Phân tích chính sách trong hoạt động lập pháp ở việt nam hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƯ PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

TRẦN THỊ QUYÊN

PHÂN TÍCH CHÍNH SÁCH TRONG HOẠT ĐỘNG
LẬP PHÁP Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Chuyên ngành
Mã số

: Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật
: 60 38 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN MINH ĐOAN

HÀ NỘI - 2014


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH CHÍNH
SÁCH TRONG HOẠT ĐỘNG LẬP PHÁP ................................................ 7
11 H

n

ậ

h

à h nh

h

n h

n

1.1.1. Khái niệm và các giai đoạn của oạ đ g
112
1.2

ác

h

n

o g oạ đ g

h n

sách trong ho
121

h h nh

1.2.2. ai

......... 7

á ...................... 7

á ........................................... 13
h à

c c

ủa phân tích chính

ác ..................................................... 15

của phân tích chính sách trong hoạ đ ng l p pháp ......... 19

1 3 Chủ h

nh
n

131

h

ng lập pháp................................................................. 15

ái iệm

n h

ậ

ủ

ậ

hư n

h

i

h

hự h n h n

h h nh

h

......................................................................... 22

à

c c

ác

o g oạ đ g

á

.................................................................................................................. 22
132

c c

133
14

g
nh n h

ố nướ

á

c c

h n
n h

ác

á ............ 25

ác ............................................... 26

h h nh
ớ

o g oạ đ g
h

n h

à nhữn

1.4.1. Kinh nghiệm của Hoa Kỳ

h V
i

c c

n

ậ

h

ủ

N

................... 34

ác

o g

á ................................................................................................... 35
142

i

g iệm của các

c

v

c c

ác

o g

á .................................................................................... 40
143
gi i v

g g i m c o iệ
c c

ác

am
o g

i

g iệm m t số

c

á ............................ 41

ận hư n 1 ........................................................................................ 44


CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG PHÂN TÍCH CHÍNH SÁCH TRONG HOẠT ĐỘNG LẬP
PHÁP Ở VIỆT NAM HIỆN NAY .............................................................. 45
2.1. Thực tr ng phân tích chính sách trong ho

ng lập pháp

Vi t

Nam hi n nay ............................................................................................. 45
211
iệ

á

của

c c

ác

o g oạ đ g

á

am................................................................................................... 45

2.1.2. Nh

g

đi m, thành tự đạ đ

hoạ đ ng l p pháp

Việ

am iệ

c khi phân tích chính sách trong

a ................................................ 52

2.1.3. Nh ng hạn ch , bất c p khi phân tích chính sách trong hoạ đ ng
l p pháp

214

Việ

am iệ

g

a ................................................................. 56

của

g

đi m ạ c

á

iệ

am iệ

o g oạ đ g

i

c c

ác

a ....................................... 66

2.2. Giải pháp nâng cao chấ ư ng phân tích chính sách trong ho t
ng lập pháp

Vi t Nam hi n nay ........................................................ 67

2.2.1. Nâng cao nh n thức tầm quan trọng và sự cần thi của

c

chính sách trong hoạ đ ng l p pháp ...................................................... 68
222

i i

a và đa dạ g

o g oạ đ g
223

ực iệ

c c

ác

á ......................................................................... 69

im ic

c c

ac ủ

g
ác

á
o g

á

g

á

á ........................................ 71

2.2.4. M t số giải pháp khác.................................................................... 75
ận hư n 2 ........................................................................................ 75
T LUẬN ................................................................................................... 77
TÀI LIỆU THAM

