Phân tích và làm sáng tỏ những ưu điểm chủ yếu của luật thuế thu nhập cá nhân so với Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao

PHẦN MỞ ĐẦU
Trong quá trình tồn tại và phát triển, nhà nước luôn xây dựng một hệ
thống chính sách thuế hoàn thiệnvới nhiêu sắc lệnh thuế khác nhau. Xét
dưới nhiều góc độ thuế luôn chiếm vị trí quan trọng trong chính sách xã hội
của nhà nước. Bên cạnh chức năng truyền thống là tạo nguônf thu cho quỹ
ngân sách quốc gia, thỏa mãn chi tiêu công cộng, thuế còn là công cụ để
nhà nước điều tiết vĩ mô nền kinh tế. So với các quốc gia trên thế giới, hệ
thống thuế của Việt Nam tương đối hoàn chỉnh, mỗi loại thuế ra đời vào
những thời điểm khác nhau của quá trình phát triển nền kinh tế xã hội và
phụ thuộc vào mục đích của nhà nước trong việc áp dụng chính sách thuế
đó.
Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, hội nhập nền kinh tế vai trò
của thuế lại càng được khẳng định đặc biệt là thuế thu nhập. Năm 1900, Ủy
Ban Thường Vụ Quốc Hội ban hành pháp lệnh thuế thu nhập đối với người
có thu nhập cao nhằm điều tiết một phần thu nhập của những cá nhân có
thu nhập cao hơn mặt bằng chung của xã hội. Để chính sách này trở thành
một sắc lệnh thuế hiện đại, có tính cạnh tranh pháp lệnh thuế thu nhập cao
đã được sửa đổi nhiều lần.
Tuy nhiên trước sự vận động không ngừng của nền kinh tế thị trường
và xu hướng toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế, hệ thống thuế nói chung và
thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao nói riêng đã bộc lộ một số
nhược điểm. Để đáp ứng được yêu cầu của điều kiện mới thì Quốc hội đã
thảo luận và thông qua luật Thuế thu nhập và sẽ có hiệu lực vào ngày
1/1/20009
Vậy để hiểu sâu sắc về luật thuế mới này về những điểm mới so với pháp
lệnh thuế trước đây nhóm chúng em chọn đề tài “Phân tích và làm sáng
________________________________________________________________________
_
1
tỏ những ưu điểm chủ yếu của luật thuế thu nhập cá nhân so vs Pháp
lệnh thuế thu nhập đối vs ng có thu nhập cao”

Trong quá trình làm bài không tránh khỏi những sai sót, chúng em
mong nhận được sự góp ý của các thầy cô
I. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN:
1. Cơ sở ra đời của thuế thu nhập cá nhân:
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là tên gọi để chỉ những sắc thuế lấy
thu nhập làm đối tượng tính thuế. Trong hệ thống thuế của các nước, thuế
TNCN là một loại thuế quan trọng được áp dụng phổ biến ở các nước, đặc
biệt ở những nước có nền kinh tế phát triển. Sự ra đời của thuế TNCN bắt
nguồn từ các lý do sau:
Thứ nhất, đáp ứng được nhu cầu tài chính của nhà nước. Trong quá
trình tồn tại và phát triển để đảm bảo sức mạnh của bộ máy nhà nước và
đáp ứng được nhu cầu chi tiêu của nhà nước thì cần phải có sự đóng góp
của toàn dân. Sự đóng góp của cá nhân có thể là thuế, phí và lệ phí. Với xu
thế phát triển của nền kinh tế thu nhập của cá nhân ngày càng tăng cao,
Nhà nước huy động nguồn tài chính to lớn từ việc đóng góp của cá nhân
thông qua thuế thu nhập.
Thứ hai, bắt nguồn từ nhu cầu tái phân phối thu nhập và đảm bảo
công bằng cho cư dân sống trong xã hội. Trong nền kinh tế tập trung, thu
nhập của người dân khá thuần nhất nên không có sự phân biệt đáng kể về
thu nhập và phân cực giàu nghèo. Tuy nhiên, trong điều kiện nền kinh tế
________________________________________________________________________
_
2
thị trường, phân phối thu nhập chủ yếu theo cơ chế thị trường, ai chiếm ưu
thế về khả năng, chất lượng lao động, vốn và tư liệu sản xuất người đó sẽ
có thu nhập cao. Vì vậy, thu nhập của các cá nhân trong xã hội có sự phân
biệt rõ rệt, phân hóa giàu nghèo ngày càng nhanh. Để đảm bảo công bằng
xã hội trong quá trình thực hiện chức năng của mình, Nhà nước sử dụng
thuế thu nhập như một công cụ hữu hiệu trong việc tái phân phối thu nhập.
Thứ ba, thuế TNCN là công cụ để nhà nước quản lý và điều tiết nền

