Nghiên cứu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu tới môi trường nước và đa dạng sinh học của huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM
---------

TR

HOÀNG NGUY N THÁI

Tên

tài:

NGHIÊN C U NH H
MÔI TR

NG N

NG C A BI N

I KHÍ H U T I

C VÀ A D NG SINH H C C A

HUY N I N BIÊN, T NH I N BIÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Khoa h c môi tr

L p

: K9 - KHMT

Khoa

: Môi tr

Khóa h c

: 2013 – 2015

Gi ng viên h

ng d n

ng

ng

: TS. Nguy n Chí Hi u

Thái Nguyên, n m 2014


L IC M

N

V i lòng kính tr ng và bi t n sâu s c, e xin chân thành c m n!
Ban Giám hi u nhà tr

ng, Ban ch nhi m khoa Môi Tr

toàn th các th y cô giáo trong khoa Môi Tr

ng - Tr

ng

ng, cùng

i h c Nông

Lâm – Thái Nguyên.
Cô TS.Nguy n Th H ng H nh, T ng c c Truy n thông Môi tr

ng Hà

N i, cùng toàn th cán b công nhân viên trong phòng Truy n thông Môi
tr

ng Hà N i.
ã t o i u ki n giúp

và hoàn thành bài

em trong quá trình th c hi n

án t t nghi p

án này.

c bi t em xin chân thành c m n th y giáo TS. Nguy n Chí Hi u
(gi ng viên khoa Môi tr
tr c ti p h

ng, Tr

ng

ng d n em hoàn thành bài

i H c Nông Lâm Thái Nguyên) ã
án t t nghi p này. Em c ng xin

chân thành c m n các th y cô giáo trong khoa Môi tr
ki n chân thành sâu s c cho bài

án c a em.

Em xin chân thành c m n b n bè và nh ng ng
t o i u ki n thu n l i cho em trong quá trình th c hi n
bài

ng ã góp nh ng ý

án t t nghi p theo úng ti n

i than ã

ng viên,

án và hoàn thành

.

M t l n n a em xin chân thành bày t lòng bi t n sâu s c vì s giúp
và h

ng d n quý báu ó.

Em xin chân thành c m n !
Hà N i, ngày

tháng

n m 2014

Sinh viên

Hoàng Nguy n Thái


DANH M C CH

VI T T T

B KH

Bi n

BTNMT

B Tài nguyên và Môi tr

DSH

i khí h u
ng

a d ng sinh h c

FFI

T ch c b o t n

GDP

T ng s n ph m n i

HST

H sinh thái

IPCC

Ban liên chính ph v B KH

TNN

Tài nguyên n

TTCN

T tr ng công nghi p

UBND

ng v t hoang dã qu c t

c

y ban nhân dân

a


DANH M C CÁC HÌNH

Hình 2.1. Tr n l t b t th

Hình 2.2. Rét

ng l ch s t i Hà N i vào 11/2008 ....................... 12

m và rét h i kèo dài t i M u S n (L ng S n)

u tháng

01/2011 ............................................................................................................ 12
Hình 2.3. M a l n gi a tháng 04/2013 gây l

ng, l quét và nh ng h u qu

c a nó ............................................................................................................. 13
Hình 4.1.

a i m nguyên c u và v trí ranh gi i giáp ranh c a huy n

i n

Biên ...........................................................................................................................20
Hình 4.1. Thích ng và gi m nh tác

ng c a B KH t i Tài nguyên n

c

huy n i n Biên......................................................................................................28
Hình 4.2: Bi u

các h th c v t có nhi u loài t i khu v c H Pa Khoang,

2012 ..........................................................................................................................30
Hình 4.3. S

xây d ng hàm chuy n theo ph

Hình 4.4. M c thay

i nhi t

ng pháp PP và MOS ..........38

trung bình qua các n m c a th k 21 so v i

th i k 1980 – 1999 ................................................................................................41
Hình 4.5 : M c thay

il

ng m a (%) qua các th p k c a th k 21 so v i

th i k 1980 - 1999 c a huy n

i n Biên ng v i k ch b n phát trung bình

(B2) 12 ...................................................................................................................44


DANH M C CÁC B NG

B ng 2.1. Các k ch b n v phát th i KNK (SRES), kinh t , xã h i, khí h u và n

c

bi n dâng..................................................................................................................8
B ng 2.2. B ng th ng kê so sánh n n nhi t
05 tháng

và l

ng m a huy n iên Biên trong

u n m 2013 .............................................................................................17

B ng 4.1: a d ng các taxon th c v t khu v c h Pa Khoang, 2012 .......................29
B ng 4.2: Nh ng h th c v t có trên 20 loài ............................................................30
B ng 4.3: S loài th c v t quí hi m khu v c h Pa Khoang, 2012 ..........................31
B ng 4.4: S loài thú, chim, bò sát, ch nhái khu v c h Pa Khoang, 2012 ............31
B ng 4.5. a d ng Thú

khu v c H Pa Khoang B móng gu c ch n ..................32

B ng 4.6: Danh sách các loài Thú quý hi m khu v c h Pa Khoang 2012 ..............33
B ng 4.7: H s t

ng quan c a nhi t

B ng 4.8: M c t ng nhi t

.................................................................39

trung bình (oC) qua các th p k c a th k 21 so v i

th i k 1980 - 1999 c a huy n i n Biên ng v i k ch b n phát th i trung bình ...41
B ng 4.9 : M c thay

il

ng m a (%) qua các th p k c a th k 21 so v i th i

k 1980 - 1999 c a i n Biên ng v i k ch b n phát trung bình (B2) ....................42

B ng 4.10: Các ngành và

it

ng ch u tác

ng c a bi n

i khí h u .........47


M CL C
PH N I M

U ......................................................................................................1

1.1. Lý do ch n

tài ..................................................................................................1

1.2. M c tiêu nghiên c u.............................................................................................3
1.3 Ý ngh a c a tài ..................................................................................................4
PH N II T NG QUAN CHUNG CÁC V N

