Quy Hoạch Bảo Tồn Và Phát Triển Cây Dược Liệu Trên Địa Bàn Tỉnh Quảng Nam Giai Đoạn 2017 - 2025, Định Hướng Đến Năm 2030

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NAM
SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
===================

QUY HOẠCH BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN
CÂY DƯỢC LIỆU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM
GIAI ĐOẠN 2017 - 2025, ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2030

Tháng 5 năm 2017
i


ii


ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NAM

SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

QUY HOẠCH BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN
CÂY DƯỢC LIỆU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM
GIAI ĐOẠN 2017 - 2025, ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2030

CƠ QUAN CHỦ ĐẦU TƯ

ĐƠN VỊ TƯ VẤN

i


MỤC LỤC

MỤC LỤC...........................................................................................................................................ii
PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................................................1
I. SỰ CẦN THIẾT PHẢI LẬP QUY HOẠCH................................................................................................................1
II. CƠ SỞ PHÁP LÝ.................................................................................................................................... 2
2.1. Các văn bản của Trung ương............................................................................................................. 2
2.2. Các văn bản của địa phương............................................................................................................. 4
2.3. Các tài liệu tham khảo và sử dụng.................................................................................................... 5
III. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI LẬP QUY HOẠCH.........................................................................................................5
3.1. Đối tượng......................................................................................................................................... 5
3.2. Phạm vi............................................................................................................................................ 5
IV. PHƯƠNG PHÁP QUY HOẠCH...........................................................................................................................6
4.1. Phương pháp chung......................................................................................................................... 6
4.2. Phương pháp cụ thể......................................................................................................................... 7
4.2.1. Phương pháp kế thừa tài liệu hiện có........................................................................................ 7
4.2.2. Phương pháp khảo sát bổ sung, nghiên cứu trên thực địa.........................................................7
4.2.3. Phương pháp chồng xếp bản đồ GIS.......................................................................................... 8
4.2.4. Phương pháp đánh giá thích nghi.............................................................................................. 8
4.2.5. Phương pháp chuyên gia......................................................................................................... 11

PHẦN I.............................................................................................................................................12
KHÁI QUÁT ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ CÁC NGUỒN LỰC....................................................................12
LIÊN QUAN ĐẾN SẢN XUẤT CÂY DƯỢC LIỆU.....................................................................................12
I. CÁC YẾU TỐ VỀ TỰ NHIÊN................................................................................................................................12
1.1.Vị trí địa lý....................................................................................................................................... 12
1.2. Địa hình.......................................................................................................................................... 12
1.3. Khí hậu thời tiết.............................................................................................................................. 13
1.4. Thủy văn, thủy lợi........................................................................................................................... 15
1.5. Tài nguyên nước ngầm................................................................................................................... 16
1.6. Hải văn - Dòng chảy........................................................................................................................ 17
1.7. Tài nguyên đất đai.......................................................................................................................... 17

1.7.1. Nhóm đất cát.......................................................................................................................... 19
1.7.2. Nhóm đất mặn........................................................................................................................ 19
1.7.3. Nhóm đất phèn....................................................................................................................... 20
1.7.4. Nhóm đất phù sa..................................................................................................................... 20
1.7.5. Nhóm đất xám........................................................................................................................ 21
1.7.6. Nhóm đất đỏ vàng................................................................................................................... 21
1.7.7. Nhóm đất mùn vàng đỏ trên núi............................................................................................. 22
1.7.8. Nhóm đất thung lũng.............................................................................................................. 22
1.7.9. Nhóm đất xói mòn trơ sỏi đá................................................................................................... 23
1.8. Tài nguyên cây dược liệu................................................................................................................ 24
II. CÁC YẾU TỐ VỀ KINH TẾ..................................................................................................................................26
2.1. Đặc điểm chung.............................................................................................................................. 26
2.2. Về tăng trưởng kinh tế.................................................................................................................... 26
2.3. Sản xuất nông lâm nghiệp.............................................................................................................. 27
2.3.1. Sản xuất nông nghiệp.............................................................................................................. 27
2.3.2. Sản xuất Lâm nghiệp............................................................................................................... 28
III. ĐÁNH GIÁ VỀ HẠ TẦNG KỸ THUẬT.................................................................................................................29

ii


3.1. Giao thông và cơ sở hạ tầng........................................................................................................... 29
3.2. Đánh giá hệ thống cung cấp dịch vụ kỹ thuật..................................................................................29
IV. ĐÁNH GIÁ NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ XÃ HỘI..........................................................................................................31
4.1. Dân số............................................................................................................................................ 31
4.2. Lao động, việc làm.......................................................................................................................... 32

PHẦN II............................................................................................................................................33
ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG SẢN XUẤT CÂY DƯỢC LIỆU.........................................................................33
TỈNH QUẢNG NAM..........................................................................................................................33

I. ĐÁNH GIÁ VỀ THỰC TRẠNG SẢN XUẤT CÂY DƯỢC LIỆU..................................................................................33
1.1. Tình hình sản xuất cây dược liệu..................................................................................................... 33
1.1.1. Tiểu vùng núi cao.................................................................................................................... 37
1.1.2. Tiểu vùng trung du.................................................................................................................. 40
1.1.3. Tiểu vùng Đồng bằng............................................................................................................... 40
1.2. Tình hình thu hái, chế biến và tiêu thụ cây dược liệu......................................................................41
1.3. Đánh giá hiệu quả kinh tế của trồng cây dược liệu so với các cây trồng khác trên cùng loại đất......41
1.4. Tình hình nghiên cứu và bảo tồn cây dược liệu...............................................................................43
1.4.1. Tình hình nghiên cứu về cây dược liệu.................................................................................... 43
Giai đoạn 2006-2015, trong số 117 nhiệm vụ cấp tỉnh, chỉ có 03 nhiệm vụ giành cho nghiên cứu về giống cây
dược liệu (như đề tài: Phân bố, thử nghiệm trồng và sản xuất thực phẩm chức năng từ rễ cây Mật nhân tại
Quảng Nam; Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô để nhân giống cây sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et
Grushv.) tại huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam; Điều tra hiện trạng, ứng dụng công nghệ sinh học để nhân
giống và trồng thử nghiệm một số cây dược liệu có giá trị tại Quảng Nam, gồm cây Đương quy, Đảng sâm,
Hà thủ ô đỏ, Ngũ gia bì gai, Giảo cổ lam 5 lá). Năm 2012, tỉnh Quảng Nam đã triển khai đề tài “Ứng dụng
công nghệ nuôi cấy mô để nhân giống cây sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.) tại Quảng
Nam”, tuy nhiên đề tài cũng chỉ thành công tạo cây con trong ống nghiệm, chưa phát triển được trên quy mô
rộng.....................................................................................................................................................................43
1.4.2. Thực trạng công tác bảo tồn cây dược liệu..............................................................................44
II. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG SẢN XUẤT CÂY DƯỢC LIỆU....................................................................45
2.1.Thuận lợi và cơ hội.......................................................................................................................... 45
2.2. Những khó khăn và thách thức....................................................................................................... 45
2.3. Những tồn tại và hạn chế............................................................................................................... 47
2.4. Nguyên nhân của những khó khăn và tồn tại trong việc bảo tồn, phát triển cây dược liệu trên địa
bàn tỉnh Quảng Nam............................................................................................................................. 47

PHẦN III...........................................................................................................................................50
QUY HOẠCH BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN CÂY DƯỢC LIỆU...................................................................50
I. DỰ BÁO CÁC ĐIỀU KIỆN ẢNH HƯỞNG TỚI QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN CÂY DƯỢC LIỆU....................................50
1.1. Dự báo về thị trường...................................................................................................................... 50

1.1.1. Dự báo về thị trường cây dược liệu Thế giới............................................................................50
1.1.2. Dự báo về thị trường cây dược liệu trong nước, khả năng xuất khẩu cây dược liệu của Việt
Nam đến các thị trường Quốc tế....................................................................................................... 51
1.2. Dự báo sự tiến bộ về khoa học kỹ thuật......................................................................................... 54
1.3. Dự báo khả năng đầu tư xây dựng mới các xưởng chế biến, chiết xuất dược liệu trong vùng nguyên
liệu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam......................................................................................................... 55
1.4. Dự báo nhân lực, vật lực cho phát triển cây dược liệu...............................................................................55
1.4.1. Dự báo dân số và lao động trong tương lai...................................................................................... 55
1.4.2. Dự báo về khả năng đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật (từ các chương trình dự án khác) sẽ được
xây dựng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp..................................................................................... 55

iii


1.5. Dự báo về khả năng đầu tư, khai thác các nguồn vốn cho sản xuất dược liệu và các ngành khác....57
1.6. Dự báo và lựa chọn phương án quy hoạch..................................................................................... 58
II. QUAN ĐIỂM CỦA QUY HOẠCH........................................................................................................................59
III. MỤC TIÊU CỦA QUY HOẠCH..........................................................................................................................60
3.1. Mục tiêu tổng quát......................................................................................................................... 60
3.2. Mục tiêu cụ thể.............................................................................................................................. 60
IV. NỘI DUNG QUY HOẠCH DƯỢC LIỆU..............................................................................................................61
4.1. Đánh giá thích nghi đất đai cho cây dược liệu.................................................................................61
4.1.1. Phân hạng thích nghi đất đai cho cây dược liệu.......................................................................61
4.1.2. Kết quả đánh giá thích nghi cây dược liệu...............................................................................68
4.1.3. Đề xuất diện tích có khả năng trồng cây dược liệu...................................................................74
4.1.3.1. Diện tích có khả năng trồng cây dược liệu theo tiểu vùng............................................74
4.1.2.2. Diện tích đất đưa vào quy hoạch cây dược liệu............................................................83
4.2. Quy hoạch phát triển sản xuất cây dược liệu..............................................................................................96
4.3. Quy hoạch hệ thống Vườn bảo tồn Quốc gia về cây dược liệu, vườn ươm và vườn trồng bảo tồn
chủ động kết hợp sản xuất giống cây dược liệu..................................................................................... 98

