skkn MỘT số BIỆN PHÁP sử DỤNG đồ DÙNG TRỰC QUAN TRONG môn học mĩ THUẬT THEO PHƯƠNG PHÁP mới ở TIỂU học

MỘT SỐ BIỆN PHÁP SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN TRONG MÔN
HỌC MĨ THUẬT THEO PHƯƠNG PHÁP MỚI Ở TIỂU HỌC
ĐẠT HIỆU QUẢ
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Bộ môn Mĩ thuật là một trong những môn nghệ thuật. Nếu dạy học là khó,
thì dạy nghệ thuật càng khó, cần phải mang tính nghệ thuật cao hơn. Song, khó
không có nghĩa là không dạy được, vì học Mĩ thuật đem lại niềm vui cho mọi
người, làm cho mọi người nhìn ra cái đẹp, thấy cái đẹp có ở trong mình và xung
quanh mình trở nên gần gũi đáng yêu. Đồng thời, Mĩ thuật giúp con người tự tạo ra
cái đẹp theo ý mình và thưởng ngoạn nó ngay trong sinh hoạt hàng ngày của mình,
làm cho cuộc sống thêm hài hòa, đẹp đẽ hơn.
Môn Mĩ thuật ở trong trường tiểu học chiếm một vị trí và vai trò hết sức
quan trọng. Bởi lẽ môn Mĩ thuật ở trường tiểu học đào tạo học sinh phát triển hài
hòa về nhiều mặt như đức, trí, thể, mỹ. Bên cạnh đó giúp học sinh làm quen, tiếp
xúc với các hoạt động Mĩ thuật để các em có hiểu thêm về các yếu tố làm ra cái đẹp
và những tiêu chuẩn của cái đẹp từ đó bồi dưỡng thị hiếu tình cảm thẩm mĩ giúp
các em có thể cảm thụ vẻ đẹp của tác phẩm hội họa vẻ đẹp của quê hương đất nước,
thiên nhiên con người. Ngoài ra dạy Mĩ thuật để bồi dưỡng năng khiếu và khả năng
sáng tạo nghệ thuật cho HS ở mức độ bước đầu.
Như vậy bộ môn Mĩ thuật chiếm vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp giáo
dục. Vì vậy, đòi hỏi mỗi một giáo viên dạy môn Mĩ thuật phải nâng cao được ý
thức trách nhiệm trong giảng dạy, phải không ngừng học tập, tìm tòi nghiên cứu để
nâng cao chất lượng giảng dạy hơn nữa đáp ứng với nhu cầu và xu thế ngày càng
phát triển của xã hội.
Dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới của Đan Mạch luôn là nguồn cảm
hứng và giúp cho các Giáo viên Mĩ thuật ở Tiểu học có thể vận dụng linh hoạt
phương pháp dạy học mới vào thực tiễn một cách hiệu quả.
Phương pháp dạy học mĩ thuật mới Của Đan Mạch đúc kết những kinh nghiệm quý
báu từ Vương quốc Đan Mạch và các nền giáo dục nghệ thuật tiên tiến trên thế
giới.

Những quy trình dạy – học mĩ thuật theo phương pháp mới đều hướng tới mục
tiêu:
1


Dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới của Đan Mạch luôn là nguồn cảm
hứng và giúp cho các Giáo viên Mĩ thuật ở Tiểu học có thể vận dụng linh hoạt
phương pháp dạy học mới vào thực tiễn một cách hiệu quả.
Phương pháp dạy học mĩ thuật mới Của Đan Mạch đúc kết những kinh
nghiệm quý báu từ Vương quốc Đan Mạch và các nền giáo dục nghệ thuật tiên tiến
trên thế giới.
Những quy trình dạy – học mĩ thuật theo phương pháp mới đều hướng tới mục
tiêu:
- Lấy học sinh làm trung tâm;
- Kích thích sự tương tác, tư duy sáng tạo và phát triển nhận thức giúp học sinh
có được các khả năng: biểu đạt và giao tiếp thông qua hình ảnh; khám phá và hiểu
được văn hóa thông qua nghệ thuật thị giác; hình thành các kĩ năng sống trong lĩnh
vực mĩ thuật; yêu thích cái đẹp và biết vận dụng vào cuộc sống sinh hoạt, học tập
hàng ngày.
Vận dụng triết lý: “Nghe rồi sẽ quên, nhìn rồi sẽ nhớ, chỉ có tự làm mới hiểu”,
với phương pháp dạy học này giáo viên có trách nhiệm đặc biệt là tổ chức các quy
trình dạy – học mĩ thuật nhằm phát triển Trí tuệ thị giác – không gian và ngôn ngữ
thẩm mĩ cho học sinh. Giáo dục mĩ thuật khuyến khích học sinh phát triển các năng
lực:
- Trải nghiệm và trình bày kinh nghiệm của mình thông qua tác phẩm mĩ thuật.
- Tạo ra những sản phẩm mĩ thuật, hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm trên kênh
thông tin đã lựa chọn.
- Biểu đạt ý kiến, ấn tượng và cảm giác của các em.
- Phân tích và diễn giải sự lựa chọn của mình trong suốt quy trình.
- Giao tiếp và đánh giá quy trình, kết quả, tác phẩm mĩ thuật đạt được từ nghệ

thuật thị giác.
Trong môn học Mĩ thuật theo phương pháp mới luôn lấy Học sinh làm trung
tâm, kích thích sự tương tác, tư duy sáng tạo và phát triển nhận thức. Để từ đó, các
em có thể hình thành và phát triển ba năng lực:
Thứ nhất, sáng tạo Mĩ thuật và qua đó biểu đạt bản thân ( suy nghĩ, tình cảm,
mong muốn..)
Thứ hai, hiểu cảm nhận và phản ánh được hình ảnh của sản phẩm? tác phẩm
mĩ thuật ( phân tích, đánh giá được sản phẩm/ tác phẩm).
2


