LUẬN văn sư PHẠM vật lý THIẾT kế GIÁO án điện tử CÔNG NGHỆ 11 PHẦN ĐỘNG cơ đốt TRONG sử DỤNG PHẦN mềm LECTURE MAKER

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA SƯ PHẠM
BỘ MÔN SƯ PHẠM VẬT LÝ



LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

NGUYỄN THỊ THÙY TRANG
NGÀNH: SP VẬT LÝ – CÔNG NGHỆ

THIẾT KẾ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ
CÔNG NGHỆ 11 - PHẦN ĐỘNG
CƠ ĐỐT TRONG SỬ DỤNG
PHẦN MỀM LECTURE MAKER

Cần Thơ, 5/ 2013


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA SƯ PHẠM
BỘ MÔN SƯ PHẠM VẬT LÝ



LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

THIẾT KẾ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ
CÔNG NGHỆ 11 - PHẦN ĐỘNG
CƠ ĐỐT TRONG SỬ DỤNG
PHẦN MỀM LECTURE MAKER

GV hướng dẫn:
VƯƠNG TẤN SĨ

Sinh viên thực hiện:

GV phản biện:

NGUYỄN THỊ THÙY TRANG

DƯƠNG BÍCH THẢO

MSSV: 1090320

PHẠM PHÚ CƯỜNG

Ngành học: SP Vật lý – Công nghệ K35

Cần Thơ, 5/ 2013


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài tôi đã gặp không ít những khó khăn, vướng mắc
nhưng nhờ sự nỗ lực của bản thân cũng như sự chỉ bảo tận tình của quý thầy cô, sự
ủng hộ của gia đình và bạn bè, tôi đã hoàn thành tốt đề tài luận văn tốt nghiệp của
mình. Vì vậy, tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến:
- Thầy Vương Tấn Sĩ, người đã hết lòng chỉ dạy, hướng dẫn, đóng góp
những ý kiến quý báu cũng như đã tạo mọi điều kiện để tôi có thể hoàn thành tốt đề tài
luận văn của mình.
- Cô Dương Bích Thảo và thầy Phạm Phú Cường đã nhiệt tình đóng góp ý

kiến để tôi có thể hoàn thành tốt luận văn của mình.
- Gia đình đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, luôn động viên và ủng hộ tôi trong
suốt thời gian học tập cũng như trong thời gian thực hiện đề tài này.
- Cuối cùng tôi xin cảm ơn những người bạn cũng đã ủng hộ và đóng góp ý
kiến cho tôi trong luận văn này.
Một lần nữa tôi xin gửi lời chúc sức khỏe đến quý thầy cô, gia đình và các bạn.
Trân trọng!

Cần Thơ, ngày24 tháng 04 năm 2013
Sinh viên thực hiện

NGUYỄN THỊ THÙY TRANG


NHẬN XÉT CỦA GVHD
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................

......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày … tháng … năm 2013

VƯƠNG TẤN SĨ


NHẬN XÉT CỦA GVPB 1
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................

......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày … tháng … năm 2013

DƯƠNG BÍCH THẢO


NHẬN XÉT CỦA GVPB 2
......................................................................................................................................

......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................

Cần Thơ, ngày … tháng … năm 2013

PHẠM PHÚ CƯỜNG


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
NHẬN XÉT CỦA GVHD
NHẬN XÉT CỦA GVPB 1
NHẬN XÉT CỦA GVPB 2

PHẦN MỞ ĐẦU
I.
II.

LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ..................................................................................... 1
MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ............................................................................. 1

III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU .......................................................................... 2
IV. NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI ................................................................................ 2
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................... 2
VI. CÁC GIAI ĐOẠN THỰC HIỆN ..................................................................... 2
VII. CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................................... 2

PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I: ĐỔI MỚI PPDH CÔNG NGHỆ Ở THPT
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐỔI MỚI PPDH .............................................4
II. ĐỔI MỚI PPDH CÔNG NGHỆ Ở THPT ...................................................... 4
1. Đổi mới phương pháp dạy học môn Công nghệ ở trường phổ thông................ 4
1.1. Cơ sở của việc đổi mới phương pháp dạy học môn Công nghệ .................. 5

1.2. Nguyên tắc đổi mới phương pháp dạy học môn Công nghệ ........................ 5
1.3. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học môn Công nghệ ở trường THPT
...................................................................................................................................... 5
1.4. Nội dung đổi mới phương pháp dạy học môn Công nghệ ........................... 6
2. Dạy học môn Công nghệ theo hướng “tích cực và tương tác” ........................... 6
2.1. Đặc điểm của dạy học tích cực và tương tác ............................................... 6
2.2. Một số giải pháp tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh trong dạy
học môn Công nghệ ..................................................................................................... 7
3. Đổi mới kiểm tra, đánh giá ................................................................................ 12
3.1. Khái quát chung về kiểm tra, đánh giá ........................................................ 13
3.2. Đổi mới kiểm tra, đánh giá .......................................................................... 14
3.3. Các hình thức kiểm tra phổ biến của môn Công nghệ 11 ........................... 14
3.4. Xác định các mức độ nhận thức trong kiểm tra, đánh giá .......................... 15
3.5. Thiết kế đề kiểm tra để đánh giá học sinh ................................................... 16

i


CHƯƠNG II. TỔNG QUAN VỀ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ
I. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG DẠY HỌC ....................... 17
1. Thực trạng và vai trò của việc ứng dụng CNTT trong dạy học.......................... 17
2. Tính sư phạm trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ............. 18
3. Thuận lợi và khó khăn trong việc ứng dụng CNTT trong dạy học .................... 18
3.1. Thuận lợi ...................................................................................................... 18
3.2. Khó khăn ...................................................................................................... 19

II. KHÁI QUÁT VỀ GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ .......................................................... 20
1. Khái niệm GAĐT................................................................................................ 20
2. So sánh GAĐT với giáo án truyền thống............................................................ 20
3. Ý nghĩa của việc sử dụng GAĐT........................................................................ 20

4. Các tiêu chí đánh giá GAĐT............................................................................... 21
5. Quy trình thiết kế GAĐT .................................................................................... 22
6. Một số điểm cần lưu ý khi thiết kế GAĐT ......................................................... 23
7. Những ưu điểm và nhược điểm của việc giảng dạy bằng GAĐT....................... 24
7.1 Ưu điểm.......................................................................................................... 24
7.2 Nhược điểm.................................................................................................... 24