kinh tế của đất nước. Trong quá trình phát triển nền kinh tế, Nhà nước
thường sử dụng nhiều công cụ khác nhau để điều tiết và quản lý nền kinh tế
xã hội. Thuế TNCN là công cụ để nhà nước thực hiện chức năng đó. Thuế
TNCN cũng là một chỉ tiêu quan trọng quy định về vấn đề tích lũy, đầu tư,
tiết kiệm, phân bổ nguồn lực. Thông qua việc đánh thuế vào thu nhập mà
nhà nước có thể điều tiết hoạt động kinh tế xã hội.
2. Khái niệm, đặc điểm của thuế thu nhập cá nhân:
Thuế TNCN có một số đặc điểm chung và một số đặc điểm riêng.
* Đặc điểm chung gồm một số những đặc điểm sau:
- Thuế thu nhập là thuế trực thu, đánh trực tiếp vào thu nhập thực tế
phát sinh theo từng lần hoặc theo một khoảng thời gian nhất định. Như vậy
có thể hiểu thuế TNCN có đối tượng đánh thuế là thu nhập.
Tuy nhiên hiểu thế nào là “thu nhập” hiện nay chưa có cách hiểu
chính thức và có rất nhiều cách hiểu khác nhau cũng có thể hiểu “ thu
nhập” là tổng giá trị tài sản và của cải được biểu hiện dưới hình thức tiền tệ
mà cá nhân nào đó trong nền kinh tế xã hội tạo ra và nhận được từ các
nguồn lao động, tài sản hay đầu tư thông qua quá trình phân phối tổng sản
phẩm xã hội và thu nhập quốc dân trong một khoảng thời gian nhất
định(thường là một năm).
________________________________________________________________________
_
3
Thông thường các nhà nghiên cứu kinh tế, pháp lý không đưa ra khái
niệm cụ thể về thu nhập mà họ thường liệt kê những thu nhập phải chịu
thuế.Trong nền kinh tế thị trường , các khoản thu nhập rất đa dạng. Nếu
căn cứ vào nguồn tạo ra thu nhập có thu nhập tạo ra từ lao động có thu
nhập tạo ra từ kinh doanh, thu nhập từ tài sản, thu nhập từ hoạt động đầu
tư… và các khoản thu nhập khác. Nếu căn cứ vào tính đều đặn của có thu
nhập thường xuyên và thu nhập không thường xuyên. Nếu căn cứ theo
phạm vi lãnh thổ phát sinh có thu nhập phát sinh trong nước và thu nhập

