LUẬN văn LUẬT tư PHÁP bảo hộ QUYỀN của NHÀ XUẤT bản GHI âm GHI HÌNH THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
Khóa 34 (2008-2012)

ĐỀ TÀI:

Giảng viên hướng dẫn:
Ths. Nguyễn Phan Khôi
MSSV: 5085890

Cần Thơ, tháng 5/2012

Sinh viên thực hiện:
Thạch Thị Liễu
Lớp: Luật Tƣ pháp 1


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

LỜI CẢM ƠN


Luận văn là bước cuối cùng đánh dấu sự trưởng thành của một sinh
viên ở giảng đường đại học. Trong quá trình thực hiện luận văn ngoài sự
cố gắng hết mình của bản thân em đã nhận được sự khích lệ rất nhiều từ
phía gia đình, thầy cô và bạn bè.
Trước hết, em xin chân thành cám ơn đến quý thầy cô trường Đại học
Cần Thơ đã truyền đạt những kiến thức quý báu cho em trong suốt quá
trình học tập. Đặc biệt em xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến Thạc sĩ Nguyễn

Phan Khôi – Người đã giành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn
nghiên cứu và giúp em hoàn thành tốt luận văn tốt nghiệp.
Bên cạnh đó, em cũng xin gửi lời cám ơn đến gia đình, người thân và
những bạn bè đã luôn ở bên cạnh động viên những ngày gian khó, giúp đỡ,
hỗ trợ và đồng hành cùng em đi suốt chặn đường qua.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng để hoàn thiện luận văn bằng tất cả sự
nhiệt tình và năng lực của mình. Tuy nhiên không thể tránh khỏi những
thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp quý báu của quý thầy cô và các
bạn.
Cần thơ, tháng 04/2012
Sinh viên
Thạch Thị Liễu

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 1

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN
.................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................

.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 2

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
.................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................

.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 3

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

MỤC LỤC
Trang
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 7
1. Tính cấp thiết ........................................................................................................... 7
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 8
3. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................. 8
4. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 8
5. Kết cấu đề tài ........................................................................................................... 8
CHƢƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ BẢO HỘ
QUYỀN CỦA NHÀ SẢN XUẤT BẢN GHI ÂM - GHI HÌNH
1.1 Lịch sử hình thành bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ...... 10

1.1.1 Trên thế giới .................................................................................................. 10
1.1.2 Ở Việt Nam ................................................................................................... 12
1.2 Khái quát chung về quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ................. 14
1.2.1 Khái niệm quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ................................ 14
1.2.2 Đặc điểm quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ................................. 16
1.2.3 Các khái niệm liên quan ................................................................................ 17
1.2.3.1 Khái niệm quyền tác giả .......................................................................... 17
1.2.3.2 Khái niệm quyền liên quan ...................................................................... 18
1.2.4 Phân biệt quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình với quyền ghi âm, ghi
hình ........................................................................................................................ 20
1.2.5 Mối quan hệ giữa nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình với tác giả và các chủ thể
của các quyền liên quan khác ................................................................................. 20
1.2.5.1 Mối quan hệ giữa nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình với quyền tác giả ... 21
1.2.5.2 Mối quan hệ giữa nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình với các chủ thể của
quyền liên quan khác .......................................................................................... 24
1.3 Bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ...................................... 25
1.3.1 Khái niệm bảo hộ quyền nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ........................... 25
1.3.2 Đặc trưng của sản phẩm ghi âm, ghi hình ...................................................... 26
1.3.3 Tính tất yếu, sự cần thiết phải bảo hộ quyền quyền của nhà sản xuất bản ghi
âm, ghi hình ........................................................................................................... 27
1.3.4 Tác động của khoa học công nghệ đối với việc bảo hộ quyền của nhà sản xuất
bản ghi âm, ghi hình ............................................................................................... 28
1.4 Một số điều ƣớc quốc tế liên quan đến việc bảo hộ quyền của nhà sản xuất
bản ghi âm ................................................................................................................ 29
1.4.1 Công ước Rome về bảo hộ các nhà biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm và tổ
chức phát sóng ....................................................................................................... 29
1.4.2 Công ước Geneva về bảo hộ nhà sản xuất bản ghi âm chống việc sao chép
không được phép bản ghi âm của họ ...................................................................... 30
1.4.3 Hiệp ước WIPO về biểu diễn và bản ghi âm (WPPT) .................................... 31
1.4.4 Hiệp định Trips về khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí

tuệ .......................................................................................................................... 32
CHƢƠNG 2
BẢO HỘ QUYỀN CỦA NHÀ SẢN XUẤT BẢN GHI ÂM - GHI HÌNH
THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM
GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 4

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

2.1 Điều kiện bảo hộ quyền nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ............................ 34
2.1.1 Chủ thể được bảo hộ quyền nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ...................... 34
2.1.2 Đối tượng bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ..................... 34
2.2 Nội dung quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình .................................. 35
2.2.1 Quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ................................................ 35
2.2.1.1 Quyền sao chép ....................................................................................... 36
2.2.1.2 Quyền phân phối ..................................................................................... 37
2.2.1.3 Quyền được hưởng thù lao ...................................................................... 38
2.2.2 Nghĩa vụ của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ............................................ 39
2.2.2.1 Nghĩa vụ giao kết hợp đồng bằng văn bản với tác giả hoặc chủ sở hữu tác
phẩm, người biểu diễn ........................................................................................ 39
2.2.2.2 Nghĩa vụ ghi tên tác giả, tên người biểu diễn, đảm bảo sự toàn vẹn của tác
phẩm và trả thù lao ............................................................................................. 40
2.3 Căn cứ xác lập quyền, thời hạn bảo hộ của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình
.................................................................................................................................. 41
2.3.1 Căn cứ phát sinh quyền ................................................................................. 41
2.3.2 Thời hạn bảo hộ............................................................................................. 42

2.4 Đăng ký bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ........................ 43
2.4.1 Khái niệm của việc đăng ký bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi
hình ........................................................................................................................ 43
2.4.2 Mục đích của việc đăng ký ............................................................................ 44
2.4.3 Chủ thể nộp đơn đăng ký bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình
............................................................................................................................... 45
2.4.4 Quy trình đăng ký bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ........ 46
2.4.4.1 Hồ sơ đăng ký bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ........ 46
2.4.4.2 Thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đăng ký bảo hộ quyền của nhà sản xuất
bản ghi âm, ghi hình ........................................................................................... 47
2.4.4.3 Thời hạn cấp giấy chứng nhận đăng ký bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản
ghi âm, ghi hình .................................................................................................. 48
2.4.4.4 Hiệu lực cấp giấy chứng nhận đăng ký quyền nhà sản xuất bản ghi âm, ghi
hình .................................................................................................................... 48
2.4.4.5 Đăng bạ và đăng ký bảo hộ quyền nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ...... 48
2.4.4.6 Các trường hợp cấp lại, đổi, hủy bỏ hiệu lực giấy chứng nhận đăng ký bảo
hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ................................................. 48
2.5 Chuyển giao quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ............................. 49
2.5.1 Chuyển nhượng quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ....................... 50
2.5.2 Chuyển quyền sử dụng quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ............ 51
2.6 Giới hạn quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ................................... 52
2.6.1 Các trường hợp sử dụng quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình không
phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao .............................................. 52
2.6.2 Các trường hợp sử dụng quyền liên quan không phải xin phép nhưng phải trả
tiền nhuận bút, thù lao ............................................................................................ 53
2.7 Các hành vi xâm phạm quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ........... 55
2.8 Căn cứ xác định hành vi xâm phạm quyền đối với bản ghi âm, ghi hình ....... 58
2.9 Các biện pháp bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ............... 59
2.9.1 Quyền tự bảo vệ của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ................................... 59
GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 5

