LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại hợp ĐỒNG MUA bán HÀNG hóa QUỐC tế NHẬN DIỆN rủi RO và BIỆN PHÁP NGĂN NGỪA
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (862.12 KB, 80 trang )
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
NIÊN KHÓA 2008-2012
Đề tài:
HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA QUỐC TẾ.
NHẬN DIỆN RỦI RO VÀ BIỆN PHÁP NGĂN NGỪA
Giáo viên hướng dẫn:
ThS. Diệp Ngọc Dũng
Bộ môn Luật kinh doanh - thương mại
Sinh viên thực hiện:
Mạc Lê Hiền
MSSV: 5086034
Lớp Luật Thương mại 1- K34
Cần Thơ, tháng 05/2012
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
1
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
........................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
..........................................................................................................................
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
2
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
........................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
..........................................................................................................................
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
3
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Bộ luật dân sự 2005: Bộ luật dân sự Việt Nam năm 2005.
Luật Thương mại 2005: Luật Thương mại Việt Nam năm 2005.
CISG: Công ước của Liên Hợp Quốc về mua bán hàng hóa quốc tế (United Nations
Convention on Contracts for the International Sale of Goods 1980).
PICC 2004: Bộ nguyên tắc của UNIDROIT về hợp đồng thương mại quốc tế năm
2004.
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
4
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
MỤC LỤC
Trang
LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HỢP ĐỒNG MUA BÁN
HÀNG HOÁ QUỐC TẾ ........................................................................................... 4
1.1.
Khái quát chung về Hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế ........................... 4
1.1.1. Lịch sử phát triển của khái niệm Hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế ....... 4
1.1.2. Khái niệm Hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế ......................................... 5
1.2.
Các yếu tố của Hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế .................................. 9
1.2.1. Chủ thể của hợp đồng ................................................................................... 9
1.2.2. Hình thức hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế ........................................... 11
1.2.3. Nội dung của hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế ...................................... 13
1.3.
Nguồn luật điều chỉnh.................................................................................... 13
1.3.1. Luật quốc gia ................................................................................................... 14
1.3.2. Điều ước quốc tế.............................................................................................. 15
1.3.3. Tập quán quốc tế về thương mại ..................................................................... 16
CHƯƠNG 2: CÁC VẤN ĐỀ PHÁP LÝ VÀ RỦI RO TRONG MỘT SỐ
ĐIỀU KHOẢN CỦA HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HOÁ QUỐC TẾ .......... 19
2.1.
Các điều khoản liên quan đến đối tượng hợp đồng ...................................... 19
2.1.1. Điều khoản tên hàng hoá ............................................................................... 20
2.1.2. Điều khoản về số lượng hàng hoá ................................................................ 21
2.1.2.1. Dung sai ......................................................................................................... 22
2.1.2.2. Đơn vị đo lường ............................................................................................. 23
2.1.3. Điều khoản chất lượng hàng hoá ................................................................... 24
2.1.3.1. Chất lượng theo tiêu chuẩn ........................................................................... 24
2.1.3.2. Chất lượng theo mẫu ..................................................................................... 26
2.2.
Điều khoản giá cả và thanh toán.................................................................... 26
2.2.1. Điều khoản về giá .......................................................................................... 26
2.2.1.1. Xác định giá theo quy định của pháp luật ..................................................... 27
2.2.1.2. Giá theo thỏa thuận ........................................................................................ 28
2.2.2. Điều khoản thanh toán ................................................................................... 29
2.3.
Điều khoản miễn trách ................................................................................... 30
2.3.1. Các trường hợp miễn trách ............................................................................ 30
2.3.2. Nghĩa vụ thông báo........................................................................................ 32
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
5
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
2.3.3. Hậu quả của sự kiện bất khả kháng ............................................................... 33
2.4.
Điều khoản luật áp dụng ................................................................................ 35
2.4.1. Luật áp dụng cho hợp đồng do các bên lựa chọn ............................................ 35
2.4.1.1. Điều kiện được chọn luật ............................................................................... 35
2.4.1.2. Chọn luật cho một phần hợp đồng hay toàn bộ hợp đồng ............................. 37
2.4.1.3. Chọn luật thực chất hay luật xung đột ........................................................... 37
2.4.1.4. Thời điểm chọn luật, thay đổi luật áp dụng ................................................... 39
2.4.1.5. Luật có mối liên hệ với hợp đồng .................................................................. 40
2.4.2. Luật áp dụng cho hợp đồng theo quy định của pháp luật .............................. 41
2.5.
Điều khoản giải quyết tranh chấp .................................................................. 43
2.5.1. Ưu điểm của phương thức trọng tài................................................................. 43
2.5.2. Điều khoản trọng tài hay thoả thuận đưa tranh chấp ra giải quyết
trước trọng tài ............................................................................................................. 45
2.5.3. Hiệu lực của thoả thuận trọng tài .................................................................... 46
2.5.3.1. Chủ thể ký thoả thuận trọng tài ..................................................................... 46
2.5.3.2. Nội dung của thoả thuận trọng tài ................................................................. 47
CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP NGĂN NGỪA RỦI RO, TRANH CHẤP TRONG MỘT
SỐ ĐIỀU KHOẢN CỦA HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HOÁ QUỐC TẾ VÀ
KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VIỆT NAM ...................................... 49
3.1.
Nhóm điều khoản liên quan đến đối tượng hàng hoá .................................... 49
3.1.1. Điều khoản về tên hàng ................................................................................... 49
3.1.2.
3.1.3.
3.2.
3.2.1.
3.2.2.
3.3.
Điều khoản về chất lượng................................................................................ 50
Điều khoản về số lượng ................................................................................... 53
Điều khoản về giá cả và thanh toán ............................................................... 54
Giá cả ............................................................................................................... 54
Thanh toán ....................................................................................................... 57
Điều khoản miễn trách ................................................................................... 58
3.3.1. Điểu khoản về bất khả kháng .......................................................................... 58
3.3.2. Hardship .......................................................................................................... 60
3.4.
Luật áp dụng .................................................................................................. 63
3.5.
Điều khoản giải quyết tranh chấp .................................................................. 64
KẾT LUẬN ......................................................................................................................... 67
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
6
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
LỜI NÓI ĐẦU
-----
-----
1. Lý do chọn đề tài
Năm 1986 là năm đánh dấu nước ta bắt đầu mở cửa thị trường, hòa mình vào dòng
chảy của nền kinh tế thế giới. 21 năm sau, Việt Nam đã chính thức là thành viên thứ 150
của Tổ chức thương mại thế giới – WTO. Điều này đã tạo điều kiện cho Việt Nam phát
triển mạnh hoạt động xuất nhập khẩu, đặc biệt là trong lĩnh mua bán hàng hóa quốc tế.
Chính hoạt động mua bán quốc tế này đã đưa hàng hóa Việt Nam đến khắp nơi trên thế
giới, là động lực thúc đẩy nền kinh tế trong nước phát triển. Bên cạnh đó còn tạo ra một
hình ảnh tốt đẹp về một đất nước Việt Nam đang trên đà hội nhập, phát triển cùng các
quốc gia trên thế giới. Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế luôn là một phần không thể
thiếu trong hoạt động kinh doanh này. Nó là một công cụ giúp cho các bên thực hiện một
cách suôn sẻ, cũng như đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi bên trong quá trình mua
bán. Tuy nhiên, mặc dù được các bên ký kết một cách rõ ràng, cẩn thận nhưng hợp đồng
này vẫn thường xuyên xảy ra tranh chấp, hầu hết là tranh chấp về những điều khoản trong
hợp đồng. Vậy đâu là những nguyên nhân dẫn đến những tranh chấp này và cách nào để
ngăn ngừa những tranh chấp đó. Chính vì tầm quan trọng của việc nhận diện và ngăn
ngừa rủi ro tranh chấp trong hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế mà tác giả chọn lĩnh vực
này để nghiên cứu cho Luận văn tốt nghiệp Cử nhân Luật với tên đề tài “Hợp đồng mua
bán hàng hóa quốc tế. Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa”.
2. Phạm vi nghiên cứu
Những rủi ro, tranh chấp có thể xảy ra trong hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế là rất
đa dạng và phức tạp, tạo nên những ảnh hưởng tiêu cực cả về mặt luật pháp lẫn kinh tế.
