LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại NHẬP KHẨU SONG SONG dược PHẨM và QUYỀN sở hữu TRÍ TUỆ
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.3 MB, 85 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
----------
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
KHÓA 35
Đề Tài
NHẬP KHẨU SONG SONG DƯỢC PHẨM
VÀ QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ
Giáo viên hướng dẫn:
Th.s Nguyễn Phan Khôi
Sinh viên thực hiện:
Đoàn Thị Mỹ Tiên
Mã số sinh viên: 5095477
Lớp: Thương mại 2 – K35
Cần Thơ, tháng 11/2012
LỜI CẢM ƠN!
Để hoàn thành được luận văn tốt nghiệp và tham gia buổi
báo cáo ngày hôm nay em đã nhận được sự giúp đỡ rất nhiều
từ Thầy Cô, gia đình và bè bạn. Chính vì thế:
Lời đầu tiên em xin chân thành cảm ơn quý Thầy Cô
đặc biệt là quý Thầy Cô của Khoa Luật Trường Đại học Cần
Thơ - những người bạn đường trên hành trình đi tìm tri thức,
những người đã hướng dẫn, hỗ trợ em trong suốt bốn năm
trên giảng đường đại học.
Tiếp theo em xin gủi lời biết ơn sâu sắc nhất đến Thạc sĩ
Nguyễn Phan Khôi - người đã dành nhiều thời gian và tâm
huyết để tận tình hướng dẫn giúp em hoàn thành luật văn tốt
nghiệp này.
Và cuối cùng em xin cảm ơn đến cha mẹ và tất cả những
người bạn của em - những người đã cùng em vượt qua khó
khăn vui buồn của thời sinh viên cũng như những lời động
viên của cha mẹ và các bạn đã tạo thêm động lực giúp em
hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập và nghiên cứu tại trường Đại
học Cần thơ.
Bắng tất cả sự nổ lực và cố gắng của bản thân trong suốt
quá trình tìm tòi, nghiêm cứu để hoàn thành luận văn này
nhưng do kiến thức còn hạn chế nên luận văn không thể tránh
khỏi thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp tận tình và quý
báu của Thầy Cô và các bạn.
Trân trọng cảm ơn.!.
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
Mục lục
Lời nói đầu .......................................................................................................................... 3
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ NHẬP KHẨU SONG SONG
VÀ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ
1.1 Lý luận chung về sở hữu trí tuệ và quyền sở hữu trí tuệ ......................................... 4
1.1.1 Khái niệm về sở hữu trí tuệ và quyền sở hữu trí tuệ ................................................ 4
1.1.2 Phân loại quyền sở hữu trí tuệ ................................................................................. 6
1.1.2.1 Phân loại theo pháp luật quốc tế ........................................................................ 6
1.1.2.2 Phân loại theo pháp luật Việt Nam .................................................................... 7
1.1.3 Nguyên tắc của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ........................................................... 8
1.1.3.1 Vai trò của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ............................................................. 8
1.1.3.2 Nguyên tắc của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ...................................................... 9
1.2 Giới thiệu học thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ ....................................................... 10
1.2.1 Giới thiệu học thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ ....................................................... 10
1.2.2 Mối quan hệ giữa học thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ và nhập khẩu song song... 11
1.2.3 Quan điểm một số nước về áp dụng học thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ và nhập
khẩu song song ................................................................................................................... 12
1.2.3.1 Quan điểm của Liên minh Châu Âu ................................................................ 12
1.2.3.2 Quan điểm của Mỹ ........................................................................................... 13
1.3 Nhập khẩu song song ................................................................................................. 14
1.3.1 Nhập khẩu song song ............................................................................................. 14
1.3.1.1 Khái niệm nhập khẩu song song ...................................................................... 14
1.3.1.2 Đối tượng của nhập khẩu song song ................................................................ 16
1.3.1.3 Đặc điểm của nhập khẩu song song ................................................................. 16
1.3.1.4 Nguyên nhân của nhập khẩu song song ........................................................... 17
1.3.1.5 Cơ sở pháp lý cho hoạt động nhập khẩu song song ......................................... 18
1.3.2 Mối quan hệ giữa nhập khẩu song song và quyền sở hữu trí tuệ .......................... 18
1.3.3 Mối quan hệ giữa nhập khẩu song song và thương mại quốc tế ........................... 20
1.4 Nhập khẩu song song ở Việt Nam ............................................................................ 21
Chương 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA NHẬP KHẨU SONG SONG
DƯỢC PHẨM Ở VIỆT NAM
2.1 Cơ sở thực tiễn nhập khẩu song song dược phẩm ở Việt Nam ............................. 24
2.1.1 Khái quát tình hình giá thuốc ở Việt Nam .............................................................. 24
2.1.1.1 Vai trò của dược phẩm ...................................................................................... 24
2.1.1.2 Tình hình giá thuốc tại Việt Nam ..................................................................... 25
2.1.2 Một số yếu tố tác động đến sự tăng giá thuốc tại Việt Nam ................................... 27
2.1.2.1 Do sự độc quyền trong sản xuất và phân phối ................................................. 27
2.1.2.2 Thiếu thông tin về tình hình dược phẩm .......................................................... 28
2.1.2.3 Tâm lý người tiêu dùng .................................................................................... 28
2.1.2.4 Công nghệ sản xuất tại Việt Nam chưa phát triển ........................................... 28
2.1.2.5 Cơ chế quản lý kinh doanh trong ngành dược còn yếu kém............................ 29
2.1.3 Các biện pháp bình ổn giá thuốc của nhà nước .................................................... 30
2.1.3.1 Nhập khẩu ........................................................................................................ 30
2.1.3.2 Thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm ............................................................... 30
2.1.3.3 Tuyên truyền, giáo dục .................................................................................... 31
2.1.3.4 Kiểm soát giá thuốc ......................................................................................... 31
2.2 Cơ sở lý luận của nhập khẩu song song dược phẩm ở Việt Nam .......................... 33
2.2.1 Khái niệm li-xăng bắt buộc .................................................................................... 33
2.2.1.1 Khái niệm li-xăng bắt buộc .............................................................................. 33
2.2.1.2 Mục đích của li-xăng bắt buộc ......................................................................... 34
2.2.1.3 Đối tượng của li-xăng bắt buộc........................................................................ 35
2.2.2.1 Li-xăng bắt buộc theo Công ước Paris ............................................................ 35
2.2.2.2 Li-xăng bắt buộc theo Hiệp định TRIPS ......................................................... 36
2.2.3 Quy định của pháp luật Việt Nam về li-xăng bắt buộc .......................................... 38
2.2.3.1 Căn cứ của li-xăng bắt buộc............................................................................. 38
2.2.3.2 Điều kiện của việc cấp li-xăng bắt buộc .......................................................... 39
2.2.3.3 Thẩm quyền cấp phép li-xăng bắt buộc ........................................................... 41
2.2.4 Khả năng áp dụng li-xăng bắt buộc đối với sáng chế dược phẩm ....................... 42
2.2.4.1 Mặt tích cực của li-xăng bắt buộc đối với sáng chế dược phẩm .................... 42
2.2.4.2 Khả năng áp dụng li-xăng bắt buộc đối với sáng chế dược phẩm .................. 43
2.2.5 Quy định của pháp luật về nhập khẩu song song ................................................. 45
2.5.1 Quy định của Hiệp định TRIPS ......................................................................... 45
