TIEỀM NĂNG và ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH tại KHU DU LỊCH cồn PHỤNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KH OA K H OA H Ọ C XÃ HỘ I VÀ NHÂ N VĂN
BỘ MÔN LỊCH SỬ - ĐỊA LÝ - DU LỊCH

NGUYỄN THỊ TƯỜNG AN

TIỀM NĂNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN DU
LỊCH TẠI KHU DU LỊCH CỒN PHỤNG

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH DU LỊCH

Cần thơ, tháng 5/2011


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KH OA K H OA H Ọ C XÃ HỘ I VÀ NHÂ N VĂN
BỘ MÔN LỊCH SỬ - ĐỊA LÝ - DU LỊCH

NGUYỄN THỊ TƯỜNG AN
MSSV: 6075740

TIỀM NĂNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN DU
LỊCH TẠI KHU DU LỊCH CỒN PHỤNG

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH DU LỊCH

Người hướng dẫn: T.S ĐÀO NGỌC CẢNH

Cần Thơ, tháng 5 năm 2011

LỜI CẢM ƠN


Thế là đã gần hết bốn năm đại học vẫn còn đó dư âm của ngày nào với tâm trạng
bỡ ngỡ của những tân sinh viên, ấy thế mà giờ đây tôi lại ngồi trước những trang luận
văn tốt nghiệp của mình – kết quả của những năm tháng miệt mài học tập và tìm tòi
nghiên cứu.
Thực hiện một công trình nghiên cứu khoa học là mọt công việc hết sức khó khăn
và đòi hỏi nhiều nổ lực. Sau một thời gian tìm hiểu tích cực và lam việc nghiêm túc,
hôm nay luận văn của tôi được hoàn thành. Trên trang viết đầu tiên này , tôi xin trân
trọng kính gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thầy Đào Ngọc Cảnh. Người đã hướng dẫn tôi
tận tình và giúp đỡ tôi về mọi mặt để tôi hoàn thành tốt bài luận văn của mình.Đồng
thời tôi cũng kính xin được gửi lời cảm ơn đến tất cả quý thầy cô và bè bạn, những
người đã dìu dắt dạy bảo, động viên khuyến khích tôi trong quá trình làm việc. Cảm ơn
quý thầy cô Trung tâm học liệu, Thư viện khoa sư phạm trường Đại học Cần Thơ, các
cô chú, anh chị thư viện tỉnh thành phố Cần Thơ, Khu du lịch Cồn Phụng Bến Tre, Sở
văn hóa thể thao và du lịch Bến Tre đã tạo điều kiện, giúp đỡ cung cấp thông tin và tư
liệu trong quá trình sưu tầm, nghiên cứu để tôi hoàn thành tốt luận văn của mình.
Luận văn này người viêt dù đã cố gắng rất nhiều nhưng kiến thức còn hạn hẹp, nên
không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong quý thầy cô và bạn đọc rộng lượng bỏ
qua và chân thành góp ý để luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Cần Thơ, tháng 05 năm 2011.
Sinh viên
Nguyễn Thị Tường An


DANH MỤC CÁC TỪ NGỮ VIẾT TẮT

CBCNV: Cán bộ công nhân viên
ĐBSCL: Đồng bằng sông Cửu Long
KDL CP: Khu du lịch Cồn Phụng
LĐLĐ: Liên đoàn lao động
IUOTO: International of Union Official Travel Organization
QL: Quốc Lộ
UBND: Uỷ ban nhân dân


DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU

Bảng 1: Tình hình khách du lịch trong giai đoạn 2006 – 2010
Bảng 2: Tình hình hoạt động kinh doanh du lịch trong năm 2010
Bảng 3: Tổng doanh thu trong năm 2010
Bảng 4 : Chiến lược ưu tiên đầu tư phát triển một số sản phẩm - thị trường của KDL
Cồn Phụng
Bảng 5 : Dự báo về số lượng khách du lịch đến KDL Cồn Phụng năm 2011
Bảng 6: Dự báo về nguồn doanh thu dự kiến của KDL Cồn Phụng năm 2011


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đè tài
2. Mục tiêu nghiên cứu
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
4. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
5. Quan điểm nghiên cứu
5.1 Quan điểm tổng hợp
5.2 Quan điểm lãnh thổ
5.3 Quan điểm lịch sử

5.4 Quan điểm viễn cảnh
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1 Phương pháp thu thập và xử lý tư liệu
6.2 Phương pháp khảo sát thực địa
6.3 Phương pháp so sánh
6.4 Phương pháp bản đồ
6.5 Phương pháp thống kê
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1 KHÁI QUÁT VỀ DU LỊCH

Trang
1
1
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
4
4
4
5
5
5

1.1.1 Khái niệm du lịch

5

1.1.2 Các loại hình du lịch

6

1.1.2.1 Theo nhu cầu của khách du lịch
1.1.2.2 Theo phạm vi lãnh thổ
1.1.2.3 Theo vị trí địa lý của các cơ sở du lịch
1.1.2.4 Theo việc sử dụng phương tiện giao thông
1.1.2.5 Theo thời gian của cuộc hành trình
1.1.2.6 Theo lứa tuổi
1.1.2.7 Theo hình thức tổ chức
1.1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của du lịch

6
7
7
8
8
8
9
9

1.1.4 Các chức năng du lịch

15

1.2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ KHU DU LỊCH, ĐIỂM DU LỊCH

17

1.2.1 Khái niệm về khu du lịch, điểm du lịch

17

1.2.2 Điều kiện để được công nhận là khu du lịch, điểm du lịch

17


1.2.3 Một số nội dung về quản lý khu du lịch, điểm du lịch

18

CHƯƠNG 2: TIỀM NĂNG VÀ HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH TẠI KHU
DU LỊCH CỒN PHỤNG
20
2.1 GIỚI THIỆU CHUNG VỀ TỈNH BẾN TRE VÀ KDL CỒN PHỤNG
20
2.1.1 GIỚI THIỆU CHUNG VỀ TỈNH BẾN TRE

20

2.1.1.1 Vị trí địa lý

20

2.1.1.2 Đặc điểm tự nhiên và kinh tế xã hội

21

2.1.2 GIỚI THIỆU CHUNG VỀ KHU DU LỊCH CỒN PHỤNG

21

2.1.2.1 Điều kiện tự nhiên

21

2.1.2.2 Đặc điểm kinh tế xã hội

23

2.2 TIỀM NĂNG DU LỊCH

24

2.2.1 Tài nguyên du lịch tự nhiên

24

2.2.2 Tài nguyên du lịch nhân văn

25

2.3 NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN DU LỊCH TẠI KHU DU

LỊCH CỒN PHỤNG
30
2.3.1 Cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch

30

2.3.2 Cơ sở vật chất kĩ thuật phục vụ du lịch

31

2.3.3 Các nhân tố khác

32

2.4 ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN KHU DU LỊCH CỒN PHỤNG

32

2.4.1 Những điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch tại KDL Cồn Phụng

32

2.4.2 Những điều kiện bất lợi ảnh hưởng phát triển du lịch tại KDL Cồn Phụng

33

2.5 THỰC TRẠNG DU LỊCH TẠI KHU DU LỊCH CỒN PHỤNG

34

2.5.1 Tình hình khách du lịch

34

2.5.2 Các loại hình và sản phẩm du lịch đang được khai thác

35

2.5.3 Tình hình hoạt động kinh doanh du lịch

36

2.5.4 Doanh thu

37


2.5.5 Nguồn nhân lực

38

2.5.6 Đánh giá hiện trạng du lịch tại khu du lịch Cồn Phụng

39

CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH TẠI KHU
DU LỊCH CỒN PHỤNG
41
3.1 QUAN ĐIỂM PHÁT TRIỂN VÀ MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN
41

3.1.1 Quan điểm phát triển

41

3.1.2 Mục tiêu phát triển

41

3.2 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN

42

3.2.1 Định hướng về thị trường khách du lịch

42

3.2.2 Định hướng về loại hình và sản phẩm du lịch

47

3.2.3 Định hướng về tổ chức không gian du lịch

48

3.3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN KHU DU LỊCH CỒN PHỤNG

49

3.3.1 Giải pháp về nguồn vốn

49

3.3.2 Giải pháp về đầu tư

49

3.3.3 Quản lý và bảo vệ tài nguyên phát triển du lịch bền vững

50

3.3.4 Một số giải pháp khác

50

KẾT LUẬN
1. Kết quả đạc được
2. Ý kiến đề xuất
3. Hướng nghiên cứu tiếp theo
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
Phụ lục 1: Một số hình ảnh KDL Cồn Phụng