CHƯƠNG III: PHẦN MỀM LECTURE MAKER
I. GIỚI THIỆU ........................................................................................................... 26
II. GIAO DIỆN VÀ CÁC MENU CỦA LECTUREMAKER ................................ 26
1. Giao diện ............................................................................................................. 26
2. Các Menu ............................................................................................................ 27
2.1 Menu LectureMaker....................................................................................... 27
2.2 Menu Home.................................................................................................... 27
2.3 Menu Insert .................................................................................................... 27
2.4 Menu Control................................................................................................. 28
2.5 Menu Design .................................................................................................. 28
2.6 Menu View ..................................................................................................... 28
2.7 Menu Format ................................................................................................. 29
III. HƯỚNG DẪN TẠO NÚT LỆNH TRONG LECTURE MAKER ................. 29
1. Tạo các nút nhấn có chức năng di chuyển giữa các Slide, chạy, ngừng hoặc thoát
khỏi bài giảng................................................................................................................ 29
2. Tạo nút lệnh có chức năng bất kì ........................................................................ 30
IV. CHÈN VĂN BẢN, CÔNG THỨC TOÁN, ẢNH, PHIM, FLASH… .............. 32
1. Chèn văn bản ...................................................................................................... 32
2. Chèn công thức toán học..................................................................................... 32
3. Chèn hình vẽ ...................................................................................................... 33
ii

4. Chèn đồ thị...............................................................................................................35
5. Chèn ảnh ............................................................................................................. 35
6. Chèn video .......................................................................................................... 36
7. Chèn File Flash ................................................................................................... 37
V. NHẬP FILE POWERPOINT, PDF, WEBSITE ................................................ 37
VI. CHÈN CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM ................................................................... 38
1. Chèn câu hỏi trắc nghiệm dạng trả lời ngắn ....................................................... 38
2. Chèn câu trắc nghiệm nhiều lựa chọn................................................................. 40
VII. QUY TRÌNH SOẠN GIÁO ÁN......................................................................... 42
1. Phân tích các bước chính của bài giảng .............................................................. 42
2. Tạo Slide Master để đưa kịch bản của bài giảng vào ......................................... 42
2.1 Tạo File bài giảng mới .................................................................................. 42
2.2 Tạo Slide Master............................................................................................ 43
VII. KẾT XUẤT BÀI GIẢNG................................................................................... 47
1. Kết xuất bài giảng ra định dạng Web.................................................................. 47
2. Kết xuất định dạng SCO ..................................................................................... 48
3. Kết xuất ra gói SCORM...................................................................................... 49
4. Kết xuất ra file chạy .exe .................................................................................... 51

CHƯƠNG IV. THIẾT KẾ BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ SỬ DỤNG
PHẦN MỀM LECTUREMAKER
I. KHÁI QUÁT VỀ PHẦN ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG – CÔNG NGHỆ 11......... 53
1. Vị trí .................................................................................................................... 53
2. Mục tiêu cần đạt.................................................................................................. 53
2.1. Chương Đại cương về động cơ đốt trong ..................................................... 53
2.2. Chương Cấu tạo của động cơ đốt trong ....................................................... 53
2.3. Chương Ứng dụng động cơ đốt trong .......................................................... 53
II. MỘT SỐ BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ TIÊU BIỂU ................................................... 54
Bài 20. Khái quát về động cơ đốt trong .................................................................. 55
Bài 21. Nguyên lí làm việc của động cơ đốt trong ................................................. 62

Bài 27. Hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ xăng............... 81
Bài 28. Hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen ............ 88
Bài 34. Động cơ đốt trong dùng cho xe máy .......................................................... 94
Bài 37. Động cơ đốt trong dùng cho máy phát điện ............................................. 100

PHẦN KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
iii


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Công nghệ là môn học ứng dụng, nghiên cứu việc vận dụng những nguyên lý khoa
học nhằm đáp ứng nhu cầu vật chất, tinh thần của con người. Trong chương trình trung
học phổ thông môn Công nghệ là môn học có ý nghĩa quan trọng, đây là môn học đề cập
đến những kiến thức phổ thông về kỹ thuật, công nghệ liên quan mật thiết đến đời sống
con người. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau, tình hình giảng dạy môn Công
nghệ ở phổ thông, đặc biệt phần Động cơ đốt trong (Công nghệ 11) hiện nay đang gặp
nhiều khó khăn vì phương tiện dạy học chưa được đầu tư đúng mức. Điều đó không
những gây khó khăn cho người dạy mà hoạt động học của HS không đạt được hiệu quả
cao, dễ gây tâm lý chán nản, xem thường môn học này. Điều này tất yếu dẫn đến chất
lượng dạy học không tốt, chưa đáp ứng được mục tiêu đề ra của chương trình. Bên cạnh
đó, đất nước ta đang trong thời kỳ hội nhập và đổi mới, với mục tiêu đề ra là đến năm
2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Sự bùng nổ của
khoa học và công nghệ đã cho ra đời hàng loạt máy móc, thiết bị kỹ thuật. Đặc biệt là sự

phát triển của công nghệ thông tin đã đưa loài người đi vào nền văn minh trí tuệ. Trước
tình hình trên, giáo dục phải đổi mới về nội dung, phương pháp nhằm tạo ra những con
người năng động sáng tạo có thể cạnh tranh trí tuệ trong bối cảnh nhiều nước trên thế giới
đang hướng tới nền kinh tế tri thức. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tiến hành thay đổi
chương trình, sách giáo khoa trong đó có nhiều nội dung kiến thức có tính cập nhật, hiện
đại được đưa vào chương trình giảng dạy. Bên cạnh đó, chương trình SGK mới môn
Công nghệ cũng định hướng mạnh mẽ vào tính thực tiễn, ứng dụng, tăng cường thời gian
thực hành trong quá trình dạy học. Vì thế, để đáp ứng nhu cầu của nền giáo dục hiện nay
đổi mới phương pháp dạy học môn Công nghệ là một việc làm hết sức cần thiết.
Là một giáo viên tương lai nhận thức rõ tầm quan trọng của việc đổi mới phương
pháp dạy học và ứng dụng các phương tiện hiện đại vào dạy học nên tôi đã quyết định
nghiên cứu đề tài: “Thiết kế giáo án điện tử Công nghệ 11- phần Động cơ đốt trong
sử dụng phần mềm LectureMaker” để làm đề tài tốt nghiệp của mình. Hy vọng với
việc ứng dụng phương tiện dạy học hiện đại cùng với việc đổi mới PPDH sẽ góp phần
tạo hứng thú học tập cho học sinh trong quá trình dạy học của tôi trong tương lai.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

- Nghiên cứu đổi mới phương pháp dạy học Công nghệ nhằm phát huy năng lực
sáng tạo trong học tập của học sinh.
- Giới thiệu sơ lược về phần mềm LectureMaker cũng như cách sử dụng phần mềm
này trong việc soạn giáo án điện tử. Thông qua đó sử dụng phần mềm LectureMaker để
soạn giáo án Công nghệ 11- phần Động cơ đốt trong.

GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 1


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

- Nghiên cứu sử dụng một số phần mềm khác hỗ trợ cho việc thiết kế giáo án sử
dụng phần mềm LectureMaker. Nghiên cứu cách thiết kế giáo án theo chuẩn e-learning.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Hoạt động dạy và học của GV và HS nhằm sử dụng phần mềm LectureMaker thiết
kế giáo án điện tử Công nghệ 11- phần Động cơ đốt trong.
IV. NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI
- Nghiên cứu lý luận về đổi mới PPDH.
- Nghiên cứu một số tài liệu để giảng dạy Công Nghệ 11.
- Nghiên cứu nội dung, phương pháp và thiết kế giáo án các bài trong phần Động cơ
đốt trong - SGK Công nghệ 11.
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Nghiên cứu lý luận: sử dụng SGK, các tài liệu BDGV, các tài liệu chuyên đề, các
sách về lý luận dạy học…
- Nghiên cứu các nguồn tài liệu, hình ảnh, video, flash trên Internet.
- Tổng kết kinh nghiệm.
VI. CÁC GIAI ĐOẠN THỰC HIỆN
- Gặp và trao đổi với thầy hướng dẫn, nhận đề tài.
- Nghiên cứu lý thuyết: đọc các tài liệu có liên quan đến hướng nghiên cứu đề tài.
- Xây dựng cơ sở lý thuyết.
- Nghiên cứu và thiết kế giáo án Công nghệ 11- phần Động cơ đốt trong bằng phần
mềm LectureMaker.
- Chỉnh sửa, hoàn chỉnh luận văn, báo cáo thử.
- Bảo vệ luận văn.
VII. CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Công nghệ
Công nghệ thông tin
Giáo viên

Học sinh
Phương pháp
Phương pháp dạy học
Lý luận dạy học
Phương tiện dạy học
Sách giáo khoa
Sách giáo viên
Thiết bị dạy học
Trung học phổ thông
Trắc nghiệm khách quan

GVHD: Vương Tấn Sĩ

CN
CNTT
GV
HS
PP
PPDH
LLDH
PTDH
SGK
SGV
TBDH
THPT
TNKQ

Trang 2

Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

Quá trình dạy học

QTDH

Lí luận dạy học

LLDH

Giáo án điện tử
Bài giảng điện tử

GAĐT
BGĐT

Máy vi tính
Hệ thống nhiên liệu

MVT
HTNL

Động cơ đốt trong

ĐCĐT

GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 3


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I. ĐỔI MỚI PPDH CÔNG NGHỆ Ở THPT
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐỔI MỚI PPDH
Chương trình giáo dục giáo dục phổ thông ban hành kèm theo Quyết định số
16/2006/QĐ – BGDĐT ngày 5/6/2006 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT. Rút kinh nghiệm từ
những lần thay sách trước đây, việc đổi mới chương trình, SGK lần này đặt trọng tâm vào
việc đổi mới phương pháp dạy học. Chỉ có đổi mới căn bản phương pháp dạy và học
chúng ta mới có thể tạo được sự đổi mới thực sự trong giáo dục, mới có thể đào tạo lớp
người năng động sáng tạo, có tiềm năng cạnh tranh trí tuệ trong bối cảnh nhiều nước trên
thế giới đang hướng tới nền kinh tế tri thức.
Định hướng đổi mới PPDH đã được xác định trong Nghị quyết Trung ương khóa
VII (1 - 1993), Nghị quyết Trung ương khóa VII (12 - 1996) được thể chế hóa trong Luật
giáo dục (2005), được cụ thể hóa trong các chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đặc biệt
chỉ thị số 1 (4 – 1999).
Luật giáo dục, điều 28.2 đã ghi “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy
tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng
lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức
vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS.”
Với mục tiêu giáo dục phổ thông là “giúp HS phát triển toàn diện về đạo đức, trí
tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động
và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư
cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho HS tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống
lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.”

Cốt lõi của đổi mới PPDH là hướng tới hoạt động học tập tích cực, chủ động,
chống lại thói quen học tập thụ động.
II. ĐỔI MỚI PPDH CÔNG NGHỆ Ở THPT
1. Đổi mới phương pháp dạy học môn Công nghệ ở trường phổ thông
1.1. Cơ sở của việc đổi mới phương pháp dạy học môn Công nghệ
* Về mặt lí luận
- Đòi hỏi của xã hội, tính quy định của xã hội với giáo dục được biểu hiện cụ
thể tại các quy định trong Luật Giáo dục, chỉ thị của Đảng, Quốc hội, Nhà nước và của
ngành về mục tiêu, nội dung, PP giáo dục phổ thông…
- Sự phát triển không ngừng của Khoa học và Công nghệ làm cho nội dung DH
ngày càng gia tăng cả về chiều rộng và chiều sâu, xuất hiện mâu thuẫn với thời gian và
điều kiện DH cụ thể (đội ngũ GV cơ sở vật chất, quản lí giáo dục ở THPT…).
- Công nghệ là một môn học ứng dụng, do đó cần vận dụng PP và kĩ thuật DH
theo hướng hành động.
GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 4


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

* Về mặt thực tiễn
- Tâm lí xã hội (thi cử) làm cho HS không quan tâm học đều cho các môn học.
- Đội ngũ GV chưa được đào tạo, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức theo chương
trình và SGK mới của cấp học.
- PPDH phần lớn GV hiện nay là hướng vào người dạy, HS luôn trong trạng
thái thụ động, phải ghi nhớ máy móc những tri thức mặc định, có sẵn trong SGK; do đó
chưa đáp ứng được mục tiêu của chương trình SGK mới cũng như nhu cầu xã hội.

1.2. Nguyên tắc đổi mới phương pháp dạy học môn Công nghệ
Quan điểm chung về đổi mới PPDH môn Công nghệ:
- Đổi mới PPDH phù hợp với xu thế chung đổi mới PPDH của cấp, bậc học. Xu
thế chung đó là phải tích cực hóa hoạt động của HS; nghĩa là tích cực hóa “trạng thái hoạt
động học tập mà nó được đặt trưng bởi khát vọng học tập, sự cố gắng trí tuệ với nghị lực
cao trong quá trình nắm vững kiến thức cho chính mình”.
- Đổi mới PPDH phải xuất phát từ mục tiêu và hướng tới mục tiêu, chương
trình, nội dung SGK mới của môn Công nghệ ở trường phổ thông.
- Đổi mới PPDH phải tính đến điều kiện DH thực tế của môn học (trình độ kiến
thức, kĩ năng và tâm sinh lí HS, cơ sở vật chất…) ở trường phổ thông.
1.3. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học môn Công nghệ ở trường THPT
- Đổi mới PPDH nói chung đang diễn ra theo nhiều quan điểm, xu hướng hay
cách tiếp cận khác nhau (tiếp cận nội dung, tiếp cận mục tiêu, tiếp cận công nghệ, tiếp
cận phát triển, tiếp cận theo nguyên lí quá trình…) với những biểu hiện đa dạng.
- Định hướng chung cho việc đổi mới PPDH ở trung học phổ thông hiện nay là:
“PP giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS,
phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng PP tự học, rèn luyện kĩ năng
vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú
trong học tập cho HS” (điều 24.2 – Luật giáo dục).
- Cốt lõi của đổi mới PPDH hiện nay là làm thế nào để phát huy được tính tích
cực, chủ động, sáng tạo của HS trong học tập, chống lại thói quen học tập thụ động đang
tồn tại phổ biến hiện nay. Nói cách khác là phải tích cực hóa hoạt động nhận thức của HS
(có thể nói ngắn gọn là tích cực hóa HS). Cơ sở pháp chế của định hướng trên là: dựa vào
mục tiêu giáo dục phổ thông; yêu cầu nội dung, PP giáo dục phổ thông, Luật giáo dục
cũng như Nghị quyết 40/2000/QH 10 về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông…
nhằm khắc phục những mặt còn hạn chế của chương trình, SGK, tăng cường tính thực
tiễn, kĩ năng thực hành, năng lực tự học, coi trọng kiến thức về khoa học xã hội và nhân
văn; đồng thời bổ sung những thành tựu khoa học và công nghệ hiện đại phù hợp với khả
năng tiếp thu của HS.

GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 5


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

1.4. Nội dung đổi mới phương pháp dạy học môn Công nghệ
Đổi mới cả mặt bên ngoài (cách dạy của GV) và mặt bên trong của PPDH (ý thức
về hình thức vận động của nội dung).
Từ những đổi mới về mục tiêu, chương trình, kế hoạch DH nêu trên, mặt bên trong
của PPDH môn Công Nghệ, có thể được đổi mới theo các nội dung sau:
- Công nghệ là môn học có tính thực tiễn cao. Do đó trong mỗi giờ học, GV
không nên chỉ trình bày lý thuyết một chiều mà cần nêu các vấn đề, đặt ra những câu hỏi
để HS vận dụng những hiểu biết, kinh nghiệm của bản thân để tiếp thu được những cấp
học dưới, tình hình thực tiễn cuộc sống để GQVĐ được đặt ra. Khi giảng dạy những
nguyên lí sản xuất GV không dừng ở mức độ hiểu mà phải giúp HS vận dụng các kiến
thức về nguyên lí để giải thích hiện tượng, các biện pháp kĩ thuật trong thực tế. Có như
vậy mới khắc sâu được kiến thức và làm cho HS hứng thú với giờ học môn Công nghệ.
- Tăng cường trực quan, thực hành trong mỗi giờ học. Đối với các giờ học lí
thuyết GV cần hướng dẫn cho HS quan sát, phân tích những hình minh họa, những số
liệu, tư liệu được trình bày trong SGK và các biểu bảng, hạn chế kiểu dạy chay. Thực
hiện nghiêm túc các tiết thực hành. Khi tổ chức cho HS thực hành GV cần liên hệ kiến
thức lí thuyết với thực hành, hướng dẫn các thao tác chuẩn xác theo đúng quy trình, thực
hiện đầy đủ các bước trong quy trình hướng dẫn, tổ chức giờ học thực hành theo hướng
dẫn tạo điều kiện cho HS thực hiện nội dung một cách tự giác, tích cực, sáng tạo.
- Trong các giờ học môn Công nghệ, GV giữ vai trò làm người hướng dẫn, tổ
chức cho HS thu nhận thông tin, hình thành kĩ năng thông qua việc tổ chức giờ học dưới

nhiều hình thức tích cực như thảo luận theo nhóm, tổ, học trên lớp, học ngoài thực tế, kết
hợp học kiến thức với rèn luyện kĩ năng, lí thuyết với thực hành thí nghiệm; làm việc với
SGK… Chú trọng hướng dẫn những vấn đề có tính ứng dụng cao trong sản xuất hoặc
trong cuộc sống hàng ngày.
2. Dạy học môn Công nghệ theo hướng “tích cực và tương tác”
2.1. Đặc điểm của dạy học tích cực và tương tác

- HS được đặt vào vị trí trung tâm của quá trình dạy học, tính tích cực của chủ
thể (HS) phải được khơi dậy, duy trì trong suốt quá trình học tập. Nó được biểu hiện ở sự
hứng thú (tập trung chú ý, khắc phục khó khăn và sự cố gắng cao về hoạt động trí tuệ và
hành động vật chất…); ở sự chuyển yêu cầu thành ham muốn, thành động cơ và mục đích
học tập; ở sự chủ động tham gia giải quyết các nhiệm vụ học tập của mỗi học sinh.
- Xảy ra sự tương tác nhiều chiều giữa các yếu tố của hệ thống DH (giáo viên,
học sinh, nôi dung học tập…; nghĩa là ở đây có sự kết hợp nhiều PPDH khác nhau (diễn
giảng, đàm thoại, trực quan, thí nghiệm - thực hành, tình huống giải quyết vấn đề…).
- Phải có sự thiết kế hoạt động học - dạy để rèn luyện phương pháp tự học tự
đánh giá cho HS. Vì thế mục tiêu của bài dạy cần được xác định một cách cụ thể, rõ ràng,
GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 6


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

lượng hóa để có thể thực hiện được qua các hoạt động cụ thể.
- Một số tiêu chí đánh giá tính tích cực nhận thức của HS trong DH môn CN:
+ Sự tập trung chú ý vào nhiệm vụ học tập.
+ Khả năng định hướng nhanh vào nhiệm vụ học tập.

+ Có các biểu hiện của sự hứng thú học tập.
+ Tự giác thực hiện nhiệm vụ học tập.
+ Độc lập hành động.
+ Hăng hái tham gia trao đổi, thảo luận chủ động nêu vấn đề, câu hỏi và sẵn
sàng bày tỏ ý kiến quan điểm của mình.
+ Khắc phục khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ học tập.
+ Suy nghĩ và giải quyết vấn đề một cách sáng tạo. [1. tr 54]
2.2. Một số giải pháp tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh trong dạy
học môn Công nghệ
Giải pháp 1: Thiết kế, xác định mục tiêu bài dạy cho người học
Có 2 cách xác định mục tiêu của bài dạy:
* Cách 1: Xác định mục tiêu cho người dạy:
- Theo cách này, thường viết:
+ Bài học này thường trang bị, cung cấp … cho HS…
+ Bài học này nhằm hình thành, rèn luyện … cho HS …
- Các động từ chỉ hành động trên thường khó định lượng, không rõ ràng
nên phải chỉ rõ yêu cầu của bài để diễn tả mức độ cần đạt được của các mục tiêu trên đối
với HS (HS phải….)
* Cách 2: Xác định mục tiêu cho người học:
- Theo cách này, thường viết: Học xong bài này, HS phải đạt được các
mục tiêu cụ thể sau:
+ Về kiến thức/ nhận thức (chỉ rõ mức độ, nội dung, điều kiện…)
+ Về kĩ năng/ hành động (chỉ rõ mức độ, nội dung, điều kiện…)
+ Về thái độ/ tình cảm (chỉ rõ mức độ, nội dung, điều kiện…)
Việc xác định rõ mục tiêu cho mỗi bài dạy cụ thể cần dựa vào chương trình, phân
phối chương trình, SGK, SGV và các tài liệu khác có liên quan đồng thời phải dựa trên
trình độ HS của lớp học.
Yêu cầu đối với việc xác định mục tiêu bài dạy:
- Đủ và đúng loại mục tiêu (kiến thức, kĩ năng, thái độ); tùy theo vào đặc điểm
của bài dạy (lí thuyết, thực hành, kiểm tra…) mà mục tiêu thành phần này được xác định