4.3.1. Quy hoạch Vườn bảo tồn và phát triển dược liệu Quốc gia.....................................................98
4.3.2. Quy hoạch hệ thống vườn ươm sản xuất giống cây dược liệu chất lượng cao.........................99
3.2.3. Quy hoạch hệ thống vườn bảo tồn chủ động kết hợp sản xuất giống....................................100
4.3. Quy hoạch hệ thống các cơ sở chế biến dược liệu........................................................................100
4.4. Quy hoạch nguồn nhân lực cho phát triển dược liệu....................................................................102
4.4.1. Quy hoạch đào tạo nguồn lực........................................................................................................ 102
4.4.2. Quy hoạch bố trí sử dụng nguồn lao động cho yêu cầu phát triển sản xuất dược liệu trong từng
lĩnh vực, trong từng giai đoạn......................................................................................................... 102
V. ĐỀ XUẤT HỆ THỐNG DỰ ÁN ƯU TIÊN ĐẦU TƯ.............................................................................................103
5.1. Thành lập Vườn Quốc gia cây dược liệu........................................................................................ 103
5.2. Các dự án phát triển trồng dược liệu theo các vùng quy hoạch trọng điểm..................................103
5.3. Chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật nhân giống, trồng thâm canh, chế biến.....................................103
5.4. Xây dựng các mô hình trồng dược liệu..........................................................................................104
5.5. Xây dựng hệ thống kho chứa nguyên liệu .................................................................................... 104
5.6. Xây dựng các cơ sở sơ chế và chế biến.........................................................................................104
5.7. Xây dựng trung tâm nghiên cứu phân tích dược liệu....................................................................104

Phần IV..........................................................................................................................................106
CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN QUY HOẠCH........................................................................................106
I. GIẢI PHÁP VỀ CƠ CHẾ CHÍNH SÁCH...............................................................................................................106
II. GIẢI PHÁP VỀ ĐẦU TƯ, TÀI CHÍNH, TÍN DỤNG..............................................................................................106
2.1. Chính sách về đất đai, thuế và khuyến khích đầu tư.....................................................................106
2.2. Chính sách hỗ trợ phát triển cây dược liệu................................................................................... 107
2.3. Chính sách tín dụng cho phát triển cây dược liệu..........................................................................107
III. GIẢI PHÁP VỀ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ..................................................................................................108
IV. GIẢI PHÁP VỀ PHÁT TRIỂN VÀ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC.......................................................................108
V. GIẢI PHÁP TỔ CHỨC SẢN XUẤT, CHẾ BIẾN VÀ TIÊU THỤ SẢN PHẨM............................................................109
VI. GIẢI PHÁP VỀ THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ.........................................................................................................110
VII. GIẢI PHÁP HUY ĐỘNG VỐN ĐẦU TƯ..........................................................................................................111
VIII. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG MỐI LIÊN KẾT 4 NHÀ........................................................................................112

iv


IX. GIẢI PHÁP VỀ HỢP TÁC QUỐC TẾ.................................................................................................................113

PHẦN V..........................................................................................................................................115
TỔ CHỨC THỰC HIỆN.....................................................................................................................115
I. TRÁCH NHIỆM CỦA CÁC ĐƠN VỊ....................................................................................................................115
1.1. Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam................................................................................................ 115
1.2. Các sở ban ngành liên quan.......................................................................................................... 115
1.3. UBND các huyện, thành phố, thị xã............................................................................................... 117
1.4. Các chủ rừng và đất rừng............................................................................................................. 117
1.5. Các nhà đầu tư trồng cây dược liệu.............................................................................................. 117
II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN....................................................................................................................................118
2.1. Giai đoạn 2017- 2020................................................................................................................... 118
2.2. Giai đoạn 2020- 2025................................................................................................................... 118
2.3. Tầm nhìn giai đoạn 2025- 2030..................................................................................................... 118

PHẦN VI.........................................................................................................................................119
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................................................119
I. KẾT LUẬN.......................................................................................................................................................119
II. KIẾN NGHỊ.....................................................................................................................................................119

PHẦN PHỤ LỤC..............................................................................................................................121

DANH MỤC BẢNG
MỤC LỤC...........................................................................................................................................ii
PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................................................1
I. SỰ CẦN THIẾT PHẢI LẬP QUY HOẠCH................................................................................................................1

II. CƠ SỞ PHÁP LÝ.................................................................................................................................... 2
2.1. Các văn bản của Trung ương............................................................................................................. 2
2.2. Các văn bản của địa phương............................................................................................................. 4
2.3. Các tài liệu tham khảo và sử dụng.................................................................................................... 5
III. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI LẬP QUY HOẠCH.........................................................................................................5
3.1. Đối tượng......................................................................................................................................... 5
3.2. Phạm vi............................................................................................................................................ 5
IV. PHƯƠNG PHÁP QUY HOẠCH...........................................................................................................................6
4.1. Phương pháp chung......................................................................................................................... 6
4.2. Phương pháp cụ thể......................................................................................................................... 7
4.2.1. Phương pháp kế thừa tài liệu hiện có........................................................................................ 7
4.2.2. Phương pháp khảo sát bổ sung, nghiên cứu trên thực địa.........................................................7
4.2.3. Phương pháp chồng xếp bản đồ GIS.......................................................................................... 8
4.2.4. Phương pháp đánh giá thích nghi.............................................................................................. 8
4.2.5. Phương pháp chuyên gia......................................................................................................... 11

PHẦN I.............................................................................................................................................12
KHÁI QUÁT ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ CÁC NGUỒN LỰC....................................................................12
LIÊN QUAN ĐẾN SẢN XUẤT CÂY DƯỢC LIỆU.....................................................................................12

v


I. CÁC YẾU TỐ VỀ TỰ NHIÊN................................................................................................................................12
1.1.Vị trí địa lý....................................................................................................................................... 12
1.2. Địa hình.......................................................................................................................................... 12
1.3. Khí hậu thời tiết.............................................................................................................................. 13
1.4. Thủy văn, thủy lợi........................................................................................................................... 15
1.5. Tài nguyên nước ngầm................................................................................................................... 16
1.6. Hải văn - Dòng chảy........................................................................................................................ 17

1.7. Tài nguyên đất đai.......................................................................................................................... 17
Bảng 01: Phân loại đất tỉnh Quảng Nam...........................................................................18
1.7.1. Nhóm đất cát.......................................................................................................................... 19
1.7.2. Nhóm đất mặn........................................................................................................................ 19
1.7.3. Nhóm đất phèn....................................................................................................................... 20
1.7.4. Nhóm đất phù sa..................................................................................................................... 20
1.7.5. Nhóm đất xám........................................................................................................................ 21
1.7.6. Nhóm đất đỏ vàng................................................................................................................... 21
1.7.7. Nhóm đất mùn vàng đỏ trên núi............................................................................................. 22
1.7.8. Nhóm đất thung lũng.............................................................................................................. 22
1.7.9. Nhóm đất xói mòn trơ sỏi đá................................................................................................... 23
1.8. Tài nguyên cây dược liệu................................................................................................................ 24
Bảng 02: Số lượng cây dược liệu được phát hiện tại các huyện........................................24
II. CÁC YẾU TỐ VỀ KINH TẾ..................................................................................................................................26
2.1. Đặc điểm chung.............................................................................................................................. 26
2.2. Về tăng trưởng kinh tế.................................................................................................................... 26
2.3. Sản xuất nông lâm nghiệp.............................................................................................................. 27
2.3.1. Sản xuất nông nghiệp.............................................................................................................. 27
2.3.2. Sản xuất Lâm nghiệp............................................................................................................... 28
III. ĐÁNH GIÁ VỀ HẠ TẦNG KỸ THUẬT.................................................................................................................29
3.1. Giao thông và cơ sở hạ tầng........................................................................................................... 29
3.2. Đánh giá hệ thống cung cấp dịch vụ kỹ thuật..................................................................................29
IV. ĐÁNH GIÁ NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ XÃ HỘI..........................................................................................................31
4.1. Dân số............................................................................................................................................ 31
4.2. Lao động, việc làm.......................................................................................................................... 32

PHẦN II............................................................................................................................................33
ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG SẢN XUẤT CÂY DƯỢC LIỆU.........................................................................33
TỈNH QUẢNG NAM..........................................................................................................................33
I. ĐÁNH GIÁ VỀ THỰC TRẠNG SẢN XUẤT CÂY DƯỢC LIỆU..................................................................................33