Thứ ba, giao tiếp/ trao đổi, tiếp nhận ý tưởng và ý nghĩa thông qua sản phẩm/
tác phẩm mĩ thuật.
Bên cạnh đó, học sinh có thể phát triển các giác quan, các kĩ năng sống, kinh
nghiệm và khả năng giải quyết vấn đề, các năng lực hợp tác, năng lực tự học và tự
đánh giá.
Vậy, để giảng dạy môn Mĩ thuật theo phương pháp mới đạt hiệu quả, phát
huy được tính tích cực của học sinh, tính độc lập sáng tạo, độc lập tư duy là biện
pháp sử dụng đồ dùng trực quan. Việc giảng dạy môn Mĩ thuật ở trường tiểu học
theo phương pháp mới cũng như những môn học khác, đồ dùng trực quan đóng một
vai trò quan trọng trong giờ giảng. Bởi vì đồ dùng trực quan khi sử dụng có hiệu
quả trong tiết giảng sẽ giúp học sinh tìm hiểu, so sánh, nhận xét, phán đoán và ghi
nhận sự vật dể dàng hiểu sự vật qua con mắt quan sát bằng nét vẽ, hình vẽ, màu sắc
một cách nhanh chóng, nhớ sự vật lâu hơn. Trong giảng dạy Mĩ thuật theo phương
pháp cũ thì đồ dùng trực quan ít hơn và chưa có tính sáng tạo cao, thường là các đồ
dùng tranh, ảnh, các vật mẫu…Còn ở phương pháp dạy học Mĩ thuật theo phương
pháp mới đồ dùng trực quan phong phú hơn, có tính sáng tạo cao hơn, ngoài các đồ
dùng như tranh, ảnh, vật mẫu…. còn có các sản phẩm túi xách, áo, mũ các sản
phẩm được tạo hình 3D như: Hoa, quả, ngôi nhà, ngôi trường, cây cối, con người…
Đồ dùng trực quan trong dạy học theo phương pháp mới nhiều, phong phú, hấp dẫn

và đẹp mắt. Nhưng cách sử dung một cách hiệu quả như thế nào phải cần có một
biện pháp để sử dụng một cách có hiệu quả thiết thực.
Sau một thời gian áp dụng dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới của Đan
Mạch, đã thể hiện được tính ưu việt và sự phù hợp với nhu cầu đổi mới về phương
pháp dạy- học Mĩ thuật cấp tiểu học. Trong các giờ học Mĩ thuật, Học sinh hứng
thú, say mê vơi môn học Mĩ thuật hơn, các bài vẽ sản phẩm của các em phong phú
hơn, có tính tư duy và có tính sáng tạo cao. Song trên thực tế các bài vẽ và sản
phẩm của các em sẽ phong phú và có tính sáng tạo cao hơn nữa nếu như trong các
tiết dạy Mĩ thuật theo phương pháp mới của Đan Mạch sử dụng đồ dùng trực quan
một cách khoa học, hợp lý thì hiệu quả tiết dạy sẽ đạt kết quả cao hơn.
Trong dạy học Mĩ thuật việc sử dụng đồ dùng trực quan còn có nhiều
nguyên nhân mà kết quả của dạy học môn mĩ thuật chưa cao đó là:
Nguyên nhân từ Giáo viên, sự nghiên cứu, chuẩn bị nội dung bài dạy còn
đơn giản, chưa phong phú ,linh hoạt thay đổi trong phương pháp giảng dạy.Sự
chuẩn bị đồ dùng sơ sài chưa hấp dẫn lôi cuốn, có đồ dùng nhưng chưa trọng tâm.
Bên cạnh đó, trong hoạt động giảng dạy Mĩ thuật theo phương pháp mới do Thời
gian điều tiết chương trình phải phụ thuộc vào thời gian hoạt động chung của toàn
trường đối với những môn học khác nên tiết học chưa liền mạch, hiện đang thực
hiện dạy 1tiết/tuần, khoảng cách các tiết cách nhau quá xa nên quá trình học một
chủ đề bị gián đoạn, sản phẩm của các em còn bị bỏ dở gây nên nguồn cảm hứng
của các em bị gián đoạn.
Vì thế mà tôi muốn đề cập đến phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan
trong giảng dạy môn Mĩ thuật theo phương pháp mới đạt kết quả cao nhất từ đồ
3


dùng trực quan và mạnh dạn xây dựng đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “ Một số biện
pháp sử dụng đồ dùng trực quan trong môn học mĩ thuật theo phương pháp mới đạt
hiệu qủa ở Tiểu học”.
II. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU

1. Đối tượng nghiên cứu
Học sinh tiểu học - Trường tiểu học đang công tác.
2. Phạm vi nghiên cứu
Chương trình giảng dạy Mĩ thuật các chủ đề từ lớp 1 đến lớp 5
III. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Giúp các em Học sinh học tốt hơn về phân môn Mĩ thuật. Có hứng thú và
đam mê với môn học nghệ thuật. Giúp các em bước đầu hình thành thị hiếu tình
cảm thẩm mĩ và dần hoàn thiện phẩm chất , năng lực của mình. Đồng thời bước
đầu giúp cho các có các kiến thức cơ bản ban đầu về Mĩ thuật, có được năng lực
thực tế trải nghiệm trong cuộc sống qua học phân môn Mĩ thuật theo phương pháp
mới của Đan Mạch.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Thu thập tài liệu
- Lựa chọn biện pháp sử dụng đồ dùng trực quan trong môn học Mĩ thuật theo
phương pháp mới ở tiểu học nhằm mang lại hiệu quả trong dạy học.
V. GIẢ THIẾT KHOA HỌC
Nếu đưa ra được biện pháp để sử dụng đồ dùng trực quan một cách hiệu quả
giúp cho Giáo viên thành công hơn trong việc giảng dạy thì chất lượng của môn
học này sẽ được nâng cao và thu hút sự hứng thú, đam mê của học sinh vào việc
học môn Mĩ thuật theo phương pháp mới này.
VI. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI
1. Về mặt lí luận:
Bổ sung thêm lí thuyết và biện pháp sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy
học Mĩ thuật theo phương pháp mới trong bộ môn Mĩ thuật ở Tiểu học.
2. Về mặt thực tiễn:
Giới thiệu một số kinh nghiệm, biện pháp sử dụng đồ dùng trực quan của bản
thân đã sử dụng trong giảng dạy môn Mĩ thuật theo phương pháp mới góp phần
gây hứng thú, đam mê và hiệu quả cho học sinh.
4

