Đánh giá ảnh hưởng của việc khai thác than đến môi trường thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

NGUY N PH

Tên
“

NG TH O

tài:

ÁNH GIÁ NH H

THAN

N MÔI TR

NG C A VI C KHAI THÁC
NG THÀNH PH

T NH QU NG NINH”

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Khoa h c môi tr

Khoa

: Môi tr

Khóa h c

: 2010 – 2014

Ng

ih

IH C

ng

ng

ng d n :TS. Nguy n Chí Hi u

Thái Nguyên, n m 2014

UÔNG BÍ,


L IC M

N

cs
ng ý c a Ban giám hi u tr ng
i h c Nông Lâm Thái
Nguyên, Khoa Môi tr ng và d i s h ng d n c a giáo viên h ng d n
TS.Nguy n Chí Hi u, tôi ti n hành th c hi n tài" ánh giá nh h ng c a
vi c khai thác than n môi tr ng thành ph Uông Bí, t nh Qu ng Ninh”
t lòng bi t n tôi xin g i l i c m n sâu s c nh t n giáo viên
h ng d n TS.Nguy n Chí Hi u - giáo viên h ng d n khoa h c ã t n tình
h ng d n, giúp
tôi trong su t th i gian th c t p, cùng toàn th các th y cô
giáo trong khoa Môi Tr ng, tr ng i h c Nông Lâm Thái Nguyên.
Tôi xin g i l i c m n chân thành n toàn th các anh/ch trong Công
ty C ph n M t thành viên Than Uông Bí ã t n tình giúp
tôi trong su t
quá trình th c t p; tôi xin c m n n b n bè, nh ng ng i thân trong gia
ình ã ng h , khuy n khích, ng viên tôi trong su t quá trình h c t p c ng
nh trong quá trình th c hi n tài này.
Trong quá trình th c hi n tài, m c dù ã c g ng nh ng do th i gian
và hi u bi t còn h n ch nên vi c thi u sót là i u không th tránh kh i, tôi
mong
c s óng góp ý ki n c a quý th y cô cùng toàn th các b n
tài c a tôi
c hoàn thi n h n.

Tôi xin chân thành c m n!
Qu ng Ninh, ngày...…tháng..…n m 2014
Sinh viên

Nguy n Th Ph

ng Th o


DANH M C CÁC T

VI T T T

BOD

: Nhu c u oxy sinh h c

CNH- H H

: công nghi p hóa hi n

COD

: Nhu c u oxy hóa h c

GDP

: M c t ng tr

ÔNMT

: Ô nhi m môi tr

QCVN

: Quy chu n Vi t Nam

TCCP

: Tiêu chu n cho phép

TCVN

: Tiêu chu n Vi t Nam

TKV

: T p àn Than và khoáng s n Vi t Nam

i hóa

ng kinh t
ng


DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1. M t s gi i h n n ng

ô nhi m cho phép trong........................... 9

B ng 2.2. B ng gi i h n t i a cho phép c a b i và ch t vô c trong khí th i
công nghi p (mg/m3) (QCVN 19 – 2009 – BTNMT)..................................... 11
B ng 2.3. M t s ch tiêu chuyên môn ánh giá môi tr
B ng 3.1: S l
B ng 4.1: S n l

ng

t .................... 12

ng m u ti n hành i u tra ..................................................... 16
ng và doanh thu ngành than c a Thành ph Uông Bí (2008

– 2013)............................................................................................................. 25
B ng 4.2: K t qu xác

nh hàm l

ng b i l l ng trong không khí ............. 26

B ng 4.3: K t qu xác

nh hàm l

ng b i l l ng trong không khí d c tuy n

ng v n chuy n than, thành ph Uông Bí n m 2013.................................. 27
B ng 4.4 K t qu phân tích ch t l

ng không khí tháng 4/2013 ................... 29

B ng 4.5. K t qu phân tích ch t l

ng không khí tháng 6/2013 khai thác

than n m 2013 ................................................................................................. 32
B ng 4.6. Kh n ng phát th i b i c a các ho t
B ng 4.7. K t qu xác

nh ch t l

ng n

ng ...................................... 32

c thành ph Uông Bí tháng 10

2013 ................................................................................................................. 35
B ng 4.8. T l m c các b nh c a ng

i dân trong khu v c .......................... 49


DANH M C CÁC HÌNH, BI U

Hình 2.1: S

khai thác m h m lò.............................................................. 10

Bi u

4.1. Nhi t

trung bình các tháng khu v c Uông Bí........................ 19

Bi u

4.2.

mt

Bi u

4.3. L

ng m a trung bình các tháng khu v c Uông Bí khu v c khai

ng

i khu v c Uông Bí ............................................ 20

thác than n m 2013 ......................................................................................... 26
Bi u

4.4: ánh giá c a ng

i dân v m c

ô nhi m xung quanh khu v c

khai thác than .................................................................................................. 42
Bi u

4.5: Ý ki n c a ng

i s ng ng

i dân v

nh h

4.6: Nguyên nhân gây ô nhi m ngu n n

Bi u

4.7: Ý kiên c a ng

ng n

n

i dân khu v c ............................................................................ 43

Bi u

tr

ng c a ô nhi m ti ng n

c m t............................... 45

i dân v các bi n pháp gi m thi u ô nhi m môi

c ..................................................................................................... 46

Bi u

4.8: nh h

ng c a ô nhi m b i t i s c kho .................................. 47

Bi u

4.9: nh h

ng c a ô nhi m ti ng n t i s c kho .......................... 47

Bi u

4.10: nh h

ng c a ô nhi m ngu n n c m t t i s c kh e c ng

ng 48

khai thác than .................................................................................................. 49
Hình 4.2: nh h

ng c a ô nhi m môi tr

ng t i b nh t t và nghèo ói ...... 50


M CL C
Ph n 1:

