LUẬN văn LUẬT tư PHÁP NGHIÊN cứu NHỮNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT THUẾ THU NHẬP cá NHÂN

ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân
TRƯỜNG ðẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHOÁ 29 (2003-2007)
ðề tài:

NGHIEN CUU NHUNG GIAI PHAP HOAN
THIEN PHAP LUAT THUE THU NHAP CA
NHAN

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

GIAO VIEN HUONG DAN:
LE THI NGUYET CHAU
Sinh viên thực hiện:
LE NGOC ANH
MSSV: 5032040
Lớp: Luật Tư Pháp1-K29

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

1

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

Cần Thơ, 7/2007

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

2

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
Trung
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

3

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................

.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
....................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Trung
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

4

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

MỤC LỤC
Trang
LỜI NÓI ðẦU ..........................................................................................1
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ THUẾ
1.1 SƠ LƯỢC VỀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN ............................................. 4
1.1.1 Quá trình phát triển của thuế ..................................................................... 4
1.1.2 Lược sử phát triển của thuế tại Việt Nam................................................... 4
1.1.2.1 Thời kỳ trước khi Thực dân Pháp xâm lược............................................ 4
1.1.2.2 Thời kỳ phong kiến, nữa thuộc ñịa (từ năm 1859 ñến tháng 8 năm 1945) 5
1.1.2.3 Giai ñoạn Việt Nam ñộc lập và ñi lên Chủ nghĩa xã hội.......................... 5
1.1.2.4 Giai ñoạn hiện nay.................................................................................. 7
1.1.3 Quá trình phát triển của thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao........ 7
1.1.3.1 Sự ra ñời của thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao ..................... 7
1.1.3.2 Thuế thu nhập cá nhân trong giái ñoạn mới hình thành........................... 7
1.1.3.3 Thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao trong giai ñoạn hiện nay và
tương lai............................................................................................................. 9
1.2 KHÁI NIỆM VÀ ðẶC ðIỂM THUẾ ....................................................... 9
1.2.1 Khái niệm về thuế .................................................................................... 9

Trung
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
1.2.2 ðặc ñiểm của thuế .................................................................................... 9

1.3 VAI TRÒ CỦA THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN ðỐI VỚI NỀN KNH TẾ XÃ
HỘI ................................................................................................................. 10
1.3.1 Thuế là khoản thu của ngân sách Nhà nước ............................................ 11
1.3.2 Tác ñộng vào cung lao ñộng .................................................................... 12
1.3.3 Thuế thu nhập cá nhân góp phần ñiều hoà thu nhập, thực hiện công bằng xã hội
trong phân phối. ....................................................................................................... 12
CHƯƠNG 2
NHỮNG QUY ðỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ THUẾ THU NHẬP ðỐI VỚI NGƯỜI
CÓ THU NHẬP CAO
2.1 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ PHÁP LUẬT THUẾ ................................. 14
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

5

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

2.1.1 Khái niệm về pháp luật thuế ................................................................. 14
2.1.2 ðối tượng ñiều chỉnh của pháp luật thuế .............................................. 14
2.1.3 Phương pháp ñiều chỉnh ....................................................................... 14
2.1.4 Nguồn của luật thuế ............................................................................. 15
2.1.5 Quan hệ của pháp luật thuế ................................................................... 15
2.1.6 Căn cứ xây dựng luật thuế ................................................................... 15
2.2 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ THUẾ THU NHẬP ðỐI VỚI NGƯỜI CÓ
THU NHẬP CAO ........................................................................................ 16
2.2.1Thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao là gì? ............................... 16
2.2.2 Chủ thể trong quan hệ pháp luật thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao
................................................................................................................................. 17

2.2.3 Căn cứ làm phát sinh quan hệ pháp luật thuế thu nhập ñối với người có thu
nhập cao................................................................................................................... 17
2.3 NỘI DUNG PHÁP LUẬT THUẾ THU NHẬP ðỐI VỚI NGƯỜI CÓ THU
NHẬP CAO ................................................................................................. 18
2.3.1 ðối tượng chịu thuế ............................................................................. 18
2.3.1.1 Thu nhập thường xuyên ..................................................................... 18
2.3.1.2 Thu nhập không thường xuyên........................................................... 19
2.3.2 ðối tượng không thuộc diện chịu thuế ................................................. 20
2.3.3 ðối tượng nộp thuế ............................................................................... 21
2.3.4 Căn cứ tính thuế ................................................................................... 22
2.3.4.1 Xác ñịnh các thu nhập chịu thuế ........................................................ 22

Trung2.3.4.2
tâmThuế
Học
liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
suất thuế thu nhập cá nhân ........................................................ 23
2.4 THỦ TỤC ðĂNG KÝ, KÊ KHAI, THU NỘP THUẾ, QUYẾT TOÁN
THUẾ VÀ THOÁI TRẢ THUẾ THU NHẬP ðỐI VỚI NGƯỜI CÓ THU
NHẬP CAO. ................................................................................................ 25
2.4.1 ðăng ký kê khai, nộp thuế ................................................................... 25
2.4.1.1 Khái niệm .......................................................................................... 25
2.4.1.2 Nguyên tắc kê khai nôp thuế .............................................................. 26
2.4.1.3 ðăng ký, cấp và sử dụng mã số thuế .................................................. 26
2.4.1.4 ðối tượng kê khai .............................................................................. 27
2.4.1.5 Thủ tục kê khai, nộp thuế .................................................................. 27
2.4.1.6 Thời hạn kê khai, nộp thuế................................................................. 29
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

6

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

2.4.2 Quyết toán thuế .................................................................................... 29
2.4.2.1 Nguyên tắc quyết toán thuế ............................................................... 29
2.4.2.2 Nội dung quyết toán thuế .................................................................. 29
2.4.2.3 Thủ tục về quyết toán thuế ................................................................ 31
2.4.3 Thoái trả thuế ....................................................................................... 32
2.4.3.1 ðối tượng ñược thoái trả thuế thu nhập ............................................. 32
2.4.3.2 Hồ sơ thoái trả tiền thuế .................................................................... 32
2.4.3.3 Thời hạn thoái trả thuế ...................................................................... 32
2.4.4 Biên lai và chứng từ thuế thu nhập cá nhân........................................... 33
2.5 TRÁCH NHIỆM CỦA CÁC TỔ CHỨC, CÁ NHÂN TRONG VIỆC THU
NỘP THUẾ THU NHẬP ....................................................................................... 33
2.5.1 Trách nhiệm của cá nhân có thu nhập .................................................. 33
2.5.2 Trách nhiệm của cơ quan chi trả thu nhập, tổ chức ñón tiếp, quản lý người
nước ngoài và các cơ quan quản lý Nhà nước khác .................................................. 33
2.5.3 Trách nhiệm của cơ quan thuế .............................................................. 34
2.6 KHEN THƯỞNG VÀ XỬ LÝ VI PHẠM............................................. 35
2.6.1 Xử lý vi phạm....................................................................................... 35
2.6.2 Khen thưởng ........................................................................................ 35
2.7 KHIẾU NẠI ........................................................................................... 35
2.7.1 Khiếu nại .............................................................................................. 35
2.7.2 Thời hiệu .............................................................................................. 36
THUẾHọc
THU liệu
NHẦPĐH

CÁ NHÂN
HIỆP
THUẾvà nghiên cứu
Trung2.8tâm
Cần VÀ
Thơ
@ðỊNH
TàiTÁNH
liệu ðÁNH
học tập
HAI LẦN ......................................................................................................... 36

CHƯƠNG 3
NHỮNG VẤN ðỀ CẦN HOÀN THIỆN TRONG THUẾ THU
NHẬP CÁ NHÂN VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
3.1 SỰ THAY ðỔI TÊN GỌI PHẢN ÁNH SỰ PHÁT TRIỂN TRONG QUÁ
TRÌNH XÂY DỰNG CHÍNH SÁCH THUẾ ðỐI VỚI THUẾ THU NHẬP CÁ
NHÂN .................................................................................................................... 38
3.2 MỞ RỘNG ðỐI TƯỢNG NỘP THUẾ ............................................... 41
3.3 ðỐI TƯỢNG CHỊU THUẾ .................................................................. 42

