Xây dựng dự án học tập chủ đề động vật cho học sinh tiểu học trong hoạt động trải nghiệm sáng tạo (tt)

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ MINH MẪN

XÂY DỰNG DỰ ÁN HỌC TẬP
CHỦ ĐỀ ĐỘNG VẬT CHO HỌC SINH TIỂU HỌC
TRONG HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO
Demo Version - Select.Pdf SDK

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Thừa Thiên Huế, năm 2017


ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ MINH MẪN

XÂY DỰNG DỰ ÁN HỌC TẬP
CHỦ ĐỀ ĐỘNG VẬT CHO HỌC SINH TIỂU HỌC
TRONG HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO

Demo
Version
- Select.Pdf
SDK
Chuyên
ngành:

GIÁO DỤC
HỌC (Giáo dục Tiểu học)

Mã số

: 60.14.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
Người hướng dẫn khoa học:
TS. Nguyễn Thị Tường Vi

Thừa Thiên Huế, năm 2017

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số
liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, được các
đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kì
công trình nào khác.

Tác giả

Nguyễn Thị Minh Mẫn

Demo Version - Select.Pdf SDK

i

Lời Cảm Ơn
Để hoàn thành luận văn, ngoài sự cố gắng và nỗ lực của bản
thân còn có sự giúp đỡ tận tình của quý thầy cô giáo, đồng
nghiệp, bạn bè, các em học sinh và của những người thân.
Bằng tấm lòng trân trọng và sự biết ơn sâu sắc của mình, tôi
xin chân thành cảm ơn Tiến sĩ Nguyễn Thị Tường Vi, giảng
viên hướng dẫn của tôi, cô đã cho tôi những góp ý chuyên môn
vô cùng quý báu, cũng như luôn quan tâm và động viên tôi
trong những lúc tôi gặp khó khăn khi thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng đào tạo
sau Đại học, các thầy cô khoa Giáo dục Tiểu học trường Đại
học Sư phạm – Đại học Huế và tất cả quý thầy cô đã cung cấp
nhiều kiến thức và tư liệu để tôi có thể hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu và tập thể giáo
viên Trường Tiểu học Hương Long –Thành phố Huế đã tạo điều
Demo Version - Select.Pdf SDK
kiện tốt nhất để tôi được học Sau đại học và hoàn thành luận
văn này.
Cuối cùng là gia đình và các bạn bè của tôi, những người
luôn bên cạnh, tạo mọi điều kiện tốt nhất về tinh thần, vật chất,
về thời gian… luôn sát cánh bên tôi trong suốt quãng thời gian
tôi thực hiện mơ ước của mình.
Một lần nữa, xin gửi đến tất cả mọi người lời biết ơn sâu
sắc và chân thành nhất.
Nguyễn Thị Minh Mẫn

ii

ii


MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan ................................................................................................................ i
Lời cảm ơn ..................................................................................................................ii
Mục lục ...................................................................................................................... iii
Danh mục các từ viết tắt trong luận văn .................................................................... vi
Danh mục các bảng trong luận văn ...........................................................................vii
Danh mục các sơ đồ, hình vẽ .................................................................................. viii
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ...................................................................................................... 1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ...................................................................................... 2
3. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 6
4. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 6
5. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ........................................................................ 6
6. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................. 6
7. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................... 6
8. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 7
9. Những đóng góp mới của luận văn ......................................................................... 7
Demo Version - Select.Pdf SDK
10. Cấu trúc luận văn .................................................................................................. 7
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG DỰ
ÁN HỌC TẬP CHỦ ĐỀ ĐỘNG VẬT CHO HỌC SINH TIỂU HỌC TRONG
HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO ......................................................... 8
1.1. Dạy học theo dự án trong hoạt động trải nghiệm sáng tạo .................................. 8
1.1.1. Khái niệm .......................................................................................................... 8
1.1.2. Mục tiêu của dạy học theo dự án .................................................................... 10
1.1.3. Những đặc trưng của dạy học theo dự án........................................................ 11

