ẢNH HƯỞNG của HAI DÒNG HEO đực GIỐNG (DUROC và LANDRACE) lên NĂNG SUẤT SINH sản của HEO nái tại xí NGHIỆP CHĂN NUÔI HEO PHƯỚC THỌ VĨNH LONG

TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

HU NH NG C

NG

NH H
NG C A HAI DÒNG HEO
C GI NG
(DUROC VÀ LANDRACE) LÊN N NG SU T SINH
N C A HEO NÁI T I XÍ NGHI P CH N NUÔI
HEO PH
C TH - V NH LONG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

n Th , 2012


TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

Tên

tài:

NH H
NG C A HAI DÒNG HEO
C GI NG
(DUROC VÀ LANDRACE) LÊN N NG SU T SINH
N C A HEO NÁI T I XÍ NGHI P CH N NUÔI
HEO PH
C TH - V NH LONG

Giáo viên h ng d n:
Th.S Tr ng Chí S n

Sinh viên th c hi n:
Hu nh Ng c ng
MSSV: 3082773
L p: CNTY – K34

n Th , 2012


TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

NH H
NG C A HAI DÒNG HEO

C GI NG
(DUROC VÀ LANDRACE) LÊN N NG SU T SINH
N C A HEO NÁI T I XÍ NGHI P CH N NUÔI
HEO PH
C TH - V NH LONG
Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

C n Th , Ngày .....Tháng ….. N m ......
CÁN B

Th.S Tr

H

NG D N

ng Chí S n

C n Th , Ngày .....Tháng ….. N m ……
DUY T B MÔN

………………………….

C n Th , Ngày .....Tháng ….. N m……
DUY T C A KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C

NG D NG

I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t qu
trình bày trong lu n v n là trung th c và ch a t ng
c ai công b trong b t k
công trình nghiên c u nào tr c ây.

Tác gi lu n v n

Hu nh Ng c

ng


IC MT

Trong su t g n 4 n m h c t p và rèn luy n tr ng HCT,
c s quan tâm c a
quý th y cô ã yêu th ng và d y d , truy n t nh ng ki n th c vô cùng quý báu.
Và trong th i gian th c hi n tài,
c s quan tâm và t o u ki n thu n l i c a
th y và t p th cán b công nhân viên Xí nghi p ch n nuôi heo Ph c Th - V nh
Long, em ã h c h i
c m t s kinh nghi m quý giá cho b n thân và hoàn thành
tài này.
Nh ng s d y d ó, nh ng s giúp
ó tôi s không bao gi quên. Và
nh ng t m chân tình ó tôi xin chân thành cám n:

n áp

Quý th y cô B môn Ch n nuôi và B môn Thú Y ã t n tình gi ng d y, truy n
cho tôi nh ng ki n th c quý báu.

t

Cô Nguy n Th Tuy t Nhung ã c v n và t n tình gi i áp nh ng th c m c c a tôi
su t th i gian qua.
Th y Tr ng Chí S n ã t o m i u ki n, t n tình h ng d n và truy n
kinh nghi m quý báu giúp tôi hoàn thành lu n v n này.

t nh ng

Chú Hu nh Thanh Vân cùng t p th cán b công nhân viên t i tr i heo Ph c Th V nh Long ã t o u ki n và t n tình giúp
tôi trong su t th i gian th c hi n
tài.
B n Nguy n Trung Tình ã giúp
th c hi n t t tài này.

, chia s tôi trong nh ng lúc khó kh n

Tôi xin bày t lòng bi t n sâu s c n gia ình tôi và nh t là cha m tôi, cha m
t o m i u ki n cho tôi hoàn thành t t công vi c h c t p c a mình.

tôi
ã

Xin chân thành cám n!


CL C

Trang
L I CAM OAN....................................................................................................1
L I C M T ..........................................................................................................5
M C L C ..............................................................................................................6
DANH M C CH VI T T T ...............................................................................v
DANH M C B NG ...........................................................................................viiii
DANH M C HÌNH VÀ BI U
.........................................................................x
TÓM L
C...........................................................................................................xi
CH
NG 1:
TV N
...................................................................................1
CH
NG 2: C S LÝ LU N .............................................................................2
2.1 KHÁI NI M V GI NG VÀ DÒNG............................................................2
2.1.1 Gi ng ......................................................................................................2
2.1.2 Dòng........................................................................................................2
2.1.3 Nhân gi ng thu n ch ng theo dòng..........................................................3
2.2 M T S GI NG HEO
C NGO I ...........................................................3
2.2.1 Heo Yorkshire .........................................................................................3
2.2.2 Heo Landrace ..........................................................................................4
2.2.3 Heo Duroc ...............................................................................................4
2.2.4 Heo Pietrain.............................................................................................5
2.3 M T S
C TÍNH SINH LÝ C A HEO
C GI NG............................6
2.3.1 S thành th c...........................................................................................6

2.3.2 S hình thành tinh trùng ..........................................................................6
2.3.3 Nh ng y u t nh h ng n s hình thành tinh trùng, l ng và thành
ph n tinh d ch...................................................................................................7
2.4 M T S NHÂN T
NH H
NG
N S C S N XU T C A HEO
C GI NG.......................................................................................................8
2.4.1 Gi ng heo................................................................................................8
2.4.2 Ch
nuôi d ng ..................................................................................9
2.5 K THU T CH M SÓC VÀ NUÔI D
NG HEO
C GI NG............13
2.5.1 K thu t cho n......................................................................................13
2.5.2 K thu t ch m sóc .................................................................................14
2.5.3 Ch
s d ng heo c gi ng...............................................................15
2.6
C
M SINH LÝ SINH S N C A HEO NÁI.....................................16
2.6.1 Tu i ng d c u tiên ..........................................................................16
2.6.2 Tu i l a u......................................................................................16
2.6.3 Chu kì ng d c c a heo nái..................................................................16
2.6.4 T l hao mòn c a c th heo m khi nuôi con .......................................16
2.6.5 Kh n ng sinh s n c a heo nái ...............................................................17
2.6.6 Kh n ng cung c p s a c a nái cho heo con ..........................................17
2.7 M T S CH TIÊU KINH T K THU T C A HEO NÁI SINH S N
.......................................................................................................................18
2.7.1 S l a /nái/n m ..................................................................................18

2.7.2 S con cai s a/nái/n m ..........................................................................18
2.7.3 T l
ng u........................................................................................18


2.7.4 T l nuôi s ng.......................................................................................18
2.4.5 T l hao h t ..........................................................................................19
CH
NG 3: PH
NG TI N VÀ PH
NG PHÁP THÍ NGHI M....................20
3.1 PH
NG TI N THÍ NGHI M...................................................................20
3.1.1 Th i gian và a m ............................................................................20
3.1.2 i t ng u tra..................................................................................21
3.1.3 Tình hình s d ng th c n .....................................................................22
3.1.4 Quy trình ch m sóc nuôi d ng.............................................................23
3.1.5 Tình hình thú y c a tr i..........................................................................23
3.2 PH
NG TI N THÍ NGHI M...................................................................24
3.2.1 Ph ng pháp thu th p s li u.................................................................25
3.2.2 Ch tiêu theo dõi ....................................................................................25
3.2.4 Ph ng pháp x lý s li u ....................................................................25
CH
NG 4: K T QU VÀ TH O LU N .........................................................26
4.1 N NG SU T C A CÁC T H P LAI THEO GI NG
C DUROC......26
4.1.1 Th i m s sinh ..................................................................................26
4.1.2 Th i m cai s a ..................................................................................27
4.2 N NG SU T C A CÁC T H P LAI THEO GI NG

