LUẬN VĂN: Sự lãnh đạo của đảng đối với báo chí địa phương vùng đồng bằng sông cửu long hiện nay docx

LUẬN VĂN:


Sự lãnh đạo của đảng đối với báo chí
địa phương vùng đồng bằng sông cửu long
hiện nay













MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong đời sống chính trị - xã hội, báo chí giữ vai trò hết sức quan trọng trong

việc truyền bá hệ tư tưởng, phản ánh hoạt động của các giai cấp, các tầng lớp nhân dân
và là diễn đàn, nhu cầu không thể thiếu của quần chúng nhân dân. Trong đấu tranh
chính trị, các lực lượng chính trị đều nhận thấy tác dụng lợi - hại của báo chí. Họ sử
dụng báo chí như một công cụ để tác động vào tư tưởng, tình cảm của công chúng nhằm
tạo ra ở họ những nhận thức, hành động mới theo những định hướng của mục tiêu chính
trị. Do đó, để phát huy được vai trò của báo chí phục vụ nhiệm vụ chính trị của mình,
thì lực lượng chính trị cầm quyền tất yếu và cần thiết phải định hướng, quản lý hoạt
động báo chí.
Ở nước ta, Đảng và Nhà nước luôn đánh giá cao vai trò quan trọng của báo chí
trong đời sống xã hội, đồng thời quan tâm lãnh đạo, quản lý và tạo điều kiện để báo chí
liên tục phát triển. Trong các thời kỳ cách mạng, báo chí luôn là vũ khí sắc bén trên lĩnh
vực tư tưởng, văn hóa. Qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ,
báo chí nước ta đã phản ánh sinh động, kịp thời mọi khía cạnh, mọi mũi tiến công, mọi
thắng lợi trong từng trận đánh suốt mấy chục năm kháng chiến trường kỳ và vĩ đại.
Trong công cuộc xây dựng đất nước, báo chí đã đóng góp tích cực vào thành tựu đổi
mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa (XHCN). Sự phát triển
của báo chí là một bộ phận không thể tách rời của sự phát triển xã hội, là thành tựu,
đồng thời là động lực to lớn của sự nghiệp đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo.
Tuy nhiên, trong thời gian qua, hoạt động báo chí còn những thiếu sót, khuyết
điểm không thể xem thường. Tình trạng thương mại hóa và xu hướng xa rời tôn chỉ,
mục đích, đối tượng phục vụ chậm được ngăn chặn, khắc phục làm ảnh hưởng xấu đến
dư luận xã hội, gây bức xúc trong nhân dân phần lớn là do những hạn chế không đáng
có trong công tác lãnh đạo và điều hành của Đảng. Vì vậy, để đảm bảo tính chính trị,

tính giai cấp của báo chí phục vụ sự nghiệp cách mạng trong giai đoạn mới thì việc tăng
cường lãnh đạo báo chí của Đảng là hết sức cần thiết và mang tính cấp bách.
Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) gồm 13 tỉnh, thành phố, có diện tích đất
trên 40.000 km2, dân số khoảng 17 triệu người, là một trong những đồng bằng châu thổ
rộng và phì nhiêu ở Đông Nam Á và thế giới, là một vùng đất quan trọng, sản xuất ra
lượng lương thực lớn nhất Việt Nam, là vùng thủy sản và vùng cây ăn trái nhiệt đới lớn

của cả nước. Đây cũng là vùng đất mà hệ thống báo chí địa phương có bề dày lịch sử và
có những bước phát triển mạnh mẽ về số lượng lẫn chất lượng, hoạt động dưới sự lãnh
đạo trực tiếp của Đảng và quản lý của Nhà nước.
Những năm qua, quán triệt quan điểm của Đảng, công tác lãnh đạo hoạt động
báo chí ở khu vực ĐBSCL có nhiều chuyển biến tích cực. Nhiều cơ quan chủ quản đã
coi trọng công tác lãnh đạo, tăng cường giáo dục chính trị -tư tưởng cho cán bộ, phóng
viên, biên tập viên, nâng cao sức chiến đấu của các tổ chức Đảng và đoàn thể, quần
chúng trong các cơ quan báo chí. Bên cạnh đó, thường xuyên định hướng thông tin,
hướng dẫn báo chí nhận thức đúng bản chất những sự kiện nổi cộm, biểu dương kịp thời
những đóng góp quan trọng của báo chí, đồng thời chú ý nhắc nhở xử lý các sai phạm.
Nhờ đó, báo chí đã kịp thời tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của
Nhà nước; cổ vũ, động viên các phong trào hành động cách mạng, tham gia đắc lực vào
công cuộc chống tham nhũng, chống các biểu hiện tiêu cực; phản ánh ý kiến, nguyện
vọng bức xúc của quần chúng nhân dân; góp phần to lớn trong việc ổn định chính trị,
giữ vững an ninh - quốc phòng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.
Tuy nhiên, công tác lãnh đạo báo chí địa phương ở vùng ĐBSCL nhìn chung
vẫn chưa theo kịp sự phát triển của xã hội. Một số cơ quan chủ quản báo chí nhận thức
chưa đầy đủ, đúng mức về vai trò đặc biệt quan trọng của báo chí trong đời sống xã hội;
ý thức chưa cao trách nhiệm của mình trong việc lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động báo chí.
Sự phân công cán bộ phụ trách báo chí ở nhiều cơ quan chủ quản còn mang tính hình
thức; chỉ đạo công tác cán bộ thiếu chặt chẽ từ đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, quản lý đến
khen thưởng, kỷ luật cán bộ. Nhiều trường hợp bố trí cán bộ phụ trách báo chí không

ngang tầm nhiệm vụ. Một số cơ quan chủ quản chưa làm tốt nhiệm vụ cung cấp thông
tin, định hướng, chỉ đạo thiếu sâu sát, chặt chẽ, đặc biệt chưa kịp thời nhắc nhở, uốn nắn
những sai sót của cơ quan báo chí trực thuộc, chưa kiên quyết xử lý thích đáng những
sai phạm của cán bộ, phóng viên, biên tập viên vi phạm. Trong hoạt động báo chí,
từng lúc, từng nơi còn biểu hiện tình trạng thương mại hóa. Xu hướng xa rời tôn chỉ,
mục đích, đối tượng phục vụ ở một số báo chậm được ngăn chặn, khắc phục. Đáng
chú ý là còn nhiều thông tin thiếu khách quan, không chính xác, tô đậm mặt trái xã hội

trên các báo địa phương. Một số báo đưa thông tin thiếu cân nhắc về sự kiện, thời
điểm, liều lượng, mức độ, thậm chí có trường hợp biểu hiện sự lệch lạc, thông tin theo
kiểu giật gân, câu khách, sa đà thị hiếu tầm thường, vi phạm đạo đức nghề nghiệp.
Với những lý do trên, việc nghiên cứu "Sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí
địa phương vùng đồng bằng sông Cửu Long hiện nay" là cấp thiết. Công trình nghiên
cứu này không chỉ có ý nghĩa về mặt lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc. Đó là
khẳng định tầm quan trọng công tác lãnh đạo của Đảng đối với báo chí địa phương
nhằm phát huy tối đa vai trò, vị trí, nhiệm vụ của báo chí địa phương trong sự nghiệp
công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước nói chung và vùng ĐBSCL nói
riêng.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Lãnh đạo báo chí đóng vai trò quan trọng trong hoạt động lãnh đạo của Đảng.
Đã có rất nhiều công trình khoa học nghiên cứu về vấn đế này, điển hình là các công
trình sau:
- Cuốn sách "Định hướng hoạt động và quản lý báo chí trong điều kiện nền kinh
tế thị trường ở nước ta hiện nay" do GS. Trần Quang Nhiếp chủ biên, được nhà xuất bản
Chính trị quốc gia, Hà Nội xuất bản vào năm 2002. Cuốn sách này đã cung cấp một số quan
niệm về định hướng hoạt động và quản lý báo chí trong điều kiện kinh tế thị trường; làm rõ
thực trạng hoạt động và quản lý báo chí, từ đó đưa ra định hướng, giải pháp cụ thể.
- Cuốn sách "Quản lý và phát triển báo chí - xuất bản", của TS. Lê Thanh Bình,
cũng do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội xuất bản năm 2004. Về mặt nội dung,

