LUẬN văn LUẬT HÀNH CHÍNH PHÂN cấp QUẢN lý HÀNH CHÍNH NHÀ nước lý LUẬN và THỰC TIỄN

TR

GIÁO D C VÀ ÀO T O
NG
I H C C N TH
KHOA LU T

›&š

LU N V N T T NGHI P
Tài:

PHÂN C P QU N LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ
C LÝ LU N VÀ TH C TI N

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

CÁN B H

NG D N:

SINH VIÊN TH C HI N:

TR N TH Y QU C THÁI
MÔN HÀNH CHÍNH

NGUY N THÀNH KH M
MSSV: 5044039
L P: LU T HÀNH CHÍNH 30

05/2008

tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

M CL C

Trung

L i nói u-------------------------------------------------------------------------------------2
CH
NG 1: LÝ LU N CHUNG V PHÂN C P NHÀ N
C -----------------3
1.1.Khái ni m phân c p qu n lý nhà n c. ---------------------------------------------3
1.1.1Qu n lý và qu n lý nhà n c.----------------------------------------------------------3
1.1.2. Phân c p qu n lý nhà n c. ----------------------------------------------------------5
1.2. C s lý lu n v m i quan h gi a trung ng và a ph ng. ---------------6
1.2.1. B n ch t c a m i quan h gi a trung ng và a ph ng. ---------------------6
1.2.2. Nguyên t c xác nh m i quan h gi a trung ng và a ph ng -------------6
1.3. Ý ngh a, vai trò, m c tiêu, nguyên t c, n i dung phân c p-------------------- .7
1.3.1. M c tiêu, ý ngh a, vai trò c a phân c p qu n lý nhà n c. ----------------------7
1.3.2.Nguyên t c phân c p qu n lý nhà n c ------------------------------------------- 10
1.3.3. N i dung phân c p qu n lý nhà n c. -------------------------------------------- 12
CH
NG II: TH C TR NG V PHÂN C P QU N LÝ HÀNH CHÍNH
TRÊN M T S L NH V C T I A PH
NG ---------------------------------- 14
2.1 Phân c p quan ly nha n c vê ngân sach----------------------------------------- 14
2.1.1 Nôi dung quan ly nha n c vê ngân sach ----------------------------------------- 14

2.1.2 Ð c m phân c p ngân sách Vi t Nam ---------------------------------------- 16
2.1.3 Th c tr ng phân c p qu n lý ngân sách nhà n c cho chính quy n a
ph ng --------------------------------------------------------------------------------------- 18
2.1.4 - Ð nh h ng t ng c ng phân c p qu n lý ngân sách nhà n c cho chính
quy n a ph ng---------------------------------------------------------------------------- 21
2.2 Phân
p qu ĐH
n lý nhà
n Thơ
c v l nh
c v liệu
n hóa học
-------------------------------tâm
Họcc liệu
Cần
@vTài
tập và nghiên 22
cứu
2.2.1 N i dung c a qu n lý nhà n c v v n hóa --------------------------------------- 22
2.2.2. M t s
c m c a l nh v c v n hóa có nh h ng n phân c p qu n -- 25
2.2.3. Th c tr ng phân c p trong l nh v c v n hóa hi n ------------------------------ 27
CH
NG III: GÓP PH N Ð Y M NH PHÂN C P QU N LÝ GI A CÁC
C P CHÍNH QUY N Ð A PH
NG HI N NAY--------------------------------- 31
K T LU N ---------------------------------------------------------------------------------- 36
TÀI LI U THAM KH O

1

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

I NÓI

c - lý lu n và th c ti n

U

Qu n lý nhà n c là m t l nh v c qu n lý c bi
tr c ti p n h th ng các c quan thu c b máy quy
vi c s s ng quy n l c nhà n c m t lo i quy n c
khác.
Ho t ng qu n lý hành chính nhà n c
c th

t. ó là lo i qu n lý g n li n
n l c nhà n c; g n li n v i
bi t khác h n v i các quy n
c hi n b i các c quan hành

chính nhà n c t trung ng n t n c s . B máy hành chính v n hành theo mô
hình và ph ng th c khác nhau, trong ó mô hình phân c p và ph i h p gi a các b
ph n c u thành b máy hành chính
c coi nh là m t mô hình c b n. M i c
quan, t ch c
c xác nh c th , rõ ràng, không ch ng chéo nhi m v ph i th c

hi n nh m b o m pháp lu t có hi u qu .
ng th i th c thi nhi m v m t các
t t nh t, ph i trao cho các c quan ó quy n và ngu n l c nh t nh. Trao quy n
cho cho và òi h i h ph i ch u trách nhi m v i nhi m v
c giao.

Trung

Qu n lý hành chính nhà n c là tài t lâu ã
c nghiên c u và còn
c
nghiên c u trong môi tr ng ho t ng c a các c quan hành chính nhà n c ang
luôn vân ng bi n i không ng ng. Phân c p qu n lý hành chính nhà n c c ng
là m t b ph n không th thi u
c trong ho t ng qu n lý hành chính nhà n c
c a các qu c gia trên thê gi i và c bi t Vi t Nam tr c tình hình phát tri n ngày
tâm
Thơ
càngHọc
òi h liệu
i h thĐH
ng bCần
máy nhà
n @
c quTài
n lýliệu
có hi học
u qu tập
h n. và nghiên cứu
C u trúc c a

tài:
Ngoài l i nói u, m c l c và tài li u tham kh o thì
tài
c k t c u thành ba
ch ng:
Ch ng 1: Lý lu n chung v phân c p.
Ch ng 2: Th c tr ng v phân c p qu n lý hành chính trên m t s l nh v c
a ph ng.
Ch ng 3: Góp ph n y m nh phân c p qu n lý gi a các c p chính quy n
a ph ng hi n nay.

2

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

CH
NG 1
LÝ LU N CHUNG V PHÂN C P NHÀ N

C

Phân công, phân c p trong ho t ng qu n lý nhà n c là m t ch tr ng
l n, n i dung quan tr ng
c c p m t cách có h th ng và nh t quán trong các
n ki n c a ng ta th i gian g n ây. Ngh quy t H i ngh l n th ba Ban ch p

hành Trung ng ng (Khóa VIII)
ra ph ng h ng “phân nh trách nhi m,
th m quy n gi a các c p chính quy n theo h ng phân c p rõ h n cho a ph ng,
k t h p ch t ch qu n lý ngành và qu n lý lãnh th , th c hi n úng nguyên t c t p
trung dân ch ”. V n ki n i h i ng IX xác nh “phân công, phân c p, nâng cao
tính ch
ng c a chính quy n a ph ng” và “phân c p m nh và toàn di n gi a
các c p trong h th ng hành chính nhà n c” là m t trong nh ng nh h ng nh m
c i cách th ch và ph

ng th c ho t

ng c a Nhà n

c.

1.1.Khái ni m phân c p qu n lý nhà n c.
1.1.1 Qu n lý và qu n lý nhà n c.
Qu n lý là s tác ng lên m t h th ng nào ó v i m c tiêu a h th ng ó
n tr ng thái c n t
c. Qu n lý là m t ph m trù xu t hi n tr c khi có Nhà
c v i tính ch t là m t lo i lao ng xã h i hay lao ng chung
c th c hi n
quy mô l n. Qu n lý
c phát sinh t lao ng, không tách r i v i lao ng và b n

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
thân qu n lý c ng là m t lo i ho t ng lao ng. “B t k lao ng xã h i tr c ti p
hay lao ng chung nào ó mà
c ti n hành trên quy mô t ng i l n u c n có

s qu n lý m c
nhi u hay ít nh m ph i h p nh ng ho t ng cá nhân và th c
hi n nh ng ch c n ng chung... M t nh c công t
u khi n mình nh ng m t dàn
1
nh c c n ph i có nh c tr ng”
Nh v y, qu n lý xã h i không ph i là s n ph m c a s phân chia quy n l c,
mà là s n ph m c a s phân công lao ng nh m liên k t và ph i h p ho t ng

chung c a con ng i.
Qu n lý nhà n c là m t ph m trù g n li n v i s xu t hi n c a Nhà n c,
qu n lý nhà n c ra i v i tính ch t là lo i ho t ng qu n lý xã h i. Qu n lý nhà
c, hi u theo ngh a r ng,
c th c hi n b i t t c các c quan nhà n c. Theo
ngh a h p, qu n lý nhà n c là ho t ng ch p hành và i u hành
c c tr ng
b i các y u t có tính t ch c;
c th c hi n trên c s và
thi hành pháp lu t;
c b o m th c hi n ch y u b i h th ng các c quan hành chính nhà n c
(ho c m t s t ch c xã h i trong tr ng h p
c giao nhi m v qu n lý nhà
c). Qu n lý nhà n c c ng là s n ph m c a vi c phân công lao ng nh m liên
k t và ph i h p các i t ng b qu n lý.
1

C. Mác, Ph. ng ghen. Toàn t p, T.23, tr. 342 (Ti ng Nga).
3

SVTH: NGUY N THÀNH KH M

tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

1.1.2. Phân c p qu n lý nhà n c.
Hi n nay, có m t s quan ni m khác nhau xung quanh khái ni m “phân c p”.
Theo m t s tác gi , phân c p chính là phân quy n gi a trung ng và a ph ng2.
Phân c p là phân ra, chia thành các c p, các h ng3.Phân c p có s chuy n giao
quy n l c qu n lý xu ng các c p d i th c hi n cho sát dân và sát tình hình th c
ti n, ng th i,
gi m b t kh i l ng cho c p trên kh i ph i tr c ti p gi i quy t
nh ng vi c s v . Vi c phân c p ph i g n trách nhi m v i quy n h n rõ ràng và b o
m tính th ng nh t t trung ng n c s 4.Có quan ni m khác cho r ng, phân
c p có th theo hai h ng: m t h ng n m ngang là s phân chia c n c vào s
khác nhau c a các công vi c c a m t c p; h ng n m d c (th ng ng) là s phân
chia theo c c u th b c công vi c gi a các c p khác nhau5
Có ý ki n cho r ng, c n phân bi t “phân c p qu n lý” v i m t s khái ni m
g n v i nó là phân công, phân nhi m, phân quy n vì “phân công và phân nhi m u
ch s xác nh quy n h n, trách nhi m c theo chi u ngang và chi u d c. Thông
th ng, ng i ta s d ng khái ni m phân công ch quan h theo chi u ngang v i
d ng ý phân bi t nó v i phân c p. N u phân quy n
c hi u là phân giao quy n
h n cho m t c quan ho c m t c p chính quy n nào y thì th c ra s d ng thu t
ng phân công và phân c p là y và chính xác h n 6
Nh v y, cho n nay, m c dù
c s d ng m t cách r ng rãi, song cách

