KHẢO sát ẢNH HƯỞNG của TUỔI lên tỷ lệ và CHẤT LƯỢNG của gà đẻ HISEX BROWN

TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

TUY T NHUNG

KH O SÁT NH H
NG C A TU I LÊN
L
VÀ CH T L
NG TR NG C A GÀ
HISEX BROWN

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

n Th , 2012

1


TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

Tên

tài:

KH O SÁT NH H
NG C A TU I LÊN
L
VÀ CH T L
NG TR NG C A GÀ
HISEX BROWN

Giáo viên h ng d n:
PGS.TS. Nguy n Nh t Xuân Dung

Sinh viên th c hi n:
Tuy t Nhung

MSSV: 3082751
p:CN K34

n Th , 2012

2


TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p

Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

Tên

tài:

KH O SÁT NH H
NG C A TU I LÊN
L
VÀ CH T L
NG TR NG C A GÀ
HISEX BROWN

C n Th , Ngày .....Tháng ….. N m ......
CÁN B

H

NG D N

C n Th , Ngày .....Tháng ….. N m ……
DUY T B MÔN

PGS. TS. Nguy n Nh t Xuân Dung

………………………….

C n Th , Ngày .....Tháng ….. N m……
DUY T C A KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C

NG D NG

………………………….

3


L I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t qu
trình bày trong lu n v n là trung th c và ch a t ng
c ai công b trong b t k
công trình nghiên c u nào tr c ây.
Tác gi lu n v n

Tuy t Nhung

4


L IC MT
Con xin bày t lòng bi t n sâu s c n cha m và anh ch em trong gia ình ã t o
m i u ki n cho tôi hoàn thành t t công vi c h c t p.
Em c ng vô cùng bi t n:
Quý th y cô B môn Ch n nuôi và B môn Thú Y ã t n tình gi ng d y, truy n
cho tôi nh ng ki n th c quý báu.

t

Cô Nguy n Nh t Xuân Dung ã t o m i u ki n, t n tình h ng d n và truy n
nh ng kinh nghi m quý báu giúp em hoàn thành lu n v n này.

t

Cô Nguy n Th Tuy t Nhung luôn t n tình giúp
m c c a em trong vi c h c t p.

,

ng viên, gi i quy t m i th c

Cô Tr n Th
p ã h ng d n em trong quá trình thí nghi m t i phòng thí nghi m
dinh d ng gia súc, B môn C n nuôi.
Th c s Lê Thanh Ph ng, KS Cao C n Út Em, KS Lê Hoàng Kim Y n ã t n tình
h ng d n, t o m i u ki n thu n l i cho em hoàn thành thí nghi m.
Các b n l p Ch n Nuôi Thú Y K34 ã nhi t tình giúp
này.
Gia ình ch tr i và anh em công nhân
th i gian t i tr i.
Cu i cùng, tôi xin chúc m i ng

tr i ã t o

tôi hoàn thành t t lu n v n
u ki n và giúp cho em trong

i nhi u s c kh e và thành

t.

Xin chân thành c m n!
C n Th , Ngày .....Tháng ….. N m……
Sinh viên th c hi n
Tuy t Nhung

5


CL C
Trang
L I CAM OAN..................................................................................................... i
L I C M T .......................................................................................................... ii
M C L C ............................................................................................................. iii
DANH M C CH

VI T T T ............................................................................... v

DANH M C B NG .............................................................................................. vi
DANH M C HÌNH .............................................................................................. vii
TÓM L

C......................................................................................................... viii

CH

NG 1:

CH

NG 2: C S LÍ LU N............................................................................... 2

2.1 S L

TV N

................................................................................... 1

C V GI NG GÀ HISEX BROWN.................................................... 2

2.2 QUY LU T C A S

TR NG................................................................... 2

2.3 VAI TRÒ VÀ TÁC D NG C A TH C N TRONG CH N NUÔI ............... 6
2.3.1Vai trò c a n ng l

ng..................................................................................... 6

2.3.2Vai trò c a ch t

m ........................................................................................ 7

2.3.2Vai trò c a ch t béo trong dinh d

ng

ng v t............................................... 8

2.3.3Vai trò c a vitamin .......................................................................................... 8
2.3.3Vai trò c a n

c .............................................................................................. 9

2.4 NHU C U DINH D

NG C A GÀ MÁI

............................................... 10

2.4.1 Nhu c u n ng l

ng duy trì........................................................................... 11

2.4.2 Nhu c u n ng l

ng s n xu t tr ng............................................................... 12

2.4.3 Nhu c u dinh d

ng duy trì .......................................................................... 12

2.4.4 Nhu c u dinh d

ng sinh tr

2.4.5 Nhu c u dinh d

ng

2.5 CH N NUÔI GÀ

ng gà sinh s n ............................................................... 14

NG TR NG ................................................................................ 15

2.6.1 Ch tiêu ch t l

ng tr ng .............................................................................. 15

2.6.2 Thành ph n dinh d
3.1 PH

NG PH M.......................................... 14

....................................................................................... 14

2.5.5 Th c n và nuôi d

CH

tr ng........................................................................ 13
TR NG TH

2.5.1 Ch n l c gà mái
2.6 CH T L

ng................................................................... 13

NG 3: PH

ng c a tr ng................................................................. 17

NG TI N VÀ PH

NG PHÁP THÍ NGHI M.................... 18

NG TI N THÍ NGHI M ...................................................................... 18

6


3.1.1 Th i gian và
3.1.2

a

m th c hi n.................................................................... 18

ng v t thí nghi m ..................................................................................... 18

3.1.3 Chu ng tr i................................................................................................... 19
3.1.4 Th c n thí nghi m....................................................................................... 19
3.1.5 D ng c thí nghi m ...................................................................................... 20
3.2 PH

NG PHÁP THÍ NGHI M ..................................................................... 20

3.2.1 B trí thí nghi m........................................................................................... 20
3.2.2 Quy trình ch m sóc, nuôi d
3.2.3 Quy trình phòng b nh

3.2.4 Ph

ng ................................................................... 20

tr i .......................................................................... 21

ng pháp l y m u. .................................................................................. 22