TV N

.................................................................................... 1

1.1.Tính c p thi t c a

tài .............................................................................. 1

1.2. M c tiêu...................................................................................................... 2
1.2.1 M c tiêu chung ........................................................................................ 2
1.2.2 M c tiêu c th ........................................................................................ 2
1.3. Ý ngh a c a

tài. ...................................................................................... 2

1.3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c. ..................................... 2
1.3.2. Ý ngh a th c ti n. .................................................................................... 2
1.4. Yêu c u c a

tài. ..................................................................................... 2

Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ................................................................. 3
2.1. C s lý lu n .............................................................................................. 3
2.1.1.M t s khái ni m ...................................................................................... 3

2.1.1.1 Khái ni m v môi tr

ng ...................................................................... 3

2.1.1.2 Khái ni m v ô nhi m môi tr
2.2. C s pháp lý c a

ng ........................................................ 4

tài ............................................................................. 5

2.3. Th c ti n khai thác than

Vi t Nam và trên th gi i ............................. 5

2.3.1. Tình hình khai thác than trên th gi i ..................................................... 5
2.3.2 Th c ti n khai thác than
2.4. Ô nhi m môi tr
2.4.1 Ô nhi m n

Vi t Nam ....................................................... 7

ng do vi c khai thác than............................................... 8

c th i ................................................................................... 8

2.4.1.1 Nguyên nhân ......................................................................................... 8
2.4.1.2 Tính ch t................................................................................................ 8
2.4.1.3 Các ch s

ánh giá m c

ô nhi m .................................................... 8

2.4.2 Ô nhi m không khí .................................................................................. 9
2.4.2.1 Nguyên nhân ......................................................................................... 9


2.4.2.2 Tính ch t.............................................................................................. 10
2.4.2.3 Các ch s
2.4.3 Ô nhi m

ánh giá m c

ô nhi m .................................................. 11

t........................................................................................... 11

2.4.3.1. Nguyên nhân ...................................................................................... 11
2.4.3.2. Tính ch t............................................................................................. 12
2.4.3.3. Tiêu chu n ánh giá ........................................................................... 12
2.4.4 Ch t th i r n công nghi p ..................................................................... 13
2.4.4.1. Nguyên nhân ...................................................................................... 13
2.4.4.2. Tính ch t............................................................................................. 13
2.4.4.3. Tiêu chu n qu n lý ch t th i r n ........................................................ 13
Ph n 3:

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

......................................................................................................................... 14
3.1. Ph m vi,

it

ng,

a i m và th i gian nghiên c u. ........................... 14

3.1.1.

it

ng và ph m vi nghiên c u......................................................... 14

3.1.2.

a i m và th i gian nghiên c u ......................................................... 14

3.2. N i dung nghiên c u ................................................................................ 14
3. 3. Ph

ng pháp nghiên c u......................................................................... 15

3.3.1. Ph

ng pháp thu th p s li u ................................................................ 15

3.3.1.1. Thu th p tài li u th c p..................................................................... 15
3.3.1.2. Thu th p s li u s c p....................................................................... 15
3.3.2. Ph

ng pháp phân tích, x lý s li u .................................................... 16

3.3.2.1. Ph

ng pháp th ng kê mô t ............................................................. 16

3.3.2.2. Ph

ng pháp so sánh.......................................................................... 17

3.3.3. Ph

ng pháp th ng kê môi tr

ng........................................................ 17

3.3.4. Ph

ng pháp quan sát th c t , kh o sát th c

a .................................. 17

3.4. H th ng ch tiêu nghiên c u ................... Error! Bookmark not defined.
3.4.1. Môi tr

ng không khí ........................... Error! Bookmark not defined.


3.4.2. Môi tr

ng n

3.4.3. Môi tr

ng

c ................................... Error! Bookmark not defined.
t....................................... Error! Bookmark not defined.

Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U ............................................................. 18
4.1. i u ki n t nhiên,

c i m kinh t - xã h i thành ph Uông Bí .......... 18

4.1.1. i u ki n t nhiên ................................................................................. 18
4.1.1.1.

c i m

a hình

a m o ................................................................ 18

4.1.1.2. Khí h u và th i ti t ............................................................................ 19
4.1.1.3.

4.1.2.

c i m

t ai c a thành ph Uông Bí .......................................... 21

c i m kinh t - xã h i ....................................................................... 21

4.1.2.1.

c i m dân s lao

ng .................................................................. 21

4.1.2.2. Tình hình phát tri n kinh t ................................................................ 22
4.2. Khái quát v các m than chính và tình hình khai thác than c a thành ph
Uông Bí ........................................................................................................... 23
4.2.1. Khái quát v các m than m than trên
tr l

a bàn thành ph ; ch t l

ng,

ng và công ngh khai thác than . .......................................................... 23

4.2.1.1. M than Vàng Danh ........................................................................... 23
4.2.1.2 .M than Nam M u............................................................................. 23
4.2.1.3 .Công ty than H ng Thái .................................................................... 24
4.2.2. Tình hình khai thác than c a thành ph Uông Bí ................................. 24

4.3. Th c tr ng môi tr

ng xunh quanh các khu v c khai thác than t i thành

ph Uông Bí .................................................................................................... 25
4.3.1 Hi n tr ng môi tr

ng không khí ......................................................... 25

4.3.1.1. K t qu nghiên c u hi n tr ng môi tr
v c trên

ng không khí

m t s khu

a bàn .............................................................................................. 26

