Quyền nhân thân của nhóm người dễ bị tổn thương một số vấn đề lý luận và thực tiễn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƯ PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

NGUYỄN THÙY DUNG

QUYỀN NHÂN THÂN CỦA NHÓM NGƯỜI DỄ BỊ TỔN THƯƠNG,
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

Chuyên ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 60 38 01 07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐỒNG NGỌC BA

HÀ NỘI - 2014


LỜI CAM ĐOAN

T
N

ậ
T


LỜI C M ƠN

–

i.

T
N

ậ
T


MỤC LỤC
M

Đ U

Trang

CHƯƠNG

:

HÁI QUÁT VỀ NHÓM NGƯỜI

Ễ

Ị TỔN

THƯƠNG VÀ QU ỀN NH N TH N CỦA NHÓM NGƯỜI

4

Ễ

Ị TỔN THƯƠNG
.

ề

ị ổ
4
5

.

ề

ề

ị ổ

7
7
9
11

13
CHƯƠNG : QU ỀN NH N TH N CỦA NHÓM NGƯỜI
TỔN THƯƠNG LÀ PHỤ N

. L ậ

ố

ế ề

VÀ TR

Ễ Ị

15

M

ề

2.1

15
15
-

16

23
23
. Q
c

24

ị

ậ V
ị ổ

N

ề

ề

27


27
nhân thân
2.2.2

30

2.2.2

30

2.2.2.2

31

2.2.3

36
37

39
2.2.4

42

43
45

2.2.5

52

52

54

60
60
61
CHƯƠNG : THỰC TRẠNG VI PHẠM QU ỀN NH N TH N
CỦA PHỤ N

VÀ TR

67

M. PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THI N

PHÁP LUẬT VỀ QU ỀN NH N TH N
. T

,

ế

ề

67

ề
67


3.

68
72

. P

ậ

73
73

3.2.2 H

76
77

T LUẬN

79

PHỤ LỤC
ANH MỤC TÀI LI U THAM

H O


ANH MỤC CH
CEDAW

:

CQTHADS :
CRC

:

BLDS

:

HIV/AIDS

:

ILO

:
&

:

UBND

:

UNESCO

:

UNICEF

:

VI T TẮT


1

M
1. T

ế

Đ U
ề

Nam. T
.P

tham gia
hay

Q

,t
ị ổ

.T

.M

ố

ề

ề

ậ

ề

2

.P

ề
–

.M

ề
M

–


3

.N

ậ
–
–

.

6. N

ề

4

CHƯƠNG
HÁI QUÁT VỀ NHÓM NGƯỜI Ễ Ị TỔN THƯƠNG VÀ
QU ỀN NH N TH N CỦA NHÓM NGƯỜI Ễ Ị TỔN THƯƠNG
ề

1.1

ị ổ
ị ổ

1.1.1

cho

sau:
n

ơ

[12].
+

+


5

do

u ki n v
a lý, kinh t – xã h i, trìn

phát tri n dân trí hay do phong t c t p quán t ng

i m t qu

nh l a tu i c a tr

phân bi t v i

ng thành. Nhi u qu c gia trên th gi i, nh
ng l y m

i 18 tu

ng Tây

nh ranh gi i giành cho

em.

ơ ”.
Ở Vi t Nam, trong Dân s h
v i tu

ng l y m c 15 tu

ng thành. Tuy nhiên, t

u 1 c a Lu t B o v

d c tr em
dân Việ

phân bi t tr em

Tr

nh trong Lu t này là công

i 16 tu i
”

em.
1.1.2 Đ

ị ổ


6

-

:

ng

-

[15].

–

;

.

:
+

ra, v


7

.

,

-

1.2

ề

ề

ị ổ

1. .

chung ề

ề

V

a xã h i, t

nh ng quy n nh

nh th hi n

nhi

ng
c khác nhau c

i s ng bao g m

quy n t do dân ch v chính tr , quy n v dân s , quy n v kinh t – xã h
Tr

u tranh phát tri n c a xã h i, các quy n c a cá nhân ngày càng
c

Quy n nhân thân là m t trong nh ng n

quy

c pháp lu t Vi

nc a

nh c th trong pháp lu t dân

s và ch y u là BLDS.

c

i

v i các giá tr c a quy n nhân thân.
1. . .