3.2.5 Các ch tiêu theo dõi ..................................................................................... 22
3.2.6 Hi u qu kinh t ............................................................................................ 21
3.2.7 X lý s li u ................................................................................................. 22
CH

NG 4: K T QU

VÀ TH O LU N ........................................................ 26

4.1 NH N XÉT CHUNG V

ÀN GÀ TRONG TH I GIAN THÍ NGHI M..... 26

4.2 K T QU THÍ NGHI M ............................................................................... 26
4.2.1 nh h

ng c a tu i gà mái lên kh i l

ng và t ng tr ng c a gà ................... 26

4.2.2 nh h ng c a tu i gà mái lên tiêu t i th c n và d ng ch t n ng l ng n
vào…………......................................................................................................... 27

4.2.3 nh h

ng c a tu i gà mái lên ch t l

ng tr ng........................................... 28

4.3 HI U QU KINH T C A THÍ NGHI M .................................................... 29
CH

NG 5: K T LU N VÀ

NGH .............................................................. 31

5.1 K T LU N ..................................................................................................... 31
5.2

NGH ........................................................................................................ 31

TÀI LI U THAM KH O ..................................................................................... 32

7


DANH M C CH
Ca

Canxi

CP,%

Protein thô

CSLT

Ch s lòng tr ng

CSL

Ch s lòng

DM

V t ch t khô

EE

Béo thô

ME

ng l

ng trao

NDF

X trung tính

NFE

Chi t ch t không

NT

Nghi m th c

P

Phosphor

Ash

Tro

TTT

Tiêu t n th c n

P

Tr ng l

SLCP

S l

SLME

S l

VI T T T

c

i
m

ng

ng protein thô
ng n ng l

ng trao

i

8


DANH M C B NG
Trang
B ng 2.1: Nhu c u dinh d

ng c a gà Hidex Brown ...........................................3

B ng 2.2: Các t l chu n c a gà Hisex Brown....................................................4
B ng 2.3: Các t l chu n c a gà Hisex Brown (ti p theo)...................................5
B ng 2.4: Nh ng
B ng 2.5:

c

m bên ngoài c a gà mái

nh m c th c n cho gà mái

i u ki n nhi t

t t và

theo kh i l

kém.................... 14

ng c th trong

i............................................................................................. 15

B ng 2.6: Thành ph n dinh d

ng c a tr ng (%) .............................................. 17

B ng 3.1: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a th c n gà

............. 19

B ng 3.1 : B trí thí nghi m .............................................................................. 20
B ng 3.2:Ch

ng trình thu c và vaccine cho gà

Hisex Brown...................... 21

B ng 4.1: nh h

ng c a tu i gà mái lên kh i l

B ng 4.2: nh h

ng c a tu i gà mái lên tiêu t n th c n và d

n ng l

ng và t ng tr ng c a gà ....... 26
ng ch t

ng n vào ............................................................................................ 28

B ng 4.3: Hi u qu kinh t c a thí nghi m ....................................................... 30

9


DANH M C HÌNH
Trang
Hình 3.1: Tr i gà thí nghi m.............................................................................. 18
Hình 3.2: Gà thí nghi m .................................................................................... 18
Hình 3.3: H th ng làm mát và qu t hút…...........................................................19

10


TÓM L

C

Thí nghi m Kh o sát nh h ng c a tu i lên t l
và ch t l ng tr ng c a gà
Hisex Brown trên gà
th ng ph m Hisex Brown qua 3 giai o n tu i
c
c b trí theo th th c hoàn toàn ng u nhiên v i 3 nghi m th c và 15 l n l p l i
nh sau:
Nghi m th c 1: NT41-47 tu n tu i
Nghi m th c 2: NT57-63 tu n tu i
Nghi m th c 3: NT68-73 tu n tu i
Các ch tiêu theo dõi g m có t l
, tiêu t n th c n, ch t l ng tr ng nh : kh i
ng tr ng,
dày v ch s Haugh, ch s hình dáng, màu lòng , ch s lòng
tr ng, c ch s lòng , t l các thành ph n c a tr ng và hi u qu kinh t .
K t qu nh sau:
T l
c a gà các nghi m th c trong giai
n thí nghi m cao nh t tu n tu i
41-47 là 89,93% sau ó gi m d n tu n tu i 57-63 là 86,94% n tu n tu i 68-73
là 73.73%.. K t qu này ch ng t t l
ph thu c vào tu i gà (P= 0,00).Tu n

tu i c ng nh h ng lên tiêu t n th c n (g,tr ng) (P<0,01). Tu n tu i 41-47
(117,76g/tr ng/ngày)tiêu t n ít nh t, k
n là tu n tu i 57-63
(138,91g/tr ng/ngày) và tu n tu i 68-73 (183,67 g/tr ng/ngày) là nhi u nh t so
v ihai tu n tu i còn l i.
Kh i l ng tr ng/gà/ngày tu n tu i 41-47 là 53,66g t ng lên theo tu i gà mái
tu n tu i 57-63 là 54,84 g và gi m d n n tu n tu i 68-73 là 46,94 g.
Tu n tu i còn nh h ng lên ch s hình dáng (P=0,44), màu lòng
(P < 0,01),
n v Haugh (P= 0,41, ch s lòng tr ng c (P <0,01), ch s lòng (P=0,44) và
dày v (P<0,01). Riêng t l v , t l lòng , t l lòng tr ng thì tu i gà không
nh h ng các ch tiêu này, (P>0,05).
Hi u qu kinh t cao nh t tu n tu i 57-63 (-196.531 ng). Và hi u qu kinh t
th p nh t tu n tu i 68-73(-643.594 ng) nên xu t chu ng s m gà giai
n
68-73 tu n tu i khi t l
và giá ti n bán tr ng gi m.