Trong khuôn khổ của Luận văn này, tác giả chỉ đề cập đến loại hợp đồng này được ký kết
giữa những thương nhân với nhau, liên quan đến một số điều khoản chủ yếu về đối tượng
hợp đồng, vấn đề miễn trách, cơ quan giải quyết tranh chấp và luật áp dụng điều chỉnh
hợp đồng. Việc nghiên cứu này chỉ dựa trên luật thực định Việt Nam, chủ yếu là Luật
Thương mại 2005, Bộ luật dân sự 2005 và một số văn bản có liên quan, trong mối quan
hệ so sánh với Công ước của Liên Hợp Quốc về mua bán hàng hóa quốc tế. Bên cạnh đó,
tác giả có tham khảo thêm một số văn bản quốc tế trong cùng lĩnh vực như Bộ nguyên tắc
về hợp đồng thương mại quốc tế của UNIDROIT năm 2004, Công ước Lahaye
1955,v.v…
3. Mục đích nghiên cứu
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
7
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
Việc nghiên cứu, phân tích những quy định có liên quan trong pháp luật Việt Nam cho
thấy những rủi ro của các thương nhân khi thỏa thuận về những điều khoản trong hợp
đồng mua bán hàng hóa quốc tế. Qua đó, tác giả tìm cách khắc phục hoặc hạn chế những
rủi ro này. Mặt khác, tác giả cũng muốn góp phần hoàn thiện pháp luật Việt Nam trong
lĩnh vực mua bán hàng hóa quốc tế, đồng thời tìm ra những giải pháp làm cho hợp đồng
này trở thành một công cụ pháp lý vững chắc, đảm bảo cho các bên thực hiện hoạt động
kinh doanh xuất nhập khẩu của mình một cách an toàn.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong khuôn khổ luận văn này, tác giả đã sử dụng những phương pháp phân tích luật
viết, so sánh và đối chiếu. Đồng thời, vận dụng thêm kỹ năng về tổng hợp, đánh giá, dựa
trên những kiến thức đã được học trong chương trình đào tạo Cử nhân Luật. Thêm vào
đó, với những kiến thức mà tác giả đã tìm hiểu thêm từ các văn bản quy phạm pháp luật
chuyên ngành, sách, báo, các công trình nghiên cứu khoa học về luật và những khảo sát
thực tế,v.v… tác giả đã thực hiện và hoàn thành Luận văn này.
5. Bố cục luận văn
Ngoài mục lục, phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục thì nội
dung của luận văn bao gồm 3 chương như sau:
Chương 1: Khái quát chung về Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế
Với mục đích đưa ra cái nhìn tổng quát về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế, tác giả
đã đề cập đến một số vấn đề chung về khái niệm, nội dung, hình thức chủ thể cũng như
nguồn luật điều chỉnh loại hợp đồng này.
Chương 2: Các vấn đề pháp lý và rủi ro trong một số điều khoản của Hợp đồng mua
bán hàng hóa quốc tế.
Trong chương này, tác giả đưa ra những quy định của pháp luật có liên quan đến một
số điều khoản nhất định trong Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế. Từ việc phân tích
những quy định này, tác giả sẽ đưa ra căn cứ giúp nhận diện được những rủi ro có thể
phát sinh cho các bên trong quá trình soạn thảo và thực hiện hợp đồng.
Chương 3: Biện pháp ngăn ngừa rủi ro, tranh chấp trong một số điều khoản của Hợp
đồng mua bán hàng hóa quốc tế và kiến nghị hoàn thiện pháp luật Việt Nam.
Từ những nội dung đã đề cập trong chương một, những rủi ro đã được phân tích ở
chương hai, tác giả đưa ra một số biện pháp nhằm khắc phục tình trạng đó, giúp các bên
soạn thảo một điều khoản phù hợp với pháp luật và ý chí của các bên. Đồng thời, tác giả
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
8
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
cũng đưa ra một vài suy nghĩ về việc hoàn thiện pháp luật Việt Nam trong những quy
định có liên quan.
Luận văn này ghi nhận những thành công bước đầu của tác giả trong việc tìm hiểu,
nghiên cứu về những điều khoản trong Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế. Mặc dù đã
cố gắng rất nhiều, nhưng do những hạn chế về kiến thức, kinh nghiệm thực tiễn; thời gian
nghiên cứu chưa dài và nguồn tài liệu tham khảo chưa đủ phong phú nên luận văn không
tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, tác giả rất mong muốn và chân thành đón nhận những
ý kiến nhận xét, góp ý từ quý Thầy Cô cùng các bạn để hoàn thiện hơn công trình nghiên
cứu này trong thời gian tới.
Tác giả xin gửi lời cảm ơn đến Ban lãnh đạo Khoa luật đã tạo điều kiện tốt để tác
giả có thể nghiên cứu và thực hiện đề tài. Xin cảm ơn quý thầy cô đã truyền đạt kiến thức
cho tác giả trong suốt thời gian qua. Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Thạc sỹ
Diệp Ngọc Dũng, giáo viên hướng dẫn, người đã nhiệt tình giúp đỡ tác giả nghiên cứu và
hoàn thiện luận văn này.
Sinh viên thực hiện
Mạc Lê Hiền
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
9
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ
HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA QUỐC TẾ
1.1 Khái quát chung về Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế
1.1.1 Lịch sử phát triển của khái niệm hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế.
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế được biết đến trong nhiều văn bản với các tên gọi
khác nhau như “hợp đồng mua bán ngoại thương” được ghi nhận trong Quy chế tạm thời
số 4794/TN-XNK ngày 31/07/1991 của Bộ Thương nghiệp - nay là Bộ Công Thương,
“hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài” ghi nhận trong Luật Thương
mại Việt Nam năm 1997, còn trong Luật Thương mại Việt Nam năm 2005 (sau đây gọi là
Luật Thương mại 2005) thì không có khái niệm về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế.
Trước thời điểm ban hành Luật Thương mại Việt Nam năm 1997, khái niệm “hợp
đồng mua bán ngoại thương” được ghi nhận trong Điều 1 Quy chế tạm thời số 4794/TNXNK về hướng dẫn việc ký kết hợp đồng mua bán ngoại thương do Bộ Thương nghiệp
(nay là Bộ Công thương) ban hành ngày 31/07/1991. Theo đó, “Hợp đồng mua bán hàng
hóa ngoại thương là hợp đồng mua bán có tính chất quốc tế”. Tính chất quốc tế này thể
hiện ở những mặt sau: a) chủ thể của hợp đồng là những pháp nhân có quốc tịch khác
nhau; b) hàng hóa là đối tượng của hợp đồng được dịch chuyển từ nước này sang nước
khác; c) đồng tiền thanh toán trong hợp đồng là ngoại tệ đối với một bên hoặc cả hai bên
ký kết hợp đồng.
Đến khi Luật Thương mại Việt Nam năm 1997 ra đời thì lại xuất hiện tên gọi “hợp
đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài”. Điều 80 Luật thương mại năm
1997 quy định:“hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài là hợp đồng
mua bán hàng hóa được ký kết giữa một bên là thương nhân Việt Nam với một bên là
thương nhân nước ngoài”. Như vậy, tiêu chí để xác định yếu tố nước ngoài cho hợp đồng
mua bán hàng hóa quốc tế thời kỳ này chỉ là yếu tố quốc tịch của các bên chủ thể hợp
đồng. Theo đó, có thể thấy Luật Thương mại Việt Nam năm 1997 đã thu hẹp nội hàm
khái niệm hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế. Với cách hiểu này thì một loạt các hợp
đồng mua bán hàng hóa có yếu tố nước ngoài khác sẽ không thuộc phạm vi điều chỉnh
Luật Thương mại Việt Nam năm 1997 như hợp đồng mua bán hàng hóa giữa các thương
nhân Việt Nam với nhau nhưng việc ký kết được tiến hành ở nước ngoài, hợp đồng mua
bán hàng hóa giữa thương nhân nước ngoài với nhau ở Việt Nam,v.v….