4.3.1.2. Các ngu n gây ô nhi m b i do khai thác than trên
4.3.1.3. Các ngu n gây ra các ch t khí

a bàn ............... 32

c h i trong quá trình khai thác than

trên a bàn ...................................................................................................... 33


4.3.2 Hi n tr ng môi tr
4.3.2.1. K t qu

ng n

c ................................................................. 33

i u tra hi n tr ng môi tr

4.3.2.2. Các ngu n gây ô nhi m ngu n n

ng n

c c a thành ph ............. 33

c do ho t

ng khai thác than c a

thành ph ......................................................................................................... 37
4.4. Ý ki n c a ng
tr

i dân v

nh h

ng c a vi c khai thác than

n môi

ng và s c kh e c a Thành ph ................................................................. 41

4.4.1. Ý ki n c a ng

i dân v

nh h

ng c a khai thác than

n môi tr

ng

không khí c a thành ph ................................................................................. 41
4.4.2. T ng h p ý ki n c a nhân dân
ho t

ng môi tr

ng n

c do

ng khai thác than c a thành ph .......................................................... 44

4.4.3.
ng

i v i ch t l

nh h

ng c a ô nhi m môi tr

ng do khai thác than

n s c kh e

i dân trong khu v c ................................................................................. 46

4.5 M t s gi i pháp nh m gi m thi u ô nhi m môi tr
4.5.1
4.5.2.1

nh h

ng và c n c

i v i môi tr

xu t gi i pháp................................................ 51

ng không khí ............................................................ 52

4.5.2.2 Kh ng ch ô nhi m ngu n n
4.5.2.3 B o v môi tr

ng........................... 51

c ......................................................... 53

ng không khí ............................................................. 53

Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH ........................................................ 55
5.1. K t lu n .................................................................................................... 55
5.2. Ki n ngh .................................................................................................. 57


Ph n 1
TV N
1.1. Tính c p thi t c a tài
Trong nh ng n m qua g n ây nh
ng l i i m i kinh t c a ng
và Nhà n c ã, ang t o i u ki n thu n l i cho n n kinh t phát tri n nhanh
chóng, v ng ch c và m nh m . Cùng v i s phát tri n kinh t thì kéo theo nó
các v n
môi tr ng di n ra ngày càng ph c t p. Nguy c suy thoái môi
tr ng ang tình tr ng báo ng nh ng qu c gia ang phát tri n, n i nhu
c u cu c s ng ngày càng xung t m nh m v i s c n thi t ph i ph i b o v
tài nguyên thiên nhiên và môi tr ng. Nh ng do môi tr ng là m t khái ni m
có n i hàm vô cùng r ng l n và ph c t p nó ch a ng r t nhi u v n
nh :
Ô nhi m không khí, n c, t, ti ng n . B t k ho t ng kinh t xã h i c ng
nh trong i s ng sinh ho t con ng i u ph i s d ng các ngu n n ng
l ng khác nhau. M c dù ã có nhi u ti n b v khoa h c k thu t trong vi c
tìm ki m ngu n n ng l ng m i, song chúng ch a th thay th cho nhiên li u
hoá th ch và có kh n ng c n ki t b t c lúc nào nh than á d u m .. Quá
trình khai thác và t cháy các nhiên li u hoá th ch có nh h ng r t l n n
môi tr ng c bi t là khai thác và s d ng than.
Ho t ng khai thác than có ý ngh a vô cùng quan tr ng trong s

nghi p CNH- H H t n c, xong vi c khai thác thi u quy ho ch t ng th
không quan tâm n c nh quan môi tr ng ã và ang làm bi n ng ngu n
tài nguyên thiên nhiên nh m t d n t canh tác, gi m di n tích r ng gây ô
nhi m ngu n n c bao g m n c m t, n c ng m và c ô nhi m bi n nh
h ng t i tài nguyên sinh v tvà s c kho c ng ng. Vì v y,vi c ch ng ô
nhi n môi tr ng là m t bài toán vô cùng ph c t p và khó kh n i h i m i
ng i cùng tham gia thì m i hy v ng gi m thi u ô nhi m.
Thành ph Uông bí t nh Qu ng Ninh
c bi t n là vùng t d i dào
tài nguyên thiên nhiên và khoáng s n, c bi t là than á v i l ch s khai thác
than kéo dài hàng tr m n m qua. i u này giúp cho n n công nghi p c a
Uông Bí phát tri n m nh m . Tuy nhiên, cùng v i s phát tri n kinh t l i kéo
theo nh ng nh h ng tiêu c c không nh
n môi tr ng c a a ph ng. Là
m t sinh viên ngành môi tr ng tôi r t mong mu n
c tìm hi u v v các
ho t ng s n xu t, khai thác than c ng nh nh h ng c a nó n môi


tài : " ánh giá nh h ng c a vi c khai thác
tr ng. Vì v y, tôi ch n
than n môi tr ng thành ph Uông Bí, t nh Qu ng Ninh” làm chuyên
th c t p cu i khóa c a mình.
1.2. M c tiêu
1.2.1 M c tiêu chung
Trên c s ánh giá nh h ng c a vi c khai thác than n s n xu t
nông nghi p t i thành ph Uông Bí, t ó
xu t các gi i pháp và bi n pháp
c th cho vi c qu n lý, khai thác h p lý tài nguyên than và b o v môi tr ng
t i TP Uông Bí, t nh Qu ng Ninh.