HẢO


1

MỞ ĐẦU
1 T nh ấ

h

ủ

n h n

à

P

N

N
–
.. T

Trong b i c nh ti p t
c bi

y m nh công cu

c,

i m i n n kinh t và th c hi n h i nh p kinh t qu c t , trong

th

ũ

i, công tác l p pháp vẫn là m t

trong nh ng nhi m v trung tâm c
th ch kinh t th

N

c ta, nh m hoàn thi n c

ng XHCN, thi t l p s

n hài hoà hoá gi a pháp lu
ng l p pháp
im

s
Vi t Nam hi

t ra nhi u v

ng ki n gi

n quy trình l p pháp hi
a vi c nâng cao ch

ý

ĩ

c nh

ũ

o lu t, ph c v công cu c xây d
N

ẫn

M t khác, th c tiễn ho t

Vi t Nam trong th i gian g

c n quan tâm nghiên c u, nh

n

c v i pháp lu t qu c t , th c hi n

h i nh p kinh t qu c t ngày càng sâu r

cho vi

im

t th c
ỏi

ng nhu c u v
c pháp quy n

2
ũ

V

N

ẫ

ũ

T

V

N

48 – NQ T

d ng và hoàn thi n h th ng pháp lu t Vi
2020
thống pháp lu

N

24 5 2005

c xây

2010

ng

u: “Xây dựng và hoàn thiện hệ

đồng b , thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, trọng tâm

là hoàn thiện th ch kinh t thị
à

V chi

ờ g đị

ng xã h i chủ g ĩa x

dựng

c pháp quy n xã h i chủ g ĩa iệt Nam của nhân dân, do nhân dân

và v

d ; đ i m i că bả c c

huy vai trò và hiệu lực của pháp lu

xây dựng và thực hiện pháp lu t; phát
đ góp phần quản lý xã h i, gi v ng n

định chính trị, phát tri n kinh t , h i nh p quốc t , xây dự g

sạch, v ng mạnh, thực hiện quy
dân, góp phầ đ a

c ta tr

co

à

c trong

g ời, quy n tự do, dân chủ của công

à

c công nghiệ

eo

ng hiệ đại

vào ăm 2020”. T

ý

ĩ ý

–

ễ

ý
ũ
ý

“P
V

N

”


3
2 T nh h nh n h n

n

n ớ

à

X

ẫ
T

ễ

P

:
N

13 6 2008

i s ch trì c a PGS.TS. Hoàng Th Liên, Th

ng tr c B T

T

L t So sánh và Pháp lu t Qu c

t - Vi n Khoa h c Pháp lý - B T

ch c H i th

chính sách trong hoạ đ ng l p pháp”
ch c nghiên c u và ho
15 8 2013

i s tham d c a nhi

ng th c tiễn trong và ngoài B T

V
“

ạm

ố đị

á

g

” V

x

x
iệ ” T

dự g vă bả

ạm

ác đ

á

V

g của c
ăm 200 ”

ác
đị

á

N

V

c bả và

”

T

vă

g oà

ố vấ đ

“ á

o g

TS

à

T

và đị

12 2013 V

cấ bác v c

a

N

“
i

dự g

19 – 20 11 2013
V

“

N

T

Nam
bả

“Xây dựng

a
T

à

vă bả

ạm

M

ực
giá
á
11

2012
N
“
am

o g bối cả

x

dự g

dự g và oà
à

c

á

iệ

ệ
x

ố g

á

i c ủ g ĩa”

iệ


4
P S TS N

ễ M

N

2011

: “P
quy trình l p pháp
128

”

a tác gi Nguyễ

129

L

T

N

2008

vi c
“P

V

3 M

à nh

n h n

M

ủ

N

”

à

:L
V

N

nay.
N

:

-L

ý
;

-N

ý
V

N

;

-N

ễ

V

N

;

-N

nâng

cao ch

ng

4 Ph

n h n

“P

V
ủ

N

à
V

N

”


5
ý
ễ

V
:

liên
;

;
;
V

5 Phư n

h

n h n

ủ

à

N

ĩ

ĩ

ĩ M

–L

M
: P

6

n h

à nhữn

-V

ý

n

ủ

–

à
:
ý

nhau.