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
10
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
Hiện nay, hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế được điều chỉnh chủ yếu bởi Luật
Thương mại năm 2005 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Mặc dù vậy, trong các văn bản
này chưa có một khái niệm cụ thể về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế mà chỉ quy định
về việc mua bán hàng hóa quốc tế.
1.1.2 Khái niệm hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế
Luật Thương mại 2005 có một chương quy định về mua bán hàng hóa (Chương II)
trong đó chỉ có bảy điều luật quy định riêng về mua bán hàng hóa quốc tế và không có
điều luật nào trong Luật Thương mại 2005 xác định cụ thể, trực tiếp về khái niệm và
phạm vi nội hàm của hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế. Văn bản này chỉ quy định về
hoạt động mua bán hàng hóa. Theo đó, “Mua bán hàng hoá là hoạt động thương mại,
theo đó bên bán có nghĩa vụ giao hàng, chuyển quyền sở hữu hàng hóa cho bên mua và
nhận thanh toán; bên mua có nghĩa vụ thanh toán cho bên bán, nhận hàng và quyền sở
hữu hàng hoá theo thỏa thuận.”1
Quan hệ mua bán hàng hoá này được xác lập và thực hiện thông qua hình thức pháp lý
là hợp đồng mua bán hàng hóa. Hợp đồng mua bán hàng hóa có bản chất chung của một
hợp đồng, mà theo định nghĩa tại Điều 388 Bộ luật dân sự Việt Nam 2005 (sau đây gọi là
Bộ luật dân sự 2005), là sự thoả thuận nhằm xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt các quyền và
nghĩa vụ trong quan hệ mua bán hàng hóa.
Bộ luật dân sự 2005 không đưa ra định nghĩa về hợp đồng mua bán hàng hóa mà chỉ
có định nghĩa về hợp đồng mua bán tài sản. Cụ thể, Điều 428 quy định “Hợp đồng mua
bán tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên bán có nghĩa vụ giao tài sản cho
bên mua và nhận tiền, còn bên mua có nghĩa vụ nhận tài sản và trả tiền cho bên bán”. Tài
sản được Bộ luật dân sự quy định tại Điều 163 bao gồm “vật, tiền, giấy tờ có giá các và
quyền tài sản”.
Ngoài ra, Khoản 2, Điều 3 Luật Thương mại 2005 cũng quy định “Hàng hóa bao gồm
tất cả các loại động sản, kể cả động sản hình thành trong tương lai; những vật gắn liền
với đất đai”.
Như vậy, có thể thấy, hàng hóa theo định nghĩa của Luật Thương mại 2005 cũng là
một dạng tài sản. Do đó, hợp đồng mua bán hàng hóa trong thương mại cũng là một dạng
của hợp đồng mua bán tài sản. Với những phân tích nêu trên, chúng ta có thể vận dụng để
rút ra khái niệm hợp đồng mua bán hàng hóa như sau: Hợp đồng mua bán hàng hóa là sự
1
Khoản 8, Điều 3, Luật Thương mại 2005.
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
11
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên bán có nghĩa vụ chuyển giao hàng hóa cho bên mua
và nhận tiền, còn bên mua có nghĩa vụ nhận hàng hóa và trả tiền cho bên bán.
Hơn nữa, Luật Thương mại 2005 không quy định về khái niệm của hợp đồng mua bán
hàng hoá quốc tế, cũng không có quy định về yếu tố quốc tế, nước ngoài của hợp đồng
mua bán hàng hóa mà chỉ có định nghĩa về mua bán hàng hoá quốc tế tại Điều 27 Luật
Thương mại 2005 như sau:
“1. Mua bán hàng hoá quốc tế được thực hiện dưới các hình thức xuất khẩu, nhập khẩu,
tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập và chuyển khẩu.
2. Mua bán hàng hoá quốc tế phải được thực hiện trên cơ sở hợp đồng bằng văn bản
hoặc bằng hình thức khác có giá trị pháp lý tương đương.”
Khoản 1 Điều 27 Luật Thương mại 2005 đã nêu ra định nghĩa bằng cách liệt kê các
hình thức cụ thể của việc mua bán hàng hóa quốc tế, bao gồm 5 hình thức:
-
Xuất khẩu;
-
Nhập khẩu;
-
Tạm nhập, tái xuất;
-
Tạm xuất, tái nhập;
-
Chuyển khẩu.
Từ đó có thể suy luận rằng hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế theo pháp luật Việt
Nam là văn bản thỏa thuận của các cá nhân, tổ chức trong việc xuất khẩu, nhập khẩu, tạm
nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập và chuyển khẩu hàng hóa. Có thể thấy, theo quy định
của Luật Thương mại 2005, hoạt động mua bán hàng hóa được coi là mua bán hàng hóa
quốc tế không phụ thuộc vào nơi cư trú, trụ sở hay quốc tịch của các bên là Việt Nam hay
nước ngoài. Luật Thương mại 2005 lấy tiêu chí vận chuyển hàng hóa qua biên giới để xác
định một quan hệ mua bán hàng hóa là mua bán hàng hóa quốc tế.
Cũng với việc xác định tính chất quốc tế của hợp đồng nhưng Công ước của Liên Hợp
Quốc về mua bán hàng hóa quốc tế (sau đây gọi là CISG) lại đưa ra một tiêu chí khác so
với tiêu chí trong Luật Thương mại Việt Nam 2005.2 Tại Điều 1 của Công ước quy định,
“Công ước này áp dụng cho các hợp đồng mua bán hàng hóa giữa các bên có trụ sở
thương mại tại các quốc gia khác nhau”. Như vậy, có thể thấy Công ước đã dựa vào yếu
2
Công ước của Liên Hợp Quốc về mua bán hàng hóa quốc tế (United Nations Convention on Contracts for the
International Sale of Goods (1980) – CISG).
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
12
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
tố trụ sở thương mại của các bên tại các quốc gia khác nhau để xác định tính chất quốc tế
của hợp đồng. Yếu tố quốc tịch ở đây cũng không được nhắc tới.
Nếu so sánh giữa hai tiêu chí trên thì có thể dễ dàng nhận thấy sự không thống nhất
giữa Công ước và luật Việt Nam. Ví dụ, một hợp đồng mua bán hàng hóa được ký kết
giữa thương nhân Việt Nam, trụ sở ở Việt Nam và thương nhân Singapore, trụ sở ở
Singapore. Trong đó, hàng hóa được chuyển từ kho của bên thương nhân Việt Nam sang
kho tại Việt Nam của thương nhân Singapore. Theo cách xác định của Công ước thì đây
là quan hệ mua bán hàng hóa quốc tế vì hai bên thương nhân có trụ sở tại hai nước khác
nhau. Tuy nhiên theo cách xác định trong pháp luật Việt Nam thì đây không phải là quan
hệ mua bán hàng hóa quốc tế theo quy định trong Luật Thương mại 2005 - vì không có sự
dịch chuyển hàng hóa qua biên giới.
Mặt khác, Điều 758 Bộ luật dân sự 2005 quy định: “Quan hệ dân sự có yếu tố nước
ngoài là quan hệ dân sự có ít nhất một trong các bên tham gia là cơ quan, tổ chức, cá
nhân nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài hoặc là các quan hệ dân sự giữa
các bên tham gia là công dân, tổ chức Việt Nam nhưng căn cứ để xác lập, thay đổi, chấm
dứt quan hệ đó theo pháp luật nước ngoài, phát sinh tại nước ngoài hoặc tài sản liên
quan đến quan hệ đó ở nước ngoài”. Như vậy, khái niệm “mua bán hàng hóa quốc tế” với
tư cách là hoạt động thương mại hoặc quan hệ thương mại theo khoản 1, Điều 27, Luật
thương mại 2005 có phạm vi hẹp hơn so với “mua bán hàng hóa có yếu tố nước ngoài”
xuất phát từ khái niệm “quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài” theo Điều 758 Bộ luật dân
sự 2005. Căn cứ “quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài” tại Điều 758 Bộ luật dân sự 2005,
chúng ta có thể xác định các dấu hiệu của một quan hệ mua bán hàng hóa là “có yếu tố
nước ngoài” như sau:
-
Ít nhất một trong các bên tham gia mua bán hàng hóa là cơ quan, tổ chức, cá nhân
nước ngoài;
Các bên tham gia là công dân, tổ chức Việt Nam nhưng căn cứ để xác lập, thay đổi,
chấm dứt quan hệ mua bán hàng hóa theo pháp luật nước ngoài;
-
Hàng hóa - đối tượng mua bán ở nước ngoài.