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

2.9.2 Biện pháp pháp lý................................................................................................. 60
2.10 Các biện pháp xử lý đối với hành vi xâm phạm ............................................. 60
2.10.1 Biện pháp dân sự ................................................................................................ 61
2.10.2 Biện pháp hành chính......................................................................................... 61
2.10.3 Biện pháp hình sự............................................................................................... 63
CHƢƠNG 3
THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƢỜNG BẢO HỘ
QUYỀN CỦA NHÀ SẢN XUẤT BẢN GHI ÂM - GHI HÌNH
TẠI VIỆT NAM
3.1 Thực trạng bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình tại Việt Nam
.................................................................................................................................. 65
3.1.1 Thực trạng làm băng đĩa lậu trái phép ................................................................ 65
3.1.2 Thực trạng xâm phạm quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình trên
Internet ................................................................................................................... 67
3.2 Công nghệ kỹ thuật số và Internet .................................................................... 69
3.2.1 Vụ kiện Hiệp hội thu thanh Mỹ (RIAA) - Napster ............................................ 69
3.2.2 Vụ kiện của Hiệp hội công nghiệp ghi âm Việt Nam (RIAV) và Nokia .......... 73
3.3 Nguyên nhân của thực trạng vi phạm bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi
âm, ghi hình.............................................................................................................. 75
3.4 Một số kiến nghị nhằm thực thi có hiệu quả công tác bảo hộ quyền của nhà
sản xuất bản ghi âm, ghi hình ................................................................................. 80
3.4.1 Áp dụng các biện pháp công nghệ trong việc bảo vệ quyền của nhà sản xuất

bản ghi âm, ghi hình ...................................................................................................... 80
3.4.2 Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam về bảo hộ quyền của nhà sản
xuất bản ghi âm, ghi hình .............................................................................................. 81
3.4.3 Tăng cường thực thi quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình .................. 82
3.4.4 Nâng cao chất lượng thông tin về bảo hộ quyền nhà sản xuất bản ghi âm, ghi
hình ................................................................................................................................. 83
3.4.5 Nâng cao nhận thức, đẩy mạnh tuyên truyền phổ biến pháp luật, vai trò của
Tòa án ............................................................................................................................. 84
3.4.6 Nâng cao hơn nửahiệu quả hoạt động các tổ chức quản lý tập thể ................... 85
3.4.7 Tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản
ghi âm, ghi hình ............................................................................................................. 86
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 88

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 6

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết
Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ngày càng trở nên quan trọng trong việc thúc đẩy sự
sáng tạo, phát triển nền kinh tế, văn hóa và trở thành điều kiện tiên quyết trong hội
nhập quốc tế của mỗi quốc gia.
Suốt chiều dài lịch sử phát triển của xã hội loài người, tri thức luôn là một trong
những yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển. Sự bùng nổ của công nghệ thông tin
và công nghệ kỹ thuật số với những ứng dụng to lớn của nó trong mọi mặt của đời

sống xã hội thì ngày càng tạo ra nhiều mặt trái song song tồn tại.
Ở Việt Nam hiện nay, thị trường băng đĩa lậu được báo động về tình trạng nhập
lậu, sao chép tùy tiện không phép đã gây thiệt hại rất lớn cho chủ sở hữu các bản ghi
âm, ghi hình, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của các nhà sản xuất, làm
thiệt hại cho tác giả, chủ sở hữu tác phẩm. Đồng thời, ảnh hưởng đến chính sách đầu
tư phát triển sản phẩm trí tuệ của Nhà nước. Tình trạng sao chép trái phép này ngày
càng tinh vi, hiện đại và càng lúc càng trở nên phổ biến và có dấu hiệu gia tăng cùng
với sự phát triển của khoa học công nghệ. Đặc biệt là sự xuất hiện của Internet đã tạo
nên một cạnh tranh rất lớn đối với ngành công nghiệp ghi âm Việt Nam.
Điều này đã tạo một thách thức vô cùng to lớn cho nước ta, do đó việc bảo hộ
quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình đang là mục tiêu cấp thiết. Bảo hộ tốt
quyền này sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của nước ta đi lên,
nhất là vững chắc trên trường quốc tế. Xuất phát từ đó chúng ta phải có những biện
pháp bảo hộ thích đáng quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình, từ đó khuyến
khích hoạt động sản xuất của họ, phục vụ đời sống tinh thần của xã hội. Đó cũng là
điều kiện để nền văn hóa phong phú, đặc sắc và lâu đời của dân tộc được giữ gìn, phát
huy và giới thiệu đến thế giới.
Việc ghi nhận và bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình ở Việt Nam
dường như vẫn là một vấn đề mới mẻ. Hiện nay, Đảng và Nhà nước ta đã và đang
dành sự quan tâm đặc biệt tới việc bảo hộ quyền này. Cụ thể Việt Nam đã tham gia các
Công ước như: Công ước Ganeva về bảo hộ sản xuất ghi âm chống việc sao chép
không được phép bản ghi âm của họ; Công ước Rome về bảo hộ người người biểu
diễn, nhà sản xuất ghi âm, tổ chức phát sóng; Hiệp ước WIPO về biểu diễn và bản ghi
âm (WPPT), Hiệp định Trips về khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu
trí tuệ.
Chính vì những lý do trên và với sự quan tâm đến vấn đề này, người viết đã chọn
đề tài “BẢO HỘ QUYỀN CỦA NHÀ SẢN XUẤT BẢN GHI ÂM – GHI HÌNH
GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 7

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM” để làm đề tài nghiên cứu hoàn thành chương trình
tốt nghiệp cử nhân luật của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Bài viết mang tính chất tìm hiểu, hướng tới việc làm rõ cơ sở lý luận của việc bảo
hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình. Đồng thời tập trung nghiên cứu, phân
tích các quy định pháp luật hiện hành điều chỉnh quyền của nhà sản xuất bản ghi âm,
ghi hình ở Việt Nam qua đó phản ánh thực tiễn áp dụng các quy định này trên thực tế
và nêu lên thực trạng vi phạm trong lĩnh vực ghi âm, ghi hình ở nước ta hiện nay. Trên
cơ sở đó, đối chiếu, so sánh để tìm ra những vướng mắc để đề xuất đưa ra một số kiến
nghị nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật đối với việc bảo hộ quyền của nhà sản xuất
bản ghi âm, ghi hình; nâng cao khả năng thực thi của chúng; bảo hộ có hiệu quả quyền
của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình. Dù là chuyện rất khó nhưng người viết hy vọng
rằng trong tương lai tình trạng xâm phạm loại quyền này trong tương lai sẽ được loại
trừ triệt để.
3. Phạm vi nghiên cứu
Quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình là một trong những quyền liên quan
đến quyền tác giả, do vậy đây là một nội dung nghiên cứu tương đối hẹp. Song, với
yêu cầu của bài viết cùng với sự hạn chế của kiến thức, kinh nghiệm, thời gian cũng
như nguồn tài liệu ít ỏi nên trong bài viết người viết nghiên cứu tập trung vào việc làm
rõ các quy định Pháp Việt Nam về quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình và
xem xét tình hình thực thi trên thực tế các quy định này. Qua đó nêu lên những điểm
bất cập để từ đây tìm ra nguyên nhân và đề xuất hướng hoàn thiện.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Người viết dựa trên nguyên tắc xem xét sự vật một cách toàn diện để làm sáng tỏ

những bản chất của vấn đề có liên quan. Ngoài ra, người viết còn sử dụng các phương
pháp nghiên cứu cụ thể của khoa học xã hội nói chung, khoa học pháp lý nói riêng để
nghiên cứu, đánh giá, kết luận về một vấn đề cụ thể, đó là các phương pháp: lịch sử, hệ
thống, so sánh, phân tích và tổng hợp. Các phương pháp này được kết hợp nhằm làm
rõ các quy định của pháp luật thực định, nhìn nhận, đánh giá chúng trong mối liên hệ
với pháp luật quốc tế cũng như trong thực tiễn áp dụng.
5. Kết cấu đề tài
Luận văn bao gồm các phần: mở đầu, nội dung và kết luận, trong đó phần nội
dung gồm có 3 chương:
Chƣơng 1. Lý luận chung về bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi
hình
GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 8

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

Chƣơng 2. Bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình theo pháp luật
Việt Nam
Chƣơng 3. Thực trạng bảo hộ và những giải pháp nhằm tăng cường bảo hộ
quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 9

