Nghiên cứu cơ sở khoa học đề xuất phương án quy hoạch sử dụng đất lâm nghiệp giai đoạn 2015 2020 tại xã Cao Kỳ, huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

TR

--------

--------

T MINH TH

NGHIÊN C U C S KHOA H C
XU T
PH
NG ÁN QUY HO CH PHÁT TRI N LÂM
NGHI P GIAI O N 2015-2020 T I XÃ CAO K ,
HUY N CH M I- T NH B C K N
Chuyên ngành : Lâm h c
Mã s : 60 62 02 01

LU N V N TH C S LÂM H C

Ng

ih

ng d n khoa h c: TS.Tr n Qu c H ng

Thái Nguyên, n m 2014

i

Tôi xin cam oan các s li u nghiên c u này

u

c ti n hành t i xã

Cao K , huy n Ch M i, k t qu trong lu n v n là trung th c và ch a
công b trong b t k công trình nào khác.

Tác gi

T Minh Th

c ai


ii

Lu n v n này

c hoàn thành theo ch

ng trình ào t o theo ch

ng

trình ào t o Cao h c Lâm nghi p khoá 20, giai o n 2012 – 2014 c a

Tr

ng

i h c Nông Lâm -

i h c Thái Nguyên.

hoàn thành lu n v n, tác gi

ã nh n

c s quan tâm giúp

và

t o m i i u ki n thu n l i c a t p th th y cô giáo Khoa Lâm Nghi p, Phòng
Qu n lý Sau
iv i

i h c và lãnh

a ph

ng, tác gi

o tr
ã nh n

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên.

c nh ng s giúp

c a bà con các

dân t c t i xã Cao K huy n Ch M i, t nh B c K n n i mà tác gi
th p s li u
giúp

tài. Nhân d p này, tác gi xin bày t lòng bi t n

ã

n thu
iv is

quý báu ó.
K t qu c a lu n án này không th tách r i s ch d n c a th y giáo

h

ng d n khoa h c TS.Tr n Qu c H ng, ng

d n

i ã nhi t tình ch b o h

ng

tôi hoàn thành lu n v n này. Nhân d p này, tôi xin bày t lòng bi t n

sâu s c
Xin

n th y h

ng d n.

c c m n s khuy n khích, giúp

c a gia ình cùng b n bè và

ng nghi p xa g n, ó là ngu n khích l và c v to l n

i v i tác gi trong

quá trình th c hi n và hoàn thành công trình này.

Thái Nguyên, tháng 10 n m 2014
Tác gi

T Minh Th


iii

..............................................................................................i
...................................................................................................ii

....................................................................................................... iii
DANH M

..................................................................vii
.................................................................. viii

M

U ........................................................................................................... 1
1.

tv n

................................................................................................. 1

2. M c tiêu và yêu c u c a
3. Ý ngh a c a
Ch

tài .................................................................. 2

tài...................................................................................... 3

ng I: T NG QUAN NGHIÊN C U ..................................................... 4
1.1. V n

nghiên c u trên th gi i ............................................................. 4

1.1.1. Quy ho ch vùng theo h c thuy t Mác- LêNin .............................. 4
1.1.2. Quy ho ch vùng

Pháp ................................................................. 5

1.1.3. Quy ho ch vùng lãnh th c a Thái Lan ......................................... 6
1.1.4. Qui ho ch vùng nông nghi p ......................................................... 7
1.1.5. Quy ho ch s n xu t lâm nghi p ..................................................... 8
1.2. V n

nghiên c u

Vi t Nam ........................................................... 10

1.2.1. Quy ho ch vùng chuyên canh (QH vùng chuyên canh cây tr ng) ... 10
1.2.2. Quy ho ch nông nghi p xã .......................................................... 11
1.2.3. Quy ho ch lâm nghi p ................................................................. 12
1.3. Nh ng c n c pháp lý quy ho ch phát tri n lâm nghi p ..................... 21
1.4. ánh giá v
1.4.1. V trí
1.4.2.

i u ki n t nhiên và các ngu n tài nguyên .................... 23

a lý ........................................................................................ 23
a hình,

a m o ......................................................................... 23

1.4.3. Khí h u ......................................................................................... 24
1.4.4. Thu v n ...................................................................................... 24
1.4.5 Tài nguyên

t ............................................................................. 25


iv
1.4.6 Tài nguyên n

c ........................................................................... 25

1.4.7. Tài nguyên r ng ........................................................................... 25
1.4.8. Tài nguyên khoáng s n ................................................................ 26
1.4.9. Tài nguyên nhân v n .................................................................... 26
1.5. Th c tr ng phát tri n kinh t - xã h i ................................................... 27
1.5.1.T ng tr

ng kinh t và chuy n d ch c c u kinh t ...................... 27

1.5.2. Th c tr ng phát tri n các ngành kinh t ...................................... 27
1.5.3. Dân s , lao

ng, vi c làm và thu nh p ....................................... 30

1.5.4. Th c tr ng phát tri n c s h t ng ............................................. 31
1.5.5. An ninh qu c phòng..................................................................... 33
1.6. ánh giá chung, nh ng thu n l i và khó kh n ............................... 33
1.6.1. Nh ng thu n l i ........................................................................... 33
1.6.2. Nh ng khó kh n và h n ch ........................................................ 34
Ch

ng 2: N I DUNG VÀ PH

2.1

it

NG PHÁP NGHIÊN C U ................. 35

ng, ph m vi nghiên c u ............................................................ 35

2.2 N i dung nghiên c u:............................................................................ 35
2.2.1. ánh giá th c tr ng qu n lý phát tri n lâm nghi p ..................... 35
2.2.2. Nghiên c u m t s d báo c b n liên quan n quy ho ch phát
tri n lâm nghi p ..................................................................................... 35
2.2.3.
xu t m t s n i dung quy ho ch phát tri n lâm nghi p n
n m 2020 ................................................................................................ 36
2.2.4.