1.1.4. Phân loại dự án học tập ................................................................................... 13
1.1.5.Vai trò của dạy học theo dự án......................................................................... 15
1.1.6. Những định hướng dạy học theo dự án ........................................................... 17
1.1.7. Cách kiểm tra và đánh giá dạy học theo dự án trong hoạt động trải nghiệm
sáng tạo ...................................................................................................................... 18
1.2. Hệ thống kiến thức về nội dung dạy học chủ đề động vật ở tiểu học ................ 20
1.3. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học........................................................ 22
1.3.1. Đặc điểm chung............................................................................................... 22

iii


1.3.2. Đặc điểm riêng cần chú ý ................................................................................ 25
1.4. Thực trạng dạy học theo dự án ở tiểu học .......................................................... 27
1.5. Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 27
Chương 2. XÂY DỰNG DỰ ÁN DẠY HỌC CHỦ ĐỀ ĐỘNG VẬT TRONG
HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO ....................................................... 29
2.1. Nguyên tắc xây dựng các dự án học tập ............................................................ 29
2.1.1. Đảm bảo mục tiêu, nội dung dạy học.............................................................. 29
2.1.2. Phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh trong học tập ........................... 29
2.1.3. Đảm bảo tính khoa học, tính giáo dục ............................................................ 30
2.1.4. Thể hiện được tính phát triển .......................................................................... 30
2.1.5. Đảm bảo tính thực tiễn, phù hợp với trình độ nhận thức của HS ................... 30
2.2. Tổ chức dạy học theo dự án về chủ đề động vật ............................................... 31
2.2.1. Các bước tổ chức dạy học theo dự án ............................................................. 31
2.2.2. Mô tả, ý nghĩa các bước dạy học theo dự án................................................... 33
2.3. Các dự án dạy học khám phá về chủ đề động vật .............................................. 37
2.3.1. Dự án dạy học khám phá về cá ....................................................................... 37
2.3.2. Dự án dạy học khám phá về bò sát ................................................................. 42
2.3.3. Dự án dạy học khám phá về ếch ..................................................................... 47

2.3.4. Dự án dạy học khám phá về côn trùng ............................................................ 52
Demo Version - Select.Pdf SDK
2.3.5. Dự án dạy học khám phá về chim ................................................................... 57
2.3.6. Dự án dạy học khám phá về thú ...................................................................... 62
2.4. Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 70
Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM .............................................................. 71
3.1. Mục đích và yêu cầu thực nghiệm ..................................................................... 71
3.1.1. Mục đích thực nghiệm .................................................................................... 71
3.1.2. Yêu cầu thực nghiệm ...................................................................................... 71
3.2. Địa bàn thực nghiệm .......................................................................................... 71
3.3. Thời gian, nội dung, phương pháp thực nghiệm ................................................ 72
3.3.1. Thời gian thực nghiệm .................................................................................... 72
3.3.2. Nội dung thực nghiệm ..................................................................................... 72
3.3.3. Phương pháp thực nghiệm .............................................................................. 72
3.4. Tổ chức thực nghiệm.......................................................................................... 72
3.4.1. Tiến hành thực nghiệm.................................................................................... 72
3.4.2. Tiêu chuẩn và thang đo trong thực nghiệm..................................................... 73
3.4.3. Kết quả thực nghiệm ....................................................................................... 74

iv


3.5. Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 77
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 78
1. Kết luận ................................................................................................................. 78
2. Kiến nghị ............................................................................................................... 79
2.1. Đối với các cấp quản lí giáo dục ........................................................................ 79
2.2. Đối với các cơ sở đào tạo giáo viên tiểu học ..................................................... 79
2.3. Đối với giáo viên tiểu học .................................................................................. 79
2.4. Đối với các sinh viên, học viên, nhà nghiên cứu khoa học ................................ 80

