Thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi (Luận văn thạc sĩ)

 
 

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Nguyễn Thị Ngọc Châu

THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG
GÓC THIÊN NHIÊN NHẰM PHÁT TRIỂN
TÍNH TÍCH CỰC NHẬN THỨC CHO TRẺ
MẪU GIÁO 5 – 6 TUỔI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Thành phố Hồ Chí Minh - 2017


 
 

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Nguyễn Thị Ngọc Châu

THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG
GÓC THIÊN NHIÊN NHẰM PHÁT TRIỂN
TÍNH TÍCH CỰC NHẬN THỨC CHO TRẺ
MẪU GIÁO 5 – 6 TUỔI
Chuyên ngành: Giáo dục học (Giáo dục Mầm non)

Mã số: 60 14 01 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. VŨ THỊ NGÂN

Thành phố Hồ Chí Minh – 2017


 
 

LỜI CAM ĐOAN
Với kết quả cuối cùng của luận văn này, tôi xin cam đoan rằng trong quá trình
học tập cũng như nghiên cứu khoa học, tự bản thân tôi đã có những nghiên cứu riêng
dưới sự hướng dẫn của TS. Vũ Thị Ngân.
Do đó, kết quả nghiên cứu trong luận văn này của tôi là hoàn toàn trung thực và
chưa có ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả

Nguyễn Thị Ngọc Châu

 


 
 

LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến:

Quý Thầy Cô, ban lãnh đạo trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh, phòng
Sau Đại học, Khoa Giáo dục Mầm non, các thầy cô đã tham gia giảng dạy và tạo điều
kiện để tôi có thể hoàn thành chương trình Cao học Thạc sĩ chuyên nghành Giáo dục
Mầm non khóa 26.
Ban giám hiệu và toàn thể cán bộ, giáo viên, công nhân viên Trường Mầm non
Hoa Lư – Quận 1, và đông đảo GVMN khối lớp lá đang công tác tại các trường mầm
non khác trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh đã nhiệt tình tạo điều kiện để tôi tiến hành
nghiên cứu đề tài.
Đặc biệt tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Tiến sĩ Vũ Thị Ngân - người hướng
dẫn khoa học, đã giúp đỡ, gắn bó, động viên tôi rất nhiều để tôi hoàn thành luận văn
này.
TP. Hồ Chí Minh, ngày 28 tháng 09 năm 2017
Tác giả

Nguyễn Thị Ngọc Châu


 
 

MỤC LỤC
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Danh mục chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục biểu đồ
MỞ ĐẦU

................................................................................................................. 1

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG GÓC
THIÊN NHIÊN NHẰM PHÁT TRIỂN TÍNH TÍCH CỰC
NHẬN THỨC CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI ........................... 7
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ....................................................................................... 7
1.2.

Một số vấn đề lý luận về tâm lý, nhận thức và tính tích cực nhận thức của
trẻ 5 – 6 tuổi .......................................................................................................... 11
1.2.1.

Đặc điểm phát triển về tâm lý, nhận thức của trẻ 5 – 6 tuổi ............ 11

1.2.2.

Một số vấn đề lý luận về tính tích cực nhận thức ở trẻ 5 - 6
tuổi .................................................................................................. 15

1.3.

Khái niệm về môi trường giáo dục và góc thiên nhiên trong trường mầm
non ........................................................................................................................ 21
1.3.1. Khái niệm môi trường giáo dục trong trường mầm non ................... 21
1.3.2.

Nguyên tắc thiết kế môi trường giáo dục trong trường mầm
non .................................................................................................. 22

1.3.3. Môi trường giáo dục trong mô hình Reggio Emilia.......................... 23
1.3.4. Khái niệm góc thiên nhiên ................................................................ 27
1.3.5. Vai trò của góc thiên nhiên đối với việc phát triển TTCNT cho

trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi. ................................................................... 27
1.4.

Một số vấn đề lý luận về thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát
triển TTCNT cho trẻ 5 – 6 tuổi ............................................................................. 29


 
 

1.4.1

Khái niệm thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển
TTCNT cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ............................................... 29

1.4.2.

Các yêu cầu thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát
huy TTCNT cho trẻ 5 – 6 tuổi ........................................................ 30

1.5.

Tiêu chí đánh giá tính tích cực nhận thức của trẻ 5 – 6 tuổi trong hoạt động
ở góc thiên nhiên .................................................................................................. 32

Kết luận chương 1 ........................................................................................................... 35
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG GÓC THIÊN
NHIÊN NHẰM PHÁT TRIỂN TÍNH TÍCH CỰC NHẬN
THỨC CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 – 6 TUỔI ..................................... 36
2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................................. 36

2.2. Đối tượng và khách thể khảo sát ........................................................................... 36
2.3. Thời gian khảo sát ................................................................................................. 36
2.4. Nội dung và phương pháp khảo sát thực trạng ...................................................... 36
2.5. Kết quả khảo sát và phân tích kết quả ................................................................... 39
2.5.1.

Kết quả nhận thức của GVMN về TTCNT của trẻ 5 – 6 tuổi
khi hoạt động ở góc thiên nhiên. .................................................... 39

2.5.2.

Thực trạng giáo viên mầm non thiết kế và sử dụng góc thiên
nhiên nhằm phát triển TTCNT cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ........... 57

2.5.3.

Kết quả khảo sát thực trạng biểu hiện TTCNT của trẻ 5 - 6
tuổi trong hoạt động ở góc thiên nhiên ........................................... 61

Kết luận chương 2 ........................................................................................................... 68
CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT VÀ THỬ NGHIỆM BIỆN PHÁP THIẾT KẾ, SỬ
DỤNG GÓC THIÊN NHIÊN NHẰM PHÁT TRIỂN TÍNH
TÍCH CỰC NHẬN THỨC CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 – 6
TUỔI ..................................................................................................... 69
3.1.

Nguyên tắc thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT
cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ................................................................................... 69

 
 

3.2

Đề xuất một số biện pháp thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát
triển TTCNT cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi. ............................................................ 72
3.2.1. Đề xuất một số biện pháp thiết kế góc thiên nhiên ........................... 72
3.2.2.

