ẢNH HƯỞNG của TRÌNH độ học vấn đối với THU NHẬP của NGƯỜI LAO ĐỘNG ở ĐỒNG BẰNG SÔNG cửu LONG

Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ-QUẢN TRỊ KINH DOANH

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

ẢNH HƯỞNG CỦA TRÌNH ĐỘ HỌC VẤN ĐỐI
VỚI THU NHẬP CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG Ở
ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

Giáo viên hướng dẫn

Sinh viên thực hiện

TS. PHẠM LÊ THÔNG

PHẠM LÊ HẠNH THẢO
MSSV: 4074623
Lớp: KTTN-MT K33

Cần Thơ, 2010

GVHD: TS. Phạm Lê Thông

1

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu
thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất
kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào.
Cần Thơ, ngày … tháng … năm 2010
Sinh viên thực hiện

Phạm Lê Hạnh Thảo

GVHD: TS. Phạm Lê Thông

2

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Cần Thơ, ngày …. tháng …. năm 2010
Giáo viên hướng dẫn

GVHD: TS. Phạm Lê Thông

3

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN

...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Cần Thơ, ngày …. tháng …. năm 2010
Giáo viên phản biện

GVHD: TS. Phạm Lê Thông

4

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
MỤC LỤC

Trang
Chương 1: GIỚI THIỆU......................................................................................
..............................................................................................................................1
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU......................................................................1
1.1.1. Sự cần thiết nghiên cứu............................................................................1
1.1.2. Căn cứ khoa học và thực tiễn....................................................................2

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU...........................................................................2
1.2.1. Mục tiêu chung.........................................................................................2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể.........................................................................................2
1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU..............................................................................3
1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU.............................................................................3
1.4.1. Không gian...............................................................................................3
1.4.2. Thời gian..................................................................................................3
1.4.3. Phạm vi nghiên cứu..................................................................................3
1.5. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU...............................................................................3
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....
..............................................................................................................................6
2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN................................................................................6
2.1.1. Khái niệm nguồn nhân lực........................................................................6
2.1.2. Lợi ích của giáo dục đối với người lao động............................................6
2.1.2.1. Ảnh hưởng của giáo dục đối với năng suất lao động...........................6
2.1.2.2. Ảnh hưởng của giáo dục đối với tăng trưởng kinh tế của xã hội.........7
2.1.3. Vốn con người (human capital)................................................................7
2.1.4. Lợi ích của việc học..................................................................................8
2.1.4.1. Vai trò của người lao động..................................................................8
2.1.4.2. Lợi ích từ giáo dục và đào tạo...........................................................10
2.1.5. Việc làm của thành viên hộ gia đình.......................................................14
2.1.6. Phân loại nghề........................................................................................15
2.1.7. Các nhóm nghề.......................................................................................16
2.1.8. Các loại hình kinh tế...............................................................................20
2.1.8.1. Kinh tế nhà nước...............................................................................20
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

5

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo

Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
2.1.8.2. Kinh tế tập thể...................................................................................22
2.1.8.3. Kinh tế cá thể....................................................................................22
2.1.8.4. Kinh tế tư nhân..................................................................................23
2.1.8.5. Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài.....................................................23
2.1.9. Các nghiên cứu trong và ngoài nước thuộc lĩnh vực nghiên cứu của đề tài
..........................................................................................................................23
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................................25
2.2.1. Phương pháp chọn vùng nghiên cứu.......................................................25
2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu..................................................................25
2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu................................................................25
2.2.3.1. Mục tiêu thứ nhất..............................................................................25
2.2.3.2. Mục tiêu thứ hai................................................................................26
Chương 3: THỰC TRẠNG TRÌNH ĐỘ HỌC VẤN VÀ THU NHẬP CỦA
NGƯỜI LAO ĐỘNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG.................................
............................................................................................................................27
3.1. GIỚI THIỆU ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU.....................................................27
3.1.1. Tổng quan về Đồng bằng sông Cửu Long..............................................27
3.1.2. Điều kiện tự nhiên..................................................................................27
3.1.2.1. Vị trí địa lý........................................................................................27
3.1.2.2. Địa hình............................................................................................28
3.1.2.3. Khí hậu..............................................................................................28
3.1.2.4. Nguồn nước......................................................................................28
3.1.2.5. Đất đai...............................................................................................29
3.1.2.6. Sinh vật.............................................................................................29
3.1.2.7. Tài nguyên – Khoáng sản..................................................................30
3.1.3. Điều kiện kinh tế - xã hội........................................................................30
3.1.3.1. Dân số và sự phân bố dân cư.............................................................30

3.1.3.2. Thành phần dân tộc...........................................................................31
3.1.3.3. Mức sống người dân.........................................................................31
3.1.3.4. Tình hình kinh tế...............................................................................31
3.1.4. Đặc trưng về văn hóa..............................................................................31

GVHD: TS. Phạm Lê Thông

6

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
3.2. TÌNH HÌNH GIÁO DỤC VÀ THU NHẬP CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG Ở
ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG....................................................................32
3.2.1. Tình hình giáo dục..................................................................................32
3.2.2. Thực trạng về thu nhập của người lao động............................................35
Chương 4: PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THU NHẬP
CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG.......................
............................................................................................................................38
4.1. MỘT SỐ THÔNG TIN CHUNG.................................................................38
4.2. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÔNG VIỆC VÀ SỰ CHÊNH LỆCH TRONG
THU NHẬP.........................................................................................................41
4.2.1. Cơ cấu việc làm theo loại hình................................................................41
4.2.2. Việc làm và thu nhập.............................................................................42
4.3. PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THU NHẬP CỦA
NGƯỜI LAO ĐỘNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG................................43
4.3.1. Mô hình hồi quy.....................................................................................43
4.3.2. Kết quả xử lý mô hình hồi quy về các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của
người lao động ở Đồng bằng sông Cửu Long......................................................46