55
55
56
57
58
59
59

Phụ lục 2 Dự đoán số lượng khách du lịch đến KDL Cồn Phụng 2011 – 2015

65


PHẦN MỞ ĐẦU


1

LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
ĐBSCL một vùng đất mới, ẩn chứa trong mình một vẻ đẹp hiền hòa, đằm thắm bên
những dòng sông chở nặng phù sa, chính dòng sông Cửu Long này đã bồi đắp nên
vùng đồng bằng châu thổ trù phú như ngay hôm nay với những cánh đồng lúa bạt
ngàn, những vườn trái cây trĩu quả, những hàng dừa xanh xanh… Trong khi đó, có thể
nói du lịch ngày nay có xu hướng mới mẽ hơn, gần gũi cùng thiên nhiên, hướng về
môi trường sinh thái, sông nước miệt vườn ngày càng được nhiều du khách quan tâm
chú ý. Trong 13 tỉnh thành phố ĐBSCL thì Bến Tre là một trong những tỉnh có nhiều
tiềm năng trong phát triển du lịch với các loại hình du lịch như du lịch xanh, du lịch
sinh thái, sông nước miệt vườn… Hiện nay các loại hình du lịch này đã và đang được
khai thác để phục vụ nhu cầu du lịch, nhờ vào đó hoạt động du lịch của Bến Tre ngày
càng phát triển và có những bước chuyển mình quan trọng, đóng góp một phần to lớn
vào sự phát triển kinh tế chung của tỉnh nhà. Nói đến du lịch Bến Tre là không thể
không nhắc tới KDL Cồn Phụng, một khu du lịch trọng điểm của Bến Tre thuộc huyện
Châu Thành đồng thời cũng là của ngõ đi vào tỉnh Bến Tre với tiềm năng du lịch khá
hấp dẫn với các cồn bãi, tạo nên một vẽ đẹp rất nên thơ cho vùng xứ sở cù lao cây
xanh, trái ngọt này. Tuy nhiên còn nhiều mặt hạn chế và thiếu sót cho nên hoạt động
kinh doanh du lịch ở Bến Tre nói chung cũng như KDL Cồn Phụng nói riêng, chưa
thật sự phát triển với những tiềm năng và những mặt thuận lợi sẵn có của nó. Có lẽ vì
thế mà mà hôm nay tôi quyết định chọn đề tài “Tiềm năng và định hướng phát triển

du lịch tại khu du lịch Cồn Phụng” một khu du lịch tiêu biểu, điển hình ở ĐBSCL
thuộc địa bàn tỉnh Bến Tre có nhiều tiềm năng trong phát triển du lịch sông nước miệt
vườn, du lịch sinh thái với một hệ thống các cồn bãi tạo nên một vẽ đẹp rất riêng rất
nên thơ cho vùng xứ sở cù lao, cây xanh, trái ngọt này. Đề tài: “Tiềm năng và định
hướng phát triển du lịch tại khu du lịch Cồn Phụng” tập trung vào việc nghiên cứu
và đưa ra những định hướng, giải pháp phát triển du lịch tại KDL Cồn Phụng.
2

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Trong đề tài này tôi đi tìm hiểu và nghiên cứu các điều kiện và nhân tố góp phần
phát triển hoạt động du lịch tại KDL Cồn Phụng. Mục tiêu nghiên cứu đi vào các vấn
đề trọng tâm là đánh giá tiềm năng, phân tích hiện trạng phát triển du lịch tại KDL
Cồn Phụng. Đồng thời đưa ra những giải pháp và định hướng để đẩy mạnh phát triển
du lịch tại KDL Cồn Phụng.


3

ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Nằm trên một cù lao nổi giữa sông Tiền thuộc xã Tân Thạch, huyện Châu Thành, Cồn
Phụng được xem là cửa ngõ của tỉnh Bến Tre, cách trung tâm TX.Bến Tre 12 km (đường bộ)
và 25 km (đường sông).

Cồn Phụng có diện tích khoảng 52 ha, KDL Cồn Phụng nằm ở phía đông Cồn Phụng
với diện tích khoảng 3.000m² hoạt động du lịch chủ yếu ở đây phát triển nhờ các hệ
thống cồn bãi, sông rạch thuận lợi cho loại hình du lịch sinh thái, thu hút khá đông
lượng du khách trong và ngài nước đến đây tham quan.
Trong đề tài này tôi đã tiến hành phân tích, đánh giá tình hình phát triển du lịch tại
KDL Cồn Phụng từ giai đoạn 2006 – 2010 để đưa ra những giải pháp và định hướng

phát triển trong giai đoạn kế tiếp từ năm 2011 đến năm 2014, nhằm đẩy mạnh hơn
nữa việc phát triển du lịch tại KDL Cồn Phụng trong tương lai.
4 THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở lý thuyết, các nhà nghiên cứu, các tác giả của Luật du lịch 2005,
Marketing du lịch, Địa lý du lịch… đã đi sâu vào nghiên cứu đưa ra những cơ sở lý
luận, những khái niệm, định nghĩa về du lịch, hoạt động du lịch, nơi đến du lịch, các
loại hình, các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của du lịch, các chức
năng của du lịch… Vì vậy về mặt lý thuyết những vấn đề này đã được làm sáng tỏ và
được khái quát lên thành những khái niệm, cơ sở lý thuyết đúng đắn làm nền tảng để
nghiên cứu đề tài này một cách logic và khoa học hơn.
So với tiềm năng và hiện trạng phát triển du lịch của tỉnh Bến Tre thì KDL Cồn
Phụng là nơi có nhiều tiềm năng và thuận lợi để phát triển du lịch nhất so với các điểm
du lịch, khu du lịch khác trong phạm vi toàn tỉnh. Bên cạnh đó hiện trạng phát triển du
lịch tại KDL Cồn Phụng có chìu hướng khả quan và vượt trội hơn so với các điểm du
lịch, khu du lịch khác trong địa bàn tỉnh Bến Tre.
“Tiềm năng và định hướng phát triển du lịch tại Khu du lịch Cồn Phụng” đây là
một đề tài khá mới lạ, hiện nay chưa có nguồn tài liệu hay một công trình nào nghiên
cứu về đề tài này.
5 QUAN ĐIỂM NGHIÊN CỨU
5.1 Quan điểm tổng hợp
Bên cạnh việc dựa vào những kiến thức chuyên môn mà tôi đã học trên sách vở
như: du lịch sinh thái, địa lí du lịch, hệ thống lãnh thổ du lịch, quy hoạch du lịch, phát
triển du lịch bền vững… tổng hợp các mối quan hệ tương tác lẫn nhau giữa các hoạt
động du lịch, những điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, yếu tố cơ sở vật chất kỹ thuật,
cơ sở hạ tầng và những điều kiện chủ quan, khách quan bên ngoài để phân tích đánh
giá vấn đề ở nhiều mặt và nhiều khía cạnh để đưa ra những thuận lợi và bất lợi quan


trọng nhất, đưa ra những định hướng, chiến lược phát triển đúng đắn nhất cho vấn đề
nghiên cứu của tôi.

5.2 Quan điểm lãnh thổ
Cồn Phụng “cửa ngõ” đi vào Bến Tre và là một cù lao nhỏ nằm trong cụm cù lao tứ
linh: Long, Lân, Quy, Phụng. Với diện tích khoảng 52 ha nhưng Cồn Phụng ẩn chứa
trong nó những tiềm năng phát triển du lịch rất lớn và tiêu biểu ở ĐBSCL với hệ thống
các cồn bãi thoáng mát, vườn trái cây trĩu quả và thơ mộng so với các khu du lịch,
điểm du lịch khác ở trong địa bàn tỉnh Bến Tre cũng như các tỉnh lân cận. KDL Cồn
Phụng - Bến Tre một trong những khu du lịch tiêu biểu ở ĐBSCL tuy có diện tích khá
nhỏ khoảng chừng 3.000 m2 nhưng nó có rất nhiều tiềm năng và những điều kiện thuận
lợi cho phát triển du lịch.
5.3 Quan điểm lịch sử
Trong bất kì một đề tài nghiên cứu nào cũng cần dựa vào quan điểm lịch sử, đặt
vấn đề nghiên cứu vào tiến trình vận động và phát triển của nó. Từ đó mới có thể phân
tích, đánh giá thì vấn đề nghiên cứu mới mang tính khách quan và có sức thuyết phục.
5.4 Quan điểm viễn cảnh
KDL Cồn Phụng là một trong những khu du lịch tiêu biểu ở ĐBSCL và sản phẩm
du lịch đặc trưng của nó mang màu sắc sinh thái, sông nước miệt vườn. Nhưng với
những tiềm năng, những điều kiện thuận lợi, những thế mạnh sẵn có... việc lập ra
những định hướng, giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển hơn nữa hoạt động du lịch cho
KDL Cồn Phụng thì trong tương lai không xa KDL Cồn Phụng sẽ trở thành một điểm
đến hấp dẫn thu hút du khách trong và ngoài nước.
7 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
6.1 Phương pháp thu thập và xử lý tư liệu
Sau khi thu thập các thông tin, tư liệu từ các nguồn như: sách tham khảo, báo,
truyền hình, tạp chí, VCD, internet... trong các lĩnh vực như du lịch, địa lý, môi
trường, lịch sử và một số ngành học thuộc nhiều lĩnh vực khác. Tôi đã tiến hành xử lý,
phân tích, đánh giá, tổng hợp, sắp xếp theo tính chất quan trọng… nhằm tạo cho đề tài
tăng thêm tính sáng tạo, khoa học và logic.
6.2 Phương pháp khảo sát thực địa
Sau khi có được nhưng tư liệu cần thiết tôi tiến hành đi khảo sát thực địa để quan
sát, nhận xét tình hình hiên tại đối tượng đang nghiên cứu một cách chính xác. Thông

qua nhiều lần đi khảo sát thực địa tôi thu thập thêm một số thông tin mới từ phía Sở
văn hóa thể thao và du lịch, KDL Cồn Phụng và từ một số người dân địa phương, bên
cạnh đó tôi sưu tập được một số hình ảnh về đối tượng nghiên cứu lúc hiện tại.