SVTH: Thạch Thị Liễu

Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

CHƢƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ BẢO HỘ
QUYỀN CỦA NHÀ SẢN XUẤT BẢN GHI ÂM - GHI HÌNH
Bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình - đây là một lĩnh vực mới
đối với nước ta. Ở các nước, người ta đưa các quyền này vào luật quyền tác giả từ lâu
và người ta gọi là quyền kề cận, vì tổ chức này tuy không phải là người trực tiếp tạo ra
tác phẩm nhưng họ lại có sáng tạo trong việc thể hiện tác phẩm, không có họ thì tác
phẩm không thể đến với đông đảo công chúng, và việc bảo hộ tốt quyền lợi của họ tức
là gián tiếp bảo hộ quyền tác giả. Hơn nữa, hiện nay những nhà sản xuất bản ghi âm,
ghi hình này lại đang phải đối mặt với những tổn thất rất lớn do nạn xâm phạm bản
quyền. Vì vậy, bảo hộ những nhà sản xuất chân chính, những người đã thực sự phải bỏ
công sức, tiền bạc ra trước các đối thủ cạnh tranh, chống các hành vi xâm phạm thành
quả của người khác bằng việc sao chép bất hợp pháp băng đĩa ghi âm, ghi hình là điều
tất yếu.
1.1 Lịch sử hình thành bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình
1.1.1 Trên thế giới
Những ý tưởng đầu tiên nhằm vào bảo hộ nhà sản xuất bản ghi âm đã dựa trên cơ
sở bảo hộ bản quyền tác giả. Ý tưởng về bảo hộ quyền tác giả chỉ được bắt đầu kể từ
khi sáng chế ra công nghệ in ấn cho phép các tác phẩm văn học được nhân bản nhờ các
tiến trình cơ khí thay cho việc sao chép bằng tay. Điều này dẫn đến sự ra đời của một
nền thương mại mới. Đó là thương mại của những thợ in ấn và những người bán sách,
mà người ta gọi là “người bán văn hóa phẩm”. Những người này đã đầu tư khoản tiền
đáng kể vào việc mua giấy, xây dựng nhà máy in và việc thuê lao động. Trong trường
hợp này, do không có hình thức nào chống việc cạnh tranh mua bán các bản sao, việc
đầu tư in ấn và mua bán sách là một việc đầu tư mạo hiểm và nhiều người đã bị phá
sản. Những yêu cầu bức bách đã hình thành một dạng bảo hộ đặc quyền do những cơ

quan quyền lực ban cho.1
Từ khi hệ thống bảo hộ quyền tác giả ra đời đã nảy sinh ra một câu hỏi: vậy
quyền tác giả bảo hộ ai, bảo hộ cái gì? Đây là một vấn đề khó trả lời, vì như chúng ta
đã biết, để đưa tác phẩm của mình tới công chúng, tác giả cần phải dựa vào một lớp
người trung gian. Nhà viết kịch không thể không nhờ đến diễn viên để đưa vở kịch của
mình lên sân khấu, nhà soạn nhạc phải dựa vào ca sĩ, nhạc công để thể hiện tác phẩm
của mình. Những nhà sản xuất chính là những người đầu tư công sức, tiền bạc trong
việc định hình tác phẩm, việc ghi âm, ghi hình đã góp phần mạnh mẽ trong việc đưa
1

TS.LS Lê Xuân Thảo, Đổi mới và hoàn thiện pháp luật về sở hữu trí tuệ, Nxb Tư pháp Hà nội, 2005, tr 23.

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 10

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

tác phẩm đến công chúng và qua đó làm cho công chúng biết đến tác giả. Và đã đến
lúc trợ thủ đó cũng đòi hỏi cho mình được hưởng sự bảo hộ, không có họ tác phẩm
không thể đến với công chúng được. 2
Hơn nữa, kể từ khi hệ thống bảo hộ quyền tác giả ra đời, các loại hình tác phẩm
được bảo hộ dưới dạng quyền tác tác giả ngày một tăng, cùng với sự phát triển của
phương tiện lưu trữ, truyền thông. Ban đầu là tác phẩm viết, tác phẩm sân khấu, rồi
đến tác phẩm điện ảnh, video, âm nhạc… Điều đó có nghĩa là các loại hình tác phẩm
của tác giả sáng tác ra ngày càng nhiều và cùng với sự phát triển của xã hội cần thiết
phải bảo hộ các quyền liên quan của tác giả để hạn chế những hành vi xâm phạm

quyền tác giả và trong đó có quyền nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình. Sự ra đời và
phát triển không ngừng của khoa học công nghệ kỹ thuật là con dao hai lưỡi đối với sự
phát triển của ngành công nghiệp ghi âm lúc bấy giờ. Một mặt, nó khiến cho các bản
ghi âm được sản xuất ra với số lượng lớn và chất lượng tốt hơn trước nhiều lần, là
động lực thúc đẩy ngành công nghiệp giàu tiềm năng này phát triển. Tuy nhiên, chính
những thành tựu đó lại tạo ra các bản sao trái phép trở lên dễ dàng hơn, với chi phí
thấp hơn.
Do vậy, để nền công nghiệp ghi âm có thể tồn tại và phát triển, yêu cầu cấp thiết
được đặt ra là phải hình thành một cơ chế bảo hộ đối với đối tượng này không chỉ ở
mỗi quốc gia mà trên phạm vi khắp thế giới. Điều này là có cơ sở, bởi lẽ cũng như
những quyền liên quan khác, quyền của các nhà sản xuất bản ghi âm có mối quan hệ
chặt chẽ với bản quyền tác giả. Hơn nửaở thời điểm này, Công ước Berne đã ra đời và
sớm khẳng định vai trò nền tảng đối với việc bảo hộ quyền tác giả trên phạm vi quốc
tế. Cho nên, thiết lập mối quan hệ với bản quyền tác giả là điều hợp lý.
Năm 1934, tổ chức CISAC – Hiệp hội các Nhà soạn nhạc và soạn lời quốc tế3
cùng Liên đoàn quốc tế về công nghiệp thu thanh đã hợp lại và yêu cầu trong những
lần sửa đổi sắp tới của Công ước Berne việc bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm
phải được đề xuất trong Phụ lục kèm theo Công ước.
Sau đó, các tổ chức này đã hợp tác tích cực với Văn phòng của Liên hiệp quốc đề
ra dự thảo về việc xây dựng một Điều ước đa phương bảo hộ quyền liên quan trong đó
có quyền của nhà sản xuất bản ghi âm. Đến đầu những năm 60 của thế kỷ XX, các
chuyên gia của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới - WIPO,4 Tổ chức Giáo dục, Khoa học

2

TS. LS. Lê Xuân Thảo, Đổi mới và hoàn hiện pháp luật về sở hữu trí tuệ , Nxb Tư pháp Hà Nội, 2005, tr 26.

3

The International Confederation of Societies of Authors and Composers (CISAC).

4

World Intellectual Property Organization.

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 11

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

và Văn hóa của Liên Hiệp Quốc - UNESCO,5 Tổ chức Lao động Quốc tế - ILO6 đã
gặp nhau tại Lahay và đưa ra dự thảo Công ước. Ngày 26/10/1961, Công ước Rome Công ước quốc tế về bảo hộ người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm, tổ chức phát
sóng đã được thông qua tại Rome. Cùng với Công ước Berne, Công ước Rome ra đời
là cơ sở cho sự hình thành nhiều Điều ước quốc tế đa phương và song phương quan
trọng khác, là nền tảng pháp lý quan trọng cho việc bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản
ghi âm trên thế giới.
Ở các nước theo truyền thống pháp lý Anglo – Xacxon họ nghiên về việc bảo hộ
những người truyền bá tác phẩm bằng tác giả. Ở nước Anh và Hoa Kỳ, nơi có nền
công nghiệp đĩa hát phát triển mạnh mẽ, họ coi bản ghi âm là tác phẩm và được bảo hộ
như quyền tác giả. Còn ở Pháp, trong Luật quyền tác giả công bố ngày 03/07/1985 bên
cạnh quyền tác giả có ghi quyền kề cận, quyền kề cận này bảo hộ các quyền cho nhà
sản xuất băng nhạc, đĩa CD.7
1.1.2 Ở Việt Nam
Ở Việt Nam quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình được đặt ra chậm hơn
nhiều so với sự phát triển của các quan hệ sở hữu trí tuệ khác và rất chậm so với thế
giới. Trên thực tế, ngay từ trước năm 1992, một loạt các văn bản liên quan đến sở hữu