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

7

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

3.3.1 ðưa thu nhập từ ñầu tư vốn, chuyển nhượng vốn hiện ñang thuộc diện tạm
thời chưa thu vào diên chịu thuế .............................................................................. 42
3.3.2 Trong tình hình kinh tế - xã hội Việt Nam hiện nay, ñánh thuế ñối với tiền
gửi tiết kiệm là sự phát triển tất yếu của thuế thu nhập cá nhân ................................ 45
3.3.3 Nên ñưa thu nhập từ thừa kế, quà tặng hiện vật hiện chưa thu vào diện chịu
thuế ......................................................................................................................... 50
3.3.4 Thu nhập chịu thuế từ hoạt ñộng chuyển nhượng bất ñộng sản ............ 50
3.3.5 Biện pháp giảm trừ gia cảnh quy ñịnh trọng dự Luật thuế thu nhập cá nhân
................................................................................................................................. 53
3.3.6 Khởi ñiểm chịu thuế và tính hợp lý của khởi ñiểm chịu thuế ................ 58
3.3.7 Thuế suất và mức thuế cho người Việt Nam và người nước ngoài có thu nhập
tại Việt Nam ............................................................................................................ 60
3.3.8 Biểu thuế luỹ tiến từng phần và biểu thuế toàn phần ............................. 63
3.3.9 Quản lý thuế - cần có những giải pháp thích hợp .................................. 64
3.4 MỘT SỐ ðỀ XUẤT CỦA NGƯỜI VIẾT ........................................... 65
PHỤ LỤC..................................................................................................... 66
KẾT LUẬN ................................................................................................. 68
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................... 69

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

8

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

LỜI NÓI ðẦU
Văn kiện Nghị quyết ðại hội ðảng IX và X ñã xác ñịnh: “Áp dụng thuế thu nhập cá
nhân thống nhất và thuận lợi cho mọi ñối tượng chịu thuế, bảo ñảm công bằng xã hội và
tạo ñộng lực phát triển” và “hoàn thiện hệ thống pháp luật về thuế theo nguyên tắc công
bằng, thống nhất và ñồng bộ….ñiều chỉnh chính sách thuế theo hướng giảm và ổn ñịnh
thuế suất, mở rộng ñối tượng thu, ñiều tiết hợp lý thu nhập”. Cụ thể hoá Nghị quyết của
ðại hội ðảng, Bộ Chính trị ñã thông qua chiến lược cải cách thuế ñến năm 2010 trong ñó
ñặt ra yêu cầu: “Cần sớm xác ñịnh các bước ñi thích hợp ñể tăng tỷ trọng các nguồn thu
trong nước cho phù hợp với tiến trình hội nhập. Mở rộng diện thuế trực thu và tăng tỷ lệ
thu từ thuế trực thu”1. Thực hiện Nghị quyết này, Chính phủ ñã ban hành Quyết ñịnh số
201/Qð-TTg triển khai thực hiện Chiến lược cải cách thuế, trong ñó thuế thu nhập cá
nhân ñược xác ñịnh ban hành vào năm 2007. Tuy nhiên, ñến nay luật thuế thu nhập cá
nhân vẫn còn trong dự thảo, nguyên nhân - thuế thu nhập cá nhân là một loại thuế nhạy
cảm, ñánh trực tiếp lên thu nhập của người dân vì thế chúng ta còn phải lấy ý kiến của
mọi người dân.
Trong ñiều kiện ñất nước ta còn trong giai ñoạn phát triển yếu kém nhiều hoạt ñộng
Nhà nước cần phải khuyến khích và hệ thống thuế chưa hoàn thiện, vì thế chúng ta áp
dụng nhiều sắc thuế khác nhau ñánh lên thu nhập chịu thuế của cá nhân, trong bối cảnh ñó
Nhà nước ñã sử dụng ba sắc thuế ñể ñộng viên cho phù hợp với từng loại thu nhập: ðối
với thu nhập cá nhân kinh doanh áp dụng Thuế thu nhập doanh nghiệp; ðối với người có
thu nhập từ chuyển quyền sử dụng ñất, áp dụng Thuế chuyển quyền sử dụng ñất; ðối với
người có thu nhập từ tiền lương, tiền công cao hơn mức bình quân xã hội áp dụng Pháp
lệnh thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao. Tuy nhiên, cho ñến thời ñiểm này và
trong tương lai nhất là từ khi chúng ta gia nhập WTO sắc thuế này không còn phù hợp và
không thể hiện ñúng bản chất của thuế thu nhập cá nhân, không phù hợp với thông lệ
quốc tế. Vì vậy ,chúng ta phải tiến hành xây dựng và hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập
cá nhân vì thuế thu nhập cá nhân là một trong những công cụ Nhà nước sử dụng ñể kiểm
soát, phân phối thu nhập và ñiều tiết vĩ mô nền kinh tế xã hội, ban hành thuế thu nhập cá
nhân nhằm hoàn thiện hệ thống chính sách thuế ñể ñáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã
hội và hội nhập kinh tế quốc tế trong thời gian tới, thuế thu nhập cá nhân góp phần nâng

cao tỷ trọng thu nội ñịa ñể ổn ñịnh cho thu ngân sách Nhà nước trong quá trình hội nhập
kinh tế quốc tế. Bên cạnh ñó việc nghiên cứu, ñánh giá tìm ra các phương pháp ñể người
dân xoá bỏ dần tâm lý sợ ñóng thuế và tạo lập thói quen ñóng thuế là một công việc hết
sức quan trọng.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

Người viết chọn ñề tài “Nghiên cứu những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế
thu nhập cá nhân” làm ñề tài luận văn tốt nghiệp của mình với mong muốn góp một
1

Tờ trình Chính phủ về Luật thuế thu nhập cá nhân của Bộ Tài chính (tháng 9 năm 2006)

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

9

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

phần nhỏ vào việc tìm hiểu, nghiên cứu các giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập
cá nhân, làm tài liệu tham khảo cho quá trình xây dựng luật thuế thu nhập cá nhân, từ ñó
ñề ra các giải pháp nhằm ñưa hoạt ñộng xây dựng pháp luật thuế thu nhập ñược hoàn
thiện nhanh chóng và có chất lượng, ñáp ứng ñúng vai trò của một loại thuế trực thu.
Trong quá trình viết luận văn, người viết ñã dựa trên nền tảng phương pháp luận của
chủ nghĩa duy vật biến chứng, duy vật lịch sử ñể xem xét vấn ñề có liên quan.
Tiếp cận dưới góc ñộ lý luận: các vấn ñề pháp lý ñược xem xét ñánh giá nhờ vào
việc sử dụng các phương pháp tổng hợp, phân tích luật viết, so sánh, suy luận,…

Tiếp cận dưới góc ñộ thực tiễn: các thông tin thu thập ñược thông qua việc áp dụng
phương pháp thu thập, thống kê số liệu, dữ liệu có liên quan.
Cấu trúc luận văn bao gồm Lời nói ñầu, Nội dung và Kết luận; Nội dung gồm có 03
chương:
• Chương 1: Tổng quan về thuế. Chương này gồm có 3 phần, mục ñích là ñể tìm
hiểu một cách khái quát về thuế nói chung và thuế thu nhập cá nhân nói riêng trước khi ñi
vào nghiên cứu về pháp luật thuế thu nhập cá nhân và các giải pháp hoàn thiện Pháp lệnh
thuế thu nhập cá nhân.
Phần 1.1: “Lược khảo về quá trình hình thành và phát triển của thuế”.
Phần 1.2: “Khái niệm và ñặc ñiểm của thuế”
Phần 1.3: “Vai trò của thuế thu nhập cá nhân trong nền kinh tế xã hội”
• Chương 2: “Những quy ñịnh của pháp luật hiện hành về thuế thu nhập ñối với
người có thu nhập cao”. Chương này gồm 2 phần, thể hiện khái quát về pháp luật thuế và
các quy ñịnh của pháp luật hiện hành về thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao từ
ñó làm cơ sở ñối chiếu cho những ñiều khoản ñang xây dựng trong Dự thảo Luật thuế thu
nhập cá nhân, làm tiền ñề cho các giải pháp ñược nghiên cứu trong chương 3.
Phần 2.1: “Khái quát chung về pháp luật thuế”.
Trung
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Phần 2.2: “Nội dung pháp luật thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao”.