Chương 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO THU NHẬP CỦA NGƯỜI
DÂN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG............................................................
............................................................................................................................52
Chương 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...........................................................
............................................................................................................................54
6.1. KẾT LUẬN..................................................................................................54
6.2. KIẾN NGHỊ.................................................................................................54
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................56
PHỤ LỤC...........................................................................................................59

DANH MỤC BIỂU BẢNG
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

7

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
Trang
Bảng 3.1: Dân số từ 10 tuổi trở lên biết chữ trong cả nước (%)..........................33
Bảng 3.2: Thu nhập bình quân nhân khẩu 1 tháng (1000 VND).........................36
Bảng 3.3: Thu nhập bình quân nhân khẩu một tháng chia theo nguồn thu ở Đồng
bằng sông Cửu long (1000VND).........................................................................37
Bảng 4.1: Mô tả các biến sử dụng trong đề tài....................................................39
Bảng 4.2: Một số thông tin được sử dụng từ kết quả Điều tra mức sông dân cư
2006.....................................................................................................................39
Bảng 4.3: Đặc điểm của người lao động làm hưởng lương, công........................40
Bảng 4.4: Việc làm phân theo loại hình (%)........................................................41
Bảng 4.5: Số liệu thống kê tóm tắt về người lao động có thu nhập ở Đồng bằng

sông Cửu Long....................................................................................................42
Bảng 4.6: Kỳ vọng các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của người lao động ở
Đồng bằng sông Cửu Long..................................................................................46
Bảng 4.7: Kết quả ước lượng hàm tiền công.......................................................46

GVHD: TS. Phạm Lê Thông

8

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 3.1: Cơ cấu dân số từ 15 tuổi trở lên phân theo bằng cấp cao nhất năm 2006
của Đồng bằng sông Cửu Long (%)....................................................................34

DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

9

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
ĐBSCL

Đồng bằng sông Cửu Long

PTKT

Phát triển kinh tế

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

DNNN

Doanh nghiệp nhà nước

DN

Doanh nghiệp

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

VLSS

Điều tra mức sống dân cư Việt Nam

KSMS

Khảo sát mức sống

TCTK

Tổng cục thống kê

GVHD: TS. Phạm Lê Thông

10

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
TÓM TẮT
Đề tài tập trung nghiên cứu mức độ ảnh hưởng của trình độ học vấn đối
với thu nhập của người lao động Đồng bằng sông Cửu Long. Kết quả ước lượng
mô hình hồi quy cho thấy trình độ học vấn có ảnh hưởng tích cực đến tiền công
của người lao động. Những người lao động có trình độ học vấn càng cao cũng
đồng nghĩa với việc thu nhập của họ cũng tăng. Đặc biệt là những người có trình
độ đại học và sau đại học. Ước tính phần thu nhập tăng thêm do giáo dục mang
lại cho người lao động có xu hướng tăng dần theo các cấp học. Cụ thể là những
người có trình độ học vấn là cấp hai hay ba tiền lương sẽ cao hơn những người
có trình độ tiểu học trở xuống là 24,62%. Tương tự, con số ước lượng đó cho
những người có trình độ cao đẳng và học đại học hay sau đại học lần lượt là
62,72% và 79,79%. Từ đó cho thấy giá trị của việc học mang lại cho người lao
động là rất lớn. Nó không những mang lại lợi ích cho cá nhân người lao động mà
còn cho cả nền kinh tế trong dài hạn. Vì vậy, vấn đề đầu tư cho giáo dục được
xem là cần thiết và quan trọng hàng đầu hiện nay.

CHƯƠNG 1
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

11

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL

GIỚI THIỆU
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1.1 Sự cần thiết nghiên cứu
Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là một vùng đất trù phú và giàu tiềm
năng phát triển về kinh tế. Mặc dù ĐBSCL đứng nhất nước về sản xuất và xuất
khẩu gạo, thủy sản và trái cây nhưng về giáo dục đào tạo thì chỉ đứng trên Tây
Nguyên. Điều đó đã được chứng minh bởi các số liệu thống kê đưa ra, cũng như
các cuộc khảo sát thực tế tại các huyện vùng xa của miền đất này. Hàng trăm
năm nay, ĐBSCL đã tồn tại thế mạnh về nông nghiệp và vị trí địa lý nhưng vẫn
mãi tồn tại ở dạng "tiềm năng" chứ chưa được biến thành động lực thật sự cho sự
phát triển. Vì thế, chúng ta có thể nhận thấy ĐBSCL còn một tiềm lực quan trọng
nữa - và chính tiềm lực này nếu được phát huy đúng cách sẽ tạo nên sức bật cho
vùng đất này - đó là nguồn lực con người. Giải quyết vấn đề nguồn nhân lực cho
ĐBSCL là một bài toán khó trong khi thực trạng đang tồn tại hai mâu thuẫn lớn:
lực lượng lao động dồi dào nhưng đa số thiếu chuyên môn, còn nhân tài thì
không thiếu nhưng hiếm người trở về phục vụ quê hương. Lời giải cho bài toán
khó này không thể tìm ở đâu ngoài giáo dục. Lợi ích của giáo dục là điều không
thể phủ nhận. Nó không những mang lại lợi ích thiết thực cho người học mà còn
cho cả nền kinh tế trong dài hạn.
Tuy lợi ích của giáo dục là to lớn và được đa số cộng đồng công nhận
nhưng việc lượng hóa chúng bằng những chỉ tiêu kinh tế, đặc biệt là chỉ tiêu tiền
tệ, vẫn chưa được xem xét đúng mức. Việc đo lường lợi ích của giáo dục dưới
hình thức làm tăng thu nhập cho người học khi tham gia thị trường lao động sẽ là