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

hi u v phân c p còn ch a hoàn toàn th ng nh t.
i góc
ngôn ng , “c p”
c hi u là lo i h ng trong m t h th ng
(x p theo trình
cao th p, trên d i)7. T ó, phân c p qu n lý
cc t
ngh a là giao b t m t ph n quy n qu n lý cho c p d i, quy nh nhi m v và
quy n h n cho m i c p8. Nh v y,
ây có hai n i dung c n l u ý là chuy n giao
th m quy n cho c p d i và xác nh th m quy n c a m i c p trong ó.
n c vào cách phân chia n v hành chính - lãnh th mà Vi t Nam hình

thành các c p chính quy n: trung

ng, c p t nh, c p huy n và c p xã. Phân c p

2

. Xem: Nguy n C u Vi t - M t s quan
m v c i cách hành chính, T p chí Khoa h c i h c Qu c gia Hà N i, 1997, S 4, tr. 12.
3
n Ti ng Vi t - Nguy n Nh ý (Ch biên) NXB. V n hóa - Thông tin n m 1999.
4
n Hành chính — Tô T H (Ch biên) - NXB. Lao ng xã h i n m 2003.
5
GS. oàn Tr ng Truy n (Ch biên) - Hành chính h c i c ng, NXB. Chính tr Qu c
gia, Hà N i, 1997, tr. 744.
6

. Tr ng c Linh - Phân c p qu n lý trung ng và a ph
và th c ti n, Nghiên c u l p pháp, 2002, S 3, tr. 24-25.
7

.T
n Ti ng Vi t - Vi n Ngôn ng h c, Trung tâm T
tr. 119.
8
.T
n Ti ng Vi t, S d, tr. 744.
4

ng - M t s v n

lý lu n

n h c, NXB. à N ng, 1995,

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

qu n lý nhà n c, tr c h t
c hi u là phân c p gi a trung ng v i chính quy n
c p t nh; ng th i, còn bao hàm c phân c p gi a các c p chính quy n a ph ng
v i nhau.
Theo các v n ki n c a ng, phân c p

c ti n hành theo h ng “phân c p
rõ h n cho a ph ng, k t h p ch t ch qu n lý ngành và qu n lý lãnh th và trên
s nguyên t c “chính quy n trung ng qu n lý t p trung m t s l nh v c theo
ngành d c
c xác nh t yêu c u th c t .
i v i m t s l nh v c khác, trung
ng tr c ti p qu n lý m t ph n, còn m t ph n phân c p cho a ph ng qu n lý”.
C ng v i tinh th n ó mà hi n nay, phân c p
c hi u là vi c chuy n giao nhi m
v , th m quy n t c quan qu n lý nhà n c c p trên xu ng c quan qu n lý c p
i nh m t m c tiêu chung là nâng cao hi u qu qu n lý 9.
Vi c chuy n giao nhi m v , quy n h n ch có th
c ti n hành m t khi
th m quy n và trách nhi m c a c p chuy n giao và c p
c chuy n giao ã
c
xác nh h t s c rõ ràng. Vì v y, b n thân khái ni m phân c p ph i hàm ch a trong
ó n i dung phân nh th m quy n c a t ng c p hay nói m t cách khác, phân nh
th m quy n là ti n
cho vi c chuy n giao nhi m v , quy n h n (ho c r ng h n
n a,
u ch nh kh i l ng nhi m v , quy n h n cho phù h p v i kh n ng và i u
ki n th c t c a m i c p chính quy n).
Trên c s nh ng l p lu n ó, có th
a ra khái ni m v phân c p qu n lý

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
nhà n c nh sau: Phân c p qu n lý nhà n c là s phân nh th m quy n, trách
nhi m gi a các c p chính quy n trên c s b o m s phù h p gi a kh i l ng và
tính ch t th m quy n v i n ng l c và i u ki n th c t c a t ng c p nh m t ng

ng ch t l ng, hi u l c và hi u qu c a ho t ng qu n lý nhà
c.

1.2. C s lý lu n v m i quan h gi a trung ng và a ph ng.
1.2.1. B n ch t c a m i quan h gi a trung ng và a ph ng.
M i quan h gi a trung ng và a ph ng là m t v n
chính tr - pháp
lý, liên quan n vi c xác nh hình th c nhà n c và nguyên t c t ch c quy n l c
nhà n c trong mô hình nhà n c t ng ng.
Quy ch pháp lý c a t ng c p chính quy n
c th hi n
a v hi n nh,
kh i l ng th m quy n mà c p ó m nhi m. Khi th c hi n nh ng th m quy n
c a mình, m i c p chính quy n có tính c l p t ng i, song không bi t l p v i
các ch th qu n lý nhà n c khác.
ng th i, th c ti n qu n lý nhà n c không
lo i tr tr
9

ng h p có nhi u ch th qu n lý có cùng chung khách th và

. Xem: B N i v 8/2003, tr. 1.

án phân c p qu n lý nhà n

5

c trung

ng -

a ph

it

ng

ng, Hà N i,

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

qu n lý, nh ng ph m vi qu n lý l i m c
khác nhau. Vì v y, v n
t ra là c n
nh rõ ph m vi ho t ng c a m i c p chính quy n nhà n c. T ó, m i quan h
gi a trung ng và a ph ng, xét v b n ch t, th hi n vi c phân c p qu n lý
nhà n c, có ngh a là phân nh th m quy n gi a các c quan nhà n c trung ng
v i các c quan nhà n c
a ph ng mà tr c h t là c p t nh.
iv im ts
tr ng h p khác, phân c p
c ti n hành
gi i quy t m i quan h tr c ti p gi a
trung ng và các c p chính quy n th p h n - c p huy n ho c c p xã.
1.2.2. Nguyên t c xác nh m i quan h gi a trung ng và a ph ng.

M i quan h gi a trung ng và a ph ng (tr c h t là c p t nh)
c
quy t nh b i mô hình t ch c nhà n c và các nguyên t c c b n trong t ch c
quy n l c nhà n c. Theo Hi n pháp và truy n th ng t ch c Nhà n c ta, Vi t
Nam luôn là m t Nhà n c n nh t.
c tr ng c a mô hình Nhà n c này là
quy n l c nhà n c
c t p trung, th ng nh t; Nhà n c là ch th duy nh t mang
ch quy n qu c gia và các c quan nhà n c
c t ch c theo th b c và ho t
ng theo tr t t hi n nh, lu t nh. T ây, vi c xác nh, m i quan h gi a trung
ng - a ph ng ph i b o m tuân th nguyên t c v ch quy n qu c gia là n i
th hi n tính t i cao c a quy n l c nhà n c trong quan h
i n i và tính c l p
c a nó trong quan h
i ngo i. Ch quy n qu c gia òi h i b o m tính th ng
nh t, t p trung c a quy n l c nhà n c, c bi t trong vi c quy t nh nh ng v n

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
quan tr ng, có liên quan n i s ng c a m t b ph n l n ho c c a toàn b xã h i,
n l i ích c a Nhà n c. C ng chính xu t phát t yêu c u b o v ch quy n qu c
gia mà các c c u lãnh th
a ph ng trong Nhà n c n nh t không th
c
th a nh n quy ch
c l p tuy t i và không có khái ni m “Nhà n c trung ng”
và “Nhà n c a ph ng” trong mô hình Nhà n c n nh t.
c p n m i quan h trung ng - a ph ng, c n ph i gi i quy t m t
v n mang tính lý lu n là k t h p hai khía c nh: t p trung hóa quy n l c nhà n c

b o m ch quy n qu c gia và dân ch v n là c tr ng c a ch
nhà n c xã
h i ch ngh a. T p trung quy n l c là m t y u t nh m b o m tính th ng nh t c a
quy n l c nhà n c, nh m th c hi n tri t
nguyên t c t t c quy n l c nhà n c
thu c v nhân dân. Trong m t s l nh v c và tr ng h p, Nhà n c mà bi u t ng
là các c quan trung ng ph i th hi n rõ vai trò c a mình b ng cách a ra quy t
nh cu i cùng
b o v l i ích c a toàn qu c gia, dân t c. C ng chính vì v y mà
m t s l nh v c quan tr ng c a i s ng xã h i không th
c phân c p cho a
ph ng nh l nh v c qu c phòng, t pháp, ngo i giao, chính sách ti n t ... Ngoài
m c tiêu b o m tính th ng nh t c a quy n l c nhà n c, m i quan h trung ng
- a ph ng ph i
c xác nh sao cho phù h p v i nhu c u, nguyên t c dân ch ,
b o m quy n t ch , sáng t o c a a ph ng và phát huy t i a n ng l c, ti m
6