ở mức độ khác nhau.
- Rõ ràng, tường minh và đánh giá được.
- Khả thi.
GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 7


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

Có thể tham khảo cách phân chia các loại và mức độ/thứ bậc của mục tiêu dạy
học phỏng theo cách làm của BS.Bloom:
Loại
mục
tiêu

Mục tiêu kiến thức
(nhận thức)

Mục tiêu kỹ năng
(hành động)

Mục tiêu thái độ
(tình cảm)

Thứ bậc
Biết, nhận biết, nhớ: Bắt chước, làm theo: Định
1

Hiểu,

3

4

5

tiếp

Kể tên, liệt kê, mô tả, Lặp lại được hành nhận: Chú ý, quan tâm
phát biểu, tái hiện lại, động qua quan sát, có chủ định đến đối
... được đối tượng.

2

hướng,

thông

hướng dẫn trực tiếp.

tượng.

hiểu: Thao tác, làm được: Đáp ứng, phản ứng: Ý

Hiểu, giải thích, minh Thực hiện đúng trình thức được, biểu lộ cảm
hoạ, nhận biết, phán tự hành động đã được xúc về đối tượng (trả
đoán,... về đối tượng quan sát, hướng dẫn lời, hợp tác, ...).

bằng ngôn ngữ của trước đó (hình dung
mình.
được).
Áp dụng, vận dụng:
Phân biệt, chỉ rõ, xử lí,
phát triển … về đối
tượng trong tình huống
cụ thể.

Chính xác: Hành động
hợp lí, loại bỏ động tác
thừa, tự điều chỉnh
hành động.

Chấp nhận: Nhận xét,
bình luận, thể hiện
quan điểm (thừa nhận,
hứng thú, hưởng ứng)

Phân tích: Xác định,
phân biệt, so sánh,
phân loại các yếu tố,
bộ phận của đối tượng.

Biến hoá, phân chia
hành động: Tự phân
chia hành động thành
các yếu tố hợp lí, đúng
trình tự.

Tổ chức, chuyển hoá:
Chấp nhận giá trị, đưa
nó vào hệ thống giá trị
của bản thân, bảo vệ.

Tổng hợp: Tóm tắt, kết
luận, giải quyết, hình
thành nên đối tượng
hoàn chỉnh.

Thành thạo, kĩ xảo: Chuẩn định, đánh giá:
Chuyển tiếp linh hoạt Ham mê, niềm tin, ý
các hành động, giảm chí, quyết định.
thiểu sự tham gia của
ý thức, tự động hoá.

6

Đánh giá: Phán xử,
quyết định, lựa chọn ...
về đối tượng.

Theo bảng này, GV có thể tự đối chiếu để xác định mục tiêu của mỗi bài,
chương. Mỗi mục tiêu được xác định và diễn đạt bằng một câu (thường là câu khẳng
GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 8


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

định). Ở mỗi thứ bậc của từng loại mục tiêu đều có một số động từ chỉ mức độ cần đạt
được của kết quả học tập ở các mức khác nhau để GV lựa chọn, giữa các bậc này thường
có sự giao nhau nên có thể có những động từ xuất hiện ở hai bậc liên tiếp. [1. tr 56-57]
Giải pháp 2: Thiết kế bài dạy môn Công nghệ
Môn Công nghệ có hai loại bày giảng cơ bản là bài lí thuyết và bài thực hành.
Giữa chúng có sự khác nhau đáng kể về mục tiêu, nội dung và cách tiến hành. Vì thế cần
xem xét riêng giai đoạn thiết kế của mỗi bài này.
a) Thiết kế bài dạy lí thuyết
Bài lí thuyết có thể thiết kế theo trình tự sau:
Xác định mục tiêu bài dạy

Xác định công việc chuẩn
bị của GV và HS

Thiết kế các hoạt động DH

Đánh giá kết quả bài dạy
Bước 1: Xác định mục tiêu bài dạy, trong đó chú trọng mục tiêu kiến thức,
tham khảo bảng các bậc nhận thức của Bloom và đối chiếu với mặt bằng trình độ HS để
quyết định thứ bậc cụ thể của mục tiêu.
Bước 2: Xác định công việc chuẩn bị của GV và HS cho bài dạy, có thể là
các phương tiện, đồ dùng DH, các phiếu học tập…
Bước 3: Thiết kế các hoạt động DH cụ thể. Đây là bước đặc trưng nhất trong
đó cần chuyển từ cách thiết kế nội dung trong SGK sang việc thiết kế theo các hoạt động
DH. Mỗi bài học có thể gồm các hoạt động chính sau:
- Hoạt động tổ chức và đặt vấn đề cho bài mới.
- Hoạt động GQVĐ (hoạt động trọng tâm có thể gồm nhiều hoạt động thành

phần, mỗi hoạt động thành phần cũng có thể lại được chia thành các công việc hay các
hành động cụ thể).
- Hoạt động tổng kết và vận dụng những tri thức thu được.
Để các hoạt động nói trên được sắp xếp theo một trình tự hợp lí, có thể lập
một graph nội dung bài dạy, tức là sơ đồ mô tả cấu trúc nội dung (tiến trình xây dựng
kiến thức) và mối liên hệ giữa các đơn vị kiến thức trong bài. Dựa và sơ đồ này thiết kế
thành các hoạt động tương ứng. Mỗi hoạt động phải trả lời các câu hỏi: mục tiêu cụ thể
GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 9