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 81
PHỤ LỤC

Demo Version - Select.Pdf SDK

v


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

Từ viết tắt

Từ viết rõ

CNTT

Công nghệ thông tin

DHTDA

Dạy học theo dự án

HĐ TNST

Hoạt động trải nghiệm sáng tạo

HS

Học sinh

GV

Giáo viên

PPDH

Phương pháp dạy học

Demo Version - Select.Pdf SDK

vi


DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN VĂN

Bảng 1.1. Bảng đánh giá kết quả thực hiện dự án dành cho học sinh ..................... 20
Bảng 3.1. Danh sách các bài dạy thực nghiệm ......................................................... 72
Bảng 3.2. Tiêu chuẩn và thang đo trong thực nghiệm .............................................. 73

Demo Version - Select.Pdf SDK

vii


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ

Hình 1.1. Các loại dự án học tập .............................................................................. 15
Hình 1.2. Sơ đồ nội dung dạy học chủ đề động vật ở tiểu học................................. 22
Hình 2.1. Sơ đồ 9 bước DHTDA .............................................................................. 32
Hình 2.2. Sơ đồ các dự án học tập khám phá chủ đề động vật................................. 37

Hình 2.3. Sơ đồ các dự án học tập về chủ đề cá ....................................................... 38
Hình 2.4. Sơ đồ các dự án học tập về loài bò sát ..................................................... 43
Hình 2.5. Sơ đồ các dự án học tập về ếch ............................................................... 48
Hình 2.6. Sơ đồ các dự án học tập về chủ đề côn trùng ........................................... 52
Hình 2.7. Sơ đồ các dự án học tập về chủ đề chim .................................................. 58
Hình 2.8. Sơ đồ các dự án học tập về thú ................................................................. 63

Demo Version - Select.Pdf SDK

viii


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong hoạt động dạy học, người học chỉ bắt đầu suy nghĩ khi họ thấy xuất hiện
nhu cầu cần phải hiểu biết một điều gì đó. Quá trình tư duy luôn luôn bắt đầu từ một
vấn đề hoặc một câu hỏi, từ sự ngạc nhiên hay nỗi băn khoăn, thắc mắc cần được
giải đáp. Những nhiệm vụ học tập có thể khơi gợi niềm đam mê khám phá để lĩnh
hội kiến thức mới luôn là động lực lôi cuốn người học vào quá trình tư duy. Với đặc
điểm tư duy của học sinh tiểu học, dạy học theo dự án là một trong những phương
pháp dạy học tích cực, giúp phát huy hết khả năng sáng tạo của học sinh, rèn luyện
năng lực giải quyết tốt các vấn đề học tập phức hợp. Bên cạnh đó dạy học theo dự
án còn rèn luyện cho các kĩ năng tự học trong quá trình thực hiện công việc, nhiệm
vụ được giao từ đó tạo cho các em một tiền đề vững chắc để học tiếp lên các bậc
học tiếp theo đồng thời cũng là một hành trang không thể thiếu để các em trở thành
những người lao động hữu ích trong tương lai.
Cùng với sự phát triển của xã hội trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa,
nhu cầu hoàn thiện bản thân của con người cũng ngày có nhiều thay đổi. Ai cũng
muốn trang bị cho mình những kĩ năng cần thiết để có thể hòa nhập với một xã hội