cuốn sách này, ngoài khái quát thực trạng quản lý và phát triển báo chí, còn nêu thực
trạng quản lý và phát triển hoạt động lĩnh vực xuất bản. Tác giả cũng đưa ra một số giải
pháp cơ bản giải quyết những hạn chế, yếu kém trong quản lý và phát triển hai lĩnh vực
này.
- Để giải quyết những vấn đề lý luận liên quan đến đề tài nghiên cứu, chúng tôi
đã nghiên cứu cuốn sách "Vai trò lãnh đạo của Đảng đối với báo chí trong thời kỳ đổi
mới", do TS. Nguyễn Vũ Tiến chủ biên, được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội,
xuất bản vào 2005. Trong cuốn sách này, những khái niệm về sự lãnh đạo của Đảng,

phương thức lãnh đạo và nội dung lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động báo chí đã được
tác giả trình bày rõ nét, khoa học. Ngoài khái niệm, sự cần thiết đổi mới công tác lãnh
đạo của Đảng và phương hướng đổi mới công tác lãnh đạo ấy như thế nào trong giai
đoạn hiện nay cũng được làm rõ, đặc biệt là khi báo chí nước ta hoạt động trong nền
kinh tế thị trường.
- Để có những nhận định khách quan về vai trò của Đảng trong công tác lãnh
đạo báo chí, cũng như đánh giá những thành tựu, hạn chế trong công tác lãnh đạo của
Đảng đối với hoạt động báo chí, tạo cơ sở để đánh giá những thành tựu và hạn chế trong
tác lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động báo chí ở vùng ĐBSCL, chúng tôi nghiên cứu
cuốn sách "Tăng cường lãnh đạo, quản lý tạo điều kiện để báo chí nước ta phát triển
mạnh mẽ, vững chắc trong thời gian tới" của Ban Tuyên giáo Trung ương, được Nhà
xuất bản Lý luận chính trị xuất bản năm 2007. Cuốn sách này tập hợp rất nhiều bài viết,
bài phát biểu của các vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước; các văn bản có liên quan đến sự lãnh
đạo và quản lý báo chí của Đảng và Nhà nước, cụ thể: bài viết tăng cường sự lãnh đạo
của Đảng, sự quản lý của Nhà nước - nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động báo chí
trong tình hình mới của Ủy viên Bộ Chính trị - Thường trực Ban Bí thư Trương Tấn
Sang; bài Công tác lãnh đạo, quản lý báo chí trong nền kinh tế thị trường của Phó Bí
thư Thường trực Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh nội dung thông báo Kết luận số
162-TB/TW, số 41-TB/TW về một số biện pháp tăng cường quản lý báo chí trong tình
hình hiện nay; Chỉ thị số 37-CT/TW ngày 18-3-2004 của Ban Bí thư về tiếp tục nâng
cao vai trò, chất lượng hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam trong thời kỳ mới; Chỉ thị

số 52-CT/TW ngày 22-7-2005 của Ban Bí thư về phát triển và quản lý báo điện tử ở
nước ta hiện nay; Quy định số 165-QĐ/TW ngày 21-2-2006 của Ban Bí thư về chức
năng, nhiệm vụ của đảng bộ, chi bộ cơ sở trong cơ quan báo chí; Nghị định số
51/2002/NĐ-CP ngày 26-4-2002 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Báo chí,
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Báo chí.
Về chủ đề nghiên cứu còn có nhiều bài báo đăng trên tạp chí, nhiều bài viết tham
luận tại các hội thảo đề cập đến, chẳng hạn như:
- Bài "Các quan điểm chỉ đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam về báo chí trong

thời kỳ đổi mới" đăng trong cuốn sách "Báo chí - Những điểm nhìn từ thực tiễn", tập 2 do
PGS, TS. Nguyễn Văn Dững chủ biên, xuất bản năm 2001.
- Bài "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác đào tạo, bồi dưỡng
nhà báo và cán bộ quản lý báo chí" của Trần Văn Hải, đăng trong Kỷ yếu Hội thảo
khoa học: 80 năm báo chí cách mạng Việt Nam - những bài học lịch sử và phát triển,
năm 2005.
- Một số vấn đề đặt ra với công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ những người
làm công tác báo chí và truyền thông đại chúng ở Việt Nam hiện nay của tác giả Lương
Đình Hải đăng trong Kỷ yếu Hội thảo khoa học quốc tế năm 2008.
- Bài "Định hướng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý báo chí, xuất
bản theo tư tưởng Hồ Chí Minh" của GS, TS. Dương Xuân Ngọc, đăng trên tạp chí Lý
luận chính trị và Truyền thông, tháng 6-2009.
- Bài "Để cán bộ báo chí - xuất bản thực sự là chiến sĩ trên mặt trận văn hóa"
của PGS, TS. Hoàng Đình Cúc, đăng trên tạp chí Lý luận chính trị và Truyền thông,
tháng 6-2009
Do đề tài được thực hiện ở phạm vi vùng ĐBSCL, vì vậy chúng tôi cũng đã tiếp
cận một số tài liệu liên quan đến ĐBSCL và báo chí các tỉnh ĐBSCL, cụ thể là
- Cuốn sách "Một số vấn đề khoa học xã hội về đồng bằng sông Cửu Long" của
Mạc Đường, do nhà xuất bản Khoa học - Xã hội xuất bản năm 1982.

- Cuốn sách "Đồng bằng sông Cửu Long 40 năm" của Trần Bạch Đằng, do nhà
xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh xuất bản năm 1986.
- Luận văn thạc sĩ truyền thông đại chúng - Học viện Báo chí và Tuyên truyền
Hà Nội năm 2008 với chủ đề "Hệ thống báo Đảng đồng bằng sông Cửu Long" của tác
giả Đoàn Phương Nam.
Ngoài ra, chúng tôi còn nghiên cứu nhiều tài liệu, báo cáo có liên quan đến
công tác lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động báo chí của các tỉnh trong phạm vị khảo
sát (Bến Tre, Trà Vinh, Cà Mau).
Nhìn chung, các công trình trên đề cập đến công tác lãnh đạo báo chí ở nhiều khía
cạnh, mức độ khác nhau. Song cho đến nay vẫn chưa có công trình khoa học nào nghiên

cứu một cách trực tiếp về công tác lãnh đạo của Đảng đối với báo chí địa phương ở vùng
ĐBSCL. Vì vậy, đây là vấn đề mới cần được nghiên cứu nhằm đóng góp về mặt lý luận và
thực tiễn trong công tác lãnh đạo của Đảng đối với báo chí địa phương ở vùng ĐBSCL
trong bối cảnh hiện nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực trạng công tác lãnh đạo báo chí
địa phương ở vùng ĐBSCL, luận văn đề xuất một số giải pháp tăng cường sự lãnh đạo
của Đảng đối với báo chí địa phương ở vùng này.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, đề tài thực hiện những nhiệm vụ sau:
- Làm rõ cơ sở lý luận về sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí địa phương
trong thời kỳ mới.
- Khảo sát, nghiên cứu thực trạng hệ thống báo chí địa phương vùng ĐBSCL và
thực trạng công tác lãnh đạo của Đảng đối với báo chí vùng này.