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

ng c a a ph ng nh m góp ph n vào s phát tri n toàn di n và v ng m nh c a
c n c.
k t h p hai khía c nh nói trên, v n
t ra là c n khai thác m t cách
khoa h c và v n d ng thích h p nguyên t c ph i h p trong th c hi n quy n l c nhà

c v n là m t ch tr ng nh t quán c a ng và Nhà n c ta.
có c ch ph i
h p m t cách hi u qu ,
u u tiên là c n phân nh rõ th m quy n c a t ng ch
th qu n lý nhà n c hay nói m t cách khác, ti n
c a ph i h p ph i là tính rõ
ràng trong vi c phân nh nhi m v , quy n h n. Bên c nh ó,
th c hi n nguyên
t c pháp ch , m i quan h trung ng - a ph ng ph i
c xây d ng d a trên
m t n n t ng và c s pháp lý v ng ch c. Vì v y, vi c phân nh th m quy n ph i
c ghi nh n trong các v n b n quy ph m pháp lu t và nhi m v c p bách t ra
hi n nay là hình thành c s lý lu n
xây d ng và ti p t c hoàn thi n các nguyên
t c pháp lý, các quy nh pháp lu t v m i quan h gi a trung ng - a ph ng.
1.3. Ý ngh a, vai trò, m c tiêu, nguyên t c, n i dung phân c p.
1.3.1. M c tiêu, ý ngh a, vai trò c a phân c p qu n lý nhà n c.
Ngh quy t i h i ng IX, phân c p
c t trong b i c nh “ y m nh
c i cách t ch c và ho t ng c a Nhà n c, phát huy dân ch , t ng c ng pháp
ch ”. Ngh quy t c ng xác nh “phân c p m nh và toàn di n gi a các c p trong h
th ng hành chính nhà n c” là m t trong nh ng nh h ng và gi i pháp ch y u
nh m “ y m nh c i cách hành chính” là công vi c quan tr ng quy t nh thành

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu10 học tập và nghiên cứu
công c a công cu c i m i giai
n 2001 - 2005
Ngày 11/6/2003, Th t ng Chính ph
ã ban hành Quy t nh s
121/2003/Q -TTg phê duy t Ch ng trình nghiên c u xác nh vai trò, ch c n ng

và c c u t ch c c a các c quan trong h th ng hành chính nhà n c giai
nI
(2003-2005). T i ó, m c tiêu phân c p qu n lý trung ng - a ph ng
c khái
quát hoá là “nh m quy nh rõ ràng, c th nhi m v , th m quy n, trách nhi m c a
m i c p trong h th ng hành chính nhà n c; phát huy tính n ng ng, sáng t o,

quy n t ch , t ch u trách nhi m c a m i c p chính quy n a ph ng trong gi i
quy t công vi c cho dân nhanh chóng, thu n l i, góp ph n nâng cao hi u l c, hi u
qu qu n lý nhà n c và phát tri n kinh t - xã h i c a t ng a ph ng và c a c
c”.
Trong b i c nh và i u ki n c th hi n nay,
v n t i m c tiêu bao trùm
và t ng quát nói trên, phân c p qu n lý nhà n c gi a trung ng và a ph ng
ph i h ng t i vi c gi i quy t m t s m c tiêu c th , mang tính c p bách.
Lu t T ch c Chính ph n m 2001 giao cho Chính ph nhi m v “quy t
nh và ch
o th c hi n phân công, phân c p qu n lý ngành và l nh v c trong h
10

. V n ki n
2001, tr. 337

ih i

i bi u toàn qu c l n th IX - NXB. Chính tr Qu c gia, Hà N i,
7

SVTH: NGUY N THÀNH KH M

tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

11

th ng hành chính nhà n c” ( u 16) .Hi n nay, có nh ng quan
m khác nhau
v th m quy n quy nh phân c p qu n lý nhà n c. V m t ý t ng và nguyên t c,
phân c p là m t n i dung c a lu t. i u này c ng áp ng m t trong nh ng tiêu chí
c a Nhà n c pháp quy n là Nhà n c qu n lý xã h i b ng lu t,
cao lu t trong
h th ng các ngu n pháp lu t khác. Tuy nhiên, trong khi lu t ch a th l ng h t
m i tình hu ng phân c p thì vi c giao cho Chính ph quy nh v phân c p trong
t ng ngành, l nh v c là m t gi i pháp phù h p v i nguyên t c “Nhà n c qu n lý xã
h i b ng pháp lu t”. Vì v y, m c tiêu c p bách hi n nay là t ng c ng công tác l p
quy c a Chính ph
ti n hành phân c p qu n lý trong t ng ngành, l nh v c c th .
Lu t T ch c Chính ph b sung hai ch c n ng quan tr ng c a b , c quan
ngang b là qu n lý nhà n c các d ch v công thu c ngành, l nh v c và th c hi n
i di n ch s h u ph n v n c a Nhà n c t i doanh nghi p có v n Nhà n c theo
quy nh c a pháp lu t12.Vì v y, m t trong nh ng nh h ng trong phân c p là
nghiên c u c ch
phân nh th m quy n gi a trung ng và a ph ng trong
hai l nh v c m i nêu trên. Bên c nh ó, vi c rà soát quá trình c i cách hành chính
th i gian qua cho th y, phân c p trong m t s l nh v c qu n lý nhà n c có nhi u
b t c p, c n t p trung gi i quy t k p th i nh l nh v c tài chính, ngân sách; v
t
ai; u t ; v n hoá - xã h i; t ch c b máy, cán b , công ch c. Vì v y, m c tiêu

c th c a phân c p qu n lý ph i
c ti n hành theo tr ng
m nh m gi i quy t

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
nh ng v n nh ã nêu trên.
V i m c tiêu
c t ra nh v y, phân c p có vai trò và ý ngh a h t s c
quan tr ng d i hai góc : góc
t ch c quy n l c nhà n c, pháp ch và góc
dân ch .
T ch c và ho t ng c a b máy nhà n c là m t trong nh ng v n quan
tr ng ph i
c th ch hoá b ng các nguyên t c Hi n pháp và b ng pháp lu t.
i góc
này, phân c p là m t bi n pháp mang tính pháp lý
gi i quy t m i
11

. Kho n 2

u 16 Lu t T ch c Chính ph n m 2001 quy nh v nhi m v và quy n h n
a Chính ph là ” t ch c và ch
o ho t ng c a h th ng b máy nhà n c th ng
nh t t trung ng n c s ; b o m hi u l c qu n lý nhà n c thông su t trongh
th ng hành chính nhà n c, c quan hành chính c p d i ph i ph c tùng s lãnh o và
ch p hành nghiêm quy t nh c a c quan hành chính c p trên.
Quy t nh và ch
o th c hi n phân công, phân c p qu n lý ngành và l nh v c trong h
th ng hành chính nhà n c.

Ch
o th c hi n c i cách hành chính nhà n c,xây d ng n n hành chính dân ch , trong
ch, v ng m nh, chuyên nghi p,hi n i, ho t ng có hi u l c, hi u qu ”
12

u 22 Lu t T ch c Chính ph n m 2001 B c quan ngang b là c quan c a chính
ph , th c hi n ch c n ng qu n lý nhà n c i v i ngành ho c l nh v c công tác trong
ph m vi c n c; qu n lý nhà n c các d ch công thu c ngành, l nh v c; th c hi n i
di n ch s h u ph n v n c a nhà n c t i doanh nghi p có v n nhà n c theo quy nh
a pháp lu t.
8

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

quan h gi a trung ng và a ph ng, xác nh v trí c a t ng c p chính quy n y u t quan tr ng
hi n th c hoá nguyên t c pháp ch - m t òi h i i v i
ph ng th c ho t ng c a Nhà n c pháp quy n theo tinh th n Ngh quy t s a
i, b sung m t s
u c a Hi n pháp n m 1992.
Nhà n c pháp quy n
c c tr ng b i tính dân ch trong ph ng th c t
ch c quy n l c nhà n c. Dân ch c ng v n là m t trong nh ng nét u vi t c a ch
xã h i ch ngh a c a chúng ta. Phân c p v i m c ích t o quy n t ch , sáng
t o, phát huy tính n ng ng c a a ph ng,
khai thác th m nh và ti m n ng

c a chính quy n c s là m t bi u hi n rõ nét c a dân ch và phù h p v i xu th
hi n nay là t ng c ng tính t qu n c a a ph ng trong vi c quy t nh nh ng
v n
c a a bàn lãnh th .
Nhà n c ta là Nhà n c c a dân, do dân, vì dân.
i v i ho t ng qu n lý
nhà n c, yêu c u ã và ang t ra là b o m tính khoa h c, tính hi u qu c a
qu n lý nhà n c
h ng t i m c ích cu i cùng là t o thu n l i cho nhân dân,
b o v l i ích c a nhân dân. Vi c phân nh th m quy n rõ ràng, d a trên lu n c
khoa h c r ng ch c là i u ki n
phát huy tính hi u qu c a c ch qu n lý nhà
c, t ng c ng trách nhi m và tinh th n ph c v nhân dân c a cán b , công ch c
các c quan nhà n c và là c s
nhân dân giám sát, ki m tra ho t ng c a b
máy nhà n c.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
V i m c tiêu và ý ngh a, vai trò nh v y, phân c p là m t òi h i b c bách,
c hình thành nh m t bi n pháp r i n chính sách và có th
c xem là m t
trong nh ng nguyên t c qu n lý nhà n c.

1.3.2.Nguyên t c phân c p qu n lý nhà n c.
Phân c p qu n lý nhà n c là m t n i dung c a c i cách hành chính và r ng
n là i m i t ch c và ho t ng c a Nhà n c. Vì v y, nó ph i
c ti n hành
trên c s nh ng nh h ng và quan i m ch
o xuyên su t hai quá trình nói
trên, trong ó ph i k

n các nguyên t c: t t c quy n l c nhà n c thu c v nhân
dân; b o m s lãnh o c a
ng; t p trung dân ch ; pháp ch . Bên c nh ó,
phân c p
c c tr ng b i m t s nguyên t c nh sau:
- B o m tính th ng nh t c a quy n l c nhà n c: Nh trên ã nêu, qu n lý
nhà n c là s n ph m c a s phân công lao ng nh m ph i h p và liên k t ho t
ng c a các t ch c, cá nhân. Xu t phát t tính th ng nh t c a quy n l c nhà n c
mà các ch th qu n lý dù có ch c n ng, nhi m v c th
ph m vi và quy mô
khác nhau, song t t c cùng h ng t i m t m c tiêu chung và m t nhi m v chung.
b o m ch quy n qu c gia là bi u t ng c a tính th ng nh t c a quy n
l c nhà n c, m t s l nh v c qu n lý nhà n c và m t s th m quy n trong t ng
l nh v c ó
c xem nh
c quy n c a trung ng và vi c chuy n giao cho a
9

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

ph ng là s vi ph m tính th ng nh t c a quy n l c nhà n c, Chính vì v y mà m t
s ch c n ng c a Nhà n c ch có th
c phân công theo chi u ngang gi a các c
quan l p pháp hành pháp và t pháp mà không th phân c p theo chi u d c cho các
quan a ph ng.