Đề xuất biện pháp sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển
tính tích cực nhận thức của trẻ 5 – 6 tuổi. ...................................... 76

3.3 Tổ chức thử nghiệm ................................................................................................ 78
3.3.1. Mục đích thử nghiệm ......................................................................... 78
3.3.2. Đối tượng thử nghiệm ........................................................................ 78
3.3.3. Vài nét về trường thử nghiệm ............................................................ 79
3.3.4. Quy trình thử nghiệm ......................................................................... 80
3.3.5. Phương pháp đánh giá sau thử nghiệm .............................................. 80
3.3.6. Tiến hành thử nghiệm ........................................................................ 81
3.3.7. Kết quả thử nghiệm ......................................................................... 100
3.3.8. Tính khả thi và hạn chế của phương án thử nghiệm ........................ 114 
Kết luận chương 3 ......................................................................................................... 115
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ SƯ PHẠM .................................................................... 116
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. 118
PHỤ LỤC


 
 

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
 

Đối chứng:

ĐC

Giáo viên mầm non:

GVMN

Thử nghiệm:

TN

Tính tích cực nhận thức:

TTCNT

Thành phố Hồ Chí Minh:

TP.HCM


 
 

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1:

Tiêu chí đánh giá TTCNT của trẻ trong hoạt động ở góc thiên nhiên ........ 33

Bảng 2.1:

Phương pháp, nội dung, công cụ điều tra và cách thực hiện khảo sát
thực trạng ................................................................................................... 36

Bảng 2.2:

Kinh nghiệm và trình độ chuyên môn của giáo viên ................................. 39

Bảng 2.3:

Khái niệm về góc thiên nhiên .................................................................... 40

Bảng 2.4:

Nhận thức của giáo viên về sự cần thiết khi cho trẻ hoạt động ở góc
thiên nhiên ................................................................................................. 42

Bảng 2.5:

Nhận thức của giáo viên về khái niệm TTCNT ......................................... 44

Bảng 2.6:

Nhận thức của giáo viên về những biểu hiện của TTCNT. ....................... 45

Bảng 2.7:

Nhận thức của giáo viên về vai trò của TTCNT ........................................ 47

Bảng 2.8:

Biểu hiện chú ý, hứng thú, thể hiện lòng mong muốn ............................... 48

Bảng 2.9:

Biểu hiện hăng hái, độc lập trong khi hoạt động ....................................... 49

Bảng 2.10: Biểu hiện trẻ có sáng kiến, chủ động tìm kiếm phương thức để giải
quyết nhiệm vụ nhận thức.......................................................................... 50
Bảng 2.11: Thuận lợi của giáo viên khi thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên cho
trẻ. .............................................................................................................. 51
Bảng 2.12: Khó khăn giáo viên gặp phải khi thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên ...... 52
Bảng 2.13: Nhận thức của giáo viên về sự ảnh hưởng của việc thiết kế và sử
dụng góc thiên nhiên đến TTCNT của trẻ. ................................................ 54
Bảng 2. 14: Mức độ mà giáo viên đã thiết kế và tổ chức cho trẻ hoạt động ở góc
thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT. ....................................................... 55
Bảng 2. 15: Mức độ TTCNT của trẻ ............................................................................. 61
Bảng 2. 16: Nhu cầu nhận thức của trẻ ......................................................................... 62
Bảng 2. 17: Sự tập trung chú ý của trẻ .......................................................................... 63
Bảng 2. 18: Tính độc lập, chủ động của trẻ ................................................................... 64
Bảng 2. 19: Khả năng giải quyết nhiệm vụ của trẻ ....................................................... 65
Bảng 2. 20: Ý chí và kết quả đạt được của trẻ............................................................... 66
Bảng 3.1:

Thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT cho trẻ
5 – 6 tuổi trong chủ đề “rễ” ....................................................................... 81

 
 

Bảng 3.2:

Thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT cho trẻ
5 – 6 tuổi trong chủ đề “lá”........................................................................ 91

Bảng 3.3:

Vị trí, diện tích góc thiên nhiên ở nhóm TN trước và sau khi thiết kế. .... 100

Bảng 3.4:

Danh sách đồ dùng, học cụ, vật liệu cho hoạt động ở chủ đề “rễ” và
“lá” ........................................................................................................... 102

Bảng 3.5:

So sánh mức độ TTCNT của trẻ 5 – 6 tuổi khi hoạt động ở góc thiên
nhiên giữa nhóm ĐC và nhóm TN trước TN. ......................................... 108

Bảng 3.6:

So sánh mức độ TTCNT của trẻ 5 – 6 tuổi khi hoạt động ở góc thiên
nhiên của nhóm ĐC và nhóm TN sau khi TN. ........................................ 109

Bảng 3.7:

So sánh mức độ TTCNT của trẻ 5 – 6 tuổi khi hoạt động ở góc thiên
nhiên của nhóm TN trước và sau TN. ..................................................... 111


 
 

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1:

Khái niệm góc thiên nhiên ..................................................................... 41

Biểu đồ 2.2:

Nhận thức của giáo viên về sự cần thiết cho trẻ hoạt động ở góc
thiên nhiên ............................................................................................. 43

Biểu đồ 2.3:

Nhận thức của GVMN về vai trò của TTCNT ...................................... 47

Biểu đồ 2.4:

Mức độ giáo viên thiết kế và tổ chức cho trẻ hoạt động ở góc
thiên nhiên ............................................................................................. 56

Biểu đồ 2.5:

Mức độ TTCNT của trẻ ......................................................................... 61