1.2.2 M c tiêu c th
- H th ng hóa c s lý lu n, c s th c ti n v môi tr ng, ô nhi m
môi tr ng, ánh giá ánh h ng n môi tr ng c a vi c khai thác than.
- Tìm hi u các tác ng c a vi c khai thác than n môi tr ng c a TP
Uông Bí.
xu t các gi i pháp làm gi m s tác ng tiêu c c c a vi c khai
thac than n môi tr ng thành ph .
1.3. Ý ngh a c a
tài.
1.3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c.
- Có c h i v n d ng các ki n th c ã
c h c t p và nghiên c u
- Nâng cao kh n ng làm vi c v i i u ki n th c ti n.
- Bi t cách kh n ng phân tích và x lý s li u.
- úc k t
c kinh nghi m trong quá trình nghiên c u và ph c v cho
quá trình làm vi c sau này.
1.3.2. Ý ngh a th c ti n.
- Tìm hi u các tác ng c a vi c khai thác than n môi tr ng c a TP
Uông Bí.
xu t các gi i pháp làm gi m s tác ng tiêu c c a vi c khai thac
than n môi tr ng thành ph .
1.4. Yêu c u c a tài.
- ánh giá chính xác, khách quan các v n nghiên c u
- C n ph i theo dõi, nghiên c u sâu sát, trung th c các v n c n tìm hi u.
- N i dung báo cáo ph i c th , có tr ng tâm, tr ng i m


Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1. C s lý lu n
2.1.1. M t s khái ni m
2.1.1.1 Khái ni m v môi tr ng
Khái ni m:
Môi tr ng bao g m các y u t t nhiên và v t ch t nhân t o bao quanh
con ng i, có nh h ng n i s ng, s n xu t, s t n t i, phát tri n c a con
ng i và sinh v t. Thành ph n môi tr ng là y u t v t ch t t o thành môi
tr ng nh
t, n c, không khí, âm thanh, ánh sáng, sinh v t, h sinh thái và
các hình thái v t ch t khác (theo kho n 1 và kho n 2 i u 3 c a Lu t B o v
môi tr ng n m 2005).
Môi tr ng t nhiên bao g m các nhân t thiên nhiên nh v t lý, hoá
h c, sinh h c, t n t i ngoài ý mu n c a con ng i, nh ng c ng ít nhi u ch u
tác ng c a con ng i. ó là ánh sáng m t tr i, núi, sông, bi n c , không
khí, ng, th c v t, t, n c... Môi tr ng t nhiên cho ta không khí
th ,
t
xây d ng nhà c a, tr ng cây, ch n nuôi, cung c p cho con ng i các
lo i tài nguyên khoáng s n c n thi t cho s n xu t, tiêu th và là n i ch a
ng, ng hoá các ch t th i, cung c p cho ta c nh p
gi i trí, làm cho
cu c s ng con ng i thêm phong phú.
Môi tr ng theo ngh a r ng là t t c các nhân t t nhiên và xã h i c n
thi t cho s sinh s ng, s n xu t c a con ng i, nh tài nguyên thiên nhiên,
không khí, t, n c, ánh sáng, c nh quan, quan h xã h i...
Môi tr ng theo ngh a h p không xét t i tài nguyên thiên nhiên, mà ch
bao g m các nhân t t nhiên và xã h i tr c ti p liên quan t i ch t l ng cu c
s ng con ng i.
Tóm l i, môi tr ng là t t c nh ng gì có xung quanh ta, cho ta c s
s ng và phát tri n. [1]

Vai trò c a môi tr ng:
Môi tr ng có các vai trò c b n sau:
- Môi tr ng là không gian s ng c a con ng i và các loài sinh v t.


- Môi tr ng là n i cung c p tài nguyên c n thi t cho cu c s ng và ho t
ng s n xu t c a con ng i.
- Môi tr ng là n i ch a ng các ch t ph th i do con ng i t o ra
trong cu c s ng và ho t ng s n xu t c a mình.
- Môi tr ng là n i gi m nh các tác ng có h i c a thiên nhiên t i
con ng i và sinh v t trên trái t.
- Môi tr ng là n i l u tr và cung c p thông tin cho con ng i.
Con ng i luôn c n m t kho ng không gian dành cho nhà , s n xu t
l ng th c và tái t o môi tr ng. Con ng i có th gia t ng không gian s ng
c n thi t cho mình b ng vi c khai thác và chuy n i ch c n ng s d ng c a
các lo i không gian khác nh khai hoang, phá r ng, c i t o các vùng t và
n c m i. Vi c khai thác quá m c không gian và các d ng tài nguyên thiên
nhiên có th làm cho ch t l ng không gian s ng m t i kh n ng t ph c
h i. [1]
2.1.1.2 Khái ni m v ô nhi m môi tr ng
Ô nhi m môi tr ng là tích lu trong môi tr ng các y u t (v t lý, hoá
h c, sinh h c) v t quá tiêu chu n ch t l ng môi tr ng, khi n cho môi
tr ng tr nên c h i i v i con ng i, v t nuôi, cây tr ng. Hay nói cách
khác: Ô nhi m môi tr ng là vi c chuy n các ch t th i ho c n ng l ng ra
môi tr ng n m c có kh n ng gây h i n s c kho con ng i, n s phát
tri n c a sinh v t ho c làm gi m ch t l ng môi tr ng. Các tác nhân ô nhi m
bao g m các ch t th i d ng khí (khí th i), l ng (n c th i), r n (ch t th i
r n) ch a hoá ch t ho c tác nhân v t lý, sinh h c và các d ng n ng l ng nh
nhi t , b c x . [1]
a. Khái ni m ô nhi m môi tr ng khu v c khai thác than