- B o m tính hi u qu : Phân c p là m t quá trình b t u t vi c th
nghi m ho c rà soát ch c n ng, nhi m v c a t ng c p chính quy n
phát hi n
kh n ng, tính tr i c a m t c p nh t nh trong vi c m nhi m m t công vi c, ho t
ng thu c n i dung qu n lý nhà n c. Vi c l a ch n ch th qu n lý ph i xu t
phát t tiêu chí hi u qu , có ngh a là c p nào có kh n ng t
c m c tiêu, ch t
ng và yêu c u qu n lý v i chi phí ít nh t và th i gian ng n nh t thì nên giao
nhi m v t ng ng cho c p ó. Hi n nay, có nhi u tiêu chí
ánh giá tính hi u
qu c a ho t ng qu n lý nhà n c.
i góc
b o m tính nhân dân c a n n hành chính nhà n c, ch t
ng c a công tác qu n lý ph i
c ph n ánh b ng các ch s nh : s g n dân,
thu n l i cho dân, nhanh chóng và n gi n v th t c. Nguyên t c b o m tính
hi u qu c a phân c p qu n lý nhà n c c ng
c áp d ng m t cách ph bi n
m t s n c và ôi khi,
c g i là nguyên t c “c p t t nh t”.
- B o m tính phù h p: N u nh tính hi u qu là tiêu chí có nh m vào vi c
ánh giá kh n ng ch quan c a ch th qu n lý nhà n c thì tính phù h p nh m

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
vào vi c ánh giá các y u t khách quan tác ng n hi u qu qu n lý nhà n c.
Tính phù h p là m t ph m trù r ng, bao g m các n i dung a d ng sau ây:
+ Phân c p qu n lý nhà n c ph i phù h p v i trình phát tri n kinh t - xã
h i trong t ng giai
n. Vi c xây d ng Nhà n c pháp quy n xã h i ch ngh a
trong giai o n hi n nay òi h i làm sáng t m i quan h gi a Nhà n c và xã h i

dân s . M t s l nh v c qu n lý nhà n c c n
c phân c p theo t duy m i là
không nh t thi t ph i “nhà n c hoá” mà trái l i, c n xã h i hoá
phát huy tính

tích c c c a các thi t ch c a xã h i dân s . Theo xu h ng ó, m t s công vi c
qu n lý có th chuy n giao cho các ch th phi nhà n c, các t ch c xã h i và
nhi m v c a Nhà n c là ho ch nh chính sách, gi quy n thanh tra, ki m tra vi c
th c hi n và x lý vi ph m, gi i quy t tranh ch p. Ch tr ng xây d ng n n kinh t
th tr ng nh h ng xã h i ch ngh a t ra yêu c u “xoá b d n s phân bi t kinh
t trung ng v i kinh t
a ph ng”, xoá b ch
b ch qu n... Nh ng y u t
ó trong t c
phát tri n kinh t - xã h i ph i
c tính n trong quá trình phân
c p.
+ Phân c p ph i phù h p v i c thù qu n lý nhà n c trong t ng ngành,
l nh v c: Vi c phân ngành, l nh v c
c th c hi n b o m tính chuyên nghi p,
th ng nh t và tính c thù trong m i l nh v c qu n lý c th .
10

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

M i ngành kinh t - xã h i, l nh v c công tác òi h i nh ng ph ng th c
th c hi n và c ch qu n lý thích h p. Nh trên ã nêu, i v i m t s l nh v c
qu n lý nhà n c t ra nhu c u t p trung hoá quy n l c m c
cao nh m b o
m ch quy n qu c gia và tính th ng nh t c a quy n l c nhà n c; m t s l nh
v c khác - l i òi h i quá trình không nh ng phi trung ng hoá, phi t p trung hoá
mà còn có th áp d ng c ch chuy n giao m nh m m t s th m quy n qu n lý cho
các t ch c xã h i. Vì v y, vi c phân c p qu n lý nhà n c trong các ngành, l nh
v c nói chung và i v i công tác t pháp nói riêng, ph i ph n ánh y
nh ng
c thù và yêu c u i v i ngành, l nh v c.
- Phù h p v i c m c a n v hành chính - lãnh th : n v hành chính lãnh th là a bàn
c hình thành d a theo các tiêu chí a d ng nh y u t dân c ,
a lý, di n tích, a bàn nông thôn, ô th , ng b ng, vùng biên gi i, mi n núi, h i
o... Ngay các a bàn cùng m t lo i nh nông thôn hay ô th c ng
c phân
lo i theo các tiêu chí nh m c
phát tri n kinh t - xã h i, m t
dân c , m c
ô th hoá, t l s n xu t nông nghi p, th công nghi p và công nghi p... Ngoài ra,
m t s ô th c p t nh còn
c h ng quy ch
c thù do v trí và t m quan tr ng
c a chúng nh nh ng trung tâm chính tr , kinh t , v n hoá, xã h i. S
c thù c a
i t ng và a bàn qu n lý chi ph i tính ch t nhi m v , n i dung và ph ng th c
qu n lý nhà n c. Vì v y, phân c p qu n lý nhà n c ph i b o m s phù h p c a

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
t ng lo i hay nhóm n v hành chính -lãnh th ; trong m t s tr ng h p, ph i phù

h p và t o à phát tri n cho n v hành chính - lãnh th có quy ch
c bi t.
1.3.3. N i dung phân c p qu n lý nhà n c.
Nh ã nêu trên, qu n lý nhà n c òi h i s phân công lao ng
t
c m c tiêu và hi u qu qu n lý.
s phân công ó t
c
chính v m t
khoa h c,
thuy t ph c v tính th c t và s h a h n v m c
hi u qu , c n
bám sát và ti n hành các b c sau ây:

- Kh o sát ánh giá th c tr ng phân c p qu n lý nhà n c v i các n i dung:
ánh giá th c tr ng các quy nh pháp lu t và th c t áp d ng các quy nh ó trong
vi c phân c p gi a trung ng - a ph ng và gi a các c p a ph ng v i nhau;
- Phân tích nh ng nguyên nhân d n n tình tr ng b t c p trong qu n lý nhà
c v t ng l nh v c công tác c th ;
xu t n i dung phân c p gi a các ch th qu n lý theo tinh th n xác nh
rõ a ch phân c p và trách nhi m c a t ng ch th . Vi c
xu t n i dung phân
c p có th liên quan n vi c chuy n giao th m quy n t trung
ng cho a
ph ng, t c p trên xu ng c p d i và không lo i tr tr ng h p ng c l i: vì m c
tiêu th ng nh t qu n lý nhà n c và vì tính hi u qu , nhi m v c p d i
c ki n
ngh chuy n giao lên c p trên ho c c p trung ng.
11

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

S n ph m cu i cùng c a quá trình phân c p qu n lý nhà n c là m t h
th ng quy nh pháp lu t v phân nh th m quy n qu n lý nhà n c và c ch th c
hi n nh ng th m quy n ó. Nh v y, suy cho cùng, phân c p bao g m các n i dung
c th nh sau:
- Xác nh nh ng th m quy n c bi t c a trung ng trong vi c qu n lý nhà
c i v i các l nh v c công tác c th nh m b o m tính th ng nh t trong qu n
lý nhà n c;
- Xác nh nh ng th m quy n riêng c a t ng c p chính quy n theo tiêu chí
“c p t t nh t”;
- Xác nh th m quy n chung c a hai (ho c m t s ) c p chính quy n và c
ch ph i h p trong vi c th c hi n th m quy n chung ó. Th c ti n qu n lý nhà
c cho th y không lo i tr s tác ng c a m t s ch th lên cùng m t i t ng
và khách th qu n lý. Trong tr ng h p này, không nên tuy t i hoá vi c phân
nh th m quy n theo ngh a “m i vi c ch do m t ch th
m nhi m”. V n
t
ra là c n xác nh ph m vi trách nhi m c a m i ch th “ ng qu n lý” và có c ch
qu n lý thích h p.
- Quy nh các u ki n v tài chính, t ch c, nhân s
b o m th c hi n
th m quy n
c phân nh, c bi t là nh ng th m quy n m i
c chuy n giao;

- Xác nh c ch giám sát, ki m tra vi c th c hi n th m quy n là k t qu

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
c a phân c p qu n lý nhà n

c.

