Nghiên cứu, đề xuất một số mô hình chi trả dịch vụ môi trường rừng vùng đệm Vườn quốc gia Tam Đảo (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
--------------o0o--------------

LÊ TH MAI

Tên

tài:

NGHIÊN C U,
MÔI TR

XU T M T S

MÔ HÌNH CHI TR D CH V

NG R NG VÙNG
TAM

MV

N QU C GIA

O

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Khoa h c Môi tr

L p

: K9 - KHMT

Khoa

: Môi tr

Khóa h c

: 2013 – 2015

Gi ng viên h

ng

ng

ng d n : TS. Nguy n Thanh H i

Thái Nguyên, n m 2014


L IC M

N

hoàn thành Ch ng trình ào t o và Lu n v n t t nghi p này, tr c
h t, tôi xin bày t lòng bi t n n Ban giám hi u Tr ng i h c Nông lâm
Thái Nguyên, Tr ng
i h c Tài nguyên Môi tr ng Hà N i ã t o i u
ki n t t cho tôi trong quá trình h c t p.
L i c m n sâu s c nh t, tôi xin
c g i t i th y giáo h ng d n là
TS. Nguy n Thanh H i, ng i th y ã t n tình h ng d n và giúp
tôi hoàn
thành lu n v n này.
ng th i tôi c ng xin trân tr ng c m n các c quan: C c B o t n a
d ng sinh h c, B Tài nguyên Môi tr ng, V n Qu c gia Tam o, y ban
nhân dân huy n Tam o, y ban nhân dân 2 xã o Trù và H S n ã t o
m i i u ki n giúp
tôi trong quá trình th c t p. Tôi c ng xin trân tr ng
c m n các nhà khoa h c, các chuyên gia trong l nh v c ã cho nh ng ý ki n
tham v n quý báu trong quá trình th c hi n lu n v n.
Cu i cùng, tôi xin
c c m n t áy lòng mình n gia ình và b n
bè c a mình, nh ng ng i ã luôn bên c nh giúp , ng viên tôi v t qua
nh ng khó kh n trong quá trình h c t p và hoàn thi n lu n v n.
Do i u ki n và th i gian có h n, b n thân tôi c ng ã n l c h t mình

hoàn thành Lu n v n t t nghi p này, song s không tránh kh i nh ng
khi m khuy t. Tôi r t mong nh n
c ý ki n óng góp c a các Th y cô, các
nhà khoa h c, b n bè nghiên c u
c hoàn thi n h n.
Xin trân tr ng c m n!
Thái Nguyên, tháng 09 n m 2014
SINH VIÊN
Lê Th Mai


DANH M C CÁC B NG

B ng 2.1. Các d án thí i m PES

Vi t Nam t n m 2002 - 2012 ............. 20

B ng 2.2. Ngu n thu DVMTR n m 2011-2012 t i m t s t nh i n hình trên
toàn qu c ......................................................................................................... 23
B ng 4.1. Di n tích vùng

mV

B ng 4.2: Hi n tr ng s d ng

n Qu c gia Tam
t

các xã vùng

o theo

d c ........... 29

m VQG Tam

o .......... 35

B ng 4.3. S n xu t lâm nghi p c a các t ch c.............................................. 37
B ng 4.4. Hi n tr ng giao
B ng 4.5.

t giao r ng t i vùng

xu t h s K theo hi n tr ng s d ng

m VQG Tam
t VQG Tam

B ng 4.6. Tóm t t hi n tr ng giao khoán r ng t i vùng
VQG Tam

o ......... 39
o ........ 46

m ......................... 47

o ................................................................................................ 47

DANH M C HÌNH

Hình 2.1. nh h

ng l i ích l n nhau c a hai bên tham gia PFES .................. 7

Hình 2.2. Mô hình xác

nh m c chi tr d ch v môi tr

ng ........................... 7

Hình 2.3. Hình mô ph ng nguyên t c chi tr PES ............................................ 8
Hình 4.1. B n

hành chính V

n Qu c gia Tam

Hình 4.2. Dân s theo thôn trong vùng
Hình 4.3. M t

m và V

dân s các xã trong vùng

Hình 4.4. M c chi tr d ch v môi tr

o ................................. 28
n Qu c gia .................... 33

m và V

n Qu c gia .............. 34

ng r ng.............................................. 42

Hình 4.6. Hình chi tr tr c ti p cho các xã vùng

m VQG Tam

o .......... 55

Hình 4.7. Tóm t t c ch chi tr PFES .......................................................... 54
Hình 4.8. C ch chi tr DVMTR t i vùng

m VQG Tam

o ................... 59


DANH M C CÁC T , C M T

VI T T T

BNN&PTNT B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn
BTNMT

B Tài nguyên và Môi tr

ng

BQL

Ban qu n lý

C

C ng

DVMTR

D ch v môi tr

FONAFIFO

Qu Tài chính Qu c gia v r ng

ICRAF

Trung tâm Nông – Lâm th gi i

IFAD

Qu Qu c t v Phát tri n nông nghi p

IUCN

Liên minh Qu c t B o t n Thiên nhiên và Tài nguyên Thiên nhiên

PES

Chi tr d ch vu môi tr

ng

PFES

Chi tr d ch v môi tr

ng r ng

PTNT

Phát tri n nông thôn

RUPES

Ch

UBND

U ban nhân dân

USAID

C quan Phát tri n Qu c t Hoa K

VQG

V

ng
ng r ng

ng trình chi tr cho ng

n qu c gia

i nghèo vùng cao d ch v môi tr

ng


M CL C
PH N 1: M
U.......................................................................................... 1
1.1. t v n ................................................................................................... 1
1.2. M c tiêu tài ............................................................................................ 2
1.2.1. M c tiêu t ng quát .................................................................................. 2
1.2.2. M c tiêu c th ........................................................................................ 2
1.3. Ý ngh a c a tài ....................................................................................... 3
1.3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c ...................................... 3
1.3.2. Ý ngh a trong th c ti n s n xu t ............................................................. 3
PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U............................................................... 4
2.1. Khái quát chung v chi tr d ch v môi tr ng ......................................... 4
2.1.1. D ch v môi tr ng ................................................................................. 4
2.1.2. Chi tr d ch v môi tr ng ...................................................................... 4
2.1.3. Thi t l p k ho ch chi tr d ch v môi tr ng ........................................ 9
2.2. Khái quát chung v chi tr d ch v môi tr ng r ng ................................. 9

