Đề HSG KHXH huyện bình xuyên 2015 2016

UBND HUYỆN BÌNH XUYÊN
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐỀ CHÍNH THỨC

ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN
NĂM HỌC 2015 - 2016
LĨNH VỰC: KHOA HỌC XÃ HỘI
Thời gian làm bài: 135 phút (không kể thời gian giao đề)

PHẦN THI TỰ LUẬN
(Đề thi gồm có 02 trang)
I. Đọc đoạn đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:
“Tây Nam Á có vị trí chiến lược quan trọng, nhiều núi và cao nguyên, khí hậu khô
hạn, có tài nguyên dầu mỏ phong phú, là nơi xuất khẩu dầu mỏ lớn nhất thế giới. Tây
Nam Á là một trong những cái nôi của các nền văn minh Cổ đại trên thế giới. Hiện
nay, tình hình chính trị, kinh tế của khu vực đang diễn ra rất phức tạp”.
(Địa lí 8, NXB Giáo dục, 2003, trang 32)
Câu 1. Kể tên các nền văn minh Cổ đại trên thế giới mà em biết.
Câu 2. Vì sao tình hình chính trị ở khu vực Tây Nam Á không ổn định?
Câu 3. Theo em, vấn đề xung đột sắc tộc, xung đột tôn giáo và nạn khủng bố ở
khu vực Tây Nam Á nên giải quyết từ đâu? Tại sao?
II. Bằng những kiến thức đã học, hãy cho biết:
Câu 1. Vì sao chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ? Em suy nghĩ gì về hậu quả
của cuộc chiến tranh trên đối với nhân loại?
Câu 2. Để thể hiện lòng yêu hòa bình, ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường học
sinh cần phải làm gì?
III. Đọc hai phần trích sau và trả lời các câu hỏi:
“Con người ta có ba điều bất hạnh: cái chết, sự già nua và con cái hư hỏng. Sự
già nua là điều không tránh khỏi, cái chết nghiệt ngã. Trước những nỗi bất hạnh này,
không ai đóng kín cửa nhà mình lại được. Nhưng gia đình có thể phòng ngừa những
đứa con hư như phòng ngừa hỏa hoạn. Điều này không chỉ tùy thuộc vào cha mẹ các

em mà còn tùy thuộc vào các em là những đứa con”.
V.A.Xu-khôm-lin-xki
“Để giàu sang, một người có thể chỉ mất vài ba năm, nhưng để trở thành người
có văn hóa có thể phải mất hàng chục năm, có khi cả cuộc đời”.
(Vũ Khiêu - Bài phát biểu nhân kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội)
Câu 1. Theo em, thế nào là gia đình văn hóa? Để xây dựng gia đình văn hóa, mỗi
người trong gia đình phải làm gì?
Câu 2. Hãy viết một bài văn ngắn (khoảng 600 từ) trình bày suy nghĩ của em về
con người có văn hóa.
/>

IV. Đọc phần trích sau:
“...Chị có chuyện này muốn nói với em, con chuột bạch của chị”, cô nói, “ Cụ
Bơ-men đã chết vì sưng phổi hôm nay ở bệnh viện rồi. Cụ ốm chỉ có hai ngày. Buổi
sáng ngày thứ nhất, bác gác cổng thấy cụ ốm nặng trong căn phòng của cụ ở tầng
dưới. Giày và áo của cụ ướt sũng và lạnh buốt. Chẳng ai hình dung nổi cụ đã ở đâu
trong một đêm khủng khiếp như thế. Nhưng rồi người ta tìm thấy một chiếc đèn bão
vẫn còn thắp sáng và một chiếc thang đã bị lôi ra khỏi chỗ để của nó, và vài chiếc
bút lông rơi vãi, và một bảng pha màu xanh và màu vàng trộn lẫn với nhau, và – em
thân yêu ơi, em hãy nhìn ra ngoài cửa sổ, nhìn chiếc lá thường xuân cuối cùng ở trên
tường. Em có lấy làm lạ tại sao chẳng bao giờ nó rung rinh hoặc lay động khi gió
thổi không? Ồ, em thân yêu, đó chính là kiệt tác của cụ Bơ-men, cụ vẽ nó ở cái đêm
mà chiếc lá cuối cùng đã rụng”.
(O Hen-ri, Chiếc lá cuối cùng,
theo bản dịch của Ngô Vĩnh Viễn,
trong tập truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng,
NXB Văn học, Hà Nội, 1983).

Nhà văn đã kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu mà không để Giôn-xi phản
ứng gì thêm. Em hãy tưởng tượng mình là Giôn-xi trong hoàn cảnh đó bày tỏ

lời tâm sự với Xiu.
-------------Hết------------Thí sinh không được sử dụng bất cứ tài liệu gì.
Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.
Họ và tên thí sinh ………………..…………………… Số báo danh ……………..