11


CH

NG 1

TV N

Ch n nuôi óng m t vai trò r t quan tr ng trong n n kinh t nông nghi p c a n c
ta. Trong ó, ch n nuôi gà
tr ng th ng ph m ã tr thành m t ngành s n xu t

công nghi p, v i quy mô l n mang l i nhi u l i nhu n l n cho ng i ch n nuôi.
Theo Nguy n
c H ng (2006) gà
tr ng th ng ph m th ng lo i th i sau m t
m
(72-78 tu n tu i) t khi qu tr ng u tiên gia c m mái tr i qua các bi n
i v sinh lý, sinh hoá có liên quan n s c tr ng, kh i l ng tr ng, kh i l ng
th và hi u qu s d ng th c n. gia c m t hay gà mái
tr ng n m u qui
lu t di n ra theo ba pha: pha 1 t
ng là t khi
qu tr ng u tiên n h t ba
tháng
tr ng. Pha u tiên c a s
tr ng th ng k t thúc lúc 42 tu n tu i. Ti p
n pha 2 sau khi s n l ng tr ng t nh cao thì pha 2 c a s
tr ng b t u.
Lúc này s n l ng tr ng gi m t t nh ng kh i l ng tr ng, kh i l ng c th gà
không gi m. Pha 2 kéo dài kho ng 62 tu n tu i, khi s c
tr ng gi m còn 65% so
v i t ng s gà mái
trong ngày, n pha 3 ti p theo pha 2 cho n khi gà mái có
bi u hi n thay lông. Trong pha này s n l ng tr ng gi m n khi ng ng
h n.
kh i l ng tr ng gi m nh ng chi phí th c n s n xu t tr ng t ng lên.
gà mái
th ng ph m Hisex Brown t t l
6% 18 tu n tu i, nh cao t
l
kho ng 95% trong kho ng (25- 30 tu n tu i). Th i gian t l

cao trên 90%
kéo dài kho ng 20 tu n. Kh i l ng tr ng trong tu n
u là 46g và t ng d n cho
n khi k t thúc là 65,4g. (Tài li u c a Công ty TNHH Emivest Vi t Nam (2010))
Theo Nguy n Th Mai et al. (2009) s n l ng tr ng gà Hisex Brown n 78 tu n
tu i là 307/qu trên mái. Kh i l ng gà mái khi k t thúc
kho ng 2,15 kg/con.
ng th c n tiêu th
n h t 78 tu n tu i là 47 kg/con.
ánh giá t l
và ch t l ng tr ng c ng nh th i m phù h p lo i th i gà
mái. Chúng tôi ti n hành nghiên c u tài: Kh o sát nh h ng c a tu i lên t l
và ch t l ng tr ng c a gà Hisex Brown

12


CH
2.1

L

NG 2: C

S

LÍ LU N

C V GI NG GÀ HISEX BROWN

Gà h u b Hisex Brown
c nh p vào Vi t Nam 1997, có ngu n g c Hà Lan
c công ty Emivest nh p gi ng gà b m v nuôi nhân gi ng. Gà Hisex
Brown b m
c Công ty nuôi
s n xu t gà h u b
l y tr ng th ng ph m.
Gà con s n xu t ra dùng
th nuôi các trang tr i nuôi gia công cho công ty m t
s
bán ra th tr ng.
Theo Nguy n Th Mai et al. (2009), thì ây là gi ng gà chuyên tr ng màu nâu có
ngu n g c t hãng Euribreed – Hà Lan (Hình 2.1)
Theo Nguy n
c H ng (2006). Gà gi ng b m có kh i l ng c th
n 17 tu n
là 1400 g, t l nuôi s ng 97%. L ng th c n tiêu th t 18-20 tu n 5,5 kg/con.
Tu i t t l
50% 157 ngày. S n l ng tr ng n 78 tu n tu i 315 qu /mái,
kh i l ng tr ng 63g. L ng th c n tiêu th t 140 ngày tu i là 116 g/con/ngày.
Tiêu t n th c n cho 1 kg tr ng là 2,36 kg và cho 10 qu tr ng là 1,49 kg. Kh i
ng c th vào th i k
là 2150 g/mái.
gà mái
th ng ph m Hisex Brown t t l
5% 20 tu n tu i, nh cao t
l
kho ng 92%. Th i gian t l
cao trên 90% kéo dài kho ng 10 tu n. Kh i
ng tr ng trong tu n

u là 46g và t ng d n cho n khi k t thúc là 67g. S n
ng tr ng n 78 tu n tu i là 307/qu trên mái. T l ch t trong th i kì tr ng là
5,8%. Kh i l ng gà mái khi k t thúc
kho ng 2,15 kg/con. L ng th c n tiêu
th
n h t 78 tu n tu i là 47 kg/con.(Nguy n Th Mai et al. (2009))

Hình 2.1: Gà

Hisex Brown

(Ngu n: www.airmarket.strana.de/eng.htm
13


ng 2.1 Nhu c u dinh d

ng c a gà Hisex Brown

Giai

n (tu n)

V
TPDD

0-3

3-9

9-17

17-19

19-45

45-70

70-k t thúc

%

20

20

15,5

16,5

16,7

16,2

15,3

Kcal

2975

2975

2750

2750

2775

2750

2725

(max)

%

3,5

3,5

6

6

5

5,5

5,5

Béo(mã)

%

6,5

6,5

6

6

8

8,5

5,5

Linoleic acid

%

1,5

1,5

1,25

1,25

2,2

1,6

1,25

Pretein
ng l

ng

Acid amin tiêu hóa
Methionine

%

0,54

0,54

0,34

0,38

0,41

0,39

0,36

Methionine+Cysteine

%

0,92

0,92

0,61

0,68

0,75

0,69

0,63

Lysine

%

1,2

1,2

0,75

0,8

0,8

0,75

0,7

Trytophan

%

0,23

0,23

0,14

0,15

0,17

0,16

0,15

Threonine

%

0,78

0,78

0,49

0,52

0,56

0,53

0,5

Khoáng
Calcium

%

1

1

0,9

2,2

3,7

4

4,2

phosphor

%

0,5

0,5

0,45

0,42

0,42

0,4

0,38

%

0,16

0,16

0.15

0,15

0,15

0,15

0,15

%

0,22

0,22

0,22

0,22

0,22

0,20

0,18 – 0,20

u d ng
Chloride

(Ngu n: Công ty TNHH Emivest Vi t Nam, (2010))