1
 

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Phát triển giáo dục và đào tạo là nền tảng, động lực thúc đẩy sự phát triển kinh
tế - xã hội trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá hiện nay. Nghị
quyết Hội nghị lần thứ II Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng Sản Việt Nam chỉ rõ
một trong những nhiệm vụ và mục tiêu cơ bản của giáo dục là: “Phát huy tiềm nǎng
của dân tộc và con người Việt Nam, có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của
cá nhân, làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có kỹ
nǎng thực hành giỏi…”.
Trong đó tính tích cực nói chung, tính tích cực nhận thức (TTCNT) của cá nhân
nói riêng được coi như là một phẩm chất quan trọng của nhân cách của con người hiện
nay. TTCNT là yếu tố phản ánh tâm lý của con người. TTCNT biểu hiện tính năng
động, chủ động, độc lập trong nhận thức của cá nhân nhằm phản ánh các đối tượng
một cách tốt nhất. TTCNT có thể và cần hình thành từ lứa tuổi nhỏ, đặc biệt quan
trọng hơn đối với trẻ 5 - 6 tuổi vì trẻ chuẩn bị bước vào trường phổ thông, nơi mà hoạt
động học tập là hoạt động chủ đạo.
Trẻ 5- 6 tuổi xuất hiện một hình thức của tính tích cực hay còn gọi là TTCNT,
trẻ có khả năng giải quyết nhiệm vụ nhận thức với hiệu quả cao bằng việc cố gắng, nỗ
lực huy động ở mức độ cao các chức năng tâm lý, nhận thức, đòi hỏi sự căng thẳng của
trí tuệ đặc biệt là các thao tác tư duy. TTCNT ở trẻ được thể hiện bằng việc trẻ rất
thích quan sát, tìm hiểu, hứng thú với sự vật, hiện tượng và lòng ham muốn hiểu biết
nhiều hơn nữa về một số sự vật và hiện tượng xung quanh, những điều mới lạ và các
sự vật hiện tượng thiên nhiên.
Tìm hiểu môi trường thiên nhiên là một trong những nội dung cơ bản, chiếm vị
trí quan trọng trong chương trình chăm sóc, giáo dục trẻ. Thiên nhiên tác động mạnh

mẽ đến tình cảm và nhận thức của trẻ mầm non. Khi được tiếp xúc với thiên thiên trẻ
luôn hào hứng và tham gia vào trải nghiệm một cách tích cực. Việc thiết kế và tổ chức
cho trẻ sử dụng góc thiên ở trường mầm non sẽ cung cấp cho trẻ những cơ hội được
kết nối và khám phá thiên nhiên, giúp trẻ hứng thú hơn vào hoạt động nhận thức, hình


2
 

thành, củng cố và phát triển những tri thức sơ đẳng về sự vật, hiện tượng, phát triển
các quá trình tâm lý. “Hãy tạo mọi điều kiện cho trẻ đến với thiên nhiên càng nhiều
càng tốt…vì càng nhìn, càng nghe nhiều màu sắc, âm thanh của thiên nhiên được bao
nhiêu, thì cảm giác và tri giác của con người càng trở nên nhạy bén và tinh tế bấy
nhiêu và phạm vi xúc cảm biểu hiện sự phát triển tinh thần của con người càng rộng
lớn bấy nhiêu” [43]. Do đó góc thiên nhiên ở trường mầm non như một kho tàng vô
tận làm giàu tâm hồn trẻ thơ, đó chính là cơ sở đầu tiên để phát triển trí tuệ, phát huy
TTCNT cho trẻ.
Những đề tài nghiên cứu gần đây đã nêu lên được tầm quan trọng của việc đưa
thiên nhiên vào trong lớp học cho trẻ, cũng như nêu lên những biện pháp phát triển
TTCNT cho trẻ trong quá trình tìm hiểu môi trường thiên nhiên. Mặc dù vậy, góc thiên
nhiên ở các trường mầm non hiện nay cũng như quá trình trẻ được hoạt động và sử
dụng góc thiên nhiên của trẻ mẫu giáo còn nhiều hạn chế. Việc thiết kế và tổ chức góc
thiên nhiên chưa xuất phát từ vốn kinh nghiệm, nhu cầu, nguyện vọng, sở thích của trẻ.
Góc thiên nhiên ở các trường còn khá đơn điệu, cứng nhắc, chưa chú ý đến tính hấp
dẫn, đa dạng và kích thích của góc thiên nhiên do đó chưa phát huy được TTCNT của
trẻ.
Xuất phát từ những lí do trên chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Thiết kế và sử
dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi”.
2. Mục đích nghiên cứu
Thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên phù hợp với hứng thú và nhu cầu nhận thức

nhằm phát triển TTCNT cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi tại một số trường mầm non ở
Thành phố Hồ Chí Minh.
3. Giới hạn đề tài nghiên cứu
Giới hạn nội dung nghiên cứu: đề tài tập trung nghiên cứu thiết kế và sử dụng
góc thiên nhiên trong lớp học nhằm phát triển TTCNT cho trẻ 5 – 6 tuổi.
Địa bàn nghiên cứu: đề tài dự kiến tiến hành nghiên cứu ngẫu nhiên trên trẻ
mẫu giáo 5 – 6 tuổi của một số trường mầm non tại TP.HCM.
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu


3
 

Khách thể nghiên cứu: môi trường học tập khám phá khoa học của trẻ mẫu giáo
5 – 6 tuổi.
Đối tượng nghiên cứu: thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển
TTCNT cho trẻ 5 – 6 tuổi.
5. Giả thuyết nghiên cứu
Thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên cho trẻ 5 – 6 tuổi nhận thức - khám phá
khoa học ở một số trường mầm non hiện nay còn hạn chế, chưa tạo nên đươc sự hứng
thú và chủ động tích cực cho trẻ khi hoạt động. Nguyên nhân do giáo viên mầm non
(GVMN) chưa thiết kế và tổ chức hoạt động học trong góc thiên nhiên phù hợp với
hứng thú, nhận thức của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi. Vì vậy, nếu giáo viên chú trọng thiết
kế, tổ chức hoạt động học tích cực, chủ động trong góc thiên nhiên dựa trên vốn kinh
nghiệm, sự hứng thú tìm hiểu cái mới, tạo cơ hội cho trẻ được giải quyết những tình
huống có vấn đề, trẻ được tự do trải nghiệm, TN (thử nghiệm) thì TTCNT của trẻ 5 – 6
tuổi sẽ được phát triển.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm
phát triển tính tích cực nhận thức cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi của đề tài