Trong khi đó, “mua bán hàng hóa quốc tế” theo Luật thương mại 2005 chỉ căn cứ vào
tiêu chí duy nhất là hàng hóa được vận chuyển qua biên giới. Với những loại hợp đồng
mua bán hàng hóa mà hàng hóa không có sự dịch chuyển qua biên giới thì rõ ràng sẽ
không chịu sự điều chỉnh bởi quy định đối với mua bán hàng hóa quốc tế trong Luật
Thương mại 2005. Đơn cử như hợp đồng mua bán hàng hóa giữa một thương nhân Việt
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
13
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
Nam với một thương nhân nước ngoài nhưng hàng hóa chỉ được chuyển dịch trong nội bộ
lãnh thổ của một quốc gia thì lại không được xem là hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế
theo pháp luật Việt Nam nhưng lại thuộc phạm vi điều chỉnh của Bộ Luật dân sự 2005 đối
với hợp đồng có yếu tố nước ngoài.
Về nguyên tắc, Bộ luật dân sự với tư cách là đạo luật “gốc” sẽ có hiệu lực áp dụng đối
với các hoạt động thương mại chưa được điều chỉnh bởi Luật Thương mại. Theo khoản 3,
điều 4, Luật Thương mại 2005: “Hoạt động thương mại không được quy định trong Luật
thương mại và trong các luật khác thì áp dụng quy định của Bộ luật dân sự”. Mặc dù vậy,
hai thuật ngữ pháp lý: “quốc tế” và “yếu tố nước ngoài” hiện nay vẫn đang tồn tại song
song trong hệ thống văn bản quy phạm tư pháp quốc tế Việt Nam và có sự khác biệt về
nội hàm. Hệ quả là khái niệm “mua bán hàng hóa quốc tế” của Luật thương mại 2005 đã
được xây dựng không thống nhất với nguyên tắc xác định “yếu tố nước ngoài” của Bộ
luật dân sự 2005.
Để phù hợp và thuận lợi hơn cho việc nghiên cứu và kiến nghị để hoàn thiện pháp
luật, tác giả tiếp cận hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế dưới góc độ là hợp đồng mua
bán hàng hóa trong lĩnh vực thương mại (vì mục đích lợi nhuận) chịu sự điều chỉnh của
luật thương mại Việt Nam năm 2005. Với quan điểm này thì hợp đồng mua bán hàng hóa
quốc tế không bao hàm các hợp đồng mua bán hàng hóa trong lĩnh vực dân sự truyền
thống (vì mục đích sinh hoạt tiêu dùng hàng ngày) có yếu tố nước ngoài. Hợp đồng này
được định nghĩa là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên bán có nghĩa vụ chuyển giao
hàng hóa cho bên mua và nhận tiền, còn bên mua có nghĩa vụ nhận hàng hóa và trả tiền
cho bên bán, được thực hiện dưới các hình thức xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất,
tạm xuất, tái nhập và chuyển khẩu.
1.2 Các yếu tố của hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế
1.2.1 Chủ thể của hợp đồng
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế được coi là hợp pháp khi chủ thể của hợp đồng
hợp pháp, tức là có năng lực pháp luật và người ký kết có năng lực hành vi và thẩm quyền
ký kết hợp đồng.3 Việc giải quyết xung đột pháp luật về năng lực chủ thể của hợp đồng
mua bán hàng hóa quốc tế không được quy định chuyên biệt trong Luật Thương mại
2005, do đó về nguyên tắc sẽ áp dụng các hệ thuộc như đối với năng lực chủ thể của hợp
3
Giáo trình Luật hợp đồng thương mại quốc tế, NXB Đại học quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, 2005, trang 11.
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
14
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
đồng trong Tư pháp quốc tế nói chung với hệ thuộc luật chủ đạo được sử dụng cho cá
nhân là luật quốc tịch, cho pháp nhân là luật nơi thành lập pháp nhân.4
Theo như tiêu chí xác định quan hệ mua bán hàng hóa quốc tế trong luật Việt Nam
là hàng hóa phải dịch chuyển qua biên giới và các hình thức dịch chuyển đó là xuất khẩu,
nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập. Như vậy, theo quy định của pháp luật
Việt Nam hiện hành thì phía chủ thể Việt Nam còn phải có chức năng xuất nhập khẩu thì
mới có thể thực hiện các hình thức dịch chuyển hàng hóa đó. Trong luật Việt Nam,
“thương nhân bao gồm tổ chức kinh tế được thành lập hợp pháp, cá nhân hoạt động
thương mại một cách độc lập, thường xuyên và có đăng ký kinh doanh”.5 Thương nhân là
tổ chức có hai loại: thương nhân không có vốn đầu tư nước ngoài và thương có vốn đầu tư
nước ngoài.
Trong đó, thương nhân không có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài bao gồm: “các
doanh nghiệp Nhà nước, các doanh nghiệp được thành lập theo Luật Doanh nghiệp, Luật
Hợp tác xã. Các hộ kinh doanh cá thể được thành lập và đăng ký kinh doanh theo Nghị
định số 109/2004/NĐ-CP ngày 02 tháng 4 năm 2004 của Chính phủ về đăng ký kinh
doanh”.6 Năng lực xuất khẩu, nhập khẩu của đối tượng này được quy định như sau:“Trừ
hàng hóa thuộc Danh mục cấm xuất khẩu, tạm ngừng xuất khẩu, hàng hóa thuộc Danh
mục cấm nhập khẩu, tạm ngừng nhập khẩu, thương nhân được xuất khẩu nhập khẩu hàng
hóa không phụ thuộc vào ngành nghề đăng ký kinh doanh. Chi nhánh thương nhân được
xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa theo ủy quyền của thương nhân”.7
Mặt khác, đối với thương nhân có vốn đầu tư nước ngoài, công ty và chi nhánh công
ty nước ngoài tại Việt Nam thì “Các thương nhân, công ty, chi nhánh khi tiến hành hoạt
động thương mại thuộc phạm vi điều chỉnh tại Nghị định này, ngoài việc thực hiện các
quy định tại Nghị định này, còn thực hiện theo các quy định khác của pháp luật có liên
quan và các cam kết của Việt Nam trong các Điều ước quốc tế mà Việt Nam là một bên ký
kết hoặc gia nhập”.8
4
Giáo trình Tư pháp quốc tế - Đại học Luật Hà Nội, Nhà xuất bản Công an nhân dân, năm 2007.
Khoản 1 Điều 6 Luật Thương mại 2005.
6
Tiểu mục 1, Mục I, Thông tư 04/2006/TT-BTM ngày 06/4/2006 của Bộ Thương mại hướng dẫn một số nội dung
quy định tại Nghị định số 12/2006/NĐ-CP ngày 23/01/2006 của Chính Phủ quy định chi tiết thi hành Luật Thương
mại về hoạt động mua bán háng hóa quốc tế và các hoạt động đại lý mua, bán,, gia công và quá cảnh hàng hóa với
nước ngoài.
7
Khoản 1 Điều 2 Nghị định 12/2006 ngày 23 /01/2006 của Chính Phủ quy định chi tiết thi hành Luật Thương mại về
hoạt động mua bán háng hóa quốc tế và các hoạt động đại lý mua, bán,, gia công và quá cảnh hàng hóa với nước
ngoài.