- Phát hiện những vấn đề đang đặt ra trong công tác lãnh đạo báo chí địa
phương và đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với báo
chí địa phương ở vùng ĐBSCL.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí địa
phương ở vùng ĐBSCL hiện nay.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài được triển khai nghiên cứu sự lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống báo
chí địa phương ở vùng ĐBSCL (không khảo sát đại diện thường trú của các báo Trung
ương và Thành phố Hồ Chí Minh đang hoạt động trên địa bàn), cụ thể là ở 3 tỉnh: Cà
Mau, Bến Tre, Trà Vinh.
Thời gian nghiên cứu bắt đầu từ tháng 01- 2004 (thời điểm Bộ Chính trị ban hành
Thông báo Kết luận số 162-TB/TW, ngày 01-02-2004 Về một số biện pháp tăng cường

quản lý báo chí trong tình hình hiện nay) đến tháng 06-2009.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
- Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác -
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
- Các phân tích, đánh giá trong luận văn đứng trên quan điểm báo chí vô sản, tư
tưởng Hồ Chí Minh về báo chí, dựa vào đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước; gắn tiến trình vận động, phát triển báo chí cách mạng với tiến
trình vận động, phát triển của đời sống kinh tế - xã hội đất nước và thế giới.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Quá trình thực hiện luận văn tác giả sử dụng một số phương pháp nghiên cứu

sau đây:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu để hệ thống các quan điểm, đường lối của
Đảng về của công tác lãnh đạo báo chí.
- Các phương pháp khảo sát thực tế, thống kê, so sánh, nhằm làm sáng tỏ thực
trạng công tác lãnh đạo báo chí địa phương ở ba tỉnh Cà Mau, Bến Tre, Trà Vinh
thuộc vùng ĐBSCL.
- Phương pháp phỏng vấn sâu được thực hiện từ 20 đến 30 đối tượng là cán bộ
trực tiếp lãnh đạo báo chí ở các cơ quan Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh, Ban
Tuyên giáo, lãnh đạo các báo, đài của 3 tỉnh được khảo sát.
- Các phương pháp phân tích, tổng hợp nhằm rút ra những kết luận khoa học
cần thiết, từ đó đề xuất giải pháp góp phần tăng cường công tác lãnh đạo của Đảng đối
với báo chí địa phương các tỉnh vùng ĐBSCL.
6. Đóng góp mới của đề tài
- Lần đầu tiên luận văn đánh giá toàn diện và có hệ thống về sự lãnh đạo của
Đảng đối với báo chí vùng ĐBSCL trong giai đoạn hiện nay.
- Làm rõ thực trạng diện mạo báo chí ba tỉnh Cà Mau, Bến Tre, Trà Vinh thuộc
vùng ĐBSCL và nêu ra được những ưu điểm, hạn chế trong công tác lãnh đạo của Đảng
đối với báo chí ở ba tỉnh trên. Đồng thời phân tích những vấn đề đặt ra trong quá trình

lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động báo chí trong vùng.
- Những giải pháp và kiến nghị cụ thể mà lần đầu tiên tác giả đưa ra sẽ góp
phần nâng cao sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động báo chí vùng ĐBSCL, từ đó
giúp cho báo chí trong vùng thực hiện nhiệm vụ chính trị ngày càng tốt hơn.
7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
7.1. Về mặt lý luận
- Đây là đề tài lần đầu tiên khảo sát một cách có hệ thống về công tác lãnh đạo
báo chí ở một vùng đồng bằng tương đối rộng lớn, có bề dày lịch sử báo chí cách mạng

như ĐBSCL. Kết quả nghiên cứu của đề tài không chỉ góp phần làm sáng tỏ nội dung
và phương thức lãnh đạo của Đảng đối với báo chí địa phương mà còn là sự đánh giá
tương đối chính xác về vai trò quan trọng của Đảng đối với sự trưởng thành, phát triển
không ngừng của báo chí địa phương trong hiện tại cũng như trong tương lai.
- Những kết quả nghiên cứu của luận văn là nguồn tư liệu tham khảo bổ ích cho
những người quan tâm nghiên cứu đối với đề tài này.
7.2. Về mặt thực tiễn
- Những cứ liệu có trong luận văn có thể được khai thác để làm cơ sở cho việc
hoạch định nội dung, phương thức lãnh đạo báo chí địa phương ở vùng ĐBSCL.
- Giúp các cơ quan lãnh đạo báo chí địa phương ở vùng ĐBSCL nhận thấy mặt
được và chưa được trong công tác lãnh đạo; nghiên cứu và áp dụng những giải pháp mà
luận văn đưa ra để nâng cao hiệu quả lãnh đạo của mình, giúp báo chí địa phương thực
hiện tốt nhiệm vụ chính trị được giao.
- Luận văn cũng có thể được sử dụng làm tài liệu nghiên cứu, về những vấn đề
có liên quan công tác lãnh đạo báo chí địa phương cả nước nói chung và vùng ĐBSCL
nói riêng.
8. Bố cục của luận văn
Ngoài mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn
gồm 3 chương, 11 tiết.

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG
ĐỐI VỚI BÁO CHÍ ĐỊA PHƯƠNG

1.1. SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ LÀ
MỘT TẤT YẾU KHÁCH QUAN
Trong thời kỳ đất nước đang có chiến tranh, nền kinh tế lạc hậu do cơ chế quan
liêu bao cấp nên việc quản lý xã hội nói chung chủ yếu dựa trên các nghị quyết, chỉ thị
của Đảng chứ chưa xây dựng một nhà nước pháp quyền quản lý xã hội bằng pháp luật.
Công cuộc đổi mới do Đảng ta lãnh đạo đã trải qua một chặng đường đầy thử thách,
cam go nhưng cũng đầy sáng tạo, mang lại những chuyển biến toàn diện về kinh tế và
xã hội. Đảng ta đã xác định: báo chí vừa là tiếng nói của Đảng, của Nhà nước, của các
đoàn thể, vừa là diễn đàn của nhân dân - qua đó nối kết Nhà nước với quần chúng, là
cầu nối giữa Đảng với nhân dân.
Chúng ta đã biết:
Lãnh đạo là đề ra chủ trương, đường lối và tổ chức động viên thực
hiện, còn quản lý là tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu
nhất định. Theo đó lãnh đạo báo chí là sự định hướng về thông tin, vạch ra
đường lối, chiến lược thông tin; quản lý báo chí là việc sắp xếp, quy hoạch
hệ thống báo chí và tổ chức kiểm tra giám sát các hoạt động báo chí bằng
pháp luật [20].
Vai trò chỉ đạo, lãnh đạo của Đảng đối với báo chí không phải là bắt tay chỉ việc
mà là định hướng. Sự định hướng đó thể hiện trong các đường lối, quan điểm, nội dung
thông tin tuyên truyền. Đó là việc đi trước nắm bắt tình hình để dự báo các động thái trong
nước và thế giới, giúp cơ quan báo chí có điều kiện giữ đúng định hướng thông tin như
Nghị quyết Đại hội IX của Đảng đã nêu:
Hướng báo chí, xuất bản làm tốt chức năng tuyên truyền, thực hiện