như:
- Khái niệm về môi trường giáo dục, nguyên tắc thiết kế môi trường giáo dục –
học tập,…
- Triết lý giáo dục Reggio Emilia, môi trường giáo dục theo mô hình Reggio
Emilia.
- Khái niệm góc thiên nhiên, khái niệm về thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên.
- Khái niệm tính tích cực, khái niệm TTCNT, đặc điểm tích cực nhận thức của trẻ
MG 5 - 6 tuổi, yếu tố ảnh hưởng đến TTCNT của trẻ, v.v….
- Tiêu chí đánh giá TTCNT của trẻ khi hoạt động ở góc thiên nhiên.
- Trên cơ sở lý luận đó xác định các nội dung - tiêu chí để quan sát, phân tích
việc thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên phù hợp với việc phát triển TTCNT và phù
hợp với trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi.


4
 

6.2. Khảo sát thực trạng thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển
tính tích cực nhận thức cho trẻ 5 – 6 tuổi
Tìm hiểu, phân tích, đánh giá kết quả thực trạng thiết kế và sử dụng góc thiên
nhiên để phát triển TTCNT cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ở một số lớp/ trường mầm non
TP.HCM.
6.3. Đề xuất và thử nghiệm biện pháp thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên
nhằm phát triển tính tích cực nhận thức cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi
- Cơ sở để đề xuất nguyên tắc thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển
TTCNT cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi.
- Nguyên tắc thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT cho trẻ
mẫu giáo 5 – 6 tuổi.
- Đề xuất biện pháp thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT
cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi.

- Tổ chức thử nghiệm sư phạm nhằm kiểm tra tính khả thi và hiệu quả giáo dục
của biện pháp thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT cho trẻ mẫu
giáo 5 – 6 tuổi mà đề tài đã đề xuất.
7. Phương pháp nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu và hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu đã nêu trên chúng tôi
sử dụng các phương pháp sau:
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Phân tích, tổng hợp tài liệu nhằm mục đích xây dựng hệ thống khái niệm công
cụ, tìm quan điểm nghiên cứu riêng cho đề tài: “Thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên
nhằm phát triển tích cực nhận thức cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi”.
7.2. Phương pháp quan sát
Mục đích quan sát: tìm hiểu thực trạng thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên
nhằm phát triển TTCNT cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi.Tìm hiểu thực trạng mức độ biểu
hiện TTCNT của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động khám phá ở góc thiên nhiên.
7.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Xây dựng bảng hỏi và điều tra nhận thức của giáo viên đang dạy lớp mẫu giáo 5
– 6 tuổi/ ban giám hiệu nhằm mục đích tìm hiểu về:


5
 

- Biện pháp thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên của GVMN.
- Nhận thức của GVMN về việc phát triển TTCNT cho trẻ 5 - 6 tuổi, tầm quan
trọng, mức độ thường xuyên thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên.
- Nhận thức của GVMN về những biểu hiện và mức độ TTCNT của trẻ trong khi
hoạt động ở góc thiên nhiên.
- Những khó khăn, thuận lợi của GVMN trong quá trình thiết kế và sử dụng góc
thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi.
- Nhận xét của giáo viên và Ban giám hiệu về biện pháp thiết kế và sử dụng góc

thiên nhiên sau khi tiến hành thử nghiệm
7.4. Phương pháp thử nghiệm
Mục đích: tìm hiểu tính khả thi của một số biện pháp thiết kế và sử dụng góc
thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ở 2 nhóm lớp TN và
ĐC ở trường Mầm non.
7.5. Phương pháp xử lý số liệu
Sử dụng phần mềm Microsoft Excel để xử lý thống kê kết quả khảo sát với hai
thông số cơ bản là tỷ lệ phần trăm, giá trị trung bình cho các nội dung trong phiếu
khảo sát. Từ đó liên hệ kết quả với lý thuyết, phân tích và lí giải kết quả.
8. Đóng góp mới của đề tài
Để tài góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về TTCNT của
trẻ 5 – 6 tuổi, thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên, TTCNT của trẻ 5 – 6 tuổi khi hoạt
động ở góc thiên nhiên.
Bên cạnh đó đề tài cũng đưa ra những quan điểm giáo dục và đề xuất biện pháp
thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT cho trẻ 5 – 6 tuổi.
9. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận đề tài gồm có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển tính
tích cực nhận thức cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi.
Chương 2: Thực trạng thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển tính tích
cực nhận thức cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi.


6
 

Chương 3: Đề xuất và thử nghiệm biện pháp thiết kế góc thiên nhiên nhằm phát triển
tính tích cực nhận thức cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi.
 
 

 
 
 
 
 
 


7
 

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG GÓC
THIÊN NHIÊN NHẰM PHÁT TRIỂN TÍNH TÍCH CỰC NHẬN THỨC CHO
TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Tầm quan trọng của việc thiết kế môi trường và cho trẻ được học hỏi, khám phá
thông qua thiên nhiên không phải là một điều mới mẻ, điều này đã được các nhà giáo
dục, các tổ chức đề cập đến từ lâu.
Sybil Kritchevsky và Elizabeth Prescott (1969), đã dựa trên những quan sát về
sự ảnh hưởng của việc thiết kế môi trường lớp học đến hành vi của trẻ và giáo viên
ông đã cho thấy rằng: giáo viên có thể thay đổi môi trường giáo dục để đạt được mục
tiêu mới hay giải quyết các vấn đề hiện có. Ông nhấn mạnh đến tầm quan trọng của
việc thiết kế môi trường lớp học phù hợp với nhu cầu và kinh nghiệm của trẻ. Các nhà
nghiên cứu về sự tương tác giữa trẻ nhỏ và môi trường giáo dục đã đồng tình với kết
quả quan sát của Kritchevsky và Prescott rằng không gian và sự sắp xếp môi trường
ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển của trẻ [52].
Jear. R.Feldman (1998) đã cho rằng cách bố trí, tổ chức phòng lớp học của trẻ
sẽ có một tác động mạnh mẽ lên trẻ, lên hành vi và việc học tập của trẻ. Vì hàng ngày
trẻ học hỏi được là nhờ tác động qua lại với môi trường, cho nên các loại vật dụng và
thiết bị bạn trang bị cho chúng đều có tầm quan trọng cực kì lớn [4].