• Chương 3: “Các giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân”. Chương
này thể hiện toàn bộ nội dung chính của ñề tài. Sau khi nghiên cứu các quy ñịnh cũ ñồng
thời so sánh ñánh giá sự phát triển thực tế của nền kinh tế, của xã hội, tìm hiểu ý kiến của
người dân về thuế thu nhập cá nhân, tìm hiểu so sánh cách làm luật thuế thu nhập cá nhân
của các nước trong khu vực và trên thế giới có ñiều kiện tượng tự như Việt Nam. Từ ñó,
phân tích, ñánh giá và ñề ra các giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân.
Phần 3.1: “Phân tích bản chất của thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao và so
sánh với bản chất của thuế thu nhập cá nhân”
Phần 3.2: “Nghiên cứu những ñiểm mới trong dự thảo, phân tích, ñánh giá và ñưa ra

những giải pháp hoàn thiện”.

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

10

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

Tuy nhiên, trong bối cảnh Chính sách thuế thu nhập cá nhân hiện nay còn trong giai
ñoạn lấy ý kiến rộng rãi trong nhân dân nên có rất nhiều quan ñiểm trái ngược nhau vì vậy
việc tổng hợp, chắt lọc tài liệu rất khó khăn, ñồng thời ñây là một ñề tài mới nên chắc
chắn trong quá trình viết sẽ không tránh khỏi những thiếu xót về lập luận cũng như cách
dùng từ,…Vì thế, rất mong ñược sự ñóng góp ý kiến của quý Thầy Cô và các bạn sinh
viên.

Người thực hiện
Lê Ngọc Anh

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

11

SVTH: Lê Ngọc Anh

ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN VỀ THUẾ
1.1 SƠ LƯỢC VỀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN
1.1.1 Quá trình phát triển của thuế
Trong khoảng thời gian dài của lịch sử từ ñầu chế ñộ chiếm hữu nô lệ ñến ñầu
chế ñộ tư sản, Nhà nước sử dụng số thuế thu ñược phục vụ chủ yếu cho các mục
ñích phi kinh tế: xây dựng thành lũy; ñào hào, ñắp các tuyến phòng thủ trong chiến
tranh; ñúc, rèn vũ khí, áo giáp; cung cấp lương thực cho binh lính; trả lương, ban
thưởng cho quan lại; chi tiêu cho các hoạt ñộng hưởng thụ xa hoa…. Nói gọn lại
Nhà nước hồi ấy hầu như không chi khoản nào cho kinh tế. Tác dụng duy nhất của
thuế là công cụ tạo nguồn thu cho Nhà nước. ðấy là vai trò khởi thuỷ của thuế.
Một khi Nhà nước giữ vai trò trung lập trong xã hội, chỉ giới hạn nhiệm vụ
của mình ở các hành vi bạo lực và quản lý hành chính ñơn thuần thì nhu cầu chi
tiêu của Nhà nước cũng giới hạn ở ñấy, tất nhiên kéo theo sự hạn chế tương ứng
các mục tiêu của thuế.
Khi Nhà nước có thêm nhiệm vụ ñiều hành và quản lý nền kinh tế, tức là tăng
thêm nhu cầu chi tiêu thì thuế cũng ñược gia tăng về chất lẫn lượng.
Cho ñến khi ñại dân chúng trở thành chủ xã hội, thì khát vọng bình quyền
buộc Nhà nước phải hoạt ñộng hướng theo sự an sinh xã hội, sự lành mạnh và tích
cực trong phát triển thể chất lẫn tinh thần của người dân. Lúc ñó, nhu cầu chi tiêu
của Nhà nước không những nhiều hơn mà phải ñúng chỗ hơn. Vì thế, phạm vi của
thuế cũng ñược mở rộng hơn và ñồng thời cũng phải ñảm bảo việc ñánh thuế chính
xác.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Có thể khẳng ñịnh rằng, sự phát triển của thuế ñi ñôi với sự phát triển của xã
hội. Xã hội ngày càng văn minh, thuế càng phát triển, ý niệm về thuế ngày càng trở

nên hết sức tự nhiên.
1.1.2 Lược sử phát triển của thuế tại Việt Nam
1.1.2.1 Thời kỳ trước khi thực dân Pháp xâm lược Việt Nam
Theo các thông tin thu thập ñược2, ñến thời nhà Lê ( Hậu Lê), thuế ñược chia
thành hai loại chính: thuế trực thu và thuế gián thu.
Thuế trực thu gồm có thuế thân, thuế ñiển và thuế tạp dịch (thu bằng ngày
công).
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

12

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

Thuế gián thu ñược ñánh một cách phân tán vào mọi hoạt ñộng tiểu, thủ công
nghiệp. Các dân tộc thiểu số phải nạp sưu bằng ngà voi, răng lợn, sừng tê
giác,….Thuế cũng ñánh vào các tàu từ nước ngoài cập cảng. Khi có công việc gì
ñặc biệt, các Vua, Chúa lại tăng thêm thuế.
ðến thời nhà Nguyễn chế ñộ thuế ñược chia làm hai loại: chính phú và tạp
phú. Chính phú gồm: thuế ñiền thổ (tô), thuế thân ñinh (dung) và thuế ñiệu (tạp
dịch). Tạp phú gồm: thuế cảng, thuế quan tân, thuế nguồn ñầm, thuế hầm mỏ, thuế
các hộ sản xuất.
1.1.2.2 Thời phong kiến, nửa thuộc ñịa2 ( từ 1859 ñến tháng 8 năm 1945)
Năm 1860, một mặt Pháp bỏ thuế cảng nhà Nguyễn, chỉ thu một số lệ phí:
ñèn pha, tín hiệu, tàu cập bến,…năm 1961 cho phép mở sòng bạc ñể thu thuế môn
bài. Năm 1962 quy ñịnh thu thuế rượu vang, rượu, bia,…..
Mặt khác, Pháp tiếp tục nghiên cứu chế ñộ thuế nhà Nguyễn, cho thi hành với
một số sửa ñổi những thứ thuế còn thích hợp. Mục tiêu của các chế ñộ pháp lý và

biện pháp về tài chính là nhằm tạo tiền một cách nhanh chóng ñể chi tiêu trong lúc
dân tình chưa ổn ñịnh và Chính phủ Pháp chưa có chủ trương dứt khoát.
Ở Nam kỳ, nguồn thu cho ngân sách Nam kỳ gồm: thuế trực thu, thuế gián
thu, thuế tem, thuế kho và thuế lệ phí cảng. Riêng về thuế, Thống ñốc Nam kỳ ban
hành hàng loạt các văn bản pháp quy như: ñịnh thuế ñất ñối với từng hạng ruộng
ñất, Nghị ñịnh về thuế muối, thuế ñiệu, thuế môn bài, thuế tiền ñi biển, thuế về tiền
ñò ñi sông.
Từ năm 1875, Thực dân Pháp thực hiện chế ñộ quan thuế hỗn hợp. Theo chế
ñộ này, việc quản lý thuế ñược giao hoàn toàn cho nhà cầm quyền Pháp, triều ñình
Huế chỉ ñược trích một phần trong số thuế thu ñược mỗi năm.
ðầu thế kỷ XX thực dân Pháp thực hiện cải cách thuế: bỏ chế ñộ trưng cầu
thuế quan và thuế gián thu ñể thay thế bằng chế ñộ công quản trực tiếp, do các
công chức Pháp chỉ huy và kiểm soát. Thời kỳ này, chế ñộ thuế thật nặng nề, bất
công và kém nhân ñạo.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
1.1.2.3 Giai ñoạn Việt Nam ñộc lập và ñi lên Chủ nghĩa xã hội
Sau cách mạng tháng tám năm 1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà long
trọng tuyên bố ñộc lập. Chính phủ cách mạng xoá bỏ thuế thân, giảm và miễn thuế
ruộng ñất, thuế môn bài, bỏ công quản rượu, muối, thuốc phiện.
ðể bù ñắp những thiếu hụt trong việc bỏ, giảm, miễn các thứ thuế trong khi
Chính phủ lại rất cần tiền. ðầu năm 1946, Chính phủ ñặt ra một số lọai thuế ñánh
vào các hoạt ñộng cao cấp, xa xỉ. Sau ñó bằng các Sắc lệnh và Nghị ñịnh, Nhà
nước lần lượt tăng thuế lưu hành thuốc lá, thuốc lào, rượu, bia, bài lá. Năm 1947
bỏ các thứ thuế ở thành thị như: thuế lương bổng, thuế thực lãi doanh nghiệp, thuế
2

Tìm hiểu chính sách thuế hiện hành, Tác giả - Huỳnh Viết Tuấn, Nxb Chính trị quốc gia, năm 1993. ( trang 12)