2.5.2 Tuyên bố Doha về y tế công cộng ..................................................................... 47
Chương 3. THỰC TRẠNG NHẬP KHẨU SONG SONG DƯỢC PHẨM Ở VIỆT
NAM
3.1 Quy định của pháp luật về nhập khẩu song song dược phẩm ............................... 50
3.1.1 Tính hợp pháp của nhập khẩu song song thuốc ở Việt Nam ................................. 50
3.1.1.1 Tính hợp pháp của nhập khẩu song song thuốc ở Việt Nam ........................... 50
3.1.1.2 Đặc điểm của nhập khẩu song song thuốc ...................................................... 52
3.1.1.3 Mục đích của nhập khẩu song song thuốc ...................................................... 53
3.1.2 Quy định của Bộ Y tế về nhập khẩu song song thuốc ............................................ 54
3.1.2.1 Điều kiện đối với thuốc được nhập khẩu song song ........................................ 54
3.1.2.2 Điều kiện đối với doanh nghiệp nhập khẩu song song thuốc .......................... 55
3.2 Thực trạng nhập khẩu song song ở Việt Nam......................................................... 56
3.2.1 Thực trạng nhập khẩu song song thuốc ở Việt Nam .............................................. 56
3.2.2 Tác động của nhập khẩu song song thuốc ............................................................ 58
3.2.2.1 Mặt tích cực trong hoạt động nhập khẩu song song thuốc .............................. 58
3.2.2.2 Mặt tiêu cực trong hoạt động nhập khẩu song song thuốc .............................. 58
3.2.2.3 Đánh giá hoạt động nhập khẩu song song thuốc ............................................. 59
3.2.3 Những ấn đề còn hạn chế trong quy định của pháp luật về nhập khẩu song song
thuốc ................................................................................................................................... 60
3.2.3.1 Trong việc cấp phép nhập khẩu song song dược phẩm ................................... 60
3.2.2.2 Hạn chế trong quy định về giá thuốc ............................................................... 60
3.2.2.3 Cách phân biệt thuốc nhập khẩu song song và thuốc chính thức .................... 62
3.2.2.4 Hạn chế trong quy định về chất lượng thuốc nhập khẩu song song ................ 62
3.3 Một số kiến nghị nhầm hoàn thiện quy định của pháp luật về nhập khẩu song
song dược phẩm ............................................................................................................... 63
3.3.1 Cần quy định rõ ràng nhập khẩu song song thuốc trong luật ............................... 64
3.3.2 Cải cách trong thủ tục cấp giấy phép nhập khẩu song song ................................. 64
3.3.3 Về vấn đề cơ chế quản lý giá và danh mục thuốc nhập khẩu song song ............... 65
3.3.4 Về cơ chế kiểm tra chất lượng thuốc nhập khẩu song song .................................. 66
Kết luận .............................................................................................................................. 68
Danh mục tài liệu tham khảo
Danh mục từ viết tắt
1. Công uớc Pariss về quyền sở hữu công nghiệp: Công ước Paris
2. Hiệp định chung về thuế quan và thương mại: GATT
3. Hiệp định các khía cạnh liên quan tới thương mại của quyền sở hữu trí tuệ: Hiệp định TRIPS
4. Sở hữu trí tuệ: SHTT
5. Tổ chức Thương mại thế giới: WTO
6. Tổ chức Y tế thế giới: WHO
7. Tuyên bố về Hiệp định TRIPS và sức khỏe cộng đồng: Tuyên bố Doha
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đã từ lâu, những thành quả sáng tạo của con người được thừa nhận đóng vai trò
quan trọng đối với sự phát triển khoa học, công nghệ, kinh tế, xã hội và văn hóa của mỗi
quốc gia. Các nhà kinh tế cổ điển học và hiện đại đều thống nhất rằng, quá trình tăng
trưởng kinh tế được thúc đẩy bởi hai nguồn chính đó là: vốn lao động và công nghệ
(trong đó bao gồm tài sản trí tuệ). Tương quan giữa hai nguồn này đang dần thay đổi.
“Tài sản hữu hình như đất đai, lao động và tiền vốn đã từng là tiêu chuẩn so sánh tình
trạng kinh tế, điều đó nay không còn đúng nữa. Động lực mới tạo ra sự thịnh vượng
trong xã hội đương thời là tài sản dựa trên tri thức”.1 Trước tình hình đó, thừa nhận và
bảo vệ tài sản trí tuệ và quyền đối với tài sản trí tuệ luôn là một trong những yêu cầu cần
thiết ở mỗi thời đại. Mục đích của việc công nhận và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là nhằm
khuyến khích sáng tạo, phân chia và sử dụng hiệu quả nguồn tài sản trí tuệ, hài hòa chủ
thể sáng tạo và các chủ thể khác trong xã hội. Ý nghĩa và vai trò của sở hữu trí tuệ được
khẳng định mạnh mẽ nhất bằng sự xuất hiện các quy định về vấn đề này trong Hiệp định
tổng quát về thương mại và thuế quan (GATT) được 117 nước ký kết ngày 25/12/1994.
Các điều khoản về sở hữu trí tuệ như vậy đã tạo thành một trong 10 nội dung cơ bản của
GATT (được gọi là thỏa thuận về các khía cạnh liên quan tới thương mại của quyền sở
hữu trí tuệ, kể cả thương mại hàng giả - Trade – Related Aspects of TRIPS). Hiệp định
TRIPS quy định các tiêu chuẩn tối thiếu về bảo hộ sở hữu trí tuệ mà bất cứ thành viên
nào của GATT cũng phải đạt được, trong đó có các điều khoản về sáng chế, nhãn hiệu,
tên thương mại, bí mật thương mại và bản quyền. Trong lĩnh vực sáng chế, Hiệp định
TRIPS yêu cầu các quốc gia thành viên phải bảo hộ sáng chế trong tất cả các lĩnh vực
công nghệ, trong đó có bảo hộ sáng chế dược phẩm 2 với thời hạn bảo hộ tối thiểu đối
với bằng sáng chế là 20 năm. Điều này, đã tạo động lực cho các nhà khoa học, những nhà
phát minh tìm tòi, sáng tạo ra những sáng tạo khoa học kĩ thuật mới góp phần thúc đẩy sự
phát triển của xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực dược phẩm – một ngành công nghiệp đòi hỏi
sự cao độ của sáng tạo tri óc và kinh phí đầu tư lớn cho việc nghiên cứu và phát triền ra
một loại thuốc mới.
Trong lĩnh vực dược phẩm một khi quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) được xác lập và
bảo hộ theo pháp luật SHTT, không ai ngoài chủ sở hữu quyền SHTT có thể sử dụng và
khai thác các đối tượng SHTT trong phạm vi và thời hạn bảo hộ nếu không có sự cho
phép của chủ sở hữu đó. Với tư cách là chủ sở hữu sáng chế có quyền ngăn cấm người
1
Kamil Idris, Sở hữu trí tuệ - Một công cụ đắc lực để phát triển kinh tế, Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới, trang 54
(bản tiếng Việt).
2
Trong phạm vi và nội dung nghiên cứu của luận văn, khi nói đến dược phẩm là nói đến thuốc và ngược lại, nếu
không có chú thích nào khác.
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
1
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
khác sử dụng sáng chế; có thể sản xuất ra dược phẩm theo sáng chế và bán với giá cao
nhằm thu hồi chi phí đầu tư nghiên cứu, phát triển và thương mại hóa thành quả của sáng
tạo, điều này là động lực, sự kích thích cho sự nghiên cứu và phát triển từ đó cho ra đời
các loại thuốc mới và thuốc đặc trị. Kết quả của sự bảo hộ này dẫn đến sự độc quyền
dược phẩm và nâng cao giá thuốc. Điều này, ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận dược
phẩm của những người nghèo, và đặc biệt là những người nghèo ở các quốc gia kém và
đang phát triển. Trong khi đó, người bệnh cần phải được sử dụng các dược phẩm mới này
với giá hợp lý, có thể chấp nhận được so với thu nhập của họ. Đây là một nghịch lý mà
các quốc gia và các tổ chức quốc tế đang phải đối mặt. Hoạt động nhập khẩu song song ra
đời đã giải quyết vấn đề này, được quy định trong hiệp định TRIPS, tuy nhiên nó không
quy định cụ thể mà dành quyền này cho các nước thành thành viên. Bởi vì thực thi quyền
SHTT phải đóng góp cho việc thúc đẩy phát minh - sáng tạo kỹ thuật cũng như chuyển
giao và phổ biến công nghệ, đảm bảo lợi ích hài hòa giữa người phát minh - sáng tạo và
người sử dụng đối tượng SHTT, qua đó đẩy mạnh lợi ích kinh tế, xã hội của việc bảo hộ
quyền SHTT. Tuy nhiên, chính vì sự trao quyền cho các quốc gia đã dẫn đến sự không
thống nhất trong vấn đề nhập khẩu song song dược phẩm giữa các quốc gia. Về vấn đề
này, thực sự đã có nhiều tranh cãi giữa những người ủng hộ và phản đối xung quanh tính
hợp pháp của việc nhập khẩu song song dược phẩm. Chính vì vậy để tìm hiểu rõ hơn về
vấn đề nhập khẩu song song song dược phẩm, người viết chọn đề tài: “Nhập khẩu song
song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ” để làm khóa luận tốt nghiệp.
2. Phạm vi nghiên cứu
Nhập khẩu song song có được thừa nhận hay không phụ thuộc vào cơ chế hết quyền
mà quốc gia sử dụng. Về vấn đề này, thực sự đã có nhiều tranh cãi giữa những người ủng
hộ và phản đối xung quanh tính hợp pháp của việc nhập khẩu song song dược phẩm.