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

của hoạt động? Cần tạo nhu cầu hoạt động cho HS như thế nào? Cần sử dụng những
phương tiện, đồ dùng DH nào? Những khó khăn nào có thể xảy ra và cách giải quyết?
Những việc làm cụ thể của GV và HS (quan sát, mô tả, vẽ hình, ghi chép, đặt và trả lời
câu hỏi, nhận xét, giải thích, nêu kết luận, liên hệ thực tế…).
Bước 4: Đánh giá kết quả bài dạy: có thể đánh giá thông qua từng hoạt động
trên hay một nhiệm vụ tổng hợp nào đó (câu hỏi, bài tập hoặc liên hệ vận dụng...). Kết
hợp đánh giá của GV với tự đánh giá của HS để có những động viên kịp thời qua từng
hoạt động sẽ có tác dụng làm tăng trách nhiệm và hứng thú học tập của HS.[1. tr 59-60]
b) Thiết kế bài dạy thực hành
Mục tiêu chủ yếu của DH thực hành là củng cố lí thuyết và rèn luyện kĩ năng
cho HS. Do đó, cấu trúc bài dạy thực hành phải hướng tới những mục tiêu này. Kĩ năng
có nhiều loại: kĩ năng chung, kĩ năng chuyên biệt..., nhưng chúng được hình thành theo
những quy luật chung trong các điều kiện xác định. Có thể tham khảo sơ đồ cấu trúc bài
dạy thực hành:

HS

Lĩnh hội hiểu
biết, lí thuyết

Quan sát,
bắt chước

Luyện tập

KQ

Hình ảnh, biểu
tượng vận động

Hoạt động,
vận động

Kĩ năng

GV

Phục hồi kiến
thức, kĩ năng

Biểu diễn
hành động

Huấn luyện

Sơ đồ trên cho thấy cấu trúc bài dạy thực hành có thể gồm 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Hướng dẫn ban đầu nhằm tạo hình ảnh, biểu tượng vận động và
chuyển chúng thành động hình hành động về công việc cần thực hiện, gồm có các việc
sau:
- GV nêu rõ mục tiêu cụ thể của bài học (Cần hoàn thành công việc gì?
Hình thành kĩ năng gì? Thời gian và mức độ cần hoàn thành? Điều kiện thực hiện? Tiêu
chí và cách đánh giá?...).
- Kiểm tra, hồi phục lại những kiến thức – kĩ năng có liên quan đến bài thực
hành, cung cấp hiểu biết và những hướng dẫn mới cần thiết.
- Nêu khái quát trình tự công việc, phương tiện, cách thức tiến hành các
thao tác, động tác chính… Có thể dùng các biểu mẫu, sơ đồ, sản phẩm mẫu… để minh
họa. Tùy điều kiện cụ thể của bài dạy mà áp dụng một trong ba mức độ sau:
+ Mức 1: GV nêu toàn bộ quy trình và làm mẫu, HS luyện tập theo quy
trình.
GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 10


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

+ Mức 2: GV nêu một phần quy trình và làm mẫu, HS xây dựng tiếp quy
trình và luyện tập.
+ Mức 3: GV hướng dẫn HS xây dựng quy trình và kế hoạch thực hiện.
- GV biểu diễn hành động mẫu và kiểm tra kết quả của giai đoạn này.
Giai đoạn 2: Giai đoạn thực hành nhằm hình thành kĩ năng ban đầu
Giai đoạn này được thực hiện tùy theo mục tiêu, nội dung bài thực hành
(đặc điểm của từng loại kĩ năng cần luyện tập, số lượng HS tham gia, cơ sở vật chất của

lớp học…). Các hoạt động chính gồm:
- Phân vị trí, vật liệu, dụng cụ (theo cá nhân hoặc theo nhóm HS).
- HS tổ chức làm việc, tái hiện, bắt chước hành động mẫu của GV, quan sát
các phương tiện trực quan hoặc bản hướng dẫn và luyện tập theo trình tự công việc được
giao.
- GV theo dõi, uốn nắn, hướng dẫn thường xuyên và kiểm tra từng bước,
từng phần công việc của HS (có thể dùng phiếu theo dõi, bảng kê để ghi lại kết quả quan
sát của GV đối với từng HS hoặc nhóm HS theo các nhiệm vụ được giao để có tư liệu cụ
thể cho bước nhận xét đánh giá sau này). Đặc biệt chú ý hướng dẫn HS tự kiểm tra và
điều chỉnh hành động.
Giai đoạn 3: Giai đoạn kết thúc và đánh giá, gồm các hoạt động sau:
- GV yêu cầu HS ngừng luyện tập và tự đánh giá kết quả (qua phiếu thực
hành, bản báo cáo – thu hoạch, so sánh và thảo luận nhóm...).
- GV đánh giá kết quả thực hành (thông qua kết quả đánh giá của HS, báo
cáo hoặc sả phẩm thực hành…) kết hợp với quá trình theo dõi ở giai đoạn trên.
- HS thu dọn vật liệu, dụng cụ, vệ sinh lớp.
Hiện nay tồn tại nhiều hình thức trình bày hoạt động dạy học khác nhau. Do
đó cần chú ý sự tương ứng:
- Theo từng cột từ trên xuống.
- Theo từng đơn vị kiến thức (hoạt động) theo các hàng ngang.
- Kế hoạch bài dạy cần được rút kinh nghiệm, chỉnh sửa sau mỗi lần sử
dụng.
Giải pháp 3: Khai thác các phương tiện, kĩ thuật dạy theo hướng tích cực
hóa người học
Cần khẳng định rằng, để tích cực hóa HS không thể áp dụng một PPDH
chuyên biệt, cụ thể nào mà phải kết hợp và khai thác những lợi thế, ưu điểm của nhiều
PPDH khác nhau (các PP dùng lời, các PPDH dùng phương tiện trực quan, các PPDH
thực hành, các lý thuyết DH theo tình huống, DH nêu và GQVĐ…) cho phù hợp với điều
kiện cụ thể.

GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 11


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

a) PP trực quan kết hợp với đàm thoại
PP này được áp dụng khi cần:
- Nhớ những kiến thức, kĩ năng có liên quan đến bài học.
- Xây dựng quy trình hành động.
- Đề xuất, lựa chọn PP (vật liệu, phương tiện, điều kiện) hành động.
Mối liên hệ giữa kiến thức, kỹ năng đã có của HS với nội dung bài học là
yếu tố cơ bản đảm bảo sự thành công của PP đàm thoại. Do đó cần phải:
- Biết được mặt bằng trình độ hiện có và nhu cầu cụ thể của HS đối với
mỗi bài học.
- Phân tích nội dung bài học để tìm ra mối liên hệ giữa nội dung này với
kinh nghiệm, hiểu biết của HS.
- Đặt câu hỏi vấn đề sao cho HS chấp nhận mối liên hệ đó một cách tự
nhiên lôgic, kích thích tò mò, ham hiểu biết của các em. Câu hỏi dễ hoặc khó quá đều
khống có sự thu hút đối với HS.
- Hình dung những khó khăn sai lầm mà HS có thể mắc phải khi tư duy,
suy nghĩ giải quyết vấn đề, nguyên nhân của những khó khăn sai lầm đó; thời điểm và
cách gợi ý, giúp đỡ cần thiết…
- Nhận xét câu trả lời, động viên kịp thời những ý tưởng, đề xuất của HS.
- Tạo dựng, duy trì mối quan hệ hợp tác tích cực giữa thầy và trò trong
quá trình DH. [1. tr 63]
b) DH theo nhóm