Bên cạnh đó Joseph Schwab (1973), một nhà tiên phong hiện đại trong các
nghiên cứu chương trình giảng dạy, đã cho rằng các nhà hoạch định chương trình nên
cân nhắc năm yếu tố: người học, giáo viên, chủ đề, chuyên gia làm chương trình và
môi trường. Năm yếu tố này ngang bằng ảnh hưởng đến quá trình học của trẻ [51]. 
Và ý tưởng giáo dục ý thức sống hòa hợp với thiên nhiên và sử dụng thiên
nhiên như là một phương tiện giáo dục không phải là ý tưởng hoàn toàn mới trong
giáo dục học, mà nó là sợi chỉ đỏ xuyên suốt mọi học thuyết giáo dục nhân đạo, tiến
bộ. Những nhà giáo dục vĩ đại trên thế giới (Ia. A. Komenxki, J. J. Russo, L.N.
Tolstoi, A. C. Makarenko, V.A. Xukhomlinxki… ) cho rằng trong môi trường thiên
nhiên có những điều kiện lý tưởng để thể hiện bản chất của con người và hình thành


8
 

nhân cách. Bản thân vấn đề môi trường không phải chỉ được xem một cách đơn giản là
hoạt động bảo vệ thiên nhiên, mà trước nhất phải được coi là một sự thống nhất giữa
con người và môi trường thiên nhiên [28].
Friedrich Froebel - Người đầu tiên sáng lập nền giáo dục thời thơ ấu vào thế kỉ
XIX và đề cao tầm quan trọng của môi trường đối với sự phát triển của trẻ. Ông quan
niệm rằng “mỗi trường mầm non nên có những khu vườn riêng dành cho mỗi trẻ, kèm
theo đó là một khu vườn chung (cánh đồng, hay khu rừng) cho tất cả cùng nhau học
tập. Nhà giáo dục tổ chức vườn trẻ cho trẻ và cho trẻ sử dụng khu vườn của mình như
ý định mà trẻ mong muốn, tại khu vườn này trẻ sẽ được chơi và TN, trẻ đạt được kinh
nghiệm trực tiếp cho bản thân”. Froebel tin rằng trẻ em nên phát triển hài hoà với thiên
nhiên [53].
Chiến lược giáo dục quốc gia 2010 – 2030 của chính phủ New Zealand đã nêu
lên những lợi ích của việc cho trẻ em được kết nối với thiên nhiên. Các nhà nghiên cứu
đã cho thấy trẻ thường xuyên được trực tiếp tiếp xúc với thiên nhiên có thể: cải thiện
khả năng học tập, sáng tạo, phát triển nhận thức, hợp tác, linh hoạt và tự nhận thức,

phát triển tình yêu thiên nhiên và nền tảng cho sự phát triển hành vi có trách nhiệm với
môi trường [49].
Ở Việt Nam trong các tác phẩm như: Thiên nhiên – người thầy lớn của Khoo
Kim choo do Thanh Thủy dịch đã cho ta thấy vai trò quan trọng của thiên nhiên: thiên
nhiên cung cấp vô vàn cơ hội học bằng cách trải nghiệm 5 giác quan và bằng trí óc,
gợi lên hứng thú, quan tâm, mở rộng sự hiểu biết và tăng vốn từ, kích thích sự tò mò,
cung cấp hàng loạt cơ hội học và là nguồn gốc của vô vàn điều thú vị. Và Khoo Kim
choo cho rằng “nên mang thiên nhiên vào nhà và hãy trang bị cho trẻ những dụng cụ
khám phá thiên nhiên, giáo viên hãy là người hướng dẫn và là người tiên phong” [21].
Nguyễn Thị Thu Hiền, Nguyễn Thị Xuân, Nguyễn Thị Thảo đã nêu lên một số
biện pháp nhằm phát huy TTCNT của trẻ 5 - 6 tuổi trong quá trình tìm hiểu môi
trường thiên nhiên như sử dụng các tình huống có vấn đề, sử dụng biện pháp cá thể
hóa, [10], [11] hệ thống câu hỏi sử dụng trong quá trình quan sát thiên nhiên có tác
dụng kích thích, duy trì hứng thú và nhu cầu nhận thức của trẻ, tích cực hóa hoạt động
của các giác quan và các thao tác tư duy cho trẻ và tổ chức cho trẻ làm quen với cây


9
 

cối và các con vật ở môi trường sống trong góc thiên nhiên góp phần hình thành ở trẻ
những biểu tượng đúng đắn về thế giới xung quanh và hình thành những phẩm chất
tâm lý của trẻ [38].
Bên cạnh đó vấn đề thiết kế môi trường thiên nhiên cho trẻ cũng được nhóm
các tác giả đề cập đến như: Nguyễn Thị Hồng Sương đã nêu lên các bước hình thành
vườn sinh thái, cách sắp xếp, bố trí trang thiết bị, đồ chơi để tổ chức cho trẻ quan sát
[35]. Tác giải Minh Hồng trong bài viết “Khu thiên nhiên trong trường mẫu giáo”
cũng đã đưa ra gợi ý về những loại cây trồng và vật nuôi nên nuôi ở góc thiên nhiên,
những lưu ý khi đưa những loại cây trồng, và con vật nuôi ở trường mẫu giáo.
TS. Hoàng Thị Phương đã cho rằng “quá trình giáo dục cho trẻ nói chung và