NGHIÊN C U ...........................5

2.1. Khái ni m chung v bi n i khí h u ..................................................................5
2.2. Xu h ng chung c a bi n i khí h u toàn c u, Châu Á và khu v c ông Nam
Á ..............................................................................................................................6
2.2.1. Xu h ng chung c a Bi n i khí h u toàn c u ...........................................6
2.2.2. Xu h ng c a Bi n i khí h u Châu Á và khu v c ông Nam Á ...........9
2.3. Xu th B KH t i Vi t Nam và t nh i n Biên, huy n i n Biên ....................11
2.3.1. Xu th c a Bi n i khí h u t i Vi t Nam ..................................................11
2.3.2. Xu th c a Bi n i khí h u t i t nh i n Biên và huy n i n Biên: ........14
2.3.2. Xu th c a Bi n i khí h u t i t nh i n Biên và huy n i n Biên: ........15
PH N 3 .....................................................................................................................18
PH M VI, TH I GIAN VÀ PH

NG PHÁP TH C HI N

TÀI ...................18

3.1. a i m và ph m vi nghiên c u .......................................................................18
3.2. Th i gian nghiên c u .........................................................................................18
3.3. N i dung nghiên c u ..........................................................................................18
3.4. Ph ng pháp nghiên c u....................................................................................18
PH N 4 .....................................................................................................................20
K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .......................................................20

4.1. i u ki n t nhiên, xã h i c a huy n i n Biên ..............................................20
4.2. nh h

ng B KH t i môi tr

ng n

c t i huy n i n Biên ...........................22

4.2.1. Hi n tr ng môi tr ng n c .......................................................................22
4.2.2. nh h ng c a B KH t i Môi tr ng n c ...............................................23
4.3. nh h ng c a B KH t i a d ng sinh h c .....................................................28
4.3.1. Hi n tr ng a d ng sinh h c c a huy n i n Biên.....................................28
4.3.2. nh h ng c a B KH t i a d ng sinh h c ...............................................33
4.3.3. Các gi i pháp phòng ng a và ng phó v i B KH i v i a d ng sinh h c
...........................................................................................................................35
4.4. Xây d ng k ch b n chi ti t, mô hình d báo B KH i v i huy n i n Biên
n n m 2100 ........................................................................................................36


4.5. ánh giá chung v

nh h

ng c a B KH

n môi tr

ng, kinh t và xã h i c a

huy n i n Biên ........................................................................................................44
PH N 5 .....................................................................................................................48
K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................................48
5.1 K T LU N: ........................................................................................................48
5.2 KI N NGH : .......................................................................................................49
TÀI LI U THAM KH O .........................................................................................51


1

PH N 1
M

U

1.1. Lý do ch n
tài
Bi n i khí h u (B KH) là m t trong nh ng thách th c l n nh t
nhân lo i trong Th k 21. Bi n
i s ng và môi tr

i khí h u s tác

ng trên ph m vi toàn th gi i. Nhi t

dâng gây ng p l t, gây nhi m m n ngu n n
r i ro l n

ng nghiêm tr ng

c, nh h

kho ng 0,7oC, m c n
ngày càng tác tác
cho các thiên tai,
trung bình

ng lai.

trung bình n m ã t ng

c bi n ã dâng kho ng 20 cm. Hi n t
ng m nh m

c bi n

n nông nghi p, gây

i v i công nghi p và h th ng kinh t - xã h i trong t

T i Vi t Nam, trong kho ng 50 n m qua, nhi t

n s n xu t,

t ng, m c n

ng

iv i

n Vi t Nam. Bi n

ng El-Nino, La-Nina

i khí h u th c s

ã làm

c bi t là bão, l , h n hán ngày càng ác li t. Theo tính toán, nhi t

Vi t Nam có th t ng lên 3oC và m c n

vào n m 2100. S các

t không khí l nh nh h

r t trong hai th p k qua; bão có c

ng

ng

c bi n có th dâng 1 m

n Vi t Nam ã gi m i rõ

m nh xu t hi n nhi u h n v i qu

o

bão có d u hi u d ch chuy n d n v phía nam và mùa bão k t thúc mu n h n.
Nh m

a ra gi i pháp b o v môi tr

ng, góp ph n gi m nh phát th i

khí nhà kính, ngày 05 tháng 09 n m 5/2013 Th T
nh s 1216/Q -TTg “Phê duy t chi n l
n m 2020, t m nhìn

ng Chính ph

c b o v môi tr

n n m 2030”. T i i u 1 c a Quy t

d ng n ng l c ng phó v i bi n

ã ra Quy t

ng Qu c gia

n

nh có n i dung: Xây

i khí h u, gi m nh phát th i khí nhà kính;

Khai thác, s d ng hi u qu và b n v ng các ngu n tài nguyên thiên nhiên; b o

t n thiên nhiên và a d ng sinh h c.

a ra các gi i pháp h

ng t i m c tiêu

ph c h i, tái sinh các h sinh thái t nhiên ã b suy thoái.
c bi t, k t lu n c a H i ngh Trung

ng 7, Ban ch p hành Trung

ng khóa XI ã nh t trí thông qua Ngh quy t v “Ch
i khí h u, t ng c

ng qu n lý tài nguyên và môi tr

ng

ng ng phó v i bi n

ng” và kh ng

nh, ây là


2

v n

chi n l

c có ý ngh a quy t

nh

n s phát tri n b n v ng c a n

Trong b i c nh khí h u toàn c u di n bi n ph c t p, do
lý, trình

phát tri n, n

tài nguyên, môi tr

c ta d b t n th

ng tr

c tác

n v hành chính là thành ph

huy n M
và M

a hình, v trí

ng c a bi n

a

i khí h u;

ng ch u áp l c l n t yêu c u phát tri n kinh t - xã h i.

i n Biên là t nh mi n núi biên gi i n m
g m9

c i m

c ta.

ng Nhé, M

phía Tây B c c a t qu c, bao

i n Biên Ph , th xã M

ng Lay, và các

ng Chà, T a Chùa, Tu n Giáo, i n Biên, i n Biên ông

ng

,d

thì các lo i hình thiên tai

i s tác

u ã gia t ng c v m c

ng c a bi n

i khí h u

l nt ns
t

gia t ng. Trên

a bàn huy n

i n Biên trong nh ng n m qua, nh ng bi u hi n c a

B KH ã bi u hi n rõ r t, ó là l

ng m a trung bình n m có xu h

ng suy gi m

nh ng s ngày m a l n trung bình tháng ã có s d ch chuy n rõ r t t tháng 7 sang
tháng 8 trong giai o n 2006 – 2012; t n xu t và c
các hi n t
c

ng

ng c c oan c a th i ti t di n bi n b t th
các

h i nh h

ng

t rét. T tháng 10/2012

c bi t là s l

ng do thiên tai, ngoài

c i m khó kh n v

i n Biên còn có s l

s ng l n, có 08 dân t c sinh s ng.