14


ng 2.2: Các t l chu n c a gà Hisex Brown

Tu n tu i
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45

46
47
48
49
50
51
52
53
54
55

T l
6,0
16,0
36,0
66,0
88,0
93,0
94,0
95,0
95,0
95,0
95,0
94,7
94,5
94,3
94,1
93,9
93,6
93,3

93,0
92,7
92,5
92,2
91,9
91,6
91,3
91,0
90,7
90,4
90,0
89,6
89,2
88,8
88,3
87,8
87,3
86,8
86,3
85,8

,%

Tr ng l ng
tr ng, g
42,8
45,3
47,8
50,8
53,8

56,0
58,2
59,2
59,6
59,8
60,0
60,2
60,4
60,6
60,9
61,2
61,5
61,8
62,0
62,2
62,4
62,6
62,7
62,9
63,1
63,2
63,3
63,4
63,5
63,6
63,7
63,8
63,9
64,0
64,0

64,1
64,1
64,2

Kh i l ng
n chu n, g
82
92
98
100
104
106
108
110
112
114
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
115
114

114
114
114
114
114
114
114
114
114
113
113
113
113
113

Hi u qu
th c n, g/g
2,6
7,2
17,2
33,5
47,3
52,1
55,0
56,2
56,6
56,8
56,8
57,1
56,9

57,1
57,3
57,5
57,6
57,7
57,7
57,7
57,7
57,7
57,7
57,8
57,8
57,5
57,4
57,3
57,2
57,0
56,8
56,7
56,4
64,0
64,0
64,1
64,1
64,2

Kh i l ng
gà, g
1500
1560

1630
1700
1740
1780
1800
1815
1830
1840
1850
1860
1870
1875
1880
1885
1890
1895
1900
1905
1910
1915
1920
1930
1930
1930
1940
1940
1940
1940
1940
1950

1950
1950
1950
1950
1950
1960

15


ng 2.2 Các t l chu n c a gà Hisex Brown (ti p theo)

56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73

74
75
76
77
78
79
80

85,3
84,8
84,3
83,8
83,3
82,7
82,1
81,6
81,0
80,5
79,8
79,0
78,2
77,5
76,7
75,9
75,1
74,3
73,5
72,7
71,9
71,1

70,3
69,7
68,8

64,2
64,3
64,3
64,4
64,4
64,5
64,5
64,6
64,6
64,7
64,7
64,8
64,8
64,9
64,9
65,0
65,0
65,1
65,1
65,2
65,2
65,3
65,3
65,4
65,4

113
113
113
113
113
113
112
112
112
112
112
112
112
112
112
112
112
111
111
111
111
111
111
111
111

64,2
64,3
64,3
64,4

64,4
64,5
64,5
64,6
64,6
64,7
64,7
64,8
64,8
64,9
64,9
65,0
65,0
65,1
65,1
65,2
65,2
65,3
65,3
66,4
65,4

1960
1960
1960
1960
1960
1960
1970
1970

1970
1970
1970
1970
1980
1980
1980
1980
1980
1980
1990
1990
1990
1990
1990
2000
2000

(Ngu n: Công ty TNHH Emivest Vi t Nam, (2010))

2.2 QUY LU T C A S

TR NG

Theo Nguy n
c H ng (2006) gà
m (72-78 tu n tu i) t khi qu
i v sinh lý, sinh hoá có liên quan
th và hi u qu s d ng th c n.
lu t di n ra theo ba pha:

tr ng th ng ph m th ng lo i th i sau m t
tr ng u thiên gia c m mái tr i qua các bi n
ns c
tr ng, kh i l ng tr ng kh i l ng
gia c m t hay gà mái
tr ng n m u qui

Pha 1: Th ng là t khi qu tr ng u tiên n h t ba tháng
tr ng. Trong pha
này s n l ng tr ng t ng t ngày
u tiên n kho ng 2-3 tháng . ng th i
v i t ng s n l ng tr ng, kh i l ng tr ng, kh i l ng c th gà mái t ng lên. Pha
u tiên c a s
tr ng th ng k t thúc lúc 42 tu n tu i.

16


Pha 2: Sau khi s n l ng tr ng t nh cao thì pha 2 c a s
tr ng b t u. Lúc
này s n l ng tr ng gi m t t nh ng kh i l ng tr ng, kh i l ng c th gà không
gi m, giai
n cu i gà mái có bi u hi n tích lu m . Pha 2 kéo dài kho ng 62 tu n
tu i, khi s c tr ng gi m còn 65% so v i t ng s gà mái trong ngày.
Pha 3: Pha 3 ti p theo pha 2 cho n khi gà mái có bi u hi n thay lông. Trong pha
này s n l ng tr ng gi m n khi ng ng h n. kh i l ng tr ng gi m nh ho c n
nh, nh ng chi phí th c n s n xu t tr ng t ng lên.
2.3. VAI TRÒ VÀ TÁC D NG C A TH C N TRONG CH N NUÔI
Th c n gia súc g m 2 thành ph n là ph n n c và ph n ch t khô. Ph n ch t khô có

2 lo i là ch t h u c và tro (còn g i là ch t khoáng). Ch t h u c g m có ch t m
(protein), ch t b t
ng (carbohydrate), ch t béo (lipid), ch t x (cellulose) và
vitamin. Ch t khoáng g m các nguyên t a l ng có nhi u trong c th nh canxi,
phosphor và lo i các nguyên t vi l ng có r t ít trong c th nh s t, ng, Iod.
i v i c th gia súc nh ng ch t dinh d ng trên có các nhi m v khác nhau nh
nhi m v cung c p n ng l ng do ch t b t
ng và ch t béo m nhi m
c“ t
cháy” trong c th s n sinh nhi t, làm nóng c th do ó c th m i ho t ng
c
hay ch t m và ch t khoáng gi nhi m v ki n t o nên c th , trong ó th t
c
c u t o ch y u t ch t m và b t x ng
c hình thành ch y u t ch t khoáng.
Bên c nh ó nh ng ch t nh vitamin, men,.. óng vai trò i u hòa m i ho t ng
s ng (nh tiêu hóa, h p thu, bài ti t và v n ng) c a gia súc.
Th c n là nguyên li u duy trì s s ng hàng ngày v a là nguyên li u cho s sinh
tr ng và phát tri n c a c th t o ra s n ph m tiêu bi u cho m i loài, m i gi ng.
Do vai trò quan tr ng nh
– 80 % trong giá thành s
nuôi. Th c n và dinh d
ngh nuôi gà c n ph i hi
ng, 1995).
2.3.1. Vai trò c a n ng l