xu t các gi i pháp th c hi n các n i dung quy ho ch ........... 36

2.2.5. D tính v n
2.3. Ph

u t và hi u qu

u t ........................................ 36

ng pháp nghiên c u ..................................................................... 36

2.3.1. S d ng ph

ng pháp k th a có ch n l c.................................. 36

2.3.2. S d ng ph

ng pháp ph ng v n ................................................ 37

2.3.3. S d ng ph

ng pháp phúc tra th c

2.3.4. Ph

a tài nguyên r ng ........... 37

ng pháp x lý s li u ........................................................... 38

2.4. ánh giá hi u qu kinh t .................................................................... 38


v
Ch

ng 3: K T QU NGHIÊN C U ......................................................... 40

3.1. ánh giá th c tr ng qu n lý, phát tri n lâm nghi p t i xã Cao K ..... 40
3.1.1. Hi n tr ng s d ng

t ................................................................. 40

3.1.2. Hi n tr ng tài nguyên r ng và các ho t ng s n xu t lâm nghi p

trên a bàn xã ........................................................................................ 44
3.1.3.

c i m các tr ng thái r ng: ...................................................... 46

3.1.4. Tr l

ng r ng............................................................................. 47

3.1.5. Di n tích

t lâm nghi p theo ch qu n lý: ................................. 48

3.1.6. Tài nguyên lâm s n ngoài g ....................................................... 49
3.1.7. ánh giá k t qu các ho t

ng s n xu t lâm nghi p.................. 49

3.1.8. ánh giá v t ch c qu n lý Nhà n

c v lâm nghi p................ 51

3.2. Nghiên c u m t s d báo c b n liên quan n quy ho ch phát tri n
lâm nghi p ........................................................................................................ 54
3.2.1. D báo v dân s và lao

ng ...................................................... 54

3.2.2. D báo v nhu c u lâm s n và th tr
3.2.3. D báo v môi tr

ng tiêu th ....................... 54

ng .................................................................. 55

3.2.4. D báo ti n b khoa h c k thu t áp d ng vào s n xu t lâm
nghi p ..................................................................................................... 56
3.2.5. D báo bi n
3.3.

i khí h u............................................................... 56

xu t quy ho ch b o v và phát tri n r ng

n n m 2020 ............. 57

3.3.1. Nh ng c n c xây d ng quan i m và nh h ng phát tri n lâm
nghi p ..................................................................................................... 57
3.3.2.

xu t n i dung quy ho ch phát tri n lâm nghi p xã Cao K .. 60

3.3. Phân k quy ho ch và ti n

th c hi n .............................................. 75

3.4. Các gi i pháp th c hi n........................................................................ 76
3.5. D tính v n

u t , hi u qu

u t .................................................... 79

K T LU N ..................................................................................................... 84
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................. 88


vi


vii
DANH M C

B ng 1.1. Di n tích và n ng su t, s n l

ng cây tr ng................................... 28

B ng 1.2. C c u ch n nuôi c a

ng .................................................. 29

a ph

B ng 3.1: Hi n tr ng s d ng các lo i

t ...................................................... 40

B ng 3.2. Di n tích các lo i r ng t i khu v c nghiên c u.............................. 45
B ng 3.3 Tr l

ng r ng xã Cao K .............................................................. 47

B ng 3.4. Di n tích
B ng 3.5. So sánh tr

t lâm nghi p theo ch qu n lý ..................................... 48
c và sau quy ho ch s d ng

t ................................. 60

B ng 3.6. Quy ho ch lo i r ng xã Cao K ..................................................... 62
B ng 3.7. Quy ho ch theo ch qu n lý ........................................................... 64
B ng 3.8. Tính giá tr th

ng m i g nguyên li u Keo .................................. 69

B ng 3.9.

xu t t p oàn cây tr ng cho r ng s n xu t ............................... 71

B ng 3.10.

xu t t p oàn cây tr ng phân tán. ........................................... 72

B ng 3.11. Phân k quy ho ch phát tri n lâm nghi p xã Cao K .................. 75
B ng 3.12. T ng h p các ch tiêu kinh t ....................................................... 81


viii

Hình 3.1. Bi u

hi n tr ng s d ng các lo i

t .......................................... 41

Hình 3.2. Di n tích các lo i r ng khu v c nghiên c u ................................... 46
Hình 3.3. Bi u

so sánh tr

c và sau quy ho ch s d ng

t ...................... 61


1
U

M

1.

tv n
Trong nh ng n m qua, công tác quy ho ch phát tri n

ã

c th c hi n

h u h t các

ánh giá hi n tr ng s d ng

a ph

t lâm nghi p tuy

ng song v n còn nhi u b t c p. Vi c

t ai, tài nguyên r ng và quy ho ch phát tri n

lâm nghi p c p xã ch a

c th c s hi u qu . M c tiêu và n i dung c a

ph

ng ch a quan tâm m t cách tho

ng pháp quy ho ch th

áng t i nh ng

l i th và thách th c c ng nh ti m n ng cung c p các ngu n l c và nhu c u
lâm s n

u ra c a các ho t

ng s n xu t nên vai trò c a ph

ho ch còn nhi u h n ch . Quy ho ch s d ng
trong t

t lâm nghi p là

ng án quy
nh h

ng

ng lai cho vi c s d ng tài nguyên r ng m t cách khoa h c, em l i

giá tr kinh t mà v n

mb o

cv n

góp ph n c i thi n t t nh t nh ng v n
nay khi bi n

môi tr

ng không b h y ho i,

v môi tr

ng trong tình hình hi n

i khí h u ang tr thành v n

Xã Cao K n m

b c xúc trên toàn th gi i.

phía B c c a Huy n Ch M i, cách trung tâm huy n

kho ng 20 km v phía B c, cách Th xã B c K n 20 km v phía Nam, v i
t ng di n tích t nhiên 5.970,04 ha. Theo k t qu th ng kê hi n tr ng và s
d ng

t lâm nghi p tính

n ngày 01/01/2013 c a toàn xã là 5.080,33 ha,

chi m 85,10% di n tích t nhiên.

