Hoàn thiện pháp luật về quản lý nhà nước đối với công tác thi hành án dân sự ở nước CHDCND lào bài học kinh nghiệm từ việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƢ PHÁP

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

YAYUTA LASASOH

HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI
VỚI CÔNG TÁC THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở NƢỚC
CHDCND LÀO – BÀI HỌC KINH NGHIỆM TỪ VIỆT NAM

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 60 38 01 07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN MINH HƢƠNG

HÀ NỘI - 2014





MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1
1.Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài ................................................ 1
2.Tình hình nghiên cứu đề tài ..................................................................... 3
3. Phạm vi nghiên cứu đề tài. ..................................................................... 3
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu đề tài. .......................... 4

5. Nhiệm vụ và mục đích của việc nghiên cứu đề tài. ................................ 4
6. Những đóng góp mới của luận văn......................................................... 4
7. Kết cấu của luận văn. .............................................................................. 5
CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC
ĐỐI VỚI C NG TÁC THI HÀNH ÁN ........................................................ 6
1.1. hái niệm và đặc điểm thi hành án dân sự .......................................... 6
n mt

n

n d n sự ............................................................ 6

2 Đặc đ ểm của thi hành án dân sự ..................................................... 8
1.2. Quản lý nhà nước đối với công tác thi hành án dân sự. .................... 10
1.2.1. Khái ni m quản lý n

nước đối với công tác thi hành án dân sự. 10

1.2.2. Nguyên tắc quản lý n nước đối với công tác thi hành án dân sự.
................................................................................................................... 12
1.2.3. Nội dung quản lý n

nước về công tác thi hành án dân sự .......... 15

1.3 Tiêu chí hoàn thiện pháp luật về quản lý hành chính nhà nước đối với
công tác thi hành án dân sự....................................................................... 17
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC HIỆN PHÁP
LUẬT VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÔNG TÁC THI HÀNH
ÁN DÂN SỰ CỦA CHDCND LÀO VÀ KINH NGHIỆM XÂY DỰNG,
THỰC HIỆN PHÁP LUẬT CỦA CHXHCN VIỆT NAM TRONG LĨNH

VỰC NÀY ...................................................................................................... 23
2.1. Thực trạng pháp luật và thực hiện pháp luật về quản lý nhà nước đối
với công tác thi hành án dân sự của nước CHDCND Lào ....................... 23


2.1.1. Khái quát lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật về quản lý
n nước đối với công tác thi hành án của CHDCND Lào ..................... 23
2.1.2. Nội dung pháp luật về quản lý n nước đối với công tác thi hành
án dân sự của CHDCND Lào ................................................................... 26
2 2 C c quy định về vi c ban n văn bản pháp luật về quản lý nhà
nước đối với công tác thi hành án dân sự ................................................ 26
2 2 2 C c quy định về quản lý độ ngũ c n bộ, công chức làm công tác
thi hành án dân sự..................................................................................... 30
2 2 3 C c quy định về quản lý, thực hi n phân bổ kinh phí, bảo đảm cơ
sở vật chất, kỹ thuật, p ương t n hoạt động của c c cơ quan t
n n
................................................................................................................... 37
2 2 4 C c quy định về công tác thanh tra, kiểm tra, thực hi n kiểm sát,
giám sát thi hành án .................................................................................. 39
2 2 5 C c quy định về giải quyết khiếu nại, tố cáo ............................... 42
2.1.3. Thực tiễn thi hành pháp luật về quản lý n nước đối với công tác
thi hành án dân sự của CHDCND Lào..................................................... 49
2.2. Kinh nghiệm xây dựng, thực hiện pháp luật về quản lý nhà nước đối
với công tác thi hành án dân sự của nước CHXHCN Việt Nam .............. 54
2.2.1. Xây dựng văn bản pháp luật về quản lý n nước đối với công tác
thi hành án dân sự..................................................................................... 54
2 2 2 C c quy định về quản lý độ ngũ c n bộ, công chức làm công tác thi
hành án dân sự .......................................................................................... 55
2.2.3. Quản lý, thực hi n phân bổ kinh phí, bảo đảm cơ sở vật chất, kỹ
thuật, p ương t n hoạt động của c c cơ quan t

n n d n sự ......... 57
2.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra, thực hi n kiểm sát, giám sát thi hành
án dân sự ................................................................................................... 57
2.2.5. Giải quyết khiếu nại, tố cáo ............................................................ 58
CHƢƠNG 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÔNG TÁC THI HÀNH
ÁN DÂN SỰ CỦA CHDCND LÀO ............................................................. 59


3.1. Phương hướng hoàn thiện pháp luật về quản lý nhà nước đối với công
tác thi hành án dân sự của CHDCND Lào................................................ 59
3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về quản lý nhà nước đối
với công tác thi hành án tại CHDCND Lào.............................................. 61
3.3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về công tác thi
hành án tại CHDCND Lào ........................................................................ 63
KẾT LUẬN .................................................................................................... 66
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 67
TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT .......................................................................... 67
TÀI LIỆU TIẾNG LÀO ........................................................................... 68


1

LỜI MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Nhà nước cộng hòa dân chủ nhân dân Lào là Nhà nước của dân, do dân,
vì dân. Việc chú trọng tới cuộc sống của nhân dân và đảm bảo công bằng xã
hội luôn là mục tiêu của chế độ, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa vừa là
phương tiện thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, vừa là con đường bảo
đảm công bằng xã hội.