ây là nh ng nhóm

m và rét

i u ki n

ng dân t c thi u s sinh
it

ng d b t n th

i v i nh ng thách th c do B KH gây ra. Ngoài ra, huy n

trong nh ng huy n có t l s xã

t rét

ng và

t rét h i x y ra trên di n r ng.

phát tri n kinh t nêu trên huy n

nh t

ng,

n tháng 5/2013, có 4

ng t i huy n i n Biên trong ó có 2

Cùng v i nh ng tác

các tr n l quét gia t ng;

c bi t khó kh n l n. Tính

ng

i n Biên là m t
n n m 5/2013,

huy n i n Biên có 16.544 h nghèo chi m 37,01%; s h c n nghèo còn 2.617 h ,

t l h c n nghèo 5,35% (theo chu n nghèo, c n nghèo giai o n 2011 - 2015).
Là m t huy n c a m t t nh m i

c tách ra t t nh Lai Châu c . L i là m t

huy n mi n núi, nh ng thi t h i do thiên tai gây ra là không nh , nh h
n các m c tiêu phát tri n kinh t - xã h i.

ng r t l n

ng phó v i nh ng thách th c nói

trên, trong nh ng n m qua, huy n ã ti n hành m t s các gi i pháp nh di d i dân
c ra kh i vùng nguy c x y ra l quét cao, quy ho ch các khu v c kinh t phù h p


3

v i i u ki n t ng

a ph

ph i có nh ng gi i pháp
bi n

ng. Nh ng nh ng gi i pháp này là ch a
ng b và

i khí h u v a có tính tr

và òi h i

c bi t là ph i tính t i các y u t B KH. V n

c m t, v a có tính lâu dài, ph c t p và liên quan

n t t c các ngành, trên ph m vi khu v c và toàn c u. Vì th ,
m c tiêu ng phó và gi m nh tác

ng tiêu c c c a bi n

th c hi n

i khí h u

i v i T nh,

c ng nh c a huy n vi c xây d ng các gi i pháp, k ho ch và công tác ch
hi n c n
tr

c nghiên c u, trao

ng n

c,

t, môi tr

tr ng nh t là n ng l

i

c

o th c

t t c các c p, các khu v c, các l nh v c (môi

ng, các h sinh thái…) và trong t t c các ngành, quan

ng, giao thông, công nghi p, nông lâm nghi p, thu s n, du

l ch, tài nguyên và môi tr

ng.

Th c t cho th y B KH ã và ang tác
s ng.

ng t i nhi u v n

ó,

nh h

ng c a bi n

huy n

i n Biên, t nh

xu t

i khí h u t i môi tr

ng n

i n Biên” là c n thi t

và tri n khai k ho ch hành

trong cu c

tài: “Nghiên c u

c và a d ng sinh h c c a

làm c s cho d án “Xây d ng

ng ng phó v i bi n

i khí h u c a t nh i n Biên”.

ng th i cung c p nh ng d n li u khoa h c cho vi c nâng cao n ng l c ng phó
v i bi n
môi tr

i khí h u c a ng

i dân trên

a bàn huy n nh m b o v tài nguyên và

ng trong s phát tri n b n v ng.

1.2. M c tiêu nghiên c u
+ i u tra ánh giá
th bi n
+

c hi n tr ng môi tr

ng n

c và a d ng sinh h c; Xu

i khí h u c a huy n i n Biên.
ánh giá m c

tác

ng c a bi n

i khí h u t i môi tr

ng n

c và a

d ng sinh h c c a huy n i n Biên.
+ Xây d ng các k ho ch hành
nh h

ng nh m gi m thi u và thích ng v i các

ng tiêu c c c a B KH t i môi tr

bàn huy n.

ng n

c và a d ng sinh h c trên

a


4

+ Cung c p nh ng d n li u khoa h c cho vi c nâng cao n ng l c ng phó
v i bi n

i khí h u c a ng

và môi tr

ng trong s phát tri n b n v ng t

1.3 Ý ngh a c a

i dân trên

a bàn huy n nh m b o v tài nguyên
ng lai.

tài

- Ý ngh a h c t p và nghiên c u khoa h c: th i gian làm
tài t t nghi p là
d p sinh viên t kh ng nh mình, bi n nh ng ki n th c ã h c thành ki n th c c a
mình. C ng qua quá trình làm

tài em h c

c cách làm vi c nghiên c u

c l p,

tính k lu t trong công vi c, ti p c n d n v i công vi c và rút ra kinh nghi m th c t
ph c v cho công tác nghiên c u sau này
- Ý ngh a th c ti n:
+ ánh giá nh h ng B KH t i môi tr ng n c.
+ ánh giá nh h

ng c a B KH a d ng sinh h c c a huy n i n Biên.