ây là ngu n tài nguyên v a cung c p lâm

s n v a th c hi n ch c n ng phòng h b o v môi tr
thiên tai b o v s n xu t và

i s ng c a c ng

N m 2006, th c hi n Ngh
12 n m 2004 c a th t

ng, góp ph n h n ch

ng dân c vùng h l u.

nh s : 200/2004/N -CP ngày 03 tháng

ng chính ph v rà soát quy ho ch 3 lo i r ng và

vi c b sung các c ch chính sách thu c ch
r ng n m 2007 ã làm thay

ng trình tr ng m i 5 tri u ha

i ph m vi, di n tích 3 lo i r ng và k ho ch

hàng n m trong công tác qu n lý Nhà n

c v r ng và

t lâm nghi p. Nh ng


2
i trên òi h i ph i xây d ng, l p k ho ch và tri n khai ph

thay

ng án quy

ho ch lâm nghi p h p lý, có c s khoa h c, ph i h p nh p nhàng gi a ng
dân và các t ch c th c hi n tr ng r ng nh m góp ph n th c hi n ph
s d ng

dân

t lâm nghi p h p lý, t ng thu nh p, c i thi n

a ph

ng, th c hi n xoá ói gi m nghèo và

i

ng án

i s ng c a ng

i

a kinh t xã h i mi n núi

phát tri n hoà nh p v i ti n trình công nghi p hoá, hi n

i hoá nông thôn là

h t s c c n thi t.
T th c t trên,
v ng, góp ph n n
môi tr

góp ph n b o v và phát tri n tài nguyên r ng b n
nh

i s ng ng

i dân

a ph

ng c ng nh c i thi n

ng sinh thái khu v c chúng tôi ti n hành th c hi n

c u c s khoa h c

xu t ph

ng án quy ho ch s d ng

tài: “Nghiên
t lâm nghi p

giai o n 2015-2020 t i xã Cao K , huy n Ch M i, t nh B c K n”.
2. M c tiêu và yêu c u c a

tài

* M c tiêu:
ánh giá

c th c tr ng và các y u t

nh h

tri n lâm nghi p giai o n 2011-2015 làm c s

ng

n quy ho ch phát

xu t các n i dung quy

ho ch và gi i pháp th c hi n góp ph n phát tri n lâm nghi p có hi u qu
trong giai o n 2015- 2020 t i xã Cao K t nh B c K n.
xu t ph

ng án quy ho ch phù h p v i

nh m nâng cao hi u qu quy ho ch s d ng

c i mc a

a ph

ng

t và s n xu t lâm nghi p.

* Yêu c u:
- Nghiên c u trên c s các thông tin, s li u, tài li u i u tra ph i trung
th c, chính xác,
d ng

mb o

tin c y, ph n ánh úng th c tr ng quy ho ch s

t và s n xu t lâm nghi p trên

lý s li u ph i trên c s khoa h c, có

a bàn nghiên c u. Vi c phân tích, x
nh tính,

nh l

ng b ng các ph

ng

pháp thích h p.
quy

ánh giá úng th c tr ng, nh ng
nh c a Lu t

xu t ki n ngh trên c s tuân th

t ai và Lu t B o v và phát tri n r ng.


3
3. Ý ngh a c a

tài

* Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
Vi c th c hi n nghiên c u

tài là c h i t t cho h c viên làm quen d n

v i vi c nghiên c u khoa h c, v n d ng các ki n th c ã h c vào th c t . Qúa
trình nghiên c u c ng giúp h c viên trau d i ki n th c, k n ng làm vi c, ti p
xúc v i quy trình làm vi c c a các c quan Nhà n

c và h c h i

kinh nghi m khi ph i h p v i cán b trong quá trình th c hi n

c nhi u
tài, giúp ích

cho công tác sau này.
* Ý ngh a th c ti n
K t qu

tài s là tài li u

a ph

ng có th nhìn nh n ánh giá

c quá trình quy ho ch b o v và phát tri n r ng trong th i gian nh t

Các k t qu

ánh giá phân tích c a

tài có th làm c s cho cán b lâm

nghi p xã tham kh o tham m u xây d ng k ho ch, chi n l
trong công tác quy ho ch phát tri n r ng t i
theo

nh.

a ph

có th duy trì ngu n tài nguyên r ng cho t

c ho t

ng

ng trong nh ng n m ti p
ng lai.


4
ng I

Ch

T NG QUAN NGHIÊN C U

1.1. V n

nghiên c u trên th gi i

1.1.1. Quy ho ch vùng theo h c thuy t Mác- LêNin
Qui ho ch vùng tuân theo h c thuy t Mác - Lê Nin v phân b và phát
tri n l c l

ng s n xu t theo lãnh th và s d ng các ph

ng pháp c a ch

ngh a duy v t bi n ch ng.
Các Mác và ng Ghen ã ch ra: “M c
c a m t dân t c th hi n rõ nét h n h t
ó

c phát tri n

nm c

phát tri n l c l

ch phân công lao

nào” Nh v y, s c lao

c u thành quan tr ng nh t c a phân b l c l

ng s n xu t.

kinh t , xã h i c a m i vùng là nguyên t c quan tr ng

ng s n xu t
ti m tàng và t
T

ng c a dân t c

ng là m t b ph n

Lê Nin ã ch ra: “S nghiên c u t ng h p t t c các

s n xu t”. Vì v y, nghiên c u các

ng s n xu t

c i m

c i m t nhiên,
phân b l c l

ng

c tr ng cho s phân b l c l-

m t vùng trong quá kh và hi n t i

xác

nh kh n ng

ng lai phát tri n c a vùng ó.