Điều 85 của Hiến pháp nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào năm 1991
quy định: “Bản án của Tòa n n n d n đã có
quan tổ chức Đảng, cơ quan tổ chức N

u lực pháp luật thì mọ cơ

nước, Mặt trận tổ quốc, cơ quan tổ

chức quần chúng, tổ chức xã hội và mọi công dân phải tuân thủ, cá nhân và
cơ quan tổ chức có liên quan phải thực hi n kiên quyết ” [17]
Để đưa các quy định của Hiến pháp vào thực tiễn cuộc sống, đã có các
văn bản quy phạm pháp luật được ban hành nhằm nâng cao hiệu quả công tác
thi hành án, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. Với mục đích và nguyên
tắc đó, để đạt được kết quả tốt nhất trong công việc thực thi các bản án, quyết
định của Tòa án trên thực tế thì ngoài việc cần phải có một cơ chế thực thi sát
thực còn phải có những biện pháp quản lý chặt chẽ, hiệu quả cũng như cơ chế
kiểm tra, giám sát các hoạt động đó. Mô hình tổ chức quản lý, cơ chế quản lý
thi hành án nói chung, thi hành án dân sự nói riêng đã và đang bộc lộ những
vước mắc bất cập, làm hạn chế hiệu lực, hiệu quả của công tác thi hành án, hệ
thống pháp luật thi hành án những năm qua vẫn chưa được hoàn thiện, thiếu
đồng bộ nên chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn vì chưa được nghiên
cứu xây dựng trên cơ sở luận cứ khoa học và thực tiễn đầy đủ, chính xác.
Đứng trước sự biến đổi chung về cơ chế quản lý và đời sống xã hội, thi
hành án cũng không nằm ngoài quỹ đạo đó. Đã xuất hiện những hạn chế về cơ


2

chế quản lý điều hành, về tổ chức cán bộ, về bộ máy quản lý… Bên cạnh đó
chủ trương xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, tăng cường

quản lý xã hội bằng pháp luật đòi hỏi phải hoàn thiện pháp luật về thi hành án.
Mặt khác thực trạng quản lý Nhà nước trong lĩnh vực thi hành án ở nước Lào
có rất nhiều vấn đề đang đòi hỏi cần được nghiên cứu, hoàn thiện. Biểu hiện
của thực trạng quản lý kém hiệu quả là kết quả thi hành án rất thấp, số lượng
án tồn đọng ngày càng tăng, tình trạng khiếu nại kéo dài gây nhức nhối trong
dư luận nhân dân. Hơn nữa, trên thực tế công tác thi hành án cũng chưa được
các cấp các ngành quan tâm xứng tầm với nhiệm vụ của nó dẫn đến việc quản
lý thi hành án cũng gặp nhiều khó khăn.
Tại Việt Nam, công tác thi hành án đã gặt hái được một số thành công
nhất định. Nghị quyết Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ 8 khóa
VII đã chủ trương: “Sớm xây dựng và hoàn thi n pháp luật về thi hành án
t eo ướng tiến tới tập trung nhi m vụ quản lý n

nước về công tác thi hành

án vào Bộ Tư P p”. [6] Hệ thống pháp luật thi hành án đã tương đối hoàn
thiện, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn.
Xuất phát từ thực tiễn đó tác giả đã lựa chọn đề tài “Hoàn thiện pháp
luật về quản lý nhà nước đối với công tác thi hành án dân sự ở nước
CHDCND Lào – Bài học kinh nghiệm từ Việt Nam” làm đề tài luận văn cao
học Luật của mình. Thi hành án là một vấn đề rộng liên quan đến nhiều lĩnh
vực như thi hành án hành chính, thi hành án hình sự, thi hành án dân sự…
Tuy nhiên với khả năng và phạm vi nghiên cứu của đề tài, vấn đề đặt ra chỉ
giới hạn trong những nội dung cơ bản của quản lý nhà nước trong lĩnh vực thi
hành án dân sự tại CHDCND Lào và kinh nghiệm Việt Nam đồng thời kiến
nghị một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý thi
hành án dân sự nói riêng, hoạt động thi hành án nói chung tại CHDCND Lào.


3

2.Tình hình nghiên cứu đề tài
Quản lý nhà nước về thi hành án dân sự là một vấn đề rất rộng và luôn là
vấn đề thời sự. Trong những năm qua chỉ có một số công trình nghiên cứu
pháp luật liên quan đến lĩnh vực này như: giáo trình Luật học của Trường Đại
học Quốc gia Lào, hội thảo trong nước và hội thảo quốc tế… mà gần như
chưa có một công trình khoa học nào đề cập về vấn đề này. Các tài liệu này
nhìn chung, chỉ nghiên cứu bao quát tổng thể nhiệm vụ, quyền hạn của cơ
quan thi hành án mà chưa đi sâu nghiên cứu vào chức năng quản lý nhà nước
về thi hành án.
Việc nghiên cứu các công trình khoa học đã được công bố này cho thấy,
với những mục tiêu và nhiệm vụ khác nhau, những công trình nghiên cứu này
chủ yếu đề cập đến pháp luật về thi hành án hoặc ở một vài khía cạnh của
quản lý nhà nước về thi hành án. Có công trình có nhắc tới nhưng chưa đi sâu
nghiên cứu một cách đầy đủ, có hệ thống và sâu sắc chế định quản lý nhà
nước đối với công tác thi hành án dân sự.
Chính vì vậy, việc nghiên cứu một cách đầy đủ, có hệ thống và sâu sắc
chế định quản lý nhà nước về thi hành án dân sự, đồng thời đưa ra phương
hướng và những giải pháp hoàn thiện cũng như thi hành các quy định về quản
lý nhà nước về thi hành án dân sự là một đòi hỏi cấp bách đối với khoa học
pháp lý ở nước Lào.
3. Phạm vi nghiên cứu đề tài.
Phạm vi nghiên cứu đề tài đã chọn là những vấn đề lý luận và thực tiễn
về quản lý nhà nước đối với công tác thi hành án dân sự ở Lào. Đề tài này sẽ
nghiên cứu các vấn đề sau đây: Lịch sử, nội dung quản lý nhà nước về thi
hành án dân sự tại Lào, đồng thời, tác giả cũng nghiên cứu các quy định của
pháp luật trong lĩnh vực quản lý nhà nước về thi hành án dân sự của Việt Nam