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

13

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

lợi tức tổng hợp, thuế thổ trạch, thuế ñánh vào các hoạt ñộng du hí công cộng, thuế
ñánh vào hoạt ñộng vận tải.
Như vậy, thuế gián thu còn lại: thuế quan, thuế thuốc lào, thuế muối. Thuế
trực thu gồm: thuế ñiền thổ, thuế môn bài và thuế sát sinh.
Khoảng giữa năm 1951 chế ñộ thuế thống nhất gồm bảy loại thuế: thuế nông
nghiệp; thuế công, thương nghiệp; thuế hàng hoá; thuế xuất khẩu, nhập khẩu; thuế
sát sinh; thuế trước bạ và thuế tem.
ðến các năm 1954, 1955, 1956 chính sách thuế lại ñược ñổi mới bao gồm các
thuế3: thuế doanh nghiệp, thuế lợi tức doanh nghiệp, thuế buôn chuyển, thuế xuất nhập khẩu, thuế kinh doanh nghệ thuật, thuế sát sinh, thuế rượu, thuế muối, thuế
thổ trạch và thuế hàng hoá tồn kho.
Từ năm 1961 hệ thống thu ngân sách của nước ta ñược chia thành hai mảng
lớn:
ðối với các xí nghiệp quốc doanh: thực hiện chế ñộ thu quốc doanh (gián thu)
và chế ñộ trích nộp lợi nhuận (trực thu).
ðối với các ñơn vị kinh tế ngoài quốc doanh: thực hiện chế ñộ thuế.
Hai chế ñộ này tồn tại cho ñến tháng 8 năm 1990
Ngày 8 tháng 8 năm 1990 Hội ñồng Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa
Việt Nam ra Nghị quyết 270/BNQ/HðNN công bố Luật thuế doanh thu, Luật thuế
tiêu thu ñặc biệt, Luật thuế lợi tức. Các thuế này áp dụng thống nhất cho tất cả các
doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, không phân biệt ngành, nghề kinh
doanh, kinh doanh cố ñịnh hay lưu ñộng. Việc ban hành ba Luật thuế nói trên và
sau ñó là một loạt thuế mới, ñược xem như là một cải cách thuế toàn diện sâu sắc

và căn bản4.
• Toàn diện: Bởi hệ thống thuế giờ ñây ñã bao trùm mọi hoạt ñộng sản xuất kinh

Trungdoanh
tâm
ĐH nghiệp
Cầnthuộc
Thơ
và Học
bao trùmliệu
mọi doanh
mọi@
thànhTài
phầnliệu
kinh tếhọc
(quốc tập
doanh,và nghiên cứu
tập thể, tư nhân,…).

• Sâu sắc: ði ñôi với ban hành các luật thuế là việc cải tổ và hoàn thiện tổ chức
ngành thuế, bộ máy hành thu. Các luật thuế ñã tăng cường tính cưỡng chế của thuế,
nộp thuế là một nghĩa vụ Luật quy ñịnh thực sự. Mọi hành vi cố tình trì hoãn thuế,
trốn thuế, gian lận thuế, chống ñối nhân viên thuế,….ñều bị xử lý theo pháp luật.
• Căn bản: Cải cách thuế mở ra một hướng mới trong việc dùng thuế như một
công cụ sắc bén và hữu hiệu nhằm ñiều chỉnh kinh tế vĩ mô, ñiều hoà thu nhập xã
hội.

4

Sách “Thuế”, Nxb Chính trị Quốc gia, năm 1995. (trang 7-22).

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

14

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

Năm 1990 hệ thống thuế nước ta bao gồm: thuế nông nghiệp (Pháp lệnh),
thuế doanh thu (Luật), thuế lợi tức (Luật), thuế tiêu thụ ñặc biệt (Luật), thuế xuất
khẩu, thuế nhập khẩu (Luật), thuế nhà, thuế ñất (Pháp lệnh), thuế tài nguyên (Pháp
lệnh), thuế thu nhập (Luật), thu về sử dụng vốn ngân sách Nhà nước (Nghị ñịnh
của Hội ðồng Bộ Trưởng).
1.1.2.4 Giai ñoạn hiện nay
Từ ngày 01 tháng 01 năm 1999, hệ thống thuế Việt Nam bao gồm: thuế sử
dụng ñất nông nghiệp (Luật), thuế chuyển quyền sử dụng ñất (Luật), thuế giá trị
gia tăng (Luật), thuế tiêu thụ ñặc biệt (Luật), thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu
(Luật), thuế thu nhập doanh nghiệp (Luật), thuế thu nhập ñối với người có thu nhập
cao (Pháp lệnh), thuế tài nguyên (Pháp lệnh), thuế nhà, thuế ñất (Pháp lệnh).
Ngoài chín loại kể trên, hệ thống thu ngân sách Nhà nước Việt Nam còn các
khoản: thuế môn bài, thuế sát sinh, thu về sử dụng vốn ngân sách Nhà nước, thu từ
cho thuê công sản, thu từ dầu khí, lệ phí và phí các loại,….
Với sự phát triển của nền kinh tế - xã hội Việt Nam, hệ thống thuế nước ta
cũng phát triển và từng bước hoàn thiện ñể bắt kịp nhịp ñộ phát triển của xã hội.
Hệ thống thuế của nước ta hiện nay gồm: thuế giá trị gia tăng (Luật); thuế thu nhập
doanh nghiệp (Luật); thuế chuyển quyền sử dụng ñất (Luật); thuế tiêu thụ ñặc biệt
(Luật); thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao (Pháp lệnh); thuế sử dụng ñất
nông nghiệp (Luật); thuế nhà, ñất (Pháp lệnh); thuế tài nguyên (Pháp lệnh); thuế

xuất khẩu, thuế nhập khẩu (Luật); thuế môn bài (Nghị ñịnh); và sắp tới là Luật
quản lý thuế (có hiệu lực ngày 01/07/2007).
1.1.3 Quá trình phát triển của thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao
1.1.3.1 Sự ra ñời của thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao
Thuế thu nhập cá nhân ñã ñược áp dụng từ lâu ở các nước phát triển5. Lần ñầu
tiên ở Anh vào năm 1799 thuế thu nhập cá nhân ñược ñưa vào thực hiện như một
hình thức thu tạm thời nhằm mục ñích trang trải cho cuộc chiến tranh chống Pháp
và ñược chính thức áp dụng vào năm 1942. Sau ñó nhiều nước tư bản phát triển
khác cũng áp dụng thuế này như: Nhật Bản năm 1887, Ðức 1899, Mỹ 1903, Pháp
1916 và Liên Xô năm 1922. Thuế thu nhập cá nhân ở các nước trong khu vực hình
thành rất sớm: Philippin năm 1945, Hàn Quốc 1948, Indonesia năm 1949. Ở miền
nam nước ta, chế ñộ cũ cũng áp dụng thuế thu nhập dân cư nhưng với tên gọi là
thuế lợi tức lương bổng từ năm 1962 và sau ñó ñược cải cách vào năm 1972.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

Ngày 27 tháng 12 năm 1990, Chủ tịch nước ñã ký lệnh công bố Pháp lệnh
thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao ñã ñược Uỷ ban thường vụ Quốc hội
thông qua từ ñó ñến nay ñã nhiều lần sửa ñổi bổ sung: lần thứ nhất vào ngày
10/3/1992, lần thứ hai vào ngày 01/6/1994, lần thứ ba vào ngày 06/02/1997, lần

5

. (Website của Công ty ñiện toán và truyền số liệu VDC)