6.3 Phương pháp so sánh


Đây là phương pháp rất quan trọng trong việc nghiên cứu đề tài. Tôi đã tiến hành
so sánh “ hiện trạng tình hình phát triển và chiến lược phát triển du lich tại KDL Cồn
Phụng” qua các năm, các giai đoạn. Để tôi phân tích đánh giá và sau đó đưa ra những
định hướng, giải pháp phát triển phù hợp cho việc phát triển du lịch tại KDL CP trong
giai đoạn hiện tại và tương lai.
6.4 Phương pháp bản đồ
Trong quá trình nghiên cứu tôi cũng tham khảo, sử dụng nhiều loại bản đồ nhưng
quan trọng nhất là: bản đồ du lịch, bản đồ hành chính, bản đồ giao thông và bản đồ
hành chính ĐBSCL, tỉnh Bến Tre, và bản đồ KDL Cồn Phụng để cụ thể hóa đối tượng
nghiên cứu.
6.5 Phương pháp thống kê
Phương pháp thống kê là phương pháp không thể thiếu trong quá trình nghiên cứu
đề tài, từ những số liệu mà đã thu thập được trong quá trình nghiên cứu. Nó đóng một
vai trò quan trọng giúp tôi có thể phân tích đánh giá vấn đề một cách khoa học và giúp
cho đề tài của tôi thêm thuyết phục và thành công hơn.


PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.2 KHÁI QUÁT VỀ DU LỊCH
1.1.5 Khái niệm du lịch
Thuật ngữ “du lịch” trở nên rất thông dụng. Nó bắt nguồn từ tiếng Pháp: “tour” nghĩa là đi

vòng quanh, cuộc dạo chơi, còn “touriste” là người đi dạo chơi. Du lịch gắn liền với việc nghỉ
ngơi, giải trí nhằm hồi phục, nâng cao sức khẻo và khả năng lao động của con người, nhưng
trước hết liên quan mật thiết với sự chuyển chổ của họ. Vậy du lịch là gì?
Trong vòng hơn 6 thập kỷ vừa qua, kể từ khi thành lập Hiệp hội quốc tế các tổ chức du
lịch IUOTO (International of Union Official Travel Organization) năm 1925 tại Hà Lan, khái
niệm du lịch luôn luôn được tranh luận. Đầu tiên, du lịch được hiểu là việc đi lại của từng cá
nhân hoặc một nhóm người rời khỏi chổ ở của mình trong khoảng thời gian ngắn đến các
vùng xung quanh để nghỉ ngơi, giải trí hay chữa bệnh. Ngày nay, người ta đã thống nhất rằng
về cơ bản, tất cả các hoạt động di chuyển của con người trong hay ngoài nước trừ việc đi cư
trú chính trị, tìm việc làm và xâm lược đều mang ý nghĩa du lịch.
Du lịch không chỉ tạo nên sự vận động của hàng triệu triệu người từ nơi nay sang nơi
khác, mà còn nảy sinh ra nhiều hiện tượng kinh tế - xã hội gắn liền với nó.
Như vậy du lịch là một khái niệm bao hàm nội dung kép. Một mặt, nó mang ý nghĩa thông
thường là: việc đi lại của con người với mục đích nghỉ ngơi, giải trí… Mặt khác, du lịch được
nhìn nhận dưới một gốc độ khác như là hoạt động gắn chặt với những kết quả kinh tế (sản
xuất, tiêu thụ) do chính nó tạo ra.
Trong một số tài liệu công bố gần đây nhất, có người quan niệm du lịch bao hàm 3 mặt
nội dung, song thực chất không khác gì so với 2 nội dung trên, bởi vì nội dung đầu được tách
ra làm đôi. Theo I.I Pirogionic (1985) thuật ngữ du lịch chuyển tải 3 nội dung cơ bản:
Một: cách thức sử dụng thời gian rãnh bên ngoài nơi cư trú thường xuyên.
Hai: Dạng chuyển cư đặc biệt.
Ba: Ngành kinh tế, những ngành thuộc lĩnh vực phi sản xuất nhằm phục vụ các nhu cầu văn
hoá – xã hội của nhân dân.
Du lịch không chỉ bao gồm các dạng hoạt động của dân cư trong thời gian tới, mà còn bao
trùm lên không gian diễn ra các hoạt động khác nhau, đồng thời cũng là nơi tập trung các xí
nghiệp dịch vụ chuyên môn hoá.
Khái niệm du lịch có thể xác định như sau:
Du lịch là một dạng hoạt động của dân cư trong thời gian rỗi liên quan tới sự di chuyển
và lưu lại tạm thời bên ngoài nơi cư trú thường xuyên nhằm nghỉ ngơi, chữa bệnh, phát triển
thể chất và tinh thần, nâng cao trình độ nhận thức – văn hoá hoặc thể thao kèm theo việc tiêu

thụ những giá trị về tự nhiên, kinh tế và văn hoá ( I.I pirogionic,1985).
1.1.6 Các loại hình du lịch


Hoạt động du lịch có tính phong phú và đa dạng về loại hình. Phụ thuộc vào các nhân tố
khác nhau, dựa vào đặc điểm vị trí, phương tiện và mục đích, có thể chia thành các loại hình
riêng biệt.
1.1.2.1 Theo nhu cầu của khách du lịch
- Du lịch chữa bệnh
Là hình thức đi du lịch để điều trị một căn bệnh nào đó về thể xác hay tinh thần. Mục đích
đi du lịch là vì sức khỏe. Loại du lịch này gắn liền với du lịch chữa bệnh và nghỉ ngơi tại các
trung tâm chữa bệnh và nghỉ ngơi tại các trung tâm chữa bệnh ( ví dụ như nguồn nước
khoáng), các trung tâm được xây dụng bên nguồn nước khoáng, có giá trị, giữa khung cảnh
thiên nhiên tươi đẹp và khí hậu thích hợp.
Du lịch chữa bệnh còn có thể phân ra thành các loại khác nhau như chữa bệnh bằng khí
hậu, bằng phương pháp thủy lí (tắm ngâm), bằng bùn, bằng rau quả…
- Du lịch nghỉ ngơi (giải trí)
Nảy sinh do nhu cầu cần phải nghỉ ngơi để phục hồi thể lực và tinh tần cho con người.
Đây là loại hình du lịch có tác dụng gải trí, làm cho cuộc sống thêm đa dạng và bứt con người
ra khỏi công việc hằng ngày.
- Du lịch thể thao
Xuất hiện do lòng say mê thể thao. Đây là hình thức gắn liền với sở thích của khách du
lịch về một loại hình thể thao nào đó. Du lịch thể thao có thể chia làm hai loại: du lịch thể
thao chủ động và du lịch thể thao bị động.
Du lịch thể thao chủ động bao gồm các chuyến đi du lịch lưu trú để khách tham gia trực
tiếp vào hoạt động thể thao, thí dụ như du lịch leo núi ( phát triển ở Châu Âu và Châu Mĩ), du
lịch săn bắn (phát triển ở Tiệp Khắc, Thụy Điển, Ba Lan…), du lịch câu cá ở (Na Uy, Phần
Lan, Thụy Điển…) và du lịch tham gia chơi các loại thể thao khác như bóng đá bóng chuyền,
bóng rổ, trượt tuyết… Du lịch thể thao bị động bao gồm các cuộc hành trình du lịch để xem
các cuộc thi đấu thể thao, các cuộc diễu hành, các thế vận hội…