C LANDRACE
..........................................................................................................................29
4.2.1 Th i m s sinh ..................................................................................29
4.2.2 Th i m cai s a ..................................................................................30
4.3 N NG SU T SINH S N C A CÁC T H P LAI THEO
C GI NG
DUROC VÀ LANDRACE ................................................................................32
4.3.1 Th i m s sinh ..................................................................................32
4.3.2 Th i m cai s a ..................................................................................33
CH
NG 5: K T LU N VÀ
NGH ..............................................................34
5.1 K T LU N .................................................................................................34
5.2
NGH .....................................................................................................34
TÀI LI U THAM KH O .....................................................................................35


DANH M C CH

VI T T T
VT :

Ca: Canxi

n v th c n

HSCHT : H s chuy n hóa th c n

Fe: S t

H2S: Hidro sunfua

: Th c n

NH3: Amoniac

HH: Th c n h n h p

P: Ph tpho

TNHH: Trách nhi m h u h n

SH D: Sinh h c ng d ng

D: Duroc

NXB: Nhà xu t b n
HCT:

i h c C n Th

LVTN: Lu n v n t t nghi p
G: Gam

D-L: Duroc x Landrace

D-LY: Duroc x (Landrace x
Yorkshire)
D-Y: Duroc x Yorkshire

SCCS: S con cai s a

D-YL: Duroc x (Yorkshire x
Landrace)

SC N: S con

L: Landrace

nuôi

SCSS: S con s sinh

L-L: Landrace x Landrace

TLCS: Tr ng l

ng cai s a

TLSS: Tr ng l

ng s sinh

L-LY: Landrace x (Landrace x
Yorkshire)

TT: T ng tr ng

L-Y : Landrace x Yorkshire

Kích thích SS: Kích thích Sinh s n

L-YL: Landrace x (Yorkshire x
Landrace)

THL: T h p lai


DANH M C B NG

Trang
B ng 2.1: nh h ng c a các m c dinh d ng n m t s
c m tinh d ch c a
heo c.................................................................................................................. 11
B ng 2.2: nh h ng c a m c n ng l ng, protein thu nh n n sinh tr ng, tính
ng và tinh d ch c a heo c gi ng (thí nghi m t 8 – 27 tu n)…………………. 12
B ng 2.3: Hao mòn c th heo nái theo l a

....................................................... 17

B ng 2.4: Th i gian

l n Móng Cái ................................. 17

ng d c tr l i sau

B ng 3.1: Thành ph n dinh d

ng T HH cho heo nái mang thai PRO GENY 1042

.............................................................................................................................. 22
B ng 3.2: Thành ph n dinh d

ng T HH cho heo nái nuôi con PRO SOW 1052 . 22

B ng 3.3: Quy trình tiêm phòng heo con ............................................................... 23
B ng 3.4: Quy trình tiêm phòng heo cái h u b tr

c khi ph i gi ng ..................... 24

B ng 3.5: Quy trình tiêm phòng cho heo nái mang thai tr

c khi ph i gi ng......... 24

B ng 3.6: Quy trình tiêm phòng cho heo nái nuôi con ........................................... 24
B ng 3.7: Tiêm phòng heo

c gi ng .................................................................... 24

B ng 4.1: N ng su t sinh s n c a các t h p lai theo gi ng

c Duroc.................. 26

B ng 4.2: N ng su t sinh s n c a các t h p lai theo gi ng

c Landrace ............. 29

B ng 4.3: N ng su t sinh s n c a các t h p lai theo

c gi ng Duroc và Landrace

.............................................................................................................................. 32


DANH M C HÌNH, S

VÀ BI U
Trang

Hình 2.1: Heo

c gi ng Yorkshire ......................................................................... 4

Hình 2.2: Heo

c gi ng Landrace .......................................................................... 4

Hình 2.3: Heo

c gi ng Duroc............................................................................... 5

Hình 2.4: Heo

c gi ng Pietrain ............................................................................ 6

Hình 3.1:

HH PRO SOW 1052-A cho heo nái nuôi con.................................... 22

Hình 3.2:

HH PRO GENY 1042-A ch heo nái mang thai ................................. 22

3.1: C c u t ch c qu n lý s n xu t c a tr i heo gi ng Ph c Th - V nh
Long...................................................................................................................... 20
3.2: S

t ng th tr i heo gi ng Ph

c Th - V nh Long.......................... 21

Bi u
4.1: S con s sinh (con/ ) theo gi ng c Duroc t i tr i heo Ph c Th V nh Long ............................................................................................................. 26
Bi u
4.2: Tr ng l ng s sinh (kg/ ) theo gi ng c Duroc t i tr i heo Ph c
Th - V nh Long.................................................................................................... 27
Bi u
4.3: S con cai s a (con/ ) theo gi ng c Duroc t i tr i heo Ph c Th V nh Long ............................................................................................................. 28
Bi u
4.4: Tr ng l ng cai s a (kg/ ) theo gi ng c Duroc t i tr i heo Ph c
Th - V nh Long.................................................................................................... 28
Bi u
4.5: S con s sinh (con/ ) theo gi ng c Landrace t i tr i heo Ph c Th
- V nh Long........................................................................................................... 29
Bi u 4.6: Tr ng l ng s sinh (kg/ ) theo gi ng c Landrace t i tr i heo Ph c
Th - V nh Long.................................................................................................... 30
Bi u 4.7: S con cai s a (con/ ) theo gi ng c Landrace t i tr i heo Ph c Th
- V nh Long........................................................................................................... 31
Bi u 4.8: Tr ng l ng cai s a (kg/ ) theo gi ng c Landrace t i tr i heo Ph c
Th - V nh Long.................................................................................................... 31

Bi u 4.9: Tr ng l ng s sinh (kg/ ) theo hai c gi ng Duroc và Landrace t i
tr i heo Ph c Th - V nh Long ............................................................................ 33


TÓM L

C

tài
nh h ng c a hai dòng heo c gi ng (Duroc và Landrace) lên n ng
su t sinh s n c a heo nái t i Xí nghi p ch n nuôi heo Ph c Th - V nh Long
c ti n hành i u tra kh o t i tr i heo Ph c Th - V nh Long.
Th i gian ti n hành i u tra t tháng 01/2012
N i dung

n tháng 04/2012.

tài bao g m:

i u tra thu th p s li u, x lý và ánh giá v n ng su t c a các heo
c dùng trong các công th c lai c a tr i.
ra nh ng ph ng án s d ng các
c n ng su t cao nh t.

