LUẬN văn LUẬT tư PHÁP QUY CHẾ PHÁP lý về đại lý THUẾ tại VIỆT NAM

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.57 MB, 78 trang )

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
BỘ MÔN LUẬT KINH DOANH – THƯƠNG MẠI
----------

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
Khóa 35 (2009 – 2013)

QUY CHẾ PHÁP LÝ VỀ ĐẠI LÝ
THUẾ TẠI VIỆT NAM

Giảng viên hướng dẫn:
TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Sinh viên thực hiện:
Phạm Hoàng Nhân
MSSV: 5095634
Lớp: Luật tư pháp 1 - K35

Cần Thơ, tháng 11/2012

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 1

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 3

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam

MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƯƠNG I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐẠI LÝ THUẾ .............................. 4
1.1 Sự cần thiết của đại lý thuế ................................................................................. 4
1.2 Khái niệm về đại lý thuế ...................................................................................... 6
1.3 Đặc trưng của đại lý thuế .................................................................................... 7
1.3.1 Đại lý thuế là kênh trung gian trong việc thực hiện các thủ tục về thuế......... 8
1.3.2 Đại lý thuế làm việc theo sự ủy quyền của người nộp thuế ........................... 8
1.3.3 Phạm vi hoạt động của đại lý thuế do pháp luật quy định ............................. 9
1.3.4 Sự khác biệt giữa đại lý thuế và đại lý thương mại ..................................... 10
1.3.5 So sánh hình thức ủy quyền cho đại lý thuế và ủy quyền dân sự ................. 11
1.4 Vai trò của đại lý thuế........................................................................................ 13
1.4.1 Đối với người nộp thuế............................................................................... 13
1.4.2 Đối với Nhà nước....................................................................................... 13
1.4.3 Đối với xã hội............................................................................................. 14
1.5 Pháp luật điều chỉnh về đại lý thuế ................................................................... 15
CHƯƠNG II. QUY CHẾ PHÁP LÝ VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐẠI LÝ THUẾ
TẠI VIỆT NAM ..................................................................................................... 17
2.1 Điều kiện thành lập và hành nghề đại lý thuế................................................... 17
2.1.1 Điều kiện thành lập đại lý thuế ................................................................... 17
2.1.2 Điều kiện hành nghề đại lý thuế ................................................................. 21

2.1.3 Những điều kiện bổ sung............................................................................ 22
2.2 Nhân viên đại lý thuế......................................................................................... 24
2.2.1 Điều kiện làm nhân viên đại lý thuế............................................................ 24
2.2.2 Những đối tượng không được làm nhân viên đại lý thuế............................. 26
2.2.3 Quyền và trách nhiệm của nhân viên đại lý thuế......................................... 29
2.3 Tổ chức thi, cấp chứng chỉ hành nghề dịch vụ làm thủ tục về thuế ................. 31
2.3.1 Điều kiện dự thi.......................................................................................... 31
2.3.2 Hồ sơ dự thi................................................................................................ 32
2.3.3 Tổ chức thi, cấp chứng chỉ hành nghề dịch vụ làm thủ tục về thuế.............. 33
2.4 Hợp đồng đại lý thuế ......................................................................................... 40
2.4.1 Hình thức của hợp đồng ............................................................................. 40
2.4.2 Chủ thể của hợp đồng................................................................................. 40
2.4.3 Đối tượng của hợp đồng ............................................................................. 41
2.4.4 Nội dung của hợp đồng .............................................................................. 41
2.5 Xử lý vi phạm đối với đại lý thuế, nhân viên đại lý thuế.................................... 51
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 4

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
2.5.1 Xử lý vi phạm đối với đại lý thuế ............................................................... 51
2.5.2 Xử lý vi phạm đối với nhân viên đại lý thuế ............................................... 54
CHƯƠNG III. THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH
CỦA PHÁP LUẬT NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐẠI
LÝ THUẾ TẠI VIỆT NAM ................................................................................... 57
3.1 Thực trạng hoạt động của đại lý thuế tại Việt Nam .......................................... 57
3.2 Những vướng mắc pháp lý về hoạt động của đại lý thuế .................................. 61

3.3 Một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện pháp luật về đại lý thuế ...................... 63
3.3.1 Những yêu cầu cơ bản trong việc hoàn thiện pháp luật về đại lý thuế ở Việt
Nam ........................................................................................................................ 63
3.3.2 Một số đề xuất cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật về đại lý thuế.................. 64
KẾT LUẬN ............................................................................................................ 70
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 5

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam

LỜI NÓI ĐẦU

1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài
Nền kinh tế Việt Nam đang có một bước phát triển khá cao và ổn định so với
các nước trong khu vực và trên thế giới. Để đạt được thành quả đó có sự đóng góp
của tất các ngành, thành phần kinh tế, trong đó cũng có thể kể đến các dịch vụ thuế ngày càng phát triển mạnh mẽ cả về chiều rộng lẫn chiều sâu.
Ngày 29/11/2006 Luật quản lý thuế số 78/2006/QH11 ra đời và chính thức có
hiệu lực ngày 1/7/2007, ngành thuế đã chứng kiến sự xuất hiện của một hình thức
trung gian trong quá trình thực hiện các thủ tục về thuế đó là đại lý thuế. Đại lý thuế
là một chế định rất đặc trưng của pháp luật về quản lý thuế. Nó góp phần thúc đẩy
quá trình thực hiện các thủ tục về thuế giữa người nộp thuế và cơ quan thuế diễn ra
nhanh chóng, chính xác và hiệu quả, đồng thời cũng đem lại những lợi ích nhất định
cho cơ quan thuế trong quá trình thực hiện công tác quản lý thuế của mình. Mặc dù
đã tồn tại ẩn mình trong các công ty kế toán từ rất lâu, nhưng mãi đến khi Luật quản

lý thuế năm 2006 ra đời mới tạo được hành lang pháp lý cho hoạt động kinh doanh
các dịch vụ làm thủ tục về thuế phát huy được vai trò của mình. Tuy nhiên, đại lý
thuế hiện nay chưa được coi trọng thích đáng nên khó thu hút được nhiều người
tham gia. Một phần cũng do những quy định của pháp luật về đại lý thuế chưa thật
sự hoàn chỉnh, chưa tạo được môi trường đầu tư thông thoáng, còn nhiều hạn chế.
Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, cùng với kiến thức đã học,
người viết đã chọn đề tài: “Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam” để làm đề
tài luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Phạm vi nghiên cứu
Trong phạm vi luận văn này, người viết tập trung nghiên cứu về việc thành
lập và hoạt động của đại lý thuế, nhân viên đại lý thuế theo pháp luật Việt Nam;
việc đào tạo, tuyển dụng và quản lý hoạt động của đại lý thuế và nhân viên đại lý
thuế. Đồng thời, người viết cũng nghiên cứu thực tiễn áp dụng pháp luật về hoạt
động của đại lý thuế tại Việt Nam. Từ đó, đề ra các giải pháp để giúp cho hoạt động
của đại lý thuế ngày càng phát triển mạnh mẽ.
3. Mục đích nghiên cứu
Trước hết, nghiên cứu này nhằm làm rõ các quy định của pháp luật về đại lý
thuế tại Việt Nam, thông qua đó bảo vệ quyền lợi của những người nộp thuế khi
giao dịch với đại lý thuế cũng như góp phần bảo vệ trật tự quản lý thuế được tốt
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 6