quá trình cho trẻ được làm quen với các đối tượng trong môi trường xung quanh nói
riêng không nên chỉ chú ý đến việc cung cấp cho trẻ khối lượng tri thức, mà phải trang
bị cho trẻ cách nghĩ, cách hành động và khả năng khám phá bản chất sự vật, hiện
tượng” [29]. Để làm được điều đó cần hình thành cho trẻ kỹ năng nhận thức và thái độ
nhận thức tích cực giúp trẻ chủ động, tự giác trong quá trình nhận thức và tư tưởng về
TTCNT của trẻ đã có từ lâu ngay từ thời cổ đại đã được các nhà sư phạm tiền bối đề
cập tới. Chúng ta có thể điểm qua một số quan điểm tiêu biểu của một số nhà triết học
và giáo dục học:
J.A.Comenxki (1592 – 1670) nhà giáo dục kiệt xuất người Tiệp Khắc thế kỉ 17
đã nói giáo dục có mục đích đánh thức năng lực nhạy cảm. Phán đoán đúng đắn, phát
triển nhân cách…Hãy tìm ra những biện pháp để phát huy tính tích cực của người học
và cho phép giáo viên dạy ít hơn, học sinh học nhiều hơn. Ông cho rằng sai lầm nhất
của giáo viên là “nhồi” những tri thức nguyên vẹn vào đầu trẻ. Theo ông trẻ tích cực
nhận thức không chỉ đơn thuần là ngồi nghe mà phải tìm hiểu bản chất của sự vật hiện
tượng [39].
J.J. Rutxo (1712 – 1778) nhà giáo dục nổi tiếng của Pháp thế kỉ 18 đã cho rằng
trẻ em phải tích cực giành lấy kiến thức bằng cách tìm hiểu, khám phá, sáng tạo. Toàn
bộ tư tưởng nổi bật của ông là “Giáo dục không được áp đặt. Nhà giáo dục phải đáp
ứng mọi yêu cầu đòi hỏi của trẻ” [31].


10
 

K.D.Usinxki thế kỷ 19 nhấn mạnh tầm quan trọng của việc điều khiển, dẫn dắt
trẻ của giáo viên. Ông cho rằng khi cần dạy cho trẻ điều gì đó, chỉ cần cho trẻ tự quan
sát, tự phát biểu ý kiến của mình, tưởng tượng và nhớ lại những gì đã quan sát được và
rút ra kết luận là có hiệu quả nhất [39].
J.Dewey ( 1859 – 1952) ông đánh giá cao vốn kinh nghiệm của trẻ. Giáo viên
chỉ là người hướng dẫn, trẻ là chủ thể của nhận thức. Nhà giáo dục hãy đáp ứng mọi

nhu cầu của trẻ, còn trẻ thì phải tích cực hoạt động [39].
Brunet (thế kỉ 20) theo ông muốn học tập hay giải quyết một vấn đề người học
phải biết tìm tòi, khám phá ra phương cách khác nhau. Do đó nhiệm vụ của giáo viên
là làm thế nào để khuyến khích phát triển khả năng tìm tòi khám phá đó của trẻ. Đây
chính là tư tưởng cốt lõi của việc phát huy tính tích cực, độc lập trong nhận thức, củng
cố tư duy, ngôn ngữ cho trẻ [39].
I.A.Kairo (1954) tất cả cá nhà giáo dục trứ danh đều chủ trương trong giảng
dạy phát triển tính tích cực và tính độc lập của trẻ. Trẻ không bao giờ thực sự nắm
vững kiến thức nếu người thầy đem đến cho trẻ dưới dạng chuẩn bị sẵn [14].
I.F. Kharlamov (1975) theo ông tính tích cực của con người biểu hiện trong
hoạt động. Ông đã viết tính tích cực là trạng thái hoạt động của chủ thể, nghĩa là của
con người hành động và giáo dục tạo nên những điều kiện cần thiết để kích thích hoạt
động nhận thức của trẻ, còn việc nắm kiến thức thì tùy theo mức độ tích cực hoạt động
trí tuệ và lòng ham hiểu biết của mỗi trẻ, dĩ nhiên phải kể đến năng khiếu trí tuệ nữa
[14].
Vấn đề phát huy TTCNT không phải là vấn đề mới nhưng nó luôn là một trong
những vấn đề cấp thiết của việc cải tiến, đổi mới, nâng cao chất lượng dạy học trong
mọi giai đoạn phát triển của nền giáo dục Việt Nam và thế giới. Để phát huy TTCNT
của trẻ cần tạo mọi điều kiện và cơ hội để trẻ được hoạt động, trải nghiệm và khám
phá, môi trường được xem như là một trong những yếu tố, phương tiện góp phần phát
huy TTCNT ở trẻ, đặc biệt hơn đó là môi trường thiên nhiên – nơi chứa đựng vô vàng
điều hấp dẫn, kì diệu và thú vị đối với trẻ.
Tóm lại, qua tìm hiểu những quan điểm giáo dục, nghiên cứu công trình của các
nhà khoa học trong và ngoài nước chúng ta nhận thấy vấn đề thiết kế và sử dụng góc


11
 

thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT của học sinh nói chung, của trẻ mẫu giáo nói