trí tuệ lần lượt ra đời trong đó có Pháp lệnh bảo hộ quyền tác giả ngày 10/02/1994, tại
chương IV của Pháp lệnh có quy định về tổ chức sản xuất hàng băng âm thanh, đĩa âm
thanh, băng hình đĩa hình - đây là văn bản đầu tiên ở Việt Nam về bảo hộ quyền nhà
sản xuất bản ghi âm, ghi hình, trước đó có nghị định 142 của Hội đồng Bộ trưởng ngày
14/11/1986 quy định về quyền tác giả nhưng không quy định về quyền nhà sản xuất
bản ghi âm, ghi hình. Tuy nhiên do văn bản được ban hành từ Hiến pháp 1992, nên
vẫn còn những bất cập giữa cơ chế bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ trong thời kỳ bao cấp
và cơ chế bảo hộ trong nền kinh tế thị trường.
Xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu giải trí của con người ngày càng tăng cao
đòi hỏi một hệ thống pháp luật ngày càng hoàn thiện. Ngày 28/10/1995, tại kỳ họp thứ
8, quốc hội khóa IX đã thông qua Bộ luật Dân sự nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa
Việt Nam, Chính thức thiết lập chế độ pháp lý cao nhất cho việc xác lập, bảo hộ và
thực thi quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam (phần thứ sáu và thứ bảy của Bộ luật Dân sự
cũng có quy định về việc bảo hộ tổ chức sản xuất băng đĩa ghi âm, ghi hình). Bộ luật
Dân sự 1995 chỉ dành 2 Điều là Điều 776 và 777 để điều chỉnh quyền này. Văn bản
5

United Nations Educational Scientific and Cultural Organization.

6

International Labour Organization.

7

TS. LS. Lê Xuân Thảo, Đổi mới và hoàn hiện pháp luật về sở hữu trí tuệ, Nxb Tư pháp Hà Nội, 2005, tr 27.

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 12

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

tiếp theo là Quyết định số 55/1999/QĐ-BVHTT ngày 5/8/1999 ban hành quy chế sản
xuất, xuất khẩu, nhập khẩu, lưu hành, kinh doanh băng âm thanh, đĩa âm thanh, băng
hình, đĩa hình ca nhạc, sân khấu.
Sau này để phù hợp với tình hình mới của đất nước, Quốc hội đã tiếp tục sửa đổi
một số điều của Bộ luật Dân sự ngày 14/06/2005 và quy định rõ hơn về quyền của nhà
sản xuất bản ghi âm, ghi hình. Cũng thời điểm đó, ngày 12/12/2005 Việt Nam chính
thức ban hành Luật Sở hữu trí tuệ nhằm tạo hành lang pháp lý cho những đối tượng
của Sở hữu trí tuệ, trong đó có quyền nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình được quy định
rất cụ thể.
Như vậy, việc nghiên cứu về lĩnh vực này mới chỉ thực sự được quan tâm
khoảng 15-20 năm trở lại đây, khi Nhà nước có chủ trương đổi mới nền kinh tế. Tuy
vậy, chúng ta cũng đã xây dựng được một khung pháp lý khá đầy đủ về lĩnh vực này.
Cụ thể nó đã được quy định trong các văn bản sau đây:
- Bộ luật Dân sự 2005;
- Bộ Luật Hình sự 1999 sửa đổi bổ sung 2009;
- Luật Hải quan 2001 sửa đổi, bổ sung 2005;
- Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung 2009;
- Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002 sửa đổi, bổ sung các năm 2007,
2008;
- Nghị định 100/2006/NĐ-CP ngày 21/9/2006 quy định chi tiết và hướng dẫn thi
hành một số điều của Bộ luật Dân sự, Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác giả và quyền
liên quan;
- Nghị định 105/2006/NĐ-CP ngày 22/09/2006 quy định chi tiết và hướng dẫn thi
hành một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và quản lý

Nhà nước về sở hữu trí tuệ;
- Nghị định 97/2008/NĐ-CP ngày 28/08/2008 về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch
vụ Internet và thông tin điện tử trên Internet;
- Nghị định 47/2009/NĐ-CP ngày 13/05/2009 quy định xử phạt vi phạm hành
chính về quyền tác giả, quyền liên quan;
- Nghị định 119/2010/NĐ-CP ngày 30/12/2010 sửa đổi, bổ sung một số điều của
Nghị định 105/2006/NĐ-CP ngày 22/09/2006 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành
một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và quản lý Nhà
nước về sở hữu trí tuệ;
- Nghị định 85/2011/NĐ-CP của Chính phủ 20/9/2011 về việc sửa đổi, bổ sung
một số điều của Nghị định 100/2006/NĐ-CP ngày 21/9/2006 quy định chi tiết và
GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 13

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật Dân sự, Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác
giả và quyền liên quan;
- Nghị định 109/2011/ NĐ-CP ngày 02/12/2011 sửa đổi, bổ sung một số điều
Nghị định 47/2009/NĐ-CP ngày 13/05/2009 quy định xử phạt vi phạm hành chính về
quyền tác giả, quyền liên quan;
- Thông tư của Bộ thông tin và truyền thông số 05/2008/TT-BTTTT ngày
12/11/2008 về hướng dẫn một số nội dung về hoạt động cung cấp thông tin trên trang
thông tin điện tử cá nhân trong Nghị định 97/2008/NĐ-CP ngày 28/08/2008 của Chính
phủ về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin điện tử trên Internet;
- Thông tư liên tịch của Tòa án nhân dân tối cao – Viện kiểm sát nhân dân tối cao

– Bộ Công An – Bộ Tư pháp số 01/2008/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BTP
ngày 29/02/2008 hướng dẫn việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các hành vi xâm
phạm quyền sở hữu trí tuệ;
- Thông tư liên tịch của Tòa án nhân dân tối cao – Viện kiểm sát nhân dân tối cao
– Bộ Văn hóa, Thể thao Và Du lịch – Bộ Khoa học Công nghệ – Bộ Tư pháp số
02/2008/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BVHTT&DL-BKHCN-BTP ngày 03/04/2008
hướng dẫn áp dụng một số quy định của pháp luật trong việc giải quyết các tranh chấp
về quyền sở hữu trí tuệ tại Tòa án nhân dân;
- Quyết định của Bộ Văn hóa – Thông tin số 88/2006/QĐ-BVHTT ngày
17/10/2006 về việc ban hành các mẫu tờ khai, Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả,
quyền liên quan;
- Chỉ thị của Thủ Tướng Chính Phủ số 36/2008/CT-TTg ngày 31/12/2008 về việc
tăng cường quản lý và thực thi bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan.
1.2 Khái quát chung về quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình
1.2.1 Khái niệm quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình
Theo Điều 2(d) Hiệp ước WIPO về biểu diễn và bản ghi âm (WPPT) 1996: “nhà
sản xuất bản ghi âm là cá nhân hoặc pháp nhân khởi xướng và có trách nhiệm đối với
việc định hình lần đầu tiên những âm thanh biểu diễn hoặc những âm thanh khác,
hoặc sự tái hiện lại của những âm thanh đó”.
Điều 2(b) Công ước Geneva về bảo hộ nhà sản xuất bản ghi âm chống việc sao
chép không được phép bản ghi âm của họ 1971 và Điều 3(c) Công ước Rome về bảo
hộ người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm và tổ chức phát sóng 1961 đều quy định:
nhà sản xuất bản ghi âm là một cá nhân hoặc pháp nhân định hình lần đầu các âm
thanh của buổi biểu diễn hoặc các âm thanh khác.