Nhập khẩu song song dược phẩm có được thừa nhận hay không còn phụ thuộc vào
chính sách của mỗi quốc gia. Để đảm bảo cân bằng lợi ích của quyền sở hữu trí tuệ và
quyền tiếp cận dược phẩm của người dân trong hoạt động nhập khẩu song song , các
quốc gia đã xây dựng cho mình cơ chế hết quyền sở hữu trí tuệ phù hợp với từng điều
kiện kinh tế, xã hội của quốc gia cũng như trong khu vực. Riêng ở Việt Nam nhập khẩu
song song nói chung và nhập khẩu song song dược phẩm nói riêng là một vấn đề còn khá
mới mẻ, quy định pháp luật của luật sở hữu trí tuệ còn khá ít và quyết định về nhập khẩu
song song thuốc phòng và chữa bệnh cho người mới chỉ có một văn bản. Với nội dung
nghiên cứu “Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ”, do đó phạm vi
nghiên cứu của luận văn là:
- Những vấn đề cơ sở lý luận của nhập khẩu song song, quy định pháp luật hiện hành về
nhập khẩu song song dược phẩm, mối quan hệ giữa nhập khẩu song song và quyền sở
hữu trí tuệ; và nhập khẩu song song trong thương mại quốc tế hiện nay;
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
2
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
- Thực trạng nhập khẩu song song dược phẩm ở Việt Nam.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Tìm hiểu về hoạt động nhập khẩu song song nói chung và nhập khẩu song song
dược phẩm nói riêng, những quy định pháp luật hiện hành về vấn đề nhập khẩu song
song dược phẩm, thực tiễn áp dụng của những quy định pháp luật này ở Việt Nam như
thế nào, từ đó thấy được những vấn đề còn tồn tại và đề ra những phương hướng nhằm
hoàn thiện hơn nữa quy định pháp luật về nhập khẩu song song dược phẩm ở Việt Nam.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu các vấn đề liên quan đến nhập khâủ song song dược
phẩm, người viết đã sử dụng phương pháp nghiên cứu như sau: Phương pháp phân tích,
phương pháp so sánh, dẫn chứng các điều luật, luận văn đánh giá khái quát tình trạng
nhập khẩu song song dược phẩm ở Việt Nam, đồng thời kiến nghị những biện pháp nhằm
hoàn thiện quy định pháp luật về nhập khẩu song song dược phẩm thông qua đó góp phần
làm giảm giá thuốc ở Việt Nam.
5. Bố cục đề tài
Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề về nhập khẩu song dược phẩm, luận văn được
xây dựng ngoài lời mở đầu và kết luận, bố cục luận văn gồm có ba chương:
Chương I: Những vấn đề lý luận chung về nhập khẩu song song và thương mại quốc tế
Chương II: Cơ sở thực tiễn và lý luận của nhập khẩu song song dược phẩm ở Việt Nam
Chương III: Thực trạng nhập khẩu song song dược phẩm ở Việt Nam
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
3
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ NHẬP KHẨU SONG SONG
VÀ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ
Nhập khẩu song song liên quan trực tiếp đến hai mảng quan trọng của thương mại
quốc tế hiện đại đó là: tự do thương mại và việc bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp. Nhập
khẩu song song làm xuất hiện lợi ích của hai bên liên quan. Do có hành vi nhập khẩu
song song mà bên có quyền đối với đối tượng sở trí tuệ (thường là sở hữu công nghiệp)
không khai thác được hết quyền của mình đối với đối tượng sở hữu công nghiệp. Nhưng
nhập khẩu song song lại đem lại lợi ích thiết thực đối với thị trường: khuyến khích tự do
cạnh tranh. Do đó, để làm rõ hơn vấn đề này ở chương 1 - những vấn đề lý luận chung về
nhập khẩu song song và thương mại quốc tế, người viết sẽ trình bày những vấn đề liên
quan đến nhập khẩu song song và thương mại như quốc tế như sở hữu trí tuệ và quyền sở
hữu trí tuệ; tìm hiểu về nhập khẩu song, trong đó có mối liên hệ của nó với vấn đề sở hữu
trí tuệ cũng như thương mại quốc tế; và học thuyết hết quyền được áp dụng cho nhập
khẩu song song cũng như quan điểm một số nước về việc áp dụng học thuyết hết quyền
và nhập khẩu song song; tìm hiểu những quy định của pháp luật Việt Nam hiện tại để từ
đó xem xét nước ta đang áp dụng học thuyết hết quyền nào cho vấn đề nhập khẩu song
song.
1.1 Lý luận chung về sở hữu trí tuệ và quyền sở hữu trí tuệ
1.1.1 Khái niệm về sở hữu trí tuệ và quyền sở hữu trí tuệ
Từ lâu, hoạt động sáng tạo trí tuệ của con người có vai trò và ý nghĩa to lớn đối với
sự phát triển khoa học, công nghệ, kinh tế, xã hội - tri thức luôn là một trong những yếu
tố quyết định sự tồn tại và phát triển. Những thành quả từ hoạt động do trí tuệ con người
tạo ra thông qua hoạt động sáng tạo được thừa nhận là tài sản và được gọi là tài sản trí
tuệ. Sở hữu các tài sản trí tuệ thường được gọi tắt là Sở hữu trí tuệ (hay còn gọi là sở hữu
tri thức).
Trên thực tế có rất nhiều sản phẩm của trí tuệ. Việc huấn luyện viên Weigang tuyển
chọn được Hồng Sơn, Huỳnh Đức vào đội tuyện Việt Nam, sắp xếp đội hình thi đấu ở
Seagame 18 chắc chắn là một sản phẩm trí tuệ. Tuy nhiên, Weigang không được hưởng
quyền “sở hữu” sản phẩm trí tuệ của mình. Ngược lại, hai chữ cái (ví dụ nhãn hiệu kem
đánh răng P/S) không có gì là “trí tuệ” thì lại được coi là đối tượng của sở hữu trí tuệ. 3
Như vậy, đối tượng của loại sở hữu này là các tài sản phi vật chất - là sản phẩm trí
tuệ, tinh thần của con người nhưng có giá trị kinh tế, tinh thần to lớn góp phần quan trọng
3
Lê Nết, Tài liệu bài giảng sở hữu trí tuệ, NXB Đại học quốc gia TP. Hồ Chí Minh năm 2006, trang 13.
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
4
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
trong quá trình hình thành và phát triển nền văn minh, khoa học, công nghệ của nhân
loại. Đó là các tác phẩm văn học, nghệ thuật, các công trình khoa học kỹ thuật ứng dụng
cũng như các tên gọi, hình ảnh được sử dụng trong các hoạt động thương mại.
Khác với các loại tài sản vật chất (động sản hay bất động sản) khác, tài sản trí tuệ là
loại tài sản đặc biệt bởi thuộc tính vô hình của nó, tức là tài sản trí tuệ không thể được
xác định bằng các vật chất chính nó mà nó cần thể hiện ra theo một cách thức nào đó
bằng một hình thức cụ thể có thể nhận biết được.
Tài sản trí tuệ có khả năng chia sẽ và mang tính xã hội rất cao. Có nghĩa là mỗi
thành quả được tạo ra từ hoạt động trí tuệ của con người sẽ đem đến cho toàn xã hội, toàn
nhân loại bước tiến mới về tinh thần, về tri thức. Đồng thời nó cũng thụ hưởng bởi tất cả
mọi người vì khác với những tài sản thông thường khác, thuộc tính vô hình của loại tài
sản này khiến cho việc sử dụng, khai thác sản phẩm trí tuệ từ người này không làm hao
giảm hoặc ảnh hưởng đến việc sử dụng của người khác cũng như của những người sáng
tạo ra chúng.
Vì vậy, tài sản trí tuệ được coi là sức mạnh của sự sáng tạo và cải tiến, liên quan đến
mọi khía cạnh đời sống xã hội, có khả năng làm giàu, làm phong phú thêm cuộc sống cá
nhân, và tương lai của các quốc gia về vật chất, văn hóa và xã hội. Đặc biệt, khi nền kinh
tế ngày nay giá trị của một ngành kinh doanh ngày càng ít nằm trong các tài sản vật chất
hay tài chính thể hiện trên bản quyết toán, mà nằm trong tài sản vô hình quyền sở hữu trí
tuệ, chương trình nghiên cứu... Với giá trị kinh tế to lớn, các đối tượng sở hữu công
nghiệp được sử dụng làm vốn góp trong công ty, làm tài sản thế chấp vay vốn, chuyển
nhượng quyền sở hữu... Các đối tượng sở hữu công nghiệp trở thành “hàng hóa” thông
qua các hoạt động chuyển giao quyền sở hữu công nghiệp, theo đó chủ sở hữu có khả
năng thu lợi bằng cách cho phép người khác khai thác các đối tượng sở hữu công nghiệp
được bảo hộ. Điều này khiến cho hoạt động sáng tạo cần được trân trọng và khuyến khích
phát triển.