c gi ng trong các công th c lai nh m

Ph ng pháp i u tra s d ng s li u h i c u
tháng 11/2011.
Qua th i gian

c gi ng

c ghi chép t tháng 01/2010

t
n

u tra, k t qu nh sau:

i v i c gi ng Duroc: S con s sinh c a t h p lai D-Y là cao nh t t 11,25
con/ và th p nh t là t h p lai D-YL t 10,50 con/ . Tr ng l ng s sinh (kg/ )
dao ng t 13,90 15,48 kg/ cao nh t là t h p lai D-L và th p nh t là t h p lai
D-Y. S con cai s a cao nh t là c a t h p lai D-YL (9,88 con/ ) và th p nh t là t
h p lai D-Y (8,75 con/ ). Tr ng l ng cai s a (kg/ ) c a các t h p lai dao ng t
68,75 88,56 kg/ , trong ó cao nh t là t h p lai D-YL và th p nh t là t h p lai
D-L.
i v i c gi ng Landrace: K t qu c a các ch tiêu l n l t là s con s sinh
(10,10 11,88 con/ ), tr ng l ng s sinh (kg/ ) (13,89 18,35 kg/ ), s con cai
s a (8,96 10,06 con/ ), tr ng l ng cai s a (kg/ ) (70,08 78,16 kg/ ). Trong ó,
k t qu c a t h p lai L-YL u t k t qu cao nh t t t c các ch tiêu. S con
sinh, tr ng l ng s sinh (kg/ ) c a t h p lai L-Y là th p nh t, s con cai s a
và tr ng l ng cai s a (kg/ ) th p nh t là t h p lai L-LY.
i v i c hai c gi ng Duroc và Landrace: T h p lai L-YL cho k t qu cao nh t
v các ch tiêu s con s sinh (11,88 con/ ), tr ng l ng s sinh (kg/ ) (18,35 kg/ )
và s con cai s a (10,06 con/ ). Tuy nhiên v ch tiêu tr ng l ng cai s a (kg/ ) k t
qu cao nh t thu c v t h p lai D-YL v i 88,56 kg/ . S con s sinh và tr ng
ng s sinh (kg/ ) th p nh t là c a t h p lai L-Y l n l t là 10,10 con/ và 13,89
kg/ . V ch tiêu s con cai s a t h p lai D-Y cho k t qu th p nh t là 8,75 con/ ,
trong khi ó ch tiêu tr ng l ng s sinh c a t h p lai D-L cho k t qu th p nh t
v i 68,75 kg/ .

CH

NG 1:

TV N

Trong ch n nuôi heo, t l
c gi ng trong àn nái là r t th p do m i heo c gi ng
có th
m nhi m vi c ph i gi ng cho nhi u heo nái. M t heo c gi ng t t hàng
m có th
m b o ph i gi ng cho 40 n 50 heo nái n u cho ph i b ng hình th c
tr c ti p và có th lên t i 500 heo nái n u cho ph i b ng ph ng pháp th tinh nhân
t o. Nh v y, m t heo c có m c nh h ng r t l n n àn heo con thông qua s
heo con mà nó t o ra. Có th t 800 n 8000 heo con hàng n m
c s n xu t ra t
m t heo c gi ng (Nguy n Thi n, 2009).
M c
nh h ng c a heo c gi ng t i heo con l n h n r t nhi u so v i m i heo
nái, không ch v s l ng heo con mà nó t o ra mà còn nh h ng n ch t l ng
heo con. Nhi u công trình nghiên c u ã ch ng minh r ng m t s tính tr ng ch u
nh h ng l n h n t heo c gi ng nh t l n c, tính cao s n, s a ch ng ch u v i
b nh t t,… Chính vì v y, trong ch n nuôi heo c n ph i có
c nh ng c gi ng t t
t ó t
c n ng su t cao h n.
Tr

c tình hình trên, chúng tôi ã th c hi n
tài: nh h ng c a hai dòng heo
c gi ng (Duroc và Landrace) lên n ng su t sinh s n c a heo nái t i Xí nghi p
ch n nuôi heo Ph c Th - V nh Long .
M c tiêu
tài: Kh o sát n ng su t c a heo c gi ng trong các công th c lai
c
s d ng t i tr i, t ó a ra h ng s d ng các c gi ng trong các công th c lai
t n ng su t cao nh t.


CH

NG 2: C

S

LÝ LU N

2.1 KHÁI NI M V GI NG VÀ DÒNG
Theo ng V Bình (2005), V n L H ng (2006) và Tr
ni m và phân lo i gi ng, dòng
c trình bày nh sau:

ng L ng (2007), thì khái

2.1.1 Gi ng

2.1.1.1 Khái ni m:
Gi ng là m t t p h p các v t nuôi cùng loài, cùng ngu n g c,

c hình thành do
qua trình ch n l c và nhân gi ng c a con ng i, chúng có c i m v ngo i hình,
tính n ng s n xu t, l i ích kinh t gi ng nhau và các c
m này
c di truy n
cho i sau. Gi ng bao g m m t s l ng l n cá th
c phân b trên m t a bàn
r ng.

2.1.1.2 Phân lo i
Gi ng n n: là gi ng chính
c quy ho ch tham gia vào c u trúc t p oàn gi ng c a
m t vùng, m t n c. Nó là các lo i gia súc cái
sinh s n i trà, ph c v cho k
ho ch s n xu t heo thu n ch ng ho c heo lai.
Gi ng a ph ng: là gi ng có ngu n g c t i a ph ng,
c hình thành và ti p
t c t n t i m t a bàn nh t nh. Các gi ng a ph ng có kh n ng thích ng
cao v i
u ki n và t p quán ch n nuôi t i a ph ng, s c ch ng b nh t t, song
ng su t b h n ch , gi ng a ph ng có th ch a ph i là gi ng cao s n.
Gi ng g c: là gi ng thu n ch ng tham gia vào s hình thành m t s gi ng m i.
Gi ng nh p n i: là gi ng
c a t n c này, vùng này sang n c khác, vùng
khác. Các gi ng nh p n i th ng là nh ng gi ng có n ng su t cao ho c có nh ng
c m t t n i b t so v i gi ng a ph ng. Nó có th là gi ng hoàn toàn m i.
Gi ng thích nghi: là gi ng nh p vào a ph ng, ã quen v i khí h u, ch
nuôi
ng và gi nguyên
c c tính s n xu t c ng nh n ng su t cao s n c a gi ng

ó trong hoàn c nh m i.
Gi ng c i ti n: là gi ng có n ng su t cao h n ho c có m t tính tr ng t t h n so v i
gi ng c sau khi
c c i ti n.
2.1.2 Dòng

2.1.2.1 Khái ni m:
Dòng
mu n
s ng
c
c

là nh ng gia súc c a cùng gi ng
c ch n l c theo nh ng ch tiêu mong
mang c
m c a c ho c cái u dòng. Dòng xu t phát t con c cao
i là dòng c; xu t phát t con cái cao s n thì g i là dòng cái. Ngoài nh ng
m chung c a gi ng còn có m t ho c vài c m riêng c a dòng, ây là các
m c tr ng cho dòng.