v y nên v m t kinh t thì nó bao gi c ng chi m t l 70
n ph m và là nhân t quy t nh l i l c a ngành ch n
ng là m t v n
t nh và ph c t p mà m i ng i làm

u bi t càng sâu càng có l i (Lê H ng M n, Hoàng Hoa

ng

ng l ng c n thi t cho các ho t ng s ng c a c th nh tiêu hoá, tu n hoàn, hô
h p, sinh s n, bài ti t và trao i ch t.
Th c n n ng l ng hay ch t b t
ng là thành ph n dinh d ng chi m t l l n
nh t h n 50% so v i các ch t dinh d ng khác trong th c n gia c m. Nó là nguyên
17


li u ban u
chuy n hoá các ch t béo, cung c p b khung cacbon
t o nên các
acid amin và nhi u ch t khác trong c th (D ng Thanh Liêm, 1997).
Khi nhi t
môi tr ng t ng cao gà có ph n ng t nhiên
ch ng l i là i u ti t
thân nhi t b ng cách t ng t n s hô h p, n ít, u ng nhi u n c,...Khi y vi c t ng
ng l ng và protein trong kh u ph n là r t c n thi t
bù p hao t n nói trên
o
nh ng khi ti p t c t ng quá 27 C c th gà s b r i lo n. N u nhi t
ti p t c t ng
n a thì c th không b m t n ng l ng nh tr ng h p trên lúc này không nên t ng
ng l ng trong th c n mà còn ph i gi m xu ng m t cách h p lí (Peter và Levis,
1996).
Ngoài ra hàm l ng n ng l ng c a th c n gia t ng thì gà mái s n ít i. Quy lu t
là s tiêu t n th c n s gi m 4% cho m i 50 kcal gia t ng. N u ch d a trên s gia

ng tr ng l ng c a gà mái không th bi t
cm c
th c n. B i l m t ph n
r t l n n ng l ng tiêu th
c dùng vào vi c t ng c ng s n sinh nhi t (North,
1984).
2.3.2. Vai trò c a ch t

m

Protein là c s c a s s ng, chúng th c hi n vai trò t o hình và c u t o nên t bào,
hoormone, kháng th . Protein là ngu n n ng l ng duy trì tr ng thái cân b ng acid baz i u hoà và trao i ch t trong c th (Melekhin và Grindin, 1977).
Trong th c n ch n nuôi gia c m c n chú ý các lo i th c li u có giá tr sinh h c cao
cân i các th c li u có giá tr sinh h c th p.
ng th i b sung các acid amin
t ng h p
có m t kh u ph n cân i hoàn ch nh. S n ph m ch n nuôi gia c m là
th t tr ng là các s n ph m có giá tr sinh h c cao.
t o ra các s n ph m này và t
ng su t cao gia c m ph i có kh u ph n th c n t t, cân b ng dinh d ng y
v ch t l ng c ng nh s l ng. N u cung c p protein th a trong th c n s lãng
phí làm ng giá thành s n ph m. M t khác protein th a không tiêu hoá s gây lên
men th i ru t già và có th d n n tình tr ng tiêu ch y.
ng th i s d th a
acid amin d n n ph n ng v acid amin quá m nh th i ra ure và acid uric có h i
cho gan th n. S d th a protein làm cho n ng
acid amin trong máu t ng, gi m
tính thèm n c a gia c m, không c i thi n
c t ng tr ng mà còn làm gi m tr ng
ng và s ng

c protein s x y ra khi kh u ph n có ch a 30% protein.
Ng c l i n u không c p
protein c th s thi u nguyên li u cho nhu c u duy trì
và t ng tr ng ng th i s c
kháng c a gà c ng gi m. Th c n thi u protein
nh t là thi u các acid amin gi i h n s làm quá trình trao i ch t b phá hu , gi m
kh n ng ch u nóng và l nh c a gà, gi m s t o lông và thay lông không úng quy

18


lu t và có th xu t hi n hi n t ng c n m nhau. Ngoài ra s thi u protein trong
th c n làm cho gà n nh u h n (Nguy n Th ào, 1999).
2.3.3. Vai trò c a ch t béo trong dinh d

ng

ng v t

Lipit là ngu n n ng l ng tuy t v i, khi phân h y 1g lipit s có 9,3kcal
c gi i
phóng. Lipit là ngu n n c trong c th . S oxy hóa hoàn toàn 100g lipit s cho
107g n c. Lipit c bi t là lipit d i da th ng d n nhi t r t kém, cho nên nó h n
ch s t a nhi t và b o v c th kh i b l nh. Lipit c n thi t cho s t o thành tr ng
gia c m. Ch s trong lòng tr ng gà có ch a 31% lipit trung tính, 9%
photphatit và 1,7% cholesterin (Melekhin, Gri in, 1977).
Trong th c n h n h p cho gà, thành ph n ch t béo không nhi u nh ng không th
thi u
c. H u h t các l ai lipid ng v t và th c u có ch a t l khác nhau hai
lo i acid béo, là acid béo b o hòa nh : acid palmitic, acid srearic… Trong các acid

béo ch a b o hòa có các acid béo quan tr ng nh : acid linoleic, acid linolenic, acid
arachionic. ó là nh ng acid béo c n thi t cho c th gà v i tên chung là các acid
béo không thay th hay acid béo thi t y u”. C th gà không t ng h p
c các acid
béo này, mà ph i cho n cùng th c n (Võ Bá Th , 1996).
2.3.4. Vai trò c a vitamin
Vai trò c a vitamin trong c th là xúc tác nên ch c n l ng vitamin r t ít mà các
chuy n hóa trong c th c ng t t c
ph n ng nhanh và hi u qu s d ng cao
(V Duy Gi ng, 1997).
Vitamin A c n cho vi c b o v niêm m c, n i m c c a c th ch ng l i s xâm
nh p c a m m b nh. Thi u vitamin A gà có bi u hi n khô lông, khô da, viêm k t
m c m t, gà còi c c, r i l an th n kinh gà ch t
t nh b d ch. Gà mái
gi m,tr ng p n kém.
Vitamin D c n thi t cho ng v t h p th và tích l y canxi, là tác nhân ch ng còi
ng. Thi u D3 gà ch m l n, x ng b bi n d ng, gà gi m , v tr ng mi m, t l
p n gi m.
Vitamin E c n cho kh n ng sinh s n. Thi u vitamin E gà tr ng b teo d ch hoàn, gà
mái b thoái hóa bu ng tr ng kh n ng th tinh p n gi m ho c m t h n.
Vitamin B1 là tác nhân ch ng phù th ng, viêm th n kinh óng vai trò quan tr ng
trong trao i ch t b t
ng.