Tuy nhiên, xuất phát từ tính vô hình của tài sản trí tuệ nên nó không thể bị chiếm
hữu về mặt thực tế và có khả năng lan truyền rất nhanh cũng như rất khó để kiểm soát.
Từ đó ta có thể thấy tài sản trí tuệ khi đã được công bố, nó cũng dễ dàng bị sao chép, sử
dụng và khai thác rộng rãi ở bất kì nơi nào, bởi bất kì ai mà có thể không cần xét đến ý
kiến cũng như lợi ích của những người tạo ra chúng. Vì vậy, ngày nay hệ thống pháp luật
thế giới cũng như quốc gia đã có sự can thiệp để bảo hộ quyền của những người có công
trong việc sáng tạo ra các tài sản trí tuệ thông qua đặc quyền về nhân thân và kinh tế.
Điều này thể hiện sự khuyến khích các hoạt động sáng tạo, tôn vinh và bù đắp công sức
của những người đã sáng tạo ra chúng.
Tóm lại, quyền sở hữu trí tuệ được hiểu một cách khái quát và đơn giản nhất là
quyền của cá nhân, pháp nhân đối với các sản phẩm trí tuệ do con người sáng tạo. Còn
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
5
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
theo nghĩa hẹp, đó là độc quyền được công nhận cho một người, một nhóm người hoặc
một tổ chức, cho phép họ được sử dụng hay khai thác các khía cạnh thương mại của một
sản phẩm sáng tạo.
1.1.2 Phân loại quyền sở hữu trí tuệ
1.1.2.1 Phân loại theo pháp luật quốc tế
Theo công ước Thành lập Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) được thành lập
vào 14 tháng 7 năm 1967 được kí kết tại Stockholm – một tổ chức sở hữu trí tuệ quan
trọng nhất trên phạm vi toàn cầu thì quyền sở hữu trí tuệ bao gồm quyền sở hữu công
nghiệp, quyền tác giả và quyền liên quan. Quyền đối với giống cây trồng không được
xuất hiện với một ý nghĩa là một bộ phận của quyền sở hữu trí tuệ trong các định nghĩa
về sở hữu trí tuệ của WIPO, điều này được cụ thể tại (Điều 2(viii)) quy định rằng “sở hữu
trí tuệ sẽ bao gồm các quyền liên quan tới:
- Các tác phẩm khoa học, nghệ thuật và văn học,
- Các chương trình biểu diễn của các nghệ sĩ biểu diễn, các bản ghi âm và chương trình
phát thanh, truyền hình,
- Sáng chế trong tất cả các lĩnh vực hoạt động của con người,
- Các phát minh khoa học, kiểu dáng công nghiệp,
- Nhãn hiệu hàng hóa, nhãn hiệu dịch vụ, các chỉ dẫn và tên thương mại,
- Bảo hộ chống cạnh tranh không lành mạnh,
Và tất cả những quyền khác là kết quả của hoạt động trí tuệ trong lĩnh vực công nghiệp,
khoa học, văn học, hoặc nghệ thuật”.
Những lĩnh vực được đề cập như các tác phẩm khoa học, nghệ thuật và văn học
thuộc về nhánh bản quyền tác giả tróng sở hữu trí tuệ. Những lĩnh vực được đề cập như
chương trình biểu diễn của các nghệ sĩ biểu diễn, các bản ghi âm và việc phát thanh,
truyền hình thường được gọi là “các quyền liên quan”, đó là các quyền liên quan tới bản
quyền. Những lĩnh vực được đề cập như sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu
hàng hóa, nhãn hiệu dịch vụ, các chỉ dẫn và tên thương mại tạo nên nhánh sở hữu công
nghiệp của sở hữu trí tuệ. Lĩnh vực được đề cập tới như bảo hộ chống cạnh tranh không
lành mạnh, cũng có thể được xem thuộc về nhánh đó, như Điều 1(2) Công ước Paris về
bảo hộ quyền công nghiệp (đạo luật Stockholm năm 1967) (“Công ước Paris”) quy định
“việc chống cạnh tranh không lành mạnh” là một trong các lĩnh vực “bảo hộ quyền sở
hữu công nghiệp”; Công ước tuyên bố rằng “bất kì hành vi cạnh tranh nào trái với thông
lệ chính đáng trong hoạt động thương mại và công nghiệp được coi là hành vi cạnh tranh
không lành mạnh” (Điều 10bis(2)).
Trong các hiệp ước quốc tế về bảo vệ quyền sở trí tuệ thì Hiệp định các khía cạnh
liên quan tới thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS) được 117 nước ký kết ngày
25/12/1994 là một Hiệp định quốc tế mang tính chất toàn cầu và toàn ven nhất về các
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
6
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
khía cạnh của quyền sở hữu trí tuệ. Một quốc gia muốn gia nhập Tổ chức thương mại thế
giới thì phải tuân thủ các điều khoản về sở hữu trí tuệ trong TRIPS. Hiệp định TRIPS quy
định các tiêu chuẩn tối thiếu về bảo hộ tối thiểu về bảo hộ sở hữu trí tuệ mà bất cứ thành
viên nào của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) cũng phải đạt được, trong đó có các
điều khoản về sáng chế, nhãn hiệu, tên thương mại, bí mật thương mại và bản quyền. Tuy
nhiên, hiệp định cũng quy định những ngoại lệ của việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ nhằm
đảm bảo các vấn đề như về sức khỏe, dinh dưỡng cho nhân dân, các trường khẩn cấp
quốc gia hay y tế công cộng bằng các biện pháp như cấp phép li-xăng bắt buộc hay nhập
khẩu song song.
1.1.2.2 Phân loại theo pháp luật Việt Nam
Theo Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam 2005, quyền sở hữu trí tuệ là quyền của tổ chức,
cá nhân đối với tài sản trí tuệ, bao gồm quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác
giả, quyền sở hữu công nghiệp và quyền đối với giống cây trồng (khoản 1, Điều 4).
Trong đó, quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo
ra hoặc sở hữu (khoản 2, Điều 4); Quyền liên quan đến quyền tác giả (gọi là quyền liên
quan) là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương
trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa (khoản 3, Điều 4).
Quyền sở hữu công nghiệp là quyền của tổ chức, cá nhân đối với sáng chế, kiểu dáng
công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa
lý, bí mật kinh doanh do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu và quyền chống cạnh tranh không
lành mạnh (khoản 4, Điều 4). Quyền đối với giống cây trồng là quyền của tổ chức, cá
nhân đối với giống cây trồng mới do mình chọn tạo hoặc phát hiện và phát triển hoặc
được hưởng quyền sở hữu (khoản 5, Điều 4).
Như vậy, cách tiếp cận của Việt Nam về quyền sở hữu trí tuệ cơ bản giống cách tiếp
cận của thế giới, đó là quyền sở hữu bao gồm: thứ nhất, quyền tác giả và các quyền liên
quan đến quyền tác giả; thứ hai, quyền sở hữu công nghiệp. Tuy nhiên, có một điểm
khác biệt là Việt Nam đã cụ thể hóa “những quyền khác là kết quả của hoạt động trí tuệ
trong lĩnh vực công nghiệp, khoa học, văn học hoặc nghệ thuật” thành một nhánh khác,
theo đó quyền sở hữu trí tuệ bao gồm cả quyền đối với giống cây trồng. Quyền đối với
giống cây trồng theo quy định của Hiệp định của Hiệp định TRIPS được bảo hộ bởi bằng
sáng chế.4
1.1.3 Nguyên tắc của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ
1.1.3.1 Vai trò của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ
Xác lập quyền sở hữu trí tuệ là bước đầu tiên để chủ thể quyền được hưởng các
quyền lợi phát sinh từ quyền sở hữu trí tuệ. Việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ có ý nghĩa
4
Điều 27, Hiệp định về các khía cạnh liên quan tới thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS).
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
7
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
quan trọng không chỉ với chủ thể quyền sở hữu trí tuệ mà còn có ý nghĩa quan trọng đối
với chủ thể khác và còn liên quan đến sự phát triển quốc gia.