- Du lịch văn hóa
Mục đích chính là nâng cao hiểu biết cho cá nhân, loại hình du lịch này thỏa mãn lòng
ham hiểu biết và ham thích nâng cao văn hóa thông qua các chuyến đi du lịch đến những nơi
lạ để tìm hiểu và nghiên cứu lịch sử, kiên trúc kinh tế, chế độ xã hội, cuộc sống và phong tục
tập quán của đất nước du lịch. Loại hình du lịch này rất phát triển ở Ai Cập, Hi Lạp, Italia…
- Du lịch công vụ
Với mục đích chính là nhằm thực hiện nhiệm vụ công tác hoặc nghề nghiệp nào đó.
Tham gia loại hình này là khách du lịch hội nghị, kỉ niệm các ngày lễ lớn.
Từ sau chiến tranh Thế giới thứ II, số khách đi du lịch hội nghị tăng rõ rệt. Khách đi du
lịch – hộ nghị thường là người đại điện cho một giai cấp, đảng phái quốc gia, một hãng hay tổ
chức nào đó. Thành viên của các hội nghị thường được đảm bảo đầy đủ các phương tiện vật
chấy, do vậy có khả năng thanh toán cao. Hiện nay du .lịch – hội nghị là một trong những loại
hình thu được hiệu quả kinh tế cao nhất cho nước chủ nhà. Nhiều nước trên thế giới đã đầu tư
xây dựng những công trình tổ hợp đảm bảo phục vụ toản thể các thành viên của hội nghị như
ở Kôpenhaghen, Pari, Rôm, Viên, Brucxen, Giơnevơ…
- Du lịch tôn giáo


Là loại hình thỏa mãn nhu cầu tín ngưỡng đặc biệt của những người theo tôn giáo khác nhau.
Đây là loại hình du lịch lâu đời và rất phổ biến ở các nước tư bản. Loại hình này có hai dạng:
đi thăm nhà thờ, đền chùa vào ngày lễ và đi xưng tội.
Các trung tâm nổi tiếng của loại hình du lịch này là Vatican (Ý), Gie6rusalem…
- Du lịch thăm hỏi
Nảy sinh do nhu cầu giao tiếp xã hội, nhằm thăm bà con, họ hàng, bạn bè thân quen, đi dự
lễ cưới, đám tang… Hình thức du lịch này có ý nghĩa quan trọng đối với những nước có nhiều
người sống ở nước ngoài.
1.1.2.2 Theo phạm vi lãnh thổ
Căn cứ theo phạm vi lãnh thổ của chuyến du lịch mà phân chia thành du lịch quốc tế và du
lịch nội địa.
- Du lịch trong nước (nội địa)

Được hiểu là chuyến đi của người du lịch từ chỗ này sang chỗ khác nhưng trong phạm vi
đất nước mình, chi phí bằng tiền nước mình. Điểm xuất phát và điểm đến điều nằm trong lãnh
thổ của một đất nước.
- Du lịch quốc tế
Được hiểu là chuyến đi từ nước này sang nước khác. Ở hình thức này, khách phải đi qua
biên giới và tiêu ngoại tệ ở nơi đến du lịch. Thí dụ người Pháp, người Anh, người Nhật đến
thăm Việt Nam, hoặc người Việt Nam đi du lịch ra nước ngoài. Ở đây, du lịch quốc tế chia ra
hai loại: du lịch chủ động và du lịch bị động. Du lịch chủ động là nước này chủ động đón
khách du lịch nước khác đến và tăng thêm thu nhập ngoại tệ. Du lịch bị động là nước này gửi
khách đi du lịch sang nước khác và phải mất một khoảng ngoại tệ. Tất cả các nước điều muốn
phát triển du lịch quốc tế chủ động hơn là quốc tế bị động.
1.1.2.3 Theo vị trí địa lý của các cơ sở du lịch
- Du lịch nghỉ biển
Là những cơ sơ du lịch nằm ở vùng ven biển với mục đích đón khách tắm biển. Trên
phạm vi thế giới số khách du lịch lớn nhất là số khách đi nghỉ ở biển.
- Du lịch nghỉ núi
Là loại hình sẽ phát triển trong tương lai.
1.1.2.4 Theo việc sử dụng phương tiện giao thông
Có thể phân thành các loại sau:
- Du lịch xe đạp
Phát triển ở những nước có địa hình bằng phẳng như Áo, Hà Lan, Đan Mạch… Du lịch xe
đạp thường được tổ chức từ một đến ba ngày vào cuối tuần sau những ngày làm việc căng
thẳng, hoặc tổ chức trong tuần, sau giờ làm việc, đến những điểm du lịch ở gần.
- Du lịch ôtô
Đây là loại hình du lịch rất phổ biến chiếm tỉ trọng cao nhất trong luồng khách du lịch. Ở
châu Âu loại hình này chiếm 80% tổng số khách du lịch và khách thường sử dụng ô tô riêng.
- Du lịch máy bay
Là một trong loại hình tiên tiến nhất, đáp ứng nhu cầu của khách du lịch trong nước,
những vùng xa xôi. Ngày nay trên thế giới sử dụng nhiều loại máy bay hiện đại, có tốc độ lớn,

có thể đi xa ít tốn thời gian, có trang bị tiện nghi đầy đủ, hợp với sở thích của khách du lịch.
Du lịch máy bay có nhược điểm là giá thành cao, không phù hợp với tầng lớp xã hội thu nhập
thấp. Ngoài ra đi máy bay còn nhiều rủi ro, có thể xảy ra tai nạn nhiều khi trời có mây, bão…
Tuy vậy số khách du lịch máy bay vẫn tăng lên không ngừng.
- Du lịch tàu hỏa
Xuất hiện sau những năm 40 của thế kỉ trước. Loại hình này có chi phí giao thông thấp,
nên nhiều người có khả năng tham gia.
- Du lịch tàu thủy
Là loại hình du lịch xuất hiện đã lâu. Ngày nay tàu thủy dùng trong du lịch thường là một
tổ hợp đảm bảo nhiều loại dịch vụ. Du lịch tàu thủy thỏa mãn nhu cầu cùa khách về nghỉ ngơi,
giải trí, thể thao…
1.1.2.5 Theo thời gian của cuộc hành trình
- Du lịch ngắn ngày
Thường vào cuối tuần, phát triển nhiều nhất ở Mỹ, CHLB Đức, Anh, Pháp… Ở những
nước có chế độ tuần làm việc 5 ngày. Thường kéo dài đến 3 ngày và lưu trú từ 1 đến 3 đêm.
Hoặc du lịch trong ngày, ngắn hơn du lịch cuối tuần, kéo dài 1 ngày và không ngủ qua đêm.
- Du lịch dài ngày
Thường vào kì nghỉ phép năm hoặc những kì nghỉ đông, nghỉ hè. Thông thường du lịch
loại này kéo dài vài tuần, thực hiện các chuyến đi thăm những địa điểm lịch sử ở xa, du lịch
nghỉ ngơi hay du lịch văn hóa.
1.1.2.6 Theo lứa tuổi
- Du lịch thanh niên
Tuổi từ 17 đến 35, đi theo tổ chức của đoàn và cá nhân.
- Du lịch thiếu niên
Dưới 17 tuổi, thường đi du lịch trong dịp hè hoặc theo chương trình học tập, tham quan.
- Du lịch gia đình
Hình thức đi nghỉ cả gia đình.
1.1.2.7 Theo hình thức tổ chức
- Du lịch có tổ chức

Theo đoàn có sự chuẩn bị chương trình từ trước, hay thông qua các tổ chức du lịch (đại lý
du lịch,tổ chức công đoàn…). Mỗi thành viên trong đoàn được thông báo trước chương trình
của chuyến đi.
- Du lịch cá nhân
Cá nhân tự định ra tuyến hành trình, kế hoạch lưu trú và ăn uống. Loại hình này phát triển
với tốc độ nhanh và trong những năm gần đây đã chiếm ưu thế.
Nhìn chung, các loại hình du lịch thường kết hợp chặt chẽ với nhau, thí dụ du lịch leo núi,
dài ngày, có tổ chức.
1.1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của du lịch
- Dân cư và lao động
Dân cư là lực lượng sản xuất quan trọng của xã hội. Cùng với hoạt động lao động, dân cư
còn có nhu cầu nghỉ ngơi và du lịch. Số lượng người lao động và học sinh tăng lên sẽ tham


gia vào các loại hình du lịch khác nhau. Số lượng người lao động trong hoạt động sản xuất và
dịch vụ ngày càng đông gắn liền trực tiếp với kinh tế du lịch. Việc nắm vững số dân, thành
phần dân tộc, đặc điểm nhân khẩu, cấu trúc, mật độ dân số và sự phân bố dân cư có ý nghĩa
rất lớn đối với sự phát triển du lịch. Nhu cầu du lịch của con người tùy thuộc vào đặc điểm xã
hội, nhân khẩu của dân cư.
Cần phải nghiên cứu, phân tích cấu trúc dân cư theo nghề nghiệp, lứa tuổi để xác định nhu
cầu nghỉ ngơi, du lịch, vì đây là nhân tố có tác dụng thúc đẩy du lịch phát triển.
Sự tập trung dân cư vào các thành phố,sự tăng dân số, tăng mật độ độ dài của tuổi thọ, sự
phát triển đô thị hóa liên quan mật thiết đến sự phát triển du lịch.
- Sự phát triển của nền sản xuất xã hội và các ngành kinh tế.
Sự phát triển của ngành kinh tế xã hội có tầm quan trọng hàng đầu làm xuất hiện nhu cầu
du lịch và biến nhu cầu của con người thành hiện thực. Không thể nói tới nhu cầu hoặc hoạt
động du lịch của xã hội nếu như lực lượng sản xuất xã hội còn ở trong tình trạng thấp kém.
Vai trò to lớn của nhân tố này được thể hiện ở nhiều khía cạnh quan trọng. Sự phát triển
của nền sản xuất xã hội đẻ ra nhu cầu nghỉ ngơi du lịch. Các nhà kinh điển đã chỉ ra rằng sự
xuất hiện và mở rộng những nhu cầu khác (tất nhiên trong đó có nhu cầu nghỉ ngơi và du lịch)