một bằng chứng thuyết phục về lợi ích của giáo dục. Vì vậy, tôi quyết định chọn
đề tài ẢNH HƯỞNG CỦA TRÌNH ĐỘ HỌC VẤN ĐỐI VỚI THU NHẬP
CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG để nghiên
cứu. Một mặt, thuyết phục người học về lợi ích to lớn của việc học tập đối với
chính bản thân mình và, từ đó, thấy được hiệu quả của việc đầu tư vào học tập
của mình. Mặt khác, việc nghiên cứu này sẽ cho các nhà làm chính sách thấy
được hiệu quả của những dự án đầu tư vào giáo dục, đặc biệt là những dự án

GVHD: TS. Phạm Lê Thông

12

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
hướng tới việc xóa đói giảm nghèo vì người nghèo thường được hưởng lợi nhiều
nhất từ việc tiếp cận được các dịch vụ giáo dục.
1.1.2 Căn cứ khoa học và thực tiễn
Nhìn chung, ảnh hưởng của giáo dục đối với thu nhập của người lao động
đã được nghiên cứu ở nhiều nước, đặc biệt là các nước phát triển từ hơn 30 năm
trước. Hầu hết, các nghiên cứu trước đây đã đưa ra bằng chứng về tác động tích
cực của giáo dục đối với thu nhập của người học khi tham gia thị trường lao
động. Trong đó, nghiên cứu ở một nước đang phát triển (Indonesia) đã cho thấy
học tập là con đường thoát khỏi đói nghèo của người nghèo ở nông thôn cũng
như ở đô thị. Tuy nhiên, ở Việt Nam, vẫn chưa có một nghiên cứu chuyên sâu
nào, có tính định lượng, về mức độ ảnh hưởng của giáo dục đối với thu nhập của
người lao động. Vì vậy, việc thực hiện đề tài này sẽ là một bổ sung quý giá cho
lý luận về tầm quan trọng của giáo dục, đặc biệt là giáo dục ở ĐBSCL.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU:

1.2.1. Mục tiêu chung
Phân tích mức độ ảnh hưởng của trình độ học vấn đến thu nhập của người
lao động ở ĐBSCL, từ đó ước tính phần thu nhập tăng thêm do giáo dục mang
lại.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Mô tả tổng quát hiện trạng về trình độ học vấn và thu nhập của người lao
động ở ĐBSCL,
- Xác định mức độ ảnh hưởng của trình độ học vấn đến thu nhập của
người lao động,
- Đề xuất các giải pháp làm tăng thu nhập của người lao động và cung cấp
cơ sở cho việc phân tích lợi ích – chi phí của những dự án nâng cao trình độ học
vấn ở ĐBSCL.

1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
- Ảnh hưởng của học vấn đến thu nhập như thế nào?
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

13

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
- Số năm kinh nghiệm của người lao động sẽ ảnh hưởng như thế nào đến
mức thu nhập của họ?
- Giới tính của người lao động có dẫn đến sự chênh lệch trong thu nhập
của họ?
- Số giờ làm việc càng nhiều có làm tăng thu nhập của người lao động?
- Lĩnh vực hoạt động của người lao động có ảnh hưởng như thế nào đến
thu nhập của họ?

1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.4.1. Không gian
Đồng bằng sông Cửu Long
1.4.2. Thời gian
Đề tài được thực hiện từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2010.
1.4.3. Đối tượng nghiên cứu
Mức thu nhập của người dân ở Đồng bằng sông Cửu Long
1.5. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU
Đặng Danh Lợi, Lê Hoàng Việt Lâm (2006), nghiên cứu đề tài: “Phát triển
nguồn nhân lực Đồng bằng sông Cửu Long thời kỳ hội nhập”. Đề tài đưa ra các
giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu khoa học góp phần đào tạo
nguồn nhân lực chất lượng cao trong sinh viên các trường đại học, cao đẳng vùng
đồng bằng sông Cửu Long.
Nguyễn Xuân Thành (2006), thực hiện đề tài “Ước lượng suất sinh lợi của
việc đi học ở Việt Nam” bằng phương pháp khác biệt trong khác biệt. Sự thay
đổi qui định nhà nước trong hệ thống giáo dục mang lại một cơ sở để ước lượng
suất sinh lợi của việc đi học phổ thông ở Việt Nam, đồng thời tránh được vấn đề
năng lực bẩm sinh khác nhau. Dựa trên Điều tra Mức sống Dân cư Việt Nam
năm 2002, tác giả ước lượng rằng việc qui định tăng thêm một năm học phổ
thông làm tăng tiền lương của người lao động đã tốt nghiệp trung học phổ thông
thêm 11,43%.