Thứ nhất, bảo hộ quyền sử dụng là nhằm tăng cường pháp chế. Bảo vệ quyền sở
hữu trí tuệ nhằm đảm bảo cho các quy phạm pháp luật về sở hữu trí tuệ vê được thi hành
nghiêm chỉnh, có hiệu lực, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể quyền,
của nhà nước và xã hội.
Thứ hai, bảo vệ tốt quyền sở hữu trí tuệ chính là bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu
quyền sở hữu trí tuệ trong đó các quyền tái sản chiếm một vị trí quan trọng. Phần lớn các
tài sản này là tài sản của doanh nghiệp hoặc tài sản cá nhân được bảo vệ bởi luật dân sự.
Bảo vệ tốt quyền sở hữu trí tuệ sẽ giúp khuyến khích sự sáng tạo, thúc đẩy những nổ lực,
cống hiến của các cá nhân vào hoạt động nghiên cứu khoa học, cải tiến kĩ thuật tạo ra
những sản phẩm vật chất và tinh thần cho xã hội.
Thứ ba, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ nhầm góp phần giảm thiểu tổn thất cho các nhà
sản xuất kinh doanh và thúc đẩy họ sản xuất kinh doanh hợp pháp, và bảo vệ người tiêu
dùng. Ví dụ, việc tồn tại hàng giả, hàng kém chất lượng sẽ gây ảnh hưởng lợi ích và hoạt
động kinh doanh của doanh nghiệp. Việc bảo vệ tốt quyền sở hữu trí tuệ sẽ thúc đẩy họ
phát triển sản xuất đồng thời bảo vệ người tiêu dùng trước hàng kém chất lượng.
Hơn hết, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ được xem như là công cụ để hữu hiệu để thúc
đẩy sự phát triển kinh tế. Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ hiệu quả sẽ tạo được môi trường
cạnh tranh lành mạnh, là động lực thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế, thu hút chuyển giao
công nghệ và đầu tư nước ngoài. Ví dụ: nhà kinh doanh cũng có thể thay đổi những
phương án kinh doanh của mình do những hạn chế trong việc bảo hộ quyền sở hữu trí
tuệ. Ban đầu anh ta có thể triển khai phương án kinh doanh nhưng nếu nhận ra những
khiếm khuyết trong việc bảo hộ bí mật kinh doanh anh ta sẽ từ bỏ ý định này.
Xét một khía cạnh của vấn đề: bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ có thể là đòn bẩy để phát
triển kinh tế, đó là ưu điểm của việc quyền sở hữu trí tuệ, song bảo hộ quá lâu, quá nhiều
hay chưa đúng lúc có thể cản trở sự phát triển của nền kinh tế.
Quyền sở hữu là quyền cao nhất, đầy đủ nhất của chủ thể đối với một vật. Vì thế
khi trao quyền sở hữu cho một chủ thể, các nhà làm luật phả suy tính rất kỹ các mặt lợi
hại của vấn đề này, sao cho việc trao quyền sở hữu không làm phát sinh các hậu quả bất
lợi cho xã hội. Đối với sở hữu tài sản vô hình - tài sản trí tuệ, một loại sở hữu theo luật
định, việc hạn chế quyền sở hữu - pháp luật cũng quy định những trường hợp hạn chế
quyền sở hữu để khỏi gây ra những khía cạnh bất lợi cho xã hội là điều không thể tránh
khỏi.5
5
Lê Nết, Tài liệu bài giảng sở hữu trí tuệ, NXB Đại học quốc gia TP. Hồ Chí Minh năm 2006, trang 19.
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
8
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
1.1.3.2 Nguyên tắc của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ
Xét về tổng thể tài sản trí tuệ chỉ có giá trị khi phổ biến, nhân rộng và phát triển, từ
đó đem lại lợi ích khai thác chung cho toàn xã hội. Cơ chế bảo hộ chỉ đặt ra khi nhà nước
thấy cần thiết phải tạo động lực cho các cá nhân sáng tạo, trao cho họ phần thưởng để
khuyến khích họ tiếp tục tạo ra những tài sản trí tuệ khác. Như vậy, quyền sở hữu trí tuệ
không phát sinh một cách mặc nhiên với quá trình sáng tạo mà được nhà nước tạo lập,
công nhận và trao cho chủ sở hữu kèm theo những điều kiện nhất định.
Nội dung quyền sở hữu trí tuệ cho phép chủ sở hữu độc quyền khai thác thương mại
và hưởng lợi từ các tài sản trí tuệ. Đồng thời, ngăn cản người khác tự do tiếp cận các đối
tượng này. Sự hạn chế công chúng tiếp cận tài sản trí tuệ, mặt khác gây ảnh hưởng chung
lợi ích của toàn xã hội.
Như vậy, việc sử dụng quyền sở hữu không phải không có khía cạnh tiêu cực, đó là
việc tập trung quá nhiều tài sản vào tay thiểu số có quyền lực, dẫn tới việc các thiểu số
này có khả năng lạm dụng quyền sở hữu.Ví dụ điển hình nhất là việc tập trung tư liệu sản
xuất vào một số công ty sẽ dẫn đến việc các công ty này trở nên độc quyền, nâng giá sản
phẩm và kìm hãm sự phát triển của các công ty khác.
Vì vậy, trong quá trình bảo hộ sở hữu trí tuệ, pháp luật quốc tế nói chung và pháp
luật của mỗi quốc gia luôn phải xem xét cân bằng lợi ích giữa quyền lợi của chủ sở hữu
và quyền lợi của cộng đồng trong việc tiếp cận, sử dụng tài sản trí tuệ. Trong mọi trường
hợp việc khai thác, sử dụng các sở hữu trí tuệ phục vụ xã hội luôn được các nước quan
tâm và đặt thành ưu tiên hàng đầu.6
Pháp luật sở hữu trí tuệ ở nước ta công nhận và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, việc thực hiện quyền sở hữu trí tuệ không
được xâm phạm lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của
tổ chức, cá nhân khác và không được vi phạm các quy định khác của pháp luật có liên
quan 7 và trong trường hợp nhằm bảo đảm mục tiêu quốc phòng, an ninh, dân sinh và các
lợi ích khác của Nhà nước, xã hội, Nhà nước có quyền cấm hoặc hạn chế chủ thể quyền
sở hữu trí tuệ thực hiện quyền của mình hoặc buộc chủ thể quyền sở hữu trí tuệ phải cho
phép tổ chức, cá nhân khác sử dụng một hoặc một số quyền của mình với những điều
kiện phù hợp; việc giới hạn quyền đối với sáng chế thuộc bí mật nhà nước được thực hiện
theo quy định của Chính phủ.8
Tóm lại, pháp luật về sở hữu trí tuệ luôn đảm bảo sự cân bằng giữa quyền chủ sở
hữu trí tuệ với quyền lợi của cộng đồng và để tránh sự lạm dụng quyền sở hữu trí tuệ,
6
Bộ Công thương cục quản lý cạnh tranh, Báo cáo thực thi pháp luật cạnh tranh liên quan đến bảo hộ quyền sở
hữu trí tuệ, chương trình hỗ trợ kĩ thuật hậu gia nhập WTO, Hà Nội, năm 2010.
7
Khoản 2, Điều 7, Luật sở hữu trí tuệ 2005.
8
Khoản 3, Điều 7, Luật sở hữu trí tuệ 2005.
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
9
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
chính bản thân nội tại của nó đã có những điều khoản ngoại lệ như: loại trừ cấp bằng sáng
chế, li-xăng bắt buộc, nhập khẩu song song…
1.2 Giới thiệu học thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ và nhập khẩu song song
1.2.1 Giới thiệu học thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ
Hết quyền sở hữu trí tuệ là khái niệm bất nguồn từ học thuyết hết quyền.9 Học
thuyết đề cập quyền của chủ sở hữu đối tượng sở hữu trí tuệ (thông thường là chủ sở hữu
đối tượng sở hữu công nghiệp) được kiểm soát, quyết định việc phân phối hàng hóa, dịch
vụ mang đối tượng sở hữu trí tuệ đã được bảo hộ.
Học thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ là sự xác định giới hạn cho quyền sở hữu trí tuệ
mang tính độc quyền và cân bằng giữa bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ với đảm bảo sự lưu
thông của thị trường cũng như cân bằng cạnh tranh lành mạnh; cân bằng giữa bảo vệ lợi
ích của người nắm giữ quyền sở hữu trí tuệ với lợi ích của người tiêu dùng. 10
Theo thuyết hết quyền, khi sản phẩm mang đối tượng sở hữu trí tuệ được đưa ra thị
trường do chính chủ thể nắm giữ quyền sở hữu trí tuệ hoặc với sự đồng ý của chủ thể
này, chủ thể sở hữu trí tuệ không còn quyền kiểm soát đối với việc khai thác và phân phối
thương mại sản phẩm.