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

15

SVTH: Lê Ngọc Anh

ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

thứ 4 vào ngày 30/6/1999 và lần thứ năm vào ngày 13/6/2001 (có hiệu lực thi hành
từ ngày 1/7/2001) và gần nhất là ngày 24/3/2004.
1.1.3.2 Thuế thu nhập cá nhân giai ñoạn mới hình thành
Thuế thu nhập cá nhân là loại thuế thu vào một số thu nhập chính ñáng của cá
nhân.
Thuế thu nhập là loại thuế trực thu, thu trực tiếp vào phần thu nhập cao của cá
nhân, trên mức khởi ñiểm tính thuế thu nhập. Còn các cá nhân khác có mức thu
nhập dưới mức khởi ñiểm tính thuế thì không phải nộp thuế thu nhập.
ðặc ñiểm của thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam là thuế thu không dựa vào
thu nhập của hộ gia ñình mà tính trên thu nhập của cá nhân. Tuy nhiên, với biểu
thuế lũy tiến từng phần có khởi ñiểm tính thuế ở mức tối thiểu, và thuế suất càng
lớn ñối với các khoản thu nhập càng cao, thuế thu nhập cá nhân chỉ ñánh vào các
cá nhân có thu nhập cao trên mức khởi ñiểm.
Mức khởi ñiểm tại thời ñiểm thuế thu nhập cá nhân mới ra ñời quy ñịnh ñối
với người Việt Nam và các cá nhân khác ñịnh cư ở Việt Nam là6:
ðối với thu nhập thường xuyên là 500.000 ñồng với thuế suất là 0%.
ðối với thu nhập không thường xuyên 1.500.000 ñồng với thuế suất là 0%.
Riêng ñối với thu nhập từ trúng thưởng xổ số trên 10.000.000ñồng tỷ lệ thống nhất
là 10%.
Biểu thuế từng phần ñối với người nước ngoài có thu nhập thường xuyên ở
Việt Nam mức khởi ñiểm tính thuế thu nhập là 2.400.000ñồng.
Ngoài ra7, còn có quy ñịnh về thuế thu nhập bổ sung của cán bộ công nhân
viên Việt Nam làm việc tại liên doanh dầu khí Việt Xô; thuế thu nhập bổ sung ñối
với cán bộ, công nhân viên Việt Nam làm việc tại các tổ chức quốc tế và cơ quan
nước ngoài tại Việt Nam. Quy ñịnh về thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao
trong việc mua bán nhà.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
1.1.3.3 Thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao trong giai ñoạn hiện nay
và tương lai
Qua quá trình tổ chức thực hiện, pháp luật thuế thu nhập ñối với người có thu
nhập cao ñược Ủy ban thường vụ Quốc hội sửa ñổi, bổ sung nhiều lần và hiện nay
Quốc hội ñang khẩn trương hoàn thành Luật thuế thu nhập cá nhân và dự tính sẽ có
hiệu lực vào năm 2009. Trong ñó sẽ quy ñịnh những thu nhập trước ñây do ñiều
kiện xã hội chưa cho phép ñánh thuế nhưng trong Luật thuế thu nhập cá nhân sắp
ban hành có thể quy ñịnh như8: lãi cho vay, lãi tiền gởi tiết kiệm, lãi từ hợp ñồng
6

Pháp lệnh thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao ngày 27 tháng 12 năm 1990.

7

Thông tư số 54-TC/TCT ngày 01/01/1991 của Bộ Tài chính hướng dẫn chi tiết những thu nhập ñược tính vào thu
nhập cá nhân phải chịu thuế.

8

Dự thảo thuế thu nhập cá nhân

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

16

SVTH: Lê Ngọc Anh

ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

bảo hiểm nhân thọ, lãi trái phiếu, tín phiếu,… ðồng thời, ñối tượng chịu thuế cũng
rộng hơn ñể phù hợp với sự tăng trưởng của nền kinh tế cũng như ñời sống xã hội.
Ngoài các ñối tượng chịu thuế ñã ñược quy ñịnh trong Pháp lệnh thuế thu nhập ñối
với người có thu nhập cao còn có các ñối tượng mới như: cá nhân tự kinh doanh,
cá nhân là chủ hộ hoặc người ñại diện hộ gia ñình sản xuất kinh doanh trong các
lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp,….
1.2 KHÁI NIỆM VÀ ðẶC ðIỂM THUẾ
1.2.1 Khái niệm về thuế
Sự xuất hiện của sản phẩm thặng dư trong xã hội là cơ sở chủ yếu tạo khả
năng và nguồn thu ñể thuế khoá tồn tại, phát triển. Thuế là phạm trù có tính lịch sử
và là một tất yếu khách quan xuất phát từ nhu cầu ñáp ứng chức năng của Nhà
nước. Thuế phát sinh, tồn tại và phát triển cùng với sự ra ñời, tồn tại và phát triển
của Nhà nước. Thuế ñược Nhà nước sử dụng như một công cụ kinh tế quan trọng
nhằm huy ñộng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, góp phần ñiều chỉnh kinh tế
và ñiều hoà thu nhập. Thuế là công cụ quan trọng mà bất kỳ Nhà nước nào cũng sử
dụng ñể hoàn thành chức năng của mình. Tùy thuộc vào bản chất Nhà nước và
cách thức sử dụng nguồn thu từ thuế, có nhiều quan ñiểm khác nhau về thuế như:
Thuế là một khoản thu của Nhà nước ñối với các tổ chức và mọi thành viên
trong xã hội, khoản thu ñó mang tính bắt buộc, không hoàn trả trực tiếp ñược pháp
luật quy ñịnh.
Các Mác viết9 “thuế là cơ sở kinh tế của bộ máy Nhà nước, là thủ ñoạn ñơn
giản ñể kho bạc thu ñược tiền hay tài sản của người dân ñể dùng vào việc chi tiêu
của Nhà nước”.
Các nhà nghiên cứu kinh tế cho rằng thuế là11 “một hình thức phân phối thu
nhập tài chính của Nhà nước ñể thực hiện chức năng của mình, dựa vào quyền lực
chính trị, tiến hành phân phối sản phẩm thặng dư của xã hội một cách cưỡng chế
và không hoàn lại”.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Mặc dù có nhiều cách ñịnh nghĩa về thuế như vậy nhưng chúng ta cũng thấy
những nét chung sau: thuế là khoản thu bắt buộc mà các tổ chức và cá nhân phải
nộp cho Nhà nước khi có những ñiều kiện nhất ñịnh. Thuế mang tính bắt buộc theo
pháp luật, không hoàn trả trực tiếp, ngang giá. Một phần thuế nộp vào ngân sách
Nhà nước ñược trả về với người dân một cách gián tiếp dưới nhiều hình thức trợ
cấp xã hội, phúc lợi xã hội và các quỹ tiêu dùng khác.
1.2.2 ðặc ñiểm của thuế
Trên phương diện ñiều chỉnh pháp luật, việc nghiên cứu ñặc tính của thuế một
mặt giúp nhà làm luật lựa chọn sự ñiều chỉnh pháp luật một cách phù hợp ñối với

9

Hệ thống chính sách thuế Việt Nam hiện hành, Tác giả - Pts Nguyễn Thị Kim Tuyển, Pts Phan Mỹ Hạnh, Nxb
Thành phố Hồ chí Minh, năm 1998. (từ trang 267 – 305).

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

17

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

thuế; mặt khác giúp các ñối tượng có liên quan thực hiện ñầy ñủ chức trách và
nhiệm vụ của mình.
Thứ nhất, thuế là khoản thu nộp bắt buộc vào ngân sách. Tính bắt buộc thể
hiện ở chỗ, ñối với người nộp thuế ñây là nghĩa vụ chuyển giao tài sản của họ cho
Nhà nước khi có ñủ ñiều kiện mà không phải là quan hệ thanh toán dù trong hợp

ñồng hay ngoài hợp ñồng. ðối với cơ quan thu thuế, khi thay mặt Nhà nước thực
hiện các hành vi nhất ñịnh cũng không ñược phép lựa chọn thực hiện hay không
thực hiện hành vi thu thuế, không ñược phân biệt ñối xử ñối với người nộp thuế.
ðặc tính bắt buộc của thuế là một trong những dấu hiệu quan trọng ñể phân
biệt thuế với các khoản thu trên cơ sở tự nguyện hình thành nên ngân sách Nhà
nước. ðiều này có ý nghĩa rất quan trọng khi ban hành pháp luật về thuế và chi
phối phương pháp thực hiện thu thuế của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
Tính bắt buộc của thuế có mối quan hệ mật thiết với tính không hoàn trả. Do
thuế không có tính hoàn trả, về lý thuyết khó tìm thấy sự tự nguyện khi nộp thuế hành vi chuyển giao một khối lượng tài sản cho Nhà nước và chắc chắn không
nhận lại chúng trong tương lai. Vì vậy, ñể thực hiện thu thuế ổn ñịnh, phải sử dụng
biện pháp bắt buộc như là một thuộc tính cơ bản của thuế.
Thứ hai, thuế gắn liền với yếu tố quyền lực. Tính quyền lực của thuế ñược
xuất phát bởi lý do xuất hiện các khoản thu về thuế của Nhà nước. Thuế xuất hiện
cùng với sự xuất hiện của Nhà nước, thực hiện việc cung cấp cơ sở vật chất cho
Nhà nước thực hiện chức năng và nhiệm vụ của mình. Bằng quyền lực chính trị
Nhà nước tạo ra cho thuế tính cố ñịnh, sự tuân thủ của ñối tượng nộp thuế. Các yếu
tố như ñối tượng nộp thuế, thuế suất… ñược quy ñịnh trước và mang tính ổn ñịnh
trong một khoảng thời gian nhất ñịnh. Chỉ gắn với yếu tố quyền lực, thuế mới ñảm
bảo hoàn thành nhiệm vụ tạo nguồn thu nhập tài chính cho Nhà nước.
Thứ ba, thuế không mang tính ñối giá, không hoàn trả trực tiếp. Thuế không
phải là khoản phải trả khi các ñối tượng nộp thuế ñã nhận ñược một lợi ích hay
quyền lợi cụ thể nào từ phía Nhà nước. Bất “kỳ” ai khi ñủ ñiều kiện ñều phải thực
hiện thuế ñối với Nhà nước, không phân biệt họ ñã nhận ñược lợi ích công cộng
nào. Tuy vây, kết quả những sản phẩm do Nhà nước sử dụng từ các khoản thu từ
thuế lại ñược thụ hưởng bởi chính những ñối tượng nộp thuế, ñó chính là sự bình
yên xã hội, sự phát triển và thịnh vượng, chế ñộ phúc lợi công cộng…..Nói cách
khác, người ñi nộp thuế ñược hoàn trả một cách gián tiếp những khoản tiền nộp
cho Nhà nước.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