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 14

SVTH: Thạch Thị Liễu

Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

Cơ bản khái niệm về nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình của Việt Nam giống với
Công ước Geneva và Công ước Rome. Theo khoản 3 Điều 16 Luật Sở hữu trí tuệ 2005
sửa đổi, bổ sung 2009 quy định: “nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình là tổ chức, cá
nhân định hình lần đầu âm thanh, hình ảnh của cuộc biểu diễn hoặc các âm thanh,
hình ảnh khác”. Có nghĩa là sản phẩm mà nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình tạo ra
phải là bản gốc của tác phẩm, là sự hiện thân nguyên bản âm thanh, hình ảnh của một
buổi biểu diễn trực tiếp hoặc bất kỳ một âm thanh, hình ảnh nào khác mà không được
lấy lại từ một bản ghi âm, ghi hình có trước.
Như vậy, các âm thanh, hình ảnh khác trong quy định này có thể được hiểu là âm
thanh, hình ảnh không liên quan đến quyền tác giả, ví dụ một người ghi tiếng chim kêu,
vượn hót, hình hươu, nai nhảy múa trong rừng, tiếng nước chảy… thì theo khoản 3
Điều 16 được bảo hộ theo quyền liên quan.
Các bản ghi âm có thể chỉ ghi riêng phần nhạc, riêng phần lời hoặc cả phần nhạc
và phần lời. Để được phép ghi âm, ghi hình người muốn ghi âm, ghi hình phải được sự
cho phép của cả chủ sở hữu quyền tác giả đối với một tác phẩm phần nhạc cũng như
chủ sở hữu quyền tác giả đối với phần lời bài hát. Một số quốc gia còn quy định, người
ghi âm cũng phải được phép của các nghệ sĩ trình bày phần nhạc và hát phần lời.
Mặt khác, luật không định nghĩa thế nào là bản ghi hình nên không thể xác định
được đối tượng bảo hộ, bởi vậy có thể nhầm lẫn bản ghi hình với tác phẩm điện ảnh
theo quy định tại Điều 14 Nghị định 100/2006/NĐ-CP: “Tác phẩm điện ảnh và tác
phẩm được tạo ra theo phương pháp tương tự quy định tại điểm e khoản 1 Điều 14 của
Luật Sở hữu trí tuệ là những tác phẩm được hợp thành bằng hàng loạt hình ảnh liên
tiếp tạo nên hiệu ứng chuyển động kèm theo hoặc không kèm theo âm thanh, được thể
hiện trên một chất liệu nhất định và có thể phân phối, truyền đạt tới công chúng bằng
các thiết bị kỹ thuật, công nghệ, bao gồm loại hình phim truyện, phim tài liệu, phim
khoa học, phim hoạt hình và các loại hình tương tự khác”.

Để tránh việc đồng nhất bản ghi âm, ghi hình với tác phẩm điện ảnh và cũng để
minh họa cho quy định tại khoản 3 Điều 4 của Luật Sở hữu trí tuệ, khoản 6 Điều 4
Nghị định 100/2006/NĐ-CP quy định chi tiết: “Bản ghi âm, ghi hình là bản định hình
các âm thanh, hình ảnh của cuộc biểu diễn hoặc các âm thanh, hình ảnh khác hoặc
việc định hình sự tái hiện lại các âm thanh, hình ảnh không phải dưới hình thức định
hình gắn với tác phẩm điện ảnh hoặc tác phẩm nghe nhìn khác”. Như quy định này đã
tạo ra một thuật ngữ mới, đó là tác phẩm nghe nhìn và tác phẩm nghe nhìn khác, cần
lưu ý rằng Luật Sở hữu trí tuệ và Nghị định 100/2006/NĐ-CP không định nghĩa tác

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 15

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

phẩm nghe nhìn. Sau nữa, quy định chi tiết này cũng không thể cho biết bản ghi hình
một trận đấu thể thao được bảo hộ theo cơ chế nào. 8
Cũng cần bàn thêm là khi đưa bản ghi hình là một đối tượng của quyền liên quan,
luật đã đưa thêm một đối tượng mới vào phạm vi bảo hộ đó là “bản ghi hình”, mà cho
đến nay chưa có một Điều ước quốc tế nào quy định – đó là sự khác biệt giữa luật Việt
Nam và các Điều ước quốc tế. Sở dĩ có sự khác biệt trên là do bản thân thuật ngữ “bản
ghi âm” trong các Điều ước quốc tế nó đã bao hàm cả bản ghi hình trong đó, ví dụ bản
ghi âm của một cuộc biểu diễn nó bao gồm cả âm thanh và hình ảnh của người nghệ sĩ
trong đó. Hơn nữa, sự khác biệt đó cũng xuất phát từ quan niệm, văn hóa, lịch sử…
của mỗi quốc gia.
Như vậy, chỉ được coi là nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình khi người đó thực
hiện việc định hình lần đầu âm thanh, hình ảnh của buổi biểu diễn hay âm thanh, hình

ảnh khác. Việc định hình âm thanh, hình ảnh này, có thể được thực hiện trên băng đĩa
hoặc trong bộ nhớ số. Chẳng hạn Bến Thành Audio đã tổ chức việc định hình âm lần
đầu chương trình ca nhạc Làn Sóng Xanh. Bến Thành Audio là nhà sản xuất bản ghi
âm đối với chương trình ca nhạc này.
Tóm lại : quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình là tổng thể các quy phạm
quy định và bảo vệ các quyền lợi hợp pháp của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình đối
với các chương trình ghi âm, ghi hình dựa trên tác phẩm gốc của chủ sở hữu quyền tác
giả.
1.2.2 Đặc điểm quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình
Cũng như các quyền liên quan khác, quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình
có hai đặc điểm sau:9
- Quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình cũng được hình thành dựa trên
việc sử dụng một tác phẩm gốc. Nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình tổ chức thu âm, thu
hình buổi biểu diễn của các nghệ sĩ, nhưng các nghệ sĩ này lại phải dùng những bài hát
của những nhạc sĩ khác để trình diễn. Như vậy, xét cho đến cùng quyền của nhà sản
xuất bản ghi âm, ghi hình cũng được hình thành dựa trên việc sử dụng một tác phẩm
gốc. Do đó, chủ thể quyền nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình phải có nghĩa vụ tôn
trọng quyền nhân thân và quyền tài sản không chỉ của người biểu diễn mà cả của tác
8

TS. Trần Văn Hải, Những bất cập trong quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ Việt Nam hiện hành về quyền tác
giả, quyền liên quan, Khoa Khoa học quản lý, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia
Hà Nội, 2010, E1 %BA%A5tc% E1%BA%ADp-trong-quy-d%E1%BB%8Bnhc%E1%BB%A7a-php-lu%E1%BA%ADt-s% E1 %BB%9Fh% E 1%BB%AFu-tr-tu%E1%BB%87-vi%E1%BB%87t-nam-hi%E1%BB%87n-hnh-v% E1% BB %81-quy/,
[truy cập ngày 04/01/2012].
9

TS. Lê Nết, Tài liệu giảng dạy sở hữu trí tuệ, Nxb Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, 2005, tr 72.

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 16

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

giả, chủ sở hữu tác phẩm gốc. Việc công nhận và bảo hộ quyền nhà sản xuất bản ghi
âm, ghi hình không được làm ảnh hưởng quyền đối với tác giả của tác phẩm.
- Chương trình ghi âm, ghi hình cũng phải có tính nguyên gốc nghĩa là do chính
công sức của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình tạo ra và là bản ghi âm, ghi hình đầu
tiên. Ví dụ: chương trình ca nhạc Làn Sóng Xanh là do công sức của Trung tâm Băng
nhạc Bến Thành Audio dàn dựng. Việc sao chép băng đĩa chương trình này mà không
có sự đồng ý của chủ thể trên là xâm phạm quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi
hình.
1.2.3 Các khái niệm liên quan
1.2.3.1 Khái niệm quyền tác giả
Tác phẩm là sự kết tinh lao động sáng tạo của tác giả. Do đó, quyền của tác giả
đối với tác phẩm cần được pháp luật ghi nhận và bảo hộ. Quyền của tác giả đối với tác
phẩm được xem là một loại quyền tài sản nằm trong phạm vi các loại tài sản được quy
định trong Bộ luật Dân sự 2005. Cụ thể được quy định tại Điều 163 Bộ luật Dân sự
2005. Mỗi tài sản điều có chủ sở hữu xác định và có thể chuyển giao trong giao lưu
dân sự. Các quyền đối với tác phẩm cũng vậy. Cũng cần xác định chủ sở hữu của
chúng và chuyển giao trong giao lưu dân sự như thế nào?
Khái niệm về quyền tác giả được quy định cụ thể trong Bộ luật Dân sự 2005 và
Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung 2009.
Bộ luật Dân sự quy định: “đối tượng quyền tác giả bao gồm mọi sản phẩm sáng
tạo trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật, khoa học được thể hiện dưới bất kỳ hình thức
và bằng bất kỳ phương tiện nào, không phân biệt nội dung, giá trị và không phụ thuộc
vào bất kỳ thủ tục nào”.10