-V

ễ
L

7

ấ
N

ủ

2008

L

ận

n

N


6
:
Chư n 1 Nh ng v

lý lu n v phân tích chính sách trong ho t

ng l p pháp

Chư n 2 Th c tr ng và gi i pháp nâng cao ch
sách trong ho

ng l p pháp

Vi t Nam hi n nay

ng phân tích chính


7

CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH CHÍNH SÁCH
TRONG HOẠT ĐỘNG LẬP PHÁP
11 H

n

ậ

h

à h nh

h

n h

1.1.1. Khái niệm và các giai đoạn của hoạ đ

ý

n

g

ậ

h

á

ý

ý

–
ễ
ý

X
N

ũ
ý
ý

6].

ý


8
ỏ
T

ĩ
Q

N

X

ĩ

V
;

V

:
ứ

ấ
Q

N
ý

M

Q

Q

N

2013

Q

N

ũ
“

”

V

;

N

6
ĩ V

2013

N
2013

28
: “Q

11


9
N
ĩ V

N

N

Q
”. T

2013 ũ
xây d ng chính sách trình Qu c h i,
ho c quy
t

nh theo th m quy

2

96

:“

xu t,

ng v Qu c h i quy

nh

th c hi n nhi m v , quy n h n qu

nh

u này; trình d án lu t, d

c và các d án khác

c Qu c h i; trình d án pháp l

c

ng v Qu c h ”.

Q
N
Q

Q

ứ ai

T
N
V
L

V

N
L

2008

ý


10

L

M
ý
“c
của m

vă bả

ạm

ác

à i

ồ

á

:

;

–

:
iai đoạ

ứ

ấ

á g i

ũ
“

”

á .


11

ỏ
V

N

:

Q
ch

:

ý
ĩ
ĩ
:

P

T

O

1].

iai đoạ

ứ ai oạ

ảo vă bả

ạm

T

á

.

“

”

ẫ

ĩ
T
ũ

V
ý

T

S
thêm

ý

–

ĩ


12
iai đoạ

ứ ba

g

a vă bả

ý
Q

T

N
ý
ý
ũ

ẫ

S

V
ũ
Q

iai đoạ

ứ

N

c g bố vă bả .

ễ

N
V

ũ

ũ


13
ác

o g oạ đ

g

á

ĩ

T

T

T

V

c

ác
9].
T

Vũ

c

ác
ý

ũ

ý
ẫ
:

;
;
ũ

ễ


14
N
L
:
ý

;
;

;

4 N
N
S
:

ĩ

;
Có th nói

14].
N
–N
N
ũ

V

ũ
id g–
M

–L

T
ý

ĩ
: ứ
ĩ

ĩ

;

ứ ai

ức

ấ


15

ũ
;

ứ ba

N

n n i hàm c a khái ni m chính sách không th

c p chính sách. V v

ũ

m khác nhau, có quan

m cho r ng có hai c
Q

n các

m cho r ng ph i có ba c p

m th nh t cho r ng có hai c
ng l i c

chính sách c th
N

ng v i m

o lu t mà th c ch t

i ích c a

u ch nh b

o lu t và l i ích c a

c, l i ích c
Q

–N

m th

c nhi u nhà khoa h c ch p nh n cho r ng

có ba c

–N

sách c th cho t

cb

n và lúc b

u so n th

i cùng là

c th

c phát hi n trong quá trình so n th o mà

chính sách cho các v
c n có quy

nh c

u t lúc l p lu n v s c n thi t c a

N

gi i quy t [6].

ũ

1.2

h

trong ho

n

h n

h à

ủa phân tích chính sách

ng lập pháp
ái iệm

P

h h nh

c c

ác
b t bu c


16
các

ĩ

ý

20].
Tro

:
8].
Q

ý
:
g đị

i

c

đ

đá

đ đ

a.
P

ác

g mo g m ố của c
giá g ồ

g đị
ạm

c c

c
a

ực c g c

ác đ c cầ

ào

m đi

ác

ực iệ
a
c

àm
c

b

c

m àm

các

ố

v i m c đ c c ối c g à đi
g cầ đ

các

a

c
ệx

ạm
i mà

a và
à

c


17

P

:
ứ

ấ

tru

ý
ũ
T

ũ
ũ
ý

T
ũ
1
ẫ

M
;


18
ễ

ý
15

ý

ĩ

;
l
ứ ai
p

N

ý
ý

:

ý

ĩ

ý
V

ý

ĩ
L
ũ
;

ứ ba
ễ
N


19
;
M

ễ
ẫ
ễ

N

.