1.1. Tình hình sản xuất cây dược liệu..................................................................................................... 33
Bảng 03: Diện tích cây dược liệu chủ yếu trồng trên địa bàn các huyện............................34
1.1.1. Tiểu vùng núi cao.................................................................................................................... 37
Bảng 04: Tổng hợp diện tích sản xuất dược liệu tiểu vùng núi cao....................................38
1.1.2. Tiểu vùng trung du.................................................................................................................. 40
Bảng 05: Sản xuất cây dược liệu tiểu vùng Trung du.........................................................40
1.1.3. Tiểu vùng Đồng bằng............................................................................................................... 40
1.2. Tình hình thu hái, chế biến và tiêu thụ cây dược liệu......................................................................41
1.3. Đánh giá hiệu quả kinh tế của trồng cây dược liệu so với các cây trồng khác trên cùng loại đất......41
Bảng 07: So sánh lợi nhuận giữa việc trồng cây dược liệu và cây Keo...............................43
1.4. Tình hình nghiên cứu và bảo tồn cây dược liệu...............................................................................43
1.4.1. Tình hình nghiên cứu về cây dược liệu.................................................................................... 43

vi


Giai đoạn 2006-2015, trong số 117 nhiệm vụ cấp tỉnh, chỉ có 03 nhiệm vụ giành cho nghiên cứu về giống cây
dược liệu (như đề tài: Phân bố, thử nghiệm trồng và sản xuất thực phẩm chức năng từ rễ cây Mật nhân tại
Quảng Nam; Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô để nhân giống cây sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et
Grushv.) tại huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam; Điều tra hiện trạng, ứng dụng công nghệ sinh học để nhân
giống và trồng thử nghiệm một số cây dược liệu có giá trị tại Quảng Nam, gồm cây Đương quy, Đảng sâm,
Hà thủ ô đỏ, Ngũ gia bì gai, Giảo cổ lam 5 lá). Năm 2012, tỉnh Quảng Nam đã triển khai đề tài “Ứng dụng
công nghệ nuôi cấy mô để nhân giống cây sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.) tại Quảng
Nam”, tuy nhiên đề tài cũng chỉ thành công tạo cây con trong ống nghiệm, chưa phát triển được trên quy mô
rộng.....................................................................................................................................................................43
1.4.2. Thực trạng công tác bảo tồn cây dược liệu..............................................................................44
II. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG SẢN XUẤT CÂY DƯỢC LIỆU....................................................................45
2.1.Thuận lợi và cơ hội.......................................................................................................................... 45
2.2. Những khó khăn và thách thức....................................................................................................... 45
2.3. Những tồn tại và hạn chế............................................................................................................... 47

2.4. Nguyên nhân của những khó khăn và tồn tại trong việc bảo tồn, phát triển cây dược liệu trên địa
bàn tỉnh Quảng Nam............................................................................................................................. 47

PHẦN III...........................................................................................................................................50
QUY HOẠCH BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN CÂY DƯỢC LIỆU...................................................................50
I. DỰ BÁO CÁC ĐIỀU KIỆN ẢNH HƯỞNG TỚI QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN CÂY DƯỢC LIỆU....................................50
1.1. Dự báo về thị trường...................................................................................................................... 50
1.1.1. Dự báo về thị trường cây dược liệu Thế giới............................................................................50
Biểu đồ 1: Tỉ lệ dân số dùng dược liệu một số nước trên thế giới.........................................51
1.1.2. Dự báo về thị trường cây dược liệu trong nước, khả năng xuất khẩu cây dược liệu của Việt
Nam đến các thị trường Quốc tế....................................................................................................... 51
Biểu đồ 2: Dự báo nhu cầu sử dụng thuốc của Viêt Nam......................................................53
Biểu đồ 3: Biểu đồ Dự báo thị trường dược phẩm Việt Nam................................................53
1.2. Dự báo sự tiến bộ về khoa học kỹ thuật......................................................................................... 54
1.3. Dự báo khả năng đầu tư xây dựng mới các xưởng chế biến, chiết xuất dược liệu trong vùng nguyên
liệu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam......................................................................................................... 55
1.4. Dự báo nhân lực, vật lực cho phát triển cây dược liệu...............................................................................55
1.4.1. Dự báo dân số và lao động trong tương lai...................................................................................... 55
1.4.2. Dự báo về khả năng đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật (từ các chương trình dự án khác) sẽ được
xây dựng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp..................................................................................... 55
1.5. Dự báo về khả năng đầu tư, khai thác các nguồn vốn cho sản xuất dược liệu và các ngành khác....57
1.6. Dự báo và lựa chọn phương án quy hoạch..................................................................................... 58
II. QUAN ĐIỂM CỦA QUY HOẠCH........................................................................................................................59
III. MỤC TIÊU CỦA QUY HOẠCH..........................................................................................................................60
3.1. Mục tiêu tổng quát......................................................................................................................... 60
3.2. Mục tiêu cụ thể.............................................................................................................................. 60
IV. NỘI DUNG QUY HOẠCH DƯỢC LIỆU..............................................................................................................61
4.1. Đánh giá thích nghi đất đai cho cây dược liệu.................................................................................61
4.1.1. Phân hạng thích nghi đất đai cho cây dược liệu.......................................................................61
Bảng 08: Phân hạng mức độ thích hợp đất đai cho cây Đẳng sâm....................................63

Bảng 09: Phân hạng mức độ thích hợp đất đai cho cây Ba kích........................................64
Bảng 10: Phân hạng mức độ thích hợp đất đai cho cây Sa nhân tím.................................64
Bảng 11: Phân hạng mức độ thích hợp đất đai cho cây Đương quy..................................65
Bảng 12: Phân hạng mức độ thích hợp đất đai cho cây Giảo cổ lam.................................65
Bảng 13: Phân hạng mức độ thích hợp đất đai cho cây Lan kim tuyến..............................66

vii


Bảng 14: Phân hạng mức độ thích hợp đất đai cho cây Đinh lăng.....................................66
Bảng 15: Phân hạng mức độ thích hợp đất đai cho cây Nghệ...........................................67
Bảng 16: Phân hạng mức độ thích hợp đất đai cho cây Cà gai leo.....................................67
4.1.2. Kết quả đánh giá thích nghi cây dược liệu...............................................................................68
Bảng 17: Tổng hợp kết quả đánh giá thích nghi cho từng cây dược liệu............................68
Bảng 18: Tổng hợp đánh giá thích nghi cây dược liệu theo tiểu vùng núi cao...................69
Bảng 19: Tổng hợp đánh giá thích nghi cây dược liệu theo tiểu vùng trung du.................71
Bảng 20: Tổng hợp đánh giá thích nghi cây dược liệu theo tiểu vùng đồng bằng..............72
4.1.3. Đề xuất diện tích có khả năng trồng cây dược liệu...................................................................74
4.1.3.1. Diện tích có khả năng trồng cây dược liệu theo tiểu vùng............................................74
Bảng 21: Diện tích có thể trồng các loài cây dược liệu theo trạng thái tiểu vùng núi cao. .75
Bảng 22: Diện tích có thể trồng các loài cây dược liệu theo trạng thái tiểu vùng Trung du 78
Bảng 23: Diện tích có thể trồng các loài cây dược liệu theo trạng thái tiểu vùng Đồng Bằng
........................................................................................................................................ 80
4.1.2.2. Diện tích đất đưa vào quy hoạch cây dược liệu............................................................83
Bảng 24: Diện tích đất đưa vào quy hoạch trồng cây dược liệu theo tiểu vùng núi cao.....84
Bảng 25: Diện tích đất đưa vào quy hoạch trồng cây dược liệu theo tiểu vùng trung du...90
4.2. Quy hoạch phát triển sản xuất cây dược liệu..............................................................................................96
Bảng 26: Quy hoạch diện tích trồng cây dược liệu giai đoạn 2017-2025 tầm nhìn đến năm
2030................................................................................................................................ 96
4.3. Quy hoạch hệ thống Vườn bảo tồn Quốc gia về cây dược liệu, vườn ươm và vườn trồng bảo tồn

chủ động kết hợp sản xuất giống cây dược liệu..................................................................................... 98
4.3.1. Quy hoạch Vườn bảo tồn và phát triển dược liệu Quốc gia.....................................................98
4.3.2. Quy hoạch hệ thống vườn ươm sản xuất giống cây dược liệu chất lượng cao.........................99
3.2.3. Quy hoạch hệ thống vườn bảo tồn chủ động kết hợp sản xuất giống....................................100
4.3. Quy hoạch hệ thống các cơ sở chế biến dược liệu........................................................................100
Bảng 27: Quy hoạch hệ thống nhà máy sơ chế, chế biến dược liệu................................101
4.4. Quy hoạch nguồn nhân lực cho phát triển dược liệu....................................................................102
4.4.1. Quy hoạch đào tạo nguồn lực........................................................................................................ 102
4.4.2. Quy hoạch bố trí sử dụng nguồn lao động cho yêu cầu phát triển sản xuất dược liệu trong từng
lĩnh vực, trong từng giai đoạn......................................................................................................... 102
Bảng 28: Dự báo nhu cầu nhân lực cho phát triển dược liệu..........................................102
V. ĐỀ XUẤT HỆ THỐNG DỰ ÁN ƯU TIÊN ĐẦU TƯ.............................................................................................103
5.1. Thành lập Vườn Quốc gia cây dược liệu........................................................................................ 103
5.2. Các dự án phát triển trồng dược liệu theo các vùng quy hoạch trọng điểm..................................103
5.3. Chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật nhân giống, trồng thâm canh, chế biến.....................................103
5.4. Xây dựng các mô hình trồng dược liệu..........................................................................................104
5.5. Xây dựng hệ thống kho chứa nguyên liệu .................................................................................... 104
5.6. Xây dựng các cơ sở sơ chế và chế biến.........................................................................................104
5.7. Xây dựng trung tâm nghiên cứu phân tích dược liệu....................................................................104