VII. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
Từ học kì 2 của năm 2015 đến hết học kì 1 năm 2016, tại trường Tiểu học
đang công tác.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Môn mĩ thuật là môn năng khiếu, các nhà chuyên nghiệp cho biết rằng:
”Muốn học tốt môn Mĩ thuật thì người học phải yêu thích và đam mê ”.
Trong những năm học vừa qua, tôi được phân công giảng dạy bộ môn Mĩ
thuật tại trường Tiểu học , tôi thấy hầu hết các em đều thích học vẽ, cảm nhận được
cái hay, cái đẹp được thể hiện từ nội dung và hình thức mỗi khi các em vẽ một bức
tranh hay sáng tạo làm được một sản phẩm đẹp. Bên cạnh đó còn một số học sinh
nhút nhát, rụt rè chưa mạnh dạn nói lên những suy nghĩ của mình, một số em còn
chán nản không thích học vẽ. Tất cả những vấn đề trên rất đáng lo ngại, ảnh hưởng
lớn đến việc học Mĩ thuật của học sinh cho nên tôi đã tiến hành điều tra ở một số
lớp xem có bao nhiêu em thích học vẽ và không thích học vẽ để từ đó tìm ra biện
pháp khắc phục.
Chúng ta đã biết việc sử dụng đồ dùng trực quan tốt ở tiết giảng sẽ phát huy
được sự tham gia của nhiều giác quan. Hơn nữa, lứa tuổi học sinh tiểu học lại là lứa
tuổi tư duy còn đang ở độ thấp (tư duy cụ thể), cho nên khi sử dụng đồ dùng trực
quan thì đồ dùng phải sinh động, phải cụ thể để học sinh có được khả năng tự giác
tư duy trừu tượng qua tay sờ, mắt thấy, tai nghe và có được hứng thú học tập, hiểu
vấn đề nhanh, nhớ đồ dùng trực quan lâu trong khi vận dụng làm thực hành.
Chính vì thế khi nói đến phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan trong môn
Mĩ thuật là ta phải nghĩ ngay đến một vấn đề có ý nghĩa quan trọng, vấn đề đưa lên
hàng đầu trong các phương pháp giảng dạy Mĩ thuật ở tiểu học. Như chúng ta đã
biết, một tiết dạy Mĩ thuật có đồ dùng trực quan được khai thác triệt để sẽ bồi
dưỡng và phát triển cho các em lòng ham thích, say mê học tập và đáp ứng yêu cầu,
mục đích của bài. Khi các em biết khai thác đồ dùng trực quan độc lập các em sẽ
nắm được các yếu tố tạo nên vẻ đẹp trong môn Mĩ thuật, ngoài ra còn phát huy óc

tưởng tượng, tư duy sáng tạo tốt hơn. Cho nên việc đổi mới phương pháp sử dụng
đồ dùng trực quan là một nhu cầu tất yếu của quá trình dạy học và cũng là để hoàn
thành tốt nhiệm vụ của người giáo viên trên bục giảng.
Hiện nay ở các trường tiểu học, nhìn chung đã có đủ giáo viên dạy chuyên
môn Mĩ thuật. Do vậy trong mỗi bài giảng việc nghiên cứu áp dụng sử dụng đồ
dùng trực quan luôn là vấn đề mà các giáo viên chuyên Mĩ thuật quan tâm để cho
chất lượng của môn Mĩ thuật ngày một được nâng cao.
Qua nhiều năm thực tế giảng dạy, cùng với nghiên cứu các tài liệu nói về
phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan. Tôi nhận thấy chất lượng giảng dạy môn
Mĩ thuật nhìn mặt bằng chung là chưa cao. Đặc biệt là vấn đề sử dụng đồ dùng trực
quan còn chưa nhiều hoặc có sử dụng đồ dùng trực quan nhưng học sinh lại không
khai thác kiến thức cơ bản từ đồ dùng trực quan mà vẫn thụ động quan sát đồ dùng,
5


trong dạy học mĩ thuật theo phương pháp mới của Đan Mạch qua nhiều tiết đi dự
giờ ở các trường khác tôi nhận thấy ở các tiết dạy học Mĩ thuật theo chủ đề, Giáo
viên chỉ sử dụng đồ dùng trực quan còn theo phương pháp cũ như các loại tranh,
ảnh, vật mẫu còn một số chủ đề ví dụ tiết dạy theo chủ đề: “ Em yêu Trường em” ở
lớp 3, Giáo viên chỉ sử dụng đồ dùng tranh ảnh chứ không đưa đồ dùng trực quan
là các sản phẩm các ngôi Trường tạo hình 3D để Học sinh quan sát và có thêm
kinh nghiệm trong sáng tạo. Tại một số lớp các trường lân cận tôi có dịp được tiếp
xúc với các em học sinh và được biết các em rất thích học có đồ dùng trực quan là
các sản phẩm tạo hình 3D.
Nhưng qua thí điểm dạy cụ thể bằng các
phương pháp sử dụng đồ dùng khác nhau tôi đã nhận thấy việc sử dụng đồ dùng
trong một tiết dạy theo chủ đề mà giáo viên xử lý dữ kiện của bài soạn với đồ dùng
không đúng, hay thiếu thì đồ dùng đó cũng vô tác dụng và tiết dạy đó chắc chắn các
sản phẩm học sinh làm ra chưa đạt được kết quả như Giáo viên mong đợi. Hay
việc sử dụng đồ dùng để minh hoạ cũng vậy, nếu không để học sinh khai thác một