phát sinh ở nước ngoài…
Thuế TNCN có đối tượng đánh thuế là thu nhập đã phát sinh thực tế.
Tuy nhiên, không phải thu nhập nào cũng là đối tượng của thuế thu nhập
mà chỉ những thu nhập thỏa mãn những điều kiện nhất định mới trở thành
đối tượng chịu thuế. Vì thế một trong những nội dung quan trọng của chính
sách thu nhập là phải xác định đối tượng chịu thuế. Thông thường thu nhập
chịu thuế phải là thu nhập hợp pháp, đã thực tế phát sinh có tính phổ biến
và Nhà nước có thể kiểm soát được. Tuy nhiên khi đi vào cụ thể chính sách
thuế ở mỗi quốc gia, thu nhập chịu thuế có những quy định riêng tùy theo
hoàn cảnh kinh tế và quan điểm đánh thuế của nhà nước nhất là chi phí
được khấu trừ trước khi đánh thuế.
- Ngoài mục tiêu tạo nguồn thu cho Ngân sách nhà nước thuế thu nhập
còn mục tiêu điều tiết vĩ mô nền kinh tế, tái phân phối thu nhập xã hội,
kích thích tiêu dùng hoặc đầu tư.
- Có tính ổn định không cao việc quản lý thuế, thu thuế tương đối khó
khăn, chi phí quản lý và thu thuế thường lớn hơn so với loại thuế khác. Đối
với thuế thu nhập ngoài việc xác định thu nhập chịu thuế còn phải xác định
thời điểm phát sinh thu nhập, nguồn gốc, địa điểm, thời hạn cư trú của đối
tượng nộp thuế và các khoản chi phí được trừ trước khi tính thuế.
________________________________________________________________________
_
4
- Luật điều chỉnh quan hệ thuế TNCN bao gồm luật quốc gia và luật
quốc tế. Thu nhập có thể phát sinh trên lãnh thổ quốc gia hay ngoài lãnh
thổ, đối tượng nộp thuế có thể là công dân của quốc gia sở tại hay người
nước ngoài. Thuế TNCN có thể được điều chỉnh bởi hiệp định đánh thuế
hai lần.
* Đặc điểm riêng:
- Có diện đánh thuế rộng là tất cả các nguồn thu nhập chịu thuế. Về
nguyên tắc tất cả các khoản thu nhập dù là tiền lương hay hiện vật không

phân biệt nguồn là từ sản xuất kinh doanh hay từ lao động, đầu tư đều có
thể được xếp vào thu nhập chịu thuế sau khi đã loại bỏ các khoản thu nhập
không phải chịu thuế.
- Thuế TNCN luôn gắn liền với chính sách kinh tế xã hội của mỗi
quốc gia. Do thuế TNCN là một loại thuế trực thu, tác động trực tiếp vào
thu nhập cá nhân là tái phân phối thu nhập, đảm bảo công bằng xã hội. Để
thuế thu nhập đạt được hiệu quả cao trong quá trình áp dụng phải đảm bảo
cân bằng lợi ích giữa người nộp thuế và nhà nước phụ thuộc vào chính
sách xã hội của mỗi quốc gia khác nhau mà nội dung thuế thu nhập được
quy định khác nhau.
3. Vai trò của thuế thu nhập cá nhân:
Thuế TNCN là loại thuế trực tiếp vào thu nhập phát sinh thực tế. Có
các loại thuế thu nhập: thu nhập công ty, thu nhập cá nhân.Trong hệ thống
thuế, mặc dù ra đời sau các loại thuế khác nhưng thuế thu nhập đã khẳng
định vai trò quan trọng:
Thứ nhất, đây là công cụ quan trọng trong việc tái phân phối lại thu
nhập đảm bảo công bằng giữa các đối tượng nộp thuế. Hơn nữa trong nền
kinh tế thị trường thu nhập được phối hợp chủ yếu thông qua cơ chế thị
trường.
________________________________________________________________________
_
5
Thứ hai, thuế thu nhập có vai trò tạo nguồn thu cho Ngân sách nhà
nước, đảm bảo các khoản chi tiêu công cộng.
Thứ ba, thông qua thuế thu nhập Nhà nước thực hiện chức năng điều
tiết vĩ mô kích thích tiêu dùng hoặc khuyến khích đầu tư phát triển kinh tế.
Điều đó thể hiện ở những quy định về ưu đãi, miễn giảm thuế thu nhập…
4. Sự cần thiết phải ban hành Luật thuế thu nhập cá nhân:
* Ban hành Luật thuế thu nhập cá nhân là thể chế hoá đường lối, chủ
trương của Đảng và Nhà nước về lĩnh vực tài chính.