Luật Sở hữu trí tuệ quy định: “quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối
với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu”.11 Như vậy, quyền tác giả được trao
cho hai loại chủ thể: tác giả và chủ sở hữu.
Tóm lại: quyền tác giả là quyền mà pháp luật ban cho người đã sáng tạo ra tác
phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học (như sách, bài giảng, tác phẩm âm nhạc, tác phẩm
sân khấu, tác phẩm điện ảnh, tác phẩm tạo hình và mỹ thuật ứng dụng, tác phẩm nhiếp
ảnh, tác phẩm kiến trúc, phần mềm máy tính). Quyền này được hiểu là quyền cho phép
và quyền nhận thù lao. Quyền cho phép có nghĩa là quyền tự quyết định cho phép
người khác khai thác, sử dụng tác phẩm của mình và quyền nhận thù lao có nghĩa là
quyền yêu cầu người khác trả thù lao cho việc khai thác, sử dụng tác phẩm.
10

Điều 737 Bộ luật Dân sự 2005.

11

Khoản 2 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung 2009.

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 17

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

Quyền tác giả tự động phát sinh từ thời điểm tác phẩm được định hình dưới một
hình thức vật chất nhất định, bất kể tác phẩm đã công bố hay chưa công bố, đã đăng ký
hay chưa đăng ký. Tác phẩm, theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ 2005, phải là sản

phẩm của lao động trí tuệ của tác giả mà không đơn thuần chỉ là sự sao chép từ các
nguồn đã biết.
Quyền tác giả được hiểu như là một nhóm các quyền, gồm các quyền nhân thân
và các quyền tài sản. Các quyền tài sản được gọi là độc quyền khai thác hoặc cho
người khác khai thác tác phẩm của chủ sở hữu quyền tác giả. Các quyền nhân thân
(ngoại trừ quyền công bố tác phẩm) được bảo hộ vô thời hạn. Với đa số các loại hình
tác phẩm, các quyền tài sản và quyền công bố tác phẩm được bảo hộ là suốt cuộc đời
tác giả và 50 năm tiếp theo năm tác giả chết.
Theo quy định của pháp luật, quyền tác giả bao gồm: quyền nhân thân và quyền
tài sản
- Quyền nhân thân bao gồm: đặt tên cho tác phẩm; đứng tên thật hoặc bút danh
trên tác phẩm; được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, sử dụng;
công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm; bảo vệ sự toàn vẹn của
tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất
kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả. 12
- Quyền tài sản bao gồm: làm tác phẩm phái sinh; truyền đạt tác phẩm đến công
chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ
phương tiện kỹ thuật nào khác; cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh,
chương trình máy tính.13
1.2.3.2 Khái niệm quyền liên quan
Hiện nay, khái niệm về quyền liên quan được quy định cụ thể trong Bộ luật Dân
sự 2005 và Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung 2009.
Bộ luật Dân sự quy định: “đối tượng quyền liên quan đến quyền tác giả (sau đây
gọi là quyền liên quan) là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi
âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu mang chương trình được mã hóa”.14
Luật Sở hữu trí tuệ quy định: “quyền liên quan đến quyền tác giả (sau đây gọi là
quyền liên quan) là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi
hình, chương trình phát sóng, tín hiệu mang chương trình được mã hóa”.15
12

Điều 19 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung 2009.

13

Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung 2009.

14

Điều 744 Bộ luật Dân sự 2005.

15

Khoản 3 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung 2009.

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 18

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

Như vậy, quyền liên quan đến quyền tác giả (sau đây gọi là quyền liên quan) là
quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình
phát sóng, tín hiệu mang chương trình được mã hóa. Các quyền của ba chủ thể nói trên
(người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm ghi hình, tổ chức phát sóng) được gọi là
quyền liên quan vì chúng bổ sung và tồn tại song song với quyền tác giả, giúp tác giả
thể hiện nội dung tác phẩm. Nói cách khác, đó là quyền của những người trung gian,
làm cầu nối giữa tác giả và công chúng.

Để một tác phẩm đến được với công chúng ví dụ một bản nhạc và được công
chúng đánh giá cao, đôi khi cần phải có sự giúp sức của một số người có khả năng thể
hiện tác phẩm ví dụ ca sĩ và các nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình, tổ chức phát sóng.
Các chủ thể đó sẽ được bảo hộ dưới dạng quyền liên quan. Quyền liên quan là tổng
hợp các quy phạm quy định và bảo vệ quyền nhân thân, quyền tài sản của người biểu
diễn; quyền tài sản của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình, của tổ chức phát thanh,
truyền hình đối với các chương trình được thực hiện dựa trên tác phẩm gốc của chủ sở
hữu quyền tác giả. Ví dụ: một chương trình ca nhạc của một ca sĩ, một buổi phát sóng
của đài truyền hình là những đối tượng bảo hộ của quyền liên quan.
Tóm lại: quyền liên quan là quyền của những người tham gia vào việc thể hiện,
định hình, đưa tác phẩm đến công chúng. Chủ sở hữu quyền liên quan có thể là người
biểu diễn, người đầu tư để thực hiện cuộc biểu diễn, người đầu tư để tạo ra bản ghi âm,
ghi hình, tổ chức phát sóng… Quyền tác giả và các quyền liên quan được bảo hộ một
cách riêng biệt. Vì vậy, mỗi quyền cần có sự cho phép riêng. Ví dụ: như khi thực hiện
sao chép một bản ghi âm, ghi hình người sử dụng không những cần xin phép người
soạn nhạc và người viết lời bài hát (là người sở hữu quyền tác giả) mà còn phải được
sự đồng ý của cả người biểu diễn và nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình (là người sở
hữu quyền liên quan).
Quyền của người biểu diễn được bảo hộ 50 năm tính từ năm tiếp theo năm cuộc
biểu diễn được định hình. Quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình được bảo hộ
50 tính từ năm tiếp theo năm công bố hoặc 50 kể từ năm tiếp theo năm bản ghi âm, ghi
hình được định hình nếu bản ghi âm, ghi hình chưa được công bố. Quyền của tổ chức
phát sóng được bảo hộ 50 năm tính từ năm tiếp theo năm chương trình phát sóng được
thực hiện.
Thời hạn bảo hộ chấm dứt vào thời điểm 24 giờ ngày 31 tháng 12 của năm chấm
dứt thời hạn bảo hộ các quyền liên quan.16

16

Khoản 4 Điều 34 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung 2009.

