Phát triển công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG VĂN BÌNH

PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP HỖ TRỢ
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG VĂN BÌNH

PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP HỖ TRỢ TRÊN
ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. BÙI QUANG TUẤN

THÁI NGUYÊN - 2018

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan nội dung luận văn là kết quả của sự tìm tòi, nghiên
cứu, sưu tầm từ nhiều nguồn tài liệu và liên hệ thực tiễn. Các số liệu trong
luận văn là trung thực không sao chép bất kỳ luận văn hoặc đề tài nghiên cứu
nào trước đó.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những nội dung đã trình bày.

Tác giả

Hoàng Văn Bình


ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình theo học chương trình cao học quản lý kinh tế của
trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên và nhất là trong
thời gian nghiên cứu, hoàn thiện luận văn của mình hôm nay là kết quả của
một quá trình học tập cùng với sự say mê và dày công nghiên cứu của bản
thân mình. Nhưng để tôi có kết quả này là nhờ sự giảng dạy, chỉ bảo nhiệt
tình của rất nhiều thầy cô trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái
Nguyên, sự ủng hộ của các đồng nghiệp, bạn bè và người thân.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu và các giảng viên trường Đại
học Kinh tế và Quản trị kinh doanh đã giảng dạy và tạo điều kiện giúp đỡ tôi
trong khóa học và trong quá trình thực hiện luận văn này.
Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS.TS BÙI QUANG TUẤN,
người đã tận tình hướng dẫn tôi trong quá trình hoàn thiện luận văn.
Tôi cũng xin cảm ơn Ban giám hiệu, tập thể các sở, ban, ngành, các
doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ thuộc nhóm ngành điện - điện tử và cơ khí
chế tạo đã giúp tôi hoàn thành tốt luận văn này.

Và trong thời gian học tập cũng như trong giai đoạn làm luận văn, tôi
nhận được sự cộng tác chân thành của các học viên lớp K12-QLKTB, tôi xin
được gửi lời cảm ơn tới họ về sự cộng tác và giúp đỡ trong thời gian qua.
Cuối cùng tôi xin cảm ơn tới gia đình, bạn bè đã ủng hộ tôi về mặt tinh
thần trong suốt thời gian học tập và làm luận văn tốt nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 12 năm 2017
Tác giả

Hoàng Văn Bình


iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ............................................ vi
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ........................................................................ viii
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài ....................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2
3. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................... 3
4. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 3
5. Những đóng góp mới của luận văn ............................................................... 3
6. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHIỆP HỖ TRỢ TẠI ĐỊA PHƯƠNG ............................... 5
1.1.

Khái niệm và vai trò của công nghiệp hỗ trợ .......................................... 5

1.1.1. Các khái niệm về công nghiệp hỗ trợ ..................................................... 5
1.1.2. Đặc điểm của công nghiệp hỗ trợ ........................................................... 8
1.1.3. Vai trò của công nghiệp hỗ trợ.............................................................. 11
1.2.

Các mô hình và điều kiện phát triển công nghiệp hỗ trợ ...................... 16

1.2.1. Các mô hình phát triển công nghiệp hỗ trợ trên thế giới ...................... 16
1.2.2. Các nhân tố thúc đẩy sự phát triển của công nghiệp hỗ trợ .................. 16
1.3.

Kinh nghiệm quốc tế và trong nước về phát triển công nghiệp hỗ trợ ....... 20

1.3.1. Kinh nghiệm quốc tế về phát triển công nghiệp hỗ trợ ........................ 20
1.3.2. Kinh nghiệm về phát triển công nghiệp hỗ trợ ở Việt Nam ................. 21
1.3.3. Những bài học kinh nghiệm đối với tỉnh Thái Nguyên ........................ 25


iv
Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 26
2.1.

Các câu hỏi nghiên cứu ......................................................................... 26

2.2.

Phương pháp nghiên cứu của đề tài ...................................................... 26

2.2.1. Chọn điểm nghiên cứu và chọn mẫu nghiên cứu .................................. 26
2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 27
2.2.3. Phương pháp tổng hợp thông tin ........................................................... 29
2.3.

Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu .......................................................... 29

Chương 3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP HỖ TRỢ
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN .............................................. 31
3.1.

Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Thái Nguyên ............ 31

3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên ................................................................. 31
3.1.2. Tình hình kinh tế xã hội của tỉnh Thái Nguyên .................................... 34
3.2.

Thực trạng phát triển công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên .... 38

3.2.1. Thực trạng phát triển công nghiệp hỗ trợ cho lĩnh vực thiết bị điện
- điện tử trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ................................................ 39
3.2.2. Thực trạng phát triển công nghiệp hỗ trợ cho lĩnh vực cơ khí chế
tạo trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên......................................................... 49
3.3.

Đánh giá chung về phát triển công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh
Thái Nguyên .......................................................................................... 60

3.3.1. Những thuận lợi phát triển công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh

Thái Nguyên ......................................................................................... 60
3.4.2. Những thách thức trong phát triển công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn
tỉnh Thái Nguyên .................................................................................. 62
3.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................... 63
Chương 4. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM ĐẨY
MẠNH PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP HỖ TRỢ TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH THÁI NGUYÊN .......................................................................... 68

4.1.