2.2.1. Khái ni m d ch v môi tr ng r ng ....................................................... 9
2.2.2. Khái ni m chi tr d ch v môi tr ng r ng .......................................... 10
2.2.3. Nguyên t c chi tr d ch v môi tr ng r ng ......................................... 10
2.2.4. Các hình th c chi tr d ch v môi tr ng r ng..................................... 11
2.2.5. N i dung chính sách chi tr d ch v môi tr ng r ng .......................... 12
2.3. Các mô hình PFES thành công trên th gi i và các nghiên c u PFES
Vi t Nam ......................................................................................................... 14
2.3.1. Các mô hình PES thành công trên th gi i ........................................... 14
2.3.2. M t s nghiên c u và k t qu v d ch v môi tr ng r ng Vi t Nam
......................................................................................................................... 17
PH N 3:
I T
NG, N I DUNG VÀ PH
NG PHÁP NGHIÊN
C U ................................................................................................................ 24
3.1. i t ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 24
3.1.1. i t ng nghiên c u............................................................................ 24
3.1.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................... 24
3.2. a i m và th i gian nghiên c u ............................................................ 24


3.2.1. a i m nghiên c u ............................................................................. 24
3.2.2. Th i gian ti n hành ............................................................................... 24
3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................ 24
3.3.1. ánh giá hi n tr ng, c h i và thách th c áp d ng chinh sách chi tr
d ch v môi tr ng t i vùng m V n qu c gia Tam o. .......................... 24
3.3.2. Xây d ng tiêu chí l a ch n d ch v h sinh thái r ng
xu t mô
hình chi tr d ch v môi tr ng r ng t i vùng m V n qu c gia Tam o.
......................................................................................................................... 25

3.3.3.
xu t mô hình và xác nh ngh a v và quy n l i c a các bên liên
quan n mô hình chi tr d ch môi tr ng r ng. ............................................ 25
3.3.4.
xu t gi i pháp th c hi n thí i m mô hình chi tr d ch v môi
tr ng r ng ã xu t t i vùng m VQG Tam o. ................................... 25
3.3.5.
xu t c ch chi tr d ch v môi tr ng r ng t i vùng m VQG Tam o.
......................................................................................................................... 25
3.4. Ph ng pháp nghiên c u.......................................................................... 25
3.4.1. Ph ng pháp thu th p thông tin th c p ............................................... 25
3.4.2. Ph ng pháp thu th p thông tin s c p (th c a) ................................ 25
3.4.3. Ph ng pháp phân tích SWOT ( i m m nh, i m y u, c h i, thách th c)..... 25
3.4.4. Ph ng pháp phân tích các bên liên quan............................................. 26
3.4.5. Ph ng pháp chuyên gia, chuyên kh o................................................. 26
PH N 4: K T QU NGHIÊN C U .......................................................... 27
4.1. Khái quát i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i khu v c vùng m V n
Qu c gia Tam o .......................................................................................... 27
4.1.1. i u ki n t nhiên ................................................................................. 27
4.1.2. Các y u t kinh t - xã h i .................................................................... 31
4.1.3.Hi n tr ng giao t, giao r ng t i vùng m V n qu c gia Tam o 38
4.2. Hi n tr ng, c h i và thách th c áp d ng chinh sách chi tr d ch v môi
tr ng t i vùng m V n qu c gia Tam o ............................................... 40
4.2.1. C s pháp lý áp d ng chi tr d ch v môi tr ngr ng t i các xã vùng
m V n qu c gia Tam o ......................................................................... 40
4.2.2. C s khoa h c và th c ti n .................................................................. 43


4.2.3. C h i và thách th c áp d ng c ch chi tr d ch v môi tr ng t i
vùng m V n qu c gia Tam o ................................................................ 48

4.3. Tiêu chí l a ch n d ch v h sinh thái r ng
xu t mô hình chi tr
d ch v môi tr ng r ng t i vùng m VQG Tam o.................................. 49
4.4.
xu t mô hình và xác nh các bên liên quan ( i t ng cung ng d ch
v môi tr ng r ng và i t ng s d ng d ch v môi tr ng r ng) ............ 53
4.4.1.
xu t mô hình chi tr d ch v môi tr ng r ng ................................ 53
4.4.2. Cách ti p c n trong chi tr d ch v môi tr ng r ng t i vùng m V n
qu c gia Tam o ........................................................................................... 54
4.4.3. Ph ng th c chi tr d ch v môi tr ng r ng t i khu v c vùng m
V n qu c gia Tam o ................................................................................. 54
4.4.4. Các bên liên quan và trách nhi m c a các bên liên quan ..................... 56
4.5. Gi i pháp th c hi n thí i m mô hình chi tr d ch v môi tr ng r ng ã
xu t t i vùng m V n qu c gia Tam o. ............................................. 57
4.5.1. Gi i pháp thí i m th c hi n mô hình nông lâm k t h p ..................... 57
4.5.2. Gi i pháp thí i m th c hi n mô hình d ch v du l ch sinh thái có s
tham gia c a c ng ng................................................................................... 58
4.6.
xu t c ch chi tr d ch v MTR t i vùng m VQG Tam o ........ 59
PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ..................................................... 61
5.1. K t lu n .................................................................................................... 61
5.2. T n t i ...................................................................................................... 63
5.3. Ki n ngh .................................................................................................. 63
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 64
PH L C ....................................................................................................... 66
Ph l c 1: H th ng v n b n quy ph m pháp lu t liên quan n PFES ......... 66
Ph l c 2. Di n tích, dân s vùng m VQG Tam o .................................. 67
Ph l c 3. C c u dân s vùng m V n qu c gia Tam o ....................... 68
Ph l c 4. Hi n tr ng s d ng t t i vùng m V n qu c gia Tam o .... 69

1

PH N 1
M
U
1.1.