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
hơn; xem xét tính chính xác, đúng đắn và hiệu quả của các quy định đó trên cơ sở
khoa học và thực tế. Từ đó, người viết ghi nhận những điểm chưa phù hợp, những
thiếu sót và cuối cùng đưa ra những kiến nghị giải pháp đối với những vấn đề đang

tồn tại. Mục đích cuối cùng và lớn nhất của việc nghiên cứu này là đóng góp một
phần nhỏ trong việc hoàn thiện khung pháp lý hiệu quả và khả thi hơn để bảo vệ
quyền lợi của người nộp thuế, cơ quan thuế và chính các đại lý thuế một cách tốt
nhất.
4. Phương pháp nghiên cứu đề tài
Trong quá trình thực hiện luận văn, người viết sử dụng các phương pháp cụ thể
như sau: phương pháp liệt kê, phương pháp phân tích luật viết, phương pháp so
sánh, tổng hợp, phương pháp thu thập tổng hợp và xử lý thông tin, phương pháp
nghiên cứu tài liệu để thực hiện việc nghiên cứu đề tài. Cụ thể, người viết đã tiến
hành phân tích làm rõ các kiến thức chuyên môn, từ đó xây dựng cơ sở lý luận cho
vấn đề mình đang nghiên cứu. Tiến hành trình bày các quy định của pháp luật, giải
thích và chỉ ra các mặt tích cực và những điểm tồn tại trong quy định này. Sau đó so
sánh, đánh giá giữa cơ sở lý luận và pháp lý có mâu thuẫn hay thống nhất với nhau.
Bên cạnh đó, người viết thu thập những sự kiện và thống kê các số liệu thực tế để
chứng minh cho các vấn đề đã nêu. Cuối cùng, người viết tổng hợp các vấn đề trong
một mối quan hệ thống nhất, giúp người đọc có cái nhìn tổng quát và nhìn nhận
đúng bản chất của vấn đề.
5. Ý nghĩa và thực tiễn đóng góp của luận văn
Hoạt động của đại lý thuế còn rất mới mẻ, vì vậy kết quả nghiên cứu của luận
văn góp phần vào việc nghiên cứu các hoạt động đại lý thuế và hoàn thiện các quy
định của pháp luật điều chỉnh về đại lý thuế, đồng thời chỉ ra những điểm chưa phù
hợp giữa quy định và thực tiễn áp dụng, góp phần tạo môi trường pháp lý chuẩn
mực hơn cho đại lý thuế, thúc đẩy hoạt động đại lý thuế ngày càng phát triển lành
mạnh phục vụ cho đời sống kinh tế, xã hội, nhất là trong điều kiện hội nhập kinh tế
quốc tế của Việt Nam hiện nay.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài lời nói đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận
văn gồm có 3 chương:
Chương I: Những vấn đề chung về đại lý thuế.
Chương II: Quy chế pháp lý về hoạt động của đại lý thuế tại Việt Nam.

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 7

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
Chương III: Thực trạng và giải pháp hoàn thiện quy định của pháp luật
nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của đại lý thuế tại Việt Nam.
Qua quá trình làm luận văn người viết đã nhận được sự giúp đỡ của các quý
thầy cô. Đặc biệt là cô Lê Thị Nguyệt Châu đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ người
viết rất nhiều trong quá trình hoàn thành luận văn. Đây là bài viết đầu tiên, nên
không tránh khỏi những sai sót, mong được sự đóng góp ý kiến của các quý thầy cô
để bài viết của người viết được hoàn thiện hơn. Đồng thời, người viết cũng xin cảm
ơn các bạn của người viết đã giúp đỡ rất nhiều trong quá trình làm luận văn để
người viết có thể hoàn thành đúng tiến độ.

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 8

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam

Chương I
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ

ĐẠI LÝ THUẾ
1. 1 Sự cần thiết của đại lý thuế
Trong quá trình thực hiện các thủ tục về thuế chẳng hạn như đăng ký mã số
thuế, khai thuế, nộp thuế, quyết toán thuế, lập hồ sơ đề nghị miễn thuế, giảm thuế,
hoàn thuế giữa tổ chức, cá nhân nộp thuế (sau đây gọi là người nộp thuế) và cơ
quan thuế đã phát sinh nhiều vấn đề cần thiết phải có sự trợ giúp của một chủ thể
thứ ba. Chủ thể ấy chính là đại lý thuế.
Ở khía cạnh người nộp thuế, đại lý thuế ra đời là một nhu cầu cấp thiết. Đối
với người nộp thuế là doanh nghiệp, đại lý thuế là một chủ thể không thể thiếu.
Điều này thể hiện qua quá trình doanh nghiệp thực hiện các nghĩa vụ thuế trên tất cả
những loại thuế có thể phát sinh đối với Nhà nước chẳng hạn như Thuế xuất nhập
khẩu, Thuế giá trị gia tăng,vv. Tuy nhiên, dễ dàng để nhận ra sự cần thiết ấy nhất ở
quá trình doanh nghiệp thực hiện các thủ tục về thuế liên quan đến Thuế thu nhập
doanh nghiệp. Các doanh nghiệp trong quá trình thực hiện các thủ tục về thuế này
thường phải lo lắng làm sao để cho các công việc ấy phải đảm bảo đúng pháp luật.
Đặc biệt đối với các người nộp thuế là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Điều này cũng
thật dễ hiểu, bởi lẽ, đối với những doanh nghiệp như thế họ không đủ nguồn tài
chính để có thể duy trì đội ngũ kế toán thuế riêng cho doanh nghiệp của mình mà
hầu hết các công việc có thể được kiêm nhiệm hay được thực hiện bởi những người
hoàn toàn không biết gì về thuế hoặc là chỉ biết chút ít. Chính vì vậy, họ có tâm lý
lo ngại rằng mình sẽ thực hiện sai các thủ tục về thuế như nộp thuế trễ hạn, nộp
thiếu hồ sơ, hóa đơn, chứng từ, vv. Bên cạnh đó điều này còn khiến cho việc thực
hiện các thủ tục về thuế kéo dài gây tổn thất cho doanh nghiệp. Tổn thất này có thể
bao gồm chi phí đi lại, cả những khoản phạt nộp thuế trễ hạn, vv. Hơn thế nữa,
doanh nghiệp không thể toàn tâm toàn ý vào sản xuất, kinh doanh. Từ đó sản xuất,
kinh doanh cũng chịu sự ảnh hưởng không nhỏ. Đối với người nộp thuế là cá nhân,
đại lý thuế lại càng là một nhu cầu cấp thiết hơn. Ví dụ, trong quá trình các cá nhân
nộp thuế thu nhập. Những cá nhân có thể nộp thuế thu nhập xuất phát từ nhiều
nguồn chẳng hạn thu nhập chịu thuế xuất phát từ những khoản tiền thừa kế, quà
tặng hay trúng thưởng, chuyển nhượng vốn, thu nhập từ tiền lương, tiền công hoặc

kinh doanh, vv. Hầu hết trong số những cá nhân có thu nhập chịu thuế ấy đều không
am hiểu nhiều về pháp luật thuế. Mặc dù họ đã xác định được rằng mình có nghĩa
vụ nộp thuế cho Nhà nước. Chính vì vậy, họ cũng sẽ có tâm lý lo ngại việc thực
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 9

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
hiện các thủ tục về thuế của mình có thể sẽ không đúng quy định của pháp luật về
trình tự, thủ tục, về thời hạn nộp, số tiền phải nộp, thậm chí nhiều người trong số ấy
lại muốn biết nếu họ không nộp thuế liệu có chế tài gì đối với họ, vv. Chẳng hạn,
trường hợp người dân có thu nhập từ tiền lương, tiền công cũng ý thức được phải
nộp thuế thu nhập. Song, để có thể nộp thuế cho đúng, đủ, họ phải nắm được hàng
chục biểu mẫu khai thuế thu nhập cá nhân. Điều này là khó khăn với mỗi cá nhân
nộp thuế nên việc sử dụng người trợ giúp là chuyện bình thường. Như vậy, có một
nhu cầu được đặt ra từ các tổ chức, cá nhân có thu nhập chịu thuế đó là phải có một
chủ thể nào đó thật sự am hiểu pháp luật về thuế một cách tường tận đứng ra thay
họ thực hiện các thủ tục về thuế. Để họ có thể trút bớt gánh nặng trong việc thực
hiện các thủ tục về thuế này, thay vào đó họ sẽ an tâm hơn để tập trung vào sản
xuất, kinh doanh. Từ đó, nhu cầu về một đại lý thuế đã xuất hiện.
Không chỉ nhu cầu về sự ra đời đại lý thuế chỉ xuất phát từ người nộp thuế, mà
nhu cầu ấy còn xuất phát từ ngay chính những cơ quan thuế. Thoạt nhiên ta có thể
nghĩ rằng, việc đại lý thuế ra đời chẳng đem lại sự hữu ích nào cho cơ quan thuế.
Nhưng trên thực tế nhu cầu ấy lại khá cấp thiết. Bởi trong quá trình thực hiện các
thủ tục về thuế với người nộp thuế đã nảy sinh nhiều vấn đề chẳng hạn như những
người nộp thuế thiếu sự am hiểu nhiều về pháp luật thuế. Do đó, cơ quan thuế phải
làm công việc là giải thích lại cho những người nộp thuế ấy hiểu cả về trình tự thủ