riêng luôn là một vấn đề quan trọng và cần thiết. Ở độ tuổi 5 - 6 tuổi, việc phát triển
TTCNT của trẻ trong các hoạt động tìm hiểu thiên nhiên có ý nghĩa to lớn đối với sự
hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Tuy nhiên làm thế nào để môi trường thiên
nhiên trong lớp học có thể đánh thức năng lực nhạy cảm của trẻ? Làm thế nào để tìm
ra những biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của trẻ trong khi hoạt động ở góc
thiên nhiên và cho phép giáo viên dạy ít hơn, trẻ học nhiều hơn ?. Làm thế nào để
khuyến khích phát triển khả năng tìm tòi khám phá của trẻ, tích cực giành lấy kiến
thức bằng cách tìm hiểu, khám phá, sáng tạo thông qua hoạt động ở góc thiên nhiên là
những vấn đề cần phải nghiên cứu sâu sắc hơn để đáp ứng yêu cầu đổi mới phương
pháp phát huy tính độc lập, tích cực của trẻ mầm non hiện nay.
1.2. Một số vấn đề lý luận về tâm lý, nhận thức và tính tích cực nhận thức của
trẻ 5 – 6 tuổi
1.2.1. Đặc điểm phát triển về tâm lý, nhận thức của trẻ 5 – 6 tuổi
Hiệu quả của việc thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên phụ thuộc vào chính chủ
thể nhận thức đó là trẻ. Để tác động giáo dục lên hoạt động nhận thức của trẻ có hiệu
quả thì nhà giáo dục cần nắm vững những đặc điểm tâm lý nói chung và khả năng
nhận thức nói riêng của trẻ theo từng lứa tuổi để hiểu bản chất của quá trình nhận thức
ở trẻ, những khó khăn mà trẻ có thể gặp phải trong quá trình nhận thức. Biện pháp
thiết kế và sử dụng góc thiên nhiên nhằm phát triển TTCNT của trẻ mẫu giáo 5 – 6
tuổi cũng vậy, nó chỉ đạt hiệu quả khi nhà giáo dục nắm được đặc điểm tâm lý và khả
năng nhận thức của trẻ ở độ tuổi này.
1.2.1.1. Cảm giác – tri giác
Ở trẻ 5 – 6 tuổi độ nhạy cảm của các giác quan được nâng cao, cảm giác trở nên
chính xác hơn, hành động tri giác của trẻ hoàn thiện hơn. Khi yêu cầu trẻ tri giác và
gọi tên đối tượng mới thì trẻ 5 – 6 tuổi dùng mắt quan sát từ mọi phía một cách trình
tự, tỉ mỉ nhưng thường vẫn chú ý đến điểm nổi bậc của vật. Đến 6 tuổi, trẻ không cần
hành động với vật thật nữa mà có thể sử dụng thị giác để mô tả vật, nhưng khi gặp một
đối tượng mới trẻ vẫn muốn hành động với đối tượng đó (sờ, nắn…).Vận động của tay
trẻ với đối tượng tri giác diễn ra theo hướng trẻ sờ mó đối tượng bằng hai bàn tay,

12
 

khảo sát kỹ lưỡng viền và từng dấu hiệu đặc trưng (chỗ lồi lõm) của đối tượng. Như
vậy, ở trẻ sự chuyển từ hành động định hướng bên ngoài thành hành động tri giác theo
cơ chế chuyển từ ngoài vào trong. Tốc độ hoàn thiện các hành động tri giác tăng lên
mạnh mẽ trong điều kiện giáo dục có tổ chức. Chính nhờ sự linh hoạt, nhạy cảm, mềm
dẻo của các giác quan mà quá trình nhận thức của trẻ diễn ra nhanh chóng và hiệu quả.
1.2.1.2. Chú ý của trẻ
Điểm đặc trưng cho chú ý của trẻ mẫu giáo là chú ý không chủ định, nó gắn liền
với những đặc điểm của đối tượng nhưng có xu hướng ngày càng tập trung và bền
vững hơn. Chú ý của trẻ đầu lứa tuổi mẫu giáo phản ánh hứng thú của trẻ đối với đối
tượng xung quanh và những hành động hoàn thành đối với đối tượng đó. Trẻ chỉ tập
trung chú ý khi nào hứng thú còn tồn tại. Sự xuất hiện của một đối tượng mới lập tức
gây ra sự chuyển chú ý sang đối tượng ấy. Đến giữa tuổi 5 - 6 tuổi khả năng chú ý của
trẻ đã có tính chủ định, trẻ bắt đầu điều khiển sự chú ý, biết tự giác hướng chú ý của
mình vào những đối tượng cần thiết. Chú ý có chủ định được phát triển trong quá trình
giáo dục. Nó được hình thành và phát triển mạnh với những loại kích thích mới. Mặc
dù đã có chú ý có chủ định, song ở trẻ mẫu giáo, chú ý không chủ định vẫn chiếm ưu
thế trong suốt giai đoạn này. Vì vậy khi tổ chức hoạt động trí tuệ cho trẻ, GVMN nên
giáo dục năng lực điều khiển chú ý, năng lực chú ý có chủ định bền vững cho trẻ. Để
trẻ đặt nhiệm vụ nhận thức cụ thể, tiếp thu kiến thức có hệ thống, để từ đó kích thích
hứng thú nhận thức của trẻ phát triển.
1.2.1.3. Trí nhớ của trẻ
Trí nhớ có chủ định của trẻ 5 - 6 tuổi phát triển, từ chỗ trẻ chưa biết đặt một
nhiệm vụ ghi nhớ gì cả, dần chuyển sang ghi nhớ có mục đích. Trẻ thường nhớ những
gì gây hứng thú hoặc gây ấn tượng mạnh cho trẻ.Trẻ tự xác định nội dung ghi nhớ và
biết sử dụng thủ thuật ghi nhớ như nhắc lại các từ theo người lớn, nhẩm to hoặc nhẩm
thầm, nhắc đi nhắc lại, xác định mối quan hệ giữa chúng…Trẻ biết nhớ theo điểm tựa,

phân loại, tạo nhóm khi nhớ. Khả năng nhận lại và tái hiện lại ở trẻ tương đối chính
xác.Trẻ biết tách nhiệm vụ ghi nhớ và nhớ lại, trẻ thực hiện một số biện pháp ghi nhớ
do người lớn gợi ý, trẻ nắm được một số thủ thuật ghi nhớ.Trí nhớ của trẻ 5 – 6 tuổi
vẫn đặc trưng bởi trí nhớ trực quan - hành động. Để rèn luyện trí nhớ cho trẻ 5 – 6 tuổi