5

PH N 2

T NG QUAN CHUNG CÁC V N
2.1. Khái ni m chung v bi n

NGHIÊN C U

i khí h u

+ Th i ti t là tr ng thái khí quy n t i m t i m nh t
t h p các y u t nh : nhi t

, áp su t,

m, t c

nh,

c xác

nh b ng

gió, m a. Các hi n t

ng

n ng, m a, mây, gió, nóng, l nh… th

ng thay

i nhanh chóng qua t ng ngày,

t ng tháng, t ng n m. Th i ti t có th

c d báo hàng ngày, hàng gi hay dài h n

n m t tu n 10 .
+ Khí h u là tr ng thái trung bình c a th i ti t t i m t khu v c nào ó. Thí d ,
nh trong ph m vi m t t nh, m t n

c, m t châu l c ho c trên toàn c u trên c s

c a m t chu i d li u dài (kho ng 30 n m tr lên). Khi ta nói “khí h u Vi t Nam là
khí h u nhi t
th

i gió mùa, nóng m m a nhi u”.

ng xuyên có nhi t

n m l n,

i u ó có ngh a là n

trung bình hàng n m cao và l

ng th i có s thay

c ta

ng m a trung bình hàng

i theo mùa. So v i th i ti t, khí h u th

ng n

nh

h n 10 .
+ Bi n

i khí h u là gì? B KH là “s bi n

trung bình ho c dao

i tr ng thái c a khí h u so v i

ng c a khí h u duy trì trong m t th i gian dài, th

th p k ho c dài h n”. Ví d , s

m lên hay l nh i. S bi n

ó x y ra do quá trình t nhiên ho c do con ng

i gây ra

ng là t vài

i v tr ng thái khí h u
i v i các thành ph n khí

quy n 10 .
+ S nóng lên c a khí quy n và Trái
ch t l
Trái

ng khí quy n có h i cho môi tr
t. S dâng cao m c n

t th p, các

t nói chung S thay

ng s ng c a con ng

i và các sinh v t trên

c bi n do b ng tan, d n t i s ng p úng

o nh trên bi n. S di chuy n c a các

t d n t i nguy c

loài sinh v t, các h sinh thái và ho t

ng c a con ng

e d a s s ng c a các
i. S thay

ng c a quá trình hoàn l u khí quy n, chu trình tu n hoàn n

nhiên và các chu trình sinh

a hoá khác. S thay

các vùng

i khí h u t n t i hàng nghìn

n m trên các vùng khác nhau c a Trái

ho t

i thành ph n và

ic

ng

c trong t

i n ng su t sinh h c c a các h


6

sinh thái, ch t l
2.2. Xu h

ng và thành ph n c a thu quy n, sinh quy n, các

ng chung c a bi n

a quy n.

i khí h u toàn c u, Châu Á và khu v c

ông

Nam Á
2.2.1. Xu h

ng chung c a Bi n

i khí h u toàn c u

Nông
nghi p

Tài
nguyên

Y t và
s c kh e

Lâm
nghi p

B KH

N ng
l ng

Môi
tr ng

Du l ch

Hình 1. Các tác

ng c a bi n

i khí h u

a.Th c tr ng
Theo báo cáo ánh giá l n th 4 c a Ban Liên Chính ph v bi n
(IPCC) công b tháng n m 2007 6 nh n

i khí h u

nh r ng:

- S nóng lên c a h th ng khí h u trái

t hi n nay là ch a t ng có và r t rõ

ràng t nh ng quan tr c v s t ng lên c a nhi t

không khí và

id

ng trung

bình toàn c u, s tan ch y c a b ng và tuy t trên ph m vi r ng l n và s dâng lên
c am cn

c bi n trung bình toàn c u.

- Xu th t ng nhi t
l n h n xu th t ng nhi t
nhi t

trong chu i s li u 100 n m (1906 - 2005) là 0,74oC,
100 n m th i k 1901 - 2000, trong ó riêng

ã t ng 1,5oC, g p ôi t l t ng trung bình toàn c u.

B cc c


7

- Xu th t ng nhi t
xu th t ng nhi t

trong 50 n m g n ây là 0,13oC/th p k , g p g n 2 l n

c a 100 n m qua. Nhi t

t ng t ng c ng t 1850 - 1899

n

2001 - 2005 là 0,76oC (0,58 - 0,95oC) 6 .
- 11/12 n m g n ây (1995 - 2006) n m trong s 12 n m nóng nh t trong
chu i s li u quan tr c b ng máy k t 1850 6 .
-M cn

c bi n trung bình toàn c u ã t ng v i t l trung bình 1,8 mm/n m

trong th i k 1961 - 2003 và v i t l 3,1mm/n m trong th i k 10 n m 1993 2003. T ng c ng, m c n

c bi n dâng quan tr c

c là 0,31m ( 0,07)/100 n m

g n ây 6 .
- Di n tích b ng bi n trung bình n m

B c c c ã thu h p v i t l trung bình

2,7%/1 th p k . Riêng trong mùa hè là 7,4%/1 th p k . Di n tích c c
ph b ng theo mùa

ic al p

bán c u B c ã gi m 7% k t 1990, riêng trong mùa xuân

gi m t i 15% 6 .

66cm.

B c c c, kh i b ng có

dày kho ng 3km ang m ng d n và ã m ng i

Nam c c, b ng c ng ang tan v i t c

Nam c c
M ), nhi t

s p.

ch m h n và nh ng núi b ng

Greenland, nh ng l p b ng v nh c u tan ch y.

Tây

Alaska (B c

trung bình nh ng n m g n ây ã t ng 1,50C so v i trung bình nhi u

n m, làm tan b ng và di n tích l p b ng v nh c u gi m 40%, l p b ng hàng n m
th

ng dày 1,2m nay ch còn 0,3m 6 .
b. Xu th B KH trong th k và nh ng bi u hi n c a nó:
- N m 2005, n ng

khí CO2, lo i khí nhà kính l n nh t trong khí quy n

379 ppm, t ng kho ng 30% so v i th i k ti n công nghi p (280 ppm). T ng l
phát th i khí nhà kính toàn c u
n cu i th k 21, hàm l

t 48 t t n CO2 t

ng

ng khí CO2 trong khí quy n s

t
ng

ng vào 2004. D tính,
t 540 - 970ppm, ngh a là

t ng ít nh t g p ôi so v i th i k ti n công nghi p (1750). Và nh v y, nhi t
trung bình toàn c u s t ng 2,0 - 4,5oC. M c n
là 0,18m

ng ng

n 0,59m vào th i k 2090 - 2099 so v i trung bình th i k 1980 - 1999.

