phần vốn lưu động dự
kiến trong tổng mức vốn đầu tư) đối với dự án phục vụ đời sống.
Thời hạn trả nợ và nguồn vốn trả nợ
Thời hạn trả nợ vay phụ thuộc vào tính chất đặc điểm của dự án đầu tư.
Nhưng thời hạn trả nợ vay cũng có thể rút ngắn trong trường hợp hiệu quả của
dự án mang lại cao. Việc trả nợ trước hạn sẽ giúp ngân hàng thu được nợ chắc
chắn, nhưng đôi khi ảnh hưởng tới kế hoạch sử dụng vốn của ngân hàng.


11

Nguồn trả nợ đối với khoản vay dự án được hình thành từ nhiều nguồn, nhưng
chủ yếu là nguồn khấu hao và một phần từ lợi nhuận của dự án.
Giải ngân trong cho vay dự án

Khoản cho vay một dự án có thể được giải ngân một lần (với dự án
nhỏ) hoặc nhiều lần (với dự án lớn và dài hạn). Trong trường hợp giải ngân
nhiều lần, ngân hàng không cho khách hàng rút vốn khi các nhu cầu chi tiêu
trong các các dự án chưa phát sinh, và nhằm đảm bảo cho các khách hàng sử
dụng vốn vay đúng mục đích. Việc giải ngân có thể được tiến hành căn cứ vào
tiến độ công việc hoàn thành của dự án.
Lãi suất cho vay
Nhìn chung lãi suất cho vay theo dự án là lãi suất cho vay trung- dài
hạn nên cao hơn lãi suất cho vay ngắn hạn. Tùy thuộc vào thỏa thuận giữa
ngân hàng và khách hàng mà hợp đồng tín dụng quy định lãi suất thả nổi hay
cố định. Việc thu tiền lãi có thể thu hàng tháng, năm theo số dư nợ thực tế.
Khách hàng có thể trả tiền lãi cùng nợ gốc tại mỗi kỳ hạn trả nợ hoặc trả tiền
lãi vào một ngày nào đó trong kỳ hạn theo thỏa thuận.
Quy trình thủ tục cho vay và hoạt động thẩm định đơn giản, đảm bảo
mức độ chính xác cao
Hiệu quả nổi bật của cho vay theo dự án là giảm đáng kể khối lượng
công việc cho cán bộ tín dụng. Với hình thức cho vay theo hạn mức, ngoài
công việc thẩm định cho món vay năm đầu tiên, cán bộ tín dụng phải tái thẩm
định cho các năm tiếp theo để đánh giá hạn mức tín dụng hợp lý. Việc theo
dõi hoạt động và tình hình tài chính của doanh nghiệp khách hàng cũng phức
tạp và kéo dài liên tục.
Trong khi đó với hoạt động cho vay theo dự án, công việc thẩm định chỉ
tiến hành một lần vào đầu dự án cho một dự án kéo dài nhiều năm. về cơ bản
khâu thẩm định dự án cũng không có nhiều khác biệt so với thẩm định tín


12

dụng hạn mức cho năm đầu của hạn vay. Thậm chí ở một khái cạnh nào đó
thẩm định dự án còn phức tạp với khối lượng công việc lớn. Bên cạnh những