GVHD: TS. Phạm Lê Thông

14

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL

Moock và cộng sự (2002), với nghiên cứu: “Education and earnings in a
transition economy: the case of Vietnam”, ước lượng suất sinh lợi từ việc đi học
sẽ làm tăng thu nhập của người dân Việt Nam trong nền kinh tế thị trường.
Thông qua việc phân tích các số liệu Điều tra Mức sống Dân cư Việt Nam lần
đầu tiên (1992 – 1993), tác giả ước lượng giá trị tăng thêm trong tiền lương do
giáo dục tiểu học và đại học mang lại trung bình là 13% và 11%, nhưng đối với
trung học và dạy nghề chỉ ở mức 4 – 5%. Đối với giáo dục đại học tiền lương sẽ
cao hơn cho phái nữ (12%) và nam giới (10%).
Mincer (1974) thực hiện một phép hồi qui bình phương tối thiểu, trong đó
sử dụng logarithm tự nhiên của thu nhập làm biến phụ thuộc và số năm đi học
cũng như số năm kinh nghiệm và bình phương của nó làm các biến độc lập. Hệ
số ước lượng cho số năm đi học sẽ cho ta biết phần trăm gia tăng của tiền lương
khi thời gian đi học tăng thêm một năm. Thông qua giả định rằng các cá nhân
không khác nhau về năng lực bẩm sinh, hệ số ước lượng cho số năm đi học có
thể được lý giải là suất sinh lợi của việc đi học. Hệ số ước lượng cho số năm
công tác sẽ xác định tác động ước tính của kinh nghiệm tích lũy theo thời gian
đối với tiền lương. Hệ số dương của biến số năm kinh nghiệm và hệ số âm của
biến số năm kinh nghiệm bình phương có nghĩa là gia tăng kinh nghiệm giúp làm
tăng tiền lương nhưng với tốc độ giảm dần.
Borjas (2005) ghi nhận rằng giá trị ước lượng thống nhất về suất sinh lợi
từ đi học ở Hoa Kỳ dựa trên hàm thu nhập của Mincer là xấp xỉ 9% trong thập
niên 90.
Psacharopoulos (1994) sử dụng số liệu quốc tế để ước lượng hệ số của
biến số năm đi học. Trong khi giá trị ước lượng hệ số bình quân của các nước
phát triển là 6,8%, hệ số ước lượng của châu Á đang phát triển và châu Mỹ Latin
lần lượt là 9,6% và 12,4%.
Một số nghiên cứu gần đây tập trung vào việc tìm cách kiểm soát vấn đề
năng lực bẩm sinh vốn không thể quan sát được này. Sử dụng số bốc thăm ngẫu
nhiên để gọi đi quân dịch trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam như một biến công
cụ, Angrist và Alan Krueger (1992) ước lượng rằng một năm đi học tăng thêm do

phục vụ quân ngũ gây ra sẽ dẫn đến tăng thêm 6,6% thu nhập. Duflo (2001) sử
dụng phương pháp “khác biệt trong khác biệt” (difference-in-difference) để ước
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

15

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
lượng tác động của chương trình xây dựng trường học qui mô lớn trong giai đoạn
1973-78 đối với số năm học tập và tiền lương. Suất sinh lợi từ học tập theo cách
ước lượng này nằm trong giới hạn từ 6,8% đến 10,6%. Ashenfelter và Krueger
(1994), dựa vào số liệu của các cặp sinh đôi y hệt nhau, những người được cho là
có cùng năng lực như nhau, nhận thấy rằng đi học thêm một năm sẽ làm tăng tiền
lương lên 12-16%.

GVHD: TS. Phạm Lê Thông

16

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL

CHƯƠNG 2
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1. Khái niệm nguồn nhân lực

Nguồn nhân lực (lực lượng lao động) của một quốc gia là một bộ phận
dân số trong độ tuổi qui định có khả năng tham gia lao động
Biểu hiện 2 khía cạnh:
- số lượng: trong độ tuổi lao động, Việt Nam:
+ Nam từ 15 đến 60 tuổi,
+ Nữ từ 15 đến 55 tuổi.
- chất lượng:
+ trình độ chuyên môn nghiệp vụ, tri thức, kỹ năng.
+ tình hình sức khoẻ của người lao động.
2.1.2. Lợi ích của giáo dục đối với người lao động
2.1.2.1. Ảnh hưởng của giáo dục đối với năng suất lao động
Như chúng ta đã biết, trong thời đại hội nhập như hiện nay, khoa học công
nghệ bùng nổ thì càng không thể thiếu được vai trò của người lao động trình độ
cao. Theo Garry Becker, nhà kinh tế đoạt giải Nobel năm 1992, không có đầu tư
nào mang lại nguồn lợi lớn như đầu tư vào nguồn nhân lực, đặc biệt là đầu tư vào
giáo dục. Việc thực hiện những mục tiêu cải cách giáo dục đã thực sự đem lại
những chuyển biến về trình độ học vấn trong cộng đồng người dân, đây là một
yếu tố thuận lợi mang tính nội sinh trong việc đẩy mạnh các hoạt động đào tạo
nghề cũng như giải quyết việc làm cho lực lượng lao động.
Điều đó cho chúng ta thấy rằng khi người lao động đạt được một trình độ
học vấn nhất định họ sẽ có khả năng tiếp thu thông tin cũng phát huy khả năng
chuyên môn của mình một cách tốt nhất. Vì vậy, những người có trình độ học
vấn càng cao thì cơ hội họ tìm được một công việc tốt và thích hợp sẽ dễ dàng
hơn so với những người khác. Mặt khác, một điều mà chúng ta dễ dàng nhận ra
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