Bối cảnh trong nước và quốc tế tác động đến phát triển công
nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ........................................ 68

4.1.1. Bối cảnh quốc tế .................................................................................... 68


v
4.1.2. Bối cảnh trong nước .............................................................................. 70
4.2.

Quan điểm, mục tiêu, định hướng phát triển công nghiệp hỗ trợ
trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên .............................................................. 74

4.2.1. Quan điểm phát triển công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên .... 74
4.2.2. Mục tiêu phát triển công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ..... 74
4.2.3. Định hướng phát triển công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên .... 76
4.3.

Các giải pháp để phát triển công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh
Thái Nguyên .......................................................................................... 77

4.3.1. Giải pháp về tài chính ........................................................................... 77
4.3.2. Giải pháp về đầu tư và huy động vốn ................................................... 78
4.3.3. Giải pháp về nghiên cứu phát triển và khoa học................................... 81
4.3.4. Các giải pháp và chính sách phát triển nguồn nhân lực........................ 82
4.3.5. Các giải pháp về hạ tầng ....................................................................... 83
4.3.6. Các giải pháp về quản lý và điều hành ................................................. 84
4.3.7. Cơ chế chính sách ................................................................................. 86
4.4.

Một số đề xuất và kiến nghị .................................................................. 87

4.4.1. Đối với chính phủ.................................................................................. 87
4.4.2. Đối với địa phương ............................................................................... 87
KẾT LUẬN .................................................................................................... 90
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 92
PHIẾU ĐIỀU TRA ........................................................................................ 94


vi
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

CN

:

Công nghiệp

CNHT

:

Công nghiệp hỗ trợ

DN

:

Doanh nghiệp

GTSXCN

:

Giá trị sản xuất công nghiệp

KT - XH

:

Kinh tế - xã hội

NN

:

Nhà nước

SEVT

:

Công ty trách nhiệm hữu hạn Samsung
electronics Việt Nam Thái Nguyên

TN

:

Thái Nguyên


vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1.
Bảng 3.2.
Bảng 3.3.
Bảng 3.4.
Bảng 3.5.
Bảng 3.6.
Bảng 3.7.
Bảng 3.8.
Bảng 3.9.
Bảng 3.10.
Bảng 3.11.
Bảng 3.12.
Bảng 3.13.
Bảng 3.14.
Bảng 4.1.
Bảng 4.2.

Bảng 4.3.
Bảng 4.4.

Tổng thu ngân sách trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên .................... 34
Giá trị sản xuất công nghiệp của tỉnh Thái Nguyên ................... 35
Trị giá hàng hóa xuất khẩu trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ........ 37
Trị giá hàng hóa nhập khẩu tỉnh Thái Nguyên ........................... 38
Giá trị sản xuất công nghiệp hỗ trợ nhóm ngành thiết bị điện
- điện tử (giá so sánh 2010) ........................................................ 43
Khảo sát về sự giúp đỡ của các khách hàng chính đối với
doanh nghiệp cung ứng các sản phẩm hỗ trợ ............................. 44
Hoạt động xuất - nhập khẩu của CNHT ngành điện - điện tử .... 46
Khảo sát về dự định mở rộng phần sản xuất công nghiệp hỗ
trợ của doanh nghiệp thuộc nhóm ngành điện - điện tử ............. 47
Những chính sách ưu đãi của Nhà nước, địa phương với
doanh nghiệp CNHT nhóm ngành điện - điện tử ....................... 48
Giá trị sản xuất của công nghiệp hỗ trợ nhóm ngành cơ khí
chế tạo (giá so sánh 2010) .......................................................... 53
Khảo sát về sự giúp đỡ của các khách hàng chính đối với
doanh nghiệp cung ứng các sản phẩm hỗ trợ ............................. 57
Khảo sát về dự định mở rộng phần sản xuất công nghiệp hỗ
trợ của doanh nghiệp thuộc nhóm ngành cơ khí - chế tạo .......... 58
Những chính sách ưu đãi của Nhà nước, địa phương với
doanh nghiệp CNHT nhóm ngành cơ khí chế tạo ...................... 59
Vốn đầu tư của các doanh nghiệp hỗ trợ .................................... 64
Tổng hợp các mục tiêu phát triển công nghiệp hỗ trợ (giá
SS 2010) ..................................................................................... 75
Tốc độ tăng trường bình quân của các ngành công nghiệp hỗ trợ...... 75
Tỷ lệ giá trị SXCN hỗ trợ trong giá trị SXCN của các ngành
công nghiệp chủ lực đến 2030 .................................................... 75