1.2.2. ai

của phân tích chính sách trong hoạ đ ng l p pháp

P

V
ý

21]:

Thứ nhất, pháp lu t áp d ng cho hàng tri
m b o r ng, pháp lu t ban hà
v l i ích công c ng ho c chí ít là m t b ph n nh
T

M

–L

i, cho nên phân tích
u ph

n ph c

nh trong công chúng.


20
T

16 V

ý Không
ph i ngẫu nhiên mà

c luôn có tranh lu n gay g t v nh ng chính sách

u lu

c bi t là v vi

c

o lu

c s ph c v l i ích

hay không.
Thứ hai, b i l chính sách công [14

ph

N

t

c thi hành, phân tích chính sách giúp nhà làm lu t hi u rõ m

ng c a các bi n pháp
ph n

cl

ng ch thi hành là t

N

c nh ng

i làm lu t th n tr

ng ph

i thi hành m i nh n bi
nên làm, m

“

qu

”

ý

Q

nh, thi t k
:

X

T

;
;

Q

;

;
ph m hi u qu

n lu

nh liên quan ch t ch v i nhau, t o ra s n
nh pháp lu t có ch

, phân tích chính sách giúp nh n bi t m i liên h c

chu n b ban hành v i nh

T

i các ho t

ng này l i g n v i nh ng quy

Thứ

ng ch

t s n ph m l p pháp trong m t chu i các

ng theo tr t t , t lúc nh n bi t nhu c u,

;

t mình vào v

“ ý”

Thứ ba
ho

tác

ĩ

c, t

N u không có th dẫn t i tình tr ng ph n tác d ng c

ng.
n
u qu .

n lu t.

21
Thứ ăm, h u h

nh pháp lu

kinh nghi

, r t ít các

P

n lu t có n i dung hoàn toàn m i.
c nghiên c u k

nghi

u có ti n l hay

n lu t dễ

phí các lo i, h n ch

ng l ch s , ti n l , kinh

c ch p nh

t ki m chi

i ro.

Thứ sáu,

ng t i tính hi u qu , t

gi a chi phí và l i ích, t

i chi u

c xem có c

n lu t hay

không, hay là nên áp d ng các bi n pháp khác, ho c gi nguyên tr ng.
c theo h th ng common law, th m chí c
P

Ý

các

c có truy n th ng lu t
ng áp d ng các công c khác

ngoài pháp lu
i l pháp lu t là m

c khá t n kém, n

pháp lu t thì có th s d

n

t

phân tích chính sách chính là nh m

c thích h p cho t ng

tình hu ng.
Cuối cùng

pháp lu

c ch p nh n, nó ph
ph

ũ

s

c tính th c tiễn, kh
c bàn lu n b

cv

ng nguyên t c quy
V

uh

ng h p nó n m
T

ỏi tham v n ý ki n c a công chúng,
nh b

ý
M

X

ễ

công chúng. Chân lý không

a, pháp lu
n phân tích chính sách l

ũ

.


22

1.3. Chủ h
n h
1.3.1

q

n

ủ

nh
ậ

i

hư n

h

hự h n h n

h h nh

ác

g

h

h
à

c c

o g oạ đ

á

:
N

ý
n i dung, tinh th n
;
ý
ý

N

i th c hi n phân

ũ
m quy n quy

sách. R

pc

nh chính

c pháp quy

c không là tác gi duy nh t c a chính sách, pháp lu t, th

i th c hi n

phân tích chính sách còn bao g m các nhà nghiên c u c a các t ch c xã h i,
khu v c doanh nghi p. Nhóm sau có m

n bi n và tham gia xây

d ng và th c thi chính sách theo các m c tiêu c a nhóm l i ích trong xã h i.
có th ph n bi

xu t các gi i pháp s

i, hoàn thi n chính sách,