2.1.2.2 Phân lo i
Dòng thu n: là nh ng cá th thu n ch ng, có cùng ki u di truy n c a nh ng tính
tr ng ch y u.
Dòng lai: là dòng bao nh ng cá th lai t o nên, do ph i hai dòng thu n cùng m t
gi ng.
Dòng nhánh: là dòng xu t phatstwf m t dòng chính
c t o ra trong quá trình t o
dòng n ng su t, qua ki m tra cá th phát hi n

c nh ng con c ho c nái có
thành tích v t tr i;
c t o ti p dòng heo c hay cái ó và
c g i là dòng
nhánh hay dòng bên.
2.1.3 Nhân gi ng thu n ch ng theo dòng
Theo ng V Bình (2005), V n L H ng (2006) và Tr ng L ng (2007) thì nhân
gi ng thu n ch ng theo dòng là m t ph ng th c c bi t c a nhân gi ng thu n
ch ng, nh m t o ra m t t p h p v t nuôi có chung các c
m c b n c a gi ng
nh ng l i hình thành và duy trì
c m t vài c
m riêng bi t c a dòng. Do v y,
nhân gi ng thu n ch ng theo dòng là làm cho gi ng tr thành m t qu n th a d ng
n.
M c tiêu c a nhân gi ng thu n ch ng theo dòng là t o
c m t nhóm v t nuôi mà
qua các th h , ngoài các c
m chung c a gi ng, chúng v n
c nh ng c
i m t t c a con gi ng xu t s c ó.

2.2 M T S

GI NG HEO

C NGO I

2.2.1 Heo Yorkshire
Gi ng heo này

c t o t i mi n Nam n c Anh t n m 1900, là gi ng kiêm d ng
ng n c – m . Ngày nay heo Yorkshire tr thành gi ng heo qu c t , b i vì s
hi n di n c a chúng kh p n i trên th i gi i. Heo Yorkshire có 3 lo i hình: kích
th c l n g i là i b ch, Trung b ch và c nh . mi n Nam, ph n l n heo nhâp
n i thu c hai lo i
i B ch và Trung b ch. Heo
i B ch có t m vóc l n, thân
mình dài nh ng không n ng n , dáng i kho và linh ho t, s c lông tr ng có ánh
vàng, u to, trán r ng, mõm khá r ng và qu t lên, m t lanh l i, tai to ng và có
hình tam giác, h i ng v tr c, vành tai có nhi u lông m n và dài, l ng th ng và
r ng, b ng g n, ng c r ng và sâu, ùi to và dài, b n chân dài và kho . Heo nái
sai và t t s a, bình quân m i l a có 10 – 11 heo con còn s ng. Tr ng l ng heo con
sinh và cai s a không ng u l m. Kho ng cách gi a hai l a
kho ng 231 –
240 ngày. Trong công tác ch n gi ng ng i ta v n ch p nh n gi ng Yorkshire v i
màu s c lông tr ng có vài v t en nh . Heo có kh n ng thích nghi r ng rãi, nuôi
nh t ho c ch n th
u
c. Heo nuôi th t 6 tháng tu i t 90 – 100kg, tiêu t n


th c n cho m t kg t ng tr ng kho ng 3 – 4 kg, t l th t n c 51 – 54 % (Nguy n
Ng c Tuân và Tr n Th Dân, 2000).

Hình 2.1: Heo

c gi ng Yorkshire

2.2.2 Heo Landrace
Hay còn g i là heo Landrace an M ch, heo anois. Heo có ngu n g c t i an

M ch, m t n c B c Âu. Gi ng heo này
c nuôi ph bi n kh p n i trên th
gi i và
c xem nh gi ng heo h ng n c. c
m gi ng là: gi ng heo có s c
lông tr ng (có th có vài m lông en hi n di n), dài òn, mông n ng c h p, mõm
dài, tai to c p v phía tr c, mình lép, b n chân h i y u,
sai con, nuôi con gi i
tính ch u ng kém trong
u ki n nóng nên d m t s a, ít s a và kém n, nh y
c m v i y u t stress. N u ch n nái Landrace không k thì nhà ch n nuôi s g p
ph i nh ng con nái y u chân, au chân khi sinh
(Tr n Ng c Ph ng và Lê
Quang Minh, 2002).
Heo Landrace nuôi th t t ng tr ng nhanh 5 – 6 tháng tu i t 100 kg, t l th t n c
chi m 56 – 57 %, chi phí th c n cho m t kg t ng tr ng là 2,9 – 3,5 kg và
dày
m l ng trung bình 20 – 25 mm (Nguy n Ng c Tuân và Tr n Th Dân, 2000).

Hình 2.2: Heo

c gi ng Landrace

2.2.3 Heo Duroc
Duroc là gi ng heo có ngu n g c t M và
c nh p qua nhi u n c Châu M
Latin và ông Nam Á, trong ó có Vi t Nam. ây là gi ng heo có ngo i hình cân
i, b khung x ng v ng ch c, b n chân kho m nh, màu lông thay i t lông

nh t n s m, mõm th ng v a và nh , tai ng n c p, 1/2 phía u tai g p v phía
tr c, mông vai r t n , t l n c cao, t c
t ng tr ng 660 – 770 g/ngày, tiêu t n
th c n 2,48 – 3,33 kg cho m t kg t ng tr ng (Tr n Ng c Ph ng và Lê Quang
Minh 2002).
ây là lo i heo h ng n c, ph m ch t th t t t nên trong vi c lai t o heo con nuôi th t
ng i ta s d ng c Duroc lai hai máu, ba máu ho c b n máu gi a các gi ng heo
ngo i t o ra con lai nuôi mau l n, ch u ng stress, heo cho nhi u th t n c, ph m
ch t th t t t. Heo t 100 kg tr lên kho ng 6 tháng tu i,
d y m l ng heo bi n
thiên t 17 – 30 mm. Heo Duroc
ít con h n heo Yorkshire và Landrace, bình
quân 7 – 9 con/l a. Nh c m l n nh t khó và kém s a. Do ó c n cho nái v n
ng nhi u trong lúc mang thai và không s d ng nái l n tu i
sinh s n (Nguy n
Ng c Tuân và Tr n Th Dân 2000).

Hình 2.3: Heo

c gi ng Duroc

2.2.4 Heo Pietrain
Gi ng heo này xu t hi n n c B vào kho ng n m 1920 và mang tên làng
Pietrain.
c công nh n là gi ng m i n m 1953 t i t nh Barbant và n m 1956 cho
c n c. T n m 1950 heo Pietrain ã xâm nh p vào n c Pháp. N m 1955 l n u
tiên
c nh p vào mi n B c n c Pháp do nh ng ng i ch n nuôi. N m 1858, l n
u tiên
c ghi vào s gi ng qu c gia (Herd-Book). Heo có tu i l a u là 418

ngày. Kho ng cách gi a hai l a
là 165,1 ngày. Cai s a 35,2 ngày. S con/l a:
10,2. S con cai s a: 8,3. S con cai s a/nái/n m: 18,3 con. Kh n ng t ng tr ng t
35 – 90 kg là 770 g/ngày. Tiêu t n 2,58kg th c n cho 1kg t ng tr ng.
Heo Pietrain
c s d ng
lai kinh t
nhi u n i trên th gi i. Lông da có
nh ng v t
và en không u. Khi cho lai v i heo có màu lông tr ng thì màu
tr ng s tr i. Heo Pietrain là m t
n hình v v t loang en tr ng không c
nh
trên lông da, nh ng n ng su t thì r t n nh (Nguy n Thi n, 2009).