thông tin quan trọng của doanh nghiệp khách hàng như chứng nhận pháp lý,
tình hình tài chính, tài sản đảm bảo,… Thẩm định dự án còn phải tiến hành
phân tích và dự báo dòng tiền, tính toán các chỉ tiêu hiệu quả. Tuy nhiên, công
việc phức tạp đó được hỗ trợ lớn về mặt kỹ thuật. Với các phần mềm thẩm
định và quản lý dự án, khối lượng công việc của cán bộ tín dụng được giảm
đáng kể. Bên cạnh đó, việc áp dụng công nghệ hiện đại vào quy trình thẩm
định cũng đem lại kết quả chính xác hơn.
Quản lý chặt chẽ tiến độ giải ngân, thu nợ gốc và lãi linh hoạt
Khách hàng có sử dụng vốn vay đúng mục đích không? Nhu cầu vốn
thực sự của khách hàng là bao nhiêu? Đó vẫn luôn là những câu hỏi làm đau
đầu cán bộ tín dụng. Với hình thức cho vay theo hạn mức, cán bộ tín dụng rất
khó theo dõi tiến độ hoạt động của doanh nghiệp.
Một dự án có sự tham gia của chủ dự án, ngân hàng với tư cách là nhà tài
trợ và các cơ quan quản lý nhà nước. Đồng thời tiến độ công việc luôn phải
được báo cáo cụ thể và chi tiết. Khoản vay chỉ được giải ngân khi có những
chi phí liên quan tới những dự án nảy sinh. Toàn bộ món vay có thể được giải
ngân làm nhiều lần. Theo cơ chế đó, chủ đầu tư phải đảm bảo món vay phải
được sử dụng đúng mục đích và dự án đúng tiến độ mới có thể tiếp tục được
giải ngân.
1.2.2. Đặc điểm và quy trình cho vay theo dự án của
ngân hàng thương mại
Hoạt động cho vay theo dự án mặc dù mang lại lợi nhuận cao cho ngân
hàng nhưng cũng chứa đựng rất nhiều rủi ro, tiềm ẩn những khả năng bất an
toàn đối với các khoản đầu tư của ngân hàng thương mại đặc biệt là ở các
nước đang phát triển như Việt Nam.Vì vậy để đảm bảo khoản vay được hoàn


13

trả đầy đủ và đúng hạn cả gốc và lãi, một trong những nguyên tắc cơ bản khi

cho vay là phải thiết lập được một quy trình cho vay chặt chẽ và hợp lý.
Quy trình cho vay được hiểu là tập hợp những nội dung, kỹ thuật nghiệp
vụ cơ bản và các thủ tục cần thiết từ khi bắt đầu tới khi kết thúc một khoản
vay. Quy trình cho vay theo dự án gồm 4 phần tương ứng với 4 giai đoạn của
quá trình cho vay bao gồm:
a. Quy trình xét duyệt cho vay
Nguyên tắc thực hiện: quán triệt phương châm cho vay trên cơ sở tính
khả thi, tính hiệu quả của phương án/ dự án sản xuất kinh doanh là chủ yếu –
không cho vay chỉ dựa trên giá trị tài sản bảo đảm và uy tín của khách hàng,
bảo đảm tính thẩm định độc lập của từng cá nhân tham gia.
Trình tự thực hiện:
- Tư vấn, thương thảo điều kiện vay vốn: việc này có ý nghĩa hết sức
quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho các bước tiếp theo. Khi khách hàng đề
xuất vay vốn, ngân hàng thông báo cho khách hàng biết về chính sách cho vay
mà ngân hàng đang áp dụng, thương thảo sơ bộ các điều kiện cho vay mà
ngân hàng có thể đáp ứng (lãi suất, thời hạn, điều kiện ràng buộc..)
- Nhận và kiểm tra hồ sơ đề nghị vay vốn:
Hồ sơ gồm: hồ sơ pháp lý của khách hàng (áp dụng những khách hàng
lần đầu vay vốn, hoặc có những thay đổi liên quan), hồ sơ kinh tế của khách
hàng, hồ sơ đảm bảo tiền vay, hồ sơ vay vốn (giấy đề nghị vay vốn, luận
chứng kinh tế kỹ thuật, báo cáo đầu tư, một số giấy tờ khác liên quan).
- Thẩm định cho vay: ngân hàng tiến hành thẩm định cho vay trên cơ sở
hồ sơ mà khách hàng cung cấp. Trước hết ngân hàng kiểm tra hồ sơ của khách
hàng đúng với quy định hiện hành, sau đó tiến hành thẩm định theo các nội
dung thẩm định năng lực pháp lý của khách hàng, thẩm định tình hình sản
xuất kinh doanh, tài chính, năng lực hoạt động của khách hàng, thẩm định mặt