19


Vitamin B2 là nhân t quan tr ng cho quá trình oxi hóa c a t bào, ch ng r i l an
th n kinh, m b o t l
. Thi u B2 gà b què chân ch m l n. N u b nh n ng thì b

li t, run r y và ch t trong 3 tu n u tiên.
Vitamin B3 thi u s làm cho gia c m có hi n t

ng m c lông r i r c.

Vitamin B5 là m t vitamin thi t y u cho s sinh tr ng và phát tri n bình th
N u thi u thì sinh tr ng kém, b phình kh p chân và què.
Vitamin B6 c n cho quá trình trao
viêm da.

i ch t

m, ch t béo

ng.

phát tri n c th , ch ng

Vitamin B12 r t quan tr ng trong c u t o máu, t ng h p các protit t bào, thúc y
quá trình sinh tr ng bình th ng c a c th , m c lông, m b o t l p n c a
tr ng.
Vitamin K là nhân t làm ông máu, ch ng ch y máu.
Vitamin C làm t ng s c kháng cho gia c m i v i các y u t stress ho c b b nh
và tránh tình tr ng v tr ng b m ng (Võ Bá Th , 1989).
2.3.5. Vai trò c a n

c

c là thành ph n vô cùng quan trong i v i c th
ng v t. Tuy nó không cung

c p n ng l ng nh ng có vai trò quan tr ng trong i s ng ng v t. Gà n u không
c cung c p y
n c s n l ng tr ng s gi m i áng k u vài ngày. N c
trong c th
ng v t chi m t 60- 70%, tùy theo tu i mà t l này gi m d n t 80%
lúc m i sinh và còn 45% lúc tr ng thành. T l c ng bi n ng theo th tr ng và
các mô khác nhau (V Duy Giãng, 1997).
N u không có n c gia c m s b ch t nhanh h n là b ói hoàn toàn. Ng i ta bi t
r ng thi u th c n gia c m có th s ng
c h n 12 ngày, không có n c gà s ch t
vào ngày th 3-4. Gia c m càng non c th càng ch a nhi u n c. Nh v y n c t
l v i kh i l ng c a c th (Bùi Th Kim Dung, 1996).
c c n cho vi c phân gi i protein, lipid, glucid. Nu c t o i u ki n
th m hút
các ch t khoáng, các vitamin và các s n ph m phân gi i khác. N c là môi tr ng
c n thi t cho các quá trình lên men c a trao i ch t trong c th c ng nh
iv i
s th m th u và khu ch tán các ch t. Nó v n chuy n các ch t dinh d ng và các s n
ph m c a trao i ch t trong c th (Melkhin và Gridin, 1977).

20


Yêu c u v n c u ng là ph i s ch và y . Tiêu chu n v n c u ng cho gà có
th áp d ng tiêu chu n n c u ng cho ng i. Ph i th ng xuyên ki m tra h th ng
cung c p n c. N c u ng và th c n tiêu th s nói lên tình tr ng s c kh e c a
con v t
Ph

ng pháp cung c p n c cho gà là cho chúng ti p xúc tr c ti p v i ngu n n c

chúng
c u ng th a thích. Tuy nhiên c n chú ý m b o nh ng ch tiêu v
sinh n c u ng, n ng
ch t hòa tan không v t quá 15g/1l. N c t t ch a 2g ch t
hòa tan/1l. Nacl không v t quá 10g/1l, mu i sulfat không quá 1g/1l. Mu i nitrat
t i a 50- 100ppm. Không cho v t nuôi u ng n c b nhi m tác nhân gây b nh
truy n nhi m, kí sinh trùng ho c hóa ch t c h i (V Duy Gi ng, 1997).
2.4 NHU C U DINH D

NG C A GÀ MÁI

Nhu c u dinh d ng c a mái
r t quan tr ng c bi t là trong giai o n s n xu t.
Gà
c nuôi theo ph ng pháp công nghi p, do ó v m t ding d ng ph thu c
hoàn toàn vào tác ng ng i nuôi. Cho gà n
l ng
ch t
không b m p
m . gà mài
th c n
duy trì s s ng, v a
s n xu t ra s n ph m tr ng.
n u cho gà n thi u ch t không áp ng nhu c u c th , gà gi m , gi m kh i
ng tr ng, nh h ng n
b n và n ng su t trùng c a toàn àn. Nh ng n u gà
n v t quá tiêu chu n v l ng và ch t s gây lãng phí th c n, gà mâp m , bi ng
. C th trong giai
n s n xu t,
c phân ra 2 th i kì:

Th i k
u:
c tính t lúc s p
n lúc gà t t l cao nh t và kh i l ng
tr ng t m c c c i th i
m này th ng vào kho ng 35-48 tu n tu i tu gi ng
gà. Trong th i k
u giai
n , gà
c n t do
r , t ng nhanh t t l
và kh i l ng tr ng.
Th i k sau

c tính t lúc gà

t

nh cao

n k t thúc.

H u h t các gi ng gà trong th i k này u n theo kh u ph n nh m c. Khi t
c nh cao c a t l
, gà ti p t c
khá t t và kéo dài m t s tu n. Lúc này
nh m c kh u ph n g n nh t i a.
V sau gà có xu h ng gi m t l
d n theo quy lu t, c n k p th i u ch nh kh u
ph n gi t l m t cách t ng x ng và cho n khi k t thúc th i k khai thác.