Hình 2.4: Heo

2.3 M T S
2.3.1 S

c gi ng Pietrain

C TÍNH SINH LÝ C A HEO

C GI NG

thành th c

Tu i thành th c c a heo c gi ng kho ng 160 ngày tu i. S thành th c sinh d c

heo c t
c xác nh t khi tinh hoàn
kh n ng s n xu t ra tinh trùng tr ng
thành có hi u l c th tinh. S hình thành b t u vào kho ng 30 - 70 ngày tu i, giai
o n này t bào Sertoli t ng nhanh, trong các ng sinh tinh ã có xu t hi n các t
bào tinh s c p, nguyên tinh bào n ti n tinh trùng
c th y rõ. T bào Leydig
phát tri n hoàn ch nh khi heo c kho ng 120 ngày tu i. Tuy nhiên, s bi u hi n
b n n ng ph i gi ng heo c x y ra r t s m, tr c 30 ngày tu i (McGlone và
Pond, 2003).
Theo Nguy n Thi n và Võ Tr ng H t (2007), heo ngo i thành th c lúc 7 – 8 tháng
tu i khi kh i l ng c th
t 70 – 80 kg. ngoài ra, s thành th c sinh d c còn ph
thu c
u ki n ch m sóc nuôi d ng. n u ch m sóc nuôi d ng kém s kéo dài
th i gian thành th c sinh d c và ng c l i n u ch m sóc nuôi d ng t t heo c s
thành th c s m h n. Th i gian s d ng heo c gi ng b t u lúc 10 tháng tu i,
th ng s d ng 3 – 4 n m tùy theo cá th và tùy theo gi ng (Nguy n Thi n và Võ
Tr ng H t, 2007).
2.3.2 S

hình thành tinh trùng

Theo Hoàng Toàn Tháng và Cao V n (2006), tinh hoàn c a gia súc bao g m nh ng
ng xo n hình tr g i là ng sinh tinh, bao quanh là mô k , c u t o tinh hoàn g m:
Mô sinh tinh (g m t bào sinh tinh và t bào ph ) và t bào k ch a t bào Leydig.
Tinh nguyên còn g i là t bào sinh d c nguyên th y ch a chuy n hóa. Trong quá
trình phát tri n phôi thai và th i k
u sau khi , tinh nguyên bào phân chia
nguyên nhi m gia t ng s l ng.

Sau khi sinh cho n khi thành th c v tính, có s thay i thành ph n c a hai lo i
mô sinh tinh và mô k . khi m i sinh có 84 % mô k , 16 % mô sinh tinh, khi thành
th c v tính, có 37,8 % mô k , 62,2 % mô sinh tinh. Chi u dài c a ng sinh tinh


c ng có s thay i áng k , lúc m i sinh 29 m, sau m t n m tu i 3164 m (Nguy n
Th Kim ông và Nguy n V n Thu, 2009).
2.3.3 Nh ng y u t nh h
thành ph n tinh d ch

2.3.3.1 Nh ng y u t

nh h

ng

ng

ns

hình thành tinh trùng, l

ng và

n s hình thành tinh trùng

Theo Nguy n Th Kim ông và Nguy n V n Thu (2009), các y u t
s hình thành tinh trùng nh :

nh h

ng

n

Hormone: là y u t quan tr ng nh t nh h ng n s hình thành tinh trùng.
Testosteron và STH i u nh h ng n quá trình phân chia nguyên nhi m. Trong
quá trình phân chia gi m nhi m thì Testosteron là y u t kích thích quan tr ng nh t.
FSH có nh h ng n sinh t ng h p protein cho s hoàn thi n c u t o tinh trùng t
tinh t .
Gi ng: các gi ng khác nhau do v n gen khác nhau nên s m gen cho quá trình
sinh tinh c ng khác nhau. Tuy nhiên nh ng gi ng
c chon l c và c i t o thì ch t
ng tinh trùng c ng t t h n nh ng gi ng không
c ch n l c và c i t o.
Ch
dinh d ng: v t ch t c u t o ch y u c a tinh trùng là protein, vì v y nó là
y u t dinh d ng quan tr ng, nh h ng sâu s c n s hình thành và ch t l ng
c a tinh trùng. Ngoài ra các vitamin E, A và D là nh ng vitamin c n thi t cho s
hình thành và nâng cao ch t l ng c a tinh trùng.
Tu i tinh trùng có s c s ng m nh nh t vào th i k thành th c th vóc, tu i gia súc
càng già thì s c s ng c a tinh trùng c ng gi m i.
Ch
s d ng, ch m sóc: kho ng cách gi a các l n phóng tinh ph i h p lý. Sau
m i l n phóng tinh c n ph i b sung th c n giàu protein và các vitamin A và E.
Th ng xuyên t m ch i và cho gia súc v n ng.
Khí h u: mùa xuân, thu mát m m áp, s hình thành và ch t l
t t h n mùa hè nóng n c, oi b c và mùa ông giá rét.

ng tinh trùng c ng

Th i ti t: s nóng l nh t ng t, m
quá trình sinh tinh trùng.

cao

u là nh ng stress nh h

2.3.3.2 Nh ng y u t

nl

ng và thành ph n tinh d ch

nh h

ng

Theo Hoàng Toàn Tháng và Cao V n (2006), có nhi u y u t
và thành ph n tinh d ch:

nh h

ng x u

ng

nl

n

ng

Loài, gi ng: l ng và thành ph n tinh d ch các loài gia súc khác nhau khá rõ, các
gi ng khác nhau c ng có s sai khác. ó là nh h ng c a gen i v i quá trình
sinh t ng h p các thành ph n tham gia vào tinh d ch, c bi t là tuy n sinh d c ph .
Nh v y y u t này nh h ng ng th i n l ng và thành ph n tinh d ch.


Ki u th tinh: m i quan h gi a l ng (th tích tinh d ch) và n ng
(s tinh
trùng/1ml tinh d ch) thay i ph thu c vào ki u th tinh. Nh ng gia súc phóng tinh
âm o nh trâu, bò, dê l ng tinh trùng trong m t l n phóng tinh ít nh ng n ng
tinh trùng l i r t cao. Ng c l i, nh ng gia súc phóng tinh t cung nh heo, ng a,
chó thì l ng tinh dich l i l n nh ng n ng
tinh trùng không cao do có m t l ng
l n tinh trùng b ch t khi ti p xúc v i môi tr ng acid
ây, vì v y tinh trùng c n
có m t
l n.
Ch
dinh d ng và m c s d ng: ch
dinh d ng t t, s d ng h p lý v i
kho ng cách gi a hai l n phóng tinh v a ph i, h p v i th i gian c n thi t
hình
thành tinh trùng và ch t ti t c a các tuy n sinh d c ph
c m b o thì c l ng
và thành ph n tinh d ch u t t. Ng c l i, ch
dinh d ng th p có nh h ng
x u n c hai ch tiêu trên. Ch

dinh d ng và s d ng t t còn có ý ngh a kéo
dài tu i s d ng c a c gi ng, b i l vi c u tiên ch t dinh d ng
hình thành
tinh d ch, trong
u ki n dinh d ng th p, bu c c th ph i huy ng các protein
c u t o c th c a nó, do v y tu i s d ng gi m.
Ngoài ra các y u t khác nh khí h u, th i ti t, m
ng n l ng và thành ph n tinh d ch.