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 19

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

Hiện nay, với sự phát triển của khoa học công nghệ, việc xuất hiện ngày càng
nhiều các hình thức cung cấp các loại hình giải trí cho con người đã dẫn tới nhu cầu
cần thiết phải bảo hộ quyền liên quan trên các lĩnh vực ngày càng phong phú hơn.
1.2.4 Phân biệt quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình với quyền ghi âm,
ghi hình
Quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình là quyền của tổ chức, cá nhân định
hình lần đầu âm thanh, hình ảnh của buổi biểu diễn hoặc các âm thanh, hình ảnh khác.
Họ là người sáng tạo, đầu tư công sức, tiền của để tạo ra bản ghi âm, ghi hình, nên họ
là chủ sở hữu đối với các bản ghi âm, ghi hình đó. Quyền của nhà sản xuất bản ghi âm,
ghi hình là những độc quyền đối với các đối tượng theo Điều 30 Luật Sở hữu trí tuệ.
Còn quyền ghi âm, ghi hình là quyền của bất kỳ tổ chức, cá nhân nào. Quyền ghi âm,
ghi hình thuộc về nhiều đối tượng như: người biểu diễn, quyền của tổ chức phát
sóng… Quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình có nhiều quyền và quyền ghi âm,
ghi hình là một trong những quyền đó. Ví dụ: theo Khoản 2 Điều 29 Luật Sở hữu trí
tuệ thì người biểu diễn có quyền định hình cuộc biểu diễn trực tiếp của mình trên bản
ghi âm, ghi hình nếu người biểu diễn là nhà đầu tư. Và nếu nhà sản xuất bản ghi âm,
ghi hình muốn định hình cuộc biểu diễn đó thì phải được người biểu diễn chuyển giao
quyền đó và khi đó nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình có quyền ghi âm, ghi hình đối
với cuộc biểu diễn đó.
1.2.5 Mối quan hệ giữa nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình với tác giả và các chủ

thể của các quyền liên quan khác
Nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình có mối quan hệ chặt chẽ với tác giả và chủ thể
của các quyền liên quan khác. Nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình sử dụng các tác phẩm
đã có để hình thành ra các vật phẩm là các băng đĩa âm thanh, hình ảnh. Tác phẩm mà
các tổ chức này sử dụng có thể là các tác phẩm gốc, có thể là các chương trình biểu
diễn. Cho nên, các tổ chức này trong quan hệ với tác giả, người biểu diễn, họ chính là
những người sử dụng tác phẩm - những người sử dụng đặc biệt. Nhưng khi các vật
phẩm băng đĩa ghi âm, ghi hình được tạo ra thì họ lại chính là tác giả của những tác
phẩm mới. Những tác phẩm này lại có thể được các tổ chức phát sóng sử dụng để
truyền sóng, phổ biến.
Như vậy, nhà sản xuất vừa là người sử dụng, vừa là tác giả. Từ vị trí có thể xâm
phạm quyền của các chủ thể khác, nhà sản xuất trở thành chủ thể có nguy cơ bi xâm
phạm quyền. Họ là trung gian, là cầu nối giữa tác giả và công chúng, giúp tác giả phổ
biến tác phẩm, nhưng chính họ lại cần một tổ chức khác giúp truyền bá, phổ biến các
tác phẩm của mình. Như vậy, các chủ thể này có mối quan hệ mật thiết với nhau, hỗ
GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 20

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

trợ qua lại với nhau. Bảo hộ hiệu quả quyền lợi của chủ thể này tức là đã gián tiếp bảo
hộ quyền của chủ thể khác. Các mối quan hệ trên được cụ thể hóa như sau.
1.2.5.1 Mối quan hệ giữa nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình với quyền tác giả
 Quan hệ giữa quyền liên quan đến quyền tác giả và quyền tác giả
Các sáng tạo trí tuệ trong lĩnh vực văn hóa – nghệ thuật luôn hướng tới việc thỏa
mãn nhu cầu của con người. Để thực hiện chức năng đó, các sản phẩm tinh thần này

phải được phổ biến rộng rãi tới đông đảo công chúng càng rộng rãi càng tốt. Việc
chuyển tải tác phẩm tới công chúng, đặc biệt đối với các tác phẩm nghệ thuật lại
thường không phải do tác giả thực hiện mà thông qua đội ngũ những người trung gian
khác và trong nhiều trường hợp sự tham gia của các lực lượng này là không thể thiếu,
ví dụ: một vở kịch cần phải được trình diễn trên sân khấu bởi một diễn viên cùng với
những người phụ trách ánh sáng, âm nhạc… mà rõ ràng nếu tác giả có tham gia cũng
chỉ đóng góp một phần nhất định. Hoặc một bài hát muốn đến được với khán giả một
cách hiệu quả thì không có cách nào hơn là nó phải được thể hiện bởi một người ca sĩ
chứ không thể chỉ là những câu chữ và nốt nhạc trên giấy và người nhạc sĩ sáng tác
nên bài hát lại ít khi là người thể hiện tác phẩm của mình thành công nhất. Rõ ràng đội
ngũ những người nghệ sĩ chuyên nghiệp đóng vai trò là cầu nối đưa tác phẩm đến với
công chúng một cách hiệu quả nhất. Bên cạnh đó, sự tham gia của nhà sản xuất bản
ghi âm, ghi hình, tổ chức phát sóng là hết sức quan trọng trong việc mở rộng khả năng
tiếp cận công chúng của tác phẩm: thay vì chỉ giới hạn trong phạm vi những khán giả
trực tiếp tới sân khấu để thưởng thức, vở kịch được truyền qua sóng phát thanh, truyền
hình hay bài hát được ghi lại trên đĩa có thể tiếp cận với khối lượng khán giả đông đảo
hơn gấp nhiều lần.
Vai trò của đội ngũ trung gian, hỗ trợ tác giả đưa tác phẩm đến công chúng cần
phải được đánh giá đúng mức, và một sự bảo hộ dành riêng cho bộ phận này nhằm
chống lại việc sử dụng bất hợp pháp những đóng góp sáng tạo của họ là rất cần thiết.
Xem nhẹ và không bảo hộ những người liên quan này không chỉ tác động trực tiếp đến
quyền lợi của họ, mà còn làm suy giảm đến chất lượng truyền tải các tác phẩm nghệ
thuật, tất yếu ảnh hưởng đến tác giả - do tác phẩm không thể hiện đúng giá trị của nó,
đồng thời tác động tiêu cực đến khả năng tiếp cận tác phẩm của công chúng. Những
hiện tượng này không nên xuất hiện nếu một xã hội muốn hài hòa lợi ích các thành
viên trong nó và phát triển toàn diện, bền vững.
 Mối quan hệ giữa quyền nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình với quyền tác giả
Như đã phân tích ở trên, nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình tuy là một trong
những người sử dụng tác phẩm của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, song là người sử
GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 21

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

dụng đặc biệt. Họ đã đóng vai trò rất lớn giúp cho tác giả truyền đạt được tác phẩm
của mình đến công chúng. Tác giả chỉ là những người sáng tạo nên tác phẩm, nhưng
một tác phẩm không thể có giá trị lớn nếu như chỉ một vài người biết đến nó và theo
thời gian tác phẩm ấy sẽ không còn ai biết đến nửanếu như không có đội ngũ những
nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình bỏ tiền của, công sức, thời gian để thu ghi lại những
tác phẩm đó. Để phổ biến tác phẩm ví dụ dưới hình thức bản ghi âm, ghi hình nhiều
tác phẩm sáng tạo được bảo hộ theo quyền tác giả thường đòi hỏi sự phân phối, truyền
đạt đại chúng cũng như đầu tư về tài chính. Vì lẽ đó, người sáng tạo thường chuyển
nhượng các quyền của mình đối với tác phẩm cho cho những cá nhân, hoặc công ty có
khả năng tập hợp, đưa ra thị trường và phân phối tác phẩm, đổi lại họ được trả tiền (trả
một lần hoặc nhuận bút).17
Người ta nhận thấy rằng lợi ích của nhà sản xuất nhiều hơn lợi ích của tác giả,
câu hỏi đặt ra là làm sao để cân bằng lợi ích của nhà sản xuất với lợi ích của tác giả với
nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình? Khi mà một tác phẩm được tạo ra người ta chỉ biết
đến nhà sản xuất mà không biết đến tác giả thật sự đã sáng tạo ra tác phẩm đó. Và khi
bán bản sao hoặc phân phối tác phẩm thì phần lợi nhuận đó sẽ thuộc về những nhà sản
xuất còn tác giả chỉ nhận được tiền thù lao từ việc chuyển giao tác phẩm đó cho nhà
sản xuất, chỉ một phần nhỏ lợi nhuận thu được từ việc khai thác tác phẩm đến được tay
tác giả. Nếu quyền lợi và lợi nhuận của họ không được thương thảo suôn sẻ thì nhà sản
xuất sẽ không có tác phẩm để sản xuất, phân phối khi đó người gánh chịu hậu quả sẽ là
công chúng. Nếu như những tác phẩm văn học, nghệ thuật, âm nhạc là món ăn tinh
thần của công chúng thì đây quả là một sự mất mát rất lớn đòi hỏi những nhà làm luật

phải quan tâm và quy định cụ thể. Quyền sở hữu trí tuệ tạo nên một “tam giác vàng”
giữa tác giả, nhà sản xuất, công chúng.
Nhà sản xuất
Tác giả

Công chúng

Hình 1: Mối quan hệ giữa tác giả - nhà sản xuất – công chúng
Trong tam giác này, mũi tên liền là chiều của sản phẩm trí tuệ, mũi tên đứt đoạn
là chiều của thu nhập. Tam giác vàng là một mô hình khá hấp dẫn để biện minh cho
quan hệ sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, nó không thể hiện được mối quan hệ trực tiếp giữa
công chúng và tác giả, bởi lẽ xã hội càng phát triển, các nghiên cứu, phát minh, sản
17

Kamil Idris, Sở hữu trí tuệ - Một công cụ đắc lực để phát triển kinh tế, Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới, 2005, tr
18.