Phần IV..........................................................................................................................................106
CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN QUY HOẠCH........................................................................................106
I. GIẢI PHÁP VỀ CƠ CHẾ CHÍNH SÁCH...............................................................................................................106
II. GIẢI PHÁP VỀ ĐẦU TƯ, TÀI CHÍNH, TÍN DỤNG..............................................................................................106
2.1. Chính sách về đất đai, thuế và khuyến khích đầu tư.....................................................................106
2.2. Chính sách hỗ trợ phát triển cây dược liệu................................................................................... 107
2.3. Chính sách tín dụng cho phát triển cây dược liệu..........................................................................107
III. GIẢI PHÁP VỀ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ..................................................................................................108

viii

IV. GIẢI PHÁP VỀ PHÁT TRIỂN VÀ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC.......................................................................108
V. GIẢI PHÁP TỔ CHỨC SẢN XUẤT, CHẾ BIẾN VÀ TIÊU THỤ SẢN PHẨM............................................................109
VI. GIẢI PHÁP VỀ THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ.........................................................................................................110
VII. GIẢI PHÁP HUY ĐỘNG VỐN ĐẦU TƯ..........................................................................................................111
VIII. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG MỐI LIÊN KẾT 4 NHÀ........................................................................................112
IX. GIẢI PHÁP VỀ HỢP TÁC QUỐC TẾ.................................................................................................................113

PHẦN V..........................................................................................................................................115
TỔ CHỨC THỰC HIỆN.....................................................................................................................115
I. TRÁCH NHIỆM CỦA CÁC ĐƠN VỊ....................................................................................................................115
1.1. Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam................................................................................................ 115
1.2. Các sở ban ngành liên quan.......................................................................................................... 115
1.3. UBND các huyện, thành phố, thị xã............................................................................................... 117
1.4. Các chủ rừng và đất rừng............................................................................................................. 117
1.5. Các nhà đầu tư trồng cây dược liệu.............................................................................................. 117
II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN....................................................................................................................................118
2.1. Giai đoạn 2017- 2020................................................................................................................... 118
2.2. Giai đoạn 2020- 2025................................................................................................................... 118
2.3. Tầm nhìn giai đoạn 2025- 2030..................................................................................................... 118

PHẦN VI.........................................................................................................................................119
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................................................119
I. KẾT LUẬN.......................................................................................................................................................119
II. KIẾN NGHỊ.....................................................................................................................................................119

PHẦN PHỤ LỤC..............................................................................................................................121

DANH MỤC HÌNH

MỤC LỤC...........................................................................................................................................ii
PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................................................1
I. SỰ CẦN THIẾT PHẢI LẬP QUY HOẠCH................................................................................................................1
II. CƠ SỞ PHÁP LÝ.................................................................................................................................... 2
2.1. Các văn bản của Trung ương............................................................................................................. 2
2.2. Các văn bản của địa phương............................................................................................................. 4
2.3. Các tài liệu tham khảo và sử dụng.................................................................................................... 5
III. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI LẬP QUY HOẠCH.........................................................................................................5
3.1. Đối tượng......................................................................................................................................... 5
3.2. Phạm vi............................................................................................................................................ 5
IV. PHƯƠNG PHÁP QUY HOẠCH...........................................................................................................................6
4.1. Phương pháp chung......................................................................................................................... 6
4.2. Phương pháp cụ thể......................................................................................................................... 7
4.2.1. Phương pháp kế thừa tài liệu hiện có........................................................................................ 7
4.2.2. Phương pháp khảo sát bổ sung, nghiên cứu trên thực địa.........................................................7
4.2.3. Phương pháp chồng xếp bản đồ GIS.......................................................................................... 8
4.2.4. Phương pháp đánh giá thích nghi.............................................................................................. 8

ix


4.2.5. Phương pháp chuyên gia......................................................................................................... 11

PHẦN I.............................................................................................................................................12
KHÁI QUÁT ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ CÁC NGUỒN LỰC....................................................................12
LIÊN QUAN ĐẾN SẢN XUẤT CÂY DƯỢC LIỆU.....................................................................................12
I. CÁC YẾU TỐ VỀ TỰ NHIÊN................................................................................................................................12
1.1.Vị trí địa lý....................................................................................................................................... 12
1.2. Địa hình.......................................................................................................................................... 12
1.3. Khí hậu thời tiết.............................................................................................................................. 13

1.4. Thủy văn, thủy lợi........................................................................................................................... 15
1.5. Tài nguyên nước ngầm................................................................................................................... 16
1.6. Hải văn - Dòng chảy........................................................................................................................ 17
1.7. Tài nguyên đất đai.......................................................................................................................... 17
1.7.1. Nhóm đất cát.......................................................................................................................... 19
1.7.2. Nhóm đất mặn........................................................................................................................ 19
1.7.3. Nhóm đất phèn....................................................................................................................... 20
1.7.4. Nhóm đất phù sa..................................................................................................................... 20
1.7.5. Nhóm đất xám........................................................................................................................ 21
1.7.6. Nhóm đất đỏ vàng................................................................................................................... 21
1.7.7. Nhóm đất mùn vàng đỏ trên núi............................................................................................. 22
1.7.8. Nhóm đất thung lũng.............................................................................................................. 22
1.7.9. Nhóm đất xói mòn trơ sỏi đá................................................................................................... 23
1.8. Tài nguyên cây dược liệu................................................................................................................ 24
II. CÁC YẾU TỐ VỀ KINH TẾ..................................................................................................................................26
2.1. Đặc điểm chung.............................................................................................................................. 26
2.2. Về tăng trưởng kinh tế.................................................................................................................... 26
2.3. Sản xuất nông lâm nghiệp.............................................................................................................. 27
2.3.1. Sản xuất nông nghiệp.............................................................................................................. 27
2.3.2. Sản xuất Lâm nghiệp............................................................................................................... 28
III. ĐÁNH GIÁ VỀ HẠ TẦNG KỸ THUẬT.................................................................................................................29
3.1. Giao thông và cơ sở hạ tầng........................................................................................................... 29
3.2. Đánh giá hệ thống cung cấp dịch vụ kỹ thuật..................................................................................29
IV. ĐÁNH GIÁ NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ XÃ HỘI..........................................................................................................31
4.1. Dân số............................................................................................................................................ 31
4.2. Lao động, việc làm.......................................................................................................................... 32

PHẦN II............................................................................................................................................33
ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG SẢN XUẤT CÂY DƯỢC LIỆU.........................................................................33
TỈNH QUẢNG NAM..........................................................................................................................33

I. ĐÁNH GIÁ VỀ THỰC TRẠNG SẢN XUẤT CÂY DƯỢC LIỆU..................................................................................33
1.1. Tình hình sản xuất cây dược liệu..................................................................................................... 33
1.1.1. Tiểu vùng núi cao.................................................................................................................... 37
1.1.2. Tiểu vùng trung du.................................................................................................................. 40
1.1.3. Tiểu vùng Đồng bằng............................................................................................................... 40
1.2. Tình hình thu hái, chế biến và tiêu thụ cây dược liệu......................................................................41
1.3. Đánh giá hiệu quả kinh tế của trồng cây dược liệu so với các cây trồng khác trên cùng loại đất......41
1.4. Tình hình nghiên cứu và bảo tồn cây dược liệu...............................................................................43
1.4.1. Tình hình nghiên cứu về cây dược liệu.................................................................................... 43

x


Giai đoạn 2006-2015, trong số 117 nhiệm vụ cấp tỉnh, chỉ có 03 nhiệm vụ giành cho nghiên cứu về giống cây
dược liệu (như đề tài: Phân bố, thử nghiệm trồng và sản xuất thực phẩm chức năng từ rễ cây Mật nhân tại
Quảng Nam; Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô để nhân giống cây sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et
Grushv.) tại huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam; Điều tra hiện trạng, ứng dụng công nghệ sinh học để nhân
giống và trồng thử nghiệm một số cây dược liệu có giá trị tại Quảng Nam, gồm cây Đương quy, Đảng sâm,
Hà thủ ô đỏ, Ngũ gia bì gai, Giảo cổ lam 5 lá). Năm 2012, tỉnh Quảng Nam đã triển khai đề tài “Ứng dụng
công nghệ nuôi cấy mô để nhân giống cây sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.) tại Quảng
Nam”, tuy nhiên đề tài cũng chỉ thành công tạo cây con trong ống nghiệm, chưa phát triển được trên quy mô
rộng.....................................................................................................................................................................43
1.4.2. Thực trạng công tác bảo tồn cây dược liệu..............................................................................44
II. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG SẢN XUẤT CÂY DƯỢC LIỆU....................................................................45
2.1.Thuận lợi và cơ hội.......................................................................................................................... 45
2.2. Những khó khăn và thách thức....................................................................................................... 45
2.3. Những tồn tại và hạn chế............................................................................................................... 47
2.4. Nguyên nhân của những khó khăn và tồn tại trong việc bảo tồn, phát triển cây dược liệu trên địa
bàn tỉnh Quảng Nam............................................................................................................................. 47