Ô nhi m môi tr ng khu v c khai thác than là s ô nhi m môi tr ng
do quá trình khai thác than gây ra.[1]
b. Khái ni m gi m thi u ô nhi m môi tr ng do vi c khai thác than
Gi m thi u ô nhi m môi tr ng do vi c khai thác than là nh ng vi c
làm tr c ti p hay gián ti p nh m gi m s ô nhi m môi tr ng xu ng gi i h n
cho phép
c quy nh trong tiêu chu n môi tr ng.[1]


2.2. C s pháp lý c a

tài

- Lu t B o v môi tr ng
c Qu c h i n c C ng hòa xã h i ch
ngh a Vi t Nam thông qua ngày 29 tháng 11 n m 2005.
- Lu t Khoáng s n
c Qu c h i n c C ng hòa xã h i ch ngh a
Vi t Nam thông qua ngày 17 tháng 11 n m 2010.
- Lu t S a i, b sung m t s i u c a Lu t Khoáng s n do Qu c h i
n c C ng hòa xã h i ch ngh a Vi t Nam thông qua ngày 14 tháng 06 n m
2005.
- Lu t Tài nguyên n c do Qu c h i n c C ng hòa xã h i ch ngh a
Vi t Nam thông qua ngày 21 tháng 06 n m 2012.
- Ngh nh s 80/2006/N -CP ngày 09 tháng 08 n m 2006 c a chính
ph v vi c quy nh chi ti t và h ng d n thi hành m t s i u c a Lu t B o
v môi tr ng.
- Ngh nh s 21/2008/N -CP ngày 28 tháng 02 n m 2008 c a Chính
ph v S a i b sung m t s i u c a Ngh nh s 80/2006/N -CP ngày
09 tháng 08 n m 2006

- Ngh nh s 117/2009/N -CP ngày0 1 tháng 03 n m 2010 c a Chính
ph v x ph t vi ph m hành chính trong l nh v c b o v môi tr ng.
- QCVN 05:2009/BTNMT: Quy chu n ch t l ng không khí xung quanh
- QCVN 06:2009/BTNMT: Quy chu n ch t c h i trong không khí
xung quanh
- QCVN 40:2011/BTNMT: Quy chu n k thu t qu c gia v n c th i
công nghi p
- QCVN 03:2008: Quy chu n k thu t qu c gia v gi i h n cho phép
c a kim lo i n ng trong t
- QCVN 08:2008: Quy chu n k thu t qu c gia v ch t l ng n c m t
- QCVN 09:2008: Quy chu n k thu t qu c gia v ch t l ng n c ng m
- QCVN 14:2008: Quy chu n k thu t qu c gia v n c th i sinh ho t
2.3. Th c ti n khai thác than Vi t Nam và trên th gi i
2.3.1. Tình hình khai thác than trên th gi i
Theo s li u t ng quan v các ngu n nhiên li u hóa th ch c a (WEC)
H i ng n ng l ng toàn c u n m 2010 tr l ng than á là 860938 Mt, s


l ng ã khai thác là 9739 Mt, theo tính toán c a WEC s n m khai thác than
còn l i v i t c
khai thác hi n nay là 128 n m. Toàn th gi i hi n tiêu th
kho ng 4 t t n than hàng n m, m t s ngành s d ng than làm nguyên li u
u vào nh : s n i n, thép và kim lo i, xi m ng và các lo i ch t t hóa l ng.
Than óng vai trò chính trong s n xu t ra i n (than á và than non), các s n
ph m thép và kim lo i (than c c).
Tr l ng than trên toàn th gi i cao h n g p nhi u l n tr l ng d u
m và khí t. Ng i ta c tính có trên 10 nghìn t t n, trong ó tr l ng có
th khai thác là 3.000 t t n mà 3/4 là than á. Than t p trung ch y u B c
bán c u, trong ó n 4/5 thu c v Trung Qu c (t p trung phía B c và ông
B c), Hoa K (ch y u các bang mi n Tây), LB Nga (vùng Ekibát và

Xibêri), Ucraina (vùng ônbat), CHLB
c, n
, Ôxtrâylia ( hai bang
Quinslan và Niu Xaoên), Ba Lan...
Công nghi p khai thác than xu t hi n t ng i s m và
c phát tri n
t n a sau th k XIX. S n l ng than khai thác
c r t khác nhau gi a các
th i kì, gi a các khu v c và các qu c gia, song nhìn chung, có xu h ng t ng
lên v s l ng tuy t i. M c dù vi c khai thác và s d ng than có th gây
h u qu x u n môi tr ng ( t, n c, không khí...), song nhu c u than
không vì th mà gi m i. Các khu v c và qu c gia khai thác nhi u than u
thu c v các khu v c và qu c gia có tr l ng than l n trên th gi i. S n
l ng than t p trung ch y u khu v c Châu Á- Thái Bình D ng, B c M ,
Nga và m t s n c ông Âu. Các n c s n xu t than hàng u là Trung
Qu c, Hoa K , n
, Ôxtrâylia, Nga, chi m t i 2/3 s n l ng than c a th
gi i. Th tr ng than qu c t m i ch chi m trên 10% s n l ng than khai
thác. Vi c buôn bán than g n ây phát tri n nh thu n l i v giao thông
ng
bi n, song s n l ng than xu t kh u không t ng nhanh, ch dao ng m c
550 n 600 tri u t n/n m. T nhi u n m nay, Ôxtrâylia luôn là n c xu t
kh u than l n nh t th gi i, chi m trên 35% l ng than xu t kh u. Ti p sau là
các n c Trung Qu c, Nam Phi, Hoa K , In ônêxia, Côlômbia, Cana a, Nga,
Ba Lan... Các n c công nghi p phát tri n nh Nh t B n, Hàn Qu c, Hà Lan,
Pháp, Italia, Anh... có nhu c u r t l n v than và c ng là các n c nh p kh u
than ch y u. [11]