là kết quả của sự phát triển nền sản xuất. Các nhu cầu thường nảy sinh trực tiếp từ sản xuất.
Nền sản xuất xã hội càng phát triển, thị trường nhu cầu của nhân dân càng lớn, chất lượng
càng cao.
Ở các nước có nền kinh tế chậm phát triển, nhìn chung nhu cầu du lịch nghỉ ngơi còn hạn
chế. Ngược lại, nhu cầu nghỉ ngơi du lịch ở các nước kinh tế phát triển rất đa dạng. Bên cạnh
nhu cầu giải trí cuối tuần, hàng năm nhân dân còn đòi hỏi những đợt nghỉ dài ngày ở vùng
biển (vào mùa hè) trên núi (vào mùa đông), trong nước hoặc ở nước ngoài. Rõ ràng những
nhu cầu này phải dựa trên những cơ sở vững chắc của nền sản xuất xã hội.
Sự phát triển của nền sản xuất xã hội có tác dụng trước hết làm ra đời hoạt động du lịch,
rồi sau đó đẩy nó phát triển với tốc độ nhanh hơn. Giữa nhu cầu và thực hiện tồn tại một
khoảng cách nhất định. Khoảng cách ấy phụ thuộc rất nhiều vào trình độ phát triển của nền
sản xuất xã hội: trình độ ngày càng cao khoảng cách càng rút ngắn. Sự phát triển của du lịch
cũng bị chi phối bởi nền sản xuất xã hội. Để giải quyết những nhu cầu ăn ở, đi lại nghỉ ngơi,
du lịch của con người, tất yếu phải có, thí dụ: cơ cấu hạ tầng tương ứng. Những cái thiết yếu
nhất đối với khách du lịch như mạng lưới đường sá, phương tiện giao thông, khách sạn, nhà
hàng…Khó có thể trông cậy vào một nền kinh tế ốm yếu.
Nền sản xuất xã hội phát triển tạo điều kiện ra đời của nhiều nhân tố khác nhau như nhu
cầu nghỉ ngơi giải trí, mức sống, mức thu nhập, thời gian rảnh rỗi.
Trong nền sản xuất xã hội nói chung, hoạt động của một số ngành như công nghiệp, nông
nghiệp và cả giao thông có ý nghĩa quan trọng để phát triển du lịch.
Công nghiệp cùng với cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật tạo nên những tiền đề nâng cao
thu nhập của người lao động. Đồng thời tăng thêm khả năng đi du lịch. Công nghiệp phát
triển cao, sản xuất ra những vật liệu đa dạng để xây dựng các công trình du lịch và hàng tiêu
dùng cho khách du lịch. Sự tập trung dân cư trong các trung tâm công nghiệp lớn, bầu không
khí bị các xí nghiệp công nghiệp làm bẩn, tình trạng căng thẳng và các tiếng ồn làm tăng thêm


bệnh tật khiến cho con người phải tìm chỗ nghỉ ngơi và hồi phục sức khỏe ngoài nơi sinh
sống. Công nghiệp phát triển làm sức hút đông đảo khách du lịch trong và ngoài nước.
Nông nghiệp có ý nghĩa rất lớn vì du lịch không thể phát triển được nếu như không đảm

bảo việc ăn uống cho khách du lịch. Nhiều du khách đi tham quan nước khác vì nguồn hoa
quả và rau xanh có thể tìm được ở đó. Sự có mặt của nguồn hoa quả rau xanh…mở ra khả
năng phát triển ngành du lịch chữa bệnh.
Mạng lưới giao thông cũng là một trong những tiền đề kinh tế quan trọng nhất phát triển
du lịch. Nhờ mạng lưới giao thông hoàn thiện mà du lịch phát triển với tốc độ nhanh.
Hòa bình trình độ vật chất văn hóa và thời gian tự do tạo điều kiện phát triển du lịch,
nhưng phải có thông qua mạng lưới giao thông thuận tiện, nhanh chống, du lịch mới trở thành
hiện tượng phổ biến. Ngày nay con người có thể di chuyển một cách nhanh chống, thuận tiện
bằng phương tiện giao thông hiện đại: tàu hỏa cao tốc với vận tốc trên 200km/giờ, tàu chạy
trên đệm từ, máy bay phản lực hiện đại tốc độ trên 2000km/giờ…
Điều đó làm giảm thời gian đi lại, tăng thời gian nghỉ ngơi và du lịch. Sản xuất ô tô tăng
nhanh cũng có ý nghĩa lớn đối với du lịch. Hằng năm số lượng xe du lịch tăng lên. Hiện nay
¾ khách du lịch châu Âu đi lại bằng ôtô riêng.
Cùng với nền sản xuất xã hội và các ngành kinh tế, cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật là
nhân tố trưc tiếp làm nảy sinh nhu cầu và hoạt động du lịch. Trong điều kiện cách mạng khoa
học kỹ thuật, hoạt động sản xuất của con người được thay đổi tận gốc. Lao động chân tay
giảm xuống dưới tốc độ nhanh chóng, cường độ và sự căng thẳng trong lao động lại tăng lên
với tốc độ tương ứng. Điều đó đòi hỏi phải phục hồi sức lực sau những ngày làm việc căng
thẳng thông qua con đường du lịch nghỉ ngơi. “Công nghiệp du lịch” chắc chắn không phát
triển mạnh được nếu thiếu sự hỗ trợ của cách mạng khoa học kĩ thuật và quá trình công
nghiệp hóa. Cuộc cách mạng này khuấy động mọi ngành sản xuất, đem lại năng xuất lao động
và hiệu quả cao. Đó là tiền đề nâng cao thu nhập của người lao động và tăng thêm khả năng
thực tế tham gia hoạt động nghỉ ngơi du lịch, hoàn thiện cơ cấu hạ tầng và tạo cho du lịch có
bước phát triển mới vững chắc hơn.
- Nhu cầu nghỉ ngơi du lịch
Nhu cầu nghỉ ngơi du lịch và sự thay đổi của nó theo thời gian và không gian trở thành
một trong những nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình ra đời và phát triển du lịch. Sự
hoạt động mang tính chất xã hội của cá nhân trong thời gian rỗi được quyết định bởi nhu cầu
và định hướng có giá trị. Nhu cầu nghỉ ngơi là hình thức thể hiện và giải quyết mâu thuẩn
giữa chủ thể với môi trường bên ngoài, giữa điều kiện sống hiện có với điều kiện sống cần có

thông qua các dạng nghỉ ngơi khác nhau
Nhu cầu nghỉ ngơi du lịch có tính chất kinh tế - xã hội là sản phẩm của sự phát triển xã
hội. Nó được hình thành trong sự phát triển kinh tế - xã hội dưới tác động của các yếu tố
khách quan thuộc môi trường bên ngoài và phụ thuộc trước hết vào phương thức sản xuất,. Cụ
thể hơn, đó là nhu cầu của con người về khôi phục sức khỏe và khả năng lao động, thể chất và
tinh thần bị hao phí trong quá trình sống.
Nhu cầu nghỉ ngơi du lịch là một hệ thống và được thể hiện ở 3 mức độ: xã hội – nhóm
người – cá nhân.


Trong các mức kể trên, quan trọng hàng đầu là nhu cầu nghỉ ngơi phát triển xã hội. Nó
được xác định như nhu cầu của xã hội về phục hồi sức khỏe và khả năng lao động, về sự phát
triển toàn diện thể chất và tinh thần cho mỗi thành viên trong xã hội. Nhu cầu này quyết định
cấu trúc của ngành du lịch và được phản ánh qua các hình thức tổ chức lãnh thổ của nó.
Nhu cầu nghỉ ngơi du lịch theo nhóm thể hiện nhu cầu của một nhóm dân cư phân theo
nghề nghiệp, lứa tuổi…trong thời gian gần đây, du lịch thanh niên với nhu cầu rất đa dạng
đang được phát triển rất mạnh mẽ. Có thể coi đó là nhu cầu của một nhóm xã hội.
Nhu cầu nghỉ ngơi du lịch cá nhân bao gồm những đòi hỏi của cá nhân về hoạt động nghỉ
ngơi du lịch nhằm góp phần tăng sức khỏe, giảm mệt mỏi, mở rộng khả năng lao động, tầm
hiểu biết… cho bản thân.
Nhu cầu của xã hội, nhóm người và cá nhân không phải tách rời nhau, mà có mối liên hệ
qua lại biện chứng. Trong các mối liên hệ ấy, nhu cầu của cá nhân có tác động đến cơ cấu nhu
cầu của nhóm người và xã hội. Thông qua việc thỏa mãn nhu cầu của nhóm người có nghĩa là
nhu cầu của xã hội đã được thực hiện.
Nhu cầu nghỉ ngơi du lịch đặc trưng cho mọi giai đoạn phát triển của xã hội. Nó ra đời ở
một trình độ nhất định của sự phát triển lực lượng sản xuất, là kết quả tác động tổng hợp của
quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa, tăng mật độ và sự tập trung dân cư vào các thành
phố, kéo dài tuổi thọ… Song chỉ trong điều kiện cách mạng khoa học kỹ thuật, nhu cầu mới
trở thành hiện thực trên qui mô xã hội. Điều đó được giải thích ở chỗ giống như bất kỳ hiện
tượng xã hội nào, nhu cầu là sự phản ánh chủ quan của các điều kiện khách quan tồn tại con