/>

UBND HUYỆN BÌNH XUYÊN
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN
NĂM HỌC 2015 - 2016
LĨNH VỰC: KHOA HỌC XÃ HỘI
Thời gian làm bài: 135 phút ( không kể thời gian giao đề)

PHẦN THI TỰ LUẬN
Mục Câu
Nội dung kiến thức cần đạt
- Tên các nền văn minh cổ đại: Văn minh Ai Cập cổ đại, nền văn minh
Hy Lạp, nền văn minh La Mã, nền văn minh Lưỡng Hà (Tây Á), nền văn
1
minh Ấn Độ, nền văn minh Trung Hoa, nền văn minh Maya và nền văn
minh Andes…
(Lưu ý: Học sinh kể đúng từ 3 tên trở lên thì cho điểm tối đa)
Nguyên nhân: Do khu vực TNA
- Có vị trí chiến lược quan trọng (dẫn chứng)
2
- Tài nguyên khoáng sản phong phú, nhất là dầu mỏ.
- Lịch sử Tây Nam Á phức tạp: bị Thực dân Anh đô hộ hơn 200 năm;
I

mâu thuẫn tôn giáo, sắc tộc…
- Hướng giải quyết:
+ Giải quyết các mâu thuẫn về quyền lợi đất đai, nguồn nước, tài nguyên,
môi trường sống…
+ Xóa bỏ các định kiến về dân tộc, tôn giáo, văn hóa và các vấn đề thuộc
3
lịch sử; xóa bỏ sự can thiệp vụ lợi của các thế lực bên ngoài…
- Nguyên nhân: Vì đây là những vấn đề cốt lõi dẫn đến chiến tranh,
xung đột, khủng bố từ đó ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định và phát triển
kinh tế-xã hội và đời sống của người dân trong khu vực…
- Nguyên nhân:
+ Nguyên nhân sâu xa: Do những mâu thuẫn mới về quyền lợi, về thị
trường và thuộc địa giữa các nước đế quốc, sau CTTG1…
+ Nguyên nhân trực tiếp: Do tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế thế
1
giới (1929-1933), làm cho những mâu thuẫn trên càng thêm sâu sắc. Dẫn
II
đến giữa các nước đế quốc hình thành 2 khối đối địch nhau (dẫn chứng)
- Suy nghĩ: Học sinh phải nêu được các ý cơ bản sau: Chiến tranh rất tàn
khốc; gây thiệt hại nặng nề về người và của; tàn phá môi trường sống…
- Học sinh cần phải: Ra sức học tập, rèn luyện; tôn trọng, hòa nhã với
2
mọi người; phản đói chiến tranh; tôn trọng nền văn hóa của các nước…
III.
Câu 1 ( 1 điểm). Theo em, thế nào là gia đình văn hóa? Để xây dựng gia đình
hóa, mỗi người trong gia đình phải làm gì?
Ý
Nội dung
1 Gia đình văn hóa là gia đình hòa thuận, hạnh phúc, tiến bộ, thực hiện kế hoạch
hóa gia đình, đoàn kết với xóm giềng và làm tốt nghĩa vụ công dân.

/>
Điểm

0,25 đ

0,75 đ

0,5 đ

0,25đ

0,5 đ

0,25 đ
0,5 đ
văn
Điểm
0,25


- Mỗi người cần thực hiện tốt bổn phận, trách nhiệm của mình với gia đình.
Sống giản dị, không ham những thú vui thiếu lành mạnh, không sa vào tệ nạn
xã hội.

0,25

2
Học sinh góp phần xây dựng gia đình văn hóa bằng cách chăm ngoan, học giỏi;
kính trọng, giúp đỡ ông bà, cha mẹ, thương yêu anh chị em; không đua đòi ăn
0,5

chơi, không làm điều gì tổn hại đến danh dự gia đình.
Câu 2 (1,5 điểm)
1. Yêu cầu về kỹ năng
- Hiểu đúng yêu cầu của đề bài, biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, bố cục ba
phần (mở bài, thân bài, kết bài) rõ ràng, kết cấu hợp lí.
- Biết vận dụng và kết hợp linh hoạt các phương pháp nghị luận như: giải thích,
chứng minh, bình luận. Văn viết sâu sắc, diễn đạt trôi chảy trong sáng, lập luận chặt
chẽ, dẫn chứng thuyết phục, không mắc các lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp. Trình bày
sạch sẽ, chữ viết đẹp. Bài viết thể hiện sự sáng tạo.
2. Yêu cầu về nội dung: Thí sinh có thể sắp xếp trình bày theo nhiều cách khác
nhau trên cơ sở hiểu biết vấn đề: Con người có văn hóa. Dưới đây là những định
hướng về nội dung, làm cơ sở cho giám khảo chấm bài.
Ý
Nội dung
Điểm
Mở bài Dẫn dắt và giới thiệu vấn đề con người văn hóa
0,15
Thân bài