12

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

CH
NG II:
TH C TR NG V PHÂN C P QU N LÝ HÀNH CHÍNH
TRÊN M T S L NH V C T I A PH
NG
2.1 Phân c p quan ly nha n c vê ngân sach
2.1.1 Nôi dung quan ly nha n c vê ngân sach
Phân c p qu n lý ngân sách nhà ang tr thành
tài
c quan tâm hi n
nay trong c i cách ho t ng c a khu v c công
a s các n c trên th gi i và là
n i dung c t lõi trong phân c p qu n lý c a Nhà n c.
Phân c p qu n lý ngân sách nhà n c không nh ng t o ra ngu n l c tài

chính mang tính c l p t ng i m i c p chính quy n ch
ng th c hi n các
ch c n ng, nhi m v c a mình, mà còn là ng l c khuy n khích m i c p chính
quy n và dân c
a ph ng tích c c khai thác các ti m n ng c a mình
phát
tri n a ph ng.
Kho n 4,5 Ði u 9 Lu t t ch c Chính ph n m 2001 qui nh nhi m v , quy n h n
c a Chính ph trong ngân sách nh sau :
"Trinh Quôc hôi d toan ngân sach nhà n c, d kiên phân bô ngân sach
trung ng va m c bô sung t ngân sach trung ng cho ngân sach a ph ng,

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
tông quyêt toan ngân sach nha n c hang n m; t ch c và iêu hành th c hiên
ngân sach nhà n c
c Quôc hôi quyêt nh;
Quyêt nh chính sach cu thê, các biên phap vê tai chinh, tiên tê, tiên l ng, gia ca”
Ði u 23 Lu t t ch c Chính ph qui nh v m t phân c p nh sau :
"B tr ng, Th tr ng c quan ngang b có nh ng nhi m v và quy n h n
sau ây :
T ch c b máy qu n lý ngành, l nh v c theo qui nh c a Chính ph , trình

Chính ph quy t nh phân c p nhi m v qu n lý nhà n c cho y Ban nhân dân
a ph ng v n i dung qu n lý ngành, l nh v c công tác".
Luât Ngân sach nhà n c n m 2002 quy inh v phân câp ngân sach nhà n c
gôm trung ng và a ph ng cu thê t i,
u 4. Ngân sách nhà n c g m ngân
sách trung ng và ngân sách a ph ng. Ngân sách a ph ng bao g m ngân
sách c a n v hành chính các c p có H i ng nhân dân và y ban nhân dân.
Phân c p ngu n thu, nhi m v chi và quan h gi a ngân sách các c p

c
th c hi n theo các nguyên t c sau ây:
a) Ngân sách trung ng và ngân sách m i c p chính quy n
c p ngu n thu và nhi m v chi c th ;

13

a ph

ng

c phân

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

b) Ngân sách trung ng gi vai trò ch
o, b o m th c hi n các nhi m v chi n
c, quan tr ng c a qu c gia và h tr nh ng a ph ng ch a cân i
c thu,
chi ngân sách;
c) Ngân sách a ph ng
c phân c p ngu n thu b o m ch
ng trong th c
hi n nh ng nhi m v
c giao; t ng c ng ngu n l c cho ngân sách xã. H i ng

nhân dân t nh, thành ph tr c thu c Trung ng (g i chung là c p t nh) quy t nh
vi c phân c p ngu n thu, nhi m v chi gi a ngân sách các c p chính quy n a
ph ng phù h p v i phân c p qu n lý kinh t - xã h i, qu c phòng, an ninh và trình
qu n lý c a m i c p trên a bàn;
d) Nhi m v chi thu c ngân sách c p nào do ngân sách c p ó b o m; vi c ban
hành và th c hi n chính sách, ch
m i làm t ng chi ngân sách ph i có gi i pháp
b o m ngu n tài chính phù h p v i kh n ng cân i c a ngân sách t ng c p;
) Tr ng h p c quan qu n lý nhà n c c p trên y quy n cho c quan qu n lý
nhà n c c p d i th c hi n nhi m v chi c a mình, thì ph i chuy n kinh phí t
ngân sách c p trên cho c p d i th c hi n nhi m v ó;
e) Th c hi n phân chia theo t l ph n tr m (%) i v i các kho n thu phân chia
gi a ngân sách các c p và b sung t ngân sách c p trên cho ngân sách c p d i
b o m công b ng, phát tri n cân i gi a các vùng, các a ph ng. T l ph n
tr m (%) phân chia các kho n thu và s b sung cân i t ngân sách c p trên cho

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
ngân sách c p d i
c n nh 3 n 5 n m. S b sung t ngân sách c p trên là
kho n thu c a ngân sách c p d i;
g) Trong th i k n nh ngân sách các a ph ng
c s d ng ngu n t ng thu
hàng n m mà ngân sách a ph ng
c h ng
phát tri n kinh t - xã h i trên
a bàn; sau m i th i k n nh ngân sách, ph i t ng kh n ng t cân i, phát tri n
ngân sách a ph ng, th c hi n gi m dân s b sung t ngân sách c p trên ho c
ng t l ph n tr m (%)
u ti t s thu n p v ngân sách c p trên;

h) Ngoài vi c y quy n th c hi n nhi m v chi và b sung ngu n thu quy nh t i
i m và i m e kho n 2
u này, không
c dùng ngân sách c a c p này chi
cho nhi m v c a c p khác, tr tr ng h p c bi t theo quy nh c a Chính ph .
Nh ng ngân sach cua a ph ng thi luât ngân sach 2002 chi quy nh ro
rang ch c n ng nhiêm vu i v i ngân sach la câp tinh ch không co quy nh cu
thê cho t ng câp a ph ng la câp huyên va xa( iêu 45, Luât ngân sach n m
2002). Con i v i viêc quan ly ngân sach xa theo quy nh cua iêu 15 nghi nh
60/2003/N -CP ngay 6 thang 6 n m 2003 thì chinh phu giao cho B tr ng Bô tai
chinh quan ly, t vi c thu, chi lân vi c b trí và o t o, bôi d ng nghiêp vu tai
chinh cho can bô tai chinh câp xa.

14

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

2.1.2 Ð c
m phân c p ngân sách Vi t Nam
Vi c hình thành h th ng chính quy n nhà n c có phân chi thành các c p
chính quy n là m t t t y u khách quan nh m th c hi n ch c n ng, nhi m v c a
Nhà n c trên m t vùng lãnh th . S t n t i c a h th ng chính quy n nhà n c
nhi u c p là ti n
c n thi t t ch c h th ng ngân sách nhà n c các c p.
C p ngân sách

c hình thành trên c s c p chính quy n nhà n c.Tuy
nhiên, ch nên hình thành c p ngân sách khi c p chính quy n t ng ng có các ch c
ng, nhi m v , có th m quy n chi tiêu ngân sách
th c hi n các ch c n ng,
nhi m v ó và ng th i có kh n ng nh t nh v ngu n thu trên vùng lãnh th
mà c p ó qu n lý.
Phù h p v i mô hình t ch c h th ng chính quy n nhà n c ta hi n nay, h
th ng ngân sách nhà n c bao g m b n c p ngân sách t ng ng v i b n c p chính
quy n. Nói cách khác, h th ng ngân sách nhà n c bao g m ngân sách trung ng
và ngân sách các c p chính quy n a ph ng (ngân sách a ph ng). Ngân sách
ap
ng g m :
-Ngân sách c p t nh và thành ph tr c thu c trung ng (g i chung là ngân
sách c p huy n).
-Ngân sách c p xã, ph ng, th tr n (g i chung là ngân sách c p xã).
Trong h th ng ngân sách nhà n c c a Vi t Nam, ngân sách trung ng gi

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
vai trò ch
o, chi ph i i v i toàn b h th ng. Ði u ó b t ngu n t v trí, vai
trò c a chính quy n trung ng
c. Hi n pháp quy nh i v i vi c th c hi n
các nhi m kinh t , chính tr , xã h i c a c n c. Ngân sách trung ng ph n ánh
nhi m v thu, chi theo ngành, c p phát kinh phí cho yêu c u th c hi n các ch c
ng, nhi m v c a nhà n c(an ninh, qu c phòng, ngo i giao, v n hóa – xã h i,
kinh t , tr t t an toàn xã h i, u t phát tri n...) Ngân sách trung ng còn là
trung tâm i u hòa ho t ng ngân sách c a các a ph ng. Trên th c t , c a qu c

gia và m b o các nhu c u chi tiêu có tính ch t huy t m ch c a c n c. Ngân
sách trung ng bao g m ngân sách các n v d toán c a c p này.

Ngân sách a ph ng là tên chung
ch các c p ngân sách c a các c p
chính quy n bên d i phù h p v i a gi i hành chính các c p. Ngoài ngân sách xã,
ph ng, th tr n ch a có các n v d toán tr c thu c, các c p ngân sách khác u
bao g m m t s
n v d toán c a c p ngân sách y h p thành.
Ngân sách t nh ph n ánh nhi m v thu, chi theo lãnh th , m b o th c hi n
các nhi m v t ch c qu n lý toàn di n n n kinh t , xã h i c a chính quy n c p t nh
và thành ph tr c thu c trung ng. Chính quy n c p t nh có th m quy n và trách
nhi m ng viên khai thác các th m nh trên a bàn t nh
t ng ngu n thu, b o
m chi và th c hi n cân i ngân sách c a c p mình.
15

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

Ngân sách huy n là m t b ph n c a ngân sách a ph ng do y ban nhân
dân huy n xây d ng, qu n lý và H i ng nhân dân huy n quy t nh, giám sát th c
hi n. Ðó là k ho ch thu, chi tài chính c a chính quy n c p huy n m b o
u
ki n v t ch t cho vi c th c hi n ch c n ng, nhi m v c a b máy nhà n c c p
huy n.
Ngân sách xã là c p ngân sách c s trong h th ng ngân sách nhà n c. Xã
(ph ng, th tr n) là n v hành chính c s có t m quan tr ng c bi t, là c p tr c
ti p th c hi n nhi m v qu n lý hành chính nhà n c c s , có tác ng tr c ti p

n i s ng v t ch t và tinh th n c a ng i dân. Ngân sách xã c ng có tính c thù
riêng: ngu n thu
c khai thác tr c ti p trên a bàn và nhi m v chi c ng
cb
trí ph c v cho m c ích tr c ti p c a c ng ng dân c trong xã mà không qua
m t khâu trung gian nào. Ngân sách xã m b o
u ki n tài chính chính quy n
xã ch
ng khai thác các th m nh v
t ai, phát tri n kinh t – xã h i, xây d ng
nông thôn m i, th c hi n các chính sách xã h i, gi gìn an ninh tr t t trên a bàn.
Trên th c t , h th ng ngân sách ta mang tính t p trung khá rõ nét. M i
quy n quy t nh quan tr ng v ngân sách t p trung trung ng. Qu c h i quy t
nh các s c thu , thu su t, di n áp thu , quy t nh các kho n tr c p và chuy n
giao ngân sách cho chính quy n a ph ng; quy t nh d toán ngân sách c a các
a ph ng... Trong h th ng qu n lý nhà n c n c ta. Chính quy n a ph ng