tục nộp thuế, thuế suất, thời hạn nộp thuế, những chế tài khi vi phạm nếu có xảy ra,
vv. Như vậy, bên cạnh công việc mà cơ quan thuế phải thực hiện hằng ngày thì họ
phải gánh vác thêm một việc nữa đó là tư vấn thuế cho những người nộp thuế, công
việc mà có thể được thực hiện từ một chủ thể khác. Hơn thế nữa, cũng chính từ sự
thiếu hiểu biết pháp luật thuế của người nộp thuế dẫn đến tình trạng việc thực hiện
các thủ tục thuế sẽ chậm. Tình trạng đình đốn công việc rất có thể sẽ xảy ra. Do đó,
áp lực công việc của cơ quan thuế cũng sẽ tăng lên rất nhiều. Thậm chí, họ cần phải
tăng cường đội ngũ cán bộ thuế để có thể đảm đương hết khối lượng công việc ấy.
Theo đó, ngân sách cũng phải trích thêm một khoản cho việc này. Xuất phát từ nhu
cầu trên, cần thiết phải có một chủ thể nào đó am hiểu pháp luật về thuế để có thể
thúc đẩy nhanh quá trình thực hiện các thủ tục, đồng thời góp phần tinh giảm đội
ngũ cán bộ thuế của mỗi cơ quan thuế. Tổ chức ấy không ai khác chính là đại lý
thuế.
Xuất phát từ những nhu cầu cấp thiết từ hai phía người nộp thuế và cơ quan
thuế, đại lý thuế đã ra đời. Ở Việt Nam, đại lý thuế đã ra đời chỉ trong những năm
gần đây. Trong khi nhiều nước trên thế giới họ đã có lịch sử hình thành và phát triển
loại hình đại lý thuế lên đến hàng chục năm thậm chí hàng trăm năm, chẳng hạn
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 10

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
như Nhật Bản. Đại lý thuế ra đời đã góp phần không nhỏ trong việc tạo nhiều điều
kiện thuận lợi cho những người nộp thuế đồng thời cơ quan thuế cũng giảm bớt
gánh nặng công việc. Vai trò cụ thể của đại lý thuế sẽ được phân tích kỹ hơn ở mục
1.4, Chương này.
1.2 Khái niệm về đại lý thuế

Định nghĩa về đại lý được xây dựng trên nguyên tắc là người hành động thông
qua một người khác mà người này về mặt pháp lý được coi như đã hành động với tư
cách bản thân mình. Đó là mối quan hệ pháp lý tồn tại giữa hai bên, một bên là
người đại lý, người ủy thác giao công việc (công ty, chủ doanh nghiệp); chính người
đại lý đại diện cho người ủy thác tạo ra mối quan hệ pháp lý ràng buộc với bên thứ
ba1.
Dựa trên nguyên tắc ấy, định nghĩa đại lý thuế đã được xây dựng, nhưng với
những nét đặc thù nhất định. Đối với định nghĩa đại lý thuế có một số cách hiểu
khác nhau, phụ thuộc vào quốc gia mà đại lý thuế đó đang hoạt động. Ví dụ, ở một
số nơi, cụm từ “đại lý thuế” có thể chỉ hai công việc, và cả hai công việc này đều có
liên quan đến thuế. Thứ nhất, đại lý thuế là một người đại diện cho chính phủ trong
việc điều tra và thực hiện các thủ tục pháp lý cần thiết để đảm bảo chắc chắn những
công dân và những doanh nghiệp phải nộp thuế của họ cho Nhà nước. Thứ hai, đại
lý thuế cũng có thể chỉ một người thực hiện các thủ tục về thuế cho một đối tượng
nào đó chẳng hạn hỗ trợ cho doanh nghiệp và những người mà họ không thể hoặc
không muốn tự thực hiện các thủ tục về thuế của mình2. Theo cách hiểu thứ hai
thường được chấp nhận nhiều hơn, và thường được bắt gặp những cách hiểu tương
tự ở rất nhiều nước.
Đại lý thuế cũng có thể hiểu một cách đơn giản đó là một người hoặc một thực
thể đã đăng ký hành nghề theo quy định của pháp luật nhằm thực hiện việc cung cấp
dịch vụ đại lý thuế3.
Các tác giả của Giáo trình Thuế, Hội tư vấn thuế Việt Nam thì lại cho rằng đại
lý thuế là cách gọi tắt của các tổ chức kinh doanh dịch vụ làm thủ tục về thuế, là
doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ có điều kiện được thành lập và hoạt động theo
Luật doanh nghiệp, thực hiện các thủ tục về thuế theo hợp đồng thỏa thuận với
người nộp thuế.

1

A.A.Painter & R.G.Lawson, Biên dịch Vương Quang Thọ, giới thiệu luật kinh doanh nước Anh, Nhà xuất

bản thống kê 1997, Tr.115
2
[ truy cập ngày 01/09/2012]
3
[ truy cập
ngày 01/09/2012]

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 11

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
Về mặt pháp lý, mặc dù Thông tư 28/2008/TT-BTC Thông tư của của Bộ Tài
chính ngày 03 tháng 4 năm 2008 hướng dẫn việc đăng ký hành nghề và quản lý hoạt
động hành nghề dịch vụ làm thủ tục về thuế, việc tổ chức thi, cấp, thu hồi chứng chỉ
hành nghề dịch vụ làm thủ tục về thuế nhưng lại không chỉ ra cụ thể như thế nào là
một đại lý thuế. Điều này có thể tạo ra nhiều cách hiểu khác nhau không thống nhất
về đại lý thuế. Từ đó, tạo nên sự chồng chéo về cách hiểu đối với đại lý thuế. Đến
Thông tư 117/2012/TT-BTC của Bộ Tài chính ngày 19 tháng 7 năm 2012 có hiệu
lực ngày 01 tháng 10 năm 2012 hướng dẫn về hành nghề dịch vụ làm thủ tục về
thuế đã xác định tại Khoản 3, Điều 2 một cách cụ thể rằng “đại lý thuế là doanh
nghiệp đáp ứng đủ điều kiện để kinh doanh dịch vụ làm thủ tục về thuế theo quy
định của Luật quản lý thuế và các quy định khác của pháp luật có liên quan”. Như
vậy, mãi đến Thông tư 117/2012/TT-BTC thì về mặt pháp lý Việt Nam mới xác
định một cách cụ thể thế nào là một đại lý thuế. Việc xác định cụ thể khái niệm đại
lý thuế đã tháo bỏ sự chồng chéo trong cách hiểu của Thông tư 28/2008/TT-BTC
trước đó. Theo sự xác định này, đại lý thuế ở Việt Nam phải là một doanh nghiệp

đáp ứng đủ các điều kiện để kinh doanh dịch vụ làm thủ tục về thuế. Doanh nghiệp
được hiểu là tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn định,
được đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các
hoạt động kinh doanh4. Như vậy, đại lý thuế ở đây chỉ có thể được hiểu là tổ chức,
còn các cá nhân thì không thể là đại lý thuế.
Qua các khái niệm trên ta thấy, đại lý thuế có thể được hiểu là một người hoặc
một tổ chức đã thực hiện việc đăng ký hành nghề theo quy định của pháp luật tiến
hành một, một số, toàn bộ dịch vụ đại lý thuế. Tuy nhiên, ở Việt Nam, trong thời
điểm hiện tại chỉ thừa nhận đại lý thuế là tổ chức mà chưa thừa nhận cá nhân có thể
trở thành đại lý thuế.
Như vậy, theo cách hiểu tại Việt Nam, đại lý thuế là cách gọi tắt của các tổ
chức kinh doanh dịch vụ làm thủ tục về thuế, là doanh nghiệp kinh doanh có điều
kiện, được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật và thực hiện các
dịch vụ làm thủ tục về thuế theo hợp đồng đã ký kết giữa đại lý thuế và người nộp
thuế.
1.3 Đặc trưng của đại lý thuế
Khái niệm đại lý thuế sẽ được làm rõ hơn qua các đặc trưng của nó. Các đặc
trưng của đại lý thuế có thể kể đến như: đại lý thuế là kênh trung gian trong việc
thực hiện các thủ tục về thuế; đại lý thuế hoạt động theo sự ủy quyền của người nộp
4

Khoản 1, Điều 4, Luật doanh nghiệp năm 2005 số 60/2005/QH11 đã được Quốc hội khóa 11, kỳ hợp thứ 8
thông qua ngày 29 tháng 11 năm 2005