tv n
H sinh thái nh h sinh thái r ng, h sinh thái bi n, l u v c sông,
ngu n n c… ã và ang cung c p cho con ng i nh ng giá tr d ch v (th c
ph m, n c ng t, g , kh n ng h p th các bon và gi m bi n i khí h u…).
Các lo i d ch v này
c s d ng cho s phát tri n xã h i, nh ng chúng ôi
khi
c coi là tài s n chung và
c s d ng mi n phí trong cu c s ng hàng
ngày. Ngoài ra, con ng i s d ng ngày càng nhi u tài nguyên thiên nhiên m t
cách lãng phí và không b n v ng do ó mà ch t l ng c a các h sinh thái
ngày càng b c n ki t, kh n ng cung c p nh ng d ch v môi tr ng t ó ngày
càng gi m i.
Trên th c t , nh ng ng i b o t n, gìn gi và phát tri n các d ch v
môi tr ng ch a
c h ng l i ích chính áng mà xã h i ph i tr cho các n
l c c a h . Còn nh ng ng i s d ng d ch v này ch a chi tr cho nh ng
d ch v mà h
c h ng. H u qu là vi c cung c p và s d ng d ch v môi
tr ng ó không b n v ng. Chính vì v y, chi tr d ch v môi tr ng
(Payments for Environmental Services – PES) ã ra i và ang tr thành m t

bi n pháp qu n lý hi u qu
nhi u n c trên th gi i. PES là công c kinh t
yêu c u nh ng ng i
c h ng l i t các d ch v môi tr ng chi tr cho
nh ng ng i tham gia duy trì, b o v và phát tri n các ch c n ng c a môi
tr ng ó.
T n m 2004, Chính ph Vi t Nam ã thi t l p c s pháp lý nh m
th c hi n ch ng trình qu c gia v chi tr d ch v môi tr ng r ng (PFES)
thông qua Lu t B o v và Phát tri n r ng s a i (2004). N m 2008, Quy t
nh s 380/Q -TTG c a Th t ng Chính ph ã cho phép thí i m Chính
sách chi tr d ch v môi tr ng r ng t i t nh S n La và Lâm
ng. N m
2010, Ngh nh s 99/2010/N -CP ã
c ban hành nh m tri n khai Chính
sách chi sách chi tr d ch v môi tr ng r ng trên ph m vi toàn qu c t ngày
01/01/2011. Có th nói, Vi t Nam ã tr thành qu c gia u tiên t i châu Á
ban hành và tri n khai Chính sách PFES c p qu c gia.


2

c thành l p theo Quy t nh s 601/NNV n qu c gia Tam o
TCCB/Q ngày 15/05/1996 c a B tr ng B Nông nghi p và Phát tri n
nông thôn. V n thu c a gi i hành chính c a 3 t nh V nh Phúc, B c Thái và
Tuyên Quang, v i t ng di n tích 19.000 ha (t
cao 400m tr lên), trong ó,
bao g m 23 xã vùng m bao quanh chân núi Tam
o v i di n tích là
15.515 ha. Theo k t qu th ng kê ngày 31/12/1999, t ng dân s vùng m
V n Qu c gia Tam o là 148.706 ng i thu c 29.598 h , m t

dân c
toàn vùng là 204 ng i/km2, trong ó dân t c thi u s chi m 37%. M t
dân s không u gi a các xã trong vùng m, t p trung cao các xã vùng
th p và th a th t t i vùng th tr n Tam o, các thôn, xóm vùng ven núi c a
các xã vùng ng b ng. Cu c s ng c a a s ng i dân khu v c vùng m
là s ng ph thu c vào r ng, tình hình nghèo ói ang chi m t l r t cao. Vì
v y, vi c nghiên c u
xu t các mô hình sinh k b n v ng cho ng i dân
t i các xã vùng m V n qu c gia Tam o là m t vi c làm h t s c quan
tr ng và c n thi t, không ch có ý ngh a v i vi c xóa ói gi m nghèo cho c ng
ng dân c
ây mà còn góp ph n b o v b n v ng a d ng sinh h c v n
qu c gia Tam
o. T ó, a ra nh ng bi n pháp qu n lý v n qu c gia
Tam
o và vùng m hi u qu h n trong t ng lai. Chính vì v y,
tài
“Nghiên c u,
xu t m t s mô hình chi tr d ch v môi tr ng r ng
vùng m V n qu c gia Tam o” ã
c l a ch n tri n khai, th c hi n.
1.2. M c tiêu tài
1.2.1. M c tiêu t ng quát
Áp d ng c ch chi tr d ch v môi tr ng r ng vào vi c xây d ng mô
hình sinh k cho c ng ng a ph ng, góp ph n xóa ói gi m nghèo cho
các xã vùng m và b o t n a d ng sinh h c t i V n qu c gia Tam o.
1.2.2. M c tiêu c th
- ánh giá
c nh ng c h i và thách th c c a vi c áp d ng chính
sách PFES t i vùng m V n qu c gia Tam o;

- Nghiên c u,
xu t
c mô hình sinh k cho c ng ng vùng m
c a V n qu c gia Tam o theo c ch PFES h tr xóa ói, gi m nghèo;
xu t gi i pháp th c hi n mô hình chi tr d ch v môi tr ng r ng t i
vùng m VQG Tam o;


3

- C ch chi tr d ch v môi tr ng r ng cho khu v c nghiên c u.
1.3. Ý ngh a c a
tài
1.3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
Hi u
c v PFES và óng góp c a PFES i v i kinh t - môi tr ng
– xã h i Vi t Nam, t ó a ra gi i pháp nh m giúp các nhà ho ch nh
chính sách xây d ng các chính sách phù h p h n PFES góp ph n kh quan
h n vào vi c b o v r ng c ng nh công cu c xóa ói, gi m nghèo.
1.3.2. Ý ngh a trong th c ti n s n xu t
Nghiên c u
c ti n hành t i vùng m V n qu c gia Tam
o,
huy n Tam o, t nh V nh Phúc.


4

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1. Khái quát chung v chi tr d ch v môi tr ng
2.1.1. D ch v môi tr ng
D ch v môi tr ng là nh ng l i ích tr c ti p ho c gián ti p mà
con ng i h ng th t các ch c n ng c a h sinh thái. D ch v môi tr ng
óng vai trò quan tr ng trong quá trình phát tri n kinh t , c i thi n sinh k và
s c kh e cho c ng ng trên th gi i. D a vào vai trò, ch c n ng khác nhau
c a h sinh thái, các nhà sinh thái h c ã phân thành 4 nhóm ch c n ng hay 4 lo i
d ch v c a h sinh thái v i m c ích khác nhau v kinh t - xã h i, bao g m:
+ D ch v s n xu t: th c ph m, n c s ch, nguyên li u, ch t t, ngu n
gen, v.v…
+ D ch v i u ti t: phòng h
u ngu n, h n ch l l t, i u hoà khí
h u, i u ti t n c, l c n c, th ph n, phòng ch ng d ch b nh, v.v…
+ D ch v v n hoá: giá tr th m m , quan h xã h i, gi i trí và du l ch
sinh thái, l ch s , khoa h c và giáo d c, v.v…
+ D ch v h tr : c u t o t, i u hoà dinh d ng, v.v…
2.1.2. Chi tr d ch v môi tr ng
2.1.2.1. Khái ni m
Có nhi u khái ni m v PES nh ng khái ni m
c s d ng ph bi n
hi n nay là: “Chi tr d ch v môi tr ng là m t giao d ch trên c s t nguy n
mà
ó d ch v môi tr ng
c xác nh c th (ho c ho t ng s d ng
t
m b o có
c d ch v này) ang
c ng i mua (t i thi u m t
ng i mua) mua c a ng i bán (t i thi u m t ng i bán) khi và ch khi ng i cung
c p d ch v môi tr ng m b o