Dự báo chuyển dịch cơ cấu giá trị SX của các ngành CNHT
trong tổng giá trị SXCN toàn tỉnh đến 2030 ............................... 75


viii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1: Giá trị sản xuất CNHT của nhóm ngành điện - điện tử ............. 43
Biểu đồ 3.2: Hoạt động xuất - nhập khẩu của CNHT ngành điện - điện tử.... 46
Biểu đồ 3.3: Giá trị sản xuất của CNHT nhóm ngành cơ khí - chế tạo .......... 53
Biểu đồ 3.4: Cơ cấu vốn của CNHT ngành điện - điện tử .............................. 65
Biểu đồ 3.5: Cơ cấu vốn của CNHT ngành cơ khí chế tạo ............................. 65


1
MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài
Đảng ta đã xác định mục tiêu chiến lược cho đất nước là đến năm 2020
nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Việt
Nam đang trong quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, việc xây
dựng một nền tảng vững chắc cho sự phát triển của kinh tế nói chung và
ngành công nghiệp nước nhà nói riêng là hết sức quan trọng. Công nghiệp hỗ
trợ chính là một trong những nền tảng đó. Tuy nhiên, công nghiệp hỗ trợ hiện
nay được xem là phát triển chậm so với các quốc gia trong khu vực và trên thế
giới, các doanh nghiệp trong nước không đủ năng lực để cung ứng theo nhu
cầu của những doanh nghiệp sản xuất trong ngành lắp rắp, chế tạo... việc phải
nhập khẩu linh kiện, phụ tùng của nước ngoài làm cho giá thành tăng cao, dẫn
đến năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp hạn chế, không tạo được sức
bật cho ngành công nghiệp.
Thái Nguyên là một tỉnh ở đông bắc Việt Nam, tiếp giáp với thủ đô Hà
Nội và là tỉnh nằm trong quy hoạch vùng thủ đô Hà Nội. Thái Nguyên là một

trung tâm kinh tế - xã hội lớn của khu vực Đông Bắc hay cả vùng Trung du và
miền núi phía Bắc. Tính đến thời điểm hiện nay, Thái Nguyên được Chính
phủ phê duyệt 06 khu công nghiệp với diện tích 1.420 ha; có 4 khu công
nghiệp đi vào hoạt động, tỷ lệ lấp đầy trên diện tích quy hoạch đạt trên 36%,
đã thu hút được 141 dự án đăng ký đầu tư với tổng vốn gần 11.000 tỷ đồng và
6.904,5 triệu USD (dự án Tổ hợp công nghệ cao Samsung Thái Nguyên 6,4 tỷ
USD). Bên cạnh đó, toàn tỉnh còn có 32 cụm công nghiệp, với diện tích quy
hoạch 1.213,691 ha; có 23 cụm công nghiệp được thành lập với tổng diện tích
894 ha, 20 cụm công nghiệp đã được phê duyệt quy hoạch chi tiết với tổng
diện tích 702,6 ha, 19 cụm công nghiệp đi vào hoạt động diện tích 772,5ha
(một số cụm đi vào hoạt động nhưng chưa có quy hoạch chi tiết); tổng diện
tích đất công nghiệp đã cho thuê là 190 ha/319 ha diện tích đất công nghiệp


2
đã quy hoạch chi tiết, đạt tỷ lệ lấp đầy bình quân 69,56%; đến hết năm 2015,
đã thu hút được 65 dự án đầu tư, vốn đăng ký 10.221 tỷ đồng, có 28 dự án đã
đi vào hoạt động.
Việc các dự án trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là các dự án lớn nước ngoài
trong các Khu, Cụm công nghiệp đi vào hoạt động đòi hỏi một lượng lớn các
nguyên, phụ liệu, linh kiện, phụ tùng... đầu vào phục vụ cho sản xuất kinh
doanh. Nhưng hiện tỉnh Thái Nguyên hiện đang phải nhập khẩu các nguyên,
phụ liệu, linh kiện, phụ tùng... đầu vào này chiếm trên 90% tổng Giá trị nhập
khẩu. Đồng thời hướng phát triển công nghiệp của tỉnh không chỉ dừng lại ở
việc mở rộng quy mô, phát triển theo chiều rộng mà chiến lược công nghiệp
của tỉnh cần phát triển theo chiều sâu. Do đó, vấn đề cấp bách đặt ra đối với
tỉnh Thái Nguyên trong việc phát triển công nghiệp trong giai đoạn hiện nay
là phải nâng cao giá trị và hiệu quả công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn. Chính vì
vậy, tôi lựa chọn đề tài “Phát triển công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh
Thái Nguyên” làm luận văn thạc sỹ của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Mục tiêu chung của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và phân
tích thực trạng phát triển công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên,
luận văn đề xuất phương hướng, giải pháp định hướng phát triển công nghiệp
hỗ trợ trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên nhằm đẩy nhanh phát triển công nghiệp
của tỉnh theo hướng công nghiệp hóa hiện đại hóa.
2.2. Mục tiêu cụ thể
Để thực hiện mục tiêu tổng quát trên, luận văn đề ra một số nhiệm vụ
cụ thể sau:
- Làm rõ cơ sở lý luận về phát triển công nghiệp hỗ trợ nói chung và
phát triển công nghiệp hỗ trợ tại tỉnh Thái Nguyên nói riêng.


Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full