2.3.2 Th c ti n khai thác than Vi t Nam

Vi t Nam, than có nhi u lo i, tr l ng l n, t p trung ch y u
Qu ng Ninh (90% tr l ng than c n c). Tr l ng than c a n c ta c
ch ng h n 6,6 t t n, trong ó tr l ng có kh n ng khai thác là 3,6 t t n
( ng u
ông Nam Á). S n l ng và xu t kh u than t ng nhanh trong
nh ng n m g n ây.
T i Vi t Nam, tr l ng than kho ng 6 t t n, trong khi t ng tr l ng
than th gi i kho ng 13.000 t t n. Nh ng n m v a qua, Vi t Nam dù v n
th c hi n xu t kh u than ra th gi i, nh ng c ng là qu c gia nh p kh u than
v i s l ng t ng cao.
Khu v c Qu ng Ninh là n i t p trung kho ng 67% tr l ng toàn qu c
và c ng có kh n ng khai thác l n nh t. Lo i than ch y u t i Qu ng Ninh là
than á (than antraxit),
c s d ng r ng rãi trong các ngành công nghi p
i n, xi m ng, phân bón… Tuy nhiên, khu m Qu ng Ninh ã
c khai thác
t th i Pháp thu c, n nay ã trên 100 n m nên nh ng khu m t t nh t tài
nguyên ã b t u ph i khai thác các t ng (m c sâu h n)
T
u n m 2012 tr l i ây trong b i c nh kinh t th gi i bi n ng
r t ph c t p và khó kh n nhi u h n, th ng m i s
, tác ng tiêu c c n n n kinh t ã h i nh p sâu r ng và có
m l n nh n n kinh t . trong n c, vi c th t ch t tài khóa và ti n t
ki m ch l m phát là c n thi t nh ng h qu là c u n i a gi m m nh, hàng
t n kho l n, lãi su t tín d ng t ng cao; doanh nghi p khó ti p c n v n, s n
xu t khó kh n. Theo báo cáo c a TKV trong n m 2013 toàn TKV ã s n xu t
42,3 tri u t n than nguyên khai, gi m 4,1 tri u t n so v i k ho ch u n m;
s n l ng than tiêu th c a TKV t 39 tri u t n, gi m 4 tri u t n so v i k
ho ch u n m và t ng
ng th c hi n trong n m 2012, trong ó than tiêu

th trong n c 27,4 tri u t n, b ng 111% th c hi n n m 2012.
Cùng v i vi c gia t ng v s n l ng khai thác, ngành Than ã th c hi n
t t công tác b o v môi tr ng, v a kh c ph c h u qu c a nhi u n m v
tr c, v a ch
ng áp d ng nhi u bi n pháp tích c c ngành Than v n phát
tri n mà môi tr ng c ng không b xâm ph m [11]


2.4. Ô nhi m môi tr ng do vi c khai thác than
2.4.1 Ô nhi m n c th i
2.4.1.1 Nguyên nhân
Do quá trình bóc d
t á
khai thác than, sàng tuy n than: có các
ch tiêu nh r n l l ng, Crôm, axit (nh axit HCL).
2.4.1.2 Tính ch t
N ng ch t r n l l ng, crôm, axit (nh axit HCl) cao;
Tác h i l n nh t c a nó là gây b i l ng dòng ch y, nh h ng nghiêm tr ng
n s n xu t nông nghi p. M c
ô nhi m ph thu c vào quy mô, trình
công ngh s n xu t.
2.4.1.3 Các ch s ánh giá m c ô nhi m
ánh giá m c
ô nhi m môi tr ng n c, ng i ta a ra các i
l ng sau:
- Nhu c u oxy sinh h c (BOD): Là l ng oxy c n thi t
vi sinh v t
oxy hóa các ch t h u c trong m t kho ng th i gian xác nh và
c ký hi u
b ng BOD,

c tính b ng mg/L. Ch tiêu BOD ph n ánh m c
ô nhi m
h u c c a n c th i. BOD càng l n thì n c th i (ho c n c ngu n) b ô
nhi m càng cao và ng c l i.
- Nhu c u oxy hóa h c (COD): là l ng oxy c n thi t
oxy hoá các
h p ch t hoá h c trong n c bao g m c vô c và h u c
- Ch t dinh d ng:
Khi n c th i ch a nhi u ch t dinh d ng làm cho các th c v t trong
n c phát tri n m nh, gây ô nhi m môi tr ng n c.
- Các ch t c h i:
Ph bi n trong n c bao g m các hóa ch t c h i và kim lo i n ng
nh th y ngân, chì, k m... Các ch t c h i này ch y u phát sinh t n c th i
công nghi p.


