Hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN VĂN NGỌC

HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP
NGOÀI QUỐC DOANH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HOÀNH BỒ,
TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN VĂN NGỌC

HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP
NGOÀI QUỐC DOANH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HOÀNH BỒ,
TỈNH QUẢNG NINH
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGÔ VĂN HẢI
THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn
“Hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với Doanh nghiệp ngoài quốc
doanh trên địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh" là trung thực, là
kết quả nghiên cứu của riêng tôi.
Quảng Ninh, tháng 4 năm 2015
Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Ngọc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

ii

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài: “Hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm
xã h ội đối với Doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện

Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh", tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ,
động viên của các cá nhân và tập thể. Tôi xin đƣợc bày tỏ sự cảm ơn sâu
sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong
quá trình học tập và nghiên cứu.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu nhà trƣờng, cùng các thầy, cô
giáo Trƣờng Đa ̣i ho ̣c Kinh t ế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên
đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành
luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hƣớng dẫn
TS. NGÔ VĂN HẢI.
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn đƣợc sự giúp đỡ và cộng tác
của nhiều cơ quan, phòng ban trên địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng
Ninh.Tôi xin cảm ơn sự động viên, giúp đỡ của bạn bè và gia đình đã giúp tôi
thực hiện luận văn này.
Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó.
Quảng Ninh, tháng 4 năm 2015
Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Ngọc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii
DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................. viii
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn ................................................................ 2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ........................................... 2
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ........................................................................ 3

5. Kết cấu của luận văn ....................................................................................... 3
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ THU BẢO
HIỂM XÃ HỘI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH ........ 5
1.1. Cơ sở lý luận về quản lý thu bảo hiểm xã hội ............................................ 5
1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài.............................................. 5
1.1.2. Vai trò của quản lý thu BHXH ...................................................... 11
1.1.3. Nguyên tắc của quản lý thu bảo hiểm xã hội ................................. 14
1.1.4. Mục đích của quản lý thu bảo hiểm xã hội .................................... 15
1.1.5. Nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội ........................................... 16
1.1.6. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý thu Bảo hiểm xã hội ............. 30
1.2. Cơ sở thực tiễn của quản lý thu bảo hiểm xã hội ..................................... 35
1.2.1. Kinh nghiệm quản lý thu BHXH của một số nƣớc trên Thế giới ........ 35
1.2.2. Kinh nghiệm quản lý thu BHXH của một số địa phƣơng
trong nƣớc ................................................................................................. 38
1.2.3. Một số bài học rút ra từ kinh nghiệm quản lý thu bảo hiểm xã
hội của một số nƣớc trên thế giới và một số địa phƣơng trong nƣớc ........ 41
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

iv
Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 45

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 45
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 45
2.2.1. Phƣơng pháp chọn điểm và chọn mẫu nghiên cứu ........................ 45
2.2.2. Phƣơng pháp thu thập thông tin..................................................... 47
2.2.3. Phƣơng pháp xử lý thông tin ......................................................... 48
2.2.4. Các phƣơng pháp phân tích số liệu ................................................ 48
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 49
Chƣơng 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TRÊN ĐỊA
BÀN HUYỆN HOÀNH BỒ .......................................................................... 51
3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ................................................................... 51
3.1.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiên , kinh tế - xã hội huyện
Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh .................................................................... 51
3.1.2. Đặc điểm của doanh nghiệp ngoài quốc doanh đóng trên địa
bàn huyện Hoành Bồ ................................................................................ 58
3.2. Thực trạng quản lý thu BHXH đối với doanh nghiệp ngoài quốc
doanh trên địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh .................................. 60
3.2.1. Quản lý đối tƣợng tham gia BHXH ................................................ 60
3.2.2. Quản lý nguồn thu bảo hiểm xã hội ............................................... 66
3.2.3. Lập báo cáo thu bảo hiểm xã hội ................................................... 76
3.2.4. Phân tích những nhân tố ảnh hƣởng đến công tác thu BHXH
khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên điạ bàn huyện Hoành
Bồ, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2010 - 2014 ............................................ 78
3.3. Đán h giá về quản lý thu BHXH đối với doanh nghiệp ngoài
quốc doanh trên điạ bàn huyện Hoành Bồ , tỉnh Quảng Ninh...................... 82
3.3.1. Những kết quả đạt đƣợc và nguyên nhân....................................... 82
3.3.2. Nhƣ̃ng ha ̣n chế và nguyên nhân ..................................................... 88
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

v
Chƣơng 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU
BHXH ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HOÀNH BỒ ..................................................... 96
4.1. Mục tiêu quản lý thu Bảo hiểm xã hội ..................................................... 96
4.2. Một số giải pháp hoàn thiê ̣n quản lý thu Bảo hiểm xã hội đối với
Doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên điạ bàn huyện Hoành Bồ