8
Khoản 2 Điều 2 Nghị định 12/2006 ngày 23 /01/2006 của Chính Phủ quy định chi tiết thi hành Luật Thương mại về
hoạt động mua bán háng hóa quốc tế và các hoạt động đại lý mua, bán,, gia công và quá cảnh hàng hóa với nước
ngoài
5
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
15
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
Đối với thương nhân nước ngoài không có hiện diện thương mại tại Việt Nam thuộc
các nước, vùng lãnh thổ là thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới và các quốc gia,
vùng lãnh thổ có thỏa thuận song phương với Việt Nam về vấn đề xuất, nhập khẩu hàng
hóa, pháp luật Việt Nam họ được quyền “thực hiện các quyền xuất khẩu, nhập khẩu khi
được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền xuất khẩu, quyền nhập khẩu đối với các loại
hàng hoá được phép xuất khẩu, nhập khẩu theo quy định của pháp luật Việt Nam và theo
lộ trình cam kết về mở cửa thị trường của Việt Nam; thực hiện mua hàng hoá để xuất
khẩu và bán hàng hoá nhập khẩu với thương nhân Việt Nam có đăng ký kinh doanh các
loại hàng hoá đó theo quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam”.9
Pháp luật Việt Nam còn cho phép thương nhân nước ngoài được đặt chi nhánh tại Việt
Nam, chi nhánh thương nhân nước ngoài cũng có thể ký kết, thực hiện các hợp đồng mua
bán hàng hóa quốc tế.10
Trong khi đó, theo Điều 1 CISG, chủ thể của hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế là
các bên có trụ sở thương mại tại các quốc gia khác nhau. Nếu một bên có hơn một trụ sở
thương mại trở lên thì trụ sở thương mại của họ sẽ được coi là trụ sở nào đó có mối liên
hệ chặt chẽ nhất đối với hợp đồng và đối với việc thực hiện hợp đồng đó, có tính tới
những tình huống mà các bên đều biết hoặc đều dự đoán được vào bất kỳ lúc nào trước
hoặc vào thời điểm hợp đồng. Nếu một bên không có trụ sở thương mại thì sẽ lấy nơi cư
trú thường xuyên của họ.11 Điều 1 CISG không đề cập đến vấn đề quốc tịch của các bên
trong việc xác định yếu tố quốc tế của hợp đồng. Hai chủ thể có cùng quốc tịch, nhưng có
trụ sở kinh doanh đặt tại các quốc gia khác nhau thì hợp đồng ký kết giữa các bên này vẫn
là hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế. Như vậy, khi xét về năng lực chủ thế cũng như tư
cách pháp nhân ký kết hợp đồng thì tùy vào mỗi quốc gia sẽ có cách xác định khác nhau.
1.2.2 Hình thức hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế
Pháp luật Việt Nam quy định hình thức của hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế phải
được lập thành văn bản hoặc bằng hình thức khác có giá trị pháp lý tương đương.12 Trong
9
Điều 4 Nghị định của Chính phủ số 90/2007/NĐ-CP ngày 31/05/2007 quy định về quyền xuất khẩu, quyền nhập
khẩu của Thương nhân nước ngoài không có hiện diện tại Việt Nam.
10
Điều 16, 19 Luật Thương mại 2005, Điều 2 Nghị định của Chính phủ số 72/2006/NĐ-CP ngày 25/07/2006 quy
định chi tiết Luật Thương mại về Văn phòng đại diện, chi nhánh của thương nhân nước ngoài tại Việt Nam, Mục I
Thông tư của Bộ Thương mại (nay là Bộ Công Thương) số 04/2006/TT-BTM ngày 06/04/2006 hướng dẫn một số
nội dung quy định tại Nghị định 12/2006/NĐ-CP của Chính phủ ngày 23/01/2006 quy định chi tiết thi hành Luật
Thương mại về hoạt động mua bán hàng hoá quốc tế và các hoạt động đại lý mua, bán, gia công và quá cảnh hàng
hóa với nước ngoài.
11
Điều 10, khoản a và b, CISG.
12
Khoản 2 Điều 27 Luật Thương mại 2005.
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
16
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
đó, hình thức có giá trị tương đương văn bản bao gồm điện báo, telex, fax, thông điệp dữ
liệu và các hình thức khác theo quy định của pháp luật.13
Còn theo Điều 11 CISG thì không yêu cầu các bên phải ký, xác nhận bằng văn bản
hoặc phải tuân thủ bất kỳ yêu cầu nào về mặt hình thức của hợp đồng mua bán. Điều đó
có nghĩa, không có quy định bắt buộc về mặt hình thức của hợp đồng mua bán hàng hoá
quốc tế. Các bên có thể dùng bất kỳ phương tiện nào, kể cả lời khai nhân chứng, để chứng
minh về sự tồn tại của hợp đồng. Tuy vậy, tại Điều 12 Công ước này quy định: “bất kỳ
quy định nào của Điều 11, Điều 29 hoặc phần thứ hai công ước này cho phép hợp đồng
mua bán, việc thay đổi hoặc đình chỉ hợp đồng theo sự thoả thuận của các bên hoặc đơn
chào hàng và chấp nhận chào hàng hoặc bất kỳ sự thể hiện ý chí nào của các bên được
lập và không phải dưới hình thức viết mà bất kỳ hình thức nào sẽ không được áp dụng khi
dù chỉ một trong số các bên có trụ sở thương mại đặt ở nước là thành viên của công ước
mà nước đó tuyên bố bảo lưu theo Điều 96 công ước này”, tức là “nếu nước thành viên
mà trong pháp luật nước đó đòi hỏi hợp đồng phải được ký kết hoặc phê chuẩn dưới hình
thức văn bản thì điều quy định này của pháp luật nước thành viên đó phải được tôn
trọng”. 14
Tham khảo thêm tại Điều 1.2 của Bộ nguyên tắc của UNIDROIT về hợp đồng thương
mại quốc tế năm 200415 (sau đây gọi là PICC) (nguyên tắc không bắt buộc về hình thức
của hợp đồng - No Form Required), việc giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế
không đòi hỏi phải tuân theo bất kỳ điều kiện nào về hình thức: “Bộ nguyên tắc Unidroit
không bắt buộc hợp đồng, tuyên bố hay bất kỳ một hành vi nào khác phải được giao kết
hay chứng minh bằng một hình thức đặc biệt. Chúng có thể được chứng minh bằng bất kỳ
cách thức nào, kể cả bằng nhân chứng”. Tuy nhiên, theo Điều 1.4 của PICC (những quy
phạm bắt buộc - Mandatory Rules) thì “Bộ nguyên tắc này không hạn chế việc áp dụng
những quy phạm bắt buộc, có nguồn gốc quốc gia, quốc tế phù hợp với các quy phạm có
liên quan của Tư pháp quốc tế”, tức là nguyên tắc tự do về hình thức hợp đồng có thể bị
hạn chế bởi các quy định riêng của pháp luật quốc gia hoặc pháp luật quốc tế. Theo đó,
nếu trong pháp luật quốc gia, pháp luật quốc tế có liên quan bắt buộc hình thức hợp đồng
mua bán hàng hóa quốc tế phải lập thành văn bản thì các bên sẽ phải tuân theo quy định
này. Cũng theo PICC (Điều 1.11), khái niệm “văn bản” bao gồm cả điện tín và telex, cũng
như các cách thức truyền tin khác dưới dạng văn bản lưu giữ các thông tin và có thể tái
13
Khoản 15 Điều 3 Luật Thương mại 2005.
Điều 96 Công ước Viên 1980.
15
Bộ nguyên tắc của UNIDROIT về hợp đồng thương mại quốc tế (Commentary on the Unidroit Principles of
International Commercial Contracts – PICC)
14
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
17
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
tạo dưới dạng hữu hình.16 PICC còn cho phép các bên chủ thể được phép thỏa thuận lựa
chọn hình thức hợp đồng.17
Theo các văn bản quốc tế này thì không bắt buộc bất kỳ hình thức nào của hợp đồng,
nhưng nếu pháp luật quốc gia bắt buộc phải lập thành văn bản thì phải tuân theo quy định
đó. Như vậy, hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế muốn có hiệu lực ở Việt Nam, về mặt
hình thức, thì phải lập thành văn bản.