- Th c t , l
Công

c bi n trung bình dâng lên t

ng phát th i khí nhà kính toàn c u trong 15 n m qua, k t khi có

c Khung c a Liên hi p qu c v B KH, v n ti p t c t ng. N u c theo


8

chi u h

ng này thì trong 15 n m t i, nhi t

trung bình toàn c u t ng v

t quá

20C so v i th i k ti n công nghi p, ngh a là tình tr ng "B KH nguy hi m" v i
th m h a sinh thái là không th tránh kh i 5 .
B ng 2.1. Các k ch b n v phát th i KNK (SRES), kinh t , xã h i,
khí h u và n
N m

c bi n dâng

Dân s
TG

GDP
toàn

T l thu nh p
theo

Hàm
l ng

Hàm
L ng

Bi n
i

t
ng i)

c u
(1012

u ng i.
c PT/ n c

Ôzôn
t ng

CO2
(ppm)

nhi t
toàn

(n

USD/

PT)

th p

N m)

N c bi n
dâng toàn
c u (cm)

c u

(ppm)

1990

5,3

21

16,1

-

354

0

0

2000

6,1- 6,2

25-28

12,3- 14,3

40

367

0,2

2

2050

8,411,3

59-187

2,4- 8,2

60

463- 623

0,8- 2,6

5- 32

2100

7,015,1

197-550

1,4- 6,3

>70

4781099

1,4- 5,8

9- 88

(Ngu n Tài nguyên và Môi tr

ng TP Hà N i k t h p v i Trung tâm d li u và

truy n thông phòng ng a thiên tai )
M t s bi u hi n chính c a B KH 10 trong nh ng n m g n ây là:
+ S nóng lên c a khí quy n và Trái
+ S thay

c a con ng

i thành ph n và ch t l

i và các sinh v t trên Trái

+ S dâng cao m c n
th p, các

t nói chung.
ng khí quy n có h i cho môi tr

ng s ng

t.

c bi n do b ng tan, d n t i s ng p úng

các vùng

t

o nh trên bi n.

+ S thay

i n ng su t sinh h c c a các h sinh thái, ch t l

ph n c a thu quy n, sinh quy n, các
+ S di chuy n c a các

nhau c a Trái

ng và thành

a quy n.

i khí h u t n t i hàng nghìn n m trên các vùng khác

t d n t i nguy c

e d a s s ng c a các loài sinh v t, các h sinh


9

thái và ho t

ng c a con ng

2.2.2. Xu h

ng c a Bi n

Hi n t
kh e con ng

i.

i khí h u

ng khí h u b m t Trái
i

Châu Á và khu v c ông Nam Á
t m lên s

khu v c Châu Á-Thái Bình D

nh h

ng, gây ra "nhi u

m i l nh v c: t vi c gi m GDP, gia t ng các hi n t
d ng sinh h c...

n nh ng bi n

i b t th

khu v c Châu Á, B KH tác

Trung và

ng h n hán, l l t, gi m a

ng c a các b nh truy n nhi m.

ng các h sinh thái có xu h

i u này có ngh a là các qu n xã sinh v t ôn

nguyên và r ng ôn

t bi n" trong

ng rõ r t t i các y u t sau:

+ H sinh thái: B KH gây hi n t
v các vùng c c.

ng nghiêm tr ng t i s c

ng di chuy n
i nh các th o

i s thay th cho ph n l n các r ng taiga Siberian.

ông á, các tr ng c khô có nguy c b sa m c hóa do l

các vùng

ng m a

các

vùng này gi m i 4 ;
+ Ch
nhi u bi n

gió mùa: Trái

i d th

t nóng lên làm t ng c

ng c a ch

gió mùa

ál c

ng h th ng ENSO gây ra
a khi n xu t hi n h n hán và

th t thoát mùa màng 4 ;
+ ENSO: Hi n t

ng El Nino t ng c

ng gây h n hán và cháy r ng t nhiên

ông Nam Châu Á.
+ Xói l vùng ven bi n: M c n
Châu Á c ng nh các n
Á s b nh h
h

c bi n t ng lên s là thách th c l n

c khác trên th gi i. Tuy nhiên, m t s n

c

iv i

ông Nam

ng nghiêm tr ng h n trong ó Bangladesh và Vi t Nam s d b nh

ng nh t.
+ Xoáy l c nhi t

i: Tây Thái Bình D

h n các vùng khác trên Trái
càng t ng c

ng c v s l

ng là vùng i n hình có nhi u bão

t và theo d báo c a m t s nhà khoa h c thì bão s
ng và c

ng

do nh h

ng c a s t ng nhi t

toàn c u 4 .

Bên c nh ó, d báo t các trung tâm khí t
bi t, b ng tan

nh Himalaya làm gia t ng l l t, l

ng th y v n trên th gi i cho
á

các s

n núi và tác

ng


10

n ngu n n

c trong hai

n ba th k t i. Ti p sau s là giai o n dòng ch y dòng

sông suy gi m và các sông b ng b thu h p.
N
và

c ng t ch a trong các l u v c sông l n thu c

ông Nam Á s b suy gi m do bi n

nhu c u s d ng n
t ng

i khí h u và s gia t ng dân s , gia t ng

c ph c v cu c s ng. i u này s tác

ng tiêu c c t i h n m t

i vào n m 2050 4 .
Các khu v c duyên h i,

Á và

ông Á, Nam Á, Trung Á

ông Nam Á s

c bi t các

i m t v i nh ng r i ro l n nh t do n

s châu th r ng l n b ng p l t do n
Bi n

ng b ng l n, ông dân

i khí h u s tác

ng

Nam Á, ông

c bi n dâng và m t

c sông.
n s phát tri n b n v ng c a h u h t các n

ang phát tri n t i Châu Á do nó t o áp l c

i v i môi tr

ng và tài nguyên thiên

nhiên cùng v i quá trình ô th hoá, công nghi p hoá và phát tri n kinh t . Ng
c tính r ng, vào gi a th k 21, s n l
ông và

ông Nam Á, nh ng

30%. Tác

ng mùa màng có th t ng 20%

khu v c Trung và Nam Á, s n l

ng c a vi c t ng tr

ông Á, Nam Á và

i ta

khu v c

ng s s t gi m

ng dân s và quá trình ô th hoá nhanh chóng

kèm theo s t o nên nguy c cao v thi u l
khu v c

c

ng th c

ông Nam Á, bi n

m ts n

i khí h u gây nên s bi n

c a chu trình thu v n khi n h n hán và ng p l t gia t ng, d n
vong do tiêu ch y. S gia t ng nhi t

n

c

c ang phát tri n.