đường lối, chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước; phát hiện những nhân
tố mới, cái hay, cái đẹp trong xã hội; giới thiệu gương người tốt, việc tốt, những
điển hình tiên tiến, phê phán các hiện tượng tiêu cực, uốn nắn những nhận thức
lệch lạc, đấu tranh với những quan điểm sai trái; coi trọng, nâng cao tính
chân thật, tính giáo dục và tính chiến đấu của thông tin; khắc phục khuynh
hướng "thương mại hóa" trong hoạt động báo chí, xuất bản [31, tr. 39].
1.1.1. Đảng cầm quyền và sự lãnh đạo của Đảng đối với các lĩnh vực của
đời sống xã hội
Vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) đã được Hiến pháp nước
Cộng hòa XHCN Việt Nam khẳng định tại Điều 4 như sau:
Đảng Cộng sản Việt Nam, đội tiên phong của giai cấp công nhân
Việt Nam, đại biểu trung thành quyền lợi của giai cấp công nhân, nhân dân
lao động và của cả dân tộc, theo chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Mọi tổ chức của Đảng hoạt
động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật [45].
Từ khi thành lập đến nay, ĐCSVN đã thể hiện đầy đủ vai trò là ngọn cờ tập hợp trí
tuệ, sức mạnh và tinh hoa của dân tộc. Đó là vai trò không thể thay thế, bởi lẽ nó là vai trò
của trí tuệ và niềm tin, vai trò của sự thống nhất và đoàn kết, vai trò của sự hướng dẫn quần
chúng hành động theo đúng quy luật khách quan và phù hợp với yêu cầu thực tiễn đất
nước. Dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thậm chí cả những thử thách tưởng chừng khó
vượt qua, Đảng vẫn luôn là người cầm lái kiên định, sáng suốt lãnh đạo đất nước phát triển
tới ngày hôm nay.
Thực tiễn cách mạng Việt Nam đã chỉ ra rằng, vai trò lãnh đạo của Đảng là
nhân tố có ý nghĩa quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Vai trò lãnh đạo
của Đảng đã trải qua biết bao gian nan thử thách, đã được nhân dân thừa nhận, nhân dân
đã gọi ĐCSVN là Đảng ta; ĐCSVN là đội tiền phong của giai cấp công nhân, đồng thời
đã trở thành đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam.

Sự lãnh đạo của Đảng đã trải qua nhiều thời kỳ khác nhau, song có hai thời kỳ
cơ bản: thời kỳ chính quyền chưa về tay nhân dân và thời kỳ chính quyền đã về tay nhân

dân. Do có những thuận lợi và khó khăn khác nhau giữa hai thời kỳ nên nội dung và
phương thức lãnh đạo của Đảng cũng có những điểm khác quan trọng. Song, về bản
chất lãnh đạo trong cả hai thời kỳ vẫn có một điểm chung cơ bản, đó là: Lãnh đạo là ngọn
đuốc soi đường, là trí tuệ chỉ đường, là tổ chức, vận động, thuyết phục… không phải là
mệnh lệnh hành chính.
Trở lại những năm tháng đầu tiên khi Đảng ta mới được thành lập, Đảng ta phải
hoạt động trong điều kiện bí mật, chính quyền thực dân phong kiến đã đặt Đảng ta ra
ngoài vòng pháp luật; chúng lùng bắt, giam cầm, tra tấn và giết hại dã man biết bao cán
bộ của Đảng. Bất chấp sự khủng bố tàn khốc của địch, nhân dân ta được giác ngộ đã đi
theo tiếng gọi của Đảng để hoạt động và phục vụ cách mạng, nuôi và bảo vệ cán bộ của
Đảng trong hầm bí mật, nhiều khi ở ngay trong nhà mình. Trong hoàn cảnh đối kháng
sống còn đó càng thấy rõ các chủ trương của Đảng để lãnh đạo nhân dân không thể là
mệnh lệnh hành chính. Song ngay trong những ngày đó, Đảng đã lãnh đạo nhân dân ta làm
cách mạng bằng cương lĩnh chính trị và các chủ trương, chính sách đúng đắn, hợp lòng
dân; bằng tuyên truyền, vận động thuyết phục; bằng tổ chức và kiểm tra, giám sát… và
đã dẫn dắt nhân dân ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, mà đỉnh cao là cuộc Tổng
khởi nghĩa Tháng 8 năm 1945, lật đổ chế độ thực dân phong kiến, giành chính quyền về
tay nhân dân. Chủ trương lãnh đạo của Đảng trong trường hợp này là đối kháng sống
còn với quyền lực của chính quyền thực dân phong kiến, song lại hợp với lòng dân nên
được dân ủng hộ, đã tạo thành sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc kết hợp với sức
mạnh của thời đại, lớn mạnh hơn quyền lực của chính quyền thực dân phong kiến và đã
đánh đổ quyền lực của chính quyền thực dân phong kiến.
Từ ngày chính quyền đã về tay nhân dân, Đảng ta lãnh đạo Nhà nước và xã hội
trong điều kiện mới với những thuận lợi mới chưa từng có, đặc biệt là đường lối của
Đảng đã được thể chế hóa trong hệ thống pháp luật. Nhiều cán bộ của Đảng đã nắm giữ
các vị trí trọng yếu trong hệ thống chính trị của cả nước. Trong điều kiện đó, quyền lực
chính trị của Đảng là thống nhất với quyền lực nhà nước, tạo nên sức mạnh tổng hợp,

phát huy được sức mạnh của toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh của thời đại, nhân dân
ta đã lần lượt đánh đuổi bọn thực dân Pháp, đế quốc Mỹ, giải phóng hoàn toàn miền

Nam, thống nhất đất nước, đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội, và ngày nay đang tiến
hành công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, chủ động mở rộng hợp tác và hội nhập khu
vực và quốc tế. Song cương lĩnh chính trị của Đảng, những chủ trương lãnh đạo của
Đảng trong điều kiện chính quyền đã về tay nhân dân cũng vẫn là ngọn đuốc soi đường,
là trí tuệ chỉ đường. Đảng ta vẫn phải làm tốt công tác tổ chức, vận động, thuyết
phục,… tuy Đảng ta đã trở thành Đảng lãnh đạo hợp Hiến đối với Nhà nước và xã hội
như Hiến pháp đã khẳng định.
Phương thức lãnh đạo của Đảng đã được quy định trong Cương lĩnh năm 1991
như sau:
Đảng lãnh đạo xã hội bằng cương lĩnh, chiến lược, các định hướng
về chính sách và chủ trương công tác, bằng công tác tuyên truyền thuyết
phục, vận động, tổ chức kiểm tra và bằng hành động gương mẫu của đảng
viên. Đảng giới thiệu những đảng viên ưu tú, có đủ năng lực và phẩm chất
vào hoạt động trong các cơ quan lãnh đạo chính quyền và các đoàn thể. Đảng
không làm thay công việc của các tổ chức khác trong hệ thống chính trị.
Đảng lãnh đạo hệ thống chính trị, đồng thời là một bộ phận của hệ
thống ấy. Đảng liên hệ mật thiết với nhân dân, chịu sự giám sát của nhân
dân, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật [26].
Như vậy, Đảng ta hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật. Đảng
không làm thay công việc của Nhà nước và xã hội. Đảng lãnh đạo bằng cách đưa ra
những sáng kiến về đường lối, chủ trương, chính sách, bằng tổ chức, vận động, thuyết
phục Đảng giới thiệu những cán bộ tiêu biểu với Nhà nước và các tổ chức xã hội. Đảng
không quyết định thay cho các tổ chức đó.
Nhà nước pháp quyền XHCN quản lý đất nước bằng pháp luật. Pháp luật là tối
thượng, không quản lý trực tiếp bằng chỉ thị, nghị quyết của Đảng. Pháp luật chính là
chủ trương, chính sách của Đảng đã được luật hóa. Thực hiện pháp luật chính là thực