Khai thác hết quyền sở hữu công nghiệp được xác định trên yếu tố mang tính quyết
định, đó là liệu sản phẩm được đưa vào thị trường có sự đồng ý của người nắm quyền hay
không? Nếu sản phẩm được đưa vào thị trường với sự đồng ý của người nắm giữ quyền,
thì quyền sở hữu công nghiệp đã bị khai thác hết. Nghĩa là, khi chủ sở hữu đối tượng sở
hữu trí tuệ bán sản phẩm mang đối tượng sở hữu trí tuệ đã được bảo hộ, họ buộc phải cho
phép cá nhân khác bán lại sản phẩm đó bởi vì quyền sở hữu trí tuệ của họ đã hết từ lần
đầu tiên bán sản phẩm ra thị trường. Nếu sản phẩm được đưa vào thị trường mà không có
sự đồng ý của người nắm giữ quyền, thì người nắm giữ có quyền đòi thực hiện quyền sở
hữu công nghiệp của mình.
Ví dụ: Hãng sản xuất nước giải khát nổi tiếng là Coca- Cola sau khi bán chai
nước có ga mang nhãn hiệu Coca- Cola cho khách hàng thì quyền của hãng đối với
chai nước này không còn nữa. Công ty không có quyền ngăn cản khách hàng uống,
tặng, hay bán sản phẩm này cho người khác. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, khách hàng
không thể sử dụng nhãn hiệu Coca- Cola cho sản phẩm đồ uống mà họ sản xuất hay
chuyển giao quyền sử dụng nhãn hiệu này cho người khác.
Lý thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ được chia thành 3 loại: hết quyền quốc gia
(nationnal exhausiton), hết quyền khu vực (regional exhausiton) và hết quyền quốc tế
(international exhausiton).
9
Trong tiếng Anh thuyết hết quyền là “the exhausiton doctrine” hay “the first doctrine”. Học thuyết này được áp
dụng phổ biến ở EU.
10
Th.s Nguyễn Như Quỳnh, Pháp luật về hết quyền sở hữu trí tuệ và nhập khẩu song song ở một số nước Asean,
Tạp chí luật học, số 12, năm 2009, tr. 28-36, trang 28.
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
10
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
1.2.2 Mối quan hệ giữa học thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ và nhập khẩu song
song
Lý thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ và nhập khẩu song song có mối quan hệ chặt chẽ
với nhau. Mối quan hệ này thể hiện ở hai khía cạnh sau:
Thứ nhất, lý thuyết hết quyền là cơ sở cho việc thừa nhận hoạt động nhập khẩu song
song.11 Nhập khẩu song song có được thừa nhận hay không phụ thuộc vào cơ chế hết
quyền mà quốc gia nhập khẩu lựa chọn.
Các quốc gia áp dụng lý thuyết hết quyền khu vực và lý thuyết hết quyền quốc tế
đồng nghĩa với việc thừa nhận hoạt động nhập khẩu song song. Còn các quốc gia áp dụng
lý thuyết hết quyền quốc gia không thừa nhận nhập khẩu song song. Khi chủ sở hữu đối
tượng sở hữu trí tuệ bị coi là hết quyền kể từ lần bán đầu tiên của sản phẩm mang đối
tượng sở hữu trí tuệ đã được bảo hộ được đưa ra trên thị trường thì nhà nhập khẩu có
quyền nhập khẩu song song sản phẩm này mà không cần sự cho phép của chủ sở hữu.
Ngược lại, nếu chủ sở hữu đối tượng sở hữu trí tuệ không bị coi là hết quyền sở hữu trí
tuệ từ lần đầu tiên bán sản phẩm mang đối tượng sở hữu trí tuệ đã được bảo hộ thì nhà
nhập khẩu không được phép nhập khẩu song song nếu không được phép của chủ sở hữu,
chỉ được nhập khẩu song song khi có sự cho phép của chủ sở hữu đối tượng sở hữu công
nghiệp.
Thứ hai, lý thuyết hết quyền sở hữu công nghiệp còn quyết định tính chất, phạm vi
của hoạt động nhập khẩu song song. Khía cạnh thứ hai của mối thể hiện mối quan hệ chặt
chẽ giữa quyền sở hữu trí tuệ và nhập khẩu song song thể hiện rõ ở ba loại: hết quyền
quốc gia, hết quyền khu vực và hết quyền quốc tế.12
Ở các nước nhập khẩu áp dụng lý thuyết hết quyền quốc gia, chủ thể nắm quyền sở
hữu trí tuệ mất quyền phân phối và khai thác thương mại sản phẩm trong phạm vi lãnh
thổ nước này khi sản phẩm đã được bảo hộ được đưa ra bán lần đầu tiên trên thị trường.
Do đó nhập khẩu song song không được thừa nhận.
Ví dụ: Công ty sản xuất M là chủ sở hữu nhãn hiệu hàng hóa X. Công ty M
đã bán X lần đầu tiên ở nước C ( nước C áp dụng thuyết hết quyền quốc gia) , và
sau đó bán ở cả nước C2. Công ty M không có quyền ngăn cắm việc phân phối
hàng hóa X trong phạm vi nước C, nhưng có quyền ngăn cấm việc nhập khẩu
hàng hóa X từ nước C2 hoặc nước khác vào nước C mà không có sự đồng ý của
công ty M.
Đối với các nước áp dụng lý thuyết hết quyền khu vực, chủ thể nắm giữ quyền sở
hữu trí tuệ mất quyền kiểm soát việc phân phối và khai thác thương mại sản phẩm trong
11
T.s Nguyễn Như Quỳnh, Lý thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ và vấn đề nhập khẩu song song, Tạp chí luật học số 1,
năm 2006, tr. 47-53, trang 48.
12
T.s Nguyễn Như Quỳnh, Lý thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ và vấn đề nhập khẩu song song, Tạp chí luật học số 1,
năm 2006, tr. 47- 53, trang 48.
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
11
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
phạm vi khu vực nhất định khi sản phẩm đã được bảo hộ đưa ra thị trường, trong đó có
nước mà sản phẩm được đưa ra bán lần đầu tiên. Tuy nhiên, họ vẫn có quyền kiểm soát
việc phân phối và khai thác thương mại của sản phẩm bên ngoài phạm vi khu vưc. Do đó
nhập khẩu song song chỉ được thừa nhận trong phạm vi khu vực giữa các nước nhất định.
Ví dụ: Công ty sản xuất M là chủ sở hữu nhãn hiệu hàng hóa X (nhãn hiệu đã
được bảo hộ). Công ty M đã bán hàng hóa X lần đầu tiên ở nước Đức. Sau đó lại
bán hàng hóa X cho các nước thuộc Liên minh Châu Âu như Pháp, Anh và nước
nằm ngoài Liên minh Châu Âu là Nga, Braxin. Theo lý thuyết hết quyền khu vực
thì công ty M không có quyền ngăn cấm việc phân hàng hóa X trong phạm vi
Châu Âu, nhưng có quyền ngăn cấm việc nhập khẩu hàng X từ Nga, Braxin hay
bất kì một nước nào khác nằm ngoài Liên minh Châu Âu nhập khẩu vào Đức hay
một trong các nước thuộc phạm vi Liên minh Châu Âu nếu không có sự đồng ý của
công ty M.
Nếu nước nhập khẩu song song áp dụng cơ chế hết quyền quốc tế, chủ thể nắm
quyền sở hữu trí tuệ không có quyền kiểm soát việc phân phối và khai thác thương mại
sản phẩm trên phạm vi toàn thế giới. Do đó nhập khẩu song song được thừa nhận.
Ví dụ: Công ty sản xuất M là chủ sở hữu nhãn hiệu hàng hóa X (nhãn hiệu đã
được bảo hộ). Công ty M bán hàng hóa X lần đầu tiên ở C, sau đó bán ở nước C2.
Theo thuyết hết quyền quốc tế, thì M hết quyền ngăn cấm việc phân phối sản phẩm
trên phạm vi thế giới. Do đó, nhà nhập khẩu có quyền nhập khẩu hàng hóa X ở C2
vào C mà không cần sự đồng ý của công ty M.
Như vậy, nhập khẩu song song có được thừa nhận ở một nước hay không phụ
thuộc vào chế độ hết quyền mà pháp luật sở hữu trí tuệ của quốc gia đó quy định.