Không gi m l ng th c n quá nhanh và t ng t vì có th làm cho gà gi m t l
i m c chu n và kh i l ng tr ng b nh l i. ng c l i gi m m c th c n không
k p th i, gây lãng phí th c n, gà s m p nhanh, gi m
nhanh, ph i k t thúc khai

21


thác tr
1989)

ch n

nh. C hai tr

2.4.1 Nhu c u n ng l

ng h p

u kém hi u qu kinh t . (Võ Bá Th ,

ng duy trì

Theo Bùi Xuân M n (2007) thì nuôi gia c m cho m c ích s n xu t, tr c h t ph i
nuôi d ng
duy trì s s ng, m c dù chúng có s n xu t hay không. M t l ng
áng k th c n tiêu t n c a gia c m là s d ng cho duy trì s s ng. Nhu c u n ng
ng duy trì c a gia c m bao g m s trao i c b n và ho t ng bình th ng.
Trao i c b n là s tiêu phí n ng l ng t i thi u ho c s sinh nhi t trong nh ng
i u ki n khi nh h ng c a th c n, nhi t

môi tr ng và ho t ng ch
ng b
lo i ra. S sinh nhi t c b n thay i theo
l n c a v t nuôi, nhìn chung thì
l n
c a v t nuôi t ng thì s sinh nhi t c b n trên m t n v th tr ng gi m. S sinh
nhi t c b n c a gà con m i n vào kho ng 5,5 calo trên m t gam th tr ng trong
m t gi , nh ng trái l i i v i gà mái tr ng thành thì ch c n phân n a s n ng
ng này.
ng l ng yêu c u cho ho t ng có th thay i áng k , th ng
c c tính
b ng kho ng 50% c a s trao i c b n.
u này có th b nh h ng b i nh ng
i u ki n chu ng tr i c ng nh gi ng gia c m
c nuôi. S d ng chu ng l ng làm
gi i h n các ho t ng s d n n s tiêu phí n ng l ng th p h n, c kho ng 30%
c a s trao i c b n so v i nuôi n n.
M c dù th c t nh ng ng v t l n h n yêu c u n ng l ng duy trì th p h n trên
m t n v th tr ng, nh ng t ng n ng l ng c n cho nh ng ng v t l n h n l i
cao h n nhi u so v i v t nh h n. T quan
m th c ti n cho th y, m t gà mái s n
xu t tr ng có
l n c th nh nh t,
tr ng l n và s c s ng cao s có kh n ng
chuy n i th c n thành s n ph m t hi u qu nh t, vì tiêu phí n ng l ng duy trì
th p. Ch n nuôi gà ho c gà tây th t t n
bán trong m t th i gian ng n nh t s
t hi u qu nh t v bi n i th c n thành s n ph m, vì n u kéo dài th i gian nuôi
s ph i chi phí duy trì l n h n. H u h t gà ang tr ng và gà th t ang sinh tr ng
u

c cho n t do theo yêu c u s n xu t. L ng th c n gia c m tiêu th có liên
quan tr c h t n nhu c u n ng l ng c a gia c m trong th i gian này. Khi các
ch t dinh d ng khác có
l ng trong th c n thì kh n ng tiêu th th c n
c
xác nh tr c tiên d a trên m c n ng l ng c a kh u ph n. M c tiêu th n ng
ng c a gia c m hàng ngày có th o b ng kilocalo n ng l ng trao i thì ch c
ch n s n nh h n là t ng l ng th c n tiêu th , n u trong kh u ph n có ch a các
m c n ng l ng khác nhau
2.4.2 Nhu c u n ng l

ng s n xu t tr ng
22


Theo Bùi Xuân M n (2007) n ng l ng thu n c n cho m t mái ang có t l
cao
g m n ng l ng tiêu phí cho duy trì và n ng l ng d tr trong tr ng. Gà mái có
kh n ng thay i m c tiêu th th c n theo m c n ng l ng trong kh u ph n. M c
ng l ng t i thi u trong kh u ph n cho gà
không th d i m c 2640 Kcal
ME/kg. Khi gà mái ph i ch u ng trong môi tr ng l nh thì m c n ng l ng
không th th p h n 2750 Kcal ME/kg. Th ng thì m c n ng l ng th c trong kh u
ph n s tùy thu c nhi u vào m c c a giá th c n trong th c t s n xu t.
Theo D ng Thanh Liêm (2003) c tr ng c a gia c m là không có vùng nhi t
trung hòa rõ r t. Khi nhi t
môi tr ng t ng lên hay gi m th p thì chúng n th c
n ít hay nhi u lên. N u d a vào trao i ch t c b n (hay nhi t l ng t a ra do
phân gi i lúc ói) v i công th c tính c a Brody thì nhu c u cho duy trì ph i cao h n
20% nhu c u trao i ch t c b n.

Trong th c t khi
c cho n t do, gà t cân i n ng l ng ME n vào v i nhu
c u c a chúng. Th ng hàm l ng ME trong th c n gà
t 10 – 12 MJ/kg (11,5
– 13,5 MJ/kg ch t khô). N u t ng hay gi m 1% hàm l ng n ng l ng trong th c
n (l n h n 12 MJ hay d i 10 MJ) gây nên s t ng hay gi m t ng ng l ng n
kho ng 0,5%. N u gà n kh u ph n ch a ít h n 10 MJ/kg s d n n gi m s n xu t
tr ng, kh u ph n ch a nhi u h n 12 MJ/kg th c n có th làm t ng tích l y m , làm
mau h gà mái nh ng không làm t ng s l ng tr ng (m c dù tr ng l ng tr ng
có th t ng).
2.4.3 Nhu c u dinh d

ng duy trì

Theo Bùi Xuân M n (2007) protein c n thi t cho duy trì
ng i th p, vì th yêu
c u v protein tr c h t tùy thu c vào l ng c n thi t cho m c ích c a s n xu t.
áp ng nhu c u protein thì các acid amin thi t y u ph i cung c p
l ng và
t ng l ng nit trong kh u ph n ph i
cao và d ng thích h p
cho phép t ng
ng acid amin không thi t y u.
M t khi l ng protein t i thi u
c yêu c u cung c p cho s n xu t tr ng t i a
thì protein c n c ng thêm do b oxy hóa thành n ng l ng c ng ph i tính n.
Protein c ng không
c d tr trong c th theo s
ng có th ánh giá
c.