cách tự nhiên thì cũng không có hiệu quả. Vì thế mà tôi muốn đề cập đến một số
biện pháp sử dụng đồ dùng trực quan trong giảng dạy môn Mĩ thuật ở tiểu học sao
cho bài giảng đạt kết quả cao nhất từ đồ dùng trực quan.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Đối với giáo viên
Trong phân môn học Mĩ thuật theo phương pháp mới của Đan Mạch có bảy
quy trình đó là :
1. Quy trình vẽ cùng nhau và sáng tạo các câu chuyện (vẽ kí họa dáng).
2.Quy trình vẽ biểu cảm (vẽ theo mẫu).
3.Quy trình trang trí và vẽ tranh qua âm nhạc (làm bìa sách, bưu thiếp, giấy
mời...).
4.Quy trình xây dựng cốt truyện (hình ảnh các nhân vật được xé dán, cắt dán,
tạo hình 3D để tạo một chủ đề có cốt truyện).
5. Quy trình tạo hình 3D tiếp cận theo chủ đề: Các hình khối được tạo ra từ các
vật tìm được, dây thép, đất nặn, giấy bồi… và được kết nối với nhau trong một
không gian nhất định.
6 . Quy trình điêu khắc – Nghệ thuật tạo hình không gian (các nhân vật được tạo
hình từ các vật dụng tìm được và câu chuyện được phát triển theo chủ đề).
7. Quy trình “tạo hình con rối và nghệ thuật biểu diễn” (tạo hình các con rối và
tạo ra một buổi trình diễn ấn tượng).
Tất cả các quy trình này luôn luôn là nguồn cảm hứng cho học sinh và Giáo
viên, các quy trình này đạt hiệu quả cao trong giờ dạy Mĩ thuật hay không nếu như
sử dụng kết hợp hiệu quả với đồ dùng trực quan.
Qua thực tế đã cho thấy nhiều Giáo viên trong giờ dạy Mĩ thuật theo chủ đề
dạy học còn qua loa, chuẩn bị đồ dùng dạy học còn sơ sài chưa có sự sáng tạo đổi
6


mới đồ dùng để phù hợp với phương pháp dạy học mới, nên dẫn đến tiết học chưa
đạt được kết quả cao, học sinh tiếp thu bài còn chậm, bài vẽ không đúng và đẹp,

Các sản phẩm chưa có tính sáng tạo cao. Vì vậy, mỗi giáo viên chúng ta đang trực
tiếp giảng dạy bộ môn Mĩ thuật cần chủ động chuẩn bị đồ dùng trực quan tranh,
ảnh đặc biệt là các sản phẩm có tính tạo hình cần đầy đủ, khoa học nhằm mục đích
xây dựng cho học sinh tiếp thu bài có hệ thống, khoa học, chủ động và sáng tạo.
2. Đối với học sinh
Với học sinh, các em thích học vẽ, bước đầu đã có những cảm nhận, cảm thụ
được vẻ đẹp qua môn học. Bên cạnh đó còn có một số học sinh không tập trung chú
ý khi vẽ bài hay làm các sản phẩm còn qua loa không đúng chủ đề. Trong học Mĩ
thuật theo phương pháp mới chưa tự giác biểu đạt những kinh nghiệm và thái độ
của bản thân, giao tiếp và đánh giá còn hạn chế chưa mạnh dạn nói lên những suy
nghĩ của mình, một số em còn chán nản không thích học vẽ. Tất cả những vấn đề
trên rất đáng lo ngại, ảnh hưởng lớn đến việc học Mĩ thuật của học sinh cho nên tôi
đã tiến hành điều tra ở một số lớp xem có bao nhiêu em thích học vẽ và không thích
học vẽ để từ đó tìm ra biện pháp khắc phục.
III. THỰC TRẠNG
1. ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH
Mĩ thuật là một môn học thường xuyên phải sử dụng đồ dùng trực quan,
song trên thực tế cơ sở vật chất thiết bị dạy học vẫn còn thiếu, lạc hậu và kém hiệu
quả rất nhiều. Bên cạnh đó, do Giáo viên dạy môn năng khiếu có chuyên môn năng
khiếu, có hoạt động chuyên môn nghiệp vụ độc lập nên việc học tập, rèn luyện
thường xuyên là thiếu, do đó để phát huy yếu tố tích cực sẽ gặp nhiều hạn chế.
Một số bộ phận học sinh và phụ huynh học sinh đôi khi vẫn còn coi nhẹ môn
học này, quan điểm của một số phụ huynh học sinh trong trường chưa có cái nhìn
tích cực về môn Mĩ thuật nên dẫn đến việc một số học sinh chưa có đầy đủ đồ dùng
.
Chúng ta đã biết việc sử dụng đồ dùng trực quan tốt ở tiết giảng sẽ phát huy
được sự tham gia của nhiều giác quan. Hơn nữa, lứa tuổi học sinh tiểu học lại là lứa
tuổi tư duy còn đang ở độ thấp (tư duy cụ thể), cho nên khi sử dụng đồ dùng trực
quan thì đồ dùng phải sinh động, phải cụ thể phù hợp với từng chủ đề để học sinh
có được khả năng tự giác tư duy trừu tượng có hứng thú học tập, hiểu vấn đề

nhanh, nhớ đồ dùng trực quan lâu trong khi vận dụng làm vẽ bài hay sáng tạo các
sản phẩm.
Chính vì thế khi nói đến phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan trong môn
Mĩ thuật là ta phải nghĩ ngay đến một vấn đề có ý nghĩa quan trọng, vấn đề đưa lên
hàng đầu trong dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới ở tiểu học. Như chúng ta
đã biết, một tiết dạy Mĩ thuật có đồ dùng trực quan được khai thác triệt để sẽ bồi
7