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
th c hi n các nhi m v
c phân c p trong ph m vi gi i h n v quy n l c; các
quy t nh c a chính quy n a ph ng ph i d a trên c s các quy nh mà trung
ng ã phê chu n. Vi c phân c p ngân sách cho các c p chính quy n a ph ng
ch y u là phân nh trách nhi m và quy n h n cho m i c p chính quy n a
ph ng trong t ch c th c hi n ngân sách
a ph ng. Ngân sách c a c p d i
ph thu c và l ng ghép vào ngân sách c p trên. H th ng ngân sách mang tính t p
trung ó b o m cho s qu n lý t p trung, th ng nh t c a Nhà n c
th c hi n

các m c tiêu chung c a qu c gia; tránh

c tình tr ng phân tán và nguy c tùy ti n
trong qu n lý ngân sách c a m i a ph ng. Tuy nhiên, h th ng ó c ng ph n nào
gây s c ép n ng n cho ngân sách trung ng, ng n c n tính t ch và sáng t o c a
a ph ng, c ng nh t o s th
ng, l i c a a ph ng vào trung ng. Hi n
nay, trong ti n trình i m i, vi c phân c p ngân sách cho các c p chính quy n a
ph ng n c ta ang có xu h ng ngày càng m r ng.
2.1.3 Th c tr ng phân c p qu n lý ngân sách nhà n c cho chính quy n a
ph ng
Trong th i gian qua, xu h ng phân c p qu n lý nói chung, phân c p qu n lý
ngân sách nhà n c nói riêng n c ta ang ngày càng m nh m . Ði u ó th hi n
16

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

rõ nét trong vi c chính quy n a ph ng
c phân c p nhi u h n trong vi c thu
và chi ngân sách. T ng ngu n thu c a ngân sách a ph ng trong t ng thu ngân
sach nhà n c t ng t 27,1% th i kì 1996-2000 lên 30% vào n m 2004. T l ch
tiêu c a ngân sách a ph ng trong t ng chi ngân sach nhà n c t ng t 28% n m
1992 lên 38% n m 2005 và t t l 43,8% th i kì 2001-2005.13
Theo Lu t Ngân sáhc nhà n c n m 2002, chính quy n c p t nh
c giao
quy n t ch khá l n trong quan ly ngân sach a ph ng. C th là Hôi ng nhân
dân c p t nh

c quy n quy t nh m t s ch
, tiêu chu n, nh m c ch tiêu
ngân sách
a ph ng theo phân c p c a trung ng ;
c quy nh m t s lo i
phí và l phí thu, chi ngân sách t nh, ph ng án phân b ngân sách c p t nh và m c
b sung ngân sách c p t nh cho ngân sách c p d i.
Vi c phân c p qu n lý ngân sách nhà n c i v i chính quy n a ph ng
c u
c th c theo nguyên t c d ch v công và
c phân cho c p nào có kh
ng áp ng nhanh nh t, ti n l i nh t cho ng i dân. Theo ó, ngu n kinh phí chi
th ng xuyên
c phân b cho m i c p b o m ngu n l c cho vi c cung ng
các d ch v công t ng ng. Ð n c , 6 thang u n m 2007, Uy ban nhân dân xa
Thanh L c chi cho quan ly nhà n c chiêm 43.32% tông chi ngân sach cua xa 14
Trong l nh v c u t phát tri n, chính quy n a ph ng
c phân c p
ngày càng l n h n trong quy t nh các d án u t xây d ng c b n t ngu n v n

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
ngân sach nha n c.
Tuy vi c phân c p qu n lý ngân sách nhà n c trong nh ng n m qua ã có
nh ng chuy n bi n áng k , song theo ánh giá c a các nhà kinh t trên th gi i,
« cho t i t n khi áp d ng Lu t Ngân sách m i vào tháng 01-2004. Vi t Nam chính
th c v n là m t trong nh ng qu c gia có
phân c p th p nh t th gi i.. Các chính
quy n a ph ng ch y u là th c hi n các ch c n ng r i r c theo ch
o c a chính
quy n trung ng, c p quy t nh m c và tiêu chu n d ch v

c cung c p »15.

Vi c ánh giá trình
phân c p qu n lý ngân sách nhà n c Vi t Nam còn th p là
n c vào
ki m soát c a a ph ng v chính sách thu. Theo cách ánh giá này,
chính quy n a ph ng Vi t Nam
c coi là không có quy n t quy t v
thu 16.

13

. Báo cáo chung c a Chính ph Vi t Nam và Ngân hàng th gi I: Vi t Nam qu n lý chi
tiêu công t ng tr ng và gi m nghèo, NBX. Tài chính, 2005,T.1,tr 97 và tr 93.
14
. Báo cáo s 28/BC- UBND v quy t toán - thu chi ngân sách n m 2006 trên a bàn xã
Thanh l c huy n gi ng ri ng t nh kiên giang
15
. Ngân hàng th gi I: Phân c p
ông Á- chính quy n a ph ng phát huy tác
ng,NXB.V n hóa – Thông tin, Hà N i 2005,tr11
16
. Ngân hàng th gi I: Phân c p
ông Á- chính quy n a ph ng phát huy tác
ng,NXB.V n hóa – Thông tin, Hà N i 2005,144
17

SVTH: NGUY N THÀNH KH M

tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

Có th nêu lên các h n ch c b n v phân c p qu n lý ngân sách nhà n c
c ta nh sau :
Th nh t, c c u ngân sách mang tính th b c cao và tính l ng ghép c a
ngân sách c p d i vào ngân sách c p trên. Mô hình này t o
u ki n qu n lý t p
trung c a c p trên i v i các c p d i, nh ng nó c ng h n ch tính c l p c a các
c p quan ly ngân sach nha n c bên d i, và quan tr ng h n c là nó t o s ph c
t p trong qu n lý ngân sách nhà n c và s thi u phân nh trách nhi m rõ ràng.
C p qu n lý ngân sách nhà n c c p d i ph i ph thu c vào c quan quan ly ngân
sach nha n c c p trên, v a không ch u trách nhi m n cùng v i các ho t ng c a
mình trong h th ng ngân sách l ng ghép, trong khi ó, c quan qu n lý ngân sách
nhà n c c p trên c ng không th qu n lý
c ch t ch c quan qu n lý ngân sách
nhà n c c p d i và c ng không ph i ch u trách nhi m hoàn toàn v các sai l m
c a c quan qu n lý ngân sách nhà n c c p d i.
Th hai, trên th c t , chính quy n a ph ng m i ch
c t ng quy n v t
ch c th c thi ngân sách, còn th m quy n quy t nh v n thu c v trung ng. Xét
v b n ch t, phân c p qu n lý ngân sách nhà n c chia thành 2 lo i quy n : quy n
quy t nh và quy n t ch c th c thi. Trên th c t , n c ta m i ch th c hi n phân
c p v quy n t ch c th c thi ngân sách, còn quy n
c a ra nh ng quy t nh
ngân sách v n thu c v trung ng. Ch ng h n, quy n quy t nh các thu , các m c

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
thu su t, các nhi m v ch tiêu thu c v trung ng, chính quy n a ph ng ch

c quy n qu n lý,
u hành, phân b nh ng s c thu và nhi m v chi ã
c
trung ng ban hành: ch
c quy n quy t nh i v i m t s lo i phí, l phí nh
mà trung ng c thù. Nguyên t c trên t o
u ki n qu n lý t p trung th ng nh t
cao, b o m s bình ng v chính sách thu gi a các a ph ng, nh ng không
khuy n khích
c các a ph ng khai thác l i th c a mình và ch
ng nuôi
ng, phát tri n các ngu n thu ti m n ng c a a ph ng.

Th ba, t ng quan gi a ngu n thu
c gi l i và nhi m v chi c a các c p
chính quy n a ph ng ch a t ng x ng. M c dù t tr ng chi c a ngân sách a
ph ng trong t ng chi ngân sach nha n c ã t ng lên áng k (t 37,9% th i kì
1996-2000 n 43,8% th i kì 2001-2005), song ph n chi ó ph n l n l i
c trang
tr i t ngu n b sung c a ngân sách trung ng. Theo báo cáo c a B Tài chính,
m 2004, ch có 15/64 t nh t cân i
c ngân sách t ngu n thu
c gi l i
cho t nh, còn 49 t nh v n ph i trông ch vào ngu n b sung c a ngân sách trung
ng. Tính chung, s b sung c a ngân sách trung ng cho ngân sách
chi m 52,7% (n m 2004) t ng chi ngân sách a ph ng17

a ph

ng

17

. Báo cáo chung c a Chính ph Vi t Nam và Ngân hàng th gi I: Vi t Nam qu n lý chi
tiêu công t ng tr ng và gi m nghèo, NBX. Tài chính, 2005,T.2,tr 99.
18