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 12

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
thuế; phạm vi hoạt động của đại lý thuế do pháp luật quy định; đại lý thuế cũng có
những nét riêng mang tính đặc thù so với đại lý thương mại đồng thời hình thức ủy
quyền cho đại lý thuế cũng có những điểm khác biệt nhất định so với ủy quyền dân
sự.
1.3.1 Đại lý thuế là kênh trung gian trong việc thực hiện các thủ tục về thuế
Việc thực hiện các thủ tục về thuế được tiến hành bởi hai chủ thể là cơ quan
thuế và người nộp thuế. Để giúp cho hai bên dễ dàng trong quá trình thực hiện các
thủ tục về thuế này, đồng thời hạn chế những sai sót có thể phải cần đến sự tham gia
của một bên trung gian nào đó và bên trung gian này trong nhiều trường hợp cũng
đóng vai trò khá quan trọng để thúc đẩy quá trình thực hiện các thủ tục về thuế diễn
ra được nhanh chóng, chính xác và hiệu quả. Bên trung gian ấy chính là đại lý thuế.
Như vậy, ta có thể xác định trong trường hợp này có ba chủ thể xuất hiện trong
quá trình thực hiện các thủ tục về thuế bao gồm cơ quan thuế, người nộp thuế, và
đại lý thuế. Đại lý thuế như là nhịp cầu nối giữa cơ quan thuế và người nộp thuế.
Thông qua đại lý thuế mà cơ quan thuế và người nộp thuế đã xác lập được quyền và
nghĩa vụ của mình.
Dĩ nhiên tính trung gian của đại lý thuế phải được thực hiện theo quy định của
pháp luật, và không phải ai cũng có thể tự tham gia vào mối quan hệ trung gian này.
Những điều kiện, quy định cụ thể sẽ được trình bày ở Chương II của luận văn này.
Như vậy, có thể nói đại lý thuế là chủ thể trung gian giữa tổ chức, cá nhân có
nghĩa vụ nộp thuế gọi chung là người nộp thuế và cơ quan thuế, do vậy trách nhiệm
pháp lý phát sinh trong hoạt động của đại lý thuế ảnh hưởng không nhỏ đến quyền
và lợi ích của người nộp thuế và cơ quan thuế.
1.3.2 Đại lý thuế làm việc theo sự ủy quyền của người nộp thuế
Hoạt động của đại lý thuế phải dựa trên hợp đồng ủy quyền của người nộp
thuế. Khi thực hiện công việc được ủy quyền, đại lý thuế đại diện cho người nộp
thuế để giao dịch với cơ quan thuế. Phạm vi được ủy quyền phải được quy định một
cách chi tiết trong hợp đồng đại lý giữa người nộp thuế và đại lý thuế. Do vậy, đại

lý thuế chỉ được thực hiện các công việc trong phạm vi mà người nộp thuế đã ủy
quyền. Tức là, người nộp thuế đã ủy quyền cho đại lý thuế làm những thủ tục về
thuế nào thì đại lý thuế chỉ được thực hiện đúng những công việc ấy mà thôi. Người
nộp thuế hoàn toàn có quyền quyết định những công việc mà mình sẽ ủy quyền cho
đại lý thuế, công việc ấy có thể là một hành vi riêng lẻ hoặc toàn bộ các công việc
có liên quan đến quá trình nộp thuế. Đại lý thuế không những phải thực hiện đúng
mà còn đủ những gì mà người nộp thuế ủy quyền. Việc thực hiện thiếu, không đúng
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 13

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
các công việc mà người nộp thuế đã ủy quyền sẽ là căn cứ để xem xét xem mức độ
vi phạm hợp đồng đại lý giữa các bên.
Trên thực tế có thể xảy ra trường hợp đại lý thuế thực hiện không đúng, không
đủ hoặc vượt quá phạm vi ủy quyền. Trong trường hợp này sẽ rất khó giải quyết nếu
trong hợp đồng ủy quyền của hai bên không đề cập đến. Bởi vì, Luật quản lý thuế
hiện hành cũng như các văn bản hướng dẫn về hành nghề dịch vụ làm thủ tục về
thuế chưa đề cập đến. Người nộp thuế nếu muốn xác định xem đại lý thuế có thực
hiện đúng và đủ những gì mà mình đã ủy quyền không thì họ có thể liên hệ với cơ
quan thuế.
Như vậy, điều kiện tiên quyết của đại lý thuế là phải có hợp đồng đại lý được
người nộp thuế ủy quyền trước khi tiến hành các hoạt động đại lý thuế. Và đây cũng
là căn cứ quan trọng trong thời điểm hiện tại để xem xét quyền và trách nhiệm của
các bên có liên quan trong mối quan hệ ba bên này.
1.3.3 Phạm vi hoạt động của đại lý thuế do pháp luật quy định
Về nguyên tắc, người nộp thuế có thể ủy quyền cho đại lý thuế thực hiện nhiều

công việc khác nhau. Tuy nhiên, chỉ có một số công việc nhất định mà người nộp
thuế ủy quyền được điều chỉnh bởi Luật quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn thi
hành. Hoạt động của đại lý thuế thực hiện các công việc đó được gọi là hoạt động
đại lý thuế.
Theo Khoản 1, Điều 2, Thông tư 117/2012/TT-BTC quy định phạm vi hoạt
động của đại lý thuế bao gồm các hoạt động:
(1) Thực hiện thủ tục đăng ký thuế.
(2) Khai thuế, nộp thuế.
(3) Quyết toán thuế.
(4) Lập hồ sơ đề nghị miễn, giảm thuế, hoàn thuế.
(5) Thực hiện các thủ tục hành chính khác thay người nộp thuế theo quy định
của Luật quản lý thuế và hợp đồng đại lý đã ký kết. Dĩ nhiên rằng, hai bên có thể
thỏa thuận một số công việc ngoài những công việc được liệt kê như trên. Nhưng,
những công việc ấy không thể nằm ngoài phạm vi những công việc mà đại lý thuế
đã đăng ký theo luật định. Hay nói cách khác, phạm vi họat động của đại lý thuế
không thể tách rời những quy định của luật.
Từ các quy định trên ta có thể thấy quy định của pháp luật hiện hành không
hạn chế các dịch vụ mà đại lý thuế có thể cung cấp cho người nộp thuế chỉ cần các
thỏa thuận ấy không trái pháp luật. Các bên có thể thỏa thuận tất cả các thủ tục về

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 14

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
thuế nếu người nộp thuế có nhu cầu. Điều này cũng có ý nghĩa tích cực trong việc
tạo môi trường pháp lý thông thoáng cho những ai muốn thành lập đại lý thuế.

1.3.4 Sự khác biệt giữa đại lý thuế và đại lý thương mại
Nhìn chung, đại lý thuế và đại lý thương mại đều có những nét đặc trưng của
đại lý như phải có hợp đồng đại lý, vì quyền lợi của bên giao đại lý, hưởng hoa
hồng. Tuy nhiên, do hoạt động của đại lý thuế là hoạt động đặc biệt nên đại lý thuế
có những nét đặc trưng khác đại lý thương mại.
Đại lý thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên giao đại lý và bên đại
lý thỏa thuận việc bên đại lý nhân danh chính mình mua, bán hàng hoá cho bên giao
đại lý hoặc cung ứng dịch vụ của bên giao đại lý cho khách hàng để hưởng thù lao5.
Còn đại lý thuế là tổ chức được người nộp thuế ủy quyền trên cơ sở hợp đồng đại lý
nhân danh người nộp thuế để thực hiện các hoạt động đại lý thuế theo quy định của
Luật quản lý thuế và các văn bản có liên quan.
Như vậy, xét về hình thức cả hai đều là đại lý nhưng xét về bản chất chúng có
một số điểm khác nhau. Sự khác nhau cơ bản giữa đại lý thuế và đại lý thương mại
ở chỗ quan hệ đại lý thuế là quan hệ ủy quyền. Đại lý thuế là một tổ chức được
người nộp thuế ủy quyền thực hiện một số công việc nhất định. Do đó, về nguyên
tắc, người nộp thuế phải chịu trách nhiệm cuối cùng về các hành vi của đại lý thuế
với cơ quan thuế. Trong khi đó, đại lý thương mại lại nhân danh chính mình thực
hiện hợp đồng với khách hàng và chính đại lý thương mại chịu trách nhiệm về hợp
đồng đó. Ngoài ra, giữa đại lý thuế và đại lý thương mại còn có một số sự khác biệt
như sau:
Thứ nhất, về hình thức đại lý: đại lý thuế là đại lý bán hàng. Pháp luật không
quy định về đại lý mua hàng. Mọi đại lý thuế hoạt động đều theo sự ủy quyền trực
tiếp của người nộp thuế. Nói như vậy có nghĩa là đại lý thuế chỉ có thể cung cấp
một dịch vụ về thuế cho người nộp thuế chứ không thể nhận một dịch vụ nào đó
theo sự ủy quyền của người nộp thuế. Ngược lại, đại lý mua bán hàng hóa gồm có
hai hình thức đại lý là đại lý bán hàng và đại lý mua hàng, có mô hình tổng đại lý
mua bán hàng hóa. Các đại lý trực thuộc hoạt động dưới sự quản lý và dưới danh
nghĩa của tổng đại lý mua bán hàng hóa.
Thứ hai, về tư cách của bên giao đại lý: đối với đại lý thương mại, bên giao
đại lý là thương nhân giao hàng hóa cho đại lý bán hoặc giao tiền cho đại lý mua

hoặc là thương nhân ủy quyền thực hiện dịch vụ cho đại lý cung ứng dịch vụ6. Như
5