Demo Version - Select.Pdf SDK

ngày càng văn minh, tiến bộ. Nhiều sự hiểu biết và năng lực của con người chỉ có
thể có được thông qua những trải nghiệm cuộc sống. Do đó nếu chỉ được học thông
qua sách vở người học không thể phát huy hết khả năng sáng tạo cũng như đầu óc
tư duy của mình. Tuy nhiên, hoạt động dạy học trong các trường tiểu học hiện nay
chưa tạo điều kiện cho người học tiếp xúc nhiều với những hoạt động thực tiễn để
các em có được những trải nghiệm của riêng mình. Vì vậy, việc xây dựng các hoạt
động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh trong nhà trường tiểu học là một việc làm
vô cùng cần thiết.
Ở cấp tiểu học, dạy học nội dung môn Khoa học giúp cho các em có những
kiến thức khoa học đơn giản, cơ bản về con người và sức khỏe, về tự nhiên, về mối
quan hệ giữa con người với thế giới tự nhiên. Hình thành cho các em những kĩ năng
cơ bản như quan sát, dự đoán, nêu thắc mắc, đặt câu hỏi, tìm kiếm thông tin, phân
tích, so sánh… Đặc biệt là kĩ năng vận dụng các kiến thức để ứng xử thích hợp
trong cuộc sống. Nội dung môn học bao gồm các kiến thức liên quan đến nhiều lĩnh
vực khác nhau trong cuộc sống như: thực vật (cây rau, cây hoa, cây gỗ...), động vật

1


(chim, cá, ếch...), các hiện tượng tự nhiên (gió, bão, nắng, mưa..) nên dễ dàng hấp
dẫn và lôi cuốn người học. Trong đó, việc tìm hiểu, khám phá về thế giới động vật những người bạn nhỏ gần gũi, thân thiết với các em - có thể sẽ khơi gợi cho các em
nhiều hứng thú học tập. Tuy nhiên, với điều kiện của các trường tiểu học hiện nay
không phải bất cứ học sinh nào cũng có cơ hội được tiếp xúc với những người bạn
nhỏ đó. Vì vậy, việc lựa chọn phương pháp, hình thức dạy học như thế nào để mang
lại hiệu quả cao trong việc chuyển tải kiến thức và kích thích đam mê của học sinh
là một trong những vấn đề cấp thiết đặt ra cho các giáo viên.
Hiện nay dạy học theo dự án (DHTDA) đã được đưa vào dạy học ở các trường
trung học phổ thông và một số trường trung học cơ sở và một số ít trường tiểu học

và mầm non. Việc vận DHTDA ở các trường tiểu học còn rất hạn chế. Vấn đề này
cũng đã có một số nghiên cứu về hoạt động dạy học theo dự án cũng như những
biện pháp để sử dụng dạy học hiệu quả. Tuy nhiên cho đến nay vẫn chưa có công
trình nào đi sâu nghiên cứu về về hoạt động dạy học khám phá về chủ đề động vật
cho học sinh tiểu học.
Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi đã mạnh dạn chọn và nghiên cứu đề
tài: “Xây dựng dự án học tập chủ đề động vật cho học sinh tiểu học trong hoạt
động trải nghiệm sáng tạo”.

Demo Version - Select.Pdf SDK

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
2.1. Trên thế giới

Tích cực hóa hoạt động nhận thức của HS là một trong những nhiệm vụ quan
trọng của người thầy trong quá trình dạy học. Vì vậy, vấn đề này luôn nhận được sự
quan tâm tìm hiểu của đông đảo các nhà giáo dục học. Một trong những hướng
nghiên cứu được các nhà khoa học chú ý, quan tâm tìm hiểu là các phương pháp
dạy học nhằm khơi gợi hứng thú cũng như phát triển năng lực sáng tạo cho học
sinh: dạy học theo phương pháp Bàn tay nặn bột, dạy học thông qua các tình huống
dạy học, dạy học theo dự án… Dạy học theo dự án đã được biết đến và vận dụng từ
rất lâu trong lịch sử giáo dục thế giới, đã có rất nhiều công trình khoa học nghiên
cứu về vấn đề DHTDA.
Từ cuối thế kỷ XVI, những kiến trúc sư người Ý đã thành lập một học viện
nghệ thuật mang tên “The Accademia di San Luca Rome” dưới sự bảo trợ của Giáo
hoàng Gregory XIII năm 1577. Cuộc thi đầu tiên để tuyển chọn học viên của học
viện này được tổ chức vào năm 1656. Cấu trúc của các cuộc thi vào học viện tương
đương với kì thi kiến trúc. Việc thiết kế trong các cuộc thi vào học viện chỉ là