,

ề

Quy n nhân thân (Personality rights) c a cá nhân là m t trong nh ng
quy n dân s

nc

c pháp lu t b o h


8

li

–
gia,
2005:
”.

Quy

c hi u là t ng h p các quy

ph m pháp lu
n li n v i b

cá nhân

th c hi n quy n c a mình.
quan: Quy n nhân thân là quy n dân s ch quan g n li n
v

nh cho m i cá nhân và không th chuy n giao cho
i khác

quy n nhân thân tr thành m t thu c tính c a ch th mà
không b ph thu c, chi ph i b i b t k y u t
gi i tính, tôn giáo

m i ch th

tu i,

ng v quy n nhân thân. Các quy n dân

s nói chung và quy
d

nh cho các ch th

u ki n kinh t , xã h i nh

th chuy

nh.

nguyên t c quy n nhân thân không

i khác,

ng trong các giao d

n nhân thân không th

i

i, t
, m t s quy n nhân thân có th chuy

khác the

,

nh c a pháp lu t. Ví d :

i


9

cho p
–

-

.G

-

h

1.2.1.2 C

ề

Quy n nhân thân là m
ch c

c, t

v m i m

cb

u ki n kinh t , xã h
xã h i, làm ch b

c h t b ng nh
i ngày càng phát tri n
i v i các bi n pháp

mang tính pháp l thì b o v quy n nhân thân thu c v nhi m v c a nhi u ngành
lu

ình s

ng,

thân chính là vi c khi cá nhân có quy n nhân thân b xâm h

B o v quy n nhân
c


10

có th m quy

nh c a pháp lu t th c hi n các bi

do pháp lu

c

n k p th i các hành vi xâm h i trái pháp lu

n

quy n nhân thân c a cá nhân; bu c ph i ch m d t hành vi và ph i ch u trách nhi m
v hành vi c

nh c a pháp lu

pháp dân s

u 25 –

c th c hi n theo

n:

1. T mình cải chính:
pháp lu

, khi quy n nhân thân

ì

c a cá nhân b xâm phạ

quy n nhân thân theo bi n

c áp d

ng h

ng tin t

i có hành vi trái

n danh d , nhân ph m c a

cá nhân.

i có quy n nhân thân b xâm ph m k p th i

b o v quy n nhân thân c a mình, h n ch
tinh th n do nh ng tin t
ph m th c hi

c h u qu thi t h i c v v t ch t và

gây ra.

i có quy n nhân thân b xâm

c vi c t c i chính thì pháp lu t ph

nh c th v trình t ,

th t c th c hi n vi c t c i chính c a h

k

n pháp lu t liên quan

ng d n c th nên vi c t c i chính nh ng tin t c xúc ph m
n danh d , nhân ph m c a cá nhân trên th c t h

ho c có th c hi

u qu

tin vi c c i chính c

th c hi

c

a, v

i có quy n nhân thân b xâm ph m.

2. Yêu cầ

i vi phạm hoặc yêu cầ

ơ

, t chức có thẩm quy n bu c

i vi phạm ch m dứt hành vi vi phạm, xin l i, cải chính công khai: So v i bi n

pháp t c i chính thì bi

c áp d ng trong m t ph m vi r ng trong m i

ng h p quy n nhân thân b xâm ph
qu

có hi u

i có hành vi xâm ph m quy n nhân thân s m nh n th

trái pháp lu t c a h . N

c b o v quy

không có hi u qu

i có quy n nhân thân b xâm ph m ph i áp d ng

bi n pháp b o v khác m nh mẽ
yêu c
vi vi ph
c yêu c

c hành vi

ib

c quy n nhân thân c

ch c có th m quy n bu

i vi ph m ch m d t hành

n pháp b o v quy n nhân thân có hi u qu vì sau khi nh n
ch c có th m quy n

nhân dân các c p, Tòa án, Vi n ki

hòa gi i

,

y ban

sẽ áp d ng các bi n pháp do pháp lu t


11

nh bu

i có hành vi trái pháp lu t xâm ph

d

n quy n nhân thân ch m

c áp d ng bi n pháp dân s b o v

quy n nhân thân c

m v , quy n h n b o v

quy n nhân thân c a cá nhân có hi u qu nh t. Tuy nhiên, b o v quy n nhân thông
qua vi c yêu c u Tòa án b o v
h