Điều 166, Luật thương mại năm 2005 số 36/2005/QH11 được Quốc hội khóa XI, kỳ họp thứ 7 thông qua
ngày 14 tháng 6 năm 2005
6
Khoản 1, Điều 167, Luật thương mại năm 2005

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 15

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
vậy, tư cách của bên giao đại lý phải là thương nhân, những người không phải là
thương nhân không thể tiến hành giao đại lý. Nhưng, đối với đại lý thuế, bên giao
đại lý, tức là người nộp thuế có thể là thương nhân cũng có thể không là thương
nhân, miễn sao họ có thu nhập chịu thuế và có nhu cầu sử dụng dịch vụ đại lý thuế
thì họ sẽ có tư cách của bên giao đại lý. Ví dụ, ông A là nông dân, ông được nhận
khối di sản thừa kế 1 tỷ đồng từ người thân. Nếu ông không biết mình có phải thực
hiện nghĩa vụ nộp thuế cho Nhà nước hay không thì ông có thể nhờ tư vấn từ một
đại lý thuế.
Thứ ba, tính đa dạng các hình thức đại lý: đối với đại lý thương mại, pháp luật
thương mại lại quy định các hình thức đại lý rất đa dạng bao gồm đại lý bao tiêu,
đại lý độc quyền, tổng đại lý, và các bên cũng có thể thỏa thuận hình thức đại lý
khác7. Ta có thể thấy, về hình thức đại lý trong loại hình đại lý thương mại rất đa
dạng, và hầu như pháp luật không có sự hạn chế về hình thức đại lý. Thậm chí các
bên còn có thể tự thỏa thuận thêm các hình thức đại lý khác. Tuy nhiên, đối với đại

lý thuế không xuất hiện sự đa dạng các hình thức đại lý như đại lý thương mại. Điều
này có thể được lý giải do tính đặc trưng trong công việc giữa đại lý thuế và đại lý
thương mại có khác nhau nên hình thức đại lý cũng có sự khác nhau là điều dễ hiểu.
Bởi vì, đại lý thuế thực hiện việc cung cấp các dịch vụ làm thủ tục về thuế nên sẽ
không thể nào thành lập đại lý mua hàng như đại lý thương mại được, tương tự cho
hình thức đại lý bao tiêu và tổng đại lý.
Thứ tư, quyền sở hữu trong hai hình thức đại lý. Đối với đại lý thuế, bên giao
đại lý hay nói khác đi là người nộp thuế đang mang tư cách là người thụ trái một
khoản tiền thuế đối với Nhà nước, và ủy quyền cho đại lý thuế thay mình hoàn
thành nghĩa vụ thuế này. Bên giao đại lý trong loại hình đại lý thương mại là người
mang tư cách chủ sở hữu, đó có thể là hàng hóa, cũng có thể là tiền, hoặc là một
dịch vụ. Nói chung, cái mà họ giao cho đại lý là những khoản tài sản thuộc sở hữu
của họ8, không phải là những khoản nợ nghĩa vụ như người nộp thuế.
1.3.5 So sánh hình thức ủy quyền cho đại lý thuế và ủy quyền dân sự
Cũng như các hình thức ủy quyền khác, hình thức ủy quyền của người nộp
thuế dựa trên cơ sở hợp đồng.

7
8

Điều 169 Luật thương mại năm 2005
Điều 170, Luật thương mại 2005

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 16

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
Hợp đồng ủy quyền là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên được ủy quyền
có nghĩa vụ thực hiện công việc nhân danh bên ủy quyền, còn bên ủy quyền phải trả
thù lao, nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định9.
Đại lý thuế hoạt động trên cơ sở hợp đồng đại lý thuế, đây là một loại của hợp
đồng ủy quyền 10. Do đó, các thỏa thuận trong hợp đồng đại lý thuế cũng phải được
xây dựng trên cơ sở các quy định của hợp đồng ủy quyền. Tuy nhiên, do tính chất
đặc thù, nên pháp luật về quản lý thuế yêu cầu việc ủy quyền cho đại lý thuế phải
tuân thủ các quy định chặt chẽ hơn, cụ thể là:
Việc ủy quyền trong dân sự không quy định bên được ủy quyền phải trải qua
đào tạo để có thể thực hiện công việc được ủy quyền. Nghĩa là, người nhận ủy
quyền phải tự xem xét để xác định xem mình có đủ khả năng để thực hiện công việc
được ủy quyền hay không khi giao kết hợp đồng ủy quyền. Nếu họ nhận thấy mình
đã đủ khả năng nhận ủy quyền thì họ hoàn toàn có thể trở thành người được ủy
quyền. Còn trong trường hợp ủy quyền cho đại lý thuế, đại lý thuế tức người nhận
ủy quyền phải trải qua quá trình đào tạo, và được cấp chứng chỉ hành nghề mới có
thể tiến hành giao kết và thực hiện hợp đồng ủy quyền.
Về thời hạn ủy quyền, đối với hợp đồng ủy quyền trong dân sự không bắt buộc
các bên phải thỏa thuận thời hạn ủy quyền. Trong trường hợp các bên không thỏa
thuận thời hạn của hợp đồng ủy quyền thì nó chỉ có giá trị trong thời hạn một năm
kể từ ngày ký kết hợp đồng11. Như vậy, các bên có quyền tự do đơn phương chấm
dứt hợp đồng bất cứ lúc nào, quyền và nghĩa vụ của các bên sẽ được giải quyết theo
hợp đồng và quy định của pháp luật. Trong khi, hợp đồng ủy quyền cho đại lý thuế
theo Khoản 2, Điều 8, Thông tư 117/2012/TT-BTC thì các bên bắt buộc phải thỏa
thuận thời hạn để làm căn cứ chấm dứt hợp đồng. Việc chấm dứt hợp đồng trước
thời hạn chỉ đặt ra khi một trong các bên vi phạm nghĩa vụ đã thỏa thuận trong hợp
đồng. Tuy nhiên, trên thực tế thì hợp đồng đại lý thuế có thể được đơn phương
chấm dứt với điều kiện bên này phải thông báo cho bên còn lại theo thời gian hợp lý
đã quy định trong hợp đồng.
Hợp đồng ủy quyền dân sự có thể có hoặc không có thù lao. Bên ủy quyền chỉ

phải trả thù lao cho bên được ủy quyền khi các bên có thỏa thuận hoặc pháp luật có
quy định. Còn trong hợp đồng đại lý thuế thì luôn có thù lao, bởi vì đây là một trong
những hoạt động kinh doanh của đại lý thuế. Mức thù lao đại lý thuế thông thường

9

Điều 581, Bộ luật dân sự năm 2005 số 33/2005/QH11 đã được Quốc hội khóa XI, kỳ họp thứ 7 thông qua
ngày 14/6/2005
10
Điểm a, Khoản 2, Điều 8, Thông tư 117/2012/TT-BTC
11
Điều 582, Bộ luật dân sự 2005