ánh giá s c lao

nh: phân b l c l

ng và ngu n tài nguyên thiên nhiên ã i t i nh n

ng s n xu t h p lý là m t trong các i u ki n c b n

nâng cao n ng xu t lao

ng, tích lu nhi u c a c i v t ch t cho xã h i, không

ng ng phát tri n s n xu t và v n hóa c a

tn

c.

K ho ch phát tri n c a các ngành kinh t qu c dân liên quan ch t ch
v i k ho ch phân b l c l

ng s n xu t.

S phân b dân c và các hình thái i m dân c và m c
thay

i ph thu c vào s bi n

trang thi t b

i hình thành xã h i .

D a trên c s h c thuy t c a Mác và ng Ghen, V.I.Lê Nin ã nghiên c u các
h ng c th v k ho ch hoá phát tri n l c l ng s n xu t trong xã h i ch ngh a.


5
S phân b l c l
- Phân b l c l
n

ng s n xu t

c xác

nh theo các nguyên t c sau:

ng s n xu t có k ho ch trên toàn b lãnh th c a

c, t nh, xã nh m thu hút các ngu n tài nguyên thiên nhiên và lao

t

ng c a

t t c các vùng và quá trình tái s n xu t m r ng.
- K t h p t t l i ích c a Nhà n

c và nhu c u phát tri n kinh t c a t ng

t nh và t ng xã.
-

a các xí nghi p công nghi p

n g n ngu n nguyên li u

h n ch

chi phí v n chuy n.
- K t h p ch t ch các ngành kinh t qu c dân
nh m nâng cao n ng su t lao
- T ng c

t ng vùng, t ng xã

ng và s d ng h p lý ti m n ng thiên nhiên.

ng toàn di n ti m l c kinh t và qu c phòng b ng cách phân

b h p lý và phát tri n
Trên c s

ng

ul cl

ng s n xu t

ó, tìm hi u qui ho ch vùng m t s n

1.1.2. Quy ho ch vùng
Theo quan

các vùng, xã. [17]
c trên Th gi i nh sau:

Pháp

i m chung c a h th ng các mô hình quy ho ch vùng

M.Thénevin (M. Pierre Thénevin), m t chuyên gia th ng kê ã gi i thi u m t
s mô hình quy ho ch vùng

c áp d ng thành công mi n Tây Nam n

c

c ng hoà Côte d’ivoire.
Trong mô hình quy ho ch vùng này, ng
tiêu c c

i ta ã nghiên c u hàm m c

i giá tr t ng thêm xã h i v i các ràng bu c trong n i vùng, có quan

h v i các vùng khác và v i n

c ngoài. Th c ch t mô hình là m t bài toán

quy ho ch tuy n tính có c u trúc:
a) Các ho t

ng s n xu t:

- S n xu t nông nghi p theo các ph

ng th c tr ng tr t gia ình và tr ng

tr t công nghi p v i các m c thâm canh cao
i n (truy n th ng).
- Ho t

ng khai thác r ng

, thâm canh trung bình và c


6
- Ho t

ng ô th : ch bi n g , b t gi y, v n chuy n, d ch v th ng m i...

b) Nhân l c theo các d ng thuê th i v , các lo i lao

ng nông nghi p,

lâm nghi p.
c) Cân
tích

i xu t nh p, thu chi và các cân

t, v nhân l c, v tiêu th l
Quy ho ch vùng nh m

i khác vào ràng bu c v di n

ng th c ...
t m c ích khai thác lãnh th theo h

t ng thêm giá tr s n ph m c a xã h i theo ph

ng

ng pháp mô hình hoá trong i u

ki n th c ti n c a vùng, so sánh v i vùng xung quanh và n

c ngoài. [17]

1.1.3. Quy ho ch vùng lãnh th c a Thái Lan
Công tác qui ho ch phát tri n vùng

c chú ý t nh ng n m 1970. V h

th ng phân v , qui ho ch ti n hành theo ba c p: Qu c gia, vùng, á vùng hay

a

ph ng.
Vùng (Region)
i u c n thi t

c coi nh là m t á mi n (Subdivision) c a

phân chia Qu c gia thành á mi n theo các ph ng di n khác nhau

nh : phân b dân c , khí h u, a hình,...
tn c

c chia thành các mi n nh :

ng th i vì lý do qu n lý hay chính tr ,
n v hành chính hay

nv b uc .

Qui mô di n tích c a m t vùng ph thu c vào kích th
tn

t n c ó là

c. Thông th

c, di n tích c a

ng vùng n m trên m t di n tích l n h n

n v hành

chính l n nh t. S phân b các vùng theo m c ích c a qui ho ch, theo

c

i m c a lãnh th .
Quy ho ch phát tri n vùng ti n hành

c p á mi n

c xây d ng

theo 2 cách:
Th nh t: S b sung c a k ho ch Nhà n
nh ng m c tiêu và ho t
vùng

ng

c xác

c

c giao cho vùng,

nh theo c s vùng, sau ó k ho ch

c gi i quy t trong k ho ch Qu c gia.
Th hai: Quy ho ch vùng

c gi i quy t c n c vào

các k ho ch óng góp vào vi c xây d ng k ho ch qu c gia.

c i m c a vùng,


7
Qui ho ch ph i g n li n v i t ch c hành chính và qu n lý Nhà n
ph i ph i h p v i Chính ph và chính quy n

a ph

ng.