i

n d ch b nh và t

các vùng duyên h i s làm tr m

tr ng thêm b nh d ch t t i khu v c Nam Á 4 .
các qu c gia ông Nam Á, ngày càng nhi u khí th i nhà kính
khí. Trong t

ng lai, v n

này có th tác

ng x u

vào không

n i u ki n môi tr

ng và

c nh quan khí h u khu v c. Theo d báo c a Trung tâm nghiên c u n ng l
Châu Á-Thái Bình D
2002 t i 2030, l

ng

ng (APERC, c quan do Di n àn APEC b o tr ), t n m

ng khí th i nhà kính t i

ông Nam Á có kh n ng s t ng g p 4

l n - g p ôi Nh t B n và b ng kho ng 1/3 c a M , 1/4 c a Trung Qu c 4 .
Nghiêm tr ng h n, m c
ông Nam Á ang có chi u h

h p th t nhiên các lo i khí th i nhà kính t i
ng gi m do n n phá r ng,

v n có th m th c v t bao ph nh

c bi t t i các khu v c

o Kalimantan (Indonesia), bang Sarawak và


11

o Borneo (Malaysia) và khu v c mi n núi d c theo sông Mekong t i

Sabah trên

Vi t Nam, Lào, Campuchia, m t s khu v c c a Myanmar, Thái Lan.
ông Nam Á
nh t tr

c d

c tình tr ng bi n

báo là m t trong nh ng khu v c d b tác
i khí h u Trái

c a khu v c s ng trong các khu v c
cao t

ng

m cn

i th p so v i m c n

t, do ph n l n trong s 500 tri u dân

ng b ng châu th ho c các qu n

o có

c bi n. Nh ng khu v c này r t d b ng p n u

c bi n dâng lên do hi n t

ch a nh n

ng

ng Trái

t nóng lên. Tuy nhiên, v n

c s quan tâm úng m c c a d lu n và chính quy n các n

này

c 4.

2.3. Xu th B KH t i Vi t Nam và t nh i n Biên, huy n i n Biên
2.3.1. Xu th c a Bi n
S bi n

i khí h u t i Vi t Nam

i khí h u t i Vi t Nam trong nh ng n m g n ây c ng th y rõ r t
trung bình t ng kho ng 0,1 - 0,30C. Theo k ch b n d

nh : nhi t
i khí h u

n n m 2010, 2050, 2070 nhi t

t ng 0,3; 1,1; 1,50C, và

vùng n i

oán v bi n

các vùng duyên h i s l n l

t

a t ng lên 0,5; 1,8; 2,50C 4 .

Mô hình khí h u d báo các kh n ng thay

i c a khí h u và l

ng m a

thành ph Hà N i, H Chí Minh và các vùng lân c n d a trên ngu n s li u c a
IPCC n m 1992 cho th y, nhi t

Hà N i t ng kho ng 10C vào n m 2050 và t ng

2,50C vào n m 2100. C ng theo d báo này, s thay

i nhi t

t i thành ph H

Chí Minh là không áng k .
Thay

i khí h u tác

khác nhau. Bi n
T n su t và c

ng

ng

n Vi t Nam

i khí h u s làm t ng các hi n t
các hi n t

ng di n v i các m c

ng thiên nhiên nguy hi m.

ng bão, m a l n, nhi t

nhi u trong th p niên v a qua. Có th th y nh h
Vi t Nam

nhi u ph

cao, h n hán t ng h n

ng c a bi n

i khí h u

iv i

1 s bi u hi n sau:

- Nhi t

trung bình n m t ng kho ng 0,10C/th p k . Mùa ông, nhi t

gi m i trong các tháng

u mùa và t ng lên trong các tháng cu i mùa. Nhi t

trung bình các tháng mùa hè có xu th t ng rõ r t trong khi nhi t
các tháng khác không t ng ho c gi m chút ít, d n
th t ng lên 10 ;

n nhi t

trung bình c a

trung bình n m có xu


12

- Xu th bi n
th i k . S thay

ic al
i v t ng l

t ng hay gi m nh ng c
l n lãnh th , l

ng m a không nh t quán gi a các khu v c và các

ng m a tháng và m a n m không th hi n xu th

ng

m a ang có xu h

ng t ng lên rõ r t. Trên ph n

ng m a gi m i trong tháng 7, 8 và t ng lên trong các tháng 9, 10,

11. M a phùn gi m i rõ r t

B c B và B c Trung B

10 ;

- Trung bình hàng n m có kho ng 4,7 c n bão và áp th p nhi t
nn
h

c ta. Ba th p k g n ây, s c n bão nh h

ng c ng có xu h

xu ng v

ng t ng. Bão th

ng

nn

i nh h

c ta và m c

ng
nh

ng xu t hi n mu n h n và d ch chuy n

th p h n;

- Trong th i gian g n ây, l l t l n x y ra
b ng sông C u Long có xu th t ng h n n a

các t nh mi n Trung và

u th k tr

ng

c. N m 1999, mi n

Trung ã ghi nh n m t tr n l t l ch s x y ra vào cu i mùa m a;
- Mùa khô

Nam B và Tây Nguyên h u nh n m nào c ng có h n gay g t

h n. Các th p k g n ây h n có ph n nhi u h n so v i các th p k tr

-N
45 cm,

c bi n dâng kho ng 5 cm/th p niên và n m 2070 s dâng kho ng 33

n

n n m 2100 dâng kho ng 100 cm;

- T n su t và c
tr

c 10 ;

c và nh ng n m

ngày càng có tác

ng

El-Nino t ng lên rõ r t trong nh ng n m cu i th k

u th k này. Trong 5 th p k g n ây hi n t

ng m nh m

n ch

th i ti t và

ng ENSO

c tr ng khí h u trên nhi u

khu v c c a Vi t Nam;
Các nh h

ng trên ã gây thi t h i n ng n v kinh t khi ph i kh c ph c

h u qu c a nh ng c n bão và các tr n l l n, ho c th t thoát mùa m ng do h n
hán... Thay
v t,

i khí h u c ng d n t i thay

c bi t là m t s loài

i môi tr

ng v t hoang dã

sinh h c (có t i 355 loài th c v t và 365 loài
Bên c nh ó, s t ng nhi t
nhiém, gây nh h

ng

và

Vi t Nam, d n t i gi m a d ng

ng v t ang có nguy c b

e d a).