4

nhằm rút ra những bài học kinh nghiệm cho nước Lào trong quá trình hoàn
thiện pháp luật thi hành án nói chung, hoàn thiện các quy định pháp luật trong
lĩnh vực quản lý nhà nước về thi hành án dân sự nói riêng.
4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu đề tài.
Để nghiên cứu đề tài, tác giả đã sử dụng phương pháp luận biện chứng
duy vật và những quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng Nhân dân cách
mạng Lào. Ngoài ra, tác giả còn dùng các phương pháp nghiên cứu cụ thể
như: Phương pháp phân tích, phương pháp chứng minh, phương pháp diễn
giải, phương pháp lịch sử, phương pháp thống kê, phương pháp quy nạp,
phương pháp so sánh v.v..
5. Nhiệm vụ và mục đích của việc nghiên cứu đề tài.
Nhiệm vụ của việc nghiên cứu đề tài này là trình bày các quy định của
pháp luật trước đây cũng như hiện tại về lĩnh vực quản lý nhà nước về thi
hành án dân sự để thấy được quá trình hình thành, phát triển và hoàn thiện
từng bước qua từng giai đoạn của chế định quản lý nhà nước về thi hành án ở
Lào.
Mục đích của việc nghiên cứu đề tài là lập luận một cách có sức thuyết
phục về việc cần phải hoàn thiện các quy định của pháp luật hiện hành trong
lĩnh vực quản lý nhà nước về thi hành án, luận văn đưa ra phương hướng và
các giải pháp cụ thể, sát thực tế để hoàn thiện hệ thống các quy định của pháp
luật trong lĩnh vực quản lý nhà nước về thi hành án dân sự.
6. Những đóng góp mới của luận văn.
Luận văn là một trong những công trình nghiên cứu khoa học nghiên cứu
sớm nhất các quy định pháp lý trong lĩnh vực quản lý nhà nước về thi hành án


5

dân sự sau khi Nhà nước Lào ban hành Luật về thi hành án năm 2004, sửa đổi

bổ sung năm 2008.
Luận văn phân tích sâu sắc một số chế định thuộc lĩnh vực quản lý nhà
nước về thi hành án, chỉ rõ những ưu điểm và thành công cũng như nêu rõ
những nhược điểm, bất cập của các quy định hiện hành về quản lý nhà nước
về thi hành án dân sự.
Luận văn nghiên cứu và phân tích một số quy định pháp luật trong lĩnh
vực quản lý nhà nước về thi hành án dân sự của Việt Nam. Từ đó, rút ra
những kinh nghiệm phù hợp cho việc hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực
quản lý nhà nước về thi hành án trong điều kiện và hoàn cảnh của Lào.
Luận văn trình bày, đề xuất một số phương hướng và giải pháp nhằm
hoàn thiện pháp luật về quản lý nhà nước về thi hành án dân sự ở Lào.
7. Kết cấu của luận văn.
Ngoài Phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
được kết cấu gồm ba chương như sau:
C ương

Một số vấn đề chung về quản lý n

nước đối với công tác thi

hành án dân sự
Chương 2 Thực trạng pháp luật và thực hi n pháp luật về quản lý nhà
nước đối với công tác thi hành án dân sự của CHDCND Lào và kinh nghi m
xây dựng, thực hi n pháp luật của CHXHCN Vi t Nam trong lĩn vực này.
C ương 3 P ương ướng và giải pháp hoàn thi n pháp luật về quản lý
n

nước đối với công tác thi hành án dân sự của CHDCND Lào.

6

CHƢƠNG 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI
C NG TÁC THI HÀNH ÁN
1.1. Khái niệm và đ c đi m thi hành án dân sự
h i niệm thi hành n dân sự
Quan niệm về bản chất của hoạt động thi hành án dân sự chưa được
thống nhất với nhau.
uan điểm thứ nhất cho rằng: Hoạt động thi hành án dân sự là một hoạt
động tư pháp vì nó gắn liền với các giai đoạn tố tụng và được ghi nhận trong
Bộ luật Tố tụng ân sự. [10, Tr 9] o đó thi hành án dân sự chính là một hoạt
động của tố tụng dân sự. Tuy nhiên, quan điểm này lại không lý giải được một
vấn đề thực tiễn pháp lý đang thừa nhận đó là cơ quan thi hành án dân sự
không phải là cơ quan tiến hành tố tụng, chấp hành viên thi hành án dân sự
không phải là người tiến hành tố tụng.
uan điểm thứ hai cho rằng: Hoạt động thi hành án dân sự là một loại
hoạt động hành chính vì bản chất, mục đích của thi hành án khác hoàn toàn
với tố tụng, không thể gắn nó với hoạt động tố tụng dân sự. [14, Tr 9] Bởi lẽ,
bản chất và mục đích của tố tụng dân sự là xác định sự thật khách quan của
các vụ án dân sự, vụ việc dân sự để đưa ra các phán quyết đúng theo quy định
của pháp luật. Để có được các phán quyết đó, các cơ quan tiến hành tố
tụng,các cá nhân tiến hành tố tụng tham gia theo một quy trình tố tụng chặt
chẽ, công khai và minh bạch. òn hoạt động thi hành án dân sự lại là một quy
trình khác với quy trình, thủ tục tố tụng.