hiện chủ trương, chính sách của Đảng, chính là chấp hành nghiêm chỉnh sự lãnh đạo của
Đảng. Đó là những nội dung cực kỳ quan trọng trong phương thức lãnh đạo của Đảng
đối với Nhà nước và xã hội. Như vậy, trong điều kiện chính quyền đã về tay nhân dân

thì chủ trương lãnh đạo của Đảng là sáng kiến, kiến nghị của Đảng, cán bộ và đảng viên
của Đảng phải được vận động thuyết phục để thực hiện chủ trương lãnh đạo của Đảng,
vừa chấp hành nghiêm chỉnh nguyên tắc của Đảng, vừa chấp hành nghiêm chỉnh pháp
luật của Nhà nước, tuyệt đối không chủ quan áp đặt.
Thực tiễn lịch sử của Đảng ta đã chỉ rõ, lãnh đạo phải bằng tài, đức, phải bằng
lương tâm và trí tuệ hơn người, phải biết vạch đường chỉ lối, tổ chức thực hiện, chịu
đựng gian khổ hy sinh, nêu gương, đi trước, vận động thuyết phục,… Chủ trương lãnh
đạo của Đảng phải phù hợp với quy luật và thực tiễn khách quan, phù hợp với lòng dân.
Đường lối chính trị có sức thuyết phục và mang lại lợi ích đích thực cho dân, đó
chính là ngọn đuốc soi đường, là trí tuệ chỉ đường, có sức hấp dẫn quảng đại, có sức
mạnh to lớn và là nguồn động lực vô tận. Sức mạnh đó chính là sức mạnh của lòng dân
được tổ chức lại, sức mạnh thuộc về quyền lực chính trị, tuy không phải là mệnh lệnh
hành chính, không thuộc về quyền lực nhà nước, song nó có thể có sức mạnh to lớn hơn
cả quyền lực nhà nước, như sức mạnh của cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945.
Nguyên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An từng nói:
Đảng ta cần thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, tự phê bình và
phê bình, ra sức nâng cao trình độ trí tuệ, năng lực lãnh đạo, giữ vững truyền
thống đoàn kết thống nhất, phát huy dân chủ và đề cao kỷ luật, xây dựng
Đảng trong sạch vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức từ Trung
ương đến cơ sở, để Đảng ta sẽ tiếp tục là như thế, tiếp tục được nhân dân tự
nguyện suy tôn và thừa nhận vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước và
xã hội, tiếp tục được nhân dân gọi Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng ta,
Đảng ở trong lòng dân tộc, Đảng bách chiến bách thắng [58].
1.1.2. Sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động báo chí là một đòi hỏi khách
quan xuất phát từ yêu cầu phát triển của báo chí

Ngay từ khi mới ra đời, Đảng Cộng sản Đông Dương đã tuyên bố trong Tuyên
ngôn đầu tiên của mình tinh thần đấu tranh giành quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí
cho nhân dân. Cũng ngay trong những ngày đầu ấy, tư tưởng Đảng lãnh đạo đối với báo
chí thông qua một thể chế hành chính Nhà nước cũng đã được đặt ra. Trong quá trình

lãnh đạo cách mạng, Đảng luôn coi trọng công tác tuyên truyền báo chí, coi báo chí là
"công cụ sắc bén trong công tác tư tưởng của Đảng", là "lực lượng xung kích trên mặt
trận công tác tư tưởng- văn hóa" [16, tr. 83]. "Sự nghiệp báo chí cách mạng Việt Nam ra
đời, phát triển gắn liền với tiến trình cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Do vậy, Đảng lãnh đạo công tác báo chí là nguyên tắc bất di bất dịch" [44, tr. 529].
Phát biểu tại tại Đại hội lần thứ V, Hội Nhà báo Việt Nam, ngày 16-10-1989,
đồng chí Đỗ Mười đã phân tích sâu sắc vấn đề Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý báo
chí:
Chúng ta thường nói báo chí cách mạng phải đặt dưới sự lãnh đạo
của Đảng. Nhưng cần phải hiểu đúng nguyên tắc này. Đảng lãnh đạo báo chí
bằng việc xác định đường lối, chủ trương và phương hướng cụ thể trong từng
thời kỳ; thông qua việc bồi dưỡng đội ngũ cán bộ cốt cán, trước hết là tổng
biên tập, cấp ủy Đảng thực hiện tốt sự lãnh đạo của mình mà không sa vào
những việc cụ thể hoặc đi quá sâu vào nghiệp vụ chuyên môn [19, tr. 36].
1.1.2.1. Xuất phát từ yêu cầu của cách mạng do Đảng lãnh đạo
Trong suốt quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội,
báo chí là thứ vũ khí, phương tiện vô cùng thuận lợi trong việc truyền bá tư tưởng, tập hợp
lực lượng, động viên, cổ vũ nhân dân tham gia đấu tranh, theo Đảng tiến hành cách
mạng. Thắng lợi của cách mạng Việt Nam có vai trò to lớn của công tác tư tưởng của
Đảng, trong đó báo chí là một công cụ sắc bén, hiệu quả.
Ngày nay, Đảng và nhân dân ta đang nỗ lực phấn đấu bảo vệ và xây dựng đất
nước Việt Nam theo con đường XHCN. Đây là con đường tất yếu của lịch sử, song đầy
khó khăn thử thách. Để đạt được mục tiêu, công tác tư tưởng phải đi trước một bước,
trong đó báo chí giữ vai trò xung kích.

Nếu báo chí không góp phần đắc lực vào việc làm cho chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng giữ vị
trí nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng và giữ vai
trò chủ đạo trong đời sống tinh thần của xã hội; nếu báo chí không tích cực
tham gia vào tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận về con đường đi lên chủ

nghĩa xã hội ở nước ta, không làm cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân
dân tin vào đường lối đổi mới, tin vào sự thắng lợi tất yếu của chủ nghĩa xã
hội thì rõ ràng báo chí chưa đáp ứng sự mong mỏi với niềm tin của Đảng và
nhân dân