, tỉnh

Quảng Ninh...................................................................................................... 99
4.2.1. Các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH .................... 99
4.2.2. Nhóm các giải pháp cho cơ quan quản lý BHXH .......................... 107
4.2.3. Nhóm giải pháp cho ngƣời sử dụng lao động và ngƣời lao động ..... 113
4.3. Kiến nghị ................................................................................................. 114
4.3.1. Kiến nghị với Chính phủ ................................................................ 114
4.3.2. Kiến nghị với Bảo hiểm xã hội Việt Nam ..................................... 117
KẾT LUẬN ................................................................................................... 119
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 121
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 124

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Nguyên nghĩa

Chữ viết tắt
BHTN

Bảo hiểm thất nghiệp

BHXH

Bảo hiểm xã hội

BHYT

Bảo hiểm y tế

CNTT

Công nghê ̣ thông tin

DN

Doanh nghiệp

DNNQD

Doanh nghiệp ngoài quốc doanh

DNNN

Doanh nghiệp Nhà nƣớc

HC, SN, Đ, ĐT

Hành chính, sự nghiệp, đảng, đoàn thể

HĐLĐ

Hợp đồng lao động

KT-XH

Kinh tế - Xã hội

LĐ

Lao đô ̣ng

NLĐ

Ngƣời lao đô ̣ng

NSDLĐ

Ngƣời sƣ̉ du ̣ng lao đô ̣ng

ĐVSDLĐ

Đơn vị sử dụng lao động

PL

Pháp luật

UBND

Uỷ ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1.
Bảng 1.2.
Bảng 1.3.
Bảng 1.4.
Bảng 1.5.
Bảng 2.1.
Bảng 2.2.
Bảng 3.1.
Bảng 3.2.
Bảng 3.3.
Bảng 3.4.
Bảng 3.5.
Bảng 3.6.
Bảng 3.7.
Bảng 3.8.
Bảng 3.9.
Bảng 3.10.

Bảng 3.11.
Bảng 3.12.
Bảng 3.13.
Bảng 3.14.
Bảng 3.15.
Bảng 3.16.
Bảng 3.17.
Bảng 4.1.

Các mức đóng góp BHXH cơ bản qua từng thời kỳ .................. 16
Mức đóng góp BH theo nhóm đố i tƣơ ̣ng ................................... 17
Tỷ lệ đóng góp vào quỹ BHXH của NLĐ và NSDLĐ .............. 18
Mức đóng của NLĐ và NSDLĐ trong các quỹ thành phần....... 18
Mƣ́c đóng trƣớc và sau ngày 01/01/2007 cho các độ tuổi ......... 36
Số doanh nghiệp chọn điều tra, phỏng vấn ................................ 46
Số mẫu khảo sát, phỏng vấn....................................................... 47
Tình hình dân số và lao động
. Hoành
H
Bồ giai đoa
n 2012-2014
........ 53
̣
Số đơn vị đăng ký tham gia BHXH năm 2010-2014 ................. 62
Số lao động tham gia BHXH hàng năm..................................... 63
Số lao động tham gia bảo hiểm xã hội tại các DNNQD ............ 63
DN và lao động huyện Hoành Bồ chƣa tham gia BHXH............. 64
Tổng hợp mức tiền lƣơng đóng BHXH từ năm 2010 - 2014 ....... 65
Kế hoạch thu bảo hiểm xã hội theo tổng quỹ lƣơng .................. 66
Kế hoạch thu bảo hiểm xã hội bắt buộc DN ngoài quốc doanh ....... 67

Tình hình thực hiện kế hoạch thu BHXH các doanh
nghiệp NQD huyện Hoành Bồ ................................................... 70
Tình hình nợ đọng BHXH từ năm 2010- 2014 .......................... 73
Tình hình trốn đóng BHXH khối DN từ năm 2010-2014.......... 74
Số lao đô ̣ng tham gia BHXH theo khối
, loại hình năm2014 ......... 75
Báo cáo kết quả thu BHXH, BHYT, BH thất nghiệp tháng
12/2014 ....................................................................................... 77
Bảng tổng hợp mức độ hiểu biết của chủ sử dụng lao động
về pháp luật BHXH đối với 50 DN điều tra .............................. 78
Tổng hợp điều tra số lao động tại 50 DNNQD .......................... 79
Số lƣợng DN phân theo mức thu nhập bình quân của
NLĐ trong 50 DN điều tra ......................................................... 80
Bảng tổng hợp tình hình thanh tra , kiể m tra công tác thƣ̣c
hiê ̣n Luâ ̣t BHXH ta ̣i các DNNQD ............................................. 81
Dự báo số lƣợng DNNQD giai đoạn 2015 - 2020 ..................... 99