c vi c cung c p d ch v môi tr ng này”.
Nh v y, PES là cam k t tham gia h p ng trên c s t nguy n có ràng
bu c v m t pháp lý và v i h p ng này thì m t hay nhi u ng i mua chi tr
cho d ch v h sinh thái xác nh b ng cách tr ti n m t ho c các h tr cho m t
ho c nhi u ng i bán và ng i bán này có trách nhi m m b o m t lo i hình s
d ng t nh t nh cho m t giai o n xác nh t o ra các d ch v h sinh thái
th a thu n.


5

c trao
Theo Wunder, m c dù có r t nhi u d ch v khác nhau có th
i trong c ch PES, nh ng th c t ch có 4 lo i hình d ch v có ti m n ng
l n nh t xét quy mô th ng m i bao g m:
+ B o v r ng u ngu n: cung c p d ch v ch t l ng n c, i u ti t
n c, b o v n i c trú d i n c và ki m soát ô nhi m t, v.v…
+ B o t n a d ng sinh h c: phòng tr d ch b nh, giá tr h sinh thái, v.v…
+ H p th các bon: bi n i khí h u (r ng h p th các bon làm gi m
khí nhà kính), v.v…
+V
p c nh quan/Du l ch sinh thái: giá tr th m m và giá tr v n
hoá, v.v...
2.1.2.2. N n t ng c b n c a c ch chi tr d ch v môi tr ng
Nguyên t c ng i
c h ng l i ph i tr ti n
Trong các mô hình qu n lý môi tr ng c ng nh các gi i pháp qu n lý
môi tr ng tr c ây, chúng ta th ng hay s d ng nguyên t c ng i gây ô
nhi m ph i tr ti n (Polluter pays). C ch này yêu c u nh ng ng i gây ra
các tác ng có h i n môi tr ng ph i có trách nhi m chi tr và c i t o l i

môi tr ng. Tuy nhiên, th c t cho th y c ch này c ng có m t s h n ch
nh t nh vì ng i gây ô nhi m th ng không mu n tr ti n ho c không kh c
ph c các thi t h i v môi tr ng.
Trái v i các c ch qu n lý tr c ây, PES không ho t ng theo c
ch ng i gây ô nhi m ph i tr ti n mà h ng n m t c ch khác là ng i
c h ng l i t d ch v môi tr ng s tr ti n cho vi c h ng th ó. Các
nhà nghiên c u ã ti n hành nhi u nghiên c u và ch ra r ng, s hi u qu h n
n u tr ti n
con ng i gi gìn môi tr ng h n là b t h ph i chi tr cho
nh ng thi t h i mà h gây ra. M t ví d c th là, thay vì ph t nh ng ng i
dân vùng th ng l u vì ã ch t phá r ng gây ra l l t cho vùng h l u thì
chi tr cho h m t kho n ti n h gi các khu r ng ó và em l i l i ích cho
dân vùng h l u. Nh ng ng i h l u tr c ây không ph i tr ti n cho
b t c l i ích nào mà h nh n
c t môi tr ng thì nay h s chi tr m t
ph n cho các l i ích mà h
c h ng.
ây là m t cách ti p c n r t m i c a PES, coi d ch v môi tr ng là
hàng hóa và n u ta nh n
c l i ích t hàng hóa thì hi n nhiên ta ph i tr


6

ti n
môi tr

c tiêu dùng nó. D a trên cách ti p c n này, các giá tr c a d ch v
ng s
c ánh giá m t cách chính xác h n.

S s n lòng chi tr (Willingness to pay – WTP)
WTP là th c o
th a mãn, ng th i là th c o l i ích và là
ng c u th tr ng t o nên c s xác nh l i ích i v i xã h i t vi c tiêu
th ho c bán m t m t hàng c th .
N n t ng c a PES chính là vi c nh ng ng i cung c p d ch v môi
tr ng s nh n
c m t kho n ti n cho vi c h ch p nh n b o v môi tr ng
(tính i u ki n) và m c chi tr này ph thu c vào s th a thu n v i bên nh n
c l i ích t các l i ích t môi tr ng. M c dù nhi u nhà nghiên c u ch ra
các c i m khác c a PES, ví d PES là m t c ch giao d ch t nguy n gi a
ít nh t m t ng i cung c p và m t ng i s d ng i v i hàng hóa d ch v
môi tr ng, thì tính i u ki n v n là c i m rõ nh t phân bi t PES v i các
cách ti p c n tr c ây.
Nhà kinh t h c Ronald Coase c ng a ra quan i m r ng c s c a
PES là d a trên s th a thu n l i ích gi a các bên thông qua vi c m c c
a ra m t m c giá h p lý. Thông qua vi c th a thu n, hai bên có th
t
c m c l i ích mà mình mong mu n i v i các d ch v môi tr ng. Mô
hình d i ây cho th y các nh h ng l i ích l n nhau gi a hai bên.
ng th ng AB là
ng l i ích c n biên c a nh ng ng i vùng
th ng l u ( ây là ch r ng) i v i vi c ch t cây. Có th nh n th y l i ích
c n biên c a h gi m d n khi ch t thêm cây, nguyên nhân có th do giá c c a
g ho c nh ng cây có giá tr cao ã b ch t phá tr c.
ng th ng OD bi u
di n m c chi phí biên c a ng i vùng h l u, chi phí này ngày càng t ng
lên cùng v i vi c nhi u cây b m t i. Hai
ng này c t nhau t i E, là i m
mà l i ích c a hai bên là nh nhau, t ng ng v i m c giá là P. ây là m c

giá mà nh ng ng i h l u s n lòng chi tr và nh ng ng i ch r ng s n
sàng ch p nh n.


7

D

A

Chi phí c n biên
c a c ng ng
vùng th

E

P

L i ích c n
biên c a ch
r ng vùng
th ng ngu n

Ti n

O

F

B

Ch t phá r ng vùng
th ng ngu n

Hình 2.1. nh h

ng l i ích l n nhau c a hai bên tham gia PES

M c chi phí này ã
c c p n khá nhi u trong các nghiên c u v
PFES. M t cách khác
hi u v m c s n lòng chi tr
c a ra trong m t
nghiên c u Mô c a Word Bank n m 2003.