uất phát từ một bản án, quyết định

của tòa án,cơ quan thi hành án dân sự đưa ra một quyết định mang tính hành
chính dựa trên một văn bản cá biệt văn bản áp dụng pháp luật để điều chỉnh

hoạt động cá nhân, đối tượng phải có nghĩ vụ thi hành án và chủ thể được thi


7

hành án. Hơn thế nữa, những người theo quan điểm này còn cho rằng, hoạt
động thi hành án dân sự là hoạt động hành chính vì bản chất, hoạt động này
này mang tính chất chấp hành và điều hành, theo đó, mang tính quản lý hành
chính nhà nước rõ n t.

uan điểm này dựa trên cơ sở pháp luật hiện hành

không quy định cơ quan thi hành án là cơ quan tiến hành tố tụng. ong sự bất
hợp lý là ở ch nếu coi thi hành án dân sự là một hoạt động hành chính thì với
những trường hợp người được thi hành án dân sự không làm đơn yêu cầu thi
hành án dân sự thì cơ quan thi hành án dân sự không thể có cơ sở và các
phương pháp hành chính như: Mệnh lệnh, quyền uy để đưa ra các biện pháp
thi hành án dân sự được. o đó, yếu tố hành chính không đảm bảo.
uan điểm thứ ba cho rằng, hoạt động thi án dân sự là hoạt động hành
chính – tư pháp. ó nghĩa là hoạt động này vừa mang tính hành chính, vừa
mang yếu tố của tính tư pháp chứ không thể chỉ có riêng tính hành chính,
hoặc riêng tính tư pháp. [15, Tr 9]
Theo tôi, đây là một quan điểm hết sức hợp lý. Bởi lẽ, thi hành án dân sự
là một hoạt động mang tính quyền lực Nhà nước, do cơ quan thi hành án dân
sự và chấp hành viên thực hiện nhằm đưa quyết định của các bản án, quyết
định về dân sự của Tòa án đi vào thực tiễn cuộc sống. Hoạt động thi hành án
dân sự trên thực tế luôn gắn liền với quy trình tố tụng nói chung và quy trình
tố tụng dân sự nói riêng, đồng thời gắn với quyền lực hành pháp,để thông qua
việc tổ chức, điều hành bằng bộ máy đặc biệt của cơ quan hành pháp, những
cá nhân, tổ chức được thi hành án dân sự được nhà nước bảo vệ quyền. Đồng

thời cũng qua hoạt động thi hành án, các cá nhân, tổ chức có nghĩa vụ phải thi
hành án dân sự phải thực hiện đầy đủ các trách nhiệm của mình. Trong trường
hợp không thi hành quyết định thi hành án thì cá nhân, tổ chức đó phải chịu
sự cưỡng chế của nhà nước thông qua các cơ quan có chức năng, nhiệm vụ
liên quan.


8

Thi hành án dân sự còn được hiểu theo nghĩa rộng và nghĩa hẹp.
Hiểu theo nghĩa hẹp thì “thi hành án dân sự là hoạt động của c c cơ
quan thi hành án dân sự dựa trên cơ sở chức năng, n

m vụ, quyền hạn và

theo các trình tự, thủ tục do pháp luật quy định nhằm đưa bản án, quyết định
của Tòa án ra thi hành trên thực tế.” [8]
Hiểu theo nghĩa rộng thì “thi hành án dân sự được xem là các hoạt động
chỉ đọa, đ ều hành hoạt động tác nghi p và các hoạt động khác theo quy định
của pháp luật để nhằm mục đíc đảm bảo các bản án, quyết định của Tòa án
và các quyết địn k c t eo quy định của pháp luật phả được thi hành
nghiêm chỉnh trên thực tế ”[8]
Nếu hiểu thi hành án dân sự theo nghĩa này thì hoạt động thi hành án
không chỉ đơn thuần là hoạt động của cơ quan thi hành án do các chấp hành
viên thực hiện mà là tổng hợp nhiều hoạt động tác nghiệp khác nhau của các
cơ quan chuyên môn, nghiệp vụ. Bao gồm cả cơ quan quản lý, cơ quan theo
dõi, h trợ hoạt động thi hành án, giám sát và giải quyết khiếu nại về hoạt
động thi hành án dân sự, các cơ quan, ban ngành có liên quan nhằm đảm bảo
cho hoạt động của cơ quan thi hành án được diễn ra đúng quy trình, thủ tục
được pháp luật quy định, đồng thời có chất lượng và hiệu quả trên thực tế.