m không khí là nguy c gây các b nh truy n

n s c kh e và

Theo các chuyên gia Vi t Nam, tr
do bi n

ng s ng c a nhi u lo i sinh

i s ng c a con ng

i 10 .

c m t có 3 khu v c ch u tác

ng rõ nh t

i khí h u là vùng núi Tây B c Vi t Nam (L ng S n) s có m t s loài


13

th c -

ng v t b tuy t ch ng do nhi t

t ng, t nh Ninh Thu n di n tích b hoang

m c hóa t ng nhanh, h n hán kéo dài d n
ng th c v t, và
n

c), do n m
cao

n nguy c không th t n t i các loài

c bi t là vùng ven bi n t nh B n Tre (n i th p nh t trên c

ven bi n

ng b ng sông C u Long, có nhi u c a sông, cù lao có

a hình r t th p. Hi m h a do bi n

nh p m n và n
b n thì

c bi n dâng, s t ng nhi t

n n m 2050 và 2100 m c n

Theo tài li u th ng kê,
bão, 36 áp th p nhi t
bão, 14 ATN

i khí h u tác

nh h

c bi t l n

n n m 5/2013 có 67 c n
ông. Trong ó có 33 c n

c ta. Liên ti p trong 3 n m (2000, 2001,
ng b ng sông C u Long, m a l n trên

Mi n Trung trong các n m 1998, 1999, 2002, 2003.

V mùa khô, h n hán gay g t kéo dài,
Trung B …. L quét, l

ng ng là 0,65 - 1 mét 4 .

ng trên bi n

n th i ti t n

n B n Tre là xâm

ng m a. Theo các k ch

Vi t Nam t n m 1998

2002) l l n gây ng p l t nghiêm tr ng

di n r ng gây l

và t ng l

c bi n dâng t

i (ATN ) ho t
ng

ng

c bi t

Tây B c, Tây Nguyên và c c Nam

ng c ng x y ra h t s c ph c t p và d d i, ch riêng n m

2005 ã x y ra 12 tr n l quét

khu v c mi n núi các t nh: S n La, Lào Cai, Phú

Th , Yên Bái, Thanh Hoá, Ngh An, Kon Tum… gây thi t h i nghiêm tr ng v tài
s n và ng

i cho nhân dân các

a ph

ng.

khu v c B c Trung B , di n bi n th i

ti t khí h u, thu v n càng có nhi u bi u hi n ph c t p và d th

ng.Tr n l quét

l ch s tháng 9/2002 trên sông Ngàn Ph - Hà T nh ã làm ch t 77 ng
c tính trên m t ngàn t
M

ng. Trên sông N m M th

ng Xén, n m 2005 ã x y ra hai

t l quét có m c n

i, thi t h i

ng ngu n sông C t i
c

nh l l n h n l

l ch s . Bão s 7 n m 2005 là m t c n bão m nh nh t trong vòng 10 n m nay ã
b vào phía nam TP Thanh Hoá gây nhi u thi t h i cho nhân dân các t nh t Ngh
An t i H i Phòng 4 . D
gây ra nh ng hi n t

i ây là m t s hình nh minh h a v s bi n

ng th i ti t b t th

ng b t th

ng t i Vi t Nam:

i khí h u


14

Hình 2.1. Tr n l t b t th ng l ch s
t i Hà N i vào 11/2008

Hình 2.2. Rét m và rét h i kèo dài t i
M u S n (L ng S n) u tháng 01/2011


15

2.3.2. Xu th c a Bi n

i khí h u t i t nh i n Biên và huy n i n Biên:

Trong nh ng n m qua, nh ng bi u hi n c a B KH trên
nh ng bi u hi n rõ r t, ó là l

a bàn t nh ã có

ng m a trung bình n m có xu h

ng suy gi m

nh ng s ngày m a l n trung bình tháng ã có s d ch chuy n rõ r t t tháng 7 sáng
tháng 8 c a giai o n 1994 – 2002; t n xu t và c
các hi n t
c

ng

ng

ng c c oan c a th i ti t di n bi n b t th
các

các tr n l quét gia t ng;
ng,

c bi t là s l

ng và

t rét.

Trong 20 n m tr l i ây, trên a bàn t nh ã có h n 30 tr n l quét làm 229 ng
b ch , h n 300 ng

i b th

ng. Thi t h i kinh t

c tính trên 300 t

i

ng 13 .

- 6.920 ha lúa và hoa màu b thi t h i n ng n ;
- 2.220 ha ru ng b xói l , vùi l p.
- 2.752 ngôi nhà b
- Hàng tri u m3
l p hàm tr m km kênh m
N m 2010, có 14

trôi, 4.776 nhà b h h ng n ng.
t á s t l làm ách t c nhi u tuy n

ng giao thông, vùi

ng.
t nh h

ng t i

i n Biên trong ó có 5

t rét h i x y

ra trên di n r ng. M t s hình nh minh h a cho di n bi n th i ti t b t th
huy n i n Biên

c th hi n chi ti t t i hình 1.3 d

i ây:

Hình 2.3. M a l n gi a tháng 04/2013 gây l
nh ng h u qu c a nó

ng, l quét và

ng c a


16

ánh giá di n bi n khí h u

huy n

i n Biên, chúng tôi ã s d ng chu i

s li u 50 n m (1961 – 2010) t i tr m i n Biên (
ánh giá xu th di n bi n c a nhi t
chu n sai (0C) và xu th di n bi n l

cao 475.1 m) 12 .

c xác

ng m a

nh trên c s chu i s li u

c xác

nh thông qua t chu n sai

(%) có d ng:
dR

Trong ó: + Ri là l
+ R là l
+ Nhi t

Ri

R
R

100%

ng m a n m th i;
ng m a trung bình th i k

c ánh giá.