Quan tr ng!

C n thanh toán hàng n m
C n duy trì ngu n thu nh p

Hình 2.2. Mô hình xác

nh m c chi tr d ch v môi tr

ng


8

Trong mô hình này có th th y: ngu n thu nh p t vi c ch t phá r ng

và s d ng các cánh r ng u ngu n là l i ích c a nh ng ng i ch r ng
nh ng l i là chi phí c a nh ng nhà máy th y i n và c dân h l u. Ph n
màu xanh nh t bi u di n cho ph n l i ích c a ng i ch r ng nh khai thác
g , buôn bán ng v t hoang dã…Ng c l i ph n di n tích màu
cho th y
chi phí hay thi t h i c a các nhà máy th y i n khi r ng b ch t phá, ví d
nh các thi t h i v kinh t do gi m n ng su t hay thiên tai, l l t. Do ó,
nh ng nhà máy này s s n sàng b ra m t s ti n
tr cho ng i ch r ng
nh m duy trì các khu r ng u ngu n và l i ích c a h và m c ti n này ph i
nh h n ph n thi t h i v kinh t nh ng không làm gi m b t l i ích c a ng i
ch r ng. Ph n chi tr
ây
c th hi n màu xanh lá cây. Ví d khi các
khu r ng u ngu n b ch t phá, ch r ng thu nh p
c 100 tri u ng, ng
th i các nhà máy th y i n s b thi t h i 1 t
ng. N u r ng
c gi các
nhà máy này s gi m
c thi t h i là 500 tri u ng, thì h s n sàng chi tr
m t kho n ti n nh h n 500 tri u ng
duy trì r ng u ngu n. Lúc này
m c chi tr h p lý s l n h n 100 tri u ng và nh h n 500 tri u ng. Tóm
l i, m c chi tr s
c xác nh d a trên c s :
Thu nh p c a ch r ng < M c chi tr d ch v môi tr ng r ng < M c
l i ích nhà máy th y i n nh n
c t d ch v môi tr ng r ng.
Nguyên t c chi tr d ch v môi tr ng

Hai nguyên t c c b n c a PES (Wunder, 2005):
- T o ra ng l c tài chính hi u qu thúc y cá nhân và c ng ng
cung c p các d ch v môi tr ng;
- Chi tr các chi phí cho vi c cung c p các d ch v c a h . Vi c chi tr
này có th d i hình th c ti n m t ho c hi n v t.

Hình 2.3. Hình mô ph ng nguyên t c chi tr PES


9

2.1.2.3. M c tiêu c a PES
- T ng c ng t o l p th tr ng, giá c cho các d ch v môi tr ng
b ng cách l ng giá kinh t các d ch v môi tr ng;
- T o ngu n tài chính b n v ng b o t n;
- Nâng cao nh n th c c a c ng ng v giá tr d ch v môi tr ng;
- Chia s l i ích, c i thi n sinh k c a con ng i cung c p d ch v và
nâng cao ch t l ng cu c s ng cho toàn xã h i.
2.1.3. Thi t l p k ho ch chi tr d ch v môi tr ng
Chi tr d ch v môi tr ng (PES) th c ch t là m t c ch chi tr d a
trên vi c ng i s d ng hay ng i cung c p có
c l i ích t các d ch v
sinh thái, t ó d n n vi c b o v và qu n lý chúng. C ch này c n có s
thi t l p rõ ràng
m b o nó ho t ng th c s hi u qu trong m t th i
gian dài và có kh n ng nhân r ng trên toàn th gi i. Theo Wunder (2005) các
tiêu chí c a PES là:
- T nguy n trong giao d ch
- Các d ch v môi tr ng c n
c xác nh rõ

- Có ít nh t m t ng i cung c p d ch v môi tr ng
- Có ít nh t m t ng i mua d ch v môi tr ng
- N u và ch v i i u ki n là ng i cung c p d ch v môi tr ng ph i
b o m vi c cung c p d ch v môi tr ng (mang tính i u ki n)
2.2. Khái quát chung v chi tr d ch v môi tr ng r ng
2.2.1. Khái ni m d ch v môi tr ng r ng
D ch v môi tr ng (Environmental Services) là nh ng d ch v và
ch c n ng
c cung c p b i h sinh thái và có nh ng giá tr nh t nh v
kinh t . Các nhóm d ch v môi tr ng bao g m:
- Ch c n ng phòng h
u ngu n
- B o v a d ng sinh h c
- B o v c nh quan thiên nhiên
- H p th các bon
D ch v môi tr ng r ng là vi c cung ng và s d ng b n v ng các
giá tr s d ng c a môi tr ng r ng nh i u ti t ngu n n c, b o v
t,
ch ng b i l ng lòng h , ng n ch n l l t, l quét, c nh quan, a d ng sinh


10

c hi u là giá tr mà r ng làm l i
h c…. Trong ó, giá tr môi tr ng r ng
cho môi tr ng, do b n thân các khu r ng t o ra nh ng không ch
cs
d ng b i nh ng ng i qu n lý, b o v và phát tri n r ng mà còn b i toàn xã
h i. V i vi c xem xét n các d ch v môi tr ng r ng thì các giá tr này
c xem xét nh m t lo i hàng hóa công c ng, có th do c xã h i s d ng

mà ng i làm r ng không qu n lý và i u ti t
c quá trình khai thác và s
d ng chúng.
2.2.2. Khái ni m chi tr d ch v môi tr ng r ng
Chi tr d ch v h sinh thái (Payment for Ecosystem Services – PES) hay
còn
c g i là chi tr cho d ch v môi tr ng (Payment for Environmental
Services)
c xem là c ch nh m thúc y vi c t o ra và s d ng các d ch v
sinh thái b ng cách k t n i ng i cung c p d ch v và ng i s d ng d ch v
h sinh thái.
Trong quy t nh 380/Q -TTg c a Th t ng Chính ph có quy nh
chi ti t h n v khái ni m chi tr d ch v môi tr ng
c áp d ng cho ho t
ng tr ng r ng. Theo ó, “chi tr d ch v môi tr ng r ng là quan h kinh t
gi a ng i s d ng d ch v môi tr ng r ng tr ti n cho ng i cung ng d ch
v môi tr ng r ng”.
2.2.3. Nguyên t c chi tr d ch v môi tr ng r ng
N m nguyên t c c b n c a PFES là:
- T ch c, cá nhân
c h ng l i t d ch v môi tr ng r ng ph i chi
tr ti n d ch v môi tr ng r ng cho các ch r ng c a các khu r ng t o ra
d ch v ã cung ng.
- Th c hi n chi tr d ch v môi tr ng r ng b ng ti n thông qua hình
th c chi tr tr c ti p ho c gián ti p
- Ti n chi tr d ch v môi tr ng r ng thông qua Qu b o v và phát
tri n r ng là ti n c a bên s d ng d ch v môi tr ng r ng y thác cho Qu
tr cho các ch r ng cung ng d ch v môi tr ng r ng.
- Ti n chi tr d ch v môi tr ng r ng là m t y u t trong giá thành s n
ph m có s d ng d ch v môi tr ng r ng và không thay th thu tài nguyên

ho c các kho n ph i n p khác theo quy nh c a pháp lu t.