Thuế và Nhà nước là hai phạm trù lịch sử luôn đi cùng nhau, chi
phối phụ thuộc nhau. Vì vậy, thuế vừa được hiểu là công cụ kỹ thuật hỗ trợ
cho sự tồn tại của Nhà nước mà Bộ máy nhà nước; Mặt khác thuế lại được
Nhà nước sử dụng như là công cụ để thực hiện những nhiệm vụ mục đích
nhất định. Xuất phát từ nhu cầu đó, Nghị quyết Đại hội Đảng IX và X đã
xác định "Áp dụng thuế thu nhập cá nhân thống nhất và thuận lợi cho mọi
đối tượng chịu thuế, bảo đảm công bằng xã hội và tạo động lực phát triển"
và “Hoàn thiện hệ thống pháp luật về thuế theo nguyên tắc công bằng,
thống nhất và đồng bộ... Điều chỉnh chính sách thuế theo hướng giảm và ổn
định thuế suất, mở rộng đối tượng thu, điều tiết hợp lý thu nhập”. Cụ thể
hoá nghị quyết đại hội Đảng, Bộ Chính trị đã thông qua Chiến lược cải
cách thuế đến năm 2010, trong đó đặt ra yêu cầu: “Cần sớm xác định các
bước đi thích hợp để tăng tỷ trọng các nguồn thu trong nuớc cho phù hợp
với tiến trình hội nhập. Mở rộng diện thuế trực thu và tăng tỷ lệ thu từ thuế
trực thu”.
* Ban hành Luật thuế TNCN nhằm tăng cường công tác kiểm soát,
phân phối thu nhập và điều tiết vĩ mô nền kinh tế - xã hội.
Thuế TNCN là loại thuế trực thu trong hệ thống chính sách thuế. Đối
tượng của loại thuế này là thu nhập của những người có thu nhập cao trong
________________________________________________________________________
_
6
xã hội nhằm thực hiện chức năng tái phân phối thu nhập, đảm bảo công
bằng xã hội. Thu nhập của cá nhân hay tổ chức hay của quốc gia là chỉ tiêu
quan trọng quyết định vấn đề tích luỹ đầu tư, tiết kiệm, tiêu dùng đến vấn
đề phân bổ nguồn lực trong xã hội. Thông qua việc đánh thuế vào thu nhập
với những cách thức khác nhau. Nhà nước thực hiện chức năng điều tiết
của mình.
Thuế TNCN được xây dựng trên các nguyên tắc "lợi ích", "công
bằng" và "khả năng nộp thuế". Theo nguyên tắc lợi ích thì mọi người trong

xã hội đều được hưởng những thành quả phát triển của đất nước về thể chế
luật pháp, cơ sở hạ tầng, phúc lợi xã hội, an ninh trật tự ... đồng thời cũng
có nghĩa vụ đóng góp một phần thu nhập của mình cho xã hội thông qua
việc nộp thuế. Nguyên tắc "công bằng" và “ khả năng nộp thuế” thể hiện ở
chỗ: người có thu nhập cao hơn thì nộp thuế nhiều hơn, người có thu nhập
như nhau nhưng có hoàn cảnh khó khăn hơn thì nộp thuế ít hơn, người có
thu nhập thấp chưa phải nộp thuế. Thời gian qua ở nước ta, khoảng cách
chênh lệch về thu nhập giữa nhóm người có thu nhập cao và nhóm người
có thu nhập thấp cũng có xu hướng ngày càng tăng (trong thời gian từ năm
1993 đến năm 2004, khoảng cách này đã tăng từ 3,7 lần lên đến 13,5 lần).
Như vậy, việc áp dụng thuế TNCN sẽ góp phần đảm bảo tính hợp lý, công
bằng, hiệu quả của hệ thống chính sách thuế và hạn chế sự gia tăng khoảng
cách chênh lệch giầu nghèo giữa các tầng lớp dân cư, đồng thời Nhà nước
sẽ nắm được thông tin về thu nhập của cá nhân góp phần phòng chống
tham nhũng, lãng phí.
* Ban hành Luật thuế thu nhập cá nhân nhằm hoàn thiện hệ thống
chính sách thuế, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế- xã hội và hội nhập
kinh tế quốc tế trong thời gian tới.
Thực hiện chủ trương đổi mới của Đảng, hệ thống chính sách thuế
________________________________________________________________________
_
7
đã được hình thành và từng bước hoàn thiện qua hai lần cải cách (năm
1990 và năm 1995). Việc ban hành Luật thuế thu nhập cá nhân đã được đặt
ra từ trước đây, nhưng xét thấy chưa đủ điều kiện, vì trong giai đoạn đầu
chuyển đổi nền kinh tế, các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh chưa phát
triển, các thị trường đang trong quá trình hình thành, thu nhập dân cư nhìn
chung còn thấp và chưa đa dạng (chủ yếu là tiền lương, tiền công). Trong
bối cảnh đó, Nhà nước đã sử dụng 3 sắc thuế để động viên cho phù hợp với
từng loại thu nhập: đối với thu nhập của cá nhân kinh doanh áp dụng thuế