17

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo

Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
đó là việc đầu tư cho con người sẽ làm tăng năng suất của người lao động cũng
như làm tăng thu nhập của họ. Từ đó, sẽ làm nâng cao chất lượng của cuộc sống
của người lao động.
2.1.2.2. Ảnh hưởng của giáo dục đối với tăng trưởng kinh tế của xã hội
Lao động là nhân tố sáng tạo ra kỹ thuật công nghệ và trực tiếp sử dụng
chúng vào quá trình phát triển kinh tế (PTKT). Do đó, ta có thể nhận thấy việc
nâng cao trình độ văn hoá và trang bị kiến thức chuyên môn cho người lao động
sẽ làm tăng năng suất và hiệu quả cao. Vì vậy, tăng lực lượng lao động có “hàm
lượng chất xám” sẽ hỗ trợ việc đổi mới công nghệ làm tăng trưởng và PTKT.
2.1.3. Vốn con người (human capital)
Trong văn phong kinh tế người ta nói nhiều tới vốn con người cũng như
ảnh hưởng to lớn của nó đối với kết quả kinh doanh của doanh nghiệp và sự phát
triển của quốc gia. Vậy vốn con người là gì và tầm quan trọng thế nào là vấn đề
cần phải làm rõ.
Trong từ điển kinh tế vốn (Capital) được định nghĩa là giá trị của tư bản
hay hàng hoá đầu tư được sử dụng vào kinh doanh mang lại lợi ích. Theo nghĩa
này vốn là hữu hình. Nhưng vốn con người theo Mincer (1974) cũng giống như
vốn hữu hình, muốn có thì con người phải đầu tư để tích luỹ thông qua giáo dục
rèn luyện trong lao động và thuộc về mỗi người, và nó đem lại cho người sở hữu
nó khoản thu nhập.
Theo Nguyễn Văn Ngọc (2006) thì vốn con người – là khái niệm để chỉ
toàn bộ hiểu biết của con người về phương thức tiến hành các hoạt động kinh tế
xã hội. Như vậy về mặt nội dung thì không có gì khác nhau vì những hiểu biết và
kinh nghiệm đề được hình thành và tích luỹ trong quá trình học tập và lao động.
Giữa hai loại vốn này có một điểm chung nhất đó là chúng tăng lên nhờ
hoạt động đầu tư của chủ thể và theo thời gian đều bị hao mòn. Hoạt động đầu tư
làm tăng vốn hữu hình nhờ mua sắm trang bị thêm máy móc nhà xưởng …, còn
hoạt động đầu tư vào vốn con người nhờ đầu tư học hành. Sự hao mòn của chúng

ở đây cùng là hao mòn vô hình dưới ảnh hưởng của tiến bộ công nghệ. Tiến bộ
công nghệ làm tư bản hữu hình lạc hậu và mất giá, còn những kiến thức tích luỹ
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

18

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
được cũng bị lạc hậu trong quá trình đó nếu không được cập nhật thường xuyên
thông qua quá trình đào tạo lại hay tiếp tục tự học tập để bổ sung hoàn thiện.
Chúng cũng có những điểm khác nhau nhất định. Thứ nhất, vốn con người là vốn
vô hình gắn với người sở hữu nó, và chỉ được sử dụng khi người chủ của nó tham
gia vào quá trình sản xuất. Loại vốn này không thể mang cho vay hay thế chấp
như vốn hữu hình. Thứ hai, vốn này gắn với người sở hữu không chia sẻ và đầu
tư dàn trải tránh rủi ro. Thứ ba, vốn con người dễ dịch chuyển hơn và động hơn.
Vốn con người cấu thành từ ba nhân tố chính (1) năng lực ban đầu, nhân
tố này gắn liền với yếu tố năng khiếu và bẩm sinh ở mỗi người, (2) những năng
lực và kiến thức chuyên môn được hình thành và tích luỹ thông qua quá trình đào
tạo chính quy, (3) các kỹ năng, khả năng chuyên môn, những kinh nghiệm tích
lũy từ quá trình sống và làm việc. Năng lực ban đầu nhận được từ cha mẹ và các
điều kiện của gia đình và xã hội khi chăm lo cho bà mẹ mang thai và sinh nở. Khi
đi học để có năng lực thì người ta phải bỏ ra chi phí học hành và cuối cùng
những trải nghiệm trong cuộc sống làm việc nhiều trường hợp người ta phải trả
giá rất cao. Như vậy vốn con người là những kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm
tích luỹ trong mỗi con người nhờ quá trình học tập, rèn luyện và lao động được
thể hiện trong quá trình sử dụng trong sản xuất. Vốn con người cũng hao mòn và
phải tốn chi phí để đầu tư hình thành và là nguồn vốn quan trọng nhất để phát
triển của mỗi doanh nghiệp và quốc gia.

2.1.4. Lợi ích của việc học:
2.1.4.1. Vai trò của người lao động
Trong điều kiện nền kinh tế tri thức và quá trình toàn cầu hoá, yếu tố vốn
hữu hình tuy còn giữ vai trò quan trọng nhưng không như trong giai đoạn công
nghiệp hoá. Thay vào đó vai trò của vốn vô hình mà đặc biệt là vốn con người
ngày càng lớn hơn. Đây là nguồn vốn rất quan trọng với các công ty vì được tính
vào giá trị của họ, và hình thành nên vốn vô hình của quốc gia. Vốn con người
đóng vai trò ngày càng quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế: (1) đó là các
kỹ năng được tạo ra bởi giáo dục và đào tạo, vốn con người là yếu tố của quá
trình sản xuất kết hợp với vốn hữu hình và các lao động “thô” (không có kỹ
năng) để tạo ra sản phẩm; (2) đó là kiến thức để tạo ra sự sáng tạo, một yếu tố cơ
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