dưỡng và phát triển cho các em lòng ham thích, say mê học tập và đáp ứng yêu cầu,
mục đích của bài. Khi các em biết khai thác đồ dùng trực quan độc lập các em sẽ
nắm được các yếu tố tạo nên vẻ đẹp trong môn Mĩ thuật, ngoài ra còn phát huy óc
tưởng tượng, tư duy sáng tạo tốt hơn. Cho nên việc đổi mới phương pháp sử dụng
đồ dùng trực quan là một nhu cầu tất yếu của quá trình dạy học và cũng là để hoàn
thành tốt nhiệm vụ của người giáo viên trên bục giảng.
Hiện nay ở các trường tiểu học, nhìn chung đã có đủ giáo viên dạy chuyên
môn Mĩ thuật. Do vậy trong mỗi bài giảng việc nghiên cứu áp dụng sử dụng đồ
dùng trực quan luôn là vấn đề mà các giáo viên chuyên Mĩ thuật quan tâm để cho
chất lượng của môn mĩ thuật ngày một được nâng cao.
Dạy Mĩ thuật nói chung góp phần mở rộng môi trường Mĩ thuật cho xã hội
để mọi người đều hướng tới cái đẹp và thưởng thức cái đẹp từ đó giúp cuộc sống
của con người phong phú hơn, đẹp hơn.
2. NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT
Việc sử dụng đồ dùng trực quan trong giờ giảng Mĩ thuật theo phương pháp
cũ rất quan trọng., thì trong giảng dạy Mĩ thuật theo phương pháp mới lại càng
quan trọng hơn bởi lẽ trong dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới tiếp tục hình
thành và phát triển lớn hơn về các năng lực khác của học sinh đó là: Năng lực trải
nghiệm; năng lực sáng tạo; năng lực biểu đạt; năng lực phân tích và diễn giải; năng
lự giao tiếp và đánh giá. Sự chuẩn bị đồ dùng trực quan là yếu tố làm ban đầu, việc
làm không thể thiếu đối với người giáo viên chuyên mĩ thuật khi đứng trên bục

giảng. Nó là đặc thù của bộ môn vì thế giáo viên cần phải hết sức quan tâm chú
trọng đến sự chuẩn bị đồ dùng trước giờ lên lớp sao cho thật chu đáo, thật đầy đủ
và sát với yêu cầu, mục đích bài soạn. Ngoài ra, đồ dùng được chuẩn bị phải có tính
khoa học, tính thẩm mĩ cao.
Từ những vật tĩnh, những vật vô tri, vô giác giáo viên phải thổi vào đó cái
hồn của sự vật và phải là người truyền cái hồn của sự vật đến từng học sinh. Có
như vậy thì đồ dùng trực quan khi được đưa ra mới phát huy tác dụng và có sức
thuyết phục đối với học sinh.
Giáo viên phải tạo cho lớp học một không khí nghệ thuật bằng kiến thức có ở
đồ dùng trực quan để học sinh thực hành tốt.
3. BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
3.1 Phương pháp thiết kế đồ dùng cho mỗi bài giảng:
Trong một giờ học theo chủ đề, việc sử dụng đồ dùng trực quan chiếm một
phần không nhỏ trong giờ học. Tùy vào từng chủ đề mà thiết kế đồ dùng cho phù
hợp. Có chủ đề đưa đồ dùng vào để thay lời giới thiệu bài, đưa đồ dùng vào phần
học sinh quan sát và nhận xét, đưa đồ dùng cho học sinh quan sát ở phần cách vẽ
hay cách làm các sản phẩm, đưa đồ dùng là sản phẩm cho học sinh quan sát trước
lúc học sinh thực hành....
3.2 Phương pháp chuẩn bị cần thiết cho mỗi bài giảng:
8


a) Sự chuẩn bị của giáo viên:
Bước 1: Giáo viên phải nghiên cứu kỹ nội dung bài giảng, phải có giáo án
chi tiết trước khi lên lớp, phải tìm phương pháp truyền đạt nhanh nhất, ngắn nhất từ
trực quan. Bởi đồ dùng trực quan nó phù hợp với đặc điểm môn học, phù hợp với
đặc điểm tri giác của học sinh (tri giác bằng trực quan cụ thể)
Bước 2: Chuẩn bị đồ dùng trực quan phù hợp với các tiến trình giảng dạy
trong mục đích yêu cầu bài soạn. Đồ dùng gồm mẫu vẽ như đồ vật, dụng cụ sinh
hoạt, hoa quả, hình khối...Tranh, ảnh như các phiên bản tranh của họa sĩ, minh hoạ

các bước thực hiện bài vẽ cách sáng tạo làm một sản phẩm, các sản phẩm của Học
sinh đã làm ở các lớp trước…. Tất cả phải đáp ứng yêu cầu thẩm mĩ, đúng trọng
tâm.
Bước 3: Sử dụng trực quan để có hiệu quả thì khi sử dụng đồ dùng trực quan
trong một tiết học vẽ giáo viên cần lấy mẫu , tranh ảnh, sản phẩm mẫu làm trung
tâm. Lấy mẫu, tranh ảnh thay tiếng giảng giải, thuyết trình của cô. Cô chỉ gợi mở
để học sinh tự tư duy, khám phá, khai thác kiến thức từ mẫu. Có như vậy phương
pháp trực quan mới được khai thác triệt để, kết quả bài học mới đạt chất lượng cao.
Giờ học có không khí nghệ thuật sôi nổi hơn.
Qua đó ta thấy phương pháp trực quan sử dụng ở phần mở bài thu hú, lôi
cuốn học sinh vào bài học. Quan sát, nhận xét sẽ phát huy được tác dụng tốt, học
sinh hiểu bài một cách dễ dàng, nhanh, độc lập và hiểu sâu Giáo viên thì làm việc
ít, không phải vất vả mà vẫn gây được hứng thú học tập ở các em.
. Giáo viên cần nghiên cứu nội dung chương trình, xác định nội dung từng
bài. Từ đó tìm tư liệu đồ dùng cần thiết phù hợp với bài dạy.
Ví dụ:
- Đồ vật thực.
- Ảnh chụp các tranh, ảnh, sản phẩm của Học sinh đã làm
- Hình minh họa các quy trình thực hiện.
- Bài vẽ, sản phẩm của học sinh năm trước.
Việc chuẩn bị đồ dùng dạy học là rất quan trọng không chỉ dạy học Mĩ thuật
theo phương pháp cũ mà dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới cũng vậy. Đòi
hỏi người giáo viên cần phải biết chắt lọc, lựa chọn để đồ dùng trực quan cô đọng,
đầy đủ nhưng xúc tích nhằm giúp HS có một cái nhìn tổng thể về bài học.
Chuẩn bị đồ dùng trực quan cần phải đẹp, lôi cuốn học sinh.Có đồ dùng trực
quan sẽ giảm bớt được thời gian thị phạm trên bảng của giáo viên.Việc này rất hữu
ích với một bài dạy theo chủ đề trong môn học Mĩ thuật, giáo viên chỉ được sử
dụng thời gian giảng lý thuyết ít để tập trung cho thời gian học sinh tích cực chủ
động tiếp thu bài học và tư duy, sáng tạo các sản phẩm đẹp.
9