Tuy vậy, xung đột về hình thức trong thực tế được giải quyết khá dễ dàng, tất cả các
quốc gia đều áp dụng luật nơi giao kết hợp đồng để xác định hình thức hợp đồng. Ví dụ
trong pháp luật Việt Nam quy định: “Hình thức của hợp đồng sẽ tuân theo pháp luật của
nước nơi giao kết hợp đồng. Trong trường hợp hợp đồng được giao kết ở nước ngoài mà
vi phạm quy định về hình thức hợp đồng theo pháp luật của nước đó, nhưng không trái
với quy định về hình thức hợp đồng theo pháp luật Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam
thì hình thức hợp đồng được giao kết ở nước ngoài đó vẫn được công nhận tại Việt
Nam”.18
1.2.3 Nội dung hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế
Xét về pháp luật thực định của Việt Nam, Luật Thương mại 2005 và các văn bản
hướng dẫn thi hành không có quy định chuyên biệt nào về nội dung của hợp đồng mua
bán hàng hóa quốc tế, vì thế việc xác định vấn đề này sẽ dựa trên quy định chung về nội
dung của hợp đồng dân sự trong Bộ Luật dân sự 2005. Theo đó thì nội dung của một hợp
đồng mua bán hàng hóa quốc tế có thể bao gồm các điều khoản sau: 1. Đối tượng của hợp
đồng là tài sản phải giao, công việc phải làm hoặc không được làm; 2. Số lượng, chất
lượng; 3. Giá, phương thức thanh toán; 4. Thời hạn, địa điểm, phương thức thực hiện hợp
đồng; 5. Quyền, nghĩa vụ của các bên; 6. Trách nhiệm do vi phạm hợp đồng; 7. Phạt vi
phạm hợp đồng; 8. Các nội dung khác.19 Các nội dung này chỉ mang tính chất gợi mở chứ
không phải bắt buộc cho các bên chủ thể, nghĩa là pháp luật Việt Nam không ấn định các
điều khoản chủ yếu mà để cho các bên tham gia quan hệ hợp đồng có quyền tự do thoả
thuận. Nội dung của hợp đồng sẽ được coi là hợp pháp nếu như không vi phạm các điều
cấm của pháp luật và trái đạo đức xã hội.20 Cũng như Luật Thương mại 2005, CISG cũng
16
Điều 1.10(4), PICC.
Điều 2.1(13), PICC.
18
Điều 770 Bộ luật dân sự 2005.
19
Điều 402 Bộ luật dân sự 2005.
20
Điều 4. Nguyên tắc tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận
Quyền tự do cam kết, thỏa thuận trong việc xác lập quyền và nghĩa vụ dân sự được pháp luật bảo đảm, nếu
cam kết, thỏa thuận đó không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội.
…
17
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
18
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
không có điều chỉnh về nội dung của hợp đồng. Điều này là hợp lý vì trên nguyên tắc tự
do thỏa thuận, các bên sẽ tự quyết định những điều khoản nào cần có trong hợp đồng của
mình.
1.3 Nguồn luật điều chỉnh
Quan hệ mua bán hàng hóa quốc tế là những quan hệ pháp luật có thể có sự liên quan
của từ hai quốc gia trở lên về luật áp dụng và thẩm quyền giải quyết tranh chấp. Chính vì
vậy, khi có tranh chấp phát sinh từ hợp đồng xảy ra, luật Việt Nam không phải là nguồn
duy nhất để giải quyết những tranh chấp này mà đòi hỏi những nguồn pháp luật khác.
Việc xem xét những nguồn nào có khả năng được pháp luật Việt Nam thừa nhận để điều
chỉnh quan hệ phát sinh từ hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế và việc lựa chọn luật áp
dụng trong từng trường hợp cụ thể là vấn đề hết sức quan trọng.
Để điều chỉnh các quan hệ pháp luật phát sinh trong lĩnh vực hợp đồng mua bán hàng
hoá quốc tế, pháp luật Việt Nam thừa nhận những nguồn sau đây.
1.3.1 Luật quốc gia
Luật quốc gia ở đây nên được hiểu là các đạo luật cơ bản và các văn bản dưới luật.
Trong mua bán hàng hóa quốc tế, luật quốc gia không đương nhiên là luật áp dụng cho
hợp đồng mà chỉ được áp dụng trong nhưng trường hợp sau:
Khi hợp đồng quy định
Có hai cách quy định chọn luật. Cách thứ nhất là các bên quy định về luật áp dụng
ngay từ giai đoạn đàm phán, ký kết hợp đồng, bằng cách chỉ rõ trong hợp đồng rằng luật
của một nước nào đó sẽ được áp dụng cho hợp đồng. Trường hợp này gọi là các bên đã
quy định trong hợp đồng điều khoản luật áp dụng cho hợp đồng. Có thể đưa ra ví dụ về
điều khoản luật áp dụng như sau: “Mọi vấn đề không được quy định hoặc quy định không
đầy đủ trong hợp đồng này sẽ được giải quyết theo luật Việt Nam” hoặc: “Các vấn đề
phát sinh từ hoặc liên quan đến hợp đồng này được giải quyết theo luật nước người bán”.
Khi có tranh chấp phát sinh, các bên hoặc cơ quan giải quyết tranh chấp có thể dựa vào
luật Việt Nam hoặc luật nước người bán để giải quyết. Cách thứ hai là các bên thoả thuận
lựa chọn luật quốc gia là luật áp dụng cho hợp đồng sau khi ký kết hợp đồng, thậm chí khi
tranh chấp phát sinh. Cách này được các bên áp dụng khi trong hợp đồng mua bán hàng
hoá quốc tế mà các bên đã ký trước đó không có điều khoản về luật áp dụng. Trong thực
Điều 122. Điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự
1. Giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện sau đây:
…b) Mục đích và nội dung của giao dịch ko vi phạm điều cấm của pháp luật, khống trái đạo đức xã hội.
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
19
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
tế, cách này là rất khó áp dụng vì các bên khó có thể đạt được một sự nhất trí về việc chọn
luật áp dụng. Khi mà tranh chấp đã phát sinh, người bán chỉ muốn áp dụng luật của nước
nào bảo vệ được quyền lợi cho mình, trong khi đó người mua thì ngược lại, chỉ muốn áp
dụng luật của nước bảo vệ được quyền lợi cho mình. Trong trường hợp này, hai bên chỉ
đạt được sự thống nhất khi luật được lựa chọn là luật không nghiêng quá về bảo vệ quyền
lợi cho bên nào.
Khi quy phạm xung đột dẫn chiếu đến.
Trong trường hợp này, khó biết trước được luật nào sẽ được áp dụng. Ngay cả khi các
bên có thỏa thuận chọn luật của một quốc gia nào đó thì cũng có thể, luật pháp của quốc
gia đó sẽ dẫn các bên đến pháp luật của một quốc gia khác bằng những quy phạm xung
đột trong luật pháp của mình.
1.3.2 Điều ước quốc tế
Theo Điều 2 Công ước Viên về Luật Điều ước quốc tế có hiệu lực ngày 27/01/1980 thì
thuật ngữ “điều ước” dùng để chỉ một thỏa thuận quốc tế được ký kết bằng văn bản giữa
các quốc gia và được pháp luật quốc tế điều chỉnh, dù được ghi nhận trong một văn kiện
duy nhất hoặc trong hai hay nhiều văn kiện có quan hệ với nhau và với bất kể tên gọi
riêng của nó là gì. Có thể liệt kê một số tên gọi thường thấy như hiệp ước, công ước, hiệp
định, nghị định thư,.v.v…
Như vậy, có thể hiểu Điều ước quốc tế là văn bản pháp lý quốc tế thể hiện sự thoả
thuận của các chủ thể pháp luật quốc tế (trước hết là các quốc gia) trên cơ sở bình đẳng,
tự nguyện nhằm quy định, thay đổi, chấm dứt các quyền, nghĩa vụ của các bên ký kết
trong quan hệ quốc tế, phù hợp với những nguyên tắc cơ bản của pháp luật quốc tế.
Do vậy, khi một điều ước quốc tế được phía Việt Nam ký kết hoặc gia nhập thì có
nghĩa là Nhà nước, Chính phủ hoặc ngành liên quan có trách nhiệm thực hiện điều ước
quốc tế đó bằng cách nội luật hóa hoặc quy chiếu trực tiếp, có nghĩa là nó sẽ nằm trong hệ
thống pháp luật quốc gia, khi đó, mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia quan hệ xã hội
được nó điều chỉnh phải tuân theo. Trong trường hợp điều ước quốc tế mà Việt Nam ký
kết hoặc gia nhập quy định những vấn đề mà pháp luật trong nước chưa điều chỉnh thì nó
có thể trở thành căn cứ pháp lý để ban hành những văn bản quy phạm pháp luật trong
nước, đặc biệt là các văn bản của bộ, ngành. Trường hợp điều ước quốc tế và luật nội địa
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
20
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
cùng quy định về một vấn đề thì về nguyên tắc, luật nội địa phải phù hợp với điều ước
quốc tế bằng cách phải sửa đổi, bổ sung hoặc dẫn chiếu áp dụng điều ước quốc tế.21
Cụ thể, Điều 759 Bộ luật dân sự 2005 quy định: “Trong trường hợp điều ước quốc tế
mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác với quy định của
Bộ Luật này thì áp dụng quy định của điều ước đó”.