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Quy trình thu BHXH .................................................................... 25
Hình 3.1. Bộ máy tổ chức BHXH huyện Hoành Bồ .................................... 58
Hình 3.2. Số đơn vị tham gia BHXH giai đoạn 2010-2014 ......................... 62
Hình 3.3. Số lao động tham gia BHXH giai đoạn 2012-2014...................... 64
Hình 3.4. Tình hình nợ đọng BHXH giai đoa ̣n 2010-2014 .......................... 74
Hình 3.5. Tổ ng hơ ̣p laĩ suấ t châ ̣m nô ̣p quỹ BHXH và laĩ suấ t cho vay

của ngân hàng thƣơng mại ............................................................ 90

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hoạt động BHXH là hoạt động sự nghiệp của toàn xã hội, phục vụ mọi
thành viên trong xã hội, mục tiêu của hoạt động BHXH không phải là lợi nhuận.
Chính sách BHXH có vai trò quan trọng trong đời sống và thể hiện sự tiến bộ
kinh tế-xã hội của một quốc gia. BHXH góp phần ổn định đời sống của ngƣời
lao động; gắn bó lợi ích giữa ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động đối với
nền kinh tế, với cộng đồng; góp phần thực hiện công bằng xã hội, giảm bớt
khoảng cách giàu nghèo trong xã hội góp phần thực hiện mục tiêu tăng trƣởng
và phát triển kinh tế của đất nƣớc, đảm bảo ổn định chính trị, xã hội...
Đảng và Chính phủ có chủ trƣơng, đƣờng lối, chính sách khuyến khích,
tạo mọi điều kiện cho các thành phần kinh tế quốc doanh, ngoài quốc doanh và
cá nhân ngƣời lao động đều bình đẳng trong tham gia quỹ BHXH. Tuy nhiên
trong quá trình thực hiện bộc lộ nhiều điểm hạn chế. Một số cơ sở sản xuất,
doanh nghiệp và ngƣời lao động chƣa có sự nhận thức đầy đủ rõ ràng về
BHXH. Do chƣa xác định đƣợc quyền lợi và nghĩa vụ của ngƣời sử dụng lao
động và ngƣời lao động trong xây dựng BHXH nên chƣa tự giác, nghiêm túc
tham gia BHXH. Đặc biệt với khối Doanh nghiệp ngoài quốc doanh (DNNQD)
thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc nhƣng lại cố tình trì hoãn, trốn tránh nghĩa
vụ tham gia. Quyền lợi của ngƣời lao động không đƣợc đảm bảo. Để cải thiện
tình hình này, cần phải có các giải pháp thực hiện chích sách BHXH ở khu vực
kinh tế ngoài quốc doanh ngày càng tốt hơn. Đây đƣợc coi là vấn đề bức xúc

hiện nay. Vấn đề thu bảo hiểm xã hội đối với các doanh nghiệp ngoài quốc
doanh trên địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh cũng là một trong những
vấn đề đƣợc các cấp, các ngành quan tâm và tìm giải pháp tháo gỡ.
Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của vấn đề này, tác giả đã chọn đề tài:
“Hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội đối với Doanh nghiệp ngoài quốc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

2
doanh trên địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh" làm đề tài luận văn
thạc sỹ quản lý kinh tế để nghiên cứu.
2. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn
2.1. Mục tiêu chung
Tiến hành nghiên cứu kinh nghiệm của một số nƣớc và địa phƣơng về
quản lý thu đồng thời đánh giá thực trạng và các nhân tố ảnh hƣởng đến công
tác quản lý thu BHXH đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa
bàn huyện Hoành Bồ. Từ đó đề xuất phƣơng hƣớng và giải pháp chủ yếu
nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh
trên địa bàn huyện Hoành Bồ giai đoạn hiện nay.
2.2. Mục tiêu cụ thể
(1) Nghiên cứu kinh nghiệm của một số địa phƣơng về nâng cao chất
lƣợng quản lý thu BHXH từ đó rút ra bài học có thể vận dụng cho huyện
Hoành Bồ.
(2) Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu BHXH từ các doanh
nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Hoành Bồ giai đoạn 2010 -2014.
(3) Xác định các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý thu BHXH từ
các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Hoành Bồ.
(4) Đề xuất phƣơng hƣớng và giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công

tác thu BHXH đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện
Hoành Bồ giai đoạn tới.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Công tác quản lý thu BHXH đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh
trên địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
3.2.1. Phạm vi về không gian: Nghiên cứu các doanh nghiệp ngoài
quốc doanh đóng trên địa bàn huyện Hoành Bồ.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full