người.
- Cách mạng khoa học kỹ thuật
Cách mạng khoa học kỹ thuật, công nghiệp hóa và tự động hóa quá trình sản xuất liên
quan chặc chẽ với nhau. Chúng là những nhân tố trực tiếp làm nảy sinh nhu cầu du lịch và
hoạt động du lịch.
Trong điều kiện cách mạng khoa học kỹ thuật, hoạt động sản xuất của con người được
thay đổi tận gốc. Nhờ cơ khí hóa, nhất là tự động hóa sản xuất, lao động chân tay giảm xuống
đáng kể. Theo tính toán của viện sĩ A.I.bégơ, vào giữa thế kỉ trước trong tổng số năng lượng
dùng để sản xuất và tiêu dùng trên trái đất phần của máy hơi nước và các phương tiện cơ giới
khác chỉ chiếm 4%. Số còn lại (96%) thuộc về sức cơ bắp của con người. Cho đến nay, năng
lượng do cơ bắp sản sinh ra giảm xuống chỉ còn không vượt quá 1% cán cân năng lượng của
thế giới.
Mặc khác, lao động của con người bằng các công cụ sản xuất hiện đại lại có những đặc
điểm riêng. Mặc dù lao động chân tay giảm xuống với tốc độ nhanh chống nhưng cường độ
và sự căng thẳng trong lao động. Điều đó đòi hỏi phải được phục hồi sức lực sau những ngày
làm việc căng thẳng thông qua con đường nghỉ ngơi du lịch.
Một mâu thuẩn đầy lý thú xuất hiện dưới tác động của khoa học kỹ thuật, đặc biệt ở các
nước kinh tế phát triển. Nó thể hiện sự mất cân đối giữa chế độ ăn uống và chế độ làm việc;
nghĩa là lượng kalo của mỗi người ở đầu vào ( ăn uống) vượt quá đầu ra ( chi phí lao động).
Báo cáo của Hội y học Hoàng Gia Anh, cho thấy rằng hiện nay 30% dân Anh ở trong tình
trạng béo phì. Các nhà khoa học Hoa Kì dẫn ra một số liệu lý thú. Năm 1975 tổng trọng lượng
thừa quá mức cần thiết của 146,8 triệu người Mĩ từ 18-79 tuổi lên tới hơn 1 tỉ kg. Đây là một


trong những nguyên nhân phổ biến hàng loạt bệnh tật. Thí dụ, số người chết vì bệnh tim mạch
trong độ tuổi 40-50 ở những người quá béo gấp 2 lần những người có trọng lượng bình
thường. Năng lượng cung cấp cho khẩu phần ăn uống hằng ngày của con người mà chi phí
của nó trong một ngày đêm không vượt quá 2800 kcal đã tăng 4000-6000, thậm chí tới
10000-11000 ở các nước công nghiệp phát triển. Nói chung, trên thế giới các nhân tố không
thuận lợi gây ra do hậu quả của cách mạng khoa học kỹ thuật và thói quen của “xã hội tiêu

thụ” (rượu, thuốc lá…) chiếm khoảng 1/5 tổng số các nguyên nhân làm giảm tuổi thọ của con
người. Những nhân tố trên đẩy hoạt động nghỉ ngơi du lịch lên thành điều kiện cần thiết cho
cuộc sống con người.
Dưới một góc độ khác, cách mạng khoa học kỹ thuật đồng thời là nhân tố đẩy mạnh sự
phát triển của du lịch “công nghiệp du lịch” chắc chắn không phát triển mạnh được nếu thiếu
sự hổ trợ của cách mạng khoa học kỹ thuật và quá trình công nghiệp hóa. Cuộc cách mạng
này đã khuấy động mọi ngành sản xuất, đem lại năng xuất lao động và hiệu quả kinh tế cao.
Đó là tiền đề nâng cao thu nhập của người lao động, tăng thêm khả năng thực tế tham gia hoạt
động nghỉ ngơi du lịch, hoàn thiện cơ cấu hạ tầng và tạo cho du lịch có bước phát triển mới,
vững chắc hơn..
- Đô thị hóa
Đô thị hóa là kết quả của sự phát triển lực lượng sản xuất, như nhân tố phát sinh góp phần
đẩy mạnh nhu cầu du lịch. Đô thị hóa tạo nên một lối sống đặc biệt- lối sống thành thị, đồng
thời hình thành các thành phố lớn và các cụm thành phố.
Tỷ lệ dân sống tại thành phố (có từ 5000 người trở lên) trong tổng số dân thế giới tăng từ
35% năm 1800 lên 37,4% vào giữa thập kỹ 70 của thế kỉ này. Trong khi đó, số dân thành phố
tăng từ 19% năm 1920 lên 37% năm 1970, tới 41% năm 1980 và dự kiến vượt quá 51% tổng
số dân trên trái đất vào năm 2000.
Sự “ bùng nổ” các thành phố lớn và các cụm thành phố trở thành nét đặc trưng cho toàn
thế giới. Nếu như năm 1970 chỉ có 4 cụm thành phố cực lớn với số dân vượt quá 10 triệu
người thì đến năm 1985 con số này lên đến 17 triệu người.
Đô thị hóa có những đóng góp to lớn trong việc cải thiện điều kiện sống cho nhân dân về
phương tiện vật chất và văn hóa, thay đổi hành vi và tâm lí của con người. Nhấn mạnh quá
trình tích cực của quá trình đô thị hóa,V.I Lênin chỉ rõ rằng việc dân nông thôn di chuyển tới
các thành phố đã kéo họ vào cơn lốc của cuộc sống của xã hội hiện đại, nâng cao trình độ,
nhận thức của họ và làm cho họ quen với thói quen và nhu cầu văn hóa.
Mặc khác, đô thị hóa cũng bộc lộ những mặt trái của nó. Quá trình đô thị hóa cũng làm
biến đổi các điều sống tự nhiên, tách con người ra khỏi môi trường tự nhiên xung quanh, thay
đổi bầu không khí và các quá trình khác của tự nhiên… Tất cả điều đó, trong nhiều trường
hợp, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người hàng loạt yếu tố như mật độ dân cư dày đặc

thông tin phong phú, tầng số tiếp xúc cao, tiếng ồn quá lớn… trở thành nguyên nhân của cái
gọi là “ stress (căng thẳng thần kinh) xã hội”.
Tuy nhiên, thật sai lầm nếu cho rằng nguyên nhân làm suy giảm sức khỏe dân cư và gia
tăng tỉ lệ tử vong ở độ tuổi lao động là hậu quả tất yếu của sự phát triển xã hội. Ngày nay
người ta đang tiến hành hàng loạt biện pháp để khắc phục mặt trái của quá trình đô thị hóa và
cải thiện môi trường sống của con người.


Từ những mặt trái nêu trên, nghỉ ngơi giải trí trở thành một trong những nhu cầu không
thể thay thế được của người dân thành phố. Ngoài những chuyến đi nghỉ dài ngày, vào ngày
nghỉ cuối tuần họ có nhu cầu thay đổi không khí và được sống thoải mái giữa thiên nhiên.
Nhu cầu này đã làm xuất hiện một loại hình du lịch đặc biệt, du lịch ngắn ngày, rất phổ biến
trên thế giới.
- Điều kiện sống
Điều kiện sống của nhân dân là nhân tố quan trọng để phát triển du lịch. Nó được hình
thành nhờ việc tăng thu nhập thực tế và cải thiện điều kiện sinh hoạt, nâng cao khẩu phần ăn
uống, phát triển đầy đủ mạng lưới y tế, văn hóa, giáo dục…
Du lịch chỉ có thể phát triển khi mức sống (vật chất, tinh thần) của con người đạt tới trình
độ nhất định. Một trong những nhân tố then chốt là mức thu nhập thực tế của mỗi người trong
xã hội. Không có mức thu nhập(cả cá nhân và xã hội) cao thì khó có thể nghĩ đến việc nghỉ
ngơi du lịch. Nhìn chung, ở những nước kinh tế phát triển, có mức thu nhập cao có tính bình
quân theo đầu người, nhu cầu và hoạt động du lịch trên thực tế phát triển mạnh mẽ nhất. Mức
thu nhập cao, nên tiền gởi ngân hàng ngày càng nhiều.
Cùng với việc tăng mức thu nhập thực tế, các điều kiện sống khác liên tục được cải thiện.
Các phương tiện đi lại của cá nhân ( chủ yếu là ôtô) tăng lên góp phần phát triển rộng rãi hoạt
động du lịch, tăng cường tính cơ động của nhân dân trong quá trình nghỉ ngơi giải trí.
- Thời gian rỗi
Du lịch trong nước và quốc tế không thể phát triển được nêu con người không có thời gian
rỗi. Nó thật sự trở thành một trong những nhân tố quan trọng thúc đẩy hoạt động du lịch.
Thời gian rỗi là thời gian cần thiết cho con người để nâng cao học vấn, phát triển trí tuệ,