PHẦN III...........................................................................................................................................50
QUY HOẠCH BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN CÂY DƯỢC LIỆU...................................................................50
I. DỰ BÁO CÁC ĐIỀU KIỆN ẢNH HƯỞNG TỚI QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN CÂY DƯỢC LIỆU....................................50
1.1. Dự báo về thị trường...................................................................................................................... 50
1.1.1. Dự báo về thị trường cây dược liệu Thế giới............................................................................50
Biểu đồ 1: Tỉ lệ dân số dùng dược liệu một số nước trên thế giới.........................................51
1.1.2. Dự báo về thị trường cây dược liệu trong nước, khả năng xuất khẩu cây dược liệu của Việt
Nam đến các thị trường Quốc tế....................................................................................................... 51
Biểu đồ 2: Dự báo nhu cầu sử dụng thuốc của Viêt Nam......................................................53
Biểu đồ 3: Biểu đồ Dự báo thị trường dược phẩm Việt Nam................................................53
1.2. Dự báo sự tiến bộ về khoa học kỹ thuật......................................................................................... 54
1.3. Dự báo khả năng đầu tư xây dựng mới các xưởng chế biến, chiết xuất dược liệu trong vùng nguyên
liệu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam......................................................................................................... 55
1.4. Dự báo nhân lực, vật lực cho phát triển cây dược liệu...............................................................................55
1.4.1. Dự báo dân số và lao động trong tương lai...................................................................................... 55
1.4.2. Dự báo về khả năng đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật (từ các chương trình dự án khác) sẽ được
xây dựng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp..................................................................................... 55
1.5. Dự báo về khả năng đầu tư, khai thác các nguồn vốn cho sản xuất dược liệu và các ngành khác....57
1.6. Dự báo và lựa chọn phương án quy hoạch..................................................................................... 58
II. QUAN ĐIỂM CỦA QUY HOẠCH........................................................................................................................59
III. MỤC TIÊU CỦA QUY HOẠCH..........................................................................................................................60
3.1. Mục tiêu tổng quát......................................................................................................................... 60
3.2. Mục tiêu cụ thể.............................................................................................................................. 60
IV. NỘI DUNG QUY HOẠCH DƯỢC LIỆU..............................................................................................................61
4.1. Đánh giá thích nghi đất đai cho cây dược liệu.................................................................................61
4.1.1. Phân hạng thích nghi đất đai cho cây dược liệu.......................................................................61
4.1.2. Kết quả đánh giá thích nghi cây dược liệu...............................................................................68
4.1.3. Đề xuất diện tích có khả năng trồng cây dược liệu...................................................................74
4.1.3.1. Diện tích có khả năng trồng cây dược liệu theo tiểu vùng............................................74
4.1.2.2. Diện tích đất đưa vào quy hoạch cây dược liệu............................................................83

4.2. Quy hoạch phát triển sản xuất cây dược liệu..............................................................................................96

xi


4.3. Quy hoạch hệ thống Vườn bảo tồn Quốc gia về cây dược liệu, vườn ươm và vườn trồng bảo tồn
chủ động kết hợp sản xuất giống cây dược liệu..................................................................................... 98
4.3.1. Quy hoạch Vườn bảo tồn và phát triển dược liệu Quốc gia.....................................................98
4.3.2. Quy hoạch hệ thống vườn ươm sản xuất giống cây dược liệu chất lượng cao.........................99
3.2.3. Quy hoạch hệ thống vườn bảo tồn chủ động kết hợp sản xuất giống....................................100
4.3. Quy hoạch hệ thống các cơ sở chế biến dược liệu........................................................................100
4.4. Quy hoạch nguồn nhân lực cho phát triển dược liệu....................................................................102
4.4.1. Quy hoạch đào tạo nguồn lực........................................................................................................ 102
4.4.2. Quy hoạch bố trí sử dụng nguồn lao động cho yêu cầu phát triển sản xuất dược liệu trong từng
lĩnh vực, trong từng giai đoạn......................................................................................................... 102
V. ĐỀ XUẤT HỆ THỐNG DỰ ÁN ƯU TIÊN ĐẦU TƯ.............................................................................................103
5.1. Thành lập Vườn Quốc gia cây dược liệu........................................................................................ 103
5.2. Các dự án phát triển trồng dược liệu theo các vùng quy hoạch trọng điểm..................................103
5.3. Chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật nhân giống, trồng thâm canh, chế biến.....................................103
5.4. Xây dựng các mô hình trồng dược liệu..........................................................................................104
5.5. Xây dựng hệ thống kho chứa nguyên liệu .................................................................................... 104
5.6. Xây dựng các cơ sở sơ chế và chế biến.........................................................................................104
5.7. Xây dựng trung tâm nghiên cứu phân tích dược liệu....................................................................104

Phần IV..........................................................................................................................................106
CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN QUY HOẠCH........................................................................................106
I. GIẢI PHÁP VỀ CƠ CHẾ CHÍNH SÁCH...............................................................................................................106
II. GIẢI PHÁP VỀ ĐẦU TƯ, TÀI CHÍNH, TÍN DỤNG..............................................................................................106
2.1. Chính sách về đất đai, thuế và khuyến khích đầu tư.....................................................................106
2.2. Chính sách hỗ trợ phát triển cây dược liệu................................................................................... 107

2.3. Chính sách tín dụng cho phát triển cây dược liệu..........................................................................107
III. GIẢI PHÁP VỀ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ..................................................................................................108
IV. GIẢI PHÁP VỀ PHÁT TRIỂN VÀ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC.......................................................................108
V. GIẢI PHÁP TỔ CHỨC SẢN XUẤT, CHẾ BIẾN VÀ TIÊU THỤ SẢN PHẨM............................................................109
VI. GIẢI PHÁP VỀ THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ.........................................................................................................110
VII. GIẢI PHÁP HUY ĐỘNG VỐN ĐẦU TƯ..........................................................................................................111
VIII. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG MỐI LIÊN KẾT 4 NHÀ........................................................................................112
IX. GIẢI PHÁP VỀ HỢP TÁC QUỐC TẾ.................................................................................................................113

PHẦN V..........................................................................................................................................115
TỔ CHỨC THỰC HIỆN.....................................................................................................................115
I. TRÁCH NHIỆM CỦA CÁC ĐƠN VỊ....................................................................................................................115
1.1. Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam................................................................................................ 115
1.2. Các sở ban ngành liên quan.......................................................................................................... 115
1.3. UBND các huyện, thành phố, thị xã............................................................................................... 117
1.4. Các chủ rừng và đất rừng............................................................................................................. 117
1.5. Các nhà đầu tư trồng cây dược liệu.............................................................................................. 117
II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN....................................................................................................................................118
2.1. Giai đoạn 2017- 2020................................................................................................................... 118
2.2. Giai đoạn 2020- 2025................................................................................................................... 118
2.3. Tầm nhìn giai đoạn 2025- 2030..................................................................................................... 118

xii


PHẦN VI.........................................................................................................................................119
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................................................119
I. KẾT LUẬN.......................................................................................................................................................119
II. KIẾN NGHỊ.....................................................................................................................................................119

PHẦN PHỤ LỤC..............................................................................................................................121

NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
GACP-WHO (World Health Organization guidelines on Good Agricultural and
Collection Practices for medicinal plants): Các nguyên tắc, tiêu chuẩn “Thực
hành tốt trồng trọt và thu hái cây dược liệu” theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế
thế giới.
GAP (Good Agriculture Practices): Thực hành nông nghiệp tốt.
GCP (Good Collection Practices): Thực hành thu hái tốt.
GLP (Good Laboratory Practice): Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm.
GSP (Good Storage Practice): Thực hành tốt bảo quản.
GMP (Good Manufacturing Practice): Thực hành tốt sản xuất.
YHCT: Y học cổ truyền.
WHO (World Health Organization): Tổ chức y tế thế giới.