14

kinh tế kỹ thuật của dư án, hiệu quả và khả năng tài trợ dự án, thẩm định các
biện pháp đảm bảo tiền vay.
- Xét duyệt cho vay: ngân hàng đồng ý cho vay sẽ lập hợp đồng tín dụng
kèm theo lịch rút vốn (phù hợp thỏa thuận với khách hàng) hoặc thông báo
gửi khách hàng thực hiện các điều kiện chấp thuận được cho vay (nếu có).
b. Quy trình phát tiền vay
Nguyên tắc thực hiện: chỉ thực hiện phát tiền vay khi khách hàng thỏa
mãn đầy đủ các điều kiện tại hợp đồng tín dụng, thực hiện phát tiền vay theo
tiến độ sử dụng tiền vay của khách hàng, khách hàng có căn cứ chứng minh
việc sử dụng vốn vay phù hợp với các thỏa thuận ghi tại hợp đồng tín dụng.
Trình tự thực hiện:
- Nhận và kiểm tra các căn cứ phát tiền vay: trên cơ sở các chứng từ yêu
cầu phát tiền vay và kết quả kiểm tra thực tế, ngân hàng cho vay thực hiện
kiểm tra các căn cứ phát tiền vay cụ thể như sau:
Kiểm tra nội dung của giấy nhận nợ/ yêu cầu phát tiền vay gồm có kiểm
tra hiệu lực của thời hạn phát tiền vay, số tiền rút vốn trên giấy nhận nợ có
phù hợp không, mục đích sử dụng có đúng như thỏa thuận tại hợp đồng tín
dụng, sự hợp lý của địa chỉ chuyển tiền đến, sự phù hợp giữa lãi suất, thời
hạn, tính hợp pháp của người đại diện và những nội dung đã cam kết.
Kiểm tra các chứng từ kèm theo: có đủ để chứng minh mục đích sử dụng
vốn vay (kể cả về số lượng và nội dung), tính hợp pháp và hợp lệ của các
chứng từ, sự phù hợp và tính hợp lý giữa yêu cầu rút vốn (trên giấy nhận nợ)
và các chứng từ kèm theo.
- Thực hiện phát tiền vay: sau khi đã kiểm tra các căn cứ phát tiền vay,
nếu ngân hàng chấp thuận ngân hàng thực hiện phát tiền vay.


15

c. Quy trình kiểm tra, giám sát quá trình sử dụng vốn vay

- Kiểm tra, giám sát trong thời gian phát tiền vay: theo dõi tình hình thực
hiện hợp đồng tín dụng. Kiểm tra việc tiến độ thực hiện dự án có đúng với
mục đích sử dụng vốn vay (đối chiếu số dư nợ vay với giá trị dự án đã thực
hiện xem có tương đương không).
- Kiểm tra, giám sát sau khi kết thúc phát tiền vay, dự án bắt đầu đi vào
hoạt động:
+ Định kỳ tối thiểu 6 tháng/ 1 lần hoặc đột xuất cán bộ trực tiếp cho vay
tiến hành kiểm tra tình hình hoạt động của dự án
+ Thường xuyên theo dõi hoạt động của khách hàng qua các thông tin
giám sát từ xa (qua báo cáo tài chính khách hàng gửi, thông tin từ các bộ phận
nghiệp vụ khác của ngân hàng như kế toán, thanh toán, thông tin trên các
phương tiện thông tin đại chúng, báo chí về ngành hàng khách hàng đầu tư)
+ Theo dõi tình hình trả nợ gốc, lãi của khách hàng có đúng hạn, có đủ
không.
d. Quá trình thu hồi nợ vay
- Nguyên tắc thực hiện: kiểm soát chặt chẽ mọi nguồn thu của khách
hàng (không chỉ nguồn thu từ phương án/ dự án vay vốn) để thu hồi nợ vay
đúng hạn.
Trình tự thực hiện: đôn đốc thu hồi nợ gốc và lãi khi đến hạn, thực hiện thu
nợ.
Các quy trình trên có mối quan hệ mật thiết, tạo thành một quá trình gắn
bó chặt chẽ. Một khoản vay có chất lượng là một khoản vay được hoàn đúng
hạn cả gốc lẫn lãi - đây chính là mục tiêu quan trọng của ngân hàng. Để đạt
được mục tiêu đề ra đòi hỏi ngân hàng phải hết sức nghiêm túc, có cân nhắc
kỹ lưỡng khi xét duyệt và ra quyết định cho vay: có cho vay hay không, khối
lượng cho vay bao nhiêu, lãi suất cho vay, thời hạn vay như thế nào, quy định