2

những tình huống giả định. Trong các dự án này, sinh viên được giao nhiệm vụ thiết
kế và gia công một sản phẩm kĩ thuật hoàn thiện một cách tự lực, trong đó cần vận
dụng các lí thuyết, kĩ năng học. Vì lí do này chúng được gọi là “dự án”, “những dự
án với ý định là những bài tập trong tưởng tượng chứ không dùng để xây dựng”
(theo Egbert).
Sau thành công của nước Ý, Viện hàn lâm kiến trúc Hoàng gia Pháp cũng đã
đào tạo học viên bằng việc học tập thông qua các dự án. Sinh viên phải hoàn thành
một vài dự án hàng tháng để được công nhận kết quả. Năm 1763, dự án được phát
triển thành một phương pháp dạy học và được vận dụng phổ biến ở nước Pháp.
Cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, nước Mỹ diễn ra phong trào cải cách giáo dục
mạnh mẽ, trong đó tư tưởng giáo dục căn bản của cuộc cải cách này là dạy học, lấy học
sinh làm trung tâm, ngày nay còn gọi là dạy học định hướng học sinh. Trong phong
trào cải cách đó, dạy học theo dự án được các nhà sư phạm Mỹ đưa vào sử dụng trong
dạy học phổ thông, trung học cơ sở, tiểu học và mầm non. Nhà sư phạm đi đầu trong
việc triển khai vận dụng DHTDA cho trẻ mầm non đó chính là Lilian Kataz. Bà đã
nghiên cứu và cho ra đời hình thức dạy học phát huy các năng lực, khả năng sáng tạo
của trẻ dựa trên việc tổ chức các hoạt động khám phá sâu về một chủ đề có liên quan
đến môi trường xung quanh trẻ dựa trên những sở thích, kinh nghiệm, ý tưởng, các vấn

Demo Version - Select.Pdf SDK

đề thắc mắc của trẻ. Hình thức này đã được bà tổ chức thành công cho các trường mầm
non ở 50 bang của nước Mĩ. Mô hình dạy học đó chính là “mô hình dạy học theo dự
án”. Mô hình này đã được phát triển, nhân rộng cho dạy học cấp Mầm non, Tiểu học ở
nước Mĩ và hơn 43 nước khác trên thế giới như: Úc, Anh, Canada, Ấn Độ, Tây Ấn…
Từ năm 1965 đến nay, nhiều ý tưởng về dạy học theo dự án được nghiên cứu
lại và làm cho phổ biến trên toàn thế giới. Hiện nay, ở các nước Singgapo, Mỹ, Ý
học theo dự án có một quỹ thời gian trong chương trình giáo dục của các lớp ở mỗi

cấp học. Đó là một điều kiện thuận lợi để thúc đẩy DHTDA phát triển rộng rãi và
phổ biến hơn. GV có thể sử dụng quỹ thời gian này để tổ chức các dự án học tập
một cách linh hoạt.
2.2. Trong nước
Ở Việt Nam, dạy học theo dự án cũng là một trong những hình thức dạy học
được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm, tìm hiểu.
DHTDA được quan tâm nghiên cứu trong những năm gần đây. Những nghiên
cứu ban đầu hướng đến giới thiệu về mô hình dạy học này dưới góc độ lí luận.
Nguồn tài liệu được chuyển dịch từ các tài liệu nước ngoài đã được các tác giả dịch