Còn theo khoản 3, Điều 2 Bộ luật tố tụng dân sự: “Bộ luật tố tụng dân sự được áp
dụng đối với việc giải quyết vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài ; trong trường hợp điều
ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký kết hoặc gia nhập có quy định
khác có quy định khác thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó”.
Luật thương mại 2005 cũng có quy định tương tự: “Trường hợp điều ước quốc tế mà
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định áp dụng pháp luật nước
ngoài, tập quán thương mại quốc tế hoặc có quy định khác với quy định của Luật này thì
áp dụng điều ước quốc tế đó”.22
Nhìn chung, pháp luật Việt Nam đều thừa nhận một nguyên tắc, đó là ưu tiên áp dụng
điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên trước luật quốc
nội, nếu điều ước quốc tế đó có quy định khác so với luật quốc nội. Điều 26 và 27 Công
ước Viên về Luật Điều ước quốc tế đã đề ra nguyên tắc nghiêm chỉnh tuân thủ cam kết
quốc tế, tức là một khi quốc gia tự nguyện ràng buộc bởi một cam kết quốc tế thì cũng
đồng nghĩa với việc quốc gia đó có trách nhiệm pháp lý quốc tế phát sinh từ cam kết đó
mà không được viện dẫn bất cứ lý do gì, kể cả lý do về pháp luật quốc gia để biện minh
cho việc không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các nghĩa vụ quốc tế đã cam kết.
Quan điểm này cũng đã được tái khẳng định một cách rõ ràng tại khoản 1 Điều 6 Luật ký
kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế “Trong trường hợp văn bản quy phạm pháp
luật và điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy
định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế.
1.3.3 Tập quán quốc tế về thương mại
Tập quán quốc tế về thương mại là những thói quen, phong tục về thương mại được
nhiều nước áp dụng và áp dụng một cách thường xuyên với nội dung rõ ràng để dựa vào
đó các bên xác định quyền và nghĩa vụ với nhau.
21
[truy cập ngày
22/3/2012 ]
22
Khoản 1, Điều 5, Luật Thương mại 2005.
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
21
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
Tập quán thương mại quốc tế cũng được coi là nguồn trong pháp luật Việt Nam.
Khoản 4, Điều 759, Bộ Luật dân sự 2005 quy định: “Trong trường hợp quan hệ dân sự có
yếu tố nước ngoài không được Bộ luật này, điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt nam là thành viên hoặc hợp đồng dân sự giữa các bên điều chỉnh thì áp dụng
tập quán quốc tế…”. Còn tại khoản 2, Điều 5 Luật Thương mại 2005 thì quy định: “Các
bên trong giao dịch thương mại có yếu tố nước ngoài được thỏa thuận áp dụng pháp luật
nước ngoài, tập quán thương mại quốc tế”. Tuy nhiên, luật Việt Nam cũng có đưa ra điều
kiện bảo lưu về vấn đề này. Có nghĩa là, tập quán quốc tế chỉ được áp dụng khi nó không
trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.23 “Trái” ở đây nên được hiểu
không phải là khác, mà là việc áp dụng hay hậu quả của việc áp dụng tập quán quốc tế đó
sẽ làm phá vỡ các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Hiện nay, tập quán được sử dụng rộng rãi và phổ biến đối với hợp đồng mua bán hàng
hóa quốc tế trong lĩnh vực thương mại là Incoterms qua tám ấn bản, các tập quán mang
tính chất khu vực và những tập quán thương mại khác được thừa nhận.
Với những điều kiện áp dụng như trên, tập quán quốc tế về thương mại sẽ được áp
dụng cho hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế khi:
- Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế quy định. Các bên có thể thỏa thuận áp dụng
tập quán quốc tế để điều chỉnh một hoặc một số vấn đề trong hợp đồng.24
- Các điều ước quốc tế liên quan quy định. Như đã trình bày ở phần trước, Điều ước
quốc tế mà quốc gia là thành viên sẽ được ưu tiên áp dụng trước luật trong nước. Do đó,
khi có Điều ước quốc tế có quy định áp dụng tập quán quốc tế về thương mại thì sẽ áp
dụng quy định của Điều ước quốc tế đó.25
- Luật thực chất (luật quốc gia) do các bên lựa chọn không có hoặc có nhưng không
đầy đủ. Đây cũng là một trong những điều kiện để áp dụng tập quán quốc tế như phân tích
trên.
Tập quán quốc tế về thương mại chỉ có giá trị bổ sung cho hợp đồng. Vì vậy, những
vấn đề gì hợp đồng đã quy định thì tập quán quốc tế không có giá trị, hay nói cách khác,
hợp đồng mua bán hàng hóa có giá trị pháp lý cao hơn so với tập quán thương mại quốc
tế. Khi áp dụng, cần chú ý là do tập quán quốc tế về thương mại có nhiều loại nên để
23
Khoản 4 Điều 759 Bộ luật dân sự 2005 và Khoản 2 Điều 5 Luật thương mại 2005.
Khoản 2 Điều 5 Luật thương mại 2005.
25
Khoản 1 Điều 5 Luật thương mại 2005.
24
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
22
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
tránh sự nhầm lẫn hoặc hiểu không thống nhất về một tập quán nào đó, cần phải quy định
cụ thể tập quán đó trong hợp đồng.26
Khi áp dụng tập quán quốc tế về thương mại, các bên cần phải chứng minh nội dung
của tập quán đó. Do đó, nếu các bên biết trước những thông tin về tập quán thương mại
quốc tế đó trước khi bước vào đàm phán sẽ rất thuận lợi.
Ngoài việc quy định trong hợp đồng, các nguồn luật trên còn được áp dụng trong
những trường hợp sau:
Khi toà án hoặc trọng tài quyết định:
Điều 7 khoản 2 của Pháp lệnh Trọng tài Thương mại năm 2003 quy định: “Đối với vụ
tranh chấp có yếu tố nước ngoài, Hội đồng Trọng tài áp dụng pháp luật do các bên lựa
chọn….
Trong trường hợp các bên không lựa chọn được pháp luật để giải quyết vụ tranh chấp
thì Hội đồng Trọng tài quyết định”.
Đến Luật trọng tài thương mại 2010 cũng có quy định tương tự: “ Đối với tranh chấp
có yếu tố nước ngoài, Hội đồng trọng tài áp dụng pháp luật do các bên lựa chọn; nếu các
bên không có thỏa thuận về luật áp dụng thì Hội đồng trọng tài quyết định áp dụng pháp
luật mà Hội đồng trọng tài cho là phù hợp nhất.27
Như vậy, khi được các bên trao quyền giải quyết tranh chấp, Trọng tài thương mại
Việt Nam sẽ có quyền chọn luật áp dụng cho hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế khi
phát sinh tranh chấp nếu như các bên không thoả thuận được luật áp dụng.
Như vậy, mối quan hệ giữa các bên trong hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế có thể
bị điều chỉnh bởi những cách thức nêu trên. Những cách thức này nếu không được các
bên chú ý xem xét trong quá trình đàm phán sẽ rất dễ rơi vào thế bị động, áp dụng nguồn
luật không như mong muốn.