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

Th t , vi c giao nhi u quy n qu n lý ngân sách nhà n c cho c p t nh ng
th i làm h n ch tính t ch c a c quan qu n lý ngân sách nhà n c c p d i có
u i m là t ng quy n quy t nh và s ch
ng cho c p t nh tùy thu c vào i u
ki n c thù c a a ph ng. Nh ng trên th c t , cách làm này l i t o
u ki n cho
chính quy n c p t nh t p trung các ngu n l c l n trong tay mình và vô hình trung
l i t o ra m t c ch xin – cho gi a chính quy n c p trên v i các c p chính quy n
i m i a ph ng. Theo s li u báo cáo ánh giá ch tiêu công n m 2004 cho
th y, h u h t các t nh t p trung các ngu n thu l n v c p mình. Ði u ó làm t ng
tình tr ng ph thu c c a các c p chính quy n bên d i vào c p trên. C ng không có
s nào b o m r ng sau 3 n m n nh, s phân chia các ngu n thu l i không
thay i và t c i các l i th c a chính quy n c p d i xu t hi n trong th i kì ó.
S không phân nh rõ ràng b ng lu t pháp v ngu n thu và nhi m v chi
c a m i c p s t c i quy n ch
ng trong l p k ho ch ngân sách dài h n và

khuy n khích c p huy n, c p xã quan tâm nuôi d ng và phát tri n các ngu n thu
c a riêng mình.
Th n m, quy trình l p và quy t toán ngân sách v i tính l ng ghép và th i
gian t ng i ng n làm cho vi c l p d toán ngân sách các c p d i mang tính
hình th c. Yêu c u l p quy t toán ngân sách òi h i c p d i ph i trình lên c p trên
và c p trên ph i t ng h p d toán c ng nh quy t toán c a c p d i. V i trên

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
10.500 xã, 627 huy n, 64 t nh, thành ph tr c thu c trung ng, v i m t kho ng
th i gian th c t h t s c ng n ng i, yêu c u ó tr nên hoàn toàn mang tính hình
th c. Trên th c t , c p t nh không th ng i ch t ng xã l p d toán c a mình và n p
lên huy n, sau ó t ng huy n v a l p d toán c a mình t ng h p d toán c a các xã
tr c thu c
n p lên t nh ; mà trên th c t c p t nh th ng ch
ng l p d toán
ngân sách c a t nh mình trên c s s ki m tra
c giao. T ng t , trong khâu
quy t toán ngân sách, c p t nh v n ph i ch
ng tính toán d a trên s li u phân b

ngân sách c th c a t nh mình và m t s
u ch nh trên th c t mà t nh có th n m
c trong quá trình th c hi n.
2.1.4 - Ð nh h ng t ng c ng phân c p qu n lý ngân sách nhà n c cho chính
quy n a ph ng.
n c vào các nguyên t c v phân c p ngân sách và i u ki n c th c a
Vi t Nam, các nh h ng y m nh phân c p quan ly ngân sach nha n c cho
chính quy n a ph ng n c ta trong th i gian t i nên t p trung vào các n i
dung sau:
+ Th c hi n s phân tích rõ ràng h n gi a các c p ngân sách, h ng n xây

d ng m t h th ng phân c p ngân sách y
h n, trong ó chinh quyên a
ph ng có s t ch và quy n quy t nh l n h n v ngân sách c p mình c l p
19

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

v i chính quy n trung ng. Theo nh h ng này, Qu c h i s quy t nh ngân
sách trung ng và kho n b sung cho ngân sách a ph ng, còn ngân sách c a
m i t nh s do Hôi ng nhân dân t nh quy t nh. M i v n v l p d toán, phân
b và quy t toán ngân sách c a ngân sách c p nào s do c quan qu n lý ngân sách
nhà n c c p ó quy t nh. Ngân sách c p trên ch t ng h p ngân sách c p d i
vào ngân sach nha n c chung. Cách làm này s t o
u ki n trao trách nhi m gi i
trình tr n v n cho m i c p chính quy n i v i ngân sách c p mình, ng th i kh c
ph c
c tính th b c cao và tính l ng ghép c a h th ng ngân s ch nha n c,
khuy n khích
c các a ph ng khai thác l i th c a mình và ch
ng nuôi
ng, phát tri n các ngu n thu ti m n ng c a a ph ng.
+ Trao cho chính quy n a ph ng quy n t ch cao h n trong quy t nh
và qu n lý ngu n thu. Quy n t ch v thu bao g m quy n thay i thu su t m t s
s c thu . Tr c m t có th thí m áp d ng cho phép chính quy n a ph ng
c

t quy t nh thu su t i v i m t s lo i thu . V nguyên t c, do chính quy n a
ph ng n m ch c
c các nhu c u c ng nh u tiên c a ng i n p thu nên có th
nh ra các m c thu su t phù h p v i c thù c a a ph ng. Nh v y, i v i
nh ng a ph ng có ti m n ng v m t lo i thu nào ó, chính quy n a ph ng
có th t ng thu su t
t ng ngu n thu cho a ph ng. Ði u ó s khuy n khích
a ph ng nuôi d ng và phát tri n ngu n thu.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
+ M r ng quy n t ch c a a ph ng trong quy t nh chi tiêu. Cho phép
chính quy n a ph ng t ch
m tm c
thích h p ra quy t nh chi tiêu theo
u tiên c a a ph ng. Ð ng nhiên, vi c a ra nh ng u tiên chi tiêu c a a
ph ng ph i phù h p v i chi n l c và m c tiêu phát tri n c a qu c gia. Ð ng th i,
c n cho phép a ph ng
c quy n quy t nh các ch
, nh m c chi tiêu c a
a ph ng trên c s nguyên t c ho c trong khung do trung ng quy nh. Vi c
m r ng quy n t ch c a a ph ng trong các quy t nh chi tiêu s d a trên

nguyên t c chi tiêu
c th c hi n c p chính quy n nào tr c ti p cung ng d ch
v công có hi u qu nh t. Tránh tình tr ng cùng m t nhi m v l i phân ra cho quá
nhi u c p mà không có s xác nh ranh gi i rõ ràng, d n n ch không quy
c
trách nhi m gi i trình và s ch ng chéo, ùn y gi a các c p chính quy n.
+
i m i quy trình l p, phân b , ch p hành và quy t toán ngân sách. Quy

trình ngân sách theo ki u truy n th ng d a trên c s t ng ngu n l c hi n có và h
th ng các ch
, tiêu chu n nh m c hi n hành
xây d ng d toán và phân b
ngân sách, d n n hi u qu qu n lý ngân sách nhà n c th p, không g n gi kinh
phí u vào v i k t qu
u ra, ch quan tâm n l i ích tr c m t, không có t m
nhìn trung h n, ngân sách b phân b dàn tr i, hi u qu s d ng ngu n l c th p. C n

20

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

i m i m t cách c b n quy trình này theo t duy và ph ng pháp hi n i, d a
vào k t qu
u ra và g n v i t m nhìn trung h n.
+ Trao quy n nhi u h n cho các c p chính quy n bên d i, c bi t là chính
quy n c s , n i tr c ti p cung c p cho ng i dân nhi u lo i d ch v công thi t y u.
Trung ng c n th ng nh t phân c p v ngu n thu và nhi m v chi c b n c p này
quy n ch
ng nh t nh trong thu – chi ngân sách c p mình, ng th i nuôi
ng và phát tri n n ng l c qu n lý hành chính nhà n c
a ph ng. S phân
nh rõ ràng b ng lu t pháp v ngu n thu và nhi m v chi c b n c a m i c p s t o
ra quy n ch

ng trong l p k ho ch ngân sách dài h n và khuy n khích c p
huy n, c p xã quan tâm nuôi d ng và phát tri n các ngu n thu c a riêng mình.
+ T ng c ng tính minh b ch và trách nhi m gi i trình v tài chính c p
a ph ng. Vi c y m nh phân c p qu n lý ngân sách nhà n c ch có th
t
c m c tiêu mong mu n n u
c g n li n v i vi c t ng c
và trách nhi m gi i trình v tài chính
a ph ng.
2.2 Phân c p qu n lý nhà n

c v l nh v c v n hóa

2.2.1 N i dung c a qu n lý nhà n

cv

Ði u 30 Hi n pháp n m 1992 qui
"Nhà n

ng tính minh b ch

n hóa.
nh"

c và xã h i b o t n, phát tri n n n v n hóa Vi t Nam : dân t c, hi n

n; k ĐH
th a và
phátThơ

huy nh@
ngTài
giá trliệu
c a học
n n v tập
n hi nvà
cácnghiên
dân t c Vicứu
t
Trung tâmi, nhân
Họcv liệu
Cần
Nam, t t

ng ,

o

c, phong cách H Chí Minh ; ti p thu tinh hoa v n hóa nhân

lo i ; phát huy m i tài n ng sáng t o trong nhân dân.
Nhà n c th ng nh t qu n lý s nghi p v n hóa. Nghiêm c m, truy n bá t
ng và v n hóa ph n ng, i tr y, bài tr mê tín, h t c"
Nh v y, Hi n pháp ã kh ng nh tính pháp lý c a vi c Nhà n c qu n lý
s nghi p v n hóa, bên c nh nhi m v hàng u là phát tri n v n hóa. Ð th c thi
công tác qu n lý nhà n c v v n hóa. Ði u 11 Lu t t ch c Chính ph n m 2001
qui nh nhi m v , quy n h n c a Chính ph trong l nh v c v n hóa nh sau :
"Th ng nh t qu n lý và phát tri n s nghi p v n hóa, v n h c, ngh thu t ;
qui nh các bi n pháp b o t n, phát tri n n n v n hóa tiên ti n, m à b n s c
dân t c; b o v và phát huy giá tr di s n v n hóa ; khuy n khích phát tri n các tài

ng sáng t o v n hóa, ngh thu t; ch ng vi c truy n bá t t ng và s n ph m v n
hóa c h i; bài tr mê tín, h t c, không ng ng xây d ng n p s ng v n minh trong
xã h i".
Ði u 23 Lu t t ch c Chính ph n m 2001 qui
:

21

nh v m t phân c p nh sau

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

"B tr ng, Th tr ng c quan ngang b có nh ng nhi m v và quy n h n
sau ây :
T ch c b máy qu n lý ngành,l nh v c theo qui nh c a Chính ph , trình
Chính ph quy t nh phân c p nhi m v qu n lý nhà n c cho y Ban nhân dân
a ph ng v n i dung qu n lý ngành, l nh v c công tác".
Ði u 89 Lu t T ch c H i ng nhân dân và y ban nhân dân n m 2003 qui
nh nhi m v và quy n h n c a y Ban nhân dân trong vi c th c hi n qu n lý nhà
c :"... Qu n lý nhà n c i v i các ho t ng v n hóa, thông tin, qu ng cáo..."
Ngoài ra , t i m c V, Ði u 128 Lu t T ch c H i ng nhân dân và y ban nhân
dân n m 2003 còn qui nh rõ ch c n ng c a các c quan chuyên môn thu c y
ban nhân dân (các s ,ban, các phòng...) nh sau :
" Các c quan chuyên môn thu c y ban nhân dân là c quan tham
u, giúp y ban nhân dân cùng c p th c hi n ch c n ng qu n lý nhà n c

a
ph ng và th c hi n m t s nhi m v , quy n h n theo s y quy n c a y ban
nhân dân cùng c p và theo qui nh c a pháp lu t ; góp ph n b o m s th ng
nh t c a ngành ho c l nh v c công tác t Trung ng n c s ".
Ði u 129 Lu t T ch c H i ng nhân dân và y Ban nhân dân n m 2003
qui nh v m i quan h "song trùng lãnh o"
i v i các c quan này :
" quan chuyên môn thu c y Ban nhân dân ch u s ch
o, qu n lý v t

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
ch c, biên ch và công tác c a y Ban nhân dân cùng c p, ng th oi ch u s ch
o, ki m tra v nghi p v c a các c quan chuyên môn c p trên. Th tr ng c
quan chuyên môn thu c y Ban nhân dân ch u trách nhi m và báo cáo công tác
tr c y Ban nhân dân c quan chuyên môn c p trên và báo cáo công tác tr c
H i ng nhân dân cùng c p khi
c yêu c u ".
V nhi m v và quy n h n c a H i ng nhân dân và y Ban nhân dân
m i c p. Lu t ã c th hóa cho t ng c p chính quy n a p
ng nh sau :

- Trong l nh v c v n hóa, thông tin, th d c th thao, y Ban nhân dân t nh
th c hi n nh ng nhi m v , quy n h n nh sau :
+ Qu n lý nhà n c i v i các ho t ng v n hóa, thông tin, qu ng cáo, báo
chí, xu t b n. Th d c th thao theo qui nh c a pháp lu t, t ch c và qu n lý các
n v s nghi p v v n hóa, thông tin, th d c th thao, phát thanh, truy n hình c a
t nh .
+ T ch c ho c
c y quy n t ch c các cu c tri n lãm, h i ch , sinh ho t
n hóa, th d c, th thao qu c gia, qu c t trên a bàn t nh ;

+ Ch
o và t ch c th c hi n công tác b o v , trùng tu, b o t n các di tích
l ch s - v n hóa và danh lam th ng c nh, công trình v n hóa, ngh thu t theo th m
quy n ; h ng d n xây d ng n p s ng v n minh, gia ình v n hóa.
22

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

+ Ki m tra, ng n ch n vi c kinh doanh, l u hành sách baó, v n hóa ph m
ph n ng, i tr y.
- Trong l nh v c giáo d c, y t , xã h i, v n hóa, thông tin và th d c th
thao, y Ban nhân dân huy nnth c hi n nh ng nhi m v , quy n h n nh sau :
+ Xây d ng các ch ng trình, án phát tri n v n hóa, giáo d c, thông tin...
phát thanh trên a bàn huy n và t ch c th c hi n sau khi
c c p có th m quy n
phê duy t.
+ Qu n lý các công trình công c ng
c phân c p, h ng d n các phong
trào v v n hóa, ho t dod ng c a các trung tâm v n hóa -thông tin, th d c th thao;
b o v và phát huy giá tr các di tích l ch s - v n hóa và danh lam th ng c nh do
a ph ng qu n lý.
Ph trách công tác v n hóa, thông tin ph ng là m t thành viên c a Uy ban
nhân dân ph ng, Ngh nh s 107/2004/NÐ-CP ngày 02/4/2004 c a Chính ph v
quy nh s l ng Phó ch t ch và c c u thành viên Uy ban nhân dân các c p, t i
Ði u 13, quy nh c p ph ng có m t Phó ch t ch ph trách kh i v n hóa - xã h i

và các lãnh v c xã h i khác.
Trên ây là nh ng v n b n pháp lu t và pháp quy quan tr ng nh t v ch c
ng, nhi m v và quy n h n c a các c p chính quy n trong lãnh v c qu n lý Nhà
c v v n hóa. Bên c nh ó, còn r t nhi u v n b n pháp quy quy nh phân c p

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
c th nhi m v qu n lý Nhà n

c v v n hóa.

2.2.2. M t s
c
m c a l nh v c v n hóa có nh h ng n phân c p qu n
lý Nhà n c v v n hóa
Trong quá trình nghiên c u góp ph n t ng c ng ho t ng phân c p qu n lý
nhà n c v v n hóa c n n m v ng quan
m c a Ð ng và Nhà n c ta v v n hóa
nói chung, qu n lý nhà n c v v n hóa nói riêng th hi n mm t s
m sau:
- V n hóa là n n t ng tinh th n c a xã h i, v a là m c tiêu v a là ng l c
thúc y s phát tri n kinh t - xã h i. Qu n lý nhà n c v v n hóa ph i quán tri t
vai trò c a v n hóa, làm cho các nhân t v n hóa g n k t ch t ch v i i s ng và
ho t ng xã h i trên m i ph ng di n ;
- N n v n hóa mà chúng ta xây d ng là n n v n hóa tiên ti n, m à b n s c
dân t c. Tiên ti n v m t t t ng, có ngh a là l y ch ngh a Mác-Lênin, t t ng
H Chí Minh làm c t lõi, nh m m c tiêu t t c vì con ng i trong m i quan h hài
hòa gi a cá nhân và c ng ng, gi a xã h i và t nhiên. Tiên ti n v hình th c bi u
hi n là dùng các ph ng ti n chuy n t i n i dung hi n i, ti n b ;
B n s c dân t c bao g m nh ng giá tr b n v ng, nh ng tinh hoa c a c ng
ng các dân t c Vi t Nam

c vun p nên qua l ch s dân t c ta. B o v b n s c

23

SVTH: NGUY N THÀNH KH M


tài Lu n v n: Phân c p qu n lý hành chính nhà n

c - lý lu n và th c ti n

dân t c ph i g n k t v i m r ng giao l u qu c t , ng th i ph i i li n v i ch ng
l c h u, l i th i trong phong t c, t p quán, l thói c ;
- N n v n hóa Vi t Nam là n n v n hóa th ng nh t mà a d ng trong c ng
ng các dân t c Vi t Nam. Qu n lý nhà n c v v n hóa ph i có chính sách b o
t n và phát huy v n hóa các dân t c thi u s ;
- Xây d ng và phát tri n v n hóa là s nghi p c a toàn dân do Ð ng lãnh
o, trong ó i ng trí th c gi vai trò quan tr ng. Qu n lý Nhà n c ph i t o
i u ki n cho l c l ng ông o nhân dân tham gia vào s nghi p ó ;
- V n hóa là m t m t tr n; xây d ng và phát tri n v n hóa là m t s nghi p
cách m ng lâu dài, òi h i ph i có ý chí cách m ng và s kiên trì th n tr ng. Quan
i m ch
o này yêu c u qu n lý nhà n c v v n hóa ph i quán tri t tính c thù
c a v n hóa, ó là s chuy n bi n t t ng và hành ng, thói quen c a con ng i.
Do v y, không th nóng v i, òi h i có k t qu ngay. Trong công cu c ó, "xây"
ph i i ôi v i "ch ng", l y "xây" làm chính. Bên c nh ó, ph i nâng cao tính chi n
u c a m t tr n v n hóa, kiên trì u tranh bài tr các h t c, các thói h t t x u,
các y u t c n tr quá trình i lên c a qu c gia, ng th i luôn luôn kh ng nh
m nh m các nhân t m i, tích c c các
n hình tiên ti n trong lãnh v c v n hóa.

Các quan i m ch
o trên ph i
c th hi n trong m i khía c nh qu n lý
nhà n c v
n hóa, m i ph ng th c qu n lý v n hóa t t c các c p chính

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
quy n, các ngành, các l nh v c có liên quan n v n hóa. Các quan
m ch
o
này th hi n trong phân c p qu n lý nhà n c v v n hóa thành các yêu c u sau :
- V n hóa v i nh ng c thù c a nó, không th
c i x nh nh ng
ngành, lãnh v c khác
c. Qu n lý nhà n c v v n hóa không gi ng nh qu n lý
nhà n c nhi u l nh v c khác. L nh v c này có liên quan n tinh th n c a con
ng i, g n v i t t ng, tâm t , tình c m, l i s ng c a t ng con ng i.
Tính ch t a d ng c a con ng i theo t ng l p, theo c ng ng dân c yêu

c u ph i quan tâm n vi c phân c p qu n lý cho chính quy n bên d i, n i theo
dõi, n m b t úng di n bi n v nhu c u, th hi u và cách h ng th v n hóa c a các
t ng l p nhân dân.
- Chính sách phát tri n n n kinh t th tr ng nh h ng xã h i ch ngh a,
chính sách m c a v kinh t , t ng c ng giao l u và h i nh p qu c t ã mang l i
nhi u c h i cho s nghi p phát tri n n n v n hóa n c nhà, ng th i c ng mang
l i nhi u tác ng tiêu c c n vi c phát huy n n v n hóa tiên ti n, m à b n s c
dân t c. S xu t hi n v n hóa mang tính th tr ng là m t xu th t t y u vì nhu c u
n hóa c ng là m t trong nh ng nhu c u th ng ngày c a dân c , c bi t là c
dân ô th . Nhi u ho t ng v n hóa và kinh doanh an xen v i nhau n m c
không rõ cái nào là chính, cái nào là ph . Ví d : Nhà hàng + nh c s ng (có bi u

24

SVTH: NGUY N THÀNH KH M