ô nhi m cho phép trong
B ng 2.1. M t s gi i h n n ng
n c th i công nghi p
Giá tr C
T
Thông s
nv
T
A
B
0
1 Nhi t
C
40

40
2 pH
6-9
5,5-9
3 Mùi
Không khó Không khó
ch u
ch u
4
m u (Co-Pt pH = 7)
20
70
5 BOD5 (200C)
mg/l
30
50
6 COD
mg/l
50
100
7 Ch t r n l l ng
mg/l
50
100
8 Asen
mg/l
0,05
0,1
9 Thu ngân
mg/l

0,005
0,01
10 Chì
mg/l
0,1
0,5
Ngu n: QCVN 24: 2009/BTNMT
- Theo QCVN 24: 2009 giá tr gi i h n n ng
ch t ô nhi m trong
n c th i công nghi p
c phân thành 2 c p: A, B.
- C t A quy nh giá tr C c a các thông s ô nhi m trong n c
th i công nghi p khi x vào các ngu n ti p nh n là các ngu n n c
c
dùng cho m c ích c p n c sinh ho t;
- C t B quy nh giá tr C c a các thông s ô nhi m trong n c
th i công nghi p khi x vào các ngu n ti p nh n là các ngu n n c không
dùng cho m c ích c p n c sinh ho t;
2.4.2 Ô nhi m không khí
2.4.2.1 Nguyên nhân
- Do quá trình khai thác than t i các m khai thác;
- Do quá trình sàng, tuy n than.
- Do quá trình v n chuy n than.


M than

Khoan n mìn
Lò ch kh u than

B i, khí c h i
(CH4, CO…)

Combai kh u

Than nguyên khai

n nhà máy tuy n
Hình 2.1: S

khai thác m h m lò [10]

2.4.2.2 Tính ch t
- Do quá trình khai than á t i các m khai thác: phát sinh b i và các
khí th i có n ng ô nhi m cao nh SO2, NO2, CO, CO2.
- Do quá trình sàng tuy n than t i các c s : ch y u phát sinh b i có
n ng ô nhi m cao.
- Do quá trình v n chuy n than: phát sinh các khí c h i nh SO2,
NO2, CO, CO2 c a các ph ng ti n v n chuy n th ng xuyên vào ra
v n
chuy n than ra các khu v c c ng, c bi t vi c v n chuy n này i qua khu v c
dân c sinh s ng và s n xu t nông nghi p.


2.4.2.3 Các ch s

ánh giá m c

ô nhi m

B ng 2.2. B ng gi i h n t i a cho phép c a b i và ch t vô c trong khí
th i công nghi p (mg/m3) (QCVN 19 – 2009 – BTNMT)
N ng
C
TT Thông s
(mg/Nm3)
A
B
1 B i t ng
400
200
2 B i ch a silic
50
50
3 Amoniac và các h p ch t amoni
76
50
4 Antimon và h p ch t, tính theo Sb
20
10
5 Asen và các h p ch t, tính theo As
20
10
6 Cadmi và h p ch t, tính theo Cd
20
5
7 Chì và h p ch t, tính theo Pb
10
5
8 Cacbon oxit, CO

1000
1000
9 Clo
32
10
10
ng và h p ch t, tính theo Cu
20
10
11 K m và h p ch t, tính theo Zn
30
30
12 Axit clohydric, HCl
200
50
50
20
13 Flo, HF, ho c các h p ch t vô c c a Flo, tính
theo HF
14 Hydro sunphua, H2S
7,5
7,5
1500
500
15 L u hu nh ioxit, SO2
16 Nit oxit, NOx (tính theo NO2)
1000
850
17 Nit oxit, NOx (c s s n xu t hóa ch t), tính
2000

1000
theo NO2
18 H i H2SO4 ho c SO3, tính theo SO3
100
50
19 H i HNO3 (các ngu n khác), tính theo NO2
1000
500
Giá tr gi i h n c t A áp d ng cho các c s ang ho t ng;
Giá tr gi i h n c t B áp d ng cho t t c các c s xây d ng m i.
2.4.3 Ô nhi m t
2.4.3.1. Nguyên nhân
- N c th i c a quá trình bóc d
t á khai thác than.


- B i b t than phát sinh trong quá trình khai thác, sàng tuy n và v n chuy n.
- Ch t th i r n: than sit b th i.
2.4.3.2. Tính ch t
- N c th i c a quá trình khai thác mang nhi u b t than ch y vào thu
v c làm b i l ng dòng ch y, khi ng m tr c ti p xu ng t làm thay i tính
ch t hóa lý c a t d n n gi m n ng su t cây tr ng.
- B i b t than phát sinh trong quá trình khai thác, sàng tuy n và v n
chuy n ph lên b m t t, làm thay i màu s c c m quan, g p n c b i b t
than s ng m xu ng t, khi ó tính ch t ô nhi m t ng t nh n c th i.
- Ch t th i r n: là nh ng lo i than sít không
ch t l ng bán b lo i
ra s chi m di n tích t s n xu t nông nghi p.
M c ô nhi m ph thu c vào quy mô, trình công ngh s n xu t.
2.4.3.3. Tiêu chu n ánh giá

B ng 2.3. M t s ch tiêu chuyên môn ánh giá môi tr ng t
Thông s

Tên ch t

pHKCL

nv

7209/2002

-

T ng N

T ng N

%

T ng P

T ng P

%

Zn

K m

ppm

200

Mn

Mangan

ppm

50

%

50

Cu

ng

Cl

Clo

ppm

0,29

Cd

Cadmium

ppm

2

%

-

Pts
Pb

Chì

ppm

50

Fe

S t

ppm

0,25

chua

Ngu n:Quy

(mg l/100g

t)

0,55

nh t i Quy t

nh s 22/2006/Q -BTNMT


2.4.4 Ch t th i r n công nghi p
2.4.4.1. Nguyên nhân
Do quá trình khai thác than: l p
than sít không

ch t l

t á ph i bóc d

ng ph i th i ra ngoài môi tr

l y than, các lo i

ng.