1.3 VAI TRÒ CỦA THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN ðỐI VỚI NỀN KNH TẾ
XÃ HỘI
Theo kinh nghiệm của nhiều quốc gia trên thế giới, thuế thu nhập cá nhân
thường ñóng vai trò cơ bản trong hệ thống thuế của một nước. Bên cạnh việc ñem
lại nguồn tài chính cho Nhà nước, thuế thu nhập cá nhân còn phân phối lại của cải,
thu nhập và việc ñánh thuế ñối với cá nhân ñược thiết kế phù hợp với khả năng
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

18

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

ñóng góp và có xem xét ñến hoàn cảnh cá nhân của người nộp thuế. Kể từ cuối
năm 1970, thuế thu nhập cá nhân còn có một vai trò mới như là một cơ chế ñịnh
hướng kinh tế10.
1.3.1 Thuế là khoản thu của ngân sách Nhà nước
Thuế là khoản thu chiếm chủ yếu tổng thu ngân sách Nhà nước trong ñó thuế
thu nhập ñối với người có thu nhập cao góp một phần không nhỏ. Cụ thể11: ở Nhật
Bản thuế thu nhập cá nhân chiếm tới 30% tổng số thu ngân sách của Nhật Bản, cao
hơn bất kỳ số thu từ các sắc thuế khác như thuế thu nhập doanh nghiệp (chiếm
25%), thuế giá trị gia tăng (chiếm 23%)… Mặc dù, mức thuế suất thu nhập cá nhân
của Nhật Bản thấp nhất trong các nước công nghiệp phát triển.
Khi xã hội phát triển thì Nhà nước có nhiều vai trò và chức năng hơn. ðể ñảm
bảo thực hiện ñược chức năng của mình Nhà nước xây dựng nhiều biện pháp ñể
tăng thu cho ngân sách Nhà nước, bằng nhiều cách chuyển thu nhập từ tay dân cư
vào tay Nhà nước. Chẳng hạn, ngoài biện pháp thông qua việc ñánh thuế còn nhiều

biện pháp như biện pháp thông qua hệ thống giá cả, thông qua việc trả lương,…
Trong ñó, biện pháp thu thuế là biện pháp quan trọng và hữu hiệu nhất, dựa vào
thu nhập, giá cả hàng hoá, mức sống trung bình của người dân trong xã hội,…hàng
năm Nhà nước ñánh thuế ñối với các hoạt ñộng mang lại thu nhập, hoặc các hàng
hoá, hoạt ñộng mà Nhà nước muốn hạn chế. Một mặt, thu về ngân sách cho Nhà
nước hàng trăm nghìn tỷ ñồng, mặt khác ñiều phối thu nhập, ñịnh hướng kinh tế
cho ñất nước. Thuế thu nhập cá nhân huy ñộng sự ñóng góp ñúng mức nguồn thu
nhập từ các bộ phận dân cư vào ngân sách Nhà nước. Khi ñó cá nhân có thu nhập
vượt mức khởi ñiểm tính thuế do pháp luật quy ñịnh phải trích một phần thu nhập
của mình nộp vào ngân sách Nhà nước sau ñó nhận lại những phần phúc lợi xã hội,
ñiều kiện làm việc tốt hơn ñể tạo thu nhập nhiều hơn. Và thông qua ngân sách Nhà
nước tạo ñược tâm lý hãnh diện khi ñóng thuế thu nhập cao, tự nguyện kê khai,
nộp thuế của mỗi cá nhân trong xã hội vì họ ñã góp phần làm giàu cho ñất nước.
Ở nước
ta, khi
thuế thu
nhập
cá nhân
mới ñược
dụngliệu
phạm học
vi còn hẹp
Trung tâm
Học
liệu
ĐH
Cần
Thơ
@ ápTài
tậpnênvà nghiên cứu

lượng tiền thu vào cho ngân sách không ñáng kể nhưng hiện nay và trong những
năm tới thuế thu nhập cá nhân ñang và sẽ ñóng góp một phần ñáng kể vào ngân
sách Nhà nước, cụ thể: năm ñầu tiên (1991) chúng ta thực hiện Pháp lệnh thuế thu
nhập ñối với người có thu nhập cao thì ngân sách thu ñược 62 tỷ ñồng. Nếu ước
tính sơ bộ thì thuế thu nhập cá nhân chiếm khoảng 1% tổng thu ngân sách từ thuế.
Số tiền thu từ thuế thu nhập cao chỉ ñạt vài chục tỷ ñồng không thấm tháp vào ñâu
so với 260.000 tỷ ñồng tổng thu ngân sách Nhà nước12. Nhưng với tốc ñộ tăng
trưởng kinh tế trong ñiều kiện kinh tế, xã hội hiện nay thuế thu nhập cá nhân ñang
phát triển ñể tương ứng với sự phát triển của xã hội ñồng thời ñóng góp cho ngân

10

Theo Vnexpress.
Phát biểu của Chủ tịch uỷ ban thuế của chính phủ nhật bản – website:
12
website. thảo thuế thu nhập cá nhân-Bài “không nên quá tận thu”. Ngày
22/06/2006.
11

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

19

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

sách Nhà nước ngày càng nhiều hơn. Do ñó, hoàn thiện thuế thu nhập cá nhân là
một trong những chiến lược quan trọng nhằm tăng nguồn thu ngân sách của Nhà

nước ta: năm 2004 thuế thu nhập cá nhân chiếm khoảng 1,4% GDP (chiếm khoảng
6,7% tổng số thu ngân sách từ thuế và phí, lệ phí); năm 2005 sắc thuế thu nhập cao
ñem lại cho ngân sách Nhà nước 4.400 tỷ ñồng vượt 7,3% (300 tỷ ñồng) so với dự
toán và ñạt mức ñộ tăng trưởng 25% so với năm 2004; năm 2006 số lượng nộp
thuế thu nhập cá nhân ước khoảng 1,9 triệu người, với tổng số tiền nộp ngân sách
Nhà nước khoảng 10.000 tỷ ñồng.
1.3.2 Tác ñộng vào cung lao ñộng
Ở hầu hết các quốc gia, việc ñánh thuế vào thu nhập dân cư là một hành vi
phổ biến. Số tiền thuế thu nhập ñược phụ thuộc vào số dân và thu nhập bình quân
trên ñầu người. Và khi có sự chênh lệch về thu nhập giữa các cá nhân trong xã hội
thì lúc này nó tác dụng vào cung lao ñộng.
Có hai quan ñiểm về cung lao ñộng.
Quan ñiểm thứ nhất cho rằng khi tiền lương càng cao, người lao ñộng càng
muốn gia tăng thu nhập bằng cách làm việc nhiều hơn hoặc là tiền lương cao sẽ thu
hút thêm nhiều lao ñộng.
Quan ñiểm thứ hai cho rằng quan ñiểm thứ nhất chỉ ñúng phân nửa. Khi tiền
lương vượt một ngưỡng nhất ñịnh thì cung lao ñộng sẽ giảm xuống, bởi người lao
ñộng lúc bấy giờ ñã có mức sống cao hơn nên họ bắt ñầu làm việc ít ñi và dành
thời gian nhiều hơn cho giải trí.
Tương ứng với mỗi quan ñiểm, thuế thu nhập cá nhân mang lại những tác
ñộng khác nhau.
ðánh thuế thu nhập luỹ tiến ñồng nghĩa với việc làm giảm tiền lương của
người lao ñộng. Tác dụng chung của thuế ñối với lao ñộng là giảm cầu lao ñộng.
Nếu theo quan ñiểm thứ nhất, thuế sẽ làm tiền lương thấp hơn và mức việc làm
thấp hơn. Nhưng người sử dụng lao ñộng gánh chịu một phần thuế. Nếu theo quan
ñiểm thứ hai, tiền lương có thể giảm một lượng lớn hơn, người lao ñộng phải gánh
toàn bộ số thuế. Nhưng mức việc làm lại gia tăng. ðiều này có ý nghĩa xã hội quan
trọng ở chỗ nó góp phần làm tăng công ăn việc làm với ñiều kiện giảm thấp mặt
bằng lương trong xã hội, tức là san sẻ việc làm ra phạm vi xã hội.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