Mặc dù có nhiều quan niệm khác nhau song thi hành án dân sự được hiểu
là tổng hợp các hoạt động tác nghiệp của cơ quan thi hành án, chấp hành viên
nhằm mục đích bảo đảm việc thi hành trên thực tiễn các bản án, quyết định
của Tòa án về dân sự và các quyết định khác theo một trình tự, thủ tục chặt
chẽ được pháp luật quy định.
2 Đặc điểm của thi hành n dân sự
Sở dĩ, thi hành án dân sự được quan niệm là hoạt động hành chính – tư
pháp vì đây là những hoạt động phức tạp, mang tính đặc thù. Đặc biệt so với
thi hành án hình sự, thi hành án dân sự mang những đặc điểm nổi bật sau:


9

Thứ nhất, thi hành án dân sự là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước.
Trong đó bao gồm nhiều hoạt động của nhiều chủ thể khác nhau thực hiện
nên đòi hỏi sự huy động lực lượng không chỉ các cơ quan hành chính nhà
nước mà cả các cơ quan tư pháp và h trợ tư pháp.

o đó việc thực hiện

quyền lực nhà nước ở hoạt động này là sự phối hợp giữa quyền hành pháp và
quyền tư pháp.
Thứ hai, thi hành án dân sự là hoạt động có mục đích. Đó là việc hiện
thực hóa ý chí của nhà nước thông qua bản án, quyết định của Tòa án về một
vụ việc dân sự cụ thể vào thực tiễn cuộc sống. Hoạt động thi hành án dân sự
không chỉ nhằm mục đích giữ vững kỉ cương, ph p nước, giá trị của pháp luật
mà còn bảo vệ quyền và lợi ích của cá nhân, tổ chức là đối tượng trực tiếp
được thi hành án, đồng thời thi hành án dân sự còn phải đảm bảo lợi ích hợp
pháp của những người có liên quan đến đối tượng là tài sản trong quyết định
thi hành án dân sự đó.

Thứ ba, thi hành án dân sự là hoạt động chủ yếu là thi hành quyết định
của tòa án về một tài sản nhất định nên tính chất dân sự mà tài sản mang lại
quyết định đến bản chất của quan hệ pháp luật là quan hệ pháp luật dân sự.
Việc thi hành án mang tính chất tự nguyện, tự định đoạt từ phía người được
thi hành án dân sự.

o đó, trong quá trình thi hành án dân sự, cơ quan thi

hành án dân sự luôn luôn chú ý và tôn trọng quyền tự nguyện, tự định đoạt và
tự chịu trách nhiệm về các hành vi thực hiện, không thực hiện của người được
thi hành án dân sự.
Thứ tư, thi hành án dân sự là hoạt động có ý nghĩa trong việc xác định tính hiệu quả của
hoạt động tố tụng. Bởi vì trong quá trình thi hành án dân sự, cơ quan thi hành án, chấp hành
viên thi hành án có thể phát hiện ra những sai lầm của bản án, quyết định của tòa án mà họ
đang thi hành thì có quyền kiến nghị với người có thẩm quyền theo quy định của pháp luật tố
tụng để bản án hay quyết định đó được xét xử lại.


10

1.2. Quản lý nhà nƣớc đối với công tác thi hành án dân sự.
2

h i niệm quản lý nhà nước đối với công t c thi hành n dân

sự
Trên thực tế, chưa có một khái niệm nào chuẩn xác về quản lý nhà nước
đối với hoạt động thi hành án dân sự. Chính vì lẽ đó, để dễ hình dung được
nội hàm của thuật ngữ này, chúng ta sẽ đi từ khái niệm quản lý.
Quản lý là đối tượng của nhiều ngành nghiên cứu khoa học. Theo từ điển

Bách khoa Lào thì “Quản lý là chức năng v

oạt động của h thống có tổ

chức thuộc các giới khác nhau (sinh học, kỹ thuật, xã hội) bảo đảm giữ gìn
một cơ cấu ổn định nhất định duy trì sự hoạt động tố ưu v bảo đảm thực
hi n những c ương trìn mục tiêu của h thống đó ” [34] Quan niệm chung
nhất về quản lý được sử dụng rộng rãi trong khaa học nghiên cứu và trong
thực tiễn là định nghĩa về quản lý của điều khiển học. Theo quan niệm của
điều khiển học thì quản lý là điều khiển, chỉ đạo một hệ thống hay một quá
trình, căn cứ vào những quy luật, định luật hay nguyên tắc tương ứng để cho
hệ thống hay quá trính ấy vận động theo ý muốn của người quản lý nhằm đạt
được những mục tiêu đã định trước.
Trong mối quan hệ của quản lý bao gồm nhiều thành phần khác nhau
như chru thể quản lý, đối tượng quản lý, khách thể quản lý, mục tiêu quản
lý… và trong hoạt động quản lý một số yếu tố cần phải chú ý như: yếu tố con
người, yếu tố chính trị, yếu tố tổ chức, yếu tố quyền lực, yếu tố văn hóa… khi
thực hiện hoạt động quản lý.
Có thể nói rằng, quản lý là sự tác động lên một hệ thống nào đó với mục
tiêu đưa hệ thống đó đến trạng thái cần đạt được. Quản lý là một phạm trù
xuất hiện trước khi có nhà nước với tính chất là một loại lao động xã hội hay
lao động chung được thực hiện ở quy mô lớn. Quản lý được phát sinh từ lao
động, không tách rời với lao động và bản thân quản lý cũng là một loại hoạt


11

động lao động. Như vậy quản lý xã hội không phải là sản phẩm của sự phân
chia quyền lực mà là sản phẩm của sự phân công lao động nhằm liên kết và
phối hợp hoạt động chung của con người.