Trong phần này, tác giả đã trình bày sơ lược về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế
cũng như những nội dung, nguồn luật điều chỉnh hợp đồng. Dựa trên những lý luận căn
bản này, các bên sẽ có cái nhìn tổng quát hơn về hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế
trong quá trình soạn thảo, đàm phán và ký kết hợp đồng. Mặc dù nội dung có vẻ đơn giản
26
Ví dụ: điều khoản giá: giá hàng là 250 USD/MT FOB Hải Phòng Incoterms năm 2000. Incoterms năm 2000 được
hiểu là áp dụng bản Quy tắc của Phòng Thương mại quốc tế về các điều kiện thương mại quốc tế, bản sửa đổi năm
2000. Việc nêu cụ thể Incoterms 2000 sẽ giúp chúng ta tránh áp dụng nhầm các bản sửa đổi Incoterms trước đó, như
bản sửa đổi năm 1980, 1990…Hiện nay, bản sửa đổi mới nhất là Incoterms 2010 được ICC xuất bản tháng 9/2010 và
có hiệu lực ngày 1/1/2011.
27
Khoản 2, Điều 14 Luật Trọng tài thương mại 2010.
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
23
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
nhưng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro xung quanh những điều khoản mà các bên thỏa thuận trong
hợp đồng. Những rủi ro này là do thỏa thuận của các bên không chặt chẽ, hay do những
quy định của pháp luật liên quan chưa rõ ràng và thống nhất dẫn đến tranh chấp hợp đồng.
CHƯƠNG 2: CÁC VẤN ĐỀ PHÁP LÝ VÀ RỦI RO TRONG MỘT SỐ ĐIỀU
KHOẢN CỦA HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA QUỐC TẾ.
Trong hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế, rủi ro có thể phát sinh từ bất cứ điều
khoản nào trong hợp đồng. Bên cạnh đó, những thỏa thuận của các bên do không có luật
điều chỉnh cũng có khả năng dễ dẫn đến tranh chấp. Vậy, những rủi ro đó là gì và xuất
phát từ đâu. Từ những vấn đề khái quát về hợp đồng mua bán hàng hoá quốc tế đã được
đề cập trong chương trước, trong chương này, tác giả sẽ phân tích những quy định của
pháp luật liên quan để thấy được những rủi ro cho các bên trong việc quy định một số
điều khoản của hợp đồng.
2.1 Các điều khoản liên quan đến đối tượng hợp đồng
Trước hết, một hàng hóa muốn lưu thông trên thị trường thì phải phù hợp với quy
định tại Điều 25 Luật Thương mại 2005.28 Có nghĩa là hàng hóa đó không phải là đối
tượng không được phép giao dịch, cấm kinh doanh, hạn chế kinh doanh hoặc là hàng hóa
mua bán có điều kiện.29 Tuy nhiên, nếu đáp ứng được một số điều kiện trong từng trường
hợp cụ thể thì hàng hóa những loại hàng hóa trên cũng có thể là đối tượng của hợp đồng
mua bán hàng hóa quốc tế.30 Trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, hàng hóa còn phải tuân thủ
28
Điều 25. Hàng hóa cấm kinh doanh, hàng hóa hạn chế kinh doanh, hàng hóa kinh doanh có điều kiện.
1. Căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội của từng thời kỳ và điều ước quốc tế mà Cộng hà xã hội chủ nghĩa Việt
Nàm là thành viên, Chính phủ quy định cụ thể danh mục hàng hóa cấm kinh doanh, hàng hóa hạn chế kinh doanh,
hàng hóa kinh doanh có điều kiện và điều kiện để được kinh doanh hàng hóa đó. 2. Đối với hàng hóa hạn chế kinh
doanh, hàng hóa kinh doanh có điều kiện, việc mua bán chỉ được thực hiện khi hàng hóa và các bên mua bán hàng
hóa đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật.
2. Đối với hàng hóa hạn chế kinh doanh, hàng hó kinh doanh có điều kiện, việc mua bán chỉ được thực hiện khi
hàng hóa và các bên mua bán hàng hóa đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật.
29
Phụ lục số 01, 02, 03 ban hành kèm theo Nghị định số 12/2006/NĐ-CP của Chính phủ ngày 23 tháng 01 năm 2006
Quy định chi tiết thi hành Luật Thương mại về hoạt động mua bán hàng hóa quốc tế và các hoạt động đại lý mua,
bán, gia công và quá cảnh hàng hóa với nước ngoài.
30
Khoản 2 Điều 5, Điều 6 Nghị định 59 năm 2006 ngày 12/6/2006 (59/2006/NĐ-CP) (được sửa đồi bổ sung bằng
Nghị định 43/2009/NĐ-CP) quy định chi tiết luật Thương mại về hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh, hạn chế kinh
doanh và kinh doanh có điều kiện.
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
24
SVTH: Mạc Lê Hiền
Luận văn
Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tê – Nhận diện rủi ro và biện pháp ngăn ngừa
những quy định khác trong Luật Thương mại 2005 như phải có nhãn hàng hóa, đảm bảo
nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa.31
Trong một hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế thì những điều khoản liên quan đến
đối tượng của hợp đồng có thể coi là những điều khoản cơ bản nhất mà các bên cần phải
quy định một cách chặt chẽ, bao gồm: điều khoản về tên hàng, điều khoản về số lượng và
điều khoản về chất lượng.
2.1.1 Điều khoản tên hàng hóa
Điều khoản về tên hàng là một điều khoản không thể thiếu trong tất cả hợp đồng mua
bán hàng hóa quốc tế nhưng pháp luật Việt Nam không có bất cứ quy định nào điều chỉnh
về tên gọi của hàng hóa. Công ước CISG cũng không có quy định về tên hàng này. Đây
cũng chính là rủi ro cho các bên khi quy định về tên gọi hàng hóa, nó phụ thuộc rất nhiều
kinh nghiệm và trình độ nghiệp vụ của các bên.
Vì là loại hợp đồng có tính quốc tế nên không thể tránh khỏi tình trạng các bên sử
dụng ngôn ngữ khác nhau. Từ thực tế về việc bất đồng ngôn ngữ này, cùng một loại hàng
hóa nhưng các bên có thể sẽ có cách gọi khác nhau hay còn gọi là nhầm lẫn trong tên gọi
hàng hóa. Đối với những tên gọi có tính phức tạp, thường kèm theo những tính chất hay
một đặc điểm nào đó để phân biệt với một loại hàng hóa khác sẽ có khả năng tranh chấp
cao hơn vì sự khó khăn khi phiên dịch những tên gọi này sang ngôn ngữ khác.
Một tranh chấp nữa có thể xảy ra, không phải giữa các bên trong hợp đồng với nhau,
mà giữa một bên với cơ quan hải quan về phân loại hàng hóa. Cùng một loại hàng hóa
nhưng ở quốc gia này có cách gọi khác với quốc gia kia. Dẫn đến việc khi hàng hóa vào
tới cơ quan hải quan của quốc gia kia, dựa vào tính chất hàng hóa sẽ có sự phân loại khác
đi so với tên hàng trong hợp đồng. Việc phân loại hàng hóa này sẽ ảnh hưởng đến vấn đề
thuế suất nhập khẩu hay xuất khẩu. Do đó, nếu các bên không muốn mất thêm một khoản
tiền thuế thì cần phải lưu ý đối với tên hàng hóa phải phù hợp với danh mục hàng hóa
31
Điều 32. Nhãn hàng hóa lưu thông trong nước và hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu
1. Nhãn hàng hóa là bản viết, bản in, bản vẽ, bản chụp của chữ, hình vẽ, hình ảnh được dán, in, đính đúc,
chạm, khắc trực tiếp trên hàng hóa, bao bì thương phẩm của hàng hóa hoặc trên các chất liệu khác được gắn lên hàng
hóa, bao bì thương phẩm của hàng hóa.
2. Hàng hóa lưu thông trong nước, hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu phải có nhãn hàng hóa, trừ một số trường
hợp theo quy định của pháp luật.
3. Các nội dung cần ghi trên nhãn hàng hóa và việc ghi nhãn hàng hóa được thực hiện theo quy định của
Chính Phủ.
Điều 33. Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa và quy tắc xuất xứ hàng hóa.
1. Hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu phải có giấy chứng nhận xuất xứ trong các trường hợp sau”
a) Hàng hóa được hưởng ưu đãi về thuế hoặc ưu đãi khác;
b) Theo quy định của pháp luật Việt Nam hoặc điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành
viên.
GVHD: ThS Diệp Ngọc Dũng
25
SVTH: Mạc Lê Hiền