, tr ng thái sinh lý… c ng nh

Trong công tác th tinh nhân t o ng i ta th ng xuyên ki m tra thành ph n, s
ng và ch t l ng tinh trùng b ng các ch tiêu: Ho t l c (A), s c kháng (R), th
tích (V), t l k hình (K), n ng
(C), t ng s tinh trùng ti n th ng trong m t l n
phóng tinh hay trong m t li u ph i (V.A.C). Vi c ki m tra các ch tiêu này là c n
thi t, ph i ti n hành th ng xuyên
s m phát hi n và lo i tr nh ng c gi ng có
tinh d ch kém ph m ch t ho c u ch nh kh u ph n n h p lý…

2.4 M T S NHÂN T
HEO
C GI NG

NH H

NG

N S C S N XU T C A

Theo Nguy n Thi n (2009), có r t nhi u nhân t làm nh h ng n s c s n xu t
c a heo c gi ng. Tuy nhiên
ây ch
c p n nh ng nhân t quan tr ng nh t
nh gi ng, ch
nuôi d ng, tu i và mùa v .
2.4.1 Gi ng heo
Gi ng là nhân t r t quan tr ng nh h ng t i ph m ch t tinh d ch. C th v 2 ch
tiêu chính ó là th tích tinh d ch và n ng tinh trùng.
Th tích tinh d ch heo n i bi n
Th tích tinh d ch heo ngo i bi n

ng t 50 – 100 ml
ng t 150 – 300 ml

M t

tinh trùng gi ng heo n i t 50 – 80 tri u/ml

M t

tinh trùng gi ng heo ngo i t 170 – 250 tri u/ml


T ó cho th y t ng s tinh trùng m t l n xu t tinh c a heo n i ch
t 2,5 – 10 t ,
trong khi ó heo ngo i t 16 – 90 t , nh v y ch tiêu này heo ngo i cao g p x p
x 10 l n so v i heo n i. Có
u này là do ph m gi ng ch không ph i do kh i
ng c th

c gi ng. heo n i thì c trung bình 1 kg kh i l ng c th có th
t o ra
c 100 – 300 tri u tinh trùng, trong khi ó ch tiêu này heo ngo i là 200 –
400 tri u.
M t s ngiên c u v s l ng tinh d ch s n xu t ra c a các gi ng heo ngo i
c
nuôi t i Vi t Nam nh sau: heo
i B ch có V = 246,7 ml (Nguy n T n Anh,
1984), heo Landrace V = 244,87 ml (Nguy n V n Thu n và CS, 1984), heo
Landrace B V = 220 ml, Landrace Nh t V = 222,3 ml (Ph m H u Doanh, 1989).
Các tác gi Ph m H u Doanh và inh H ng Lu n (1985) cho bi t heo Landrace Cu
Ba gi ng g c V = 271,5 ml, gi ng gây ch n Vi t Nam V = 215,1 ml; heo
Yorkshire Large White Cu Ba gi ng g c V = 323,5 ml gi ng gây ch n t i Vi t Nam
V = 181,2 ml.
Gi ng heo ngoài nh h ng n th tích tinh d ch còn nh h ng n n ng
tinh
trùng. Theo Nguy n V n Thu n và CS (1984) n ng
tinh trùng heo Landrace t
263 tri u/ml, theo Tr n ình Miên (1980) t 272,2 tri u/ml. Heo Landrace B n ng
tinh trùng là 210 tri u/ml, heo Landrace Nh t là 220 tri u/ml (Ph m H u Doanh,
1989). Ph m H u Doanh và inh H ng Lu n (1985), heo
i B ch nuôi t i H i
ng t n ng
194,1 tri u/ml. V Duy Gi ng và CS (1993) cho bi t heo
i
B ch nuôi t i Thái Bình t n ng
tinh trùng là 185,5 tri u/ml.185,5 tri u/ml.
Các gi ng khác nhau có s c kháng và

k hình c a tinh trùng c ng khác nhau.

Theo T ng V n L nh và CS (1984) s c kháng c a tinh trùng heo
i B ch là
3084, dao ng t 3000 – 3200. Nguy n V n Thu n và CS (1984) cho bi t s c
kháng tinh trùng heo Landrace là 5290.
Theo Nguy n T n Anh (1984), t l tinh trùng k hình c a heo i B ch là 5,14 %
Nguy n V n Thu n và CS (1984) t l k hình c a heo Landrace là 4,94 %.
2.4.2 Ch

nuôi d

ng

Có th nói y u t nuôi d ng cho heo c gi ng có nh h ng r t quan tr ng n
s phát tri n c ng nh s c s n xu t c a heo c gi ng. Song, y u t này c ng ch a
có
c s quan tâm úng m c, c th là r t nhi u khuy n cáo a ra là nuôi d ng
heo c gi ng d a vào tiêu chu n n c a heo nái sinh s n. (WH Close, DJA Cole,
2000).


2.4.2.1 nh h ng c a ch
heo c gi ng

nuôi d

ng

n

thành th c v tính c a

Thông th ng heo c gi ng ngo i s thành th c trong giai
n t 5 – 8 tháng
tu i, khi ó kh i l ng c th
t t 80 – 120 kg.Th i gian thành th c v tính ch u
nh h ng c a tu i nhi u h n là kh i l ng c th (Einarsson, 1975).
M c n ng l ng có th làm nh h ng n tu i thành th c v tính c a heo c. N u
heo c
c nuôi v i m c 50 %, 70 % và 100 % theo tiêu chu n
ra c a NRC
thì tu i thành th c c a nh ng con
c nuôi v i m c 100 % theo tiêu chu n này là
203 ngày trong khi ó là 212 ngày v i nh ng con
c nuôi v i m c 50 % (Beeson,
Crampton, Cunha, Ellis và Luecke, 1953). Kim và CS (1977) c ng cho r ng nh ng
con
c nuôi v i kh u ph n gi m 30 % m c n ng l ng s ch m thành th c v
tính h n nh ng con khác 42 ngày v i c thu n và 30 ngày v i c lai.
u này
c ng
c kh ng nh b i Etienne và CS (1983), khi nuôi heo c t 30 – 60 kg
n u cho n ít h n 33 % tiêu chu n thì tu i thành th c ch m t i 30 ngày, còn n u nuô
t 45 kg n khi thành th c th c v i m c n th p h n tiêu chu n 40 % thì tu i thành
th c ch m h n 24 ngày.
Tu i khai thác tinh l n u c ng thay i khi cho heo c gi ng n kh u ph n có t
l protein khác nhau. N u c gi ng ch n
c kh u ph n ch a 120 g protein/kg
th c n thì tu i khai thác l n u là 193 ngày, trong khi ó nh ng con
c n 180g

hay 230 g protein thô/kg th c n s khai thác
c l n u lúc 182 ngày và 177
ngày (Uzu, 1979) (Perez, Mornet, Rerat, 1986).
Nh v y ch
nuôi d ng heo c gi ng th i k sinh tr ng có th v a nh
ng n tu i thành th c v tính và c s phát tri n v tính d c.