13
 

giáo viên cần phải dùng nhiều loại dụng cụ trực quan, cho trẻ được hành động với đồ
vật, nội dung ghi nhớ phù hợp với yêu cầu và hứng thú của trẻ, sử dụng đồ chơi tạo
được cho trẻ những cảm xúc mạnh mẽ, ấn tượng xâu sắc, làm cho trẻ nhớ lâu, đầy đủ
và sâu sắc hơn.
1.2.1.4 Tư duy của trẻ
Sự phát triển tư duy ở độ tuổi này mạnh mẽ về kiểu loại và thao tác. Ở trẻ, xuất
hiện kiểu tư duy trực quan hình tượng mới – tư duy trực quan sơ đồ và những yếu tố
của tư duy logic. Nhờ vậy, trẻ thiết lập nhanh chóng các mối quan hệ giữa các sự vật
hiện tượng, giữa mới và cũ, gần và xa….
Tư duy trực quan hình tượng của trẻ phát triển mạnh và chiếm ưu thế, nhờ kiểu
tư duy này trẻ có thể lĩnh hội được những khái niệm đơn giản, những thao tác logic
đơn giản bằng hình ảnh. Cuối tuổi 5 - 6 tuổi xuất hiện kiểu tư duy trực quan sơ đồ, loại
tư duy này giúp trẻ phản ánh mối liên hệ giữa hình ảnh sự vật và sự tồn tại khách quan
của sự vật trong không gian, không bị phụ thuộc vào hành động hay ý muốn chủ quan.
Chính sự phản ánh những mối liên hệ khách quan này là điều kiện cần thiết để trẻ lĩnh
hội tri thức một cách khái quát.Trẻ 5 - 6 tuổi có khả năng hiểu một cách dễ dàng và
nhanh chóng về cách biểu diễn sơ đồ và sử dụng có kết quả những sơ đồ đó để tìm
hiểu sự vật (trẻ phản ánh liên hệ tồn tại khách quan mà không bị phụ thuộc vào hành
động hay ý muốn chủ quan của trẻ. Trẻ lĩnh hội tri thức ở trình độ khái quát cao, hiểu
được bản chất của sự vật). Yếu tố của tư duy logic xuất hiện ở trẻ 5 - 6 tuổi, trong thời
gian này trẻ bắt đầu hiểu rằng có thể biểu thị một sự vật hay một hiện tượng nào đó

bằng từ ngữ hay các kí hiệu khác khi phải giải những bài toán tư duy độc lập. Trẻ 5 - 6
tuổi đặc biệt nhạy cảm với những hình tượng cụ thể sinh động của các sự vật hiện
tượng của hiện thực và tiếp thu những tri thức được biểu hiện dưới dạng trực quan –
hình tượng là dễ dàng hơn hết.
1.2.1.5. Tưởng tượng của trẻ
Trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi xuất hiện tưởng tượng tích cực. Tưởng tượng tích cực
phát triển mạnh và thể hiện trong sự tự lập, sáng tạo của trẻ. Tưởng tưởng của trẻ bắt
đầu mang tính độc lập, không phụ thuộc vào các hoạt động thực tiễn.


14
 

Tưởng tượng của trẻ có thể cùng với tư duy để giải quyết vấn đề.Tưởng tượng
tái tạo của trẻ mang tính tích cực cao, trẻ không chỉ tưởng tượng tái tạo lại những gì đã
biết mà bắt đầu dựa trên cơ sở suy nghĩ riêng và dần tiến tới tưởng tượng sáng tạo.
Hình ảnh tưởng tượng của trẻ 5 – 6 tuổi vẫn chưa mang tính xã hội cao, tưởng tượng
của trẻ vẫn chưa mang dấu ấn cộng đồng, chủ yếu mang ý nghĩa cho mình, còn gắn
chặt với hứng thú của trẻ. Khi trẻ hứng thú với một đối tượng nhất định thì các yếu tố
thuộc về tưởng tượng mới bộc lộ. Tưởng tượng sáng tạo của trẻ 5 – 6 tuổi gắn liền với
cảm xúc. Cảm xúc càng sâu sắc thì tưởng tượng sáng tạo càng phù hợp với tình cảm.
Tưởng tượng sáng taọ của trẻ được hình thành và phát triển trong các hoạt động của
trẻ. Nếu hoạt động của trẻ được tổ chức một cách hấp dẫn, thu hút và lôi cuốn trẻ thì
tưởng tượng sáng tạo có điều kiện phát triển hơn.
1.2.1.6. Ngôn ngữ của trẻ
Ngôn ngữ của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi phát triển mạnh cả về mặt phát âm, vốn
từ, ngữ pháp. Trẻ sử dụng tiếng mẹ đẻ thành thạo trong sinh hoạt hằng ngày. Trẻ 5 - 6
tuổi đã biết sử dụng ngữ điệu một cách phù hợp với nội dung giao tiếp.Vốn từ của trẻ
5 - 6 tuổi tích lũy được khá phong phú không những chỉ về danh từ mà cả về động từ,
tính từ, liên từ. Trẻ nắm được vốn từ trong tiếng mẹ đẻ đủ để diễn đạt các mặt trong

đời sống. Trong khi sử dụng ngôn ngữ trẻ đã bắt đầu hiểu nghĩa của từ và nguồn gốc
của nó. Ngôn ngữ mạch lạc thể hiện một trình độ phát triển tương đối cao, dần dần
ngôn ngữ của trẻ ít phụ thuộc vào tình huống hơn. Ở độ tuổi này trẻ hay đặt câu hỏi và
có nhu cầu giải thích cho các bạn cùng tuổi, người lớn những điều mà trẻ cần họ hiểu.
Nhìn chung trẻ 5 - 6 tuổi có khả năng nắm được ý nghiã của từ vựng thông dụng, phát
âm đúng sự phát âm của người lớn, biết dùng ngữ điệu phù hợp với hoàn cảnh giao
tiếp, nói đúng hệ thống ngữ pháp phức tạp bao gồm những quy luật ngôn ngữ tinh vi
về phương diện cú pháp, về phương diện tu từ, nói năng mạch lạc, thoải mái. Đây là
một điều kiện cơ bản để hoàn thiện các chức năng tâm lý người có khả năng tư duy và
giao tiếp với mọi người.
1.2.1.7. Ý chí của trẻ
Trẻ 5 - 6 tuổi có những nổ lực ý chí tương đối lâu, tuy phạm vi vận dụng và địa
vị của chúng trong hành vi của trẻ còn hạn chế. Chính vì vậy, chưa thể bắt buộc trẻ 5 -