1.3.3 Thuế thu nhập cá nhân góp phần ñiều hoà thu nhập, ñiều tiết vĩ mô nền
kinh tế - xã hội, thực hiện công bằng xã hội trong phân phối.
Thông thường, thuế thu nhập cá nhân chỉ ñánh vào thu nhập cao hơn mức
khởi ñiểm chịu thuế, nhằm tránh ñánh vào những người có thu nhập vừa ñủ sống.
Thêm vào ñó gia tăng tỷ lệ thu khi thu nhập cá nhân tăng thêm. Ở nhiều nước nó
miễn giảm cho những cá nhân mang gánh nặng xã hội.
Trong nền kinh tế thị trường, nếu không có sự can thiệp của Nhà nước, ñể thị
trường tự phân phối thì của cải, thu nhập sẽ mang tính tập trung rất cao tạo hai cực
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

20

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

ñối lập nhau một thiểu số người sẽ giàu lên nhanh chóng, còn cuộc sống của một
số người vẫn không ñạt ñược mức tiến bộ nào ñáng kể. ðiển hình ở nước ta, thời
gian qua cùng với sự phát triển của nền kinh tế, thu nhập của các tầng lớp dân cư
cũng tăng lên, nhưng khoảng cách thu nhập giữa nhóm người có thu nhập cao và
nhóm người có thu nhập thấp cũng có xu hướng ngày càng tăng (trong thời gian từ
năm 1993 ñến năm 2004) khoảng cách này ñã tăng lên từ 3.7 lần ñến 13.5 lần13.
Như vây, việc áp dụng thuế thu nhập cá nhân sẽ góp phần ñảm bảo tính hợp lý,
công bằng, hiệu quả của hệ thống chính sách thuế và hạn chế sự gia tăng khoảng
cách chênh lệch giàu nghèo giữa các tầng lớp dân cư, ñồng thời Nhà nước sẽ nắm
ñược thông tin về thu nhập cá nhân, thông qua ñó vừa thực hiện ñộng viên nguồn
lực vừa góp phần phòng chống tham nhũng, lãng phí.

Sự phát triển về mọi mặt của ñất nước là kết quả nỗ lực của cả cộng ñồng,
mỗi thành viên trong xã hội ñều có những ñóng góp nhất ñịnh. Do ñó, nếu không
chia sẻ thành quả phát triển kinh tế cho mọi người thì rõ ràng thiếu công bằng.
Việc ñiều hoà thu nhập xã hội ñược thực hiện phần nào thông qua việc ñánh các
loại thuế nhằm ñiều tiết bớt thu nhập của doanh nghiệp hoặc cá nhân có thu nhập
tương ñối cao so với mức bình quân trong xã hội.
Như vậy, thuế thu vào thu nhập cá nhân, ngoài việc tạo nguồn thu cho ngân
sách Nhà nước còn ñóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện công bằng xã hội.
Vai trò này càng thể hiện rõ rệt khi sử dụng thuế suất luỹ tiến. Với ý nghĩa ñó, thuế
thu nhập cá nhân ñã ñược nhiều nước áp dụng từ rất sớm, ngay cả khi nền kinh tế
chưa phát triển, thu nhập của dân cư chưa cao, ñến nay, ñã có trên 180 quốc gia
trên thế giới áp dụng loại thuế này.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

13



lấy ý kiến toàn dân về Dự thảo thuế thu nhập cá nhân.

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

21

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

CHƯƠNG 2

NHỮNG QUY ðỊNH CỦA PHÁP LUẬTVỀ THUẾ THU
NHẬP ðỐI VỚI NGƯỜI CÓ THU NHẬP CAO
2.1 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ PHÁP LUẬT THUẾ14

1.

2.1.1 Khái niệm về pháp luật thuế

Pháp luật thuế là tổng hợp các quy phạm pháp luật ñiều chỉnh các quan hệ xã
hội phát sinh trong quá trình thu, nộp thuế giữa các cơ quan Nhà nước có thẩm
quyền và người nộp thuế nhằm hình thành nguồn thu ngân sách Nhà nước ñể thực
hiện các mục tiêu xác ñịnh trước.
2.1.2 ðối tượng ñiều chỉnh của luật thuế
Căn cứ vào lĩnh vực hoạt ñộng và nội dung hoạt ñộng các chủ thể, ñối tượng
ñiều chỉnh của pháp luật thuế bao gồm các nhóm quan hệ sau:
Nhóm các quan hệ phát sinh trong quá trình quản lý thuế.
Quản lý thuế là một trong những nội dung quan trọng, không thể tách rời
hoạt ñộng quản lý Nhà nước. Hoạt ñộng quản lý thuế gồm nhiều nội dung cụ thể
khác nhau, tuy vậy bao giờ cũng gắn liền với sự tham gia của Nhà nước (nhân
danh chính mình hoặc thông qua các cơ quan chức năng).
Nhóm quan hệ phát sinh trong quá trình thực hiện nghĩa vụ thuế.
Các tổ chức, cá nhân dù trực tiếp hay gián tiếp ñều phải thực hiện nghĩa vụ
thuế ñối với Nhà nước.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Tóm lại, Nhà nước với tư cách là chủ thể quyền lực, luôn là một bên tham gia
quan hệ thuế và trực tiếp chi phối các quan hệ ñó. Các quan hệ ñều nhằm hướng tới
việc chuyển giao bắt buộc một nguồn tài chính vào cho Nhà nước.

ðặc ñiểm về chủ thể và nội dung của các nhóm quan hệ xã hội thuộc ñối
tượng ñiều chỉnh của luật thuế cho thấy quan hệ do pháp luật thuế ñiều chỉnh luôn
mang tính chất hành và ñiều hành. ðiều này cũng chi phối trực tiếp việc sử dụng
phương pháp ñiều chỉnh quan hệ thuế.
2.1.3 Phương pháp ñiều chỉnh của luật thuế

14

Giáo trình Thuế, trang 10, 11 – ðại học Luật Hà Nội

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

22

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

Xuất phát từ tính chất của các quan hệ thuế do luật thuế ñiều chỉnh, ñể sự tác
ñộng của pháp luật có hiệu quả, luật thuế sử dụng phương pháp mệnh lệnh quyền
uy.
Nhà nước có quyền ñơn phương ñưa ra những quyết ñịnh theo ý chí của mình
mà không cần có sự thoả thuận của các ñối tượng còn lại. Trường hợp cần thiết,
Nhà nước có thể áp dụng các biện pháp cưỡng chế, buộc ñối tượng nộp thuế phải
thực hiện nghĩa vụ.
2.1.4 Nguồn của luật thuế
Nguồn của pháp luật thuế là các văn bản pháp luật do cơ quan Nhà nước có
thẩm quyền có thẩm quyền ban hành ñiều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong

quá trình thu, nộp thuế và các văn bản pháp luật quốc tế ñiều chỉnh các quan hệ
phát sinh trong quá trình thực hiện thu thuế mà Việt Nam ñã ký kết hoặc cam kết
thực hiện.
Nguồn của văn bản pháp luật thuế của cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước
Việt Nam ban hành bao gồm các văn bản luật và văn bản dưới luật.
Các văn bản pháp luật quốc tế là nguồn của pháp luật thuế bao gồm các ñiều
ước song phương và ña phương. Ví dụ15: OECD-1997 về “Hiệp ñịnh mẫu tránh
ñánh thuế hai lần ñối với các loại thuế ñánh vào tài sản và thu nhập” hay UN-1980
của Liện hiệp quốc về “Hiệp ñịnh mẫu của Liên hợp quốc về tránh ñánh thuế hai
lần giữa các quốc qia phát triển và các quốc gia ñang phát triển”, Hiệp ñịnh thương
mại Việt Nam – Hoa Kỳ,….
2.1.5 Quan hệ của pháp luật thuế
ðể phục vụ cho lợi ích của mình và tạo ra trật tự cho xã hội, Nhà nước dùng
quy phạm pháp luật như một quy tắc xử sự chung nhằm tập trung nguồn thu từ
thuế vào ngân sách Nhà nước. Quan hệ thu, nộp thuế thực hiện trên cơ sở các quy
phạm pháp luật ñã trở thành quan hệ pháp luật thuế.