[66, tr. 28].
CNH, HĐH đất nước là sự nghiệp của dân, do dân và vì dân dưới sự lãnh đạo của
Đảng. Vì vậy, Đảng lãnh đạo báo chí là điều kiện quan trọng để báo chí khơi dậy được
nhiệt tình cách mạng, sức sáng tạo và tiềm năng, trí tuệ to lớn của nhân dân, tổng kết các
kinh nghiệm phong phú, sinh động từ thực tiễn, góp phần hoàn thiện đường lối, chính sách
của Đảng và Nhà nước. Sự nghiệp đổi mới chỉ đạt được thắng lợi khi đông đảo quần chúng
nhân dân giác ngộ và nhận thức đầy đủ đường lối của Đảng, được huy động và tổ chức chặt
chẽ hơn nữa trong việc thực hiện các phong trào cách mạng. Điều này phụ thuộc rất nhiều vào
công tác tư tưởng của Đảng, trong đó báo chí giữ vai trò quan trọng không gì thay thế được.
Do đó, Đảng lãnh đạo báo chí chính là để phát huy vai trò đắc lực là một công cụ tư tưởng
sắc bén trong sự nghiệp cách mạng do Đảng khởi xướng và lãnh đạo.
Cách mạng nước ta đang đứng trước những thời cơ và thách thức to lớn. Bốn
nguy cơ mà Đảng chỉ ra không những không giảm đi, mà có phần gay gắt hơn. Đặc biệt,
gần đây các thế lực thù địch ngày một gia tăng thực hiện "diễn biến hòa bình", hòng phá
hoại sự ổn định chính trị, trật tự xã hội ta, chống phá sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã
hội và sự lãnh đạo của Đảng ta. Kinh nghiệm cho thấy, lợi dụng chiêu bài tự do báo chí,
các thế lực phản động đã khuyến khích báo chí ở Liên Xô và các nước Đông Âu bắt đầu
phê phán lịch sử và phủ nhận hiện tại, đã tạo ra sự hoài nghi trong ý thức người dân,
làm mục rỗng chỗ dựa tinh thần của chế độ, hậu quả kết cục là chế độ XHCN sụp đổ.
Bài học đó cho thấy, sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí là nguyên tắc, đảm bảo cho
báo chí hoạt động vì sự nghiệp của Đảng, vì dân tộc. Xét đến cùng, sự lãnh đạo của

Đảng đối với báo chí là từ chính yêu cầu của sự nghiệp cách mạng do dân tiến hành
dưới sự lãnh đạo của Đảng.
1.1.2.2. Từ yêu cầu về xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh và không

ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng
Trong quá trình tiến tới thành lập một chính đảng vô sản, trước hết phải
có một tờ báo, thì trong suốt quá trình tồn tại, phát triển của Đảng, báo chí có
trách nhiệm và có điều kiện góp phần nâng cao trình độ trí tuệ của Đảng, giữ
vững mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, làm cho Đảng luôn trong sạch và
vững mạnh

[66, tr. 30].
Để làm được điều đó, trước hết phải thông qua việc phản ánh các vấn đề cần
giải quyết, các sáng kiến của đảng viên và nhân dân, các kết quả nghiên cứu lý luận và
khoa học xã hội, các kinh nghiệm nước ngoài. V.I. Lênin cho rằng, "báo chí giúp Đảng
phát triển các chân lý về lý luận, các nguyên lý về sách lược, các tư tưởng tổ chức
chung, những nhiệm vụ chung của toàn đảng trong một thời kỳ này hay một thời kỳ
khác" [50, tr. 7-8]. Tiếp theo, việc phát hành rộng rãi báo chí sẽ tạo ra những mối liên
hệ thực tế, trực tiếp giữa Đảng với các tầng lớp nhân dân, đảm bảo việc trao đổi ý kiến,
kinh nghiệm giữa các tổ chức đảng và đảng viên. Như vậy, trong xây dựng Đảng về
chính trị, tư tưởng và tổ chức có vai trò rất quan trọng của báo chí cách mạng.
Thực tiễn hoạt động của Đảng ta cho thấy, sự đóng góp của báo chí trong công
tác xây dựng Đảng là hết sức to lớn. Đảng ta chỉ rõ, báo chí đã góp phần nghiên cứu lý
luận, tổng kết thực tiễn, cổ vũ những điển hình tốt, tham gia tích cực vào cuộc đấu tranh
tư tưởng, đấu tranh lý luận, chống âm mưu và thủ đoạn "diễn biến hòa bình" của các thế
lực thù địch. Đồng thời với tư cách là "tiếng nói của Đảng", báo chí đã làm cho nhân
dân tin vào Đảng và thực hiện thắng lợi đường lối đổi mới của Đảng. Đảng mang trong
mình bản chất cách mạng và khoa học. Với bản chất đó, Đảng trở thành bộ phận tiên
tiến nhất. Đảng là trí tuệ, lương tâm, danh dự, là đội tiên phong chiến đấu, là đội quân
có kỷ luật nhất. Tuy nhiên, không phải tự nhiên mà Đảng có được điều đó mà phải trải
qua quá trình phấn đấu, tự hoàn thiện mình trong hoạt động và sự kiểm nghiệm của thực

tiễn. Trước hết, Đảng phải làm tốt công tác tư tưởng ngay trong nội bộ Đảng. Công việc
đó cần có sự góp sức của đội quân báo chí Đảng. Chính báo chí Đảng làm sáng tỏ,

tuyên truyền cho các vấn đề xây dựng Đảng, cũng như việc khẳng định các chân lý cách
mạng. Vì vậy, Đảng lãnh đạo báo chí không gì khác là để báo chí trở thành lực lượng
văn hóa của Đảng, thành vũ khí tuyên truyền, giáo dục giúp cho Đảng ngày càng có trí
tuệ và cách mạng hơn, xứng đáng là đội tiền phong chiến đấu của giai cấp công nhân và
nhân dân lao động.
Để tiếp tục đổi mới, chỉnh đốn làm cho Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh,
báo chí có điều kiện và trách nhiệm góp phần vào giúp cán bộ, đảng viên nâng cao hiểu
biết, nắm vững đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, học tập kinh
nghiệm tốt của các tổ chức đảng và đảng viên, tránh mắc phải những sai lầm, khuyết
điểm.
Thông qua tiếng nói tâm huyết, nhiệt tình cách mạng trên báo chí,
mỗi đảng viên củng cố thêm lập trường, ý chí cách mạng. Cùng với sinh hoạt
các tổ chức đảng, qua báo chí, từng đảng viên gắn bó với Đảng, với đội ngũ
những người tiên tiến trong cuộc phấn đấu vì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội, chiến thắng nghèo nàn, lạc hậu và các biểu hiện tiêu cực xã hội
[66, tr. 32].
Là công cụ thực hiện dân trí, báo chí là nơi để cán bộ, đảng viên và đông đảo quần
chúng nhân dân đóng góp ý kiến với Đảng, phê phán các tổ chức đảng có sai phạm, vạch
mặt những đảng viên thoái hóa, biến chất. Tăng cường phê bình và tự phê bình trên báo chí
là một cách tốt nhất để tăng cường sự đoàn kết thống nhất trong Đảng. Tuy nhiên, đây là
vấn đề khá phức tạp, đôi khi là tế nhị. Nếu không được lãnh đạo, định hướng, rất có thể báo
chí rơi vào đấu tranh, phê phán một cách cực đoan, không chính xác, gây hoang mang
trong dư luận xã hội, bị kẻ xấu lợi dụng. Đưa tin về hiện tượng tiêu cực gì, mức độ ra
sao, đưa vào thời điểm nào, phân tích và bình luận sự việc đến đâu phải được cân nhắc
kỹ, nếu không sẽ "lợi bất cập hại". Vì vậy Đảng phải lãnh đạo chặt chẽ, thường xuyên
đối với báo chí để báo chí thật sự là tiếng nói của Đảng, đồng thời là diễn đàn của nhân

dân để thực hiện phương châm toàn dân tham gia xây dựng Đảng.
1.1.2.3. Từ nhu cầu bản thân sự phát triển của báo chí
Đảng lãnh đạo báo chí không phải để hạn chế, trái lại để báo chí thực hiện và