1.2.3 Quan điểm một số nước về áp dụng học thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ và
nhập khẩu song song
1.2.3.1 Quan điểm của Liên minh Châu Âu
Theo quan điểm của Liên minh Châu Âu, sau khi hàng hóa chứa đựng đối tượng sở
hữu công nghiệp được bảo hộ được chính chủ sở hữu quyền sở hữu công nghiệp, hoặc
được người được cấp li-xăng đưa ra thị trường lần đầu tiên, thì đối tượng sở hữu công
nghiệp này đã ở trong trạng thái “khai thác hết quyền sở hữu công nghiệp” do đó không
còn là đối tượng công nghiệp được bảo hộ.
Mọi hoạt động tiếp theo đối với hàng hóa chứa đựng đối tượng sở hữu công nghiệp
đó như sử dụng, buôn bán... Đều không còn thuộc phạm vi ngăn cấm của chủ sở hữu
quyền sở hữu công nghiệp. Vì vậy trong trường hợp bên thứ ba nhập khẩu hàng hóa chứa
đựng đối tượng sở hữu công nghiệp đã bị “khai thác hết quyền sở hữu công nghiệp”, thì
hành vi nhập khẩu đó, hành vi nhập khẩu song song không bị coi là xâm phạm quyền của
chủ sở hữu công nghiệp và không bị cấm. Thể hiện trong nguyên tắc tự do di chuyển
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
12
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
hàng hóa của cộng đồng Châu Âu - một nguyên tắc tối cao của pháp luật thương mại
Châu Âu. Điều này cho phép mọi cá nhân, doanh nghiệp mua bán hàng hóa tự do qua
biên giới mà không cần sự đồng ý của nhà sản xuất. Việc viện dẫn quyền sở hữu công
nghiệp để ngăn cản nhập khẩu song song là vi phạm nguyên tắc cạnh tranh tự do, tòa án
Châu Âu sẽ bảo vệ hành vi nhập khẩu song song như bảo vệ nguyên tắc tự do cạnh
tramh.13
Tuy nhiên quan điểm này chỉ được áp dụng trong phạm vi nội bộ của Liên minh
Châu Âu (các nước nằm trong khu vực Liên minh Châu Âu), còn đối với các nước nằm
ngoài khu vực thì nhập khẩu song song là hành vi vi phạm quyền sở hữu công nghiệp.
Như vậy, học thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ mà Liên minh Châu Âu áp dụng là học
thuyết hết quyền khu vực. Nguyên tắc hết quyền khu vực được pháp điển hóa và được
quy định tại điều 7 Nghị quyết số 89/104/EEC ngày 21/12/1988 của Hội đồng Châu Âu
về hài hòa pháp luật của các thành viên liên quan nhãn hiệu hàng hóa.14
Quy định hết quyền khu vực của Liên minh Châu Âu có sự phân biệt đối xử hàng
hóa, dịch vụ lần đầu tiên được đưa ra lưu thông trong thị trường liên minh và ngoài thị
trường liên minh nhằm bảo vệ các chủ đối tượng sở hữu trí tuệ, các nhà sản xuất kinh
doanh của liên minh. Điều này tạo ra sự không công bằng và rào cản trong hoạt động
nhập khẩu song song.
1.2.3.2 Quan điểm của Mỹ
Ở Mỹ không áp dụng thống nhất một chế độ hết quyền sở hữu trí tuệ mà tùy vào
loại từng loại hình sở hữu trí tuệ: bản quyền, nhãn hiệu, bằng sáng chế và trong từng loại
cũng có thể áp dụng khác nhau.15
Cơ sở pháp lý cho việc nhập khẩu song song ở Mỹ là án lệ và hai văn bản luật, bao
gồm Luật nhãn hiệu hàng hóa và luật thương mại.16 Trong những phán quyết đầu tiên về
nhập khẩu song song, tòa án Mỹ khẳng định rằng khi một sản phẩm hàng hóa được đưa
vào thị trường, chủ sở hữu hàng hóa không được tiếp tục kiểm soát, quyết định những
điểm đến tiếp theo của sản phẩm. Những án lệ đầu tiên về nhập khẩu song song đã được
pháp điển hóa và đưa vào trong các quy định pháp luật về nhãn hiệu hàng hóa, đó là đạo
luật Laham.17 Mỹ thừa nhận nhập khẩu song song nhưng khác với Liên minh Châu Âu,
13
TS. Nguyễn Thành Tâm, Quyền sở hữu công nghiệp trong hoạt động thương mại, Nhà xuất bản Tư pháp Hà Nội
năm 2006, trang 59.
14
Th.s Nguyễn Như Quỳnh, Lý thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ và vấn đề nhập khẩu song song, Tạp chí luật học số
1 năm 2006, tr 47- 53, trang 50.
15
Lê Thị Bích Thọ, Nguyễn Tú, Nhập khẩu song song dược phẩm: một số vấn đề pháp lý, Tạp chí ngiên cứu lập
pháp, số 5(40) năm 2004, tr 47- 55, trang 50.
16
Th.s Nguyễn Như Quỳnh, Lý thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ và vấn đề nhập khẩu song song, Tạp chí luật học số
1 năm 2006, tr 47- 53, trang 51.
17
Đạo luật Laham về nhãn hiệu hàng hóa của Mĩ có tên tiếng Anh là: “Laham Act” theo Th.s Nguyễn Như Quỳnh,
Lý thuyết hết quyền sở hữu trí tuệ và vấn đề nhập khẩu song song, Tạp chí luật học số 1 năm 2006, tr 47- 53, trang
51.
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
13
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
Mỹ áp dụng học thuyết hết quyền quốc tế. Cụ thể, khi một sản phẩm mang nhãn hiệu
hàng hóa được đưa vào thị trường ở bất kì nơi nào trên thế giới với sự đồng ý của chủ sở
hữu nhãn hiệu hàng hóa, thì không còn quyền tiếp tục được kiểm soát, quyết định việc
phân phối tiếp theo đối với hàng hóa đó.
Từ năm 1936, cục Hải quan Hoa Kì đã giải thích pháp luật theo hướng cho phép
nhập khẩu song song hàng hóa gắn nhãn hiệu, nếu các chủ sở hữu nhãn hiệu hàng hóa
nước ngoài và trong nước là một, hoặc có quan hệ chi nhánh.18 Tương tự kể từ khi
chuyển giao nhãn hiệu hàng hóa trở thành một thực tiễn chấp nhận trong thương mại
quốc tế, cục Hải quan đã không cấm nhập khẩu hàng hóa theo li-xăng của một chủ sở hữu
nhãn hiệu hàng hóa Hoa Kỳ.
Quy chế hiện hành của Hoa Kỳ, cấm nhập khẩu hàng hóa gắn một nhãn hiệu hàng
hóa giống hệt một hàng hóa nội địa.19 Trừ trường hợp các chủ sở hữu nhãn hiệu hàng hóa
nước ngoài và nội địa là một, hoặc có quan hệ chi nhánh hoặc chủ sở hữu nhãn hiệu hàng
hóa nội địa cho phép nhà sản xuất nước ngoài sử dụng nhãn hiệu hàng hàng hóa của
mình.
1.3 Nhập khẩu song song và các vấn đề có liên quan
1.3.1 Nhập khẩu song song
1.3.1.1 Khái niệm nhập khẩu song song
Trong sự “va đập” giữa quyền sở hữu công nghiệp và nguyên tắc tự do cạnh tranh,
thường xuất hiện một vấn đề được gọi là nhập khẩu “song song”. 20 Khi một nhà sản xuất
muốn bán sản phẩm gắn nhãn hiệu của mình ở nước ngoài, nhà sản xuất thường chỉ định
một nhà phân phối độc quyền ở quốc gia nước ngoài và bán sản phẩm thông qua nhà
phân phối ấy, thường với hai hình thức là cấp li-xăng, hoặc là nhượng quyền nhãn hiệu
hàng hóa của mình cho nhà phân phối.
Nhập khẩu song song sẽ xuất hiện khi một bên thứ ba mua sản phẩm gắn nhãn hiệu
hàng hóa tại nước chủ nhà của nhà sản xuất, hoặc một nước nào đó, rồi nhập khẩu sản
phẩm vào quốc gia nước ngoài đó, mà không có sự đồng ý của nhà phân phối hoặc chủ
thể nắm quyền sở hữu trí tuệ.
Nhập khẩu song song, còn gọi là thị trường “nhập khẩu xám”, hàng hóa được sản
xuất dưới sự bảo hộ của nhãn hiệu, bằng sáng chế, bản quyền, chúng được đặt vào lưu
thông trong một thị trường, và sau đó được đưa vào thị trường thứ hai mà không được
phép của chủ sở hữu tài sản trí tuệ của địa phương đó. Các chủ sở hữu này thường là một
18
TS. Nguyễn Thành Tâm, Quyền sở hữu công nghiệp trong hoạt động thương mại, Nhà xuất bản Tư pháp Hà Nội
năm 2006, trang 78.