Trung tâm
Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Quan hệ pháp luật thuế mang một số ñặc ñiểm sau:
Thứ nhất, quan hệ pháp luật thuế mang nặng tính quyền uy. Quyền và nghĩa
vụ pháp lý trong quan hệ pháp luật thuế ñược bảo ñảm thực hiện thông qua các
biện pháp cưỡng chế Nhà nước.
Thứ hai, quan hệ pháp luật thuế thường quy ñịnh cụ thể những quyền và
nghĩa vụ pháp lý của các bên tham gia quan hệ.
Thứ ba, một bên tham gia quan hệ pháp luật thuế bao giờ cũng là cơ quan
quản lý thuế.
2.1.6. Căn cứ xây dựng pháp luật thuế

15

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

23

SVTH: Lê Ngọc Anh


ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

Pháp luật thuế phải ñược xây dựng dựa vào những tiêu chuẩn nhất ñịnh và
ñiều chỉnh tổng thể các loại thuế khác nhau nhưng có mối liên hệ với nhau. Yêu
cầu ñặt ra ñối với hệ thống luật thuế: phải bảo ñảm nguyên tắc trung lập của thuế,
ñảm bảo nguồn thu, cân ñối ngân sách Nhà nước, ñảm bảo có sự chấp thuận của
người nộp thuế.
Xây dựng pháp luật thuế cần phải xem xét và thực hiện theo những căn cứ cơ
bản sau ñây:
ðảm bảo nguồn vật chất chi tiêu cho Nhà nước. Vì Chính phủ phải gánh chịu
một gánh nặng ñặc biệt mà không một chủ thể bất kỳ nào khác phải gánh chịu, ñó
là chi tiêu công cộng như: an ninh, quốc phòng, ngoại giao, trợ cấp xã hội, giải
quyết việc làm,… Thụ hưởng kết quả của chi tiêu này là dân chúng. Như vậy, hệ
thống pháp luật thuế ñược ban hành giúp cho Nhà nước có ñược nguồn thu, qua ñó
với tư cách là người ñại diện cho công chúng, thực hiện chi tiêu, phân bổ hợp lý
cho xã hội.
ðiều kiện kinh tế, chính trị, xã hội. Về nguyên tắc, việc ñánh thuế không
ñược tạo nên sự khánh kiệt trong dân chúng. Những yếu tố liên quan ñến tình hình
về kinh tế, thu nhập dân cư, ñịnh hướng của Nhà nước về phát triển ngành, miền có
tác ñộng trực tiếp ñến việc ban hành hay thay ñổi cơ cấu của hệ thống pháp luật

thuế. Bên cạnh ñó, những yếu tố về chính trị cũng chi phối ñến hệ thống pháp luật
thuế một quốc gia.
Yêu cầu bao quát hết nguồn thu. Có nghĩa là, các quy ñịnh pháp luật thuế phải
bảo ñảm không bỏ sót ñối tượng nộp thuế, ñối tượng nằm trong diện cần phải ñiều
tiết…ñáp ứng nhu cầu này, pháp luật thuế không chỉ tạo căn cứ pháp lý ñể có ñược
nguồn thu tối ña mà là một trong những yêu cầu quan trọng của nguyên tắc công
bằng, bình ñẳng.
Yêu cầu của các quan hệ kinh tế ñối ngoại, quan hệ quốc tế trong từng giai
ñoạn cụ thể.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
2.2 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ THUẾ THU NHẬP ðỐI VỚI NGƯỜI CÓ
THU NHẬP CAO
2.2.1 Thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao là gì16?
Thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao (gọi tắt là thuế thu nhập cá
nhân) là hình thức thuế thu vào thu nhập của các cá nhân không kinh doanh.
Theo quy ñịnh của pháp luật hiện hành thì thuế thu nhập ñối với người có thu
nhập cao là loại thuế trực thu, thu vào một số khoản thu nhập cao chính ñáng của
cá nhân nhằm thực hiện việc ñiều tiết thu nhập giữa các tầng lớp dân cư, góp phần
thực hiện công bằng xã hội về thu nhập và góp phần tăng nguồn thu cho ngân sách
Nhà nước.
16

Tìm hiểu chính sách Thuế hiện hành, NXB Chính trị Quốc gia trang 110, 122.

GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

24

SVTH: Lê Ngọc Anh

ðề tài LVTN: Nghiên cứu Những giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân

Dấu hiệu ñặc trưng ñể phân biệt thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao
với thuế thu nhập doanh nghiệp.
Thứ nhất, ñối tượng nộp thuế thu nhập ñối với người có thu nhập ñối với
người có thu nhập cao là các cá nhân không kinh doanh có thu nhập chịu thuế phát
sinh. Còn ñối tượng nộp thuế thu nhập doanh nghiệp phải là các chủ thể kinh
doanh có thu nhập chịu thuế phát sinh.
Thứ hai, thu nhập chịu thuế trong thuế thu nhập ñối với người có thu nhập
cao là các khoản thu nhập phát sinh từ lao ñộng và các khoản thu nhập khác không
từ kinh doanh của cá nhân, còn thu nhập chịu thuế trong thuế thu nhập doanh
nghiệp là các khoản thu nhập từ kinh doanh và thu nhập khác của các chủ thể kinh
doanh
Thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao là thuế trực thu. Do ñó, việc áp
dụng chế ñộ thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao tạo khả năng ñể Nhà
nước thực hiện ñiều tiết thu nhập giữa các tầng lớp dân cư trong xã hội.
2.2.2. Chủ thể trong quan hệ pháp luật thuế thu nhập ñối với người có thu
nhập cao
Quan hệ pháp luật thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao là quan hệ
thu, nộp thuế phát sinh giữa Nhà nước với các cá nhân không kinh doanh có thu
nhập chịu thuế ñược các quy phạm pháp luật thuế thu nhập ñối với người có thu
nhập cao ñiều chỉnh.
Chủ thể tham gia quan hệ pháp luật thu nhập ñối với người có thu nhập cao
bao gồm:
Cơ quan thuế là một chủ thể trong quan hệ tham gia với tư cách nhân danh
Nhà nước thực hiện quyền thu thuế ñối với ñối tượng có nghĩa vụ nộp thuế.
Các cá nhân không kinh doanh có thu nhập chịu thuế là chủ thể thực hiện
nghĩa vụ nộp thuế cho Nhà nước.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
2.2.3 Căn cứ làm phát sinh quan hệ pháp luật thuế thu nhập ñối với người có
thu nhập cao

Quan hệ pháp luật thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao phát sinh trên
cơ sở có quy phạm pháp luật ñiều chỉnh, cơ cấu chủ thể xác ñịnh và sự kiện pháp
lý phát sinh.
Quy phạm pháp luật hiện hành ñiều chỉnh quan hệ thuế thu nhập ñối với
người có thu nhập cao thể hiện trong Pháp lệnh thuế thu nhập ñối với người có thu
nhập cao số 35/2001/PL-UBTVQH10 ngày 19/5/2001; Pháp lệnh số 14/2004/PLUBTVQH11 ngày 24/3/2004 sửa ñổi bổ sung một số ñiều của Pháp lệnh số
35/2001/PL-UBTVQH10 của Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Nghị ñịnh số
147/2004/Nð-CP của Chính phủ ngày 23/7/2004, quy ñịnh chi tiết thi hành Pháp
lệnh thuế thu nhập ñối với người có thu nhập cao; Thông tư số 81/2004/TT-BTC
của Bộ Tài chính ngày 13/9/2004 hướng dẫn thi hành Nghị ñịnh số 147/Nð-CP
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu

25

SVTH: Lê Ngọc Anh

Formatted