11

m b o công khai, dân ch , khách quan, công b ng; phù h p v i h
th ng lu t pháp c a Vi t Nam và i u c qu c t mà Vi t Nam ký k t ho c
gia nh p.
C th h n, v i vi c chi tr cho d ch v môi tr ng r ng, i u 7 ch ng 1,
Quy t nh 380/Q -TTg c a Th t ng Chính ph quy inh nh sau:
- Vi c chi tr ti n d ch v môi tr ng r ng tr c ti p do ng i
c chi
tr và ng i ph i chi tr th c hi n trên c s h p ng th a thu n theo
nguyên t c th tr ng.
- M c ti n chi tr s d ng d ch v môi tr ng r ng gián ti p do Nhà
n c quy nh
c công b công khai và i u ch nh khi c n thi t.
- Các t ch c, cá nhân s d ng d ch v môi tr ng r ng ph i chi tr
ti n s d ng d ch v môi tr ng r ng cho ng i
c chi tr d ch v môi
tr ng r ng và không thay th cho thu tài nguyên n c ho c các kho n ph i
n p khác theo quy nh c a pháp lu t.
- i v i t ch c kinh doanh, ti n chi tr cho vi c s d ng d ch v môi
tr ng r ng
c tính vào giá thành s n ph m c a bên s d ng d ch v môi
tr ng r ng.
2.2.4. Các hình th c chi tr d ch v môi tr ng r ng
Theo Ngh nh s 99/N -CP c a Chính ph , có hai hình th c th c
hi n chi tr d ch v môi tr ng r ng:
- Chi tr tr c ti p:

+ Chi tr tr c ti p là bên s d ng d ch v môi tr ng r ng tr ti n tr c
ti p cho bên cung ng d ch v môi tr ng r ng.
+ Chi tr tr c ti p
c áp d ng trong tr ng h p bên s d ng d ch v
môi tr ng r ng có kh n ng và i u ki n th c hi n vi c tr ti n th ng cho
bên cung ng d ch v môi tr ng r ng không c n thông qua t ch c trung
gian. Chi tr tr c ti p
c th c hi n trên c s h p ng th a thu n t
nguy n gi a bên s d ng và cung ng d ch v môi tr ng r ng phù h p v i
quy nh t i Ngh nh này, trong ó m c chi tr không th p h n m c do Nhà
n c quy nh i v i cùng m t lo i d ch v môi tr ng r ng.


12

- Chi tr gián ti p:
+ Chi tr gián ti p là bên s d ng d ch v môi tr ng r ng tr ti n cho
bên cung ng d ch v môi tr ng r ng y thác qua Qu b o v và phát tri n
r ng Vi t Nam ho c Qu b o v và phát tri n r ng c p t nh ho c c quan, t
ch c làm thay nhi m v c a Qu b o v và phát tri n r ng c p t nh cho y
ban nhân dân c p t nh quy t nh;
+ Chi tr gián ti p
c áp d ng trong tr ng h p bên s d ng d ch v
môi tr ng r ng không có kh n ng và i u ki n tr ti n tr c ti p cho bên
cung ng d ch v môi tr ng r ng mà thông qua t ch c trung gian theo quy
nh t i i m a kho n 2 i u này. Chi tr gián ti p có s can thi p và h tr
c a Nhà n c, giá d ch v môi tr ng r ng do Nhà n c quy nh.
2.2.5. N i dung chính sách chi tr d ch v môi tr ng r ng
Nhi u nghiên c u hi n nay ã ánh giá giá tr c a r ng theo quan i m
kinh t , ngh a là l ng hóa các l i ích mà r ng mang l i cho cu c s ng con

ng i qua các con s ch không còn n thu n là k ra nh ng l i ích ó. D a
trên chính các k t qu này, giá tr d ch v môi tr ng r ng ngày càng
c
th a nh n r ng rãi h n. Các nghiên c u th c hi n trên ph m vi th gi i ã
chia ra c c u cho các lo i d ch v môi tr ng r ng là: h p th các bon chi m
27%; b o t n a d ng sinh h c chi m 25%; phòng h
u ngu n chi m 21%;
b o v c nh quan chi m 17% và các giá tr khác chi m 10%.
Th c ti n t i Vi t Nam c ng cho th y nh ng tín hi u áng m ng c a
vi c thay i trong nh n th c c a con ng i v các giá tr c a d ch v môi
tr ng r ng. R ng không ch là ngu n tài nguyên quý giá mà còn có ch c
n ng b o v các khu v c h l u, vì th Vi t Nam ã xác nh c n thi t ph i
xây d ng m t c ch qu n lý r ng hi u qu h n thay th cho các ph ng
pháp tr c ây theo quan i m coi d ch v môi tr ng r ng là m t lo i hàng
hóa. ây là c s ti n
quan tr ng
hi u và ti p thu “C ch chi tr d ch
v môi tr ng r ng”.
Trên th gi i, vi c nghiên c u và tri n khai d án chi tr d ch v môi
tr ng ã
c chú ý t nh ng n m 90 c a th k 20. R t nhi u nghiên c u
ã
c ti n hành, i n hình nh nghiên c u c a Tr ng i h c California,
nh m xác nh khái ni m chi tr d ch v môi tr ng r ng, chi tr cho ai và