3.3 Phương pháp tổ chức một giờ học.
- Để giúp học sinh làm tốt một bài vẽ, sản phẩm trước tiên giáo viên phải trang bị
cho học sinh những kiến thức, kỹ năng cơ bản của bài học như hình mảng, màu sắc,
bố cục, đường nét ...
- Nắm chắc được nội dung của chủ đề .
- Đối với giáo viên phải chuẩn bị tốt về giáo án, đồ dùng trực quan.
- Khi sử dụng trực quan phải có ngôn ngữ giảng giải, thuyết trình phù hợp với đồ
dùng trực quan.
- Đồ dùng sử dụng không nên dễ dãi, không có chọn lọc hoặc nhiều quá làm cho
đảo lộn nhận thức của học sinh.
- Ví dụ: Chủ đề: EM VÀ NHỮNG NGƯỜI THÂN YÊU ở lớp 2
Giáo viên cần sử dụng đồ dùng trực quan Tranh vẽ, ảnh chụp . Các bài vẽ
của Học sinh năm trước để minh họa hướng dẫn Học sinh .
Tiến trình dạy học Mĩ thuật một chủ đề Ví dụ: Chủ đề : EM VÀ NHỮNG NGƯỜI
THÂN YÊU ( 2 tiết)
CHỦ ĐỀ: EM VÀ NHỮNG NGƯỜI THÂN YÊU
Thời lượng : 2 tiết
I ) Mục tiêu:
1.Kiến thức:
- Học sinh biết cách quan sát, hình dung các bộ phận trên khuôn mặt để vẽ
tranh chân dung theo cảm nhận.
- Học sinh vẽ được chân dung của bản thân hoặc người mình yêu thích
2.Kĩ năng:
- Học sinh phát huy được khả năng diễn đạt cảm xúc của bản thân đối với
người khác.
3.Thái độ:
- Học sinh yêu quý bạn bè kính trọng những người thân xung quanh.
II ) Chuẩn bị:

1) Đồ dùng dạy học:
a) Giáo viên:
- Tranh chân dung, chân dung biểu cảm
- Bài vẽ HS khóa trước.
- Giấy vẽ A3.
b) Học sinh:
- Giấy vẽ A4, A3, chì, màu, đất nặn, giấy màu.
2)Vận dụng nội dung:
- Học sinh với tác phẩm.
III ) Hoạt động dạy học:
1)Ổn định tổ chức
2) Kiểm tra đồ dùng HS.
10


3)Bài mới: ( Tiết 1)
TBHT lên điều hành giới thiệu về lớp
GV giới thiệu bài: GV tổ chức HS chơi trò chơi ghép tranh( Đồ dùng trực
quan các miếng tranh ghép)
GV tổ chức 2 đội chơi ( Đội xanh – đội đỏ).
Cách chơi: Hs 3- 4 em lần lượt lên ghép các miếng ghép sao cho hoàn
chỉnh bức tranh. Đội nào ghép nhanh , đúng đội đó thắng cuộc.
Gv : yêu cầu Hs quan sát hai bức tranh và cho biết cả hai bức tranh trên vẽ
tranh gì?
GV; Cả hai bức tranh trên đều vẽ tranh chân dung. Bức tranh 1 vẽ chân dung cô
gái, bức tranh 2 vẽ chân dung bạn trai. Ở bức tranh 1 là tranh vẽ chân dung theo
hình thức vẽ quan sát , ở bức tranh 2 là tranh vẽ chân dung biểu cảm.
a) Hoạt động 1:
Tìm hiểu về tranh chân dung
Hoạt động của Giáo viên

*) Gv cho HS quan sát 2 bức tranh chân
dung biểu cảm

Hoạt động của Học sinh
- HS quan sát

GV: Em hãy quan sát hai bức tranh và cho
cô biết Bức tranh 1 vẽ chân dung ai? Bức
HS: Trả lời
tranh2 vẽ chân dung ai?
GV: Hãy kể các màu sắc có trong bức
tranh?
GV: Cả hai bức tranh chân dung này đều là
tranh vẽ chân dung biểu cảm.
GV: Em hãy cho cô biết Tranh chân dung là
tranh vẽ gì?
HS: Tranh chân dung là tranh vẽ
người có thể vẽ nữa người hoặc
toàn thân. Nhưng thể hiện các
đặc điểm trên khuôn mặt là chủ
yếu.
GV: Vẽ chân dung biểu cảm là vẽ như thế
HS: Vẽ tranh chân dung biểu
nào?
cảm là tranh vẽ người có thể vẽ
nữa người hoặc toàn thân thể
hiện các đặc điểm trên khuôn
mặt nhưng khi vẽ không nhìn
giấy.Khi vẽ chủ yếu sử dụng kết
11

hợp mắt và tay.
GV: Nhận xét và bổ sung.
GV: Hướng dẫn HS cách vẽ chân dung
biểu cảm ở bảng:
- Quan sát kĩ gương mặt của bạn đối diện
để vẽ.
- Vẽ khuôn mặt trước ( tròn , trái xoan,
vuông chữ điền…)
- vẽ cổ,phần vai, cánh tay,thân người…
- Vẽ chi tiết mắt , mũi , miệng….
GV: cho HS quan sát một số bức tranh vẽ
chân dung biểu cảm HS khóa trước:
- HS quan sát
- HS quan sát và cảm nhận

- GV: Gợi ý HS sang quy trình tiếp theo.
Hoạt động 2: Quan sát và vẽ không nhìn giấy
Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

12


GV hướng dẫn HS vẽ theo quan sát và
không nhìn giấy:
- Chú ý quan sát ghi nhớ các nét đặc trưng.
- Phát triển khả năng kết hợp mắt và tay.