Bản chất của DH theo nhóm:
- Lớp học chia thành nhóm nhỏ (thường từ 2 đến 6 HS); trao đổi, thảo luận
những vấn đề đặt ra sau đó cử đại diện trình bày trước lớp để cả lớp thảo luận.
- Các nhóm được phân chia một cách ngẫu nhiên hoặc chủ ý, ổn định trong
cả tiết học hay thay đổi theo từng phần của tiết học.
- Các nhóm có thể được giao cùng một nhiệm vụ hoặc những nhiệm vụ khác
nhau.
- Mỗi thành viên trong nhóm được phân công hoàn thành một phần việc. Mọi
người phải làm việc tích cực không ỷ lại vào một vài người có hiểu biết rộng và năng
động hơn.
- Kết quả làm việc của mỗi nhóm đóng góp vào kết quả học tập chung của cả
lớp. [1. tr 64]
3. Đổi mới kiểm tra, đánh giá
Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu: “Đổi mới kiểm tra, đánh giá phải gắn với việc
thực hiện cuộc vận động “Nói không với tiêu cực trong thi cử …”; Phải đảm bảo sự cân
đối các yêu cầu kiểm tra về kiến thức, rèn luyện kỹ năng và yêu cầu về thái độ đối với
GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 12


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

học sinh và hướng dẫn học sinh tự đánh giá kết quả học tập, rèn luyện năng lực tự học
và tư duy độc lập” (Thông báo 287/TB-BGD ĐT ngày 5/5/2009 của Bộ Giáo dục và Đào
tạo về đổi mới kiểm tra đánh giá thúc đẩy đổi mới PPDH)
3.1. Khái quát chung về kiểm tra, đánh giá
Trong giáo dục thì chuẩn tiêu chí đánh giá là mục tiêu giáo dục đã được cụ thể

hóa thành mục tiêu cụ thể về kiến thức, kĩ năng và thái độ của môn học. Để có thể đo
được kết quả học tập thì cần phải lượng hóa các tiêu chí. Chức năng đánh giá trong giáo
dục là chức năng cơ bản vì phát hiện được thực trạng về kiến thức, kĩ năng thái độ của
HS. Thông qua việc kiểm tra xác định mức độ đạt được và khả năng tiếp tục học tập của
HS, đồng thời cũng là một phương pháp để kiểm tra hoạt động giảng dạy của GV, nhà
trường. Đánh giá kết quả học tập là một bộ phận của dạy học. Đánh giá là khâu cuối cùng
của một giai đoạn DH và là khởi đầu của một giai đoạn DH tiếp theo. Đánh giá kết quả
học tập của HS có tính độc lập tương đối với quá trình học tập; đánh giá phải căn cứ vào
các mục tiêu của môn học, của các phần, các chương và của từng bài cụ thể. Nó không
phụ thuộc vào chủ quan của người dạy cũng như các nhà quản lí quá trình DH, nên có tác
động điều chỉnh định hướng, hạn chế được tình trạng tùy tiện trong việc thực hiện kế
hoạch DH.
3.2. Đổi mới kiểm tra, đánh giá
* Mục tiêu đổi mới kiểm tra, đánh giá
- Đánh giá đúng thực chất trình độ, năng lực người học; kết quả kiểm tra, thi đủ
tin cậy để xét lên lớp, tốt nghiệp, làm một căn cứ xét tuyển sinh.
- Tạo động lực đổi mới PPDH góp phần nâng cao chất lượng DH.
- Giảm áp lực thi cử, tạo thuận lợi và đảm bảo tốt hơn lợi ích của người học.
* Yêu cầu kiểm tra, đánh giá
- Căn cứ vào chuẩn kiến thức và kĩ năng của từng môn học ở từng lớp; yêu cầu
cơ bản cần đạt về kiến thức, kĩ năng thái độ của HS sau mỗi lớp, mỗi giai đoạn, mỗi cấp
học.
- Phối hợp kiểm tra đánh giá thường xuyên và định kì, giữa đánh giá của GV và
tự đánh giá của HS, giữa đánh giá của nhà trường và của gia đình, cộng đồng.
- Đánh giá kịp thời, có tác dụng giáo dục và động viên, giúp HS sửa chữa thiếu
sót.
- Đánh giá hoạt động DH không chỉ đánh giá thành tích học tập của HS mà còn
bao gồm đánh giá quá trình DH nhằm cải tiến quá trình DH.
- Đánh giá kết quả học tập của HS, thành tích học tập của HS không chỉ đánh giá
kết quả cuối cùng mà cả quá trình học tập của HS. Tạo điều kiện cho HS cùng tham gia

xác định tiêu chí đánh giá kết quả học tập.

GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 13


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

- Chỉ đạo, kiểm tra việc thực hành chương trình, kế hoạch giảng dạy, học tập của
các nhà trường; tăng cường đổi mới khâu kiểm tra, đánh giá thường xuyên định kì.
- Từng bước nâng cao chất lượng đề kiểm tra, thi đảm bảo vừa đánh giá được
đúng chuẩn kiến thức, kĩ năng, vừa có khả năng phân hóa cao.
- Áp dụng các phương pháp phân tích hiện đại để tăng cường tính tương đương
của các đề thi.
- Đa dạng hóa công cụ đánh giá; sử dụng tối đa công nghệ thông tin trong quá
trình tổ chức, kiểm tra, đánh giá.
* Các tiêu chí của kiểm tra, đánh giá
- Đảm bảo tính toàn diện.
- Đảm bảo độ tin cậy.
- Đảm bảo tính khả thi.
- Đảm bảo yêu cầu phân hóa.
- Đảm bảo hiệu quả cao.
3.3. Các hình thức kiểm tra phổ biến của môn Công nghệ 11
a) Tự luận
Tự luận là hình thức kiểm tra, thi mà trong đó đề kiểm tra, thi gồm có câu hỏi
dạng mở yêu cầu thí sinh phải trình bày nội dung trả lời trong một bài viết để giải quyết
vấn đề nêu ra.

Tự luận thuận lợi cho việc kiểm tra, đánh giá cách diễn đạt và những khả năng tư
duy ở mức độ cao, tư duy trừu tượng, tuy nhiên, có thể khó xác định kết quả một cách
khách quan.
b) Trắc nghiệm khách quan
Trắc nghiệm khách quan là hình thức kiểm tra, thường được gọi là trắc nghiệm,
là dạng kiểm tra trong đó mỗi câu hỏi có kèm những câu trả lời sẵn. Loại câu hỏi này
cung cấp cho HS một phần hay tất cả những thông tin cần thiết và đòi hỏi HS phải chọn
một câu để trả lời hoặc chỉ cần điền thêm một vài từ. Gọi là trắc nghiệm khách quan vì
việc chấm điểm đảm bảo tính khách quan hơn việc cho điểm bài tự luận. Sau đây là các
hình thức trắc nghiệm sử dụng trong kiểm tra, đánh giá:
* Trắc nghiệm đúng - sai
Nghĩa là đưa ra một nhận định, yêu cầu HS phải lựa chọn một trong hai
phương án trả lời để khẳng định nhận định đó là đúng - sai, phải – không phải, đồng ý –
không đồng ý.
Câu trắc nghiệm phải hoàn toàn đúng hoặc hoàn toàn sai; không dùng câu
trắc nghiệm có tính đúng hoặc sai phụ thuộc vào một yếu tố không “ổn định” hoặc không
“rõ ràng”.

GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 14


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

* Trắc nghiệm điền khuyết
Ở đây người ta nêu lên một mệnh đề có khuyết một bộ phận, yêu cầu HS
phải căn cứ vào dữ liệu, thông tin đã cho hoặc đã biết để điền vào chỗ trống theo yêu cầu

của bài (có thể phần điền khuyết là một câu trả lời ngắn của một câu hỏi).
Yêu cầu cơ bản khi xây dựng loại câu hỏi này là: mỗi mệnh đề nên chỉ để
một chỗ trống; thiết kế sao cho có thể bằng một từ/cụm từ đơn nhất mang tính chất đặc
trưng (người, vật, địa điểm, thời gian, khái niệm…); cung cấp thông tin vừa đủ để chọn
trả lời, chỉ có một lựa chọn là đúng.
* Trắc nghiệm đối chiếu cặp ghép đôi tương ứng
Với hai nhóm đối tượng đã cho, HS phải ghép nối một đối tượng của nhóm
thứ nhất với một đối tượng thích hợp của nhóm thức hai thỏa mãn yêu cầu của mỗi bài
(mỗi nhóm viết một cột).
Đề bài phải hướng dẫn rõ yêu cầu của việc ghép cho phù hợp; đánh số ở một
cột và chữ ở cột kia; các dòng trên mỗi cột phải tương đương về nội dung, hình thức, cấu
trúc ngữ pháp…
* Trắc nghiệm nhiều lựa chọn
HS phải lựa chọn một phương án trả lời đúng hoặc đúng nhất trong số các
phương án được cho sẵn.
Trắc nghiệm nhiều lựa chọn bao gồm hai phần:
+ Phần mở đầu (phần dẫn): nêu vấn đề và cách thực hiện, cung cấp thông
tin cần thiết hoặc nêu câu hỏi.
+ Phần thông tin: nêu các câu trả lời (các phương án) để GQVĐ, trong các
phương án này, HS phải chỉ ra được phương án đúng (các phương án được đánh dấu
bằng các chữ cái A, B, C, D).
3.4. Xác định các mức độ nhận thức trong kiểm tra, đánh giá
Đánh giá chú trọng ba lĩnh vực của các hoạt động giáo dục là: lĩnh vực về nhận
thức; lĩnh vực về hoạt động và lĩnh vực về cảm xúc, thái độ.
BS. Bloom đã xây dựng các cấp độ của mục tiêu giáo dục, thường được gọi là
cách phân loại Bloom, trong đó lĩnh vực nhận thức được chia thành các mức độ kiến thức
từ đơn giản nhất đến phức tạp với sáu mức sau:
Mức độ

Định nghĩa

Sự thực hiện

1. Nhận biết

Nhắc lại sự kiện.

2. Thông hiểu

Trình bày hoặc hiểu được ý Tìm được một trong các đại lượng
nghĩa của các sự kiện.
liên quan trong một công thức.

3. Vận dụng

Vận dụng các phương án vào Thiết kế được phương án khi có
các trường hợp riêng biệt.
đủ các thông số cần thiết.

GVHD: Vương Tấn Sĩ

Nhắc lại định luật, công thức.

Trang 15


Luận văn tốt nghiệp

SVTH: Nguyễn Thị Thùy Trang

4. Phân tích

Vận dụng nguyên lí vào các Thiết kế được phương án khi phải
trường hợp phức hợp.
tìm các thông số cần thiết.

5. Tổng hợp

Vận dụng nguyên lí vào các Tìm được lỗi trong các phương
trường hợp phức hợp để trình án.
bày một giải pháp mới.

6. Đánh giá

Vận dụng nguyên lí vào các
trường hợp để đưa ra các giải
Thiết kế được phương án mới.
pháp mới và so sánh nó với
các phương án đã biết khác.

3.5. Thiết kế đề kiểm tra để đánh giá học sinh
Thiết kế đề kiểm để đánh giá HS, theo định hướng đổi mới đánh giá, thông thường
được thực hiện theo quy trình sau:
- Bước 1: Xác định mục đích, yêu cầu của đề kiểm tra
- Bước 2: Xác định mục tiêu DH
- Bước 3: Thiết lập ma trận hai chiều
Khi thiết lập một ma trận đề kiểm tra, cần tiến hành các bước sau:
+ Xác định số lượng câu hỏi, bài tập sẽ đưa ra trong đề kiểm tra.
+ Xác định số lượng câu hỏi, bài tập mỗi loại hình đưa vào bài kiểm tra: câu hỏi
tự luận, câu hỏi trắc nghiệm khách quan.

+ Thiết lập ma trận với đầy đủ số liệu, thông tin đã định.
- Bước 4: Thiết kế câu hỏi, bài tập kèm theo ma trận.
- Bước 5: Thiết kế đáp án, biểu bảng.
* Yêu cầu đối với câu hỏi kiểm tra
- Bám sát mục tiêu, đáp ứng được mục tiêu của môn học.
- Nội dung kiểm tra phải sát nội dung chương trình, câu hỏi kiểm tra phải đảm
bảo vừa sức đối với HS, đồng thời phân loại, phát hiện được HS khá, giỏi để GV có biện
pháp thích hợp để nâng cao chất lượng dạy học, bồi dưỡng nhận thức về nghề cho HS.
- Phát huy được tính tích cực, chủ động, tư duy sáng tạo của HS.
- Kết quả phải phản ánh đúng trình độ, khả năng tư duy nhận thức, mức độ
phát triển về kiến thức, kĩ năng thái độ học tập của mỗi HS. Chỉ ra hướng học tập, phát
triển về lĩnh vực nghề nghiệp cho những năm học tiếp theo.
- Coi trọng đánh giá toàn diện các mặt kiến thức, kỹ năng, thái độ; đánh giá
dựa vào kết quả thực hành.
- Đảm bảo tính khách quan, công bằng trong đánh giá thông qua việc cụ thể
hóa các chỉ số đánh giá của mỗi câu hỏi trong các đề kiểm tra, đáp án chính xác, khoa
học, thực hiện công khai hóa đáp án để HS tự đánh giá.
- Nội dung câu hỏi trong đề kiểm tra phải thể hiện được đặt thù của môn CN.
GVHD: Vương Tấn Sĩ

Trang 16