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 17

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
do đại lý thuế quy định, các bên cũng có thể thỏa thuận về thù lao đại lý trong một
số trường hợp.
Như vậy, mức độ quản lý của Nhà nước đối với hoạt động ủy quyền của người
nộp thuế cho đại lý thuế là rất chặt chẽ. Đó là cơ sở của sự khác biệt giữa hợp đồng
ủy quyền cho đại lý thuế và hợp đồng ủy quyền dân sự.
1.4 Vai trò của đại lý thuế
1.4.1 Đối với người nộp thuế
Đại lý thuế có rất nhiều lợi ích đối với người nộp thuế. Việc sử dụng đại lý
thuế giúp người nộp thuế không phải lo lắng về các thủ tục kê khai thuế, nộp thuế

và hoàn thuế, vv theo đúng quy định của pháp luật. Những công việc này sẽ do đại
lý thuế tiến hành. Điều này có ý nghĩa rất lớn đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ
cũng như các doanh nghiệp lớn. Sử dụng đại lý thuế sẽ giúp doanh nghiệp yên tâm
tập trung vào sản xuất, kinh doanh. Nghĩa vụ thuế là trách nhiệm của công dân và
mỗi doanh nghiệp. Chẳng hạn, trường hợp người dân có thu nhập từ tiền lương, tiền
công cũng ý thức rõ việc phải nộp thuế thu nhập. Song, để nộp thuế cho đúng, cho
đủ, họ phải nắm được hàng chục mẫu biểu khai thuế thu nhập cá nhân. Điều này là
khó khăn với mỗi cá nhân nộp thuế nên việc sử dụng người trợ giúp là bình thường.
Đại lý thuế sẽ là cầu nối giữa cơ quan thuế và người nộp thuế. Đây là mô hình có lợi
cho cả ngành thuế và người nộp thuế.
Hơn thế nữa, khi người nộp thuế sử dụng đại lý thuế sẽ hạn chế việc tiếp xúc
trực tiếp với cán bộ thuế. Do đó, tránh tình trạng nhũng nhiễu, đòi hỏi và "làm luật".
Bởi, phần đông người nộp thuế chưa hiểu rõ các quy định của pháp luật thuế. Nên,
hiện tượng tiêu cực rất có thể sẽ xảy ra. Nếu người nộp thuế sử dụng đại lý thuế thì
sẽ khắc phục được tình trạng này. Bởi vì, nhân viên đại lý thuế là người am hiểu
pháp luật thuế chính vì vậy cán bộ thuế không thể nhũng nhiễu, đòi hỏi.
Đặc biệt, đối với người nộp thuế là các doanh nghiệp nhỏ thì việc lựa chọn đại
lý thuế lại đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn việc họ phải tự bỏ tiền ra để thành lập
một đội ngũ nhân viên kế toán thuế cho chính công ty mình.
1.4.2 Đối với Nhà nước
Đại lý thuế không những chỉ đem lại lợi ích cho riêng người nộp thuế mà nó
còn đóng vai trò không nhỏ cho Nhà nước trong công tác quản lý thuế của mình. Có
thể kể đến một số mặt sau đây:
Thứ nhất, đại lý thuế là công cụ đắc lực của cơ quan thuế trong việc quản lý
thuế. Hay nói cách khác, đại lý thuế là “cánh tay nối dài” của cơ quan thuế. Nói như
vậy có nghĩa là, đại lý thuế đã hỗ trợ cơ quan thuế làm những việc cái mà cơ quan
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 18

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
thuế phải tự làm trước đây. Các công việc ấy có thể bao gồm tư vấn cho người nộp
thuế về thủ tục thuế, vv.
Thứ hai, cơ quan thuế cũng giảm được khối lượng công việc do cán bộ thuế
làm việc với những đơn vị chuyên nghiệp, am hiểu thủ tục thuế. Chuyên viên thuế
cũng không mất nhiều thời gian, công sức giải thích cặn kẽ cho hầu hết người nộp
thuế như trước đây, mà chỉ tập trung vào tư vấn cho những đối tượng không có khả
năng sử dụng dịch vụ làm thủ tục về thuế từ các đại lý thuế; đồng thời, sẽ dành
nhiều thời gian thanh tra, kiểm tra hoạt động kê khai và nộp thuế của người nộp
thuế.
Thứ ba, đại lý thuế còn giúp ngân sách nhà nước thu đủ, người nộp thuế không
vi phạm pháp luật. Với cơ chế hai phần trách nhiệm, một là người nộp thuế sẽ chịu
trách nhiệm nếu họ cố tình cung cấp thông tin sai lệch để nhằm trốn thuế, hay vì
một lý do trục lợi khác. Hai là đại lý thuế cũng sẽ phải chịu trách nhiệm nếu họ có
hành vi thông đồng với người nộp thuế để nhằm gian lận thuế. Đồng thời, sẽ có sự
giám sát từ ba bên Nhà nước và đại lý thuế cùng người nộp thuế nên tình trạng gian
lận thuế sẽ rất khó xảy ra. Theo đó, số lượng thuế Nhà nước thu được sẽ không bị
thất thu, đảm bảo được mục tiêu thu thuế đề ra. Hơn nữa, người nộp thuế cũng sẽ
không vi phạm pháp luật. Do họ đã được sự hỗ trợ của một đội ngũ nhân viên thuế
có sự am hiểu cao trong lĩnh vực này, chính vì vậy họ sẽ không phải vô tình vi
phạm những quy định pháp luật về thuế chẳng hạn như nộp thuế trễ hạn.
1.4.3 Đối với xã hội
Người dân trong xã hội cũng sẽ gián tiếp được hưởng lợi từ những đại lý thuế
này.
Thứ nhất, xã hội sẽ bớt đi một phần gánh nặng ngân sách chi cho công tác
quản lý thuế. Có nghĩa là, khi đại lý thuế phát huy hết vai trò của mình thì cơ quan
thuế có thể được tinh giảm trở nên gọn nhẹ hơn. Bởi vì, như phân tích ở trên đại lý

thuế là một công cụ đắc lực cho cơ quan thuế đồng thời khối lượng công việc đã
được giảm xuống do cán bộ thuế được làm việc với những nhân viên thuế chuyên
nghiệp. Do đó, bộ máy nhân sự của cơ quan thuế hoàn toàn có thể được tinh giảm
đến mức tối đa. Theo đó, ngân sách Nhà nước giảm chi, và xã hội sẽ được hưởng lợi
từ việc này.
Thứ hai, đại lý thuế sẽ giúp cho Nhà nước thu đúng, đủ các khoản thuế, theo
đó tình trạng thất thu thuế sẽ không hoặc ít xảy ra. Với lượng tiền thuế thu được
tăng lên như thế, Nhà nước sẽ có nhiều điều kiện xây dựng nhiều cơ sở hạ tầng như

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 19

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
trường học, bệnh viện, mở rộng đường xá, vv. Như vậy, không thể nói người dân
không được hưởng lợi từ những đại lý thuế này.
1.5 Pháp luật điều chỉnh về đại lý thuế
Trước khi Luật Quản lý thuế ra đời, dịch vụ làm thủ tục về thuế được điều
chỉnh tại Khoản 7, Điều 43, Nghị định 129/2004/NĐ-CP ngày 31/5/2004 của Chính
phủ “quy định và hướng dẫn chi tiết thi hành một số điều của Luật Kế toán áp dụng
trong hoạt động kinh doanh”. Trong đó, chỉ điều chỉnh về thủ tục khai thuế, đây là
một trong những dịch vụ của doanh nghiệp dịch vụ kế toán. Khoản 1, Điều 41 của
Nghị định này quy định: doanh nghiệp dịch vụ kế toán được thành lập và hoạt động
theo quy định của pháp luật với một trong ba hình thức: công ty trách nhiệm hữu
hạn, công ty hợp danh và doanh nghiệp tư nhân. Để thành lập doanh nghiệp dịch vụ
kế toán phải có ít nhất hai người có chứng chỉ hành nghề kế toán, trong đó, một
trong những người quản lý doanh nghiệp phải có chứng chỉ hành nghề kế toán. Như

vậy, để được làm dịch vụ kê khai thuế, doanh nghiệp cần phải có nhân viên được
cấp chứng chỉ hành nghề kế toán, (quy định tại Luật Doanh nghiệp ngày 12/06/1999
và các Nghị định khác của Chính phủ). Tại thời điểm này, các quy định về dịch vụ
làm thủ tục về thuế còn phân tán tại nhiều văn bản pháp luật, tính pháp lý chưa cao,
nội dung còn chưa thống nhất; quyền hạn, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp luật của
các đại lý thuế chưa được quy định đầy đủ, rõ ràng.
Thật ra, trong giai đoạn này, thuật ngữ “đại lý thuế” – “tax agent” vẫn chưa
xuất hiện tại Việt Nam. Cho đến khi Việt Nam gia nhập WTO (World Trade
Organization) thì thuật ngữ “tax agent” đã bắt đầu được sử dụng theo thông lệ
chung của quốc tế12.
Trong trường hợp có doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có nhu cầu thành
lập doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thuế tại Việt Nam thì Việt Nam vẫn cho thành
lập theo đúng cam kết mở cửa thị trường trong đó có dịch vụ làm thủ tục về thuế
theo biểu cam kết dịch vụ đối với dịch vụ thuế CPC 86309 (phụ lục ban hành kèm
theo Nghị định thư gia nhập WTO của Việt Nam) kể từ khi Việt Nam chính thức
gia nhập tổ chức này.
Từ khi Luật quản lý thuế số 78/2006/QH11 được Quốc hội nước Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI thông qua ngày 29 tháng 11 năm 2006 có hiệu lực
ngày 01 tháng 7 năm 2007 thì đại lý thuế chính thức được ghi nhận tại Điều 20 luật
này. Việc cho ra đời đại lý thuế nhằm hạn chế những quy định chưa đầy đủ, chưa rõ
ràng về đại lý thuế, đồng thời đáp ứng được yêu cầu của thực tế khách quan, và phù
12