- Làm việc theo cặp tập trung và yên lặng.
- Mắt nhìn tới đâu thì tay cầm bút vẽ trên
giấy theo các bộ phận mắt quan sát. HS vẽ
cố gắng không nhìn giấy và đưa nét vẽ liền
mạch khi vẽ. Hs vẽ từ 2- 3 tờ và ghi tên theo
thứ tự Vd: Trang 1, Trang 2, Trang 3.
- GV quan sát bao quát lớp gợi ý thêm Hs
vẽ bài.
- GV tổ chức treo bài HS ở bảng.
- GV gợi ý HS nhận xét bài vẽ của bạn:
+ Bài vẽ giống mẫu hay không?
+ Em thích trạng thái tình cảm nào trong
bức tranh?
+ Bức tranh nào vẽ chi tiết nhất?
+ Bài vẽ của bạn có nhìn giấy khi vẽ không?
Làm thế nào em nhận ra điều đó?
+ Chúng ta vừa được hình thành kĩ Năng
nào?

- Hs chú ý lắng nghe.

- HS thực hành theo cặp đôi.

+ HS TB học tập lên điều hành lớp dựa
vào các câu hỏi GV gợi ý.
- HS đặt câu hỏi và trả lời bạn.

+ GV giáo dục HS qua bài học giúp các em
biết cách quan sát và cảm nhận vẻ đẹp
chân dung bạn bè, người thân, biết yêu quý

bạn bè , kính trọng người lớn tuổi.

- HS lắng nghe

Tiết 2
Hoạt động 3 :

Thể hiện tranh biểu đạt bằng màu sắc

Hoạt động của Giáo Viên
Hoạt động của Học sinh
- Giáo viên sẽ khuyến khích học
sinh:
• Lựa chọn bức vẽ phù hợp với biểu cảm - HS thực hành
mà các em muốn thể hiện;
• Vẽ màu sắc cho bức tranh để tăng biểu
cảm;
• Xem tranh và tìm nguồn cảm hứng từ các
tác phẩm của họa Sỹ.
13


GV: Các em hãy lựa chọn chất liệu, màu
sắc phù hợp để vẽ nhằm tăng tính biểu
cảm.
- GV quan sát cả lớp gợi ý thêm HS vẽ
màu
- GV: Hướng dẫn học sinh dùng khung tự
tạo:
+ xác định bố cục bức tranh trong Vẽ

chân dung, và cả những bức tranh
khác được sáng tạo trong suốt quá trình
học mĩ thuật.

Hoạt động 4: Thảo luận về nội dung trưng bày sản phẩm:
Hoạt động của Giáo viên
- GV tổ chức HS trưng bày sản phẩm.

Hoạt động của Học sinh
- HS TB học tập lên điều hành lớp

-GV gợi ý HS lên trình bày nội dung bức

trưng bày sản phẩm.

tranh.

- TB HT yêu cầu các bạn thảo luận
và đặt câu hỏi cho bài vẽ của bạn.

GV gợi HS suy nghĩ và chia sẻ:

Dựa vào các gợi ý của GV.

+ Tranh vẽ ai?
+ Thể hiện tâm trạn bạn vui hay buồn?

HS trình bày trước lớp

+ Bài vẽ nào ngộ nghĩnh đáng yêu nhất?

HS chọn bài vẽ đẹp, nêu cảm tưởng

+ Bài vẽ nào vẽ màu đẹp nhất?

của bản thân.

+ Em thích bài vẽ của bạn nào? Tại
sao?
- GV nhận xét bổ sung, khen ngợi về các
bài vẽ của HS.
*) Dặn dò: Chuẩn bị đồ dùng đầy đủ cho - HS lắng nghe.
tiết học sau.
6. Hiệu quả đề tài:
- Qua việc nghiên cứu, tìm hiểu thực trạng, tìm ra biện pháp khắc phục và áp
dụng thực hiện trong phạm vi trường mình.
14


C. Kết luận
Phương pháp dạy học là phạm trù rộng trong việc nghiên cứu giáo dục. Mỗi
giáo viên có những ưu thế riêng của mình trong cách dạy và thực hiện phương
pháp. Với bản thân trải qua những năm giảng dạy, tôi đã rút ra kinh nghiệm và áp
dụng trong giảng dạy của mình và của đồng nghiệp. Song tôi luôn suy nghĩ đảm
bảo chất lượng cho học sinh ngoài kinh nghiệm của mình, tôi không ngừng học hỏi
các đồng nghiệp để nâng cao tay nghề đáp ứng với sự nghiệp giáo dục trong xã hội
hiện nay.
IV. KẾT QUẢ
Qua việc nghiên cứu, tìm hiểu thực trạng, tìm ra biện pháp khắc phục và áp
dụng thực hiện trong phạm vi trường mình. Việc học tập của các em đã có chuyển

biến rõ rệt . Cuối HKI học sinh đạt được những kết quả khả quan, từng bước nâng
cao chất lượng dạy và học qua từng giai đoạn. Kết quả cụ thể như sau:
Dưới đây là một số thống kê để thấy được kết quả học tập của HS khi chưa
áp dụng và đã áp dụng phương pháp đổi mới dạy học tích cực.
Kết quả khi chưa áp dụng :

STT Khối Lớp

Số HS

Sản phẩm đẹp
SL

%

1

1

96

53

55

2

2

87

57

65

3

3

95

60

63

4

4

83

61

73

5

5

89

70

78

Qua thời gian giảng dạy được áp dụng phương pháp mới, với sáng tạo của
Giáo viên và hoạt động tích cực của học sinh, cùng với một số biện pháp sử dụng
đồ dùng trực quan bản thân tôi nhận thấy kết quả đạt được rất tích cực với tỉ lệ học
sinh hoàn thành sản phẩm dẹp, có tính sáng tạo cao, với những yêu cầu cụ thể có
khả quan chứng tỏ thành tích đạt được qua trải nghiệm hoàn toàn có sức thuyết
15


phục. Những con số biểu hiện trong bảng thống kê dưới đây đó chứng minh điều đó
(thời gian đó áp dụng phương pháp mới này từ học kì 2 năm 2015 cho tới hết học
kì 1 năm 2016) cụ thể:
STT Khối Lớp