3


và biên soạn thành các giáo trình, bài giảng cho các khoá tập huấn, cũng như viết
thành các bài báo công bố trên các tạp chí khoa học và các hội thảo khoa học trong
nước. Đã có rất nhiều các nghiên cứu hướng vào việc ứng dụng DHTDA vào nhà
trường phổ thông và đại học với các môn học ưu tiên thiên về tự nhiên và kĩ thuật
như địa lí tự nhiên, vật lí, điện – điện tử… DHTDA được đưa vào chương trình lí
luận dạy học đại học dành cho các khoá cao học ở ĐHSP Hà Nội, ĐHSP Huế trong
chương trình hợp tác quốc tế của dự án phát triển giáo viên. Trong những năm gần
đây, các chương trình bồi dưỡng giáo viên về ứng dụng công nghệ thông tin của các
tập đoàn máy tính như Intel, Microsoft đóng vai trò đáng kể trong việc truyền bá,
việc sử dụng DHTDA ở Việt Nam. Chương trình dạy học cho tương lai của Intel
(Intel Teach to the Future) và chương trình “Đa kĩ năng công nghệ thông tin (ICT)
vào dạy và học” (Partners in learning) đề ra mục đích chính là giúp cho các GV biết
cách sử dụng công nghệ máy tính để phát triển trí tưởng tượng của học sinh và cuối
cùng là dẫn dắt các em tới một phương pháp học tập hiệu quả hơn dựa trên nền tảng
của dạy học theo dự án. Năm 2007, tập huấn ứng dụng công nghệ thông tin trong
dạy học (ICT in Education) do Unessco tổ chức với cùng mục tiêu trên lấy nền tảng
sử dụng nguồn tư liệu Internet nhằm tổ chức các dự án học tập cho người học.

Năm 2008, tác giả Tôn Quang Cường đã có những nghiên cứu lí thuyết tổng

Demo Version - Select.Pdf SDK

quan về DHTDA trong tài liệu“Dạy học theo dự án” [4] của mình.
Trong những năm gần đây, có rất nhiều luận văn, khóa luận của các nhà
nghiên cứu tìm hiểu về hoạt động DHTDA như:
Năm 2015, tác giả Lê Khoa đã chọn nghiên cứu đề tài “Vận dụng phương
pháp dạy học theo dự án trong dạy học kiến thức về sản xuất và sử dụng điện năng
cho học sinh Trung học phổ thông” [11] trong luận án tiến sĩ của mình, hay đề tài
“Vận dụng phương pháp dạy học theo dự án để dạy học chuyên đề giáo dục môi
trường cho sinh viên ngành giáo dục Tiểu học”, luận văn thạc sĩ giáo dục học của
tác giả Nguyễn Thị Hương [10].“Dạy học theo dự án và vận dụng trong đào tạo
giáo viên THCS môn công nghệ” của tác giả Nguyễn Thị Diệu Thảo [22], “Tổ chức
dạy học theo dự án về một số kiến thức điện từ học – Vật lí 9 Trung học cơ sở” của
Trần Văn Thành [21],...
Vấn đề này cũng đã được nhiều tác giả quan tâm và có nhiều bài viết đang trên
các tạp chí. Đỗ Hương Trà, Phùng Việt Hải (2008), Hoạt động học tập trong
DHTDA và những kết quả thu được, Tạp chí khoa học, trường ĐHSP Hà Nội, tháng
6-2008 [24]. Tiến trình DHTDA đã được các tác giả làm rõ các pha, đưa thêm giai

4


đoạn xác định các nguồn lực cần thiết (pha 1).Trần Anh Tuấn (2012), “Dạy học
theo dự án”, Tạp chí Giáo dục, số đặc biệt (11/2012) [27], theo tác giả dạy học cần
tạo ra một tình huống học tập, chứa đựng một vấn đề hoặc đặt ra một nhiệm vụ cần
giải quyết, trong đó chú ý đến việc liên hệ với hoàn cảnh thực tiễn xã hội và đời
sống. Theo tác giả Nguyễn Thị Trâm (10/2015), “Hoạt động trải nghiệm sáng tạo –
Hoạt động giáo dục quan trọng trong chương trình giáo dục phổ thông mới”, báo