19
TS. Nguyễn Thành Tâm, Quyền sở hữu công nghiệp trong hoạt động thương mại, Nhà xuất bản Tư pháp Hà Nội
năm 2006, trang 78
20
TS. Nguyễn Thành Tâm, Quyền sở hữu công nghiệp trong hoạt động thương mại, Nhà xuất bản Tư pháp Hà Nội
năm 2006, trang 52.
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
14
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
đại lý địa phương được các nhà sản xuất cấp phép phân phối cho sản phẩm của mình.
Một cách ngắn gọn, nhập khẩu song song là việc nhập một hàng hóa chính hiệu chứa
đựng đối tượng sở hữu công nghiệp được bảo hộ, được tiến hành bởi nhà nhập khẩu mà
nhà nhập khẩu này không có mối quan hệ nào với chủ sở hữu đối tượng sở hữu công
nghiệp.
Ví dụ: Nhãn hiệu CoCa-Cola được gắn vào sản phẩm nước giải khát của
Thái Lan, với sự cho phép của chủ sở hữu hàng hóa ở Hoa Kì. Việc dụng nhãn
hiệu CoCa-CoLa trên sản phẩm là hợp pháp và việc bán sản phẩm tại Thái lan
cũng là hợp pháp. Sau đó sản phẩm CoCa-Cola này được bán vào Việt Nam,
nhưng chủ sở hữu nhãn hiệu CoCa-CoLa ở Hoa kì không đồng ý.CoCa-CoLa Thái
lan được bán ở Việt Nam và cạnh tranh với CoCa-Cola ở Việt Nam- sản phẩm của
chủ doanh nghiệp do chủ sở hữu nhãn hiệu CoCa-CoLa đầu tư. Việc phía Việt
Nam cho phép nhập khẩu sản phẩm CoCa-CoLa Thái Lan, thường là với giá rẻ
hơn CoCa- CoLa Việt Nam,được gọi là nhập khẩu song song.
Xét ví dụ trên lý lẽ để chống lại nhập khẩu song song là rất dễ hiểu. Nhà phân phối
Hoa Kì đã tốn nhiều thời gian và tiền của để quảng cáo và nâng cao uy tín đối với sản
phẩm nhằm thiết lập tốt với khách hàng, nhà phân phối này phải được độc quyền khai
thác nhãn hiệu đã được bảo hộ. Nếu nhập khẩu song song diễn ra thì nhà nhập khẩu song
song (doanh nghiệp Việt Nam) có thể thu được lợi nhuận dựa trên nổ lực của nhà phân
phối Hoa Kì, thông qua khai thác uy tín do nhà phân phối Hoa Kì tạo ra. Một khi xuất
hiện nhà nhập khẩu song song, thì sản phẩm của nhà phân phối và nhà nhập khẩu song
song sẽ cạnh tranh với nhau về giá cả.
Có nhiều cách phát sinh để phát sinh vấn đề nhập khẩu song song. Thứ nhất, một
nhà sản xuất có thể cho phép chi nhánh của mình hoặc bên nhận li-xăng được sản xuất
hàng hóa gắn nhãn hiệu hàng hóa của mình. Sau đó, một bên thứ ba có thể mua các hàng
hóa này ở một quốc gia nước ngoài và bán lại hàng hóa đó vào trong nước của nhà sản
xuất ban đầu. Trong trường hợp này, chủ sở hữu quyền sở hữu công nghiệp (hoặc nhà sản
xuất) là người phản đối nhập khẩu song song. Thứ hai, một nhà nhập khẩu độc lập có thể
mua sản phẩm của một nhà sản xuất nước ngoài và đưa sản phẩm vào nước của nhà sản
xuất ban đầu. Hàng hóa này được bán trên thị trường và cạnh tranh với hàng nhập khẩu
được cấp li-xăng. Trong trường hợp này nhà phân phối độc quyền là người phản đối nhập
khẩu song song.
Trên thực tế khái niệm “nhập khẩu song song” chỉ được nói đến trong các học
thuyết, các văn bản pháp luật của các nước trên thế giới đều không ghi trực tiếp thuật ngữ
“nhập khẩu song song” mà thể hiên nó theo nhiều cách khac nhau. Theo quy định của
pháp luật Việt Nam thì nhập khẩu song song được thể hiện ở khoản 2 điểm b điều 125
Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2009 thể hiện: chủ sở hữu quyền sở
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
15
Nhập khẩu song song dược phẩm và quyền sở hữu trí tuệ
hữu công nghiệp không có quyền ngăn cấm người khác nhập khẩu sản phẩm đã đưa ra thi
trường, kể cả thị trường nước ngoài một cách hợp pháp, trừ sản phẩm do chính chủ sở
hữu nhãn hiệu hoặc người được phép của chủ sở hữu nhãn hiệu đưa ra thị trường nước
ngoài.
Thị trường xám
Ở Hoa Kì nhập khẩu song song được gọi là “thị trường xám”, hàng hóa ở “thị
trường xám” được gắn nhãn hiệu chính hãng mà nhà nhập khẩu đã mua trên một thị
trường hợp pháp tại nước ngoài và bán lại ở Hoa Kì, không cần có sự đồng ý của chủ sở
hữu nhãn hiệu hàng hóa. Nhà nhập khẩu của “thị trường xám” chi phí ít hơn các nhà phân
phối được cấp li-xăng, bởi vì nhà nhập khẩu này có thể có lợi từ sự biến động từ tỷ giá
hối đoái. Các nhà phân phối được cấp li-xăng phải duy trì số lượng hàng hóa trong kho
ổn định để đáp ứng nhu cầu khách hàng và không thể trông chờ vào một tỷ giá hối đối ưu
đãi. Còn nhà nhập khẩu chợ xám chỉ tiến hành việc mua hàng khi đồng đô-la tương đối
mạnh. Hàng hóa của nhà phân phối được cấp li-xăng sẽ được bán với giá cao và có bảo
hành của nhà sản xuất, còn hàng hóa tại thị trường “thị trường xám” có giá thấp hơn và
chỉ có bảo hành của cửa hàng, có khi sự chênh lệch này lên đến 40%.21
Như vậy, người tiêu dùng ở Hoa Kì có thể lựa chọn một hàng hóa phù hợp với khả
năng tài chính của mình thông qua kênh “thị trường xám”. Hơn nữa “thị trường xám”
không những mang lại lợi ích cho người tiêu dùng mà còn đem lại lợi ích cho chủ sở hữu
hàng hóa theo hai cách. Thứ nhất, chủ sở hữu hàng hóa có lợi nhuận khi mà nhà nhập
khẩu song song mua hàng hóa để bán lại, bởi vì nhà nhập khẩu này phải mua hàng hóa từ
chủ sở hữu nhãn hiệu hàng hóa hoặc các chi nhánh của chủ sở hữu. Thứ hai, cạnh tranh
gia tăng trong lĩnh vực phân phối làm lợi cho nhà sản xuất, bởi vì ngày càng có hàng hóa
giá rẻ. Hơn nữa, hoạt động nhập khẩu song song làm lợi cho nền kinh tế Hoa Kì, bởi sự
cạnh tranh làm tăng hiệu quả của thị trường. Sự gia tăng cạnh tranh cũng khuyến khích
lợi ích của Chính phủ Hoa Kì trong nền thương mại tự do.
1.3.1.2 Đối tượng của nhập khẩu song song
Nhập khẩu song song gắn liền đến đối tượng sở hữu công nghiệp và thường là nhãn
hiệu. Tuy nhiên, các hàng hóa chứa đựng các đối tượng sở hữu công nghiệp khác như
sáng chế, kiểu dáng công nghiệp... cũng có thể được nhập khẩu song song. Các hàng hóa
được nhập khẩu song song thường là trong lĩnh vực dược phẩm và cũng đang gây nhiều
tranh cãi hiện nay.
1.3.1.3 Đặc điểm của nhập khẩu song song
Nhập khẩu song song thể hiện những đặc điểm sau đây:
21
TS. Nguyễn Thành Tâm, Quyền sở hữu công nghiệp trong hoạt động thương mại, Nhà xuất bản Tư pháp Hà Nội
năm 2006, trang 56.
GVHD: Th.s Nguyễn Phan Khôi
SVTH: Đoàn Thị Mỹ Tiên MSSV: 50954777
16