thu nhập doanh nghiệp; đối với người có thu nhập từ tiền lương tiền công
cao hơn mức bình quân xã hội áp dụng Pháp lệnh thuế thu nhập đối với
người có thu nhập cao; đối với người chuyển quyền sử dụng đất, áp dụng
Luật thuế chuyển quyền sử dụng đất. Áp dụng chính sách thuế như nói trên
trong thời gian qua là phù hợp, nên đã phát huy tác dụng trong quản lý và
thu ngân sách.
Trong những năm tới, thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
5 năm (giai đoạn 2006 – 2010), các thị trường tài chính - tiền tệ, thị trường
vốn, thị trường lao động, thị trường bất động sản, thị trường khoa học công
nghệ sẽ có sự phát triển mạnh mẽ hơn. Nền kinh tế tiếp tục tăng trưởng
nhanh tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân có cơ hội đầu tư, sản xuất
kinh doanh, có thêm nhiều nguồn thu nhập khác nhau: thu nhập từ kinh
doanh, từ tiền lương, tiền công, từ dịch vụ và đầu tư tài chính… Bên cạnh
đó, cùng với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, số người nước ngoài đến
làm ăn sinh sống tại Việt Nam và số người Việt Nam có thu nhập từ nước
ngoài cũng sẽ tăng lên.
Trước tình hình trên, chính sách thuế hiện hành đối với thu nhập của
cá nhân đã bộc lộ một số hạn chế: chưa thực sự đảm bảo công bằng, bình
đẳng về nghĩa vụ thuế vì cùng là thu nhập của cá nhân nhưng thu nhập từ
________________________________________________________________________
_
8
kinh doanh thì không được trừ khởi điểm và nộp thuế theo mức 28%, trong
khi thu nhập từ tiền công, tiền lương trên mức khởi điểm 5 Tr.đ/tháng mới
phải nộp thuế và áp dụng thuế suất luỹ tiến từng phần từ 10% đến 40%;
còn áp dụng biểu thuế khác nhau giữa người Việt Nam và người nước
ngoài, người Việt Nam phải nộp thuế cao hơn người nước ngoài. Chính
sách thuế hiện hành cũng chưa phù hợp với thông lệ quốc tế: chưa có một
chính sách thuế điều tiết thống nhất đối với thu nhập của cá nhân. Việc duy
trì các chính sách thuế hiện hành đối với thu nhập của cá nhân sẽ hạn chế

việc khuyến khích cá nhân tích cực lao động, đầu tư phát triển sản xuất
kinh doanh, làm giàu chính đáng.
Để đảm bảo phát triển kinh tế xã hội ổn định, bền vững và chủ động
hội nhập kinh tế quốc tế, việc tiếp tục hoàn thiện các chính sách tài chính
trong đó hệ thống chính sách thuế nói chung, thuế thu nhập cá nhân nói
riêng là hết sức cần thiết, nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ phân bổ nguồn lực
đồng thời giải quyết tốt các mối quan hệ giữa tiết kiệm, đầu tư và tiêu
dùng, giữa tăng trưởng với công bằng xã hội và xóa đói giảm nghèo.
* Ban hành Luật thuế thu nhập cá nhân nhằm đảm bảo ổn định nguồn
lực cho ngân sách nhà nước.
Thuế TNCN đóng góp một phần thu lớn cho ngân sách nhà nước
nhằm ổn định nguồn thu, đáp ứng yêu cầu chi tiêu của nhà nước để giải
quyết các vấn đề an ninh, quốc phòng, an sinh xã hội, phát triển sự nghiệp
giáo dục, y tế…
Thuế TNCN được ban hành có những quy định rõ hơn về đối tượng
nộp thuế đã góp phần dẫn đến cơ cấu thu ngân sách nhà nước cũng thay đổi
theo hướng nguồn thu từ tích luỹ trong nước được tăng dần và chiếm tỷ
trọng ngày càng cao trong ngân sách nhà nước. Thuế TNCN cũng sẽ góp
________________________________________________________________________
_
9