- D án phát tri n c a Hoàng gia Thái Lan ã xác

nh

c vùng nông

nông nghi p chi m m t v trí quan tr ng v kinh t xã h i và chính tr
Lan và t p trung xây d ng
(1961 - 1988

2 vùng: Trung tâm và

Thái

ông B c. Trong 30 n m

n 1992 - 1996), t ng dân c nông thôn trong các vùng nông

nghi p t 80% gi m xu ng 66,6 %, các d án t p trung vào m y v n
tr ng: N

c,

c,

t ai, v n

u t k thu t, nông nghi p, th tr

quan

ng. [9]

1.1.4. Qui ho ch vùng nông nghi p
Quy ho ch vùng nông nghi p là m t bi n pháp t ng h p c a Nhà n
v phân b và phát tri n l c l

c

ng s n xu t trên lãnh th c a các vùng hành

chính - nông nghi p nh m áp ng các nhu c u v phát tri n t t c các thành
ph n kinh t qu c dân trong vùng.
Quy ho ch vùng nông nghi p là giai o n k t thúc k ho ch hoá t
lai c a Nhà n

c m t cách chi ti t s phát tri n và phân b l c l

theo lãnh th c a vùng, là bi n pháp xác

ng

ng s n xu t

nh các xí nghi p chuyên môn hoá

m t cách h p lý; Là bi n pháp thi t k và

a vào n n p vi c s d ng

trên t ng khu v c c th c a vùng, là bi n pháp xác

nh s phân b

t ai

úng

n

các c quan y t và ph c v sinh ho t v n hoá cho nhân dân; Là bi n pháp
xây d ng các ti n

t ch c lãnh th nh m s d ng h p lý các c a c i t

nhiên, các thành t u khoa h c k thu t, các ngu n lao
v it c

nhanh kinh t c a t t c các xí nghi p

v t ch t và v n hoá c a nhân dân trong vùng lao
Vùng hành chính là

it

ng nh m phát tri n

ng th i c i thi n
ng nông nghi p ó.

ng quy ho ch vùng nông nghi p.

các vùng hành chính c ng là các vùng lãnh th mà

i s ng
ng th i

ó cá các i u ki n kinh

t và t ch c lãnh th thu n l i cho vi c phát tri n có k t qu t t c các ngành

kinh t qu c dân, nh v y trong quy ho ch vùng nông nghi p l y vùng hành
chính nông nghi p làm

it

ng quy ho ch.


8
L p k ho ch s d ng tài nguyên thiên nhiên, t ch c lãnh th v i vi c
l p các s

quy ho ch vùng là m t trong nh ng n i dung c a quy ho ch

vùng nông nghi p (Hay quy ho ch xã nông nghi p). [10]
1.1.5. Quy ho ch s n xu t lâm nghi p
S phát sinh c a qui ho ch lâm nghi p g n li n v i s phát tri n kinh t
t b n ch ngh a. Do công nghi p và giao thông v n t i phát tri n nên kh i
l

ng g yêu c u ngày càng t ng. S n xu t g

ph

ng c a phong ki n và b

c vào th i

ã tách kh i n n kinh t

a

i kinh t hàng hoá t b n ch

ngh a. Th c t s n xu t lâm nghi p ã không còn bó h p trong vi c s n xu t
g

n thu n mà c n ph i có ngay nh ng lý lu n và bi n pháp nh m

mb o

thu ho ch l i nhu n lâu dài cho các ch r ng. Chính h th ng hoàn ch nh v
lý lu n qui ho ch lâm nghi p và i u ch r ng ã

c hình thành trong hoàn

c nh nh v y.
u th k 18, ph m vi qui ho ch lâm nghi p m i ch gi i quy t vi c
“khoanh khu ch t luôn chuy n”, có ngh a là em tr l
nguyên r ng em chia

u cho t ng n m c a chu k khai thác và ti n hành

khoanh khu ch t luôn chuy n theo tr l
ph c v cho ph

ng ho c di n tích. Ph

ph

c thay b ng ph

ng ch cho ph

ng th c

u” c a Hating ã chia chu k khai thác thành 20 th i k l i d ng và

c ng l y ó kh ng ch l
Sau ó ph
pháp này là gi
v n

ng th c kinh doanh r ng

ng th c kinh doanh h t v i chu k khai thác dài. Và

ng th c “Khoanh khu ch t luôn chuy n” nh

“Chia

ng th c này

ng th c kinh doanh r ng ch i, chu k khai thác ng n.

Sau cách m ng công nghi p, vào th k 19 ph
ch i

ng ho c di n tích tài

ng pháp "Bình quân thu ho ch" ra

i. Quan i m ph

u m c thu ho ch trong chu kì khai thác hi n t i,

m b o thu ho ch

su t hi n ph

ng ch t hàng n m.

c liên t c trong chu kì sau. Và

ng

ng th i

n cu i th k 19,

ng pháp “lâm ph n kinh t ”. V c n b n, Judeich cho r ng


9
nh ng lâm ph n nào

m b o thu ho ch

di n khai thác. Hai ph
t ” chính là ti n

c nhi u ti n nh t s

c

a vào

ng pháp “Bình quân thu ho ch” và “lâm ph n kinh

c a hai ph

ng pháp t ch c kinh doanh và t ch c r ng

khác nhau
Ph

ng pháp "Bình quân thu ho ch" và sau này là ph

tu i" ch u nh h

ng c a "lý lu n r ng tiêu chu n", có ngh a là r ng ph i có

k t c u tiêu chu n v tu i c ng nh v di n tích và tr l
c p tu i cao vào di n tích khai thác. Hi n nay, ph
c dùng ph bi n

các n

c vào tu i r ng mà d a vào
nh s n l

r ng. C ng t ph
doanh lô” và “ph

ng, v trí và

a các

ng pháp kinh doanh r ng

c có tài nguyên r ng phong phú. Còn ph

pháp “lâm ph n kinh t ” và hi n nay là ph

phân tích, xác

ng pháp "C p

ng

ng pháp “ lâm ph n” không c n

c i m c th c a m i lâm ph n ti n hành

ng và bi n pháp kinh doanh, ph

ng th c i u ch

ng pháp này còn phát tri n thành “ ph

ng pháp kinh

ng pháp ki m tra”.