:

Theo s li u c a T ng c c th ng kê, Niên giám th ng kê t nh

i n Biên và

Trung tâm D li u và Truy n thông phòng ng a thiên tai (2012) – C c Khí t
Th y v n và Bi n
k

u có xu h

i khí h u cho th y, nhi t

trung bình c a huy n qua các th p

ng t ng d n, trong th p k 1961 – 1970,

trung bình kho ng 23oC,

trung bình

23,2oC và 19,0oC. Trong 50 n m qua, nhi t

trung bình n m

Tmin d

t là 23,9oC,

huy n

i n Biên

trung bình tháng I t ng là 0,3

tháng VI t ng ch m h n, kho ng 0,2 – 0,30C/1th p k .

Trong giai o n 1963 – 5/2013, t i tr m khí t
mà nhi t

các vùng này l n l

n 0,30C/1th p k . Trong ó, nhi t

– 0,40C/1th p k , còn nhi t

vùng th p có nhi t

vùng cao kho ng 22,3oC và vùng núi cao kho ng 18,3oC.

n th p k 2001 – 5/2013, nhi t

t ng kho ng 0,2

ng

ng

i n Biên có t ng s ngày

i 130C (ngày rét h i) theo xu th gi m d n, t i tr m

i n Biên

trung bình trong th p k 1963 – 1970 là 80,1 ngày, trong th p k ti p theo trung
bình là 70,8 ngày và

n th p k 1991 – 2000 là 50,4 ngày,

n th p k g n ây

nh t (2001 – 5/2013) là 49,7 ngày 12 .
S ngày có nhi t

Tmax trên 350C (ngày n ng nóng) trong th p k 1963 –

1970 t i tr m i n Biên là 9,5 ngày cao nh t trong 5 th p k quan tr c,
ti p theo (1971 -1980) gi m xu ng còn 2,2 ngày th p nh t trong 5 th p k
các th p k ti p theo t ng d n lên và

n th p k 2001 – 5/2013

n th p k
ã qua,

t 7,2 ngày 12 .


17

Ngoài ra theo s li u th ng kê c a Trung tâm d báo Khí t
TW trong 05 tháng

u n m 2013 cho th y: n n nhi t

Biên o

c theo các tháng

u có xu h

n m tr

c ây. S li u c th

trung bình c a huy n i n

ng t ng so v i n n nhi t

c th hi n chi ti t t i b ng 1.1 d

B ng 2.2. B ng th ng kê so sánh n n nhi t
trong 05 tháng

ng và Th y v n

và l

trung bình 30
i ây:

ng m a huy n iên Biên

u n m 2013
Huy n i n Biên n m 2013

Trung bình
30 n m
Nhi t

Nhi t
trung
bình tháng(oC)

Trung bình 30
n m l ng m a

L ng m a
trung bình tháng
(mm)

1

19,3

20,2 - 21,5

103

65 - 90

2

21,7

19,7 – 20,8

110

80 - 120

3

22,8

22,5 - 23,5

116

50 - 100

4

24,1

23,3 – 24,6

132

115 – 160

5

25,3

25,1 -26,4

178

150 - 250

Tháng

(Ngu n: Trung tâm d báo Khí t
+L
L

ng Th y V n TW, 2013 13 )

ng m a:
ng m a trung bình n m

tr m i n Biên có xu th t ng d n qua các th p

k , t trên 1.400mm trong th p k 1961 – 1970 t ng lên kho ng trên 1.500mm
trong th p k 2001 – 5/2013. T i tr m i n Biên, l
h

ng m a trong mùa ít m a có xu

ng gi m v i m c gi m kho ng x p x 1%/1th p k . Tuy nhiên l

xu h

ng t ng lên. Do l

m a n m nên xu th c a l

ng m a l i có

ng m a trong mùa m a chi m kho ng 80 – 85% l
ng m a n m t

ng t xu th di n bi n c a l

ng

ng m a

mùa m a 12 .
S ngày có l
t i tr m

ng m a trên 50mm (ngày m a l n) trong th p k 1963 – 1970

i n Biên là 3,5 ngày (th p nh t trong 5 th p k quan tr c),

ti p theo là 6,1 ngày (cao nh t trong 5 th p k quan tr c).
(2001 – 5/2013) gi m xu ng còn 5,4 ngày 12 .

n 2 th p k

n 2 th p k ti p theo

18

PH N 3
PH M VI, TH I GIAN VÀ PH
3.1.

NG PHÁP TH C HI N

TÀI

a i m và ph m vi nghiên c u
3.1.1

a i m nghiên c u: Huy n i n Biên, t nh i n Biên.

3.1.2: Ph m vi nghiên c u:
Nghiên c u nh h
trên

ng c a B KH t i 2 l nh v c b

nh h

ng nhi u nh t

a bàn huy n i n Biên, t nh i n Biên là:
+ Môi tr

ng n

c;

+ a d ng sinh h c.
3.2. Th i gian nghiên c u

-Th i gian th c hi n: T ngày 05/05 /2014

n ngày 05 /08/2014

3.3. N i dung nghiên c u
+ Thu th p nh ng thông tin, s li u v hi n tr ng môi tr
d ng sinh h c t i huy n

i n Biên, t nh

i n Biên

ng n

c và a

i n Biên.

+ Nghiên c u, thu th p s li u và ánh giá m c nh h
khí h u t i môi tr

ng n

ng c a bi n

c và a d ng sinh h c c a huy n

i

i n Biên, t nh

n tháng 5 n m 2013.

+ Nghiên c u và
hi u qu môi tr

ng n

xu t m t s bi n pháp b o v , qu n lý, s d ng có
c và a dang sinh h c thích ng khi bi n

i khí h u

x y ra.
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u

+ Ph

ng pháp thu th p tài li u th c p: Là ph

c n thi t t nh ng tài li u, b n

, nh, các công trình nghiên c u có liên quan

khu v c nghiên c u. Tài li u thu th p ph i
th và phân tích, phân lo i
+ Ph
t

t

ó xác

c x lý,

nh nh ng v n

ng n

c và a d ng sinh h c.

n

a lên thành b ng bi u,
c n ánh giá.

ng pháp th ng kê: Thu th p và x lý các s li u v

ng, th y v n, kinh t xã h i c a huy n

môi tr

ng pháp thu th p thông tin

i u ki n khí

i n Biên; Các s li u v hi n tr ng