Trích Báo cáo của Tổng cục thuế trong buổi hội thảo về dịch vụ làm thủ tục về thuế tại Việt Nam ngày 12
tháng 4 năm 2012 tại Hà Nội, với sự tham gia của các chuyên gia về đại lý thuế của Nhật Bản

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 20

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
hợp với xu thế chung của các nước trên thế giới. Ngay sau đó, để cụ thể hóa Điều
này Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 28/2008/TT-BTC ngày 3 tháng 4 năm
2008, hướng dẫn đăng ký hành nghề và hoạt động hành nghề dịch vụ làm thủ tục về
thuế, việc tổ chức thi, cấp, thu hồi chứng chỉ hành nghề dịch vụ làm thủ tục về thuế.
Đây được coi là một sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác quản lý đại lý thuế ở
Việt Nam. Qua đó nâng cao tính pháp lý các quy định về quyền, nghĩa vụ của đại lý
thuế.
Thế nhưng, trong quá trình áp dụng Thông tư 28/2008/TT-BTC đã bộc lộ
nhiều thiếu sót, chưa tạo cơ chế pháp lý hoàn chỉnh cho loại hình đại lý thuế hoạt
động. Thấy được điều này, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 117/2012/TT-BTC
ngày 19 tháng 7 năm 2012, và chính thức có hiệu lực vào ngày 01 tháng 10 năm
2012, thay thế Thông tư 28/2008/TT-BTC. Với thông tư 117/2012/TT-BTC này, rất
nhiều điểm thiếu sót của Thông tư 28/2008/TT-BTC đã được khắc phục, chính điều
này đã thật sự tạo được môi trường pháp lý thông thoáng hơn cho những đối tượng
muốn thành lập đại lý thuế.

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 21

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam

Chương II

QUY CHẾ PHÁP LÝ VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA
ĐẠI LÝ THUẾ TẠI VIỆT NAM
2.1 Điều kiện thành lập và hành nghề đại lý thuế
2.1.1 Điều kiện thành lập đại lý thuế
Luật quản lý thuế năm 2006 quy định: “tổ chức kinh doanh dịch vụ làm thủ tục
về thuế là doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ có điều kiện được thành lập và hoạt
động theo quy định của Luật doanh nghiệp, thực hiện các thủ tục về thuế theo thỏa
thuận với người nộp thuế”13. Thông tư 117/2012/TT-BTC đã giải thích tại Khoản 3,
Điều 2 như sau: “đại lý thuế là doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện để kinh doanh
dịch vụ làm thủ tục về thuế theo quy định tại Luật quản lý thuế và các quy định của
pháp luật khác có liên quan”. Như vậy, theo như Luật quản lý thuế xác định, đại lý
thuế là một trong những loại hình doanh nghiệp, và cụ thể hơn nữa đây là doanh
nghiệp kinh doanh dịch vụ có điều kiện. Vì mang bản chất là một loại hình doanh
nghiệp nên để có thể đi vào hoạt động, đại lý thuế cần phải đảm bảo các quy định
của Luật doanh nghiệp năm 2005 về điều kiện thành lập doanh nghiệp và các quy
định khác về điều kiện để kinh doanh những ngành nghề kinh doanh có điều kiện.
2.1.1.1 Điều kiện kinh doanh ngành nghề kinh doanh có điều kiện
Do đại lý thuế đang kinh doanh những dịch vụ có điều kiện, nên để có thể
được đăng ký kinh doanh và đi vào hoạt động thì trước hết đại lý thuế phải thỏa
mãn những điều kiện kinh doanh này. Điều kiện kinh doanh là yêu cầu mà doanh
nghiệp phải có hoặc phải thực hiện khi kinh doanh ngành nghề cụ thể, được thể hiện
bằng giấy phép kinh doanh, giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh, chứng chỉ
hành nghề, chứng chỉ bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp, yêu cầu về vốn pháp định
và các yêu cầu khác. Theo Điều 7, Nghị định 59/2006/NĐ-CP của Chính phủ, ngày
12 tháng 6 năm 2006, quy định chi tiết Luật thương mại về hàng hóa, dịch vụ cấm
kinh doanh, hạn chế kinh doanh và kinh doanh có điều kiện và được sửa đổi, bổ
sung tại Nghị định số 43/2009/NĐ-CP của Chính phủ ngày 07 tháng 5 năm 2009 thì
những điều kiện ấy bao gồm:
Thứ nhất, hàng hóa, dịch vụ kinh doanh phải đáp ứng đầy đủ các quy định của
pháp luật. Theo đó, các dịch vụ làm thủ tục về thuế do đại lý thuế thực hiện phải

đáp ứng đầy đủ các quy định của Luật quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn thi
hành.
13

Khoản 1, Điều 20, Luật quản lý thuế năm 2006

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 22

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
Thứ hai, chủ thể kinh doanh phải là thương nhân theo quy định của Luật
thương mại. Theo quy định này, chủ thể kinh doanh bắt buộc phải là thương nhân.
Vấn đề đặt ra là ai sẽ được coi là thương nhân? Khoản 1, Điều 6, Luật thương mại
năm 2005 quy định “Thương nhân bao gồm tổ chức kinh tế được thành lập hợp
pháp, cá nhân hoạt động thương mại một cách độc lập, thường xuyên và có đăng ký
kinh doanh”. Như vậy, thương nhân có thể là một tổ chức kinh tế hay một cá nhân.
Đối với những cá nhân hoạt động thương mại một cách độc lập bắt buộc phải có
đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật14. Những chủ thể kinh doanh hàng
hóa dịch vụ thường xuyên, độc lập nhưng không đăng ký kinh doanh sẽ không được
xem là thương nhân. Chẳng hạn, những người buôn chuyến, buôn bán hàng rong,
thực hiện các dịch vụ đánh giày, bán vé số, chữa khóa, sửa chữa xe, trông giữ xe,
rửa xe, cắt tóc, vẽ tranh, chụp ảnh, và các dịch vụ khác có hoặc không có địa điểm
cố định15 vv.
Thứ ba, cơ sở kinh doanh phải bảo đảm các yêu cầu về kỹ thuật, trang thiết bị,
quy trình kinh doanh và các tiêu chuẩn khác theo quy định của pháp luật; địa điểm
đặt cơ sở kinh doanh phải phù hợp với quy hoạch phát triển mạng lưới kinh doanh

hàng hóa, dịch vụ kinh doanh có điều kiện.
Thứ tư, cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật và nhân viên trực tiếp mua bán hàng
hóa, nhân viên trực tiếp thực hiện dịch vụ phải bảo đảm các yêu cầu về trình độ
nghiệp vụ, chuyên môn, kinh nghiệm nghề nghiệp và sức khỏe theo quy định của
pháp luật. Theo quy định này, các nhân viên đại lý thuế phải có chứng chỉ hành
nghề dịch vụ làm thủ tục về thuế do Tổng cục Thuế cấp, và phải có tên trong danh
sách được đăng tải trên trang thông tin điện tử của Tổng cục Thuế.
Thứ năm, thương nhân kinh doanh phải có Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh
doanh trong trường hợp pháp luật quy định phải có Giấy chứng nhận đủ điều kiện
kinh doanh do cơ quan có thẩm quyền cấp khi kinh doanh. Theo đó, đại lý thuế phải
có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh do Sở Kế hoạch và Đầu tư cấp, cũng như
giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh do Cục Thuế cấp tỉnh nơi đại lý thuế đặt
trụ sở chính cấp.
Hơn nữa, trong suốt quá trình hoạt động, đại lý thuế phải thường xuyên bảo
đảm các điều kiện theo quy định của pháp luật về hàng hóa, dịch vụ kinh doanh có
điều kiện16. Thường xuyên bảo đảm ở đây có thể được hiểu là đảm bảo trong một
thời gian nhất định và có thể sẽ có những điểm gián đoạn nhất thời. Không bắt buộc
14