19

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
bản của phát triển kinh tế (Mincer, 1989). Ngoài ra, người ta đã đưa vốn con
người như một yếu tố đầu vào để phân tích tăng trưởng kinh tế và đã chỉ ra ảnh
hưởng tích cực của nó giống như vốn hữu hình nhưng mức độ ngày càng lớn
hơn. Tuy nhiên, nếu đầu tư hình thành vốn con người chưa tốt không hiệu quả thì
nguồn vốn này không tác động tích cực mà lại làm giảm tăng trưởng. Theo cách
tiếp cận thu nhập GDP của nền kinh tế bằng tổng thu nhập của mọi người trong
nền kinh tế, khi thu nhập của mọi người tăng lên cũng làm tăng chỉ tiêu này.
Thực tế phát triển kinh tế của nhiều nước trên thế giới đã cho thấy tầm
quan trọng của vốn con người. Sự phát triển nhanh chóng của kinh tế Nhật Bản
sau chiến tranh, hay sự phục hồi kinh tế nhanh của Tây Âu nhờ vào nguồn nhân
lực chất lượng cao chứ không phải tài nguyên. Với các nước đang phát triển dù

có nhiều tài nguyên nhưng thiếu lao động có chất lượng nên sự phát triển kinh tế
chậm (Waines, 1963). Mặt khác, các nước đang phát triển cố gắng thu hút thêm
nguồn vốn hữu hình từ bên ngoài để tăng cường cơ sở vật chất cho sự phát triển,
tuy nhiên do trình độ quản lý kém do thiếu nhân lực chất lượng cao nên hiệu quả
sử dụng vốn huy động thấp đã không cho phép phát triển nhanh.
Sự gia tăng vốn con người dẫn tới mức năng suất cao, ảnh hưởng tới tăng
trưởng kinh tế và do đó các nhà chính trị và hoạch định chính sách đều cố gắng
hành động nhằm tạo ra vốn con người cho quốc gia. Lucas (1988) đưa ra giới
thiệu phạm trù tăng trưởng nội sinh dựa vào tích luỹ vốn con người. Qua mô hình
hàm sản xuất mà Lucas (1988), Barro và Sala-i-Martin (1995) xây dựng có dạng:
Y = Kα(uH)1-α
Ở đây u là thời gian dành cho sản xuất, H là vốn con người và sản lượng
quốc gia Y phụ thuộc và nó. Vốn con người được tích luỹ thế nào? Kiến thức và
kinh nghiệm thu nhận được trong đào tạo và cuộc sống là hai yếu tố quan trọng
nhất hình thành vốn con người. Người thông minh thường biết phân bổ học hành
và làm việc một cách hợp lý (như thời gian dành cho học tập và làm việc), và sau
đó là học tập và làm việc (Lucas, 1988). Giả sử rằng mỗi lao động phân bổ một
đơn vị thời gian có thể cho học tập hay làm việc. Học hay làm việc có thể được
mô hình hoá như sau:
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

20

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
γH = B(1-u) –δ
Ở đây γH là tỷ lệ tăng trưởng của vốn con người đối với cá nhân điển hình
(do tổng hợp từ các cá nhân nên γH cũng biểu hiện tỷ lệ tăng trưởng của vốn con

người vĩ mô, 1-u là thời gian dành cho học tập, B là mức độ kiến thức biến đổi
thành vốn con người, δ là sự giảm giá của vốn con người. Cốt lõi của mô hình
tăng trưởng nội sinh đó là lợi suất không đổi theo quy mô gắn với việc tạo ra các
yếu tố đầu vào, tư bản hữu hình và vốn con người. Đầu tư vào tư bản hữu hình và
vốn con người bắt buộc phải cân bằng giữa tiêu dùng hiện tại và tương lai. Tiêu
dùng tối ưu được xác định từ mô hình tối đa hoá lợi ích của người tiêu dùng.
Trong mô hình này, sở thích người tiêu dùng và tích luỹ vốn con người cùng
nhau xác định mức tăng trưởng dài hạn. Do tăng trưởng kinh tế được xác định từ
các biến cấu trúc trong mô hình nên tăng trưởng được gọi là tăng trưởng nội sinh.
Vì vậy đó không phải là lý do cho sự can thiệp của chính phủ trong khuôn
khổ này. Các tranh luận viện dẫn rộng rãi rằng chính phủ nên hỗ trợ nhiều cho
giáo dục vì giáo dục tốt cho tăng trưởng. Lucas cũng cho rằng mô hình với biểu
hiện bên ngoài vốn con người. Sản lượng chịu ảnh hưởng của lượng vốn con
người trung bình H. Do trình độ giáo dục trung bình nhận được có ảnh hưởng
một thời gian trước lên sản lượng, điều đó đôi khi được gọi là bên ngoài tĩnh. Các
cá nhân dựa vào sản phẩm biên của vốn con người cá nhân để quyết định đầu tư
vốn con người của họ, tạo ra lượng vốn con người trung bình. Sản phẩm biên của
vốn con người xã hội chịu ảnh hưởng của việc đầu tư vốn con người cá nhân.
2.1.4.2. Lợi ích từ giáo dục và đào tạo
Trong văn phong kinh tế học nhiều nhà nghiên cứu coi lựa chọn đi học
hay tham gia học hoặc đào tạo nghề để nhận được trình độ giáo dục đào tạo hay
chuyên môn của cá nhân như hoạt động đầu tư. Tuy nhiên với mỗi người lựa
chọn này rất khác nhau vì nhiều nguyên nhân.
Borjas (2005) cho rằng người lao động quyết định học ngành nghề gì và
đến mức nào giống như đưa ra quyết định đầu tư gắn với giả thuyết cơ bản trong
kinh tế học – mọi người đều tối đa hoá lợi ích. Quyết định đầu tư vào giáo dục
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