2.4.2.2
gi ng

nh h

ng c a ch

nuôi d

ng

n tính n ng sinh s n c a

c

Theo Nguy n Thi n (2009), tính n ng sinh s n c a heo c gi ng
c ánh giá
qua ba ch tiêu: Tính h ng (Libido); kh n ng s n xu t tinh d ch (Sperm production)
và kh n ng s ng và th thai c a tinh trùng.
Tính h ng
Tính h ng c a con c th ng
c xác nh là t l s l n nh y thành công c a
con c. Hi n t i v n có t ng i ít các công trình nghiên c u v tính h ng c a

con c. Dutt và Barhat (1959) cho r ng không có nh h ng nào c a ch
nuôi
ng n tinh h ng c a con c. Ju va CS c ng cho r ng không có s khác nhau
v tính h ng c a con c khi nuôi d ng v i các m c lyzin và methionin khác
nhau. Kemp, Luiting và Verstegen.. (1988) thông báo r ng không có s khác nhau


nào v tính h ng c a con
khác nhau.

c khi

c nuôi v i các kh u ph n có các m c lyzin

Tuy nhiên m t s tác gi khác ã công b nh ng nh h ng c a ch
nuôi d ng
n tính h ng c a c gi ng. Louis và CS (1994) thông báo r ng nh ng con c
c n kh u ph n protein th p (70 so v i 160 g/kg) và
ng nhiên m c lyzin n
vào c ng th p (7,7 so v i 18,1 g/ngày) ã b gi m tính h ng. Ánh h ng này càng
rõ r t h n khi ch
nuôi d ng v i m c n ng l ng th p. Khi m c n ng l ng n
vào gi m t 33,6 xu ng 26,6 MJ DE/ngày và
c n m c protein kh u ph n cao
(356 g protein thô và 18,1 g lyzin/ngày) thì có t i 25% s con c không nh y cái.
Khi chio n c m c n ng l ng và protein th p (33,6 xu ng 26,6 MJ DE/ngày; 356
xu ng 188 g protein thô và 18,1 g lyzin xu ng 7,7 g) thì có t i 63 % s con c
không nh y cái. Hi n t ng tính h ng gi m hay heo c không còn kh n ng nh y
cái còn th y khi cho heo n quá nhi u n ng l ng. Cho n quá nhi u d n n làm
ng t c

t ng tr ng, kh i l ng c th quá l n, m trong c th quá nhi u. B i
v y nên gi th tr ng c a heo v a ph i
heo c có th ph i
c nh ng con cái
h u b và gi m
c hi n t ng chân y u (Westendort và Richter, 1977).
Kh n ng s n xu t tinh d ch
M c dinh d ng cung c p cho heo c gi ng có nh h ng n l ng tinh d ch s n
xu t ra. K t qu thí nghi m c a Dutt và Barnhart (1959) ch ra r ng khi cho heo c
gi ng n m c 50, 70 và 100 % nhu c u theo
ngh c a NRC thì th y có nh
ng rõ r t t i l ng tinh d ch s n xu t ra. Nh ng n ng
tinh d ch và t l tinh
trùng ho t ng l i không th y có nh h ng rõ r t.
ng 2.1: nh h ng c a các m c dinh d
(Dutt và Barnhart, 1959)

c
m c a tinh d ch(tính cho m t
n khai thác)
Th tích t ng s (ml)
Tinh d ch ã l c (ml)
l tinh trùng ho t ng (ml)
ng tinh trùng (1000/mm3)
l tinh trùng k hình (%)

ng

nm ts

100 %
173 ± 24,2b
145 ± 19,4
84 ± 1,7
378 ± 26
6,5 ± 0,4

c

m tinh d ch c a heo

c

c dinh d nga
70 %
50 %
137 ± 21,1
121 ± 9,5c
119 ± 17,0
102 ± 7,9
82 ± 2,2
84 ± 1,7
417 ± 40
398 ± 21
8,6 ± 0,80
7,5 ± 0,6

a

D a vào nhu c u c a NRC (Beeson và CS, 1953)

K t qu c a 9 l n khai thác l y trung bình
c
Khác nhau rõ r t so v i m c n 100% theo nhu c u (p<0,05)
b

M t s nghiên c u c ng ã cho bi t vai trò c a protein nh t là vai trò c a các axit
amin lyzin và methionin + cystin n s l ng tinh trùng s n xu t ra. Huhn (1969)
thong báo r ng khi heo c gi ng n kh u ph n có m c protein th p h n 169 g
protein tiêu hóa/kg v t ch t khô kh u ph n thì s l ng tinh trùng s n xu t ra b


gi m rõ r t trong thí nghi m v i 3 m c protein 121, 161, 222 g protein tiêu hóa/kg
VCK kh u ph n. Nh ng không có nh h ng rõ r t khi cho n cao h n m c này.
Poppe và CS (1974) ã ti n hành thí nghi m cho heo c gi ng khai thác tinh nhân
t o
c n các kh u ph n ho c l ng protein th p (507 g/ngày) ho c l ng protein
cao (744 g/ngày) không
c b sung lyzin hay methionin t ng h p và nh ng c
gi ng này
c khai thác v i c ng
th p trong 6 – 8 tu n và sau ó
c khai
thác v i c ng
cao. K t qu cho th y khi heo c gi ng khai thác v i c ng
th p thì không có s khác nhau có ý ngh a v kh n ng s n xu t tinh d ch. Song, l i
có s khác nhau rõ r t khi nh ng con c này
c khai thác c ng
cao.
ng tinh d ch
c c i thi n áng k khi kh u ph n có hàm l ng protein cao và

khi
c b sung axit amin, nh t là khi b sung methionin. i u này có ý ngh a
r ng khi con c
c khai thác v i c ng
cao thì c n b sung các axit amin có
ch a l u hu nh. Theo Yen và Yu (1985) h ng ngày c n cung c p cho heo c
gi ng làm vi c 280 g protein và 11,6 g lyzin là . Donzele và CS (1998) cho r ng
ng lyzin t i u c n cung c p cho heo c gi ng ang sinh tr ng là 8,6 g/kg
th c n.
ng 2.2: nh h ng c a m c n ng l ng, protein thu nh n
tinh d ch c a heo c gi ng (thí nghi m t 8 – 27 tu n)

ng l ng thu nh n (MJ DE/ngày)
Protein thu nh n (g/ngày)
Lyzin thu nh n (g/ngày)
Sinh tr ng
ng tr ng h ng ngày (g)
Tính h ng c a c gi ng
Th i gian nh y n xu t tinh (giây)
Th i gian xu t tinh (giây)
c m v tinh d ch
l tinh trùng v n ng (%)
Th tích tinh d ch khai thác (ml)
Ph n keo nh y trong tinh d ch (ml)
ng
tinh trùng (106/ml)
ng s tinh trùng s n xu t ra (109/l n)

33,6
363

18,1
373
145
417
79,9
331
63,9
286
73

n sinh tr

26,6
356
18,1
169
114
396
79,2
295
59,6
284
66

ng, tính h ng và

188
7,7
92
149

306
82,7
184
37,0
380
53

Ngu n: Louis và CS, 1994.