xiii


PHẦN MỞ ĐẦU
I. SỰ CẦN THIẾT PHẢI LẬP QUY HOẠCH
Cây dược liệu tại Việt Nam được đánh giá phong phú và đa dạng về
chủng loại lẫn công dụng làm thuốc. Tuy nhiên, nguồn tài nguyên này đang đứng
trước nguy cơ cạn kiệt, tuyệt chủng do nhiều nguyên nhân như: tăng dân số, sử
dụng rừng và đất để canh tác không hợp lý, khai thác trái phép….Cây dược liệu
gây trồng còn hạn chế, phát triển một cách tự phát mất cân đối, chưa có sự đầu
tư nghiên cứu, đầu tư phát triển đúng mức. Mặc khác, nhu cầu trong nước cũng
như quốc tế về dược liệu có nguồn gốc từ thảo dược để điều trị bệnh, bổ dưỡng
sức khoẻ là rất cao và liên tục tăng. Trong khi đó, nguồn thảo dược hiện chủ yếu
được khai thác tự nhiên ngày càng khan hiếm, một số loài quí có nguy cơ tuyệt
chủng do khai thác bừa bãi dẫn đến chúng ta phải đối mặt mâu thuẫn giữa cung

và cầu, bảo tồn và khai thác sử dụng. Vì vậy, cần có sự quan tâm, đầu tư đúng
mức để bảo tồn, phát triển, khai thác hợp lý nguồn tài nguyên quý giá này.
Quảng Nam là một tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm vùng Duyên Hải
Nam Trung Bộ, với tổng diện tích tự nhiên 1.043.837 ha, trong đó diện tích đất
lâm nghiệp 729.756,8 ha (về quy hoạch: rừng đặc dụng 139,895,8 ha; rừng
phòng hộ: 315.812,5 ha; rừng sản xuất: 274.048,5 ha) với nhiều kiểu địa hình và
tiểu khí hậu. Tài nguyên thiên nhiên thực vật cây dược liệu từ rừng vô cùng
phong phú và đa dạng, đặc biệt là sự đa dạng về số lượng cây dược liệu quý với
tổng số 832 loài thuộc 593 chi, 190 họ; trong đó có ¾ loài là những cây dược
liệu mọc tự nhiên trong các quần xã rừng, đồi, nương rẫy và quanh làng bản, đặc
biệt một số loại thuốc quý tiêu biểu như: Sâm ngọc linh, Quế Trà My, Sa nhân,
Ngũ vị tử, Giảo cổ lam, Ba kích, Đẳng sâm…
Trong những năm qua, nguồn cung cấp cây dược liệu của Quảng Nam chủ
yếu dựa trên việc thu hái, khai thác từ tự nhiên mà chưa chú trọng đến việc gieo
trồng, tái sinh. Ngoài ra, việc thu hái còn mang tính tự phát và không được quản
lý chặt chẽ dẫn tới tình trạng ngày càng nhiều thương lái từ khắp nơi, đặc biệt là
thương lái Trung Quốc thu mua ồ ạt một số loại cây dược liệu dẫn tới việc khai
thác tận diệt làm suy giảm rất nhanh số lượng và thành phần loài cây dược liệu
quý ở Quảng Nam.
Để đảm bảo nguồn cung cấp và phát triển diện tích cây dược liệu trên địa
bàn, đảm bảo nâng cao thu nhập cho người dân, rất cần thiết phải có sự đầu tư
bảo tồn và phát triển cây dược liệu tại địa phương; đầu tư công nghệ chế biến,
xây dựng thương hiệu, thị trường tiêu thụ ổn định; tạo ra các sản phẩm đặc trưng
vùng miền, góp phần ổn định đời sống, tạo công ăn, việc làm cho người dân,
đồng thời phát huy thế mạnh của tỉnh và bảo tồn được những loài dược liệu quí, hiếm.
1


Việc phát triển dược liệu của tỉnh Quảng Nam đã được đề cập trong Đề án
Tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh nói chung và ngành lâm nghiệp nói

riêng, gồm “…phải đa dạng hóa sản phẩm từ rừng, phát triển lâm sản ngoài gỗ,
nâng cao giá trị của rừng”. Tuy nhiên, cho đến nay việc bảo tồn và phát triển cây
dược liệu của tỉnh vẫn chưa thể triển khai một cách bài bản, phát triển manh
mún, mạnh ai nấy làm và không thể phát triển thành hàng hóa. Việc xây dựng cơ
chế để khuyến khích phát triển vùng dược liệu cũng hết sức hạn chế. Một trong
những nguyên nhân chính và quan trọng đầu tiên là tỉnh Quảng Nam vẫn chưa
có được quy hoạch tổng thể phát triển cây dược liệu ở đâu? phạm vi như thế
nào? quy mô ra sao? loài nào có thể phát triển được phù hợp và trở thành hàng
hóa? lộ trình phát triển ra sao? trồng, chế biến và tiêu thụ như thế nào?
Để thực hiện được Tái cơ cấu ngành nông lâm nghiệp, phát huy những lợi
thế phát triển cây dược liệu quí của tỉnh, việc tổ chức lập Quy hoạch các vùng
sản xuất nguyên liệu dược liệu tập trung chủ yếu ở các vùng trọng điểm của tỉnh
là cần thiết. Thông qua việc lập quy hoạch này nhằm đánh giá, điều tra, phân
tích hiện trạng về cây dược liệu trên phạm vi toàn tỉnh để từ đó xây dựng các dự
án đầu tư và có những định hướng; các giải pháp cụ thể để bảo tồn và phát triển
cây cây dược liệu một cách bền vững cho giai đoạn từ nay tới năm 2025 và định
hướng đến 2030, làm cơ sở cho việc bố trí nguồn vốn đầu tư; thu hút các doanh
nghiệp đầu tư chế biến và tiêu thụ sản phẩm từ cây dược liệu góp phần đáng kể
thúc đẩy sản xuất hàng hóa, tạo thu nhập ổn định cho hàng vạn người dân sống
phụ thuộc vào rừng có thu nhập thấp vươn lên thoát nghèo, đồng thời bảo vệ
rừng một cách bền vững.
II. CƠ SỞ PHÁP LÝ
2.1. Các văn bản của Trung ương
- Luật bảo vệ và phát triển rừng năm 2004;
- Luật Dược số 34/2005/QH11 ngày 14/6/2005;
- Nghị định số 79/2006/NĐ-CP ngày 09/8/2006 của Chính phủ Quy định
chi tiết thi hành một số điều của Luật Dược;
- Nghị định số 75/2015/NĐ-CP ngày 09/9/2015 của Thủ tướng Chính phủ
về Cơ chế, chính sách khuyến khích, bảo vệ rừng, khoanh nuôi tái sinh rừng,
trồng rừng, phát triển lâm sản ngoài gỗ, nâng cao thu thập gắn với chính sách

giảm nghèo nhanh bền vững và hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 20152020;
- Chỉ thị số 24/CT-TW ngày 04/7/2008 của Ban chấp hành Trung ương
Đảng cộng sản Việt Nam về phát triển nền Đông y Việt Nam và Hội Đông y
2


trong tình hình mới;
- Quyết định số 222/2003/QĐ-TTg ngày 03/11/2003 của Thủ tướng Chính
phủ về việc Phê duyệt chính sách Quốc gia về y dược học cổ truyền;
- Quyết định số 153/2006/QĐ-TTg ngày 30/6/2006 của Thủ tướng Chính
phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển Y tế Việt Nam giai đoạn đến năm
2015 và tầm nhìn đến năm 2020;
- Quyết định số 43/2007/QĐ-TTg ngày 29/3/2007 của Thủ tướng Chính
phủ phê duyệt đề án “Phát triển công nghiệp dược và xây dựng mô hình hệ
thống cung ứng thuốc của Việt Nam giai đoạn 2007-2015 và tầm nhìn đến năm
2020”;
- Quyết định số 2166/QĐ-TTg ngày 30/11/2010 của Thủ tướng Chính phủ
về Phê duyệt Chiến lược quốc gia phát triển ngành Dược Việt Nam giai đoạn
đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030;
- Quyết định số 1976/QĐ-TTg ngày 30/10/2013 của Thủ tướng Chính phủ
về việc Phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển dược liệu đến năm 2020 và định
hướng đến năm 2030;
- Quyết định số 15/QĐ-BYT ngày 4/01/2012 của Bộ Y tế về việc Ban
hành Danh mục 40 dược liệu có tiềm năng khai thác và phát triển thị trường;
- Quyết định số 1565/QĐ-BNN-TCLN ngày 08/7/2013 của Bộ trưởng Bộ
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc Phê duyệt Đề án “Tái cơ cấu ngành
Lâm nghiệp”;
- Quyết định số 1757/QĐ-BNN-TCLN ngày 01/8/2013 của Bộ trưởng Bộ
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về Ban hành Chương trình hành động thực
hiện Quyết định số 1565/QĐ-BNN-TCLN ngày 08/7/2013 của Bộ Nông nghiệp

và Phát triển nông thôn về Phê duyệt “Đề án tái cơ cấu ngành Lâm nghiệp”;
- Quyết định số 206/QĐ-BYT ngày 22/01/2015 của Bộ Y tế về ban hành
danh mục cây dược liệu ưu tiên phát triển giai đoạn 2015-2020;
- Thông tư số 01/2012/TT-BKHĐT ngày 09/2/2012 của Bộ Kế hoạch và
Đầu tư về việc Ban hành Định mức chi phí cho lập, thẩm định và công bố quy
hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch phát triển ngành, lĩnh vực
và sản phẩm chủ yếu;
- Thông tư số 16/2011/TT-BYT ngày 19/4/2011 của Bộ Y tế Quy định
nguyên tắc sản xuất thuốc từ cây dược liệu và lộ trình áp dụng nguyên tắc, tiêu
chuẩn thực hành tốt sản xuất thuốc (GMP) đối với cơ sở sản xuất thuốc từ cây
dược liệu;
3


2.2. Các văn bản của địa phương
- Nghị quyết số 202/2016/NQ-HĐND ngày 26/4/2016 của Hội đồng nhân
dân tỉnh Quảng Nam về “Cơ chế khuyến kích bảo tồn và phát triển một số cây
dược liệu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2017-2025;
- Quyết định số 120/QĐ-UBND ngày 10/01/2017 của UBND tỉnh Quảng
Nam về việc phê duyệt điều chỉnh, bổ sung Quy hoạch bảo vệ và phát triển rừng
giai đoạn 2011 – 2020;
- Quyết định số 2277/QĐ-UBND ngày 20/8/2013 của UBND tỉnh Quảng
Nam về việc ban hành Chương trình hành động triển khai thực hiện Đề án “Tái
cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền
vững” theo quyết định số 899/QĐ-UBND ngày 16/10/2013 của Thủ tướng
Chính phủ;
- Quyết định số 2905 /QĐ-UBND ngày 24 /9/2013 của UBND tỉnh Quảng Nam về
phê duyệt Đề án Phát triển sản xuất nông, lâm sản góp phần giảm nghèo khu vực
miền núi tỉnh Quảng Nam, giai đoạn 2014-2016 và định hướng đến năm 2020;
- Quyết định số 3277/QĐ-UBND ngày 24 tháng 10 năm 2013 về Phê duyệt