Tóm lại, quản lý là sự tác động có mục đích của chủ thể quản lý đến các
đối tượng quản lý. Quản lý xuất hiện ở bất kì nơi nào, lúc nào nếu ở nơi đó và
lúc đó có hoạt động chung của con người. Mục tiêu và nhiệm vụ của quản lý
là điều khiển, chỉ đạo hoạt động chung của con người, phối hợp với các hoạt
động riêng lẻ của từng cá nhân tạo thành một hành động thống nhất của tập
thể để hướng đến mục tiêu đã định trước. Quản lý được thực hiện bằng tổ
chức và quyền uy nhằm đảm bảo sự phục tùng và tạo sự thống nhất trong
quản lý.
Nói đến quản lý nhà nước đối với công tác thi hành án dân sự là nói đến
hoạt động của bộ máy nhà nước nhằm đảm bảo cho hoạt động thi hành án dân
sự được ổn định và phát triển. Với vai trò là thiết chế trung tâm trong hệ
thống chính trị, nhà nước đại diện cho nhân dân, đảm bảo cho công dân được
thực hiện các quyền và lợi ích chính đáng của mình. ùng lúc đó, công dân
cũng có trách nhiệm phải thực hiện những nghĩa vụ nhất định. Nhà nước có
trách nhiệm điều tiết để đảm bảo hoạt động thi hành án dân sự thực hiện có
hiệu quả, đóng góp vào sự nghiệp ổn định và phát triển xã hội. Đặc biệt trong
giai đoạn hiện nay khi nước Lào đang hòa mình vào công cuộc hội nhập kinh
tế quốc tế, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa thì việc tuân thủ
nghiêm ngặt các quy định của pháp luật nói chung và pháp luật về thi hành án
dân sự nói riêng thì đây là một vấn đề hết sức quan trọng.
Qua việc khái quát trên ta có thể hiểu “quản lý n
tác thi hành án dân sự là hoạt động thực thi quyền lực n

nước đối với công
nước trong lĩn

vực thi hành án dân sự nhằm t c động có tổ chức v đ ều chỉnh bằng quyền
lực n

nước đối với hoạt động thi hành án dân sự do các cơ quan n

nước


12

có thẩm quyền tiến

n để thực thi những bản án, quyết định của tòa n đã

có hi u lực thi hành nhằm đảm bảo lợi ích hợp pháp của n

nước, tổ chức

kinh tế, tổ chức xã hộ v công d n ”
Cách hiểu này tuy chỉ mang tính tương đối nhưng x t trên phương diện
điều khiển học nó đã xác định được:
Chủ thể của hoạt động quản lý nhà nước về thi hành án dân sự là nhà
nước mà chủ yếu là các cơ quan nhà nước trong bộ máy nhà nước được nhà
nước trao quyền về quản lý nhà nước đối với công tác thi hành án dân sự.
Khách thể của việc quản lý nhà nước về thi hành án dân sự là trật tự quản
lý trong việc thực thi những bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp
luật.
Đối tượng của hoạt động quản lý nhà nước về thi hành án dân sự là nhà
nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội và công dân… thực hiện những hoạt
động liên quan đến hoạt động thi hành án dân sự.
Phương tiện quản lý nhà nước đối với hoạt động thi hành án dân sự là hệ
thống văn bản pháp luật điều chỉnh các quan hệ phát sinh trong việc thi hành
các bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực thi hành.
Mục đích của hoạt động quản lý nhà nước về thi hành án dân sự là đảm

bảo cho hoạt động thi hành án dán sự diễn ra trong khuôn khổ pháp luât, đảm
bảo quyền và lợi ích chính đáng của nhà nước, các tổ chức, công dân và giữ
vững ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội.
2 2 Nguyên tắc quản lý nhà nước đối với công t c thi hành n dân
sự
Quản lý nhà nước đối về thi hành án dân sự cũng như quản lý nhà nước
trên các lĩnh vực khác, trước tiên phải tuân theo nguyên tắc cơ bản của quản
lý nhà nước nói chung như nguyên tắc Đảng lãnh đạo, nguyên tắc tập trung
dân chủ, nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa…. Tuy nhiên trong từng lĩnh


13

vực quản lý có những n t đặc thì của nó, do đó cần thiết phải tuân thủ một số
nguyên tắc có tính riêng biệt. Trong lĩnh vực quản lý nhà nước đối với hoạt
động thi hành án dân sự có một số nguyên tắc đặc thù sau đây:
Thứ nhất là nguyên tắc bảo đảm hi u lực của bản án, quyết định.
Xét xử và thi hành án là hai mặt của quá trình thống nhất và thể hiện
quyền lực nhà nước. Trên thực tế, việc xét xử chỉ có ý nghĩa khi bản án, quyết
định được thi hành. Vì vậy, về nguyên tắc phải đảm bảo hiệu lực của bản án,
quyết định.
Nguyên tắc bảo đảm hiệu lực của bản án, quyết định biểu hiện tính pháp
chế xã hội chủ nghĩa trong thi hành án dân sự. Thực hiện nguyên tắc này
không những làm cho bản án, quyết định có hiệu lực thực tế mà còn bảo đảm
cho nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa được thực hiện. Nội dung của
nguyên tắc này yêu cầu:
Khi giải quyết vụ việc dân sự, tòa án phải quyết định áp dụng biện pháp
cần thiết bảo đảm cho việc thi hành án, phải tuyên bản án, quyết định đầy đủ,
rõ ràng, chính xác tạo thuận lợi cho việc thi hành án.
Bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật phải được đưa ra thi hành.