16

quản lý sử dụng tiền vay, xử lý thu hồi nợ ra sao… nhằm ngăn chặn đến mức
tối đa những rủi ro có thể phát sinh trong quá trình cho vay.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy rủi ro của các ngân hàng trong việc cho vay
vẫn xảy ra (thể hiện rõ nét nhất qua tỷ lệ nợ quá hạn, qua việc ngân hàng phải
thực hiện gia hạn nợ, khoanh nợ…) mà nguyên nhân chính là do quyết định
cho vay chưa phù hợp. Để hạn chế tối đa rủi ro phát sinh, thẩm định tài chính
dự án đầu tư là khâu quan trọng nhất mà ngân hàng phải quan tâm trước khi
quyết định cho vay.
1.3. THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN TRONG CÁC HOẠT ĐỘNG
CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.3.1. Khái niệm và sự cần thiết thẩm định tài chính dự án
a. Khái niệm thẩm định tài chính dự án
Để tìm hiểu khái niệm thẩm định tài chính dự án, cần đi từ khái niệm
thẩm định dự án.
Dự án dù được chuẩn bị, phân tích kỹ lưỡng vẫn mang tính chủ quan của
nhà lập dự án, những khiếm khuyết, lệch lạc vẫn tồn tại trong quá trình lập dự
án. Để khẳng định một cách chắc chắn hơn tính khả thi của dự án cũng như
các quyết định thực hiện dự án, cần phải xem xét, kiểm tra một cách độc lập
với quá trình chuẩn bị dự án, hay nói cách khác là cần phải thẩm định dự án.
Như vậy, thẩm định dự án là việc rà soát, kiểm tra, tính toán lại một cách
khoa học, khách quan và toàn diện mọi nội dung của của dự án và liên quan
đến dự án nhằm khẳng định tính hiệu quả cũng như tính khả thi của dự án
trước khi quyết định đầu tư. [11, tr. 15].
Thẩm định dự án được tiến hành chủ yếu đối với giai đoạn xác định dự
án, phân tích và lập dự án, duyệt dự án. Thẩm định dự án bao gồm rất nhiều
nội dung như: Sự tuân thủ các qui định của Nhà nước về đầu tư, xây dựng,
căn cứ lập dự án, sự cần thiết của dự án, địa điểm đầu tư, trang thiết bị,


17

phương án xây dựng, đánh giá tác động môi trường, các nguồn tài trợ…
Trong khi, thẩm định tài chính dự án chỉ quan tâm đến khía cạnh tài chính của
dự án.
Với NHTM, việc thẩm định tài chính dự án nhằm lựa chọn từ các dự án
có hiệu quả kinh tế - xã hội để cho vay, do vậy NHTM đặc biệt quan tâm đến
thẩm định tài chính dự án. Thẩm định tài chính dự án: là quá trình rà soát,
đánh giá một cách khoa học và toàn diện mọi khía cạnh tài chính của dự án.
[11, tr.16]
b. Sự cần thiết thẩm định tài chính dự án trong các hoạt động cho vay
của ngân hàng thương mại
Thẩm định dự án nói chung, thẩm định tài chính dự án nói riêng rất quan
trọng, nó được thực hiện trong giai đoạn đầu tiên của quá trình DAĐT. Giai
đoạn này quyết định đến các giai đoạn sau của dự án có tiếp tục được thực
hiện nữa hay không. Nếu công tác này được thực hiện tốt sẽ tạo ra điều kiện
thuận lợi cho dự án được triển khai tốt.
NHTM bỏ một lượng vốn lớn cho vay hiện tại và thu hồi vốn dần trong
tương lai xa nên không tránh khỏi những rủi ro ảnh hưởng tới khả năng thu nợ
(gốc, lãi). Thẩm định tài chính dự án được coi là giai đoạn khởi đầu quan
trọng nhất của quá trình cấp tín dụng, qua thẩm định ngân hàng đánh giá được
một cách chính xác hơn về tính hiệu quả tài chính của dự án. [17]
Nếu thẩm định được tiến hành một cách khách quan, theo một qui trình
chặt chẽ với năng lực thực tế của cán bộ thì thông qua quá trình thẩm định tài
chính dự án Ngân hàng sẽ:
- Rút ra các kết luận chính xác về tính khả thi, hiệu quả kinh tế - xã hội
của dự án, khả năng trả nợ, những rủi ro có thể xảy ra để quyết định cho vay
hoặc quyết định từ chối một cách đúng đắn.