hoàn thành tốt các chức năng của mình. Trong điều kiện một đảng cầm quyền, sự lãnh
đạo của Đảng chính là tạo điều kiện thuận lợi nhất cho báo chí hoạt động.
Sự lãnh đạo của Đảng là nhu cầu nội tại của chính báo chí, và nhờ đó Đảng giúp
cho báo chí nắm vững và bám sát nhiệm vụ chính trị của Đảng trong từng thời kỳ,
những trọng tâm công tác chính của Đảng và Nhà nước trong từng thời điểm. Đảng định
hướng cho báo chí xử lý các vấn đề tư tưởng, lý luận, quan điểm mới phát sinh, nhất là
khi có ý kiến khác nhau. Sự lãnh đạo của Đảng đảm bảo cho báo chí luôn có được lập
trường chính trị đúng trong những tình huống phức tạp của thực tiễn khi có những luồng
thông tin trái chiều nhau. Từ đó hoàn thành tốt chức năng công cụ tư tưởng của mình.
Nếu Đảng không định hướng kịp thời, báo chí sẽ dễ rơi vào thụ động trong công việc,
thậm chí bị mất phương hướng, từ đó xa rời tôn chỉ mục đích, mất dần bạn đọc, bị chính
độc giả phản đối.
Một trong những cách thức lãnh đạo, định hướng báo chí là Đảng cung cấp
thông tin xác thực, toàn diện, cập nhật, cần thiết cho công tác tuyên truyền trên báo chí.
Đây là yếu tố hết sức cần thiết, bởi nó chính là sức sống của báo chí cách mạng. Được
Đảng cung cấp thông tin, báo chí sẽ hoàn thành tốt các chức năng thông tin và tham gia
quản lý xã hội, bởi qua báo chí, quần chúng nhân dân biết được chủ trương, đường lối
của Đảng, từ đó nghe, tin và làm theo Đảng, cũng như Đảng biết được ý chí, nguyện
vọng của dân để Đảng và dân hòa chung ý chí, thống nhất trong hành động. Thiếu các
thông tin chính xác do Đảng cung cấp, báo chí sẽ không nói lên đúng "tiếng nói của
Đảng", có thể chỉ đưa ra các thông tin vụn vặt, phiến diện, sai lệch.
Công tác tư tưởng của Đảng phải phát huy sức mạnh tổng hợp của nhiều binh
chủng trên mặt trận tư tưởng - văn hóa. Báo chí cũng bao gồm nhiều lực lượng, nhiều
kênh truyền thông. Tập hợp, tổ chức tất cả các lực lượng đó thực hiện nhiệm vụ tuyên
truyền chung và phát huy sức mạnh của toàn bộ lực lượng báo chí là công việc và ưu

thế của cơ quan lãnh đạo Đảng. Nếu không có sự tổ chức phối hợp các loại hình của
Đảng để tạo thành một đội quân báo chí thống nhất, tuyên truyền cho nhiệm vụ chung
sẽ dẫn đến tình trạng chồng chéo trong tuyên truyền, hiệu quả tuyên truyền không
những không cao mà thậm chí còn phản tác dụng. Do đó, sức mạnh của các kênh thông

tin chỉ được cộng hưởng và phát huy tối đa khi tất cả đều đặt dưới sự lãnh đạo của
Đảng.
Dựa vào hệ thống tổ chức của Đảng là một điều kiện cơ bản để báo chí phát huy
vai trò của mình trong phê phán các sai phạm của tổ chức đảng, cơ quan nhà nước, cán
bộ, đảng viên. Trong cuộc đấu tranh chống tiêu cực hiện nay, báo chí cần có chỗ dựa
của tổ chức đảng. Thiếu chỗ dựa tin cậy đó, trong không ít trường hợp, thông tin đăng
phát trên báo chí không đem lại sự chuyển biến trong thực tế, mất lòng tin của nhân dân
đối với báo chí.
Có thể thấy rằng, bản thân sự phát triển của báo chí đòi hỏi phải có sự lãnh đạo
của Đảng. Báo chí phát triển càng mạnh càng đòi hỏi phải tăng cường sự lãnh đạo của
Đảng. Hiệu quả hoạt động báo chí phụ thuộc đáng kể vào sự lãnh đạo của Đảng. Xa rời,
thoát ly sự lãnh đạo của Đảng, chắc chắn báo chí sẽ không thực hiện đầy đủ chức năng
của mình.
1.2. NỘI DUNG, PHƯƠNG THỨC LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG ĐỐI VỚI
HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ
1.2.1. Nội dung lãnh đạo của Đảng đối với báo chí
Trong sự nghiệp đổi mới đất nước, Đảng ta tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò
của báo chí đồng thời có nhiều chủ trương, định hướng phát triển báo chí và lãnh đạo
công tác báo chí cho phù hợp với tình hình mới. Sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí
được thể hiện ở những nội dung sau đây.
1.2.1.1. Đảng xác định tôn chỉ, mục đích và đối tượng phục vụ của cơ quan
báo chí
Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Báo chí quy định:

Cơ quan chủ quản báo chí là tổ chức đứng tên xin cấp giấy phép hoạt
động báo chí và trực tiếp quản lý cơ quan báo chí.
Cơ quan chủ quản báo chí có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
1- Xác định, chỉ đạo việc thực hiện tôn chỉ, mục đích, đối tượng
phục vụ và phạm vi phát hành chủ yếu, công suất, thời gian, tần số, phạm vi
tỏa sóng, ngôn ngữ thể hiện của cơ quan báo chí được quy định trong giấy

phép;
2- Chỉ đạo cơ quan báo chí thực hiện nhiệm vụ, phương hướng và kế
hoạch hoạt động, tổ chức bộ máy, xây dựng đội ngũ cán bộ báo chí;
3- Bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức người đứng đầu cơ quan báo
chí trực thuộc sau khi trao đổi ý kiến với cơ quan quản lý nhà nước về báo
chí;
4- Kiểm tra hoạt động của cơ quan báo chí;
5- Tạo điều kiện cần thiết cho cơ quan báo chí hoạt động;
6- Chịu trách nhiệm trước pháp luật trong phạm vi nhiệm vụ, quyền
hạn của mình đối với các sai phạm của cơ quan báo chí trực thuộc [60].
Theo chủ trương của Đảng và theo Luật báo chí hiện hành ở nước ta, khi thành
lập cơ quan báo chí thì cơ quan chủ quản lập hồ sơ theo qui định gửi về Ban Tuyên giáo
Trung ương và Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT). Trong hồ sơ đó, cơ quan chủ
quản cần xác định rõ: tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ, phạm vi và hình thức phát
hành, tổ chức bộ máy nhân sự, kinh phí hoạt động Khi được các cơ quan nêu trên chấp
nhận và đồng ý, cơ quan chủ quản mới được phép ra quyết định thành lập cơ quan báo
chí.
Điều đó có nghĩa là, ngay từ khi thành lập cơ quan báo chí, Ban Bí thư Trung
ương Đảng đã ủy quyền cho Ban Tuyên giáo Trung ương kết hợp với cơ quan quản lý
nhà nước xác định nội dung thông tin, định hướng hoạt động cho cơ quan báo chí thông
qua việc xem xét tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ của cơ quan báo chí. Bởi lẽ, tôn

chỉ, mục đích và đối tượng phục vụ không chỉ qui định mục đích, nội dung, phương
thức hoạt động của cơ quan báo chí mà còn thể hiện rõ vị trí, vai trò của tờ báo đối với
đời sống xã hội.
Mỗi một tờ báo đều phải có tôn chỉ, mục đích rõ ràng, đối tượng phục vụ và
phạm vi phát hành của tờ báo cần phải được xác định chính xác. Có như thế thì tờ báo
mới thực hiện đúng nhiệm vụ chính trị của mình, không đi chệch hướng, không xa rời
tôn chỉ, mục đích đã được xác định. Bên cạnh đó, tờ báo sẽ tìm được một lượng công
chúng nhất định và chủ động trong kế hoạch phát hành.