á nhân, cơ quan, tổ chức có nghĩa vụ chấp hành bản án, quyết định phải
chấp hành đúng và đầy đủ các phán quyết ghi trong bản án, quyết định được
đưa ra thi hành.
Mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân phải tôn trọng bản án, quyết định đã có
hiệu lực pháp luật, không được can thiệp trái pháp luật vào quá trình thi hành
án dân sự, không gây cản trở, khó khăn cho cơ quan thi hành án, chấp hành
viên trong việc tổ chức thi hành án.
Những hành vi trái pháp luật như cản trở, không chấp hành án, can thiệp
trái pháp luật, tùy theo mức độ vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định của pháp
luật.


14

Nguyên tắc bảo đảm hiệu lực của bản án, quyết định là nguyên tắc cơ
bản trong tổ chức thực hiện quyền lực của nhà nước nên nhà nước cần phải
tạo ra cơ chế pháp lý cụ thể để đảm bảo nguyên tắc được mọi đối tượng tuân
thủ chặt chẽ trên thực tế nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan nhà
nước có thẩm quyền thuận lợi hơn trong việc quản lý.
Thứ hai là nguyên tắc bảo đảm quyền yêu cầu thi hành án của c c đương
sự
Quyền yêu cầu thi hành án là một trong các quyền cơ bản của đương sự
và là một trong những nội dung quan trọng của việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp
pháp của đương sự. Sau khi bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật, các
đương sự chỉ bảo vệ được quyền, lợi ích hợp pháp của mình nếu thực hiện
được quyền này trên thực tế, nhất là đối với người được thi hành án.
Thứ ba là nguyên tắc trách nhi m bồ t ường thi t hại trong thi hành án
dân sự.
Kết quả thi hành án dân sự phụ thuộc rất lớn vào việc cơ quan thi hành
án dân sự, các cá nhân, cơ quan và tổ chức liên quan đến việc thi hành án dân

sự có thực hiện đúng, đầy đủ các quyền hạn và nhiệm vụ của họ hay không.
Vì vậy việc đề cao trách nhiệm của cơ quan thi hành án dân sự, các cá nhân,
cơ quan và tổ chức liên quan đến việc thi hành án dân sự là cần thiết. ơ quan
thi hành án dân sự, chấp hành viên, các đương sự và các cá nhân, cơ quan, tổ
chức khác liên quan đến việc thi hành án dân sự phải đề cao trách nhiệm trong
việc thực hiện quyền hạn, nhiệm vụ của mình theo quy định của pháp luật về
thi hành án dân sự. Nếu để xảy ra vi phạm, thiệt hại sẽ phải chịu trách nhiệm
về vi phạm, thiệt hại đó. Đồng thời phải bồi thường cho người bị hại theo quy
định của pháp luật. Nguyên tắc này cũng đòi hỏi nhà nước phải kiên quyết xử
lý nghiêm minh đối với những hành vi vi phạm của những người có thẩm


15

quyền trong các cơ quan nhà nước gây thiệt hại cho đương sự trong thi hành
án dân sự, đảm bảo cho quyền lợi hợp pháp của đương sự.
1.2.3 Nội dung quản lý nhà nước về công t c thi hành n dân sự
Mục đích chính, cơ bản nhất của hoạt động thi hành án dân sự là làm cho
các quyết định của tòa án trong bản án hoặc quyết định được đưa ra thi hành
có hiệu lực trong đời sống xã hội. Hoạt động xét xử mặc dù đạt kết quả cao
nhưng thi hành án không có kết quả thì cũng không có ý nghĩa gì, quyền và
lợi ích hợp pháp của các bên không được đảm bảo.
Để thực hiện tốt được mục đích đó đòi hỏi ngoài việc phải có một bộ
máy trực tiếp thực hiện công tác thi hành án dân sự còn phải có một cơ chế
quản lý công tác thi hành án hiệu quả. Bởi vì cơ chế quản lý sẽ có tác động
trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của công tác này. Công tác quản lý thi hành
án dân sự có tác động trực tiếp và hết sức quan trọng đối với hoạt động thi
hành án dân sự. Các hoạt động quản lý thi hành án dân sự tác động trực tiếp
đến các nội dung như: về tổ chức bộ máy; về nhân sự (bổ nhiệm, miễn
nhiệm… ; về chế độ chính sách (tiền lượng, chế độ phụ cấp… ; đến các nội

dung văn bản quản lý…
Nội dung quản lý nhà nước đối với công tác thi hành án dân sự theo Luật
về thi hành án năm 2008 của H

N Lào được quy định như sau:

- ây dựng và tổ chức thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự :
Nghiên cứu chính sách, pháp luật về việc thi hành án dân sự đề nghị đến
hính phủ xem x t thông qua;
Phổ biến, giáo dục luật thi hành án dân sự và những quy định khác có
liên quan cho nhân dân, từng lớp người được hiểu và tự giác thực hiện, đồng
thời góp ý kiến về công tác thi hành án dân sự bằng các cách khác;
- Tập trung quản lý chuyên nghiệp :