hoàn thành các chức năng xã hội, tiếp xúc với bạn bè, vui chơi giải trí bằng sức lực và trí
tuệ….
Thời gian rỗi là phần thời gian ngoài giờ làm việc, trong đó diễn ra các hoạt động nhằm
phục hồi và phát triển thể lực, trí tuệ, tinh thần của con người. Trong các tài liệu địa lí và kinh
tế xã hội người ta coi phần thời gian trên là thời gian nghỉ ngơi.
Số thời gian rỗi nhiều hay ít phụ thuộc vào năng suất lao động, đặc điểm của quan hệ sản
xuất và các nhân khẩu xã hội, một mặt cho phép có thêm thời gian rỗi mặc khác, đòi hỏi phải
tăng thời gian này như một điều kiện cần thiết cho tái sản xuất giản đơn và tái sản xuất mở
rộng sức lực và tinh thần của con người.
Trong các công trình nghiên cứu về kinh tế xã hội thời gian nghỉ ngơi cần thiết cũng được
xem xét tượng tự như thời gian làm việc cần thiết cho xã hội. Độ dài bình thường của thời
gian rỗi thay đổi phụ thuộc vào đặc điểm của lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất. Trong
thời kì tư bản chủ nghĩa, nhờ những cuộc đấu tranh bền bỉ, người lao động đã giành được
quyền nghỉ ngơi ở mức độ nhất định. Ở các nước dân chủ và tiến bộ, độ dài của thời gian rỗi
được quyết định bởi mục đích vì quyền lợi của đông đảo người lao động. Những nước này đã
thiết lập những tiền đề kinh tế, xã hội cần thiết để điều chỉnh thời gian rỗi. Một cách đầy đủ
nhất, có thể hiểu thời gian rỗi có nghĩa là “ thời gian cần thiết cho sự phục hồi sức lực của con
người đã bỏ ra để tạo nên sản phẩm nào đấy trong diều kiện bình thường của sản xuất và cả
thời gian cần thiết cho việc phục hồi mỡ rộng để đảm bảo tiếp tục nâng cao năng suất lao
động” ( Crivosép,1978).


Nguồn quan trọng nhất làm tăng thời gian rỗi là giảm độ dài của tuần làm việc và giảm
thời gian của công việc nội trợ. Nhiều nước đã thực hiện chế độ tuần làm việc 5 ngày. Để phát
triển du lịch trong nước, điều kiện quan trọng đặc biệt là có nhiều thời gian rỗi vào cuối tuần.
Bằng cách này, người lao động có tổng số ngày nghỉ các loại (cuối tuần, phép…) chiếm
khoảng 1/3 thời gian trong năm (130-133 ngày). Có thể coi đây là nhân tố rất thuận lợi để
phát triển loại hình du lịch dài ngày.
- Các nhân tố chính trị
Là điều kiện đặc biệt quan trọng có tác dụng hoặc thúc đẩy hoăc kìm hãm sự phát triển

của du lịch trong nước và quốc tế. Không phải ngẫu nhiên mà năm 1967 được tuyên bố là
“năm du lịch quốc tế” dưới khẩu hiệu “ du lịch là giấy thông hành của hòa bình”. Du lịch chỉ
có thể xuất hiện và phát triển trong điều kiện hòa bình và quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc.
Ngược lại, chiến tranh ngăn cản các hoạt động du lịch tạo nên tình trạng mất an ninh, đi lại
khó khăn, phá hoại các công trình du lịch, làm tổn thất cả đến môi trường tự nhiên. Trong thời
gian chiến tranh, số khách du lịch giảm đi rõ rệt. Thí dụ, năm 1937 có 1,6 triệu khách du lịch
tới thăm Thụy Sĩ, nhưng đến năm 1944, khi ngọn lửa của chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ,
số khách vào xứ sở trung lập này chỉ còn 75.000 người.
Hòa bình rõ ràng là đòn bẩy đẩy mạnh hoạt động du lịch. Ngược lại, du lịch có tác dụng
trở lại đến việc cùng tồn tại hòa bình. Thông qua du lịch quốc tế con người thể hiện nguyện
vọng nóng bỏng của mình là được sống, lao động trong hòa bình hữu nghị.
1.1.4 Các chức năng của du lịch
Du lịch có những chức năng nhất định. Có thể xếp các chức năng ấy thành 4 nhóm: xã
hội, kinh tế, sinh thái và chính trị.
- Chức năng xã hội
Chức năng xã hội thể hiện ở vai trò của nó trong việc giữ gìn, hồi phục sức khoẻ và tăng
cường sức sống cho nhân dân. Trong chừng mực nào đó, du lịch có tác dụng hạn chế các bệnh
tật, kéo dài tuổi thọ và khả năng lao động của con người. Các công trình nghiên cứu về sinh
học khẳng định rằng nhờ chế độ nghỉ ngơi và du lịch tối ưu, bệnh tật của cư dân trung bình
giảm 40%, bệnh thần kinh giảm 30%, bệnh đường tiêu hoá giảm 20% (Crivosep, Dorin,
1981).
Thông qua hoạt động du lịch, đông đảo quần chúng có điều kiện tiếp xúc, giao lưu với
những nền văn hóa phong phú và lâu đời của các dân tộc, từ đó tăng thêm lòng yêu nước, tinh
thần đoàn kết quốc tế, hình thành những phẩm chất tốt đẹp như lòng yêu lao động, tình bạn,
nâng cao và mở rộng hiểu biết của con người, tình yêu cuộc sống… Điều đó quyết định sự
phát triển cân đối về nhân cách của mỗi cá nhân trong toàn xã hội.
- Chức năng kinh tế
Chức năng kinh tế của du lịch liên quan mật thiết với vai trò của con người như là lực
lượng sản xuất chủ yếu của xã hội. Việc nghỉ ngơi, du lịch một cách tích cực và được tổ chức
một cách hợp lí sẽ đem lại những kết quả tốt đẹp. Một mặt, nó góp phần vào việc hồi phục sức

khỏe cũng như khả năng lao động và mặc khác đảm bảo tái sản xuất lực lượng lao động với
hiệu quả kinh tế rõ rệt. Thông qua hoạt động nghỉ ngơi, du lịch, tỉ lệ ốm đau trong khi làm
việc giảm đi, tỉ lệ tử vong ở độ tuổi lao động hạ thấp và rút ngắn thời gian chữa bệnh, giảm số
lần khám bệnh tại các bệnh viện. Ở các nước kinh tế phát triển, nguồn lao động gia tăng rất


chậm. Vì thế, sức khỏe và khả năng lao động trở thành nhân tố quan trọng để đẩy mạnh nền
sản xuất xã hội và nâng cao hiệu quả của nó.
Chức năng kinh tế của du lịch còn thể hiện ở một khía cạnh khác. Đó là dịch vụ du lịch,
một ngành kinh tế độc đáo, ảnh hưởng đến cả cơ cấu ngành và cơ cấu lao động của nhiều
ngành kinh tế. Hơn nữa, nhu cầu nghỉ ngơi, giải trí của con người được thỏa mãn thông qua
thị trường hàng hóa và dịch vu du lịch, trong đó nổi lên ưu thế của dịch vụ giao thông, ăn ở.
Chính vì vậy, dịch vụ du lịch là cơ sở quan trọng kích thích sự phát triển kinh tế, là nguồn thu
ngoại tệ lớn của nhiều nước.
- Chức năng sinh thái
Chức năng sinh thái của du lịch được thể hiện trong việc tạo nên môi trường sống ổn định
về mặt sinh thái. Nghỉ ngơi du lịch là nhân tố có tác dụng kịch thích việc bảo vệ, phục hồi và
tối ưu hóa môi trường thiên nhiên bao quanh, bởi vì chính môi trương này ảnh hưởng trực tiếp
đến sức khỏe và các hoạt động của con người. Để đáp ứng nhu cầu du lịch, trong cơ cấu sử
dụng đất đai nói chung phải dành riêng những lãnh thổ nhất định có môi trường tự nhiên ít
thay đổi, xây dựng các công viên rừng quanh thành phố, thi hành các biện pháp bảo vệ nguồn
nước và bầu khí quyển nhằm tạo nên môi trường sống thích hợp. Dưới ảnh hưởng của các nhu
cầu ấy đã hình thành một mạng lưới các nhà nghỉ, các đơn vị du lịch. Con người tiếp xúc với
tự nhiên, sống giữa thiên nhiên. Tiềm năng tự nhiên đối với du lịch của lãnh thổ góp phần tối
ưu hóa tác động qua lại giữa con người với môi trường tự nhiên trong điều kiện công nghiệp
hóa, hiện đại hóa…. Phát triển mạnh mẽ.
Mặc khác, việc đẩy mạnh hoạt động du lịch, tăng mức độ tập trung khách vào những vùng
nhất định lại đòi hỏi phải tối ưu hóa quá trình sử dụng tự nhiên với mục đích du lịch. Đến lượt
mình, quá trình này kích thích việc tìm kiếm các hình thức bảo vệ tự nhiên, đảm bảo việc sử
dụng nguồn tài nguyên một cách hợp lí.