Giáo dục và Thời đại[25] đã nêu ra hiệu quả mà dạy học trong hoạt động trải
nghiệm sáng tạo mang lại chính là phát triển các năng lực và phẩm chất cho người
học. Điểm đặc biệt của phương pháp dạy học này chính là đưa người học vào các
hoạt đông, cơ hội để họ có thể khám phá tri thức, phát triển các năng lực, phát huy
sự sáng tạo của chính bản thân mình. Hiện nay, giáo dục Việt Nam đang học hỏi,
vận dụng sáng tạo những thành tựu của các phương pháp dạy học, hình thức dạy
học tiên tiến trên thế giới vận dụng vào dạy học ở các cấp học. DHTDA là một mô
hình dạy học tích cực đã được nhu nhập và áp dụng dạy học ở một số trường trong
mỗi cấp học ở Việt Nam. Mô hình dạy học này được cũng được vận dụng dạy học
thí điểm và nhân rộng ở một số trường tiểu học trên khắp các tỉnh, thành phố của
nước ta, với tên gọi “Dạy học theo mô hình VNEN”. Trên địa bàn thành phố Huế,
mô hình VNEN đã được triển khai dạy học ở Trường Tiểu học Hương Long trong 5

Demo Version - Select.Pdf SDK

năm qua và bước đầu cho thấy những kết quả tích cực. Tuy nhiên, hình thức dạy
học này vẫn chưa được phổ biến rộng rãi, phạm vi áp dụng hẹp, với một số nội
dung dạy học nhất định, chủ yếu là do GV tự tổ chức chứ không phải là yêu cầu bắt
buộc trong chương trình dạy học ở các nhà trường. Phương pháp dạy học theo dự án
cũng đã được áp dụng ở bậc Mầm non nhưng vẫn còn rất hạn chế về phạm vi và cả
nội dung dạy học. Đối với bậc học Tiểu học, hình thức DHTDA chưa được quan
tâm, nghiên cứu một cách có hệ thống và chưa được áp dụng nhiều trong thực tiễn.
Năm 2016, tác giả Phan Thanh Hà với đề tài luận án tiến sĩ “Dạy học dựa vào dự
án lớp 4-5 cấp Tiểu học” [7] đã góp phần hệ thống hóa một số vấn đề lí luận về dạy
học dựa vào dự án, phân tích được khả năng vận dụng DHTDA vào cấp tiểu học nói
chung và lớp 4-5 nói riêng, chỉ ra được cơ hội tích hợp nội dung ở một số lĩnh vực
kiến thức Lịch sử, Địa lí, Khoa học lớp 4-5 của Việt Nam, làm phong phú thêm các
hướng tích hợp trong chương trình tiểu học hiện hành. Vì vậy, đề tài của chúng tôi
tiếp nối những vấn đề về DHTDA mà những đề tài nghiên cứu khác chưa khai thác.
Gần đây nhất là sản phẩm của tác giả Phan Khắc Lập (2017) – giáo viên trường

Tiểu học Kiền Bái, thành phố Hải Phòng, dự thi cuộc thi sáng tạo của giáo viên với

5


đề tài “Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học theo dự án tìm hiểu con gà qua
cái nhìn của trẻ thơ” đã xây dự án dạy học liên môn giúp học sinh lớp 3 tìm hiểu về
chủ đề con gà qua khám phá khoa học, tìm hiểu giải về con gà, miêu tả con gà bằng
văn, thơ, nhạc họa hay các sản phẩm ứng dụng để trang trí, phục vụ đời sống. Đó là
những thiết kế dự án dạy học tập chủ đề động vật dành cho học sinh tiểu học.
Tuy có nhiều đề tài nghiên cứu dạy học khám phá và vận dụng phương pháp
này vào dạy học nhưng phần lớn các đề tài này tập trung nghiên cứu dạy học cho
học sinh ở bậc trung học và phổ thông,việc nghiên cứu tổ chức dạy học khám phá
về chủ đề động vật cho học sinh tiểu học trong hoạt động sáng tạo vẫn đang còn rất
ít. Do đó, chúng tôi nhận thấy rằng việc tìm hiểu, nghiên cứu xây dựng các dự án
học tập chủ đề động vật cho học sinh tiểu học trong hoạt động trải nghiệm sáng tạo
vừa có ý nghĩa khoa học, vừa mang tính thiết thực đáp ứng nhu cầu đổi mới phương
dạy học hiện nay.
3. Mục đích nghiên cứu
- Xây dựng các dự án học tập chủ đề động vật cho học sinh tiểu học trong hoạt
động trải nghiệm sáng tạo nhằm phát triển các năng lực học tập giải quyết vấn đề,
làm việc nhóm, giao tiếp, thuyết trình, xử lí tình huống và tính sáng tạo cho các em.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu

Demo Version - Select.Pdf SDK

- Nghiên cứu những vấn đề lí luận và thực tiễn về dạy học theo dự án và hoạt
động trải nghiệm sáng tạo, làm cơ sở và định hướng cho quá trình nghiên cứu.
- Xây dựng và sử dụng các dự án học tập để dạy học chủ đề động vật cho học
sinh tiểu học trong hoạt động trải nghiệm sáng tạo.

- Tiến hành thực nghiệm sư phạm để đánh giá tính khả thi của đề tài.
5. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
5.1. Đối tượng nghiên cứu: Các dự án học tập chủ đề động vật.
5.2. Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học nội dung Khoa học ở tiểu học.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Điều tra và thực nghiệm được tiến hành tại một số lớp ở Trường Tiểu học
Hương Long, thành phố Huế.
7. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lí thuyết: Nghiên cứu các văn bản, tài liệu về dạy
học theo dự án, giáo dục tích hợp, kĩ năng sống và các tài liệu liên quan phục vụ
cho việc nghiên cứu đề tài.
- Phương pháp điều tra: Sử dụng các phương pháp điều tra giáo dục, điều tra

6


xã hội để xác định cơ sở thực tiễn của đề tài.
- Phương pháp chuyên gia: Trao đổi, phỏng vấn các chuyên gia liên quan đến
lĩnh vực và nội dung nghiên cứu.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thực nghiệm sư phạm theo phương
pháp thông dụng trong nghiên cứu giáo dục học để đánh giá hiệu quả nghiên cứu
mà đề tài đã thực hiện.
- Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng phương pháp thống kê toán học
chuyên dùng trong nghiên cứu giáo dục để xử lí số liệu điều tra, kết quả thực
nghiệm sư phạm.
8. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng và sử dụng các dự án học tập chủ đề động vật cho học sinh tiểu
học trong hoạt động trải nghiệm sáng tạo một cách hợp lí thì sẽ góp phần nâng cao
hiệu quả trong dạy học nội dung Khoa học.
9. Những đóng góp mới của luận văn

- Trình bày tổng quan về lí luận và thực tiễn về xây dựng các dự án học tập
trong dạy học nội dung Khoa học nói chung và trong chủ đề động vật ở tiểu học
nói riêng.
- Đề xuất quy trình xây dựng và tổ chức dạy học theo dự án học tập chủ đề

Demo Version - Select.Pdf SDK

động vật cho học sinh tiểu học trong hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
- Thiết kế hệ thống phương tiện dạy học, giáo án minh họa hỗ trợ giáo viên
tiểu học trong tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo về chủ đề động vật cho học
sinh tiểu học trong dạy học nội dung Khoa học.
- Xây dựng 24 dự án về chủ đề động vật (cá, bò sát, côn trùng, chim, thú)
nhằm sử dụng để dạy học trong chính khóa và ngoại hóa cho học sinh tiểu học.
10. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc xây dựng dự án học tập chủ đề
động vật cho học sinh tiểu học trong hoạt động trải nghiệm sáng tạo
Chương 2: Xây dựng dự án học tập chủ đề động vật cho học sinh tiểu học
trong hoạt động trải nghiệm sáng tạo
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm

7