16

hỉ đạo, quản lý và thanh tra chuyên nghiệp về công tác thi hành án dân
sự trong cả nước;
Nghiên cứu phân tích nguyên nhân bản án không thể thi hành đề nghị
đến bộ phận có liên quan để nghiên cứu giải pháp;
Thay đổi, đình chỉ, miễn, hủy bỏ quyết định của Phòng và Đơn vị thi
hành án trái pháp luật hoặc đề nghị đến bộ phận khác hủy bỏ văn bản của
mình không phù hợp với công tác thi hành án dân sự hoặc pháp luật, đồng
thời hướng dẫn việc thi hành án dân sự làm cho có sự đúng đắn;
Phối hợp với chính quyền địa phương và bộ phận khác có liên quan trong
quản lý công tác thi hành án dân sự;
Hợp tác quốc tế về quản lý công tác thi hành án dân sự;
Thường xuyên báo cáo tình hình thi hành án trong cả nước lên

hính

phủ;
- uản lý công tác nhân sự :
Bổ nhiệm, thuyên chuyển, miễn nhiệm Phòng Trưởng, Phó Phòng trưởng
theo yêu cầu của ơ tư pháp tỉnh, thành phố phối hợp với cơ quan có liên
quan;
Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức chịu trách nhiệm công tác thi hành
án về mặt chính trị - ý thức, đạo đức, chuyên nghiệp;
- uản lý nguồn thu – chi, cơ sở vật chất
uản lý việc thực hiện phân bố kinh phí, bảo đảm cơ sở vật chất, kỹ
thuật, phương tiện hoạt động cho cơ quan thi hành án dân của chính quyền địa
phương các cấp thông qua ngành tư pháp
uản lý nguồn thu – chi trong thi hành án dân sự đúng theo pháp luật


17

- Giải quyết khiếu nại về thi hành án dân sự
Với chức năng là cơ quan quản lý thi hành án dân sự, Bộ tư pháp có
quyền giải quyết khiếu nại về thi hành án dân sự để đảm bảo công tác thi hành
án dân sự minh bạch, công bằng, đúng pháp luật.
1.3 Tiêu chí hoàn thiện pháp luật về quản lý hành chính nhà nƣớc
đối với công tác thi hành án dân sự
Nói quản lý nhà nước là nói tới hoạt động của Nhà nước, nói tới các quá
trình tác động của các chủ thể mang tính quyền lực nhà nước bằng pháp luật
đến các đối tượng quản lý nhằm thực hiện chức năng quản lý nhà nước.
Quản lý nhà nước ở đây không phải là quản lý tổ chức chính trị mà là hoạt
động chấp hành và điều hành của Nhà nước, được thực hiện trước hết và chủ
yếu bởi các cơ quan hành chính nhà nước, có nội dung là đảm bảo sự chấp

hành luật, pháp lệnh và các nghị quyết của cơ quan quyền lực nhà nước,
nhằm tổ chức và chỉ đạo thực hiện một cách trực tiếp và thường xuyên công
cuộc xây dựng kinh tế, văn hóa, xã hội và chính trị của Nhà nước. Nhà nước
quản lý thi hành án bằng pháp luật. Và để đánh giá mức độ hoàn thiện của hệ
thống pháp luật đó thì phải dựa trên các tiêu chí nhất định.
Tiêu chí là những chuẩn mực, dấu hiệu làm căn cứ để nhận biết, xếp loại
một sự vật, hiện tượng. Tiêu chí hoàn thiện pháp luật về quản lý nhà nước đối
với công tác thi hành án dân sự là những dấu hiệu, chuẩn mực dựa vào đó để
nhận biết, đánh giá được mức độ hoàn thiện của pháp luật về quản lý nhà
nước về thi hành án dân sự là tốt hay chưa tốt, đạt hay chưa đạt. ác định tiêu
chí hoàn thiện pháp luật về quản lý nhà nước đối với công tác thi hành án có ý
nghĩa hết sức quan trọng cả về lý luận và thực tiễn trong điều kiện xây dựng
nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành
chính.


18

Những tiêu chí đó – x t về mặt lý thuyết, là những yếu tố làm nên giá trị
của hệ thống; x t về mặt thực tiễn, là những điều kiện đòi hỏi công tác xây
dựng pháp luật phải đáp ứng để bảo đảm và phát huy vai trò to lớn của nhà
nước về thi hành án. ó thể phân chia các tiêu chí nêu trên thành 3 loại cơ bản
sau đây:
Thứ nhất: Tiêu chí về nội dung
Pháp luật về quản lý nhà nước đối với công tác thi hành án được coi là
hoàn thiện phải đáp ứng được các tiêu chuẩn về mặt nội dung cơ bản sau đây:
- ó nội dung phù hợp với quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng về
phát triển công tác thi hành án.
- Phù hợp với các điều kiện chính trị, kinh tế, xã hội tồn tại một cách
khách quan, tính phù hợp của pháp luật về quản lý nhà nước đối với công tác

thi hành án thể hiện sự tương quan giữa trình độ của pháp luật về thi hành án
với sự phát triển của nền kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội ở m i thời kỳ phát
triển cũng như hệ thống pháp luật nói chung.
- Phù hợp với những nguyên tắc, yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa, thể hiện ở những tiêu chí như tính công khai, minh
bạch, dân chủ và xã hội hoá...
Thứ hai: Tiêu chí về hình thức
- Tính toàn diện của hệ thống pháp luật về quản lý nhà nước đối với công
tác thi hành án. Tính toàn diện là tiêu chuẩn cơ bản thể hiện mức độ hoàn
thiện của hệ thống pháp luật. Đây cũng là tiêu chí hàng đầu để đánh giá mức
độ hoàn thiện của pháp luật về thi hành án. ũng như đối với hệ thống pháp
luật, tính toàn diện là tiêu chuẩn để “định lượng” pháp luật về thi hành án, có
ý nghĩa quan trọng nhằm tiếp tục nghiên cứu để “định tính” chúng. Tính toàn
diện đòi hỏi pháp luật về thi hành án phải có đầy đủ các chế định pháp luật về
địa vị pháp lý, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức của cơ quan thi