c ti n hành theo trình t , th t c ch t chẽ

i có quy n nhân thân b xâm ph m yêu c u Tòa án b o v ph i ch ng minh
c quy n nhân thân c a mình, hành vi xâm ph m quy n nhân thân c a h là trái

pháp lu t.
3. Yêu cầ

i vi phạm hoặc yêu cầ

i vi phạm bồ

ơ

chức có thẩm quy n bu c

ng thiệt hại: N u có hành vi trái pháp lu t xâm ph

n

quy n nhân thân c a cá nhân gây ra thi t h i v v t ch t ho c tinh th n thì cá nhân
có quy n nhân thân b xâm h i có quy n yêu c

ng thi t h i. N

i có hành vi trái pháp lu t xâm ph

thân c a cá nhân không ch u b

ch c khác có th m quy n bu

ng thi t h i. M c b

ng thi t h i tinh th

bên th a thu n, n u không th a thu
i thi

n quy n nhân

i có quy n nhân thân b xâm ph m

có quy n yêu c u Tòa án ho
ph m b

i có hành vi trái pháp lu t b i

c sẽ b

i vi
cho các

ng t

i v i thi t h i do s c kh e b xâm ph m, t
i thi

i v i thi t h i do tính m ng b xâm ph m và t
i thi u do danh d , nhân ph m, uy tín b xâm ph

u 612 BLDS 2005).
1. .

ề

ị ổ

-

ặ
ệ
[4].


12

.

Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against
Women/CEDAW)
the Child/CRC)

nhân l

th

on the Rights of


13

ẽ

1. .

ề

nhân thân

. M i hành vi xâm ph

nhân

ng sâu s

n

c

n quy n nhân thân c a cá

i s ng tinh th n c

i b xâm ph m. Vì v y,

vi c b o v quy n nhân thân c a

t quan tr ng.

c h t, b o v quy n nhân thân c
th

ng k p

n các hành vi trái pháp lu t xâm ph m, b

và giáo d c ý th c pháp lu t làm cho m

m tr t t pháp lý xã h i

i tôn tr ng quy n nhân thân -

t khác, b o v quy n nhân thân
ki n thu n l i cho các quy n nhân thân c

cho

Ở Vi t Nam, tr em t

n 16 tu i chi m

kho ng 1,5 tri u tr

c sinh ra. V m

coi là ni m h nh phúc c
c bi

u

c th c hi n trên th c t ,

kh c ph c nh ng h u qu c a các hành vi vi ph m pháp lu
i s ng tinh th n

t

c bi t góp ph n b o

.
28% dân s
n th ng, tr

c

c. Tr em là l p công
c và xã h i ph


14

Ph n là m t nhóm xã h
và ghi nh n các quy

c bi t, d b t
i cho h

ng là c n thi t, ph n
quy

c bi

, vi
mb

i h ph

i mà pháp lu t ghi nh n và b o v .

ẽ

nh

c a tiêu chí
ng t t c nh ng


15

CHƯƠNG
QU ỀN NH N TH N CỦA NHÓM NGƯỜI Ễ Ị TỔN THƯƠNG
LÀ PHỤ N
2. L ậ

ố

ế ề

VÀ TR EM

ề

ị ổ

Tuy nhiên, trong

2.1.1 Qu ề

L ậ

2. . .

ố

ị

ề

.

.

ế

-

ề


16

c,

.

2.1.1.2 CEDAW -


17

Đị

ố

ố

:
ệ

:
ì

b

ệ

ạ

ạ

ơ

ặ
ì

ạ

ạ

ặ

ệ

ệ

ạ

ệ

ơ ả
ơ
”

- S

[8].

ì


18

-

ẽ
ẽ

-

-

[5].
N

ố

ri n khai th c hi
c

c C ng hòa xã h i ch

c a ph n
pháp lu

lu

nh c

nh v
n pháp 1992 s

c CEDAW và pháp lu t
t Nam v

ng gi

ng gi i, các quy n

c th hi

ib

n
lu t Dân s 2005, B

ng, B lu t Hình s

t Hôn nhân và Gia
nh s quan tâm

c a Vi t Nam

trong quá trình th c hi n m

ng gi i, h i nh p khu v c và qu c t .

Lu

c C ng hòa xã h i ch

ng gi

c Qu c h

t Nam