13

m c chi tr bao nhiêu. Các nghiên c u ã tính toán ra giá tr c a r ng trong
vi c b o v

t, n c, không khí, a d ng sinh h c làm c s
a ra m c chi
tr c a xã h i i v i d ch v môi tr ng r ng. ây là c s ti n
cho các
n c i sau, nh Vi t Nam, tham kh o và k th a
áp d ng vào th c ti n
b o v môi tr ng, c th là cho môi tr ng r ng.
Th c t cho th y, PES ã
c áp d ng r t nhi u n i trên th gi i nh
châu Phi, châu Á, ông Âu, châu M Latinh và ã có nh ng thành công nh t
nh. Trong ó, Costa Rica là m t trong nh ng n c u tiên xây d ng và th c
hi n chính sách chi tr d ch v môi tr ng r ng, bao g m giá tr h p th các
bon, phòng h
u ngu n, a d ng sinh h c và b o v c nh quan. Thành công
c a các n c i tr c là bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam trong vi c xây
d ng và tri n khai chính sách chi tr d ch v môi tr ng r ng (PEFS) - m t
chính sách còn h t s c m i m này.
2.2.5.1. i t ng r ng
c a vào xác nh giá tr d ch v môi tr ng r ng
- Toàn b di n tích r ng t nhiên, r ng tr ng thu c quy ho ch r ng
phòng h và r ng c d ng
- Di n tích r ng t nhiên, r ng tr ng và r ng s n xu t
tiêu chu n
phòng h thì s xác nh giá tr d ch v môi tr ng r ng trong th i gian ch a
khai thác.
2.2.5.2. Nguyên t c xác nh giá tr d ch v môi tr ng r ng
- Giá tr d ch v môi tr ng r ng
c xác nh theo t ng lo i r ng:
r ng g , r ng h n giao, tre n a ( i v i r ng t nhiên) và r ng ã có tr
l ng và ch a có tr l ng ( i v i r ng tr ng).

- Ch xác nh nh ng giá tr gián ti p kh thi và có kh n ng tính toán
c (thông qua k t qu nghiên c u th c t ã
c công b t i Vi t Nam).
2.2.5.3. i t ng có ngh a v chi tr giá tr d ch v môi tr ng r ng
- Các t ch c, ác nhân s d ng tr c ti p các giá tr d ch v môi tr ng
r ng
s n xu t hàng hóa ho c kinh doanh các s n ph m
c h ng l i t
r ng, bao g m: các công trình th y l i, th y i n, n c sinh ho t, du l ch sinh
thái, ngh d ng.


14

- Các t ch c, cá nhân có ho t ng gây tác ng nh h ng có h i
n môi tr ng r ng nh khai thác khoáng s n, công trình giao thông và các
ho t ng s n xu t gây ô nhi m không khí.
2.2.5.4. i t ng
c h ng phí chi tr d ch v môi tr ng r ng
- Các ban qu n lý r ng phòng h và c d ng
c nh n phí chi tr
d ch v môi tr ng r ng
u t cho công tác b o v và phát tri n r ng c
d ng, r ng phòng h .
- Các h gia ình, cá nhân, c ng ng dân c
c Nhà n c giao
r ng, khoán b o v r ng là r ng phòng h , r ng c d ng và r ng s n xu t.
- Các t ch c, h gia ình, cá nhân và c ng ng dân c thôn
c
giao t, giao r ng s n xu t (r ng tr ng và r ng t nhiên), khi r ng ã

tiêu
chu n phòng h trong th i gian ch a khai thác s
c h ng phí chi tr d ch
v h sinh thái i v i giá tr phòng h do r ng t o ra.
2.2.5.5. C ch qu n lý và s d ng ti n chi tr d ch v môi tr ng r ng
i v i tr ng h p chi tr tr c ti p: ti n thu
c t chi tr các d ch
v môi tr ng r ng sau khi th c hi n ngh a v v tài chính theo quy nh c a
pháp lu t, ng i
c chi tr có toàn quy n quy t nh vi c s d ng s ti n
này
u t vào vi c b o v và phát tri n r ng.
i v i tr ng h p chi tr gián ti p: ti n thu
c t chi tr d ch v
môi tr ng r ng
c s d ng nh sau:
+ 10% chi cho các ho t ng c a Qu b o v và phát tri n r ng
+ 90% chi cho các ho t ng c a ng i
c chi tr d ch v môi
tr ng r ng. N u ng i
c chi tr d ch v môi tr ng r ng là các t ch c
nhà n c,
c s d ng 10% cho chi phí qu n lý, 80% cho vi c tr ti n công
khoán b o v r ng n nh lâu dài cho h gia ình, cá nhân, c ng ng dân
c , thôn b n.
2.3. Các mô hình PES thành công trên th gi i và các nghiên c u PFES
Vi t Nam
2.3.1. Các mô hình PES thành công trên th gi i
- PES châu M :
M là qu c gia nghiên c u và t ch c th c hi n các mô hình PES s m

nh t, ngay t gi a th p k 80, B Nông nghi p Hoa K ã th c hi n “Ch ng


15

trình duy trì b o t n”, ã chi tr cho nông dân tr ng th m th c v t l u niên
t trên t tr ng nh y c m v môi tr ng. Hi n nay, c ch PES
c áp
d ng thành công và hi u qu , t o ra c ch qu n lý b n v ng các tài nguyên
thiên nhiên. Ví d , Hawaii, vi c b o v r ng u ngu n
duy trì ngu n
n c m t và n c ng m, ph c v
i s ng sinh ho t và t o i u ki n cho phát
tri n du l ch, nông nghi p và các ngành ngh khác. Hawaii ã áp d ng chính
sách mua l i t ho c mua nh ng quy n
b o t n. Oregon, Portland, áp
d ng chính sách b o t n và phát tri n cá H i và môi tr ng sinh thái c a
chúng. T vi c xác nh và u t úng m c tiêu s hình thành các d ch v h
sinh thái, c th h ã phát tri n du l ch h sinh thái, l y dòng sông n i cá H i
là n i tham quan v sinh thái, l y các khu r ng b khai thác quá m c x a
kia là n i giáo d c cho h c sinh, sinh viên và du khách v ý th c b o v r ng,
… New York, chính quy n thành ph ã th c hi n các ch ng trình mua
t quy ho ch và b o v vùng u ngu n và nhi u ch ng trình h tr cho
các ch
t áp d ng các ph ng th c qu n lý t t nh t nh m tích c c h n ch
các nguy c ô nhi m i v i ngu n cung c p n c cho thành ph . Các ho t
ng h tr s n xu t cho ch
t
c u t t ngu n ti n bán n c cho
ng i s d ng n c thành ph , k c du khách. Chính quy n thành ph ã

l p ra công ty phi l i nhu n
ti p thu ngu n kinh phí này và h tr các h
nông dân là ch
t ã nh ng quy n s d ng t cho thành ph .
Costa Rica, n m 1996, Lu t R ng ã quy nh PES thông qua Qu
Tài chính Qu c gia v r ng (FONAFIFO) ã chi tr cho các ch r ng và các
khu b o t n ph c h i, qu n lý và b o t n r ng. FONAFIFO ho t ng nh
m t ng i trung gian gi a ch
t và ng i mua các d ch v h sinh thái khác
nhau. Ngu n tài chính thu
c t nhi u ngu n khác nhau, bao g m: thu
nhiên li u hóa th ch, bán tín ch các bon, tài tr n c ngoài và kho n chi tr
t các d ch v h sinh thái.
Ecuador, các công ty n c ô th
Quito và Pimampiro xây d ng
m t qu n c b ng cách áp phí lên n c sinh ho t. Nh ng qu này
c u
t cho vi c b o t n l u v c u ngu n và chi tr tr c ti p cho các ch r ng.