Đề án khung và Danh mục các nhiệm vụ bảo tồn nguồn gen cấp tỉnh thực hiện
trong giai đoạn 2014 - 2020;
- Quyết định số 395/QĐ-UBND ngày 27/01/2016 của UBND tỉnh Quảng
Nam về việc Phê duyệt Quy hoạch bảo tồn và phát triển Sâm Ngọc Linh trên địa
bàn huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2016-2020 và định hướng
đến năm 2030;
- Quyết định số 828/QĐ-UBND ngày 16/3/2017 của UBND tỉnh Quảng
Nam về việc phê duyệt Đề cương kỹ thuật và Dự toán xây dựng Quy hoạch bảo
tồn và phát triển dược liệu tỉnh Quảng Nam, giai đoạn 2016-2020 và định hướng
đến năm 2030;
- Quyết định số 1950/QĐ-UBND ngày 08/5/2017 của UBND tỉnh Quảng
Nam về việc điều chỉnh một số nội dung của Quyết định số 828/QĐ-UBND
ngày 16/3/2017 của UBND tỉnh Quảng Nam việc phê duyệt Đề cương kỹ thuật
và Dự toán xây dựng Quy hoạch bảo tồn và phát triển dược liệu tỉnh Quảng
Nam, giai đoạn 2016-2020 và định hướng đến năm 2030;
- Quyết định số 2950/QĐ-UBND ngày 17/8/2016 của UBND tỉnh Quảng
Nam về việc Triển khai thực hiện Nghị quyết số 202/2016/NQ-HĐND ngày
26/4/2016 của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Nam về Cơ chế khuyến kích bảo
tồn và phát triển một số cây dược liệu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam giai đoạn
2016-2020;
4


- Quyết định số 1696/QĐ-UBND ngày 16/5/2017 của UBND tỉnh Quảng
Nam về việc Phê duyệt Quy hoạch phát triển cây Quế Trà My trên địa bàn tỉnh
Quảng Nam đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030;
2.3. Các tài liệu tham khảo và sử dụng
- Kết quả điều chỉnh quy hoạch 3 loại rừng tỉnh Quảng Nam ban hành
theo Quyết định 120/QĐ-UBND ngày 10/01/2017 của UBND tỉnh Quảng Nam
về việc phê duyệt điều chỉnh, bổ sung Quy hoạch bảo vệ và phát triển rừng giai

đoạn 2011 - 2020;
- Kết quả kiểm kê rừng tỉnh Quảng Nam ban hành theo Quyết định
4379/QĐ-UBND ngày 13/12/2016 của UBND tỉnh Quảng Nam về Phê duyệt
kết quả Kiểm kê rừng tỉnh Quảng Nam;
- Quy hoạch bảo tồn và phát triển Sâm Ngọc Linh trên địa bàn huyện
Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2016-2020 và định hướng đến năm
2030 ban hành kèm theo Quyết định số 395/QĐ-UBND ngày 27/01/2016 của
UBND tỉnh Quảng Nam;
- Quy hoạch phát triển cây Quế Trà My trên địa bàn tỉnh Quảng Nam đến
năm 2025 và định hướng đến năm 2030 ban hành kèm theo Quyết định số
1696/QĐ-UBND ngày 16/5/2017 của UBND tỉnh Quảng Nam;
- Bản đồ lập địa tỉnh Quảng Nam 2004;
- Các quy trình, quy phạm lâm nghiệp hiện hành;
- Niên giám thống kê tỉnh Quảng Nam năm 2016.
III. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI LẬP QUY HOẠCH
3.1. Đối tượng
- Các loài cây dược liệu ưu tiên phát triển theo Nghị quyết số
202/2016/NQ-HĐND ngày 26/4/2016 của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Nam
về “Cơ chế khuyến kích bảo tồn và phát triển một số cây dược liệu trên địa bàn
tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2016-2020.
- Các loài cây dược liệu bản địa có giá trị kinh tế đã và đang được người
dân bảo tồn và phát triển tại địa phương.
- Tất cả những loài cây dược liệu nằm trong danh mục cây dược liệu ưu
tiên phát triển theo Quyết định số 206/QĐ-BYT ngày 22/01/2015 của Bộ Y tế về
ban hành danh mục cây dược liệu ưu tiên phát triển giai đoạn 2015-2020.
(Xem chi tiết các loài cây tại Phụ lục 01)
3.2. Phạm vi
5

Tất cả các huyện, thị xã và thành phố trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.
IV. PHƯƠNG PHÁP QUY HOẠCH
4.1. Phương pháp chung
- Căn cứ vào mục tiêu nhiệm vụ nêu tại các văn bản pháp lý: Định hướng
phát triển dược liệu của Chính phủ, Bộ ngành Trung ương; Chiến lược phát triển
dược liệu của tỉnh; Các Cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển dược liệu
của tỉnh; Quy hoạch, Kế hoạch Bảo vệ và Phát triển rừng đến 2020; Đề án tái cơ
cấu ngành lâm nghiệp; Định hướng phát triển kinh tế xã hội đến 2020; Qui
hoạch sử dụng đất đai của tỉnh đến 2020 và các qui hoạch ngành khác có liên
quan đã được phê duyệt.
- Kế thừa các thông tin tư liệu, tài liệu hiện trạng từ các cơ quan của tỉnh
Quảng Nam, các tổ chức quốc tế, các trường đại học và các Viện nghiên cứu
trong và ngoài nước liên quan đến công tác nghiên cứu, bảo tồn và phát triển
dược liệu tại tỉnh Quảng Nam; Các số liệu thống kê của Cục thống kê tỉnh và
Phòng thống kê các huyện, thành, thị.
- Kế thừa có chọn lọc kết quả các đề tài nghiên cứu, các dự án đã được
phê duyệt trong thời gian gần đây như: Điều tra xây dựng bản đồ địa chất, bản
đồ đất, bản đồ lập địa, nghiên cứu xác định loài cây dược liệu tại các địa phương
trên địa bàn tỉnh Quảng Nam; Tổng hợp, lồng ghép và điều chỉnh các kết quả
này vào quy hoạch phát triển dược liệu tỉnh Quảng Nam theo mục tiêu thống
nhất.
- Điều tra thu thập bổ sung thông tin, số liệu thống kê có liên quan về điều
kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội, thực trạng công tác phát triển dược liệu
giai đoạn 2000-2015, các chương trình, dự án, nghiên cứu, ứng dụng khoa học
kỹ thuật trong phát triển về giống cây dược liệu.
- Sử dụng phương pháp thống kê mô tả và so sánh; phân tích mô hình và
dự báo; phân tích kinh tế - xã hội và môi trường; phân tích thực trạng công tác
cung cấp giống cây dược liệu, công tác phát triển dược liệu, khai thác và chế
biến dược liệu, các hoạt động xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ sản xuất
và chế biến dược liệu.

- Sử dụng phương pháp chuyên gia để tư vấn, định hướng về mục tiêu, nội
dung, phương pháp,….trong suốt quá trình thực hiện quy hoạch từ giai đoạn
chuẩn bị đề cương đến tổ chức thực hiện, viết báo cáo tổng hợp và công bố kết quả.
- Sử dụng phương pháp hội nghị, hội thảo để tham vấn ý kiến của các xin
ý kiến của các địa phương, các bộ, ngành có liên quan; ý kiến của các chuyên
gia có kinh nghiệm, để hoàn thiện báo cáo trình UBND tỉnh Quảng Nam phê
duyệt.
6