T i châu Âu, vào th p k 30 và 40 th k XX, quy ho ch ngành gi vai
trò l p ch tr ng c a quy ho ch vùng
1946, Jack G.V. ã cho ra
tên “ phân lo i
tiên

c p

c xây d ng vào

i chuyên kh o

t ai cho quy ho ch s d ng

n ánh giá kh n ng c a

vùng Rhodesia tr

u th k . N m

u tiên v phân lo i
t ”.

t ai v i

ây c ng là tài li u

t cho quy ho ch s d ng

u

t. T i

c ây, nay là c ng hoà Zimbabwe, B Nông nghi p ã

xu t b n cu n s tay h

ng d n quy ho ch s d ng

c s h t ng cho tr ng r ng. Vào

t h tr cho quy ho ch

u nh ng n m 60 c a th k XX, T p chí

“ East African Journal for Agriculture Forestry” ã xu t b n nhi u bài báo v
quy ho ch c s h t ng
H i Nông h c M cho ra
kh n ng c a

Nam châu Phi. N m1966, H i
i chuyên kh o v h

t h c c a M và

ng d n i u tra

t và ng d ng trong qui ho ch s d ng

t... [20]

t, ánh giá


10
1.2. V n

nghiên c u

Vi t Nam

1.2.1. Quy ho ch vùng chuyên canh (QH vùng chuyên canh cây tr ng)
Trong quá trình xây d ng n n kinh t , ã quy ho ch các vùng chuyên
canh lúa

vùng sông H ng và

ng b ng sông C u Long, các vùng rau th c

ph m cho các thành ph l n, các vùng cây công nghi p ng n ngày (hàng
n m): Vùng bông Thu n H i, vùng ay H i H ng, vùng thu c lá Qu ng An Cao B ng , Ba vì- Hà S n Bình, H u L ng - L ng S n, Nho quan - Hà Nam
Ninh, vùng mía V n

i m, Vi t Trì, Sông Lam, Qu ng Ngãi...Các vùng cây

công nghi p dài ngày( lâu n m ): Vùng cao su Sông Bé,

ng Nai, Buôn H -

c L c, Ch Par- Gia Lai Kon Tum, vùng cà phê Krông Búc, Krông Báchc L c, Ch P , Ninh
ây, CH dân ch

c- Gia Lai Kon Tum( H p tác v i Liên Xô tr

c, Ti p Kh c, Bungari) vùng chè

Châu, B c Thái, V nh Phú, Hà Tuyên , Lâm
dâu t m B o L c - Lâm

c

Hoàng Liên S n, M c

ng, Gia Lai Kon Tum, vùng

ng...[19]

a) Tác d ng c a quy ho ch vùng chuyên canh:
- Xác

nh ph

ng h

ng s n xu t, ch ra nh ng vùng chuyên môn hoá

và nh ng vùng có kh n ng h p tác kinh t .
- Xác
ut

nh và ch n nh ng vùng tr ng i m giúp Nhà n

úng

c t p trung v n

n.

- Xây d ng

c c c u s n xu t, các ch tiêu s n xu t s n ph m và s n

ph m hàng hoá c a vùng, yêu c u xây d ng c s v t ch t, k thu t ph c v
s n xu t, nhu c u lao
-C s

ng.

xây d ng k ho ch phát tri n nghiên c u t ch c qu n lý kinh

doanh theo ngành và theo lãnh th .
Quy ho ch vùng chuyên canh ã th c hi n nhi m v ch y u là b trí c
c u cây tr ng
t p trung
ch t l

c ch n v i quy mô và ch

canh tác h p lý, theo h

ng d ng ti n b k thu t nh m nâng cao n ng su t, s n l

ng s n ph m cây tr ng

ng

ng và

ng th i phân b các ch tiêu nhi m v c th

cho t ng c s s n xu t, làm c s cho công tác quy ho ch, k ho ch xu t các
c s s n xu t.


11
b) N i dung c a quy ho ch vùng chuyên canh:
- Xác

nh quy mô, ranh gi i vùng.

- Xác

nh ph

ng h

- B trí s d ng
- Xác

ng, ch tiêu nhi m v s n xu t.

t ai.

nh quy mô, ranh gi i, nhi m v ch y u cho các xí nghi p trong

vùng và t ch c s n xu t ngành nông nghi p.
- Xác

nh h th ng c s v t ch t k thu t ph c v s n xu t

- T ch c và s d ng lao
-

c tính

i s ng.

ng.

u t và hi u qu kinh t .

- D ki n ti n

th c hi n quy ho ch. [18]

1.2.2. Quy ho ch nông nghi p xã

Quy ho ch nông nghi p xã

c ti n hành

h u h t các xã, là m t quy

ho ch ngành bao g m c nông nghi p, lâm nghi p, thu s n, th công nghi p
và công nghi p ch bi n.
a) Nhi m v c a quy ho ch nông nghi p xã:
- Trên c s

i u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c a xã c n c vào d án

phát tri n và phân b l c l
thành ph

ã

ng s n xu t và phân vùng nông nghi p t nh ho c

c phê duy t, xác

nh ph

ng h

ng nhi m v , m c tiêu

phát tri n nông nghi p và xây d ng các bi n pháp nh m th c hi n
m c tiêu ó theo h

c các

ng chuyên môn hoá, t p trung hoá k t h p phát tri n

t ng h p nh m th c hi n 3 m c tiêu nông nghi p là gi i quy t l

ng th c,

th c ph m, nguyên li u cho công nghi p và nông s n xu t kh u n

nh.

- Hoàn thi n phân b s d ng
nh m s d ng
phì nhiêu c a

t ai có hi u qu cao,

ho ch.

it

ng s d ng

ng th i b o v và nâng cao

t

c

t.