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 22

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

phẩm càng phức tạp, các tác giả đơn lẻ không thể tự mình sáng tạo các sản phẩm này.
Tác giả không thể tự mình rời khỏi mối quan hệ với nhà sản xuất để trực tiếp với công
chúng. Công chúng cũng không đủ thông tin để biết tác giả nào thực sự có tài để liên
hệ trực tiếp. Vì thế tác giả ngày nay bị “cột chặt” với nhà sản xuất. Thành quả lao

động sáng tạo của tác giả sẽ vun đắp cho uy tín của nhà sản xuất đối với công chúng,
trong khi không hẳn công chúng nào cũng biết đến ai là tác giả những sản phẩm mình
đang tiếp cận. Mối quan hệ “tam giác vàng” ngày một lỏng lẻo, dần dần hình thành
một mối quan hệ theo hàng dọc: tác giả – nhà sản xuất – công chúng. 18
Tác giả

Nhà sản xuất

Công chúng

Hình 2: Mối quan hệ giữa tác giả - nhà sản xuất - công chúng
Nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình là người đầu tư tài chính và cơ sở vật chất - kỹ
thuật để nhằm truyền tải tác phẩm của tác giả đến với công chúng. Do vậy nhà sản
xuất đóng vai trò then chốt trong việc làm cầu nối giữa tác giả và công chúng. Tất cả
các sản phẩm của tác giả nếu muốn đến được công chúng thì phải thông qua những đội
ngũ trung gian - đó là nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình. Nhà sản xuất là người nắm rõ
nhu cầu thị hiếu của công chúng nên họ dễ dàng biết được công chúng đang cần gì để
từ đó yêu cầu tác giả cung cấp tác phẩm như thế nào, nhưng có khi tác giả lại là người
chủ động yêu cầu nhà sản xuất tạo ra những tác phẩm đáp ứng thị hiếu đó của công
chúng.
Việc bảo hộ quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình, góp phần củng cố và
hoàn thiện cơ chế bảo hộ quyền tác giả. Một khi quyền của nhà sản xuất bị xâm phạm
nó sẽ gián tiếp xâm phạm đến quyền của tác giả. Vì một khi tác phẩm do những nhà
sản xuất sáng tạo ra được đăng tải trên Internet, bất kỳ ai cũng có thể tiếp cận, họ
không cần phải mua những đĩa nhạc, cũng không cần tới rạp nữa. Như vậy các tác giả
- người đầu tư sáng tạo ra tác phẩm không thu được bất cứ khoản thù lao nào và như
thế không xứng đáng đối với công sức họ đã bỏ ra, nên không còn ai muốn sáng tạo
nữa. Ngược lại, nếu quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình được bảo hộ, họ sẽ
càng nỗ lực truyền tải các sản phẩm sáng tạo của các tác giả, nâng cao giá trị của các
tác phẩm. Bởi vậy, bảo hộ quyền của nhà sản xuất sẽ gián tiếp bảo hộ quyền tác giả.

Đồng thời, khi sản xuất bản ghi âm, ghi hình, các nhà sản xuất trước tiên phải
tuân thủ các nghĩa vụ xin phép và trả tiền bản quyền cho tác giả theo quy định của
pháp luật, khi đó nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình được thụ hưởng các quyền mà
pháp luật cho phép.
18

TS. Lê Nết, Tài liệu bài giảng quyền sở hữu trí tuệ, Nxb Đại học quốc gia Tp. Hồ Chí Minh, 2005, tr 17.

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 23

SVTH: Thạch Thị Liễu


Đề Tài: Bảo hộ quyền của nhà sản xuất ghi âm, ghi hình theo pháp luật Việt Nam

Tóm lại: các quyền sử dụng và quyền định đoạt về một tác phẩm thường không
dành cho tác giả ví dụ cho một nghệ sĩ mà lại dành cho những người khai thác các
quyền này về mặt kinh tế ví dụ như nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình. Tác giả chỉ giữ
lại các quyền phủ quyết có giới hạn nhằm để ngăn cản việc lạm dụng sao chép từ phía
những người khác thác các quyền này. Với việc nhà sản xuất gắn bó khắng khít với tác
giả như vậy, tuy một số thành phần mang tính kinh tế của quyền (tức quyền liên quan)
được chuyển giao cho nhà sản xuất, nhưng quyền tác giả vẫn được tôn trọng.
1.2.5.2 Mối quan hệ giữa nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình với các chủ thể của
quyền liên quan khác
 Mối quan hệ giữa nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình với người biểu diễn
Sự ra đời phát triển của công nghệ trong thời gian vừa qua đã đem đến nhiều lợi
ích cho con người. Sự phát triển của công nghệ ghi âm, ghi hình đã tạo ra khả năng ghi
lưu, định hình các buổi biểu diễn dưới những phương tiện đa dạng như đĩa hát, băng

cát sét, băng từ… Nếu trước đây một buổi biểu diễn được tổ chức tại một hội trường
với một lượng khán giả hạn chế vốn mang tính riêng biệt tại chỗ và trực tiếp, mang
tính giới hạn về không gian, thời gian thì ngày nay không còn giới hạn này nửavà ngày
càng có khả năng được tái hiện lặp đi lặp lại với số lần không hạn chế và trình diễn
cho một lượng khán giả không hạn chế vượt ra ngoài biên giới quốc gia. Bởi lẽ, những
bản ghi âm, ghi hình đã tái hiện những buổi biểu diễn của những nghệ sĩ đó và sử dụng
lại chúng nhiều lần mà không cần có sự có mặt của họ. Nhờ vậy mà công chúng tiếp
cận với các tác phẩm âm nhạc dễ dàng hơn, phổ biến hơn với chi phí rẻ hơn. Chỉ cần
một bản copy thôi cũng đủ đáp ứng cho nhu cầu của hàng triệu người. Tuy có sự liên
quan như vậy, việc tạo nên những bản ghi âm, ghi hình không được xuyên tạc hình
tượng biểu diễn.
Những bản ghi âm, ghi hình rõ ràng đã giúp các tác giả, các nhạc sĩ, nghệ sĩ biểu
diễn có thể quảng bá tác phẩm của mình, khẳng định tên tuổi của mình tới đông đảo
quần chúng một cách thuận lợi và tiết kiệm hơn nhiều so với trước đây. Một ca sĩ
không cần phải thực hiện những chuyến lưu diễn vòng quanh thế giới nhưng các fan
hâm mộ trên toàn cầu vẫn có thể biết đến họ, nghe các tác phẩm của họ thông qua
những chiếc đĩa - CD, VCD hoặc thông qua việc tải nhạc từ các trang web.
Như vậy, một cuộc biểu diễn đã được định hình thì sẽ được bảo hộ như quyền
của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình. 19 Nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình cũng góp
phần làm cầu nối giữa người biểu diễn với công chúng. Khi ghi lại cuộc biểu diễn nhà
sản xuất phải tôn trọng, bảo vệ sự toàn vẹn hình tượng biểu diễn, không được sửa
19

Điểm C khoản 1 Điều 17 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung 2009.

GVHD: Nguyễn Phan Khôi

Trang 24

SVTH: Thạch Thị Liễu