16

T i Colombia, nh ng ng i s d ng n c ph c v công – nông nghi p
thung l ng Cauca ã thành l p các hi p h i
thu các kho n chi tr t
nguy n cho các gia ình l u v c u ngu n.
Mexico ã thành l p Qu lâm nghi p Mexico n m 2002, th c hi n PES
t vi c s d ng t, y ban Lâm nghi p Qu c gia ký h p ng v i ch
t
qu n lý nh m duy trì các d ch v

u ngu n.
- PES châu Âu:
T i Pháp, công ty n c óng chai Perrier Vittel ã cung c p tài chính
cho nông dân vùng u ngu n và vùng l c n c xây d ng c s v t ch t
cho công nghi p và chuy n i sang ho t ng nông nghi p h u c .
Chính ph
c ã u t m t lo t ch ng trình
chi tr cho các ch
t t nhân v i m c ích thay i cách s d ng t c a h nh m t ng c ng
ho c duy trì d ch v h sinh thái. Nh ng d án này bao g m tr c p cho s n
xu t cà phê ca cao trong bóng râm, qu n lý r ng b n v ng, b o t n t và c i
t o các cánh ng ch n th
các n c M La tinh, g m Honduras, Costa
Rica, Colombia, Ecuador, Peru, Paraguay và C ng ng Dominica.
- PES châu Á
Trong khuôn kh h tr c a Qu Qu c t v Phát tri n nông nghi p
(IFAD), Trung tâm Nông – Lâm th gi i (ICRAF) ã óng vai trò quan tr ng
trong vi c nâng cao nh n th c v khái ni m PES b ng Ch ng trình chi tr
cho ng i nghèo vùng cao d ch v môi tr ng (RUPES) châu Á. RUPES
ang tích c c th c hi n các ch ng trình thí i m Indonesia, Philippines và
Nepal. T n m 2001 – 2006, nhi u nhà tài tr c ng ã kh o sát kh thi các
ch ng trình PES châu Á.
N m 1998, Trung Qu c ã b sung, s a i Lu t R ng, quy nh h th ng
b i th ng sinh thái r ng. Tri n khai thí i m h th ng b i th ng giai o n 2001
– 2004. N m 2004, thành l p Qu b i th ng l i ích sinh thái r ng.
Bakun (Philippines), Chính ph công nh n các quy n s h u không
chính th c v
t ai do t tiên
l i. BITO (m t t ch c c a ng i dân b n
a) ã

c giao t và th c hi n k ho ch qu n lý. Vi c
c giao t
Bakun
c xem là m t ho t ng chi tr cho vi c qu n lý t b n v ng. V


17

phía c ng ng, vi c chi tr vì ng i nghèo có ngh a là t t c m i ng i u
c l i trong vi c trao i ti p t c cung c p các d ch v
u ngu n.
T i Kulekhani (Nepal), Ban qu n lý r ng a ph ng và y ban Phát
tri n thôn b n xây d ng k ho ch qu n lý và ho t ng, trình lên y ban Phát
tri n huy n phê chu n. K ho ch này
c coi là m t v n b n pháp lý, quy
nh v qu n lý r ng và các bi n pháp s d ng t h p lý i v i PES. Hi p
h i i n l c qu c gia tr phí t công trình th y i n ang ho t ng cho vi c
b o t n u ngu n,
c s d ng làm ngu n chi tr cho c ng ng vì các ho t
ng s d ng t b n v ng.
V i các k t qu trên, nh ng bài h c kinh nghi m này b ích cho Vi t
Nam: các mô hình PES
c th c hi n các n c không hoàn toàn gi ng
nhau; không có m t c ch nào chung cho t t c các lo i d ch v môi tr ng
(DVMT): Chính ph óng vai trò quan tr ng trong vi c thi t k và i u ti t
các mô hình PES, c bi t là mô hình công… Nh v y,
xây d ng thành
công chi tr d ch v h sinh thái c n th c hi n t t: xây d ng khung th ch ;
xây d ng khung pháp lý; xây d ng khung tài chính; xây d ng c ch giám sát
t t. Nh ng y u t trên giúp cho m b o thành công PFES Vi t Nam.

2.3.2. M t s nghiên c u và k t qu v d ch v môi tr ng r ng Vi t Nam
Sau khi Vi t Nam h n ch khai thác g t r ng t nhiên vào n m 1995,
ngành lâm nghi p b coi nh so v i các ngành kinh t khác do m c
óng
góp vào t ng s n ph m kinh t qu c n i là r t th p. Lu t B o v và Phát tri n
R ng s a i n m 2004 ã thay i th c tr ng này v i vi c công nh n vai trò
quan tr ng c a r ng trong vi c cung c p các d ch v môi tr ng nh là h n
ch xói mòn t, i u ti t ngu n n c, h p th các bon, i u hòa ti u khí h u,
b o t n a d ng sinh h c và v
p c nh quan cho các m c ích gi i trí và du
l ch. Ti p theo Lu t B o v và Phát tri n r ng này, Chi n l c phát tri n Lâm
nghi p giai o n 2006-2020 c ng ã
c phê duy t. Chi n l c t ra các
nhu c u c n thi t ph i ánh giá các giá tr tài chính c a các d ch v môi
tr ng r ng. B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn (MARD) ã kêu g i
m nh m
có
c các c s khoa h c c n thi t nh m thi t l p m t n n
móng v ng ch c cho chính sách PFES. M t vài nghiên c u v l ng giá r ng
và nh giá r ng, t p trung vào các d ch v môi tr ng r ng ã
c Vi n
Khoa h c Lâm Nghi p Vi t Nam tri n khai. Các nghiên c u ã cung c p các
c s quan tr ng cho các c quan liên quan
có
c hi u bi t sâu s c h n