Pháp luật Việt Nam không ghi nhận thương nhân là cá nhân có thể trở thành đại lý thuế.
Khoản 1, Điều 3, Nghị định 39/2007/NĐ-CP ngày 16/3/2007 Nghị định của Chính phủ quy định về hoạt
động thương mại thường xuyên, độc lập không phải đăng ký kinh doanh.
16
Khoản 3, Điều 7, Nghị định 59/2006/NĐ-CP
15

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 23

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
luôn phải đảm bảo các điều kiện ấy trong suốt quá trình kinh doanh. Nhưng theo
người viết, quy định như vậy là chưa hợp lý. Các doanh nghiệp kinh doanh những
ngành nghề có điều kiện cần thiết phải luôn đảm bảo nhưng điều kiện ấy trong quá
trình kinh doanh, những điều kiện ấy không thể gián đoạn. Vậy nên, người viết
nhận thấy nên thay đổi cụm từ “thường xuyên” thành “luôn” sẽ hợp lý hơn.
2.1.1.2 Điều kiện thành lập doanh nghiệp theo Luật doanh nghiệp
Việc thành lập doanh nghiệp được đánh dấu bằng việc được cấp giấy chứng
nhận đăng ký kinh doanh. Nếu chưa được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh
thì xem như họ chưa đủ điều kiện thành lập doanh nghiệp của mình. Theo Điều 24,
Luật doanh nghiệp năm 2005 quy định những điều kiện để được cấp giấy chứng
nhận đăng ký kinh doanh bao gồm:
Ngành, nghề đăng ký không thuộc lĩnh vực cấm kinh doanh. Những ngành
nghề bị cấm kinh doanh bao gồm: kinh doanh khí tài quân dụng, trang thiết bị, kỹ
thuật, khí tài, phương tiện chuyên dùng quân sự, công an; quân trang bao gồm cả
phù hiệu, cấp hiệu, quân hiệu của công an, quân đội, quân dụng cho lực lượng vũ
trang; linh kiện, bộ phận, phụ tùng vật tư và trang thiết bị đặc chủng, công nghệ
chuyên dùng chế tạo chúng; kinh doanh các chất ma túy các loại; kinh doanh các
hóa chất theo bảng 1 (theo công ước Quốc tế); kinh doanh các sản phẩm văn hóa
phẩm đồi trụy, phản động, mê tín dị đoan hoặc có hại tới giáo dục thẩm mỹ, nhân
cách; kinh doanh các loại pháo; kinh doanh các loại đồ chơi, trò chơi nguy hiểm, đồ
chơi, trò chơi có hại tới giáo dục nhân cách và sức khỏe của trẻ em hoặc tới an ninh
trật tự an toàn xã hội; kinh doanh các loại động, thực vật hoang dã, gồm cả vật sống,
và các bộ phận của chúng đã được chế biến thuộc danh mục mà điều ước Quốc tế
mà Việt Nam là thành viên quy định và các loại thực vật, động vật quý hiếm thuộc
danh mục cấm khai thác, sử dụng; kinh doanh mại dâm, tổ chức mại dâm, mua bán
người; kinh doanh dịch vụ tổ chức đánh bạc, gá bạc dưới mọi hình thức; kinh doanh

dịch vụ điều tra bí mật xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp
của tổ chức, công dân; kinh doanh dịch vụ môi giới kết hôn có yếu tố nước ngoài,
kinh doanh dịch vụ môi giới nhận cha, mẹ, con nuôi, nuôi con nuôi có yếu tố nước
ngoài; kinh doanh các loại phế liệu nhập khẩu gây ô nhiễm môi trường; kinh doanh
các loại sản phẩm, hàng hóa, và thiết bị cấm lưu hành, cấm sử dụng hoặc chưa được
phép lưu hành và/hoặc sử dụng tại Việt Nam17. Việc mua bán hàng hóa, dịch vụ
thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh trong một số trường hợp cụ thể
17

Điều 7, Nghị định 102/2010/NĐ-CP ngày 01/10/2010 của Chính phủ hướng dẫn thi hành một số điều của
Luật Doanh nghiệp 2005

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 24

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

Quy chế pháp lý về đại lý thuế tại Việt Nam
phải do Thủ tướng Chính phủ cho phép18. Như vậy, việc kinh doanh dịch vụ làm thủ
tục về thuế không thuộc danh mục ngành nghề bị cấm kinh doanh nêu trên, nên các
đại lý thuế hoàn toàn có thể kinh doanh dịch vụ này.
Tên của doanh nghiệp được đặt theo đúng quy định tại các Điều 31, 32, 33, và
34 của Luật doanh nghiệp 2005. Theo đó, tên của đại lý thuế phải được viết bằng
tiếng Việt, có thể kèm theo chữ số ký hiệu, phải phát âm được và phải có ít nhất hai
thành tố là loại hình doanh nghiệp và tên riêng. Tên đại lý thuế phải được viết và
gắn tại trụ sở chính, chi nhánh, văn phòng đại diện của đại lý thuế. Tên phải được
viết in hoặc được viết trên các giấy tờ giao dịch, hồ sơ tài liệu và ấn phẩm do đại lý
thuế phát hành. Việc đặt tên của đại lý thuế sẽ bị cấm nếu tên được đặt trùng hoặc

gây nhầm lẫn với tên của các đại lý thuế khác đã đăng ký; sử dụng tên cơ quan nhà
nước, đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân, tên của tổ chức chính trị, tổ chức chính
trị - xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội để làm toàn bộ hoặc một
phần tên riêng của đại lý; sử dụng từ ngữ, ký hiệu vi phạm truyền thống lịch sử, văn
hóa, đạo đức và thuần phong mỹ tục của dân tộc. Trong trường hợp, đại lý thuế
muốn đặt tên bằng tiếng nước ngoài thì tiếng nước ngoài ấy là tên được dịch từ
tiếng Việt sang tiếng nước ngoài tương ứng. Khi dịch sang tiếng nước ngoài tên
riêng của đại lý thuế có thể giữ nguyên hoặc dịch theo nghĩa tương ứng sang tiếng
nước ngoài. Tên bằng tiếng nước ngoài của đại lý thuế được viết in hoặc viết với
khổ chữ nhỏ hơn tên bằng tiếng Việt của đại lý thuế tại cơ sở đại lý thuế hoặc trên
các giấy tờ giao dịch, hồ sơ, tài liệu và ấn phẩm do đại lý thuế phát hành. Tên được
viết tắt của đại lý thuế trong trường hợp này sẽ được viết tắt từ tên bằng tiếng Việt
hoặc tên viết bằng tiếng nước ngoài.
Có trụ sở chính theo quy định tại Khoản 1, Điều 35 của Luật doanh nghiệp
2005. Trụ sở chính của của đại lý thuế được hiểu là địa điểm liên lạc giao dịch của
đại lý thuế; phải ở trên lãnh thổ Việt Nam, có địa chỉ được xác định gồm số nhà, tên
phố, hoặc tên xã, phường, thị trấn, huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, tỉnh,
thành phố trực thuộc trung ương; số điện thoại, số fax, thư điện tử (nếu có).
Có hồ sơ đăng ký hợp lệ theo quy định của pháp luật. Hồ sơ hợp lệ là hồ sơ có
đầy đủ giấy tờ theo quy định của Luật doanh nghiệp 2005, có nội dung được kê khai
đầy đủ theo quy định của pháp luật. Việc có bao nhiêu loại giấy tờ để coi là đầy đủ

18

Khoản 2, Điều 5, Nghị định 59/2006/NĐ-CP

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

Trang 25

SVTH: Phạm Hoàng Nhân

LUẬN văn LUẬT tư PHÁP QUY CHẾ PHÁP lý về đại lý THUẾ tại VIỆT NAM

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về