Có r t nhi u thí nghi m ti n hành nghiên c u b sung các axit amin cho heo c
gi ng và có th k t lu n r ng vi c b sung lyzin và methionin có nh h ng nh
n kh n ng s n xu t tinh d ch c a heo c gi ng làm vi c.
Kh n ng s ng và th thai c a tinh trùng


Dutt và Barnhart (1959) thông báo r ng t l tinh trùng v n ng kho ng 70 % và t
l tinh trùng k hình bi n ng t 5 n 13 %. Tuy nhiên h c ng cho r ng không
th y có s nh h ng c a m c dinh d ng n kh n ng s ng và t l th thai c a
tinh trùng khi cho heo c gi ng n v i m c dinh d ng 100 %, 70 % và 50 % so
v i nhu c u. K t qu này c ng
c kh ng nh b i các tác gi nh Stevermer và
CS (1961), Kemp và CS (1989).
V nh h ng c a các m c protein và các axit amin kh u ph n n ch t l ng tinh
d ch hi n t i v n ch a rõ rang và có s khác nhau t m t s nghiên c u. Theo các
tác gi Zaripova và Shakirov (1978) cho th y t l tinh trùng k hình b gi m khi
kh u ph n heo c gi ng
c b sung lyzin hay lyzin + methionin. Trái l i các tác
gi khác nh Poppe và CS (1974), Ju và CS (1985), Van der Kerk và Willems
(1985) l i cho r ng khi b sung axit amin vào kh u ph n heo c gi ng không có
tác d ng gì n ch t l ng tinh d ch.

T t c các nghiên c u trên ã ch ra r ng các m c n ng l ng, protein n vào ch có
nh h ng nh
n ch t l ng tinh d ch và kh n ng th thai.
u này không nh t
thi t có ngh a r ng dinh d ng không có vai trò quan tr ng i v i ch t l ng tinh
d ch mà m t s ch t kháng dinh d ng (anti-nutritional properties) trong th c n có
th gây nh h ng n vi c s n xu t tinh d ch. Nh các mycotoxin trong b p b m c
có th làm gi m tính h ng (libido) heo c gi ng (Bristol và Durickovic, 1971;
Berger và CS, 1981). N u heo c c a thành th c n m c zearalenon (mycotoxin)
cao (>6000 ppm) thì s kéo dài th i gian thành v tính và c ch t l ng tinh d ch b
gi m (Christensen, Mirocha, Nelson và Quast, 1972). Aflatoxin B1 c ng làm nh
ng t i m t s
c
m c a tinh d ch và t l th thai c a con c (Picha,
Cerocsky và Pichova, 1986). Nh ng c gi ng n các kh u ph n có m c aflatoxin
B1 cao s d n n n ng
tinh trùng, t l tinh trùng s ng th p và t l tinh trùng
k hình cao.

2.5 K THU T CH M SÓC VÀ NUÔI D
2.5.1

NG HEO

C GI NG

thu t cho n

Khi cho heo c gi ng n c n m b o úng gi gi c quy nh, th c n ph i
c

ch bi n t t, h t nh , không pha quá loãng. Cho heo c gi ng n úng tiêu chu n
và kh u ph n n.
ng th i m t b a không nên cho n quá no, ch nên cho n 8 9/10
no là v a (nh t là i v i l n c làm vi c) và kh u ph n có
choán thích
h p (nên t 1 n 1,2). Luôn theo dõi kh n ng n vào c a heo c gi ng. Ph i cho
heo c u ng n c y
sau khi n. N u s l ng c gi ng không nhi u thì ta
nên nh t riêng t ng con, cho n riêng, nh v y m i phù h p v i s c kh e cho t ng
con. Tùy theo m c
làm vi c n ng (nh ) mà t ng c ng m c
b i d ng
m b o ch t l ng tinh d ch. Trong qui trình nuôi d ng heo c gi ng, ng i


ch n nuôi nên chu ý n các khâu k thu t quan tr ng có th nh h ng tr c ti p
n ch t l ng c gi ng. ó là các qui trình nuôi d ng có protein trong kh u
ph n cao, k t h p qui trình v n ng b t bu c và ch
s d ng l n c gi ng h p
lý.
2.5.2 K

thu t ch m sóc

Mu n nâng cao s l ng và ch t l
ch
ch m sóc h p lý. C th :

ng tinh d ch, ngoài nuôi d

ng t t, c n ph i có

Chu ng tr i ph i th t khô ráo, s ch s , m v mùa ông, thoáng mát v mùa hè. M t
khác chu ng heo c gi ng ph i xây d ng m t khu riêng bi t, xa chu ng heo nái,
b trí tr c h ng gió so v i chu ng heo nái sinh s n. Chu ng có th làm 1 dãy
ho c 2 dãy, Di n tích ô chu ng ph i theo úng ch tiêu quy nh 1 heo c gi ng
làm vi c c n có ô chuông có di n tích là 4 - 6 m2 và 6 - 9 m2 sân ch i.
V n ng r t quan tr ng i v i heo c gi ng. V n ng giúp cho heo c gi ng
có thân th ch c kh e và kh n ng nh y giá t t. V n ng nâng cao ph m ch t tinh
d ch t t, t ng tính h ng, t ng quá trình trao i ch t, b ng g n, chân kh e, tránh béo
phì. C n có ch
v n ng thích h p tùy theo i u ki n khí h u th i tiêt, m c
n u ng mà có s thay i, trong mùa s d ng giao ph i nên cho l n v n ng v a
ph i. Tr c mùa chu n b giao ph i n ng nên cho c gi ng t ng c ng v n ng.
Nhìn chung yêu c u ngày v n ng 2 l n vào sáng s m và chi u t i ( mùa hè), còn
mùa ông thì có th ng c l i.
m b o 1 l n v n ng 1 - 2 gi v i 3 - 5 km
ng dài (có th ch n th , d t b , làm
ng cho v n ng...).
c gi ng có ch
v n ng b t bu c.
V sinh t m ch i th ng xuyên cho c gi ng
m b o cho heo c luôn s ch
s , vì nó nh h ng l n t i quá trình bài ti t, trao i ch t, t ng c ng các ho t
ng v tính d c, tính thèm n, ngoài ra còn tránh
c m t s b nh ngoài da, ng
th i qua ó ta d làm quen v i heo h n, t o
u ki n thu n l i trong vi c hu n
luy n, s d ng chúng. Th i ti t mát nh h ng l n t i ph m ch t tinh d ch, qua
nghiên c u th y t tháng 1 n tháng 4 nhi t

thích h p (25 ºC) do v y l ng tinh
d ch cao, ph m ch t tinh d ch t t, t l th thai cao. Trong mùa hè nh t là nh ng
ngày nóng n c c n ph i t m cho heo 1 - 2 l n trong ngày.
nh k ki m tra ph m ch t tinh d ch, th tr ng và tình tr ng s c kh e c a heo c
gi ng, t ó ta có th
u ch nh ch
nuôi d ng ch m sóc cho h p lý. Nói
chung i v i heo c gi ng ã tr ng thành tr ng l ng qua các tháng không thay
i nhi u, heo c còn non yêu c u tr ng l ng t ng d n các tháng song heo c
th ph i r n ch c, kh e m nh không
c quá béo, quá g y. N u
c nh v y
k thu t nuôi d ng m i h p lý.