1.2.1.2. Đảng định hướng chính trị cho hoạt động báo chí
Báo chí cách mạng nước ta được Đảng trao sứ mệnh là người đi tiên phong
trong việc tuyên truyền, giáo dục về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh;
đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; phản ánh thực tiễn xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Đây vừa là tiêu chí qui định chức năng, nhiệm vụ
vừa là môi trường phát triển, là thước đo phẩm giá và hiệu quả của nền báo chí nước
nhà.
Là báo chí cách mạng, yêu cầu hàng đầu của báo chí nước ta là phải có lập
trường chính trị vững chắc, có đường lối chính trị đúng đắn, có mục tiêu chính trị rõ
ràng. Đường lối chính trị của báo chí là cương lĩnh, đường lối của Đảng. Do đó, đường
lối, chủ trương đúng đắn là nội dung lãnh đạo cơ bản, tổng quát nhất của cơ quan báo
chí.
Đường lối của Đảng xác định những quan điểm, mục tiêu, phương hướng chủ yếu
của Đảng, chỉ ra những động lực, hình thức, phương tiện chủ yếu để đạt mục tiêu trong
một thời kỳ tương đối dài. Với nội dung đó, đường lối của Đảng bao quát một hệ thống
quan điểm của Đảng liên quan tới các vấn đề cơ bản nhất của một giai đoạn cách mạng,
nó bao quát toàn diện tất cả các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc
phòng, đối ngoại và có ý nghĩa trong phạm vi cả nước.
Đường lối đúng đắn của Đảng có ý nghĩa cực kỳ to lớn đối với báo chí. Đường lối

đúng đắn tự nó đã chứa đựng những nội dung thông tin có sức sống và cách mạng cho báo
chí; xã hội tiếp nhận báo chí để hiểu sâu hơn đường lối của Đảng. Đường lối của Đảng đề
ra đúng đắn và nhất quán sẽ tránh cho báo chí trong quá trình hoạt động không rơi vào tình
huống mâu thuẫn giữa những điều cần tuyên truyền với hiện thực cuộc sống, không phải né
tránh. Nghị quyết của Đảng không phải là câu trả lời cho tất cả mọi vấn đề, nhưng trên
những vấn đề cơ bản của cách mạng mà có sự khẳng định đúng đắn đã là điều kiện quan
trọng hàng đầu để báo chí phát huy vai trò của mình. Đường lối đúng đắn của Đảng còn tạo
nên một không khí mới, một tư duy mới trong Đảng và trong xã hội, từ đó báo chí có cơ
sở để đổi mới nội dung thông tin và nhất là có những hình thức tuyên truyền toàn diện
hơn, đáp ứng được nhu cầu thông tin của xã hội.

Thực tiễn xã hội luôn vận động, nảy sinh những vấn đề mới mà không phải bao
giờ Đảng cũng kịp thời ra nghị quyết. Khi có những vấn đề mới phát sinh, báo chí cần
có sự chỉ đạo định hướng của trung ương và các cấp ủy Đảng. Hơn nữa, báo chí góp
phần tham gia tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, cung cấp cơ sở khoa học và thực
tiễn để Đảng ra quyết định, hướng dẫn dư luận theo hướng đúng đắn. Trong việc này, sự
chỉ đạo thường xuyên của các cấp ủy là vô cùng quan trọng.
Có thể nói, "toàn bộ sự vận động, phát triển của nền báo chí nước ta phải được
đảm bảo bằng một chế độ chính trị, theo lập trường và hệ tư tưởng của giai cấp vô sản"
[2. tr. 20-21]. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: "Phải có lập trường chính trị
vững chắc. Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì việc khác mới đúng
được. Cho nên báo chí của ta đều phải có đường lối chính trị đúng" [52, tr. 414 ]. Như
vậy, đường lối chính trị của báo chí là cương lĩnh chính trị; là chủ trương, đường lối của
Đảng. Đây cũng chính là sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động báo chí. Đường lối
chính trị đúng sẽ tạo ra bầu không khí mới, tư duy mới trong Đảng và xã hội. Trên cơ sở
đó, báo chí lại có điều kiện để đổi mới nội dung thông tin, thay đổi phương pháp, hình thức
tuyên truyền, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu thông tin của xã hội. Sự định hướng chính
trị của Đảng cho hoạt động báo chí không những đảm bảo cho báo chí không đi lệch
đường lối chính trị của Đảng mà còn tạo điều kiện cho báo chí góp phần tích cực vào
việc động viên quần chúng nhân dân thực hiện đường lối chính trị của Đảng một cách

sáng tạo, có hiệu quả.
1.2.1.3. Đảng cung cấp thông tin chính xác, kịp thời về đường lối, chính sách
và tình hình thực tiễn đất nước cho báo chí
Để cho báo chí thực hiện tốt chức năng là công cụ của công tác tư tưởng, Đảng
phải tổ chức thông tin kịp thời cho báo chí về các hoạt động diễn ra trong quá trình hiện
thực hóa đường lối, chính sách của mình trong xã hội. Việc cung cấp thông tin kịp thời,
chính xác cho báo chí đã được Đảng khẳng định trong các văn bản như: Chỉ thị số 63-
CT/TW; Chỉ thị số 08-CT/TW; Chỉ thị số 22-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương
Đảng. Các văn bản này đều chỉ rõ: "Tạo điều kiện cho các cơ quan báo chí, xuất bản
làm tốt nhiệm vụ bằng cách tăng cường cung cấp thông tin" [28, tr. 3].

Để báo chí làm tốt chức năng thông tin đại chúng của mình, giúp quần chúng
cập nhật thông tin, bản thân báo chí phải là người được tiếp nhận thông tin đầu tiên. Tin tức
càng chính xác, việc xử lý càng thuận lợi. Trong cung cấp thông tin cho báo chí thường
vướng mắc là các tin liên quan đến nội bộ tổ chức, cấp ủy và cán bộ lãnh đạo. Vẫn còn cấp
ủy coi đây là "vùng cấm", báo chí không được phép tìm hiểu. Biết rằng, có những điều cần
giữ bí mật, nhiều thông tin công khai sẽ bất lợi cho đất nước, cho chính trị. Nhà báo chân
chính cần ý thức rõ điều này. Song không vì bảo mật mà che giấu những sai phạm của cán
bộ, nương nhẹ kỷ luật nội bộ, thậm chí che đậy những việc làm sai trái của cả tập thể, cấp
ủy.
Để báo chí có thông tin xác thực, đúng với bản chất sự việc, hiểu được đầy đủ
các nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến các thành tích hoặc khuyết điểm, biết
nên đưa tin, bình luận như thế nào là đúng, phù hợp , không ai khác, chính là các cấp
ủy đảng có thẩm quyền trực tiếp cung cấp thông tin cho báo chí. Việc cung cấp thông
tin đầy đủ, chính xác, kịp thời cho báo chí thì hiệu quả lãnh đạo của Đảng đối với xã hội
sẽ cao hơn. Bên cạnh đó, nhờ có thông tin ngược chiều, nhiều chiều từ báo chí, các
quyết định của Đảng sẽ phản ánh đúng qui luật hơn, đảm bảo tính hiện thực, tính khả thi
cao.
Bên cạnh cung cấp thông tin cho báo chí hoạt động nghiệp vụ, Đảng còn cung