Văn hóa: Một khái niệm rộng bao gồm mọi lĩnh vực của đời sống, từ khoa
học cho đến nghệ thuật, từ đời sống tâm hồn, tâm linh đến thói quen sinh
hoạt, thị hiếu thẩm mĩ, giao tiếp ứng xử,… của con người. Văn hóa của một
người phải có sự dày công trong việc dạy dỗ, giáo dục, rèn luyện.
Trở thành một người có văn hóa, có thể phải mất hàng chục năm, có khi cả
cuộc đời để hình thành nền tảng văn hóa tri thức, con người cần rèn luyện,
tích lũy trong khoảng thời gian hàng chục năm khi ngồi trên ghế nhà trường
và trong suốt cả cuộc đời. Đó là vẻ đẹp tâm hồn với các giá trị đạo đức như:
tình yêu thương, nhân ái, lòng vị tha, khoan dung, sự sẻ chia, đồng cảm; lòng
yêu nước, ý thức dân tộc, cộng đồng; thái độ trân trọng lịch sử, trân trọng quá
khứ; văn hóa giao tiếp ứng xử giữa người với người trong cuộc sống…

Văn hóa tri thức và đạo đức nhân cách của con người có mối quan hệ chặt
chẽ với nhau. Những người có trình độ văn hóa cao thường là những nhân
cách đáng trọng. Tuy nhiên điều đó không hoàn toàn đúng với mọi trường
hợp bởi trên thực tế, nhiều người có trình độ văn hóa cao vẫn có thể có
những suy nghĩ ấu trĩ, vẫn có thể mắc những sai lầm trong giao tiếp ứng xử.
Vì vậy song song với việc bồi đắp tri thức văn hóa, con người ta còn phải học
làm người, tăng cường rèn luyện kĩ năng sống.
Hiện nay, đạo đức xã hội có nhiều mặt xuống cấp; trong đó đáng lo ngại là
hiện tượng tội phạm gia tăng. Nạn cướp của, giết người, hãm hiếp và buôn

/>
0,25

0,25

0,25

0,25


Kết bài

bán phụ nữ, trẻ em; sự giả dối, lừa gạt hàng giả, thực phẩm độc hại, phá rừng,
đổ chất độc hại ra môi trường; bạo lực học đường…Tội phạm là phụ nữ và
trẻ em tăng lên; đồng thời, nhiều người trình độ chuyên môn cao nhưng ứng
xử chưa phù hợp nếp sống văn hóa chung tạo nên sự mâu thuẫn giữa “trình
độ cao” và “lối sống kỳ dị” thiếu văn hóa.
Để trở thành người có văn hóa; mỗi cá nhân cần phải biết rèn luyện, tu dưỡng
đạo đức, học tập để nâng cao nhận thức về văn hóa, về xã hội ngay từ khi
ngồi trên ghế nhà trường và trong cuộc đời.

Việc rèn luyện để trở thành con người có văn hóa là quan trọng, cần thiết.
Để giáo dục một con người có văn hóa cần có sự chung tay của cả gia đình,
nhà trường, xã hội. Tuy nhiên yếu tố quyết định là ở mỗi người, ở việc trau
dồi ý thức làm người.

0,25

0,1

IV. Em hãy tưởng tượng mình là Giôn-xi trong hoàn cảnh đó bày tỏ lời tâm sự
với Xiu (1,5 điểm).
Trong truyện, Giôn-xi không nói gì, không tỏ thái độ gì là do chủ ý của tác giả để
câu chuyện thêm gợi mở, để người đọc thêm bâng khuâng nuối tiếc nhớ và cảm phục
nhân vật cụ Bơ-men – một người họa sỹ già, nghèo, mượn rượu giải khuây, tính tình
nóng nảy… đã từng thất bại về nghệ thuật mà lại hoàn thành khát vọng về “ kiệt tác”
nghệ thuật trong hoàn cảnh khắc nghiệt với mục đích duy nhất là cứu Giôn-xi, trả lại
niềm tin yêu cuộc sống cho một con người. Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách
khác nhau, không bị gò bó về nội dung và hình thức. Nhưng vì đề yêu cầu tưởng
tượng đóng vai một nhân vật trong tác phẩm văn học nên phải chú ý cách trần thuật
từ ngôi thứ nhất. Về nội dung, cần toát lên các tình huống tưởng tượng: Có thể Giônxi sẽ khóc, bày tỏ lòng biết ơn đối với cụ Bơ-men, bày tỏ sự ân hận với suy nghĩ và
việc làm của mình trong những ngày bị bệnh và đề nghị Xiu cùng đi thăm viếng mộ
cụ Bơ-men; hoặc đặt ra giả định nếu có thể quay ngược thời gian thì Giôn-xi sẽ
không mất niềm tin vào cuộc sống, yên tâm chữa trị bệnh; ước mong sự sống sẽ trở
lại với cụ Bơ-men … hoặc có thể nêu ra giả định khác miễn sao phù hợp với diễn
biến tâm lý của nhân vật trong truyện.
Chú ý: Đây là dạng đề mở, bài làm chỉ cần thể hiện được ngôi kể, có sự cảm
nhận, hiểu được nội dung của truyện “ Chiếc lá cuối cùng” và có sự tưởng tượng
sáng tạo về diễn biến tâm trạng của Giôn-xi. Giám khảo căn cứ bài làm cụ thể của
học sinh để cho điểm phù hợp. Khuyến khích những bài trình bày sạch đẹp, văn
viết có cảm xúc.

-----------------Hết--------------------

/>