21

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
cũng giống như quyết định đầu tư vào vốn hữu hình khi đó người ta phải xem xét
dòng thu nhập quy về giá trị hiện tại ròng giữa các phương án khác nhau: đi học
ngành nghề nào đó hay không đi và giữa các ngành nghề với nhau. Phương án đi
học và học ngành nghề nào sẽ được lựa chọn khi nó đem tới dòng thu nhập cao
nhất có thể.
Vốn hữu hình của các doanh nghiệp trong nền kinh tế thay đổi do hoạt
động đầu tư và khấu hao. Trong Kinh tế vĩ mô, đầu tư là hoạt động mua sắm
trang bị thêm máy móc thiết bị, xây dựng thêm nhà xưởng… nên đã làm tăng vốn
hữu hình. Ngược lại, khấu hao làm giảm vốn hữu hình. Sự gia tăng lượng vốn
hữu hình khi đầu tư lớn hơn khấu hao và điều đó giúp cho các doanh nghiệp phát
triển.
Năng lực, kiến thức chuyên môn, các kỹ năng và cả những kinh nghiệm
của con người được hình thành và tích lũy thông qua quá trình đào tạo chính quy,
quá trình sống và làm việc. Mức vốn con người được tích lũy nhiều hay ít tương
ứng với năng lực, lượng kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm mà mỗi người nhận
được từ quá trình học tập, đào tạo và lao động. Chúng thường được biểu hiện qua
số năm đi học và số năm từng trải trên thị trường lao động (Mincer, 1974; Borjas,
2005). Hệ thống giáo dục đào tạo là một trong những nơi người ta tổng kết những
tri thức, hiểu biết của con người về phương thức tiến hành các hoạt động kinh tế
xã hội với mục đích truyền đạt lại cho những người đi sau. Ngoài ra bản thân xã
hội cũng còn phương thức truyền đạt thông tin kiến thức kinh nghiệm trực tiếp
thông qua các phương thức khác như truyền nghề gia truyền. Giáo dục đào tạo
đem tới cho người ta những kiến thức kỹ năng kinh nghiệm của xã hội được tích
luỹ lại và không dừng ở đó theo thời gian còn trang bị thêm bổ sung cho người ta
những kiến thức mới để đáp ứng những yêu cầu của cuộc sống.
Để có được những năng lực này người ta cần phải bỏ ra chi phí nhất định

để học hành trong các trường học, cùng những trải nghiệm trên đường đời, nhiều
trường hợp người ta phải trả giá rất cao – chi phí đầu tư. Các loại chi phí này có
thể bao gồm chi phí nuôi dạy của gia đình và xã hội từ khi mới sinh, để học hành
từ mẫu giáo cho đến hết phổ thông trung học, để đào tạo nghề. Ngoài ra còn
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

22

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
những chi phí do thất bại hay để có thành công trong cuộc sống … Những khoản
chi phí này sẽ giúp cho con người tích luỹ được kiến thức, kỹ năng và kinh
nghiệm để rồi làm việc, hoàn thành tốt công việc được giao và đem lại lợi ích lớn
hơn. Ảnh hưởng lớn nhất tới mức tích luỹ vốn con người là giáo dục đào tạo
chính quy và quá trình rèn luyện trong lao động. Như vậy vốn con người là kết
quả của quá trình đầu tư. Cũng như vốn hữu hình, vốn con người cũng phải
thường xuyên được đầu tư bổ sung và làm mới thay thế những kiến thức kỹ năng
cũ không còn phù hợp tức vốn đã “bị hao mòn”. Để tích luỹ nhiều vốn con người
thì phải có thời gian tích luỹ nhiều hơn và cũng chi phí cao hơn.
Cơ hội đầu tư vào giáo dục đào tạo gần như bằng nhau cho mỗi cá nhân,
nhưng việc tận dụng các cơ hội đó để có được lợi ích cao là không giống nhau.
Mức vốn con người có thể nhận được phụ thuộc vào năng lực của con người và
điều kiện kinh tế của gia đình họ. Đã có nhiều bằng chứng cho thấy sự khác biệt
về năng lực giữa các cá nhân. Hai người có khả năng khác nhau tiếp nhận những
kiến thức, kỹ năng từ giáo dục hay kinh nghiệm từ thực tế lao động khác nhau rất
nhiều. Những người có năng lực cao hơn sẽ hứa hẹn làm việc hiệu quả hơn, năng
suất cao hơn và họ ở đường tiền lương học vấn cao hơn. Mức vốn con người
trong mỗi người sẽ được thể hiện trong quá trình lao động bằng năng suất lao

động của họ. Trong kinh tế, thường sử dụng mức giá trị sản phẩm biên của lao
động để phản ánh, đây là căn cứ mà chủ doanh nghiệp đánh giá và trả lương cho
lao động. Đến lượt nó, mức thu nhập nhận được của lao động là cơ sở để người ta
xem xét đánh giá mức vốn và lợi nhuận từ đầu tư vốn con người, quyết định đầu
tư vào vốn con người. Trong thực tiễn nhiều sinh viên tốt nghiệp cùng ngành
học, trường lớp, thời điểm bắt đầu đi làm nhưng sau một thời gian sẽ có sự khác
biệt về tiền lương và sự thăng tiến. Việc đầu tư vào vốn hữu hình phụ thuộc vào
khả năng và điều kiện tài chính của nhà đầu tư, nhưng đầu tư vào vốn con người
của mỗi người cũng phụ thuộc vào điều kiện kinh tế của mỗi cá nhân (Pedro và
James, 2003). Trường hợp khác nhau về hoàn cảnh gia đình, với những học sinh
con em nông dân ở nông thôn hay hộ nghèo mặc dù có đủ năng lực để tiếp nhận
kiến thức kỹ năng từ quá trình đào tạo, tiếc rằng họ không có điều kiện kinh tế đi
học khi mà khoản chi phí học hành chiếm một phần không nhỏ trong thu nhập
của hộ gia đình. Trong kinh tế học trường hợp này là sự đầu tư với chi phí vốn
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