Th c t s n xu t, protein luôn là thành ph n th c n t nh t c a m t kh u ph n, s
không có kinh t n u nuôi ng v t quá m c protein. Vì lý do này mà m c protein
trong kh u ph n cho ng v t nuôi luôn ph i gi g n v i m c nhu c u t i thi u h n
là các ch t dinh d ng khác.
2.4.4 Nhu c u dinh d

ng sinh tr

ng

23


Nhu c u protein và acid amin c a gia c m non ang sinh tr ng là c bi t quan
tr ng. Ph n l n nh t v t ch t khô ng lên v i s sinh tr ng là protein. S thi u h t
c a ho c protein t ng s ho c là m t acid amin thi t y u nào ó u làm gi m t c
t ng tr ng. S t ng h p protein yêu c u t t c các acid amin c n thi t làm thành
protein c n ph i có m t trong c th g n nh cùng m t lúc. Khi thi u m t acid amin
thi t y u thì không có s t ng h p protein. Nh ng protein không hoàn ch nh s
không bao gi
c t o thành. Các acid amin không
c s d ng cho t ng h p
protein s chuy n i thành carbohydrate ho c m , ng th i nó có th d dàng b
oxy hóa cho nhu c u n ng l ng tr c ti p hay
c d tr d i d ng mô m . Thân
th t c a nh ng v t nuôi cho n kh u ph n thi u protein ho c các acid amin th ng
ch a nhi u m h n nh ng v t
c n kh u ph n
và cân i protein.
i u cân nh c quan tr ng nh t trong vi c bi u di n nhu c u các acid amin là l ng

th c n tiêu th . M t l ng n nh protein t ng s và acid amin thi t y u trong
th c n
c yêu c u
giúp cho t c
t ng tr ng mô c th có thành ph n
không thay i. Tuy nhiên khi nhu c u protein
c bi u th theo ph n tr m trong
kh u ph n thì m c protein n vào th c s s tùy thu c vào s tiêu th th c n. M c
ng l ng trong kh u ph n có th là s xem xét quan tr ng nh t trong vi c ánh
giá l ng th c n n vào. Vì lý do này mà các nhu c u
c bi u di n nh ph n
tr m c a kh u ph n luôn có liên quan n m c n ng l ng c a kh u ph n ó.
2.4.5 Nhu c u dinh d

ng

tr ng

V i m i qu tr ng
c , m t gà mái ph i s n sinh ra kho ng 6,7 g protein.
ng protein t ng
ng v i l ng protein tích l y hàng ngày c a m t gà th t
ang sinh tr ng có m c t ng tr ng 37g/ngày. M c dù gà mái không
th ng
xuyên hàng ngày nh ng protein cho duy trì c ng ph i
c xem xét và nhu c u
protein hàng ngày cho nh ng mái ang
cao c ng y
nh cho gà th t ang
sinh tr ng nhanh.

Trong th i k
u c a s n xu t tr ng, gà mái ang còn t ng tr ng nên chúng c n
tích l y protein cho c th và cho s n xu t tr ng. Sau ó nhu c u protein c a t ng
tr ng gi m xu ng nh ng
l n c a tr ng l i t ng lên.
có th t o ra
c nh ng
tr ng l n và t t l
t i a, m t gà mái m t ngày c n ph i tiêu th 17g protein
(cân i các acid amin).
Trong b t c nghiên c u nào v nhu c u protein c a gà mái ang
ph i
ng
nhiên th a nh n m t s cân i h p lý các acid amin trong protein c a kh u ph n.
Thi u h t m t acid amin thi t y u s làm sút gi m kh n ng s n xu t tr ng, gi m
l n c a tr ng và gi m m c protein t ng s . Vi c xác nh nhu c u các acid amin
24


riêng r cho gà mái có khó kh n h n là cho gà th t. Vì th nh ng c l ng nhu c u
acid amin cho gà mái
ch y u d a vào thành ph n các acid amin c a protein
trong tr ng. T l c a các acid amin thi t y u trong protein c a kh u ph n ph i i
g n v i t l các acid amin
c t o thành trong tr ng.
2.5 C

N NUÔI GÀ

TR NG TH

NG PH M

2.5.1 Ch n l c gà mái
Tr c khi kho ng 20 – 22 tu n tu i ph i ch n l i m t l n n a nh ng con quá nh
so v i tr ng l ng bình quân thì ph i lo i b (tr ng l ng bình quân 1,65 – 1,7
kg/con). Ngoài ra nh ng con d t t th n kinh, mào teo và tr ng b ch thì c ng ph i
lo i th i (Nguy n Xuân Bình, 1999).
ng 2.4 Nh ng

c

m bên ngoài c a gà mái

Các b ph n c th
Mào và tích tai

Gà mái

t t

To, m m, màu

Kho ng cách gi a x
hàng

ng

Kho ng cách gi a móm
ng l i hái và x ng

hang
huy t
lông

Màu s c m , chân

ng,

t t và

t

kém
Gà mái

i

t l t 3 – 4 ngón tay

ng, m m,
tay

t l t 3 ngón

t, to, c

ng, màu nh t

kém

Nh , nh t nh t, khô
p, ch
tay

t l t 1 – 2 ngón

p ch
tay

l t 1 – 2 ngón

Khô, bé, ít c
m

ng, màu

Không thay lông cánh hàng
th nh t

ã thay lông ho c nhi u
lông cánh hàng th nh t

ã gi m màu vàng c a m ,
chân

Màu s c c a m , chân v n
vàng

(Ngu n: http://www .cucchannuoi)

2.5.2 Th c n và nuôi d

ng gà sinh s n

Theo Nguy n
c H ng, (2006) gà mái c n cho th c n h n h p v i dinh d
y . Trong 1 kg th c n h n h p gà c n:
ng l

ng trao

ng

i: 2700-2800 Kcal (11,29-11,71 MJ)

Protein thô: 15-18%.
25