Số HS

Sản phẩm đẹp
SL

%

1

1

96

68

70

2

2

87

70

80

3

3

95

75

78

4

4

83

70

84

5

5

89

73

82

MỘT SỐ BÀI VẼ, SẢN PHẨM CỦA HỌC SINH

16


17


Đúc kết nội dung, kinh nghiệm :
Các hình thức, phương pháp dạy học phong phú, linh hoạt tránh sự nhàm
chán cho học sinh
Khẳng định sử dụng đồ dùng trực quan vào giảng dạy đạt hiệu quả cao.
C. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Để đạt được hiệu quả tốt sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học Mĩ
thuật, bản thân tôi rút ra những kinh nghiệm sau:

Giáo viên luôn trao dồi kiến thức, học hỏi kinh nghiệm ở các bạn đồng
nghiệp.
Giáo viên phải nghiên cứu tài liệu, nắm vững phương pháp mới, tự học, tự
rèn luyện để nâng cao kiến thức giảng dạy.
Chuẩn bị tốt khâu soạn giảng, hình thành tốt các phương pháp dạy học tích
cực thích hợp với từng bài, từng phần, từng nội dung.
Xác định dúng mục đích – yêu cầu.
Chuẩn bị tốt ĐDDH phục vụ tiết dạy. Sử dụng ĐDDH hợp lý với đặc trưng
của từng bài như sắp xếp vật mẫu ( vật thực ), mẫu vẽ, hính gợi ý các bước vẽ hình,
vẽ màu, vẽ đậm nhạt…. Khi sử dụng ĐDDH cần lưu ý tới tính khoa học, thẩm mĩ
và độ chính xác của kiến thức.
Giáo viên vận dụng khéo léo các phương pháp dạy học tích cực như: phương
pháp làm việc nhóm, phương pháp trực quan, phương pháp luyện tập…. Giáo viên
cần hình thành thị hiếu thẩm mĩ cho học sinh và nâng cao khả năng miêu tả đồ vật
bằng đường nét, hình khối, đậm nhạt, màu sắc của học sinh trong phân môn vẽ theo
mẫu.
Giáo viên luôn yêu thương học sinh, gần gũi với học sinh, luôn động viên,
tuyên dương và khuyến khích các em học tập.
Giáo viên luôn tiếp thu, đóng góp ý kiến của chuyên môn ngành và BGH nhà
trường.
18


Giáo viên kết hợp chặt chẽ với nhà trường và phụ huynh học sinh để giúp các
em trong học tập.
Biện pháp triển khai áp dụng đề tài vào thực tiễn:
Thực hiện xuyên suốt từ đầu đến cuối năm học;
Tổ chức nhiều hình thức, cho học sinh tiếp cận một số phương pháp mới với
nhằm thu hút và gây sự hứng thú trong các em học sinh;
Tham mưu chặt chẽ và kịp thời với Ban giám hiệu; phối hợp tốt với các bộ

phận chuyên môn trong nhà trường;
D. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHI
1. Kết luận
Môn Mĩ thuật là một môn học nghệ thuật chiếm một vị trí, vai trò hết sức
quan trọng đối với học sinh tiểu học. Vì lứa tuổi học sinh trong giai đoạn này là giai
đoạn hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh, là giai đoạn hình thành phát
triển năng lực thẩm mĩ cho học sinh. Vì vậy người Giáo viên cần nắm vững được
những yếu tố trên để có những biện pháp sử dụng đồ dùng trực quan một cách có
hiệu quả nhằm mang lại kết quả cao trong công tác giảng dạy.
2. Kiến nghị, đề xuất
Hoàn thành đề tài này , tôi có các đề xuất sau:
a. Đối với Giáo viên:
- Cần sưu tầm đồ dùng dạy học phong phú và lựa chọn đồ dùng dạy học phù
hợp với nội dung bài dạy.
- Cần phải thường xuyên tự học, tự bồi dưỡng về năng lực chuyên môn để
nâng cao trình độ.
- Cần học hỏi đúc rút kinh nghiệm từ bạn bè đồng nghiệp để làm vốn kinh
nghiệm cho bản thân.
b. Đối với nhà trường:
- Cần có thêm những tài liệu hướng dẫn, tham khảo trong bộ môn Mỹ Thuật
dạy học theo phương pháp mới của Đan Mạch..
- Cần bố trí sắp xếp thời khóa biểu phù hợp với việc dạy học theo chủ đề
- Cần tạo điều kiện, hỗ trợ đầy đủ đồ dùng dạy học và cơ sở trang thiết bị dạy
học cho Giáo viên Mĩ thuật.
C. Đối với cha mẹ học sinh:
- Cần quan tâm hơn nữa tới việc học bộ môn Mỹ Thuật cho các em.
c. Đối với cấp trên
19

- Cần tổ chức thêm các đợt tập huấn, chuyên đề về Mĩ thuật để Giáo viên bổ
sung kiến thức, cập nhật những vấn đề mới cho Giáo viên.
Trên đây là một số kinh nghiệm và đề xuất của tôi hi vọng góp phần không
nhỏ để có thể nâng cao chất lượng dạy và học môn Mĩ thuật ở tiểu học nhằm bồi
dưỡng năng khiếu thị hiếu thẩm mỹ cho HS, là điều kiện thuận lợi giúp các em học
tốt các môn học khác.
Trong khuôn khổ của một kinh nghiệm, do điều kiện thời gian, năng lực
hiểu biết và số năm công tác còn chưa nhiều nên chắc chắn không thể tránh khỏi
những thiếu sót. Kính mong ban lãnh đạo, đồng nghiệp đóng góp ý kiến, sửa đổi bổ
sung để có thể sớm áp dụng đề tài này vào thực tiễn giảng dạy ở Tiểu học.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình phương pháp giảng dạy..........................Trường CĐSP Nhạc họa TW
2. Phương pháp giảng dạy ở Tiểu học.................................................NXBGD-2010
3. Mĩ thuật và phương pháp dạy học Mĩ thuật ở tiểu học…………….NXBGD2006
4. Tài liệu dạy học Mĩ thuật dành cho giáo viên tiểu học ( dự án hỗ trợ GDMT tiểu
học ( SAEPS))………………………………………………………..NXBGD- 2015

.

20