23

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL
quá cao nên không thể đầu tư. Do không đầu tư vào vốn con người nên mức vốn
con người của họ thấp nên năng suất lao động thấp, thu nhập sẽ không cao.
Trường hợp này để giúp cho học sinh con em nhà nghèo đi học thì nhà nước cần
có trợ cấp học phí hay cho vay lãi suất thấp giống như hỗ trợ lãi suất hay miễn
thuế cho doanh nghiệp khi đầu tư. (Nguồn: Trung tâm Nghiên cứu Giáo dục Phổ
thông - Viện Nghiên cứu giáo dục, )
Đầu tư vào vốn con người phụ thuộc vào chủ thể tài trợ cho quá trình đầu
tư. Becker (1964) phân biệt giữa đào tạo chung và đào tạo đặc thù. Đào tạo

chung có giá trị như nhau cho nhiều doanh nghiệp tức là kỹ năng mà nó đem tới
cho lao động có thể làm việc được trong nhiều doanh nghiệp như kế toán, thợ
hàn … Trong khi đào tạo đặc thù chỉ hữu ích cho một doanh nghiệp. Thực tế,
tình trạng phổ biến trong quản trị nhân sự là lôi kéo tuyển mộ từ bên ngoài những
lao động mà doanh nghiệp cần. Có doanh nghiệp sẽ tìm cách lôi kéo những lao
động giỏi từ các doanh nghiệp cạnh tranh mà thực hiện đào tạo lao động cho
mình nhưng họ trả lương cho lao động thấp hơn sản phẩm biên của lao động
nhằm để thu hồi khoản chi phí đào tạo. Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp đào tạo
sẽ nhận ra rủi ro lớn với khoản đầu tư đào tạo lao động của mình, nên sẽ là đầu tư
cho đào tạo thấp, vì vậy khả năng dịch chuyển lao động càng lớn dẫn tới đầu tư
thấp. Becker lập luận rằng vì trong thế giới cạnh tranh những lao động hưởng
toàn bộ lợi nhuận từ đào tạo chung, do vậy họ sẽ tài trợ cho điều đó bằng cách
trực tiếp hay thông qua nhận lương thấp. Từ khi lao động tự tài trợ cho đào tạo
chung thì lôi kéo lao động tiêu cực biến mất và đầu tư thấp trong đào tạo chung
chỉ xảy ra khi người lao động bị gượng ép.
Sự sáng tạo quan trọng thứ 2 trong lý thuyết của Backer đó là doanh
nghiệp sẽ tài trợ cho đào tạo đặc thù nhưng với điều kiện lao động chấp nhận làm
việc sau đào tạo với mức lương thấp hơn sản phẩm biên của họ và phải bảo đảm
mức lương sẽ cao hơn mức lương trên thị trường.
Trong hoạt động đầu tư, tính hiệu quả của các dự án đầu tư phụ thuộc vào
thời điểm đầu tư, nếu lựa chọn đúng thì hiệu quả cao và đầu tư sai thì hiệu quả
thấp hay thất bại. Vốn con người được tích luỹ thông qua quá trình đầu tư theo
GVHD: TS. Phạm Lê Thông

24

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo


Ảnh hưởng của trình độ học vấn đối với thu nhập của người lao động ở ĐBSCL

thời gian, tuy nhiên lượng vốn này cao hay thấp còn phụ thuộc vào thời điểm đầu
tư vào giáo dục của mỗi người. Nếu ai đó đi học đúng tuổi và nhận được giáo dục
và nghề nghiệp trẻ thì chính là đầu tư đúng thời điểm và việc tích luỹ vốn tốt
nhất.
Công trình nghiên cứu của Borjas (2005) đã kết luận rằng người ta đi học
lúc trẻ sẽ tích luỹ được “năng lực” tức kiến thức kỹ năng, kinh nghiệm tích luỹ
được nhiều hơn. Giáo dục tạo ra và góp phần tích lũy vốn con người và làm gia
tăng nó theo thời gian do vậy đầu tư đúng thời điểm sẽ quyết định mức vốn được
tích lũy. Đây là cơ sở để luật giáo dục nhiều nước quy định độ tuổi đến trường
của trẻ em chẳng hạn ở Việt Nam trong điều 6 về Giáo dục phổ thông của Luật
giáo dục quy định độ tuổi bắt đầu vào lớp một là sáu tuổi.
Như vậy giáo dục đào tạo cùng với các hình thức khác của nó đem tới cho
mỗi người học vốn kiến thức kỹ năng và kinh nghiệm và giúp họ không ngừng
hoàn thiện gia tăng tích luỹ chúng. Hay nói cách khác, vốn con người được hình
thành và tích luỹ gia tăng nhờ quá trình giáo dục đào tạo. Mức vốn con người
phụ thuộc vào thời gian và chi phí đầu tư để học hành trong hệ thống giáo dục và
từng trải trong cuộc sống.
2.1.5. Việc làm của thành viên hộ gia đình:
Việc làm của thành viên hộ gia đình được định nghĩa là 1 trong 3 loại
được pháp luật nước Cộng Hòa XHCN Việt Nam công nhận, gồm:
Loại 1: Làm các công việc để nhận tiền công, tiền lương bằng tiền mặt
hoặc hiện vật cho công việc đó. Người làm loại công việc này mang sức lao động
(chân tay hoặc trí óc) của mình để đổi lấy tiền công, tiền lương; không tự quyết
định được những vấn đề liên quan đến công việc mình làm, như mức lương, số
giờ làm việc, thời gian nghỉ phép, …
Loại 2: Làm các công việc để thu lợi nhuận cho bản thân, bao gồm sản
xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản trên đất do chính thành viên đó sở hữu,
quản lý hay có quyền sử dụng, hoặc hoạt động kinh tế ngoài nông nghiệp, lâm
nghiệp, thủy sản do chính thành viên đó làm chủ hay quản lý toàn bộ hoặc một

GVHD: TS. Phạm Lê Thông

25

SVTH: Phạm Lê Hạnh Thảo