Nhu cầu nghỉ ngơi, du lịch của đông đảo quần chúng đòi hỏi phải có các kiểu lãnh thổ
được bảo vệ - các công viên quốc gia. Từ đó hàng loạt công viên thiên nhiên quốc gia đã xuất
hiện để vừa bảo vệ các cảnh quan thiên nhiên có giá trị, vừa tổ chức các hoạt động giải trí du
lịch.
Việc làm quen với các danh thắng và môi trường thiên nhiên bao quanh có ý nghĩa không
nhỏ đối với khách du lịch. Nó tạo điều kiện cho họ hiểu biết sâu sắc các tri thức về tự nhiên,
hình thành quan niệm và thói quen bảo vệ tự nhiên, góp phần giáo dục cho khách du lịch về
mặt sinh thái học.
Giữa xã hội và môi trường trong lĩnh vực du lịch có mối quan hệ chặt chẽ. Một mặt xã hội
cần đảm bảo sự phất triển tối ưu của du lịch, nhưng mặc khác lại phải bảo vệ môi trường tự
nhiên khỏi tác động phá hoại của dòng khách du lịch và của việc xây dưng cơ sở vật chất
phục vụ du lịch. Du lịch – bảo vệ môi trường là những hoạt động liên quan với nhau.
- Chức năng chính trị
Chức năng chính trị của du lịch được thể hiện ở vài trò to lớn của nó như một nhân tố củng cố
hòa bình, đẩy mạnh các mối giao lưu quốc tế, mở rộng sự hiểu biết của các dân tộc. Du lịch
quốc tế làm cho con người sống ở các khu vực khác nhau hiểu biết và xích lại gần nhau. Mỗi
năm, hoạt động du lịch với các chủ đề khác nhau như: “du lịch là giấy thông hành của hòa
bình” (năm 1967), “Du lịch không chỉ là quyền lợi, mà còn là trách nhiệm của mỗi người”


(năm 1983), … kêu gọi hàng triệu người quý trọng lịch sử, văn hóa truyền thống của các quốc
gia, giáo dục lòng mến khách và trách nhiệm của chủ nhà đối với khách du lịch, tạo nên sự
hiểu biết và tình hữu nghị giữa các dân tộc.
1.3 MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ KHU DU LỊCH, ĐIỂM DU LỊCH
1.2.1 Khái niệm về khu du lịch, điểm du lịch
Theo Luật du lịch 2005 có nêu một số khái niệm về khu du lịch và điểm du lịch như
sau:
- Khu du lịch là nơi có tài nguyên du lịch hấp dẫn với ưu thế về tài nguyên du lịch tự nhiên,
được quy hoạch, đầu tư phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách du lịch, đem lại
hiệu quả về kinh tế - xã hội và môi trường.

- Điểm du lịch là nơi có tài nguyên du lịch hấp dẫn, phục vụ nhu cầu tham gia của khách du
lịch
1.2.2 Điều kiện để được công nhận là khu du lịch, điểm du lịch
Điều 23:
- Khu du lịch có đủ các điều kiện sau đây được công nhận là khu du lịch quốc gia:
+ Có tài nguyên du lịch đặc biệt hấp dẫn với ưu thế về cảnh quan thiên nhiên, có khả năng thu
hút lượng khách du lịch cao.
+ Có diện tích tối thiểu một nghìn héc ta, trong đó có diện tích cần thiết để xây dựng các công
trình, cơ sở dịch vụ phù hợp với cảnh quan, môi trường của khu du lịch; trường hợp đặc biệt
mà diện tích nhỏ hơn thì cơ quan quản lý nhà nước về du lịch ở trung ương trình Thủ tướng
Chính phủ xem xét, quyết định.
+ Có kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất - kĩ thuật du lịch đồng bộ, khả năng đảm bảo phục vụ ít
nhất một triệu lượt khách du lịch một năm, trong đó cơ sở lưu trú và dịch vụ du lịch cần thiết
phù hợp với đặc điểm của khu du lịch.
- Khu du lịch có đủ các điều kiện sau đây được công nhận là khu du lịch địa phương:
+ Có tài nguyên du lịch hấp dẫn, có khả năng thu hút khách du lịch.
+ Có diện tích tối thiểu hai trăm héc ta, trong đó có diện tích cần thiết để xây dựng các công
trình, các cơ sở dịch vụ du lịch.
+ Có kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất - kĩ thuật du lịch, cơ sở lưu trú và dịch vụ du lịch cần
thiết phù hợp với đặc điểm của địa phương, có khả năng đảm bảo phục vụ ít nhất một trăm
nghìn lượt khách du lịch một năm.
Điều 24: Điều kiện để được công nhận là điểm du lịch
- Điểm du lịch có đủ các điều kiện sau đây để được công nhận là điểm du lịch quốc gia:
+ Có tài nguyên du lịch đặc biệt hấp dẫn đối với nhu cầu tham quan của khách du lịch.
+ Có kết cấu hạ tầng và dịch vụ du lịch cần thiết, có khả năng phục vụ ít nhất một trăm nghìn
lượt khách tham quan một năm.
- Điểm du lịch có đủ các điều kiện sau đây được công nhận là điểm du lịch địa phương:
+ Có tài nguyên du lịch đặc biệt hấp dẫn đối với nhu cầu tham quan của khách du lịch.
+ Có kết cấu hạ tầng và dịch vụ du lịch cần thiết, có khả năng phục vụ ít nhất mười nghìn lượt
khách tham quan một năm.

1.2.3 Một số nội dung về quản lý khu du lịch, điểm du lịch


-Điều 28: Quản lý khu du lịch
- Nội dung quản lý khu du lịch bao gồm:
+ Quản lý công tác quy hoạch và đầu tư phát triển;
+ Quản lý hoạt động kinh doanh dịch vụ;
+ Bảo vệ tài nguyên du lịch; đảm bảo vệ sinh môi trường, trật tự, an toàn xã hội;
+ Thực hiện các quy định khác của pháp luật có liên quan
- Việc tổ chức quản lý khu du lịch được quy định như sau:
+ Khu du lịch phải thành lập Ban quản lý khu du lịch; trường hợp khu du lịch được giao cho
một doanh nghiệp là chủ đầu tư thì chủ đầu tư phải có trách nhiệm quản lý khu du lịch đó theo
nội dung quy định tại khoản 1 Điều này;
+ Chủ tịnh UBND cấp tỉnh quyết định thành lập Ban quản lý khu du lịch trong phạm vi ranh
giới hành chính cúa tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
Trường hợp khu du lịch thuộc ranh giới hành chính hai tỉnh, thành phố trực thuộc trung
ương trở lên, Chủ tịch UBND cấp tỉnh thành lập Ban quản lý khu du lịch trong phạm vi ranh
giới hành chính do tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quản lý. Ban quản lý phối hợp hoạt
động theo quy chế quản lý khu du lịch do cơ quan quản lý nhà nước về du lịch ở trung ương
ban hành và quy hoạch tổng thể phát triển khu du lịch đã được cơ quan nhà nước có thẩm
quyền phê duyệt.
Trường hợp khu du lịch gắn với khu vực có tài nguyên du lịch tự nhiên hoặc di tích lịch sử
- văn hóa đã có Ban quản lý chuyên ngành thì Ban quản lý chuyên ngành có trách nhiệm phối
hợp với Ban quản lý khu du lịch để tạo điều kiện cho việc khai thác, sử dụng hợp lý tài
nguyên tài nguyên du lịch phục vụ khách tham quan, du lịch.
Điều 29: Quản lý điểm du lịch
Căn cứ vào quy mô và tính chất của điểm du lịch, bộ, cơ quan ngang bộ quản lý nhà nước
đối với tài nguyên, UBND cấp tỉnh quy định hình thức tổ chức quản lý, đảm bảo các nội dung
sau đây:
- Bảo vệ, phát triển tài nguyên du lịch; đảm bảo vệ sinh môi trường;

- Tạo điều kiện thuận lợi cho khách du lịch đến tham quan;
- Đảm bảo sự tham gia của cộng đồng dân cư vào các hoạt động du lịch;
- Giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội; đảm bảo an toàn cho khách du lịch.