- T o i u ki n
- Tính v n

t ai cho các

ng d ng các k thu t vào s n xu t nông nghi p.

u t c b n và hi u qu c a s n xu t nông nghi p theo quy


12
b) N i dung ch y u c a quy ho ch nông nghi p xã:
- Xác

nh ph

ng h

- B trí s d ng
- Xác

ng và m c tiêu phát tri n nông nghi p.

t ai.

nh c c u và quy mô s n xu t nông nghi p (phân chia và tính

toán quy mô các vùng s n xu t chuyên môn hoá, xác

nh vùng s n xu t thâm

canh cao s n, các t ch c liên k t nông - công nghi p, các c s d ch v nông
nghi p, b trí tr ng tr t, b trí ch n nuôi).
- T ch c các c s s n xu t nông nghi p.
- T ch c công nghi p ch bi n nông s n và ti u th công nghi p trong
nông nghi p.
- Gi i quy t m i quan h gi a các ngành s n xu t có liên quan trong và
ngoài ngành nông nghi p.
- B trí c s v t ch t, k thu t ph c v nông nghi p (thu l i, giao
thông, c khí, i n c s d ch v th
- T ch c s d ng lao
- Nh ng cân

ng nghi p).

ng nông nghi p, phân b các i m dân c nông thôn.

i chính trong s n xu t nông nghi p( l

ng th c, th c

ph m) th c n gia súc, trong ó v t t k thu t nông nghi p, nguyên li u cho
các xí nghi p ch bi n.
- T ch c các c m kinh t xã h i.
- B o v môi tr
-V n

ng.

u t c b n.

- Hi u qu s n xu t và ti n
c) Cân
it

th c hi n quy ho ch.

i c a quy ho ch nông nghi p xã:
ng c a quy ho ch nông nghi p xã là toàn b

hành chính xã.
1.2.3. Quy ho ch lâm nghi p

t ai, ranh gi i


13
Quy ho ch lâm nghi p áp d ng
nh vi c xây d ng ph
thông theo ph

n

c ta ngay t th i k pháp thu c,

ng án i u ch r ng ch i, s n xu t c i. i u ch r ng

ng pháp h t

u...

n n m 1955- 1957, ti n hành s thám và mô t

c l

nguyên r ng. N m 1958- 1959 ti n hành th ng kê tr l
Mãi

ng r ng mi n B c.

n n m 1960- 1964, công tác quy ho ch m i áp d ng

n m 1965

n nay, l c l

ng tài

mi n B c. T

ng quy ho ch lâm nghi p ngày càng

c t ng

c

ng và m r ng. Vi n i u tra quy ho ch r ng k t h p ch t ch v i l c

l

ng i u tra quy ho ch

ti n ph
trình

các S Nông nghi p và PTNT không ng ng c i

ng pháp i u tra, quy ho ch c a các n
và i u ki n tài nguyên r ng

phát tri n c a các n

n

c ngoài cho phù h p v i

c ta . Tuy nhiên, so v i l ch s

c khác thì quy ho ch lâm nghi p n

c ta hình thành và

phát tri n mu n h n nhi u. Vì v y nh ng nghiên c u c b n v kinh t , xã
h i, k thu t và tài nguyên r ng làm c s cho công tác quy ho ch lâm nghi p
ch a

c gi i quy t nên công tác này

n

c ta ang trong giai o n v a

ti n hành v a nghiên c u áp d ng.
Theo chi n l

c phát tri n lâm nghi p Qu c gia giai o n 2006- 2020,

m t trong nh ng t n t i mà B Nông nghi p và PTNT ánh giá là “Công tác
quy ho ch nh t là quy ho ch dài h n còn y u và ch m

i m i, ch a k t h p

ch t ch v i quy ho ch c a các ngành khác, còn mang n ng tính bao c p và
thi u tính kh thi. Ch a quy ho ch 3 lo i r ng h p lý và ch a thi t l p
lâm ph n n

nh trên th c

c hoàn thi n
1.2.3.1.
có

a...”.

ây c ng là nhi m v

c

t ra ngày càng

i v i ngành lâm nghi p.
c thù c a công tác quy ho ch lâm nghi p:

a bàn quy ho ch lâm nghi p r ng l n, r t a d ng, ph c t p, th

ng

a hình cao, d c, chia c t m nh, giao thông i l i khó kh n và có nhi u

ngành kinh t ho t

ng.


14
i t

-

ng c a công tác quy ho ch lâm nghi p là r ng và

nghi p, t tr

c

n nay th

do các h gia ình
hi m tr , ít ng
- Là

ng là c a chung c a

t lâm

ng bào các dân t c ho c

vùng sâu vùng xa nh n qu n lý nhi u khu n m

n i

i qua l i còn là vô ch , không ai qu n lý.

a bàn c trú c a

ng bào các dân t c ít ng

th p, kinh t xã h i ch m phát tri n,

i, trình

dân trí

i s ng v t ch t và tinh th n còn g p

nhi u khó kh n.
- Cây lâm nghi p có chu k kinh doanh dài (ng n 8-10 n m, dài 40-100

n m), lâu thu h i v n nên ch m thu hút

c s quan tâm c a ng

i dân, h

ch t giác b v n tham gia tr ng r ng n u bi t ch c ch n s có l i.
- M c tiêu c a quy ho ch lâm nghi p a d ng: Quy ho ch r ng phòng h
(phòng h
r ng

u ngu n, phòng h ven bi n và phòng h môi tr

c d ng (Các v

ng); Quy ho ch

n qu c gia, các khu b o t n thiên nhiên, các khu di tích

v n hóa, l ch s , danh th ng) và quy ho ch phát tri n các lo i r ng s n xu t.
- Quy mô c a công tác quy ho ch lâm nghi p bao g m c t m v mô và
vi mô: Quy ho ch toàn qu c, t ng v ng lãnh th , t ng t nh, xã, công ty lâm
nghi p, quy ho ch phát tri n lâm nghi p c p xã.
- L c l

ng tham gia làm công tác quy ho ch th

ng luôn ph i l u

ng, i u ki n sinh ho t khó kh n, c s v t ch t thi u th n v m i m t.

i

ng cán b xây d ng ph

ng án quy ho ch c ng r t a d ng, bao g m c l c

l

a ph

ng c a trung

ng và

ng, th m chí các ngành khác c ng tham gia

làm quy ho ch lâm nghi p (Nông nghi p, Công an, Quân
m t b ph n

c ào t o bài b n qua các tr

vào kinh nghi m ho t

i); Trong ó có

ng l p, song ph n l n ch d a

ng lâu n m trong ngành lâm nghi p.