4.2. Phương pháp cụ thể
4.2.1. Phương pháp kế thừa tài liệu hiện có
a) Thu thập tài liệu, bản đồ:
- Về bản đồ: Bản đồ địa hình tỉnh Quảng Nam tỷ lệ 1/100.000 hệ tọa độ VN
2000; Bản đồ địa chất; Bản đồ đất; Bản đồ lập địa; Bản đồ hiện trạng rừng và sử
dụng đất; Bản đồ quy hoạch 03 loại rừng tỉnh Quảng Nam.
- Các loại tài liệu, số liệu: Phân vùng sinh thái lâm nghiệp, phân vùng khí
hậu, thủy văn, địa mạo, địa chất, thổ nhưỡng, thực vật... Các tài liệu về điều tra
cơ bản lâm nghiệp: Hiện trạng rừng và sử dụng đất lâm nghiệp, số liệu điều tra
xây dựng bản đồ đất, số liệu khí hậu thủy văn, kinh tế - xã hội.
- Các báo cáo liên quan đến nghiên cứu cây dược liệu: Kết quả nghiên cứu
loài cây dược liệu; Ảnh hưởng của điều kiện lập địa đến sinh trưởng; Kỹ thuật
trong công tác giống; Kỹ thuật về lĩnh vực chọn loài cây trồng; Kỹ thuật về lĩnh
vực nhân giống và tạo cây con; kỹ thuật về trồng cây dược liệu; Kỹ thuật quản
lý chăm sóc cây dược liệu; Danh mục các loài cây dược liệu đã được đề xuất trồng;
…
- Thu thập các Văn bản pháp quy và chính sách hỗ trợ phát triển về cây
dược liệu của Nhà nước, các ngành, các cấp.
b) Thu thập các kết quả dự án liên quan hiện có:
- Kết quả thực hiện các dự án trồng dược liệu của các cơ quan, đơn vị, tổ

chức đã triển khai.
- Tài liệu điều tra cơ bản phục vụ xây dựng các dự án, như: bản đồ lập địa
cấp II và đề xuất tập đoàn cây dược liệu phục các dự án trồng dược liệu, điều tra
năng suất dược liệu,…
4.2.2. Phương pháp khảo sát bổ sung, nghiên cứu trên thực địa
a) Khảo sát nghiên cứu bổ sung tài liệu tại 18 huyện, thành trong tỉnh; các
ban quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ; các đơn vị trực tiếp tham gia công tác
trồng và phát triển cây dược liệu; các cơ sở sản xuất giống cây dược liệu chủ
yếu,… làm cơ sở xây dựng quy hoạch bao gồm: Thu thập tài liệu về cơ cấu loài
cây dược liệu, thị trường tiêu thụ,…; nhu cầu phát triển cây dược liệu; tham vấn
ý kiến với địa phương về phát triển cây dược liệu,…
b) Điều tra điều kiện tự nhiên và các hoạt động sử dụng đất lâm nghiệp:
- Thu thập số liệu về điều kiện tự nhiên (địa hình, địa chất, đất đai, khí hậu,
thủy văn,..), tài nguyên rừng, kinh tế - xã hội và thực trạng phát triển dược liệu
tại các địa phương;
7


- Điều tra các mô hình sử dụng đất nông lâm nghiệp trên các nhóm dạng
lập địa chủ yếu, nhằm xác định hiệu quả sử dụng đất và kỹ thuật sử dụng.
c) Phương pháp phỏng vấn, đánh giá nhanh nông thôn (PRA): Tiến hành
phỏng vấn trực tiếp, thông qua các lãnh đạo, cán bộ kỹ thuật các cấp tỉnh, huyện,
xã; và những người cung cấp thông tin chủ chốt gồm: người dân, các đại lý thu
mua dược liệu, các thầy thuốc y học cổ truyền ở địa phương để thu thập các
thông tin và số liệu cần thiết như: Hiệu quả trồng cây dược liệu; tiềm năng phát
triển cây dược liệu; các nhu cầu và khả năng cung cấp giống cây dược liệu tại
địa phương; thu hái và sơ chế; thị trường tiêu thụ sản phẩm dược liệu; tác động
của các hoạt động kinh tế - xã hội ảnh hưởng tiêu cực tới công tác trồng và phát
triển dược liệu.
4.2.3. Phương pháp chồng xếp bản đồ GIS

a) Sử dụng hệ thống thông tin địa lý GIS, chồng ghép các loại bản đồ thành
phần để xác định và khoanh vẽ ranh giới các dạng lập địa theo nguyên lý tổng
hợp các nhân tố cấu thành nên đơn vị đất đai (dạng lập địa) và cấp tiềm năng
(nhóm dạng lập địa):
- Dạng lập địa, được tổng hợp bởi 5 yếu tố cơ bản với cùng một kiểu địa
hình, một cấp địa thế, một loại đất và cùng kiểu nền vật chất hay một loại đá mẹ,
cùng độ dày tầng đất và một số đặc trưng tương tự về kết cấu tầng đất và là đơn
vị cuối cùng và cũng là đơn vị cơ sở trong hệ thống phân chia điều kiện lập địa.
Các nhân tố này liên hệ mật thiết với nhau phản ánh điều kiện tự nhiên trung
thực nhất và là căn cứ xác định mức độ kinh doanh lợi dụng hợp lý đất đai.
- Nhóm dạng lập địa là đơn vị trên dạng lập địa trong hệ thống phân loại, là
tập hợp những dạng lập địa có đặc điểm, tính chất tương tự nhau, là phạm vi địa
hình rộng lớn cơ bản đồng nhất về một số yếu tố cơ bản bên trong. Nhóm dạng
lập địa sẽ được xác định một hướng kinh doanh sử dụng đất đai hay đưa ra một
tập hợp cây dược liệu nhất định.
b) Sử dụng công nghệ GIS với các phần mềm chuyên dụng MapInfo,
ArcView, Arc/Info...để số hóa và biên tập bản đồ các loại cấp vùng tỷ lệ
1/250.000. Xây dựng cơ sở dữ liệu đất và phân tích tổng hợp các thông tin về tài
nguyên đất.
4.2.4. Phương pháp đánh giá thích nghi
Trên cơ sở đặc tính nhu cầu sinh thái của các loài cây dược liệu và điều
kiện tự nhiên của các tiểu vùng sinh thái. Sử dụng phương pháp so sánh chỉ tiêu
của các yếu tố được chọn để đánh giá mức độ sinh thái của các loài cây dược
liệu đối với điều kiện tự nhiên của các tiểu vùng sinh thái.
8


a) Mức độ thích nghi của các loài cây dược liệu:
- Nếu so sánh chỉ tiêu địa hình (độ cao so với mực nước biển) của các tiểu
vùng sinh thái với yêu cầu sinh thái về địa hình (độ cao so với mực nước biển)

của các loài cây dược liệu, chênh lệch ở mức:
+ Trong giới hạn được đánh giá là rất thích nghi: S1
+ Chênh lệch <100mm được đánh giá là thích nghi: S2
+ Chênh lệch từ 100-200mm được đánh giá là ít thích nghi: S3
+ Chênh lệch >200mm được đánh giá là không thích nghi: N
- Nếu so sánh chỉ tiêu về nhóm loại đất (chính, phụ) của các tiểu vùng
sinh thái với yêu cầu sinh thái về nhóm loại đất (chính, phụ) của các loài cây
dược liệu, chênh lệch ở mức:
+ Trùng với từ 02 nhóm loại đất (chính, phụ) trở lên, đất không có hạn chế
đáng kể khi thực hiện canh tác được đánh giá là rất thích nghi: S1;
+ Trùng với 01 nhóm loại đất (chính, phụ), nhưng có hạn chế nhất định
làm giảm năng suất cây trồng được đánh giá là thích nghi: S2;
+ Không trùng với nhóm loại đất (chính, phụ), có hạn chế đáng kể làm
giảm mạnh năng suất cây trồng được đánh giá là ít thích nghi: S3;
+ Khác biệt lớn về đặc điểm đất đai đối với yêu cầu sinh thâí của loài cây
dược liệu được đánh giá là không thích nghi: N;
- Nếu so sánh chỉ tiêu về độ dốc của các loài cây dược liệu chênh lệch ở
mức:
+ Trong giới hạn được đánh giá là rất thích nghi: S1
+ Chênh lệch 10o đánh rá là thích nghi: S2
+ Chênh lệch 15o đánh giá là ít thích nghi: S3
+ Chênh lệch 20o đánh giá là không thích nghi: N
- Nếu so sánh chỉ tiêu độ dày tầng đất của các loài cây dược liệu chênh
lệch ở mức:
+ Trong gới hạn được đánh giá là rất thích nghi: S1
+ Chênh lệch 10 cm được đánh giá là thích nghi: S2
+ Chênh lệch 15 cm được đánh giá là ít thích nghi: S3
+ Chênh lệch 20 cm được đánh giá là không thích nghi; N
b) Xây dựng hệ thống cho điểm:
Để đánh giá thích nghi sinh thái, chúng tôi đã sử dụng phương pháp ma

trận và cho điểm các mức thích nghi của từng loài cây dược liệu. Cụ thể như sau:
9


- Trong 06 chỉ tiêu lựa chọn để đánh giá thích nghi, có 05 chỉ tiêu (đai cao
địa hình, độ dốc, độ dày tầng đất mặt, thành phần cơ giới, đá lẫn, đã lộ đầu)
được đánh giá theo mức sau:
+ Rất thích nghi: 4 điểm;
+ Thích nghi: 3 điểm;
+ Ít thích nghi: 2 điểm;
+ Không thích nghi: 0-1 điểm ;
- Riêng chỉ tiêu về nhóm loại đất được đánh giá theo mức sau:
+ Rất thích nghi: 7-8 điểm;
+ Thích nghi: 4 - 6 điểm;
+ Ít thích nghi: 2-3 điểm;
+ Không thích nghi: 0-1 điểm;
Để tính khoảng cách giữa các hạng, ta vận dụng công thức tính khoảng
cách điểm sau:
M= (Dmax – Dmin)/N
Trong đó:
M : Khoảng cách điểm giữa các hạng
Dmax: Điểm đánh giá chung cao nhất
Dmin: Điểm đánh giá chung thấp nhất
N : Số cấp thích nghi
Áp dụng công thức ta có M= 7; Như vậy, cấp hạng đánh giá thích nghi sẽ
được phân cấp như sau:
+ Rất thích nghi: 22-26 điểm;
+ Thích nghi: 15-21 điểm;
+ Ít thích nghi: 8-14 điểm;
+ Không thích nghi: 0-7 điểm.

10