* Nh ng yêu c u c a công tác quy ho ch lâm nghi p ph c v chuy n

i

c c u nông nghi p nông thôn.
Công tác quy ho ch lâm nghi p
tr

ng, chính sách và

nh h

c tri n khai d a trên nh ng ch

ng phát tri n kinh t - xã h i c a Nhà n

c và


15
chính quy n các c p trên t ng
lâm nghi p ph i
- Ho ch

t

a bàn c th . V i m i ph

c:

nh rõ ranh gi i

t nông nghi p -

t lâm nghi p và

ngành, các ch s d ng khác s d ng; trong ó
nghi p
-

ng án quy ho ch

c quan tâm hàng
i v i di n tích

t nông nghi p,

u vì là hai ngành chính s d ng
t lâm nghi p ã

nh 3 lo i r ng (phòng h ,

c xác

c d ng và s n xu t). T

pháp lâm sinh thích h p v i t ng lo i r ng và

t do các
t lâm

t ai.

nh, ti n hành ho ch
ó xác

nh các gi i

t r ng (b o v , tr ng r ng

m i, khoanh nuôi tái sinh t nhiên, khoanh nuôi tái sinh k t h p tr ng b
sung, nông lâm k t h p, khai thác l i d ng r ng…).
- Tính toán nhu c u
thi t b ). Vì là ph

u t (ch y u nhu c u lao

ng, v n và v t t

ng án quy ho ch nên vi c tính toán nhu c u

u t ch

mang tính khái quát, ph c v cho vi c l p k ho ch s n xu t
b

nh ng

c ti p theo.
- Xác

nh m t s gi i pháp

m b o th c hi n nh ng n i dung quy

ho ch (gi i pháp lâm sinh, khoa h c công ngh , c ch chính sách, gi i pháp
v v n, lao
-

ng).

i m i m t s ph

vùng, t nh) còn

ng án quy ho ch có quy mô l n (c p toàn qu c,

xu t các ch

ti p theo là l p d án

ng trình, d án c n u tiên

tri n khai b

c

u t ho c báo cáo nghiên c u kh thi.

1.2.3.2. Các v n b n chính sách c a Nhà n

c

c p

n quy ho ch

phát tri n lâm nghi p th hi n qua:
- Hi n pháp c a n
nêu “ Nhà n
lu t,

c C ng hoà xã h i ch ngh a Vi t Nam n m 1992

c th ng nh t qu n lý toàn b

t ai theo quy ho ch và pháp

m b o s d ng úng m c ích và có hi u qu . Nhà n

các t ch c , h gia ình và cá nhân s d ng n
- Lu t
nông nghi p,

t ai n m 2003 quy

nh rõ 3 lo i

c giao

t cho

t ( t nông nghi p,

t phi

nh lâu dài”.

t ch a s d ng) và các quy n chung c a ng

i s d ng

t


16
(

c c p gi y ch ng nh n quy n s d ng

qu

u t trên

c it o

ng thành qu lao

ng các l i ích do công trình c a Nhà n

t nông nghi p;

t o, b i b
ph m

t; h

t; h

c nhà n

t nông nghi p;

n quy n s d ng

ch

c nhà n

ng d n và giúp

cv b ov ,
trong vi c c i

c b o h khi b ng

i khác xâm

t h p pháp c a mình; khi u n i, t cáo, kh i ki n

v nh ng hành vi, vi ph m quy n s d ng
hành vi khác vi ph m pháp lu t v

t h p pháp c a mình và nh ng

t ai.

- Lu t b o v và phát tri n r ng n m 2004 phân
(r ng phòng h , r ng

ng, k t

nh rõ 3 lo i r ng

c d ng và r ng s n xu t) làm c

s

cho quy

ho ch lâm nghi p.
- N m 2005, Quy t
Quy t

nh s 61/2005/Q - BNN ngày 12/10/2005 và

nh s 62/2005/Q - BNN ngày 12/10/2005 quy

c p r ng phòng h và tiêu chí phân lo i r ng
Quy ch qu n lý r ng n m 2006 quy

v , phát tri n và s d ng r ng

nh v tiêu chí phân

c d ng.
nh v vi c t ch c qu n lý, b o

c d ng, phòng h và s n xu t bao g m di n

tích có r ng di n tích không có r ng ã

c nhà n

c giao, cho thuê ho c

quy ho ch cho lâm nghi p.
Theo biên b n h i th o qu c gia v “ Quy ho ch s d ng

t và giao

t

lâm nghi p” n m 1997 nhi u ý ki n cho r ng c n nghiên c u tính th ng nh t
gi a 2 lu t : Lu t
giao

t ai và Lu t b o v và phát tri n r ng trong quy ho ch và

t nông nghi p và lâm nghi p, xác

quy ho ch và giao

nh rõ vai trò c a

a ph

ng trong

t giao r ng.

T n m 1999 th c hi n t ng ki m kê r ng toàn qu c nh m chu n b cho
th c hi n d án 5 tri u ha r ng và phát tri n kinh t lâm nghi p, nhi u
ph

ng ã l p d án quy ho ch r ng c a

ho ch r ng ngày càng

a ph

ng. K t

a

ó công tác quy

c quan tâm. Song song v i vi c ti n hành và áp

d ng công tác quy ho ch lâm nghi p trong th c ti n s n xu t, môn quy ho ch
c ng

c

a vào gi ng d y

các tr

ng

i h c.