Do quá trình sàng tuy n, v n chuy n than ra các c ng bãi:
b t b i than, sau khi hoà v i n
thành ph n

t, nh h

ng

c m a s ng m vào trong

n s n xu t

ó chính là

t làm bi n

i

t nông nghi p.

2.4.4.2. Tính ch t
Than sít s

c t n d ng

nghi n và tr n v i các lo i than t t h n

óng thành than t ong ph c v nhu c u un n u c a ng
Nh ng l

i dân trong vùng.

ng than này hi n nay khá nhi u nên công tác thu gom ch a

trú tr ng. L

ng than này

c lo i th i ra ngoài m t ph n s chi m di n tích

t s n xu t nông nghi p, m
ng m vào trong

c

a trôi s b i l p sông su i,

t, làm bi n

i tính ch t

t.

2.4.4.3. Tiêu chu n qu n lý ch t th i r n
Tiêu chu n qu n lý ch t th i r n khác v i tiêu chu n ch t l
hay ch t l

ng không khí

ch nó không quy

ng n

c

nh gi i h n các ch tiêu tính

ch t c a ch t th i r n, mà là tiêu chu n áp d ng cho các khía c nh c a vi c
qu n lý ch t th i r n, bao g m l u ch a, thu gom, v n chuy n,
r n, c ng nh qu n lý, v n hành, b o d
g m các quy

ng các ph

nh v gi m thi u và tái ch ch t th i.

b ch t th i

ng ti n. Chúng c ng bao


Ph n 3

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

3.1. Ph m vi, i t ng, a i m và th i gian nghiên c u.
3.1.1. i t ng và ph m vi nghiên c u
- i t ng nghiên c u: Môi tr ng t, n c, không khí c a thành ph
Uông Bí
- Ph m vi nghiên c u: Thành ph Uông Bí

3.1.2. a i m và th i gian nghiên c u
- V không gian: Công ty than Uông Bí
- V th i gian: Th c hi n
tài t ngày 05/05/2014
n ngày
05/08/2014.
3.2. N i dung nghiên c u
- i u ki n t nhiên- kinh t - xã h i c a thành ph Uông Bí
+ Tìm hi u v
c i m t nhiên bao g m: c i m a hình, a m o;
khí h u, th i ti t; c i m át ai c a thành ph Uông Bí.
+ Tìm hi u v
c i m kinh t - xã h i bao g m: c i m dân s lao
ng; tình hình phát tri n kinh t c a thành ph .
- Tìm hi u các m than chính trên a bàn, tình hình khai thác than c a
thành ph Uông Bí
+ Tìm hi u v các m than chính trên a bàn thành ph ; ch t l ng, tr
l ng và công ngh khai thác than.
+ Tình hình khai thác than c a thành ph
- Th c tr ng môi tr ng do nh h ng c a vi c khai thác than t i
thành ph Uông Bí
+ Hi n tr ng môi tr ng không khí
+ Hi n tr ng môi tr ng n c
+ Hi n tr ng ch t l ng t và h sinh thái khu v c
- Ý ki n c a ng i dân v nh h ng c a vi c khai thác than n môi
tr ng và s c kh e c a Thành ph
+ Ý ki n c a ng i dân v nh h ng c a khai thác than n môi
tr ng không khí c a thành ph

+ T ng h p ý ki n c a nhân dân
ho t

ng môi tr

ng n

c do

ng khai thác than c a thành ph
+

ng

i v i ch t l

nh h

ng c a ô nhi m môi tr

ng do khai thác than

n s c kh e

i dân trong khu v c
xu t gi i pháp nh m gi m thi u ô nhi m môi tr

-

ng thành ph

Uông Bí
+C nc

xu t các gi i pháp

+ Bi n pháp kh c ph c tình tr ng ô nhi m môi tr

ng do khai thác than

c a thành ph Uông Bí.
3. 3. Ph

ng pháp nghiên c u

Trong quá trình nghiên c u tài chúng tôi s d ng các ph
3.3.1. Ph ng pháp thu th p s li u
3.3.1.1. Thu th p tài li u th c p
ây là ngu n s li u
nghiên c u,
tr

ng pháp sau:

m b o tính hi n th c khách quan cho

tài

c h c viên thu th p t các ngu n qua: Sách, t p chí v môi

ng, các

tài nghiên c u v môi tr

ng, các báo cáo lu n v n c a các h c

viên, nghiên c u sinh…v ÔNMT. S li u t S Tài nguyên và Môi tr

ng ,

S Khoa h c và Công ngh t nh Qu ng Ninh, Phòng Tài nguyên và Môi
tr ng thành ph Uông Bí…..
3.3.1.2. Thu th p s li u s c p
Do
thác than

tài nghiên c u tác

ng c a ô nhi m môi tr

ng do vi c khai

n s n xu t nông nghi p nên s li u th c p không

c yêu c u nghiên c u, vì v y b

áp ng

c thu th p s li u s c p óng vai trò r t

quan tr ng. Quá trình khai thác than nh h

ng t i c h gia ình và c ng

ng nên chúng tôi ti n hành thu th p s li u s c p nh sau:
a.

c p gia ình:

Chúng tôi ti n hành thu th p s li u
ph

c p h ch y u b ng nh ng

ng pháp:
- Ph ng v n theo m u câu h i: B ng câu h i có ch a

dung liên quan

n các ch

v tình tr ng ô nhi m môi tr

ng nh ng n i
ng do khai thác


than trên

a bàn, nh ng thay

do ô nhi m môi tr
c nhi u ng

i v kinh t xã h i, các v n

ng t vi c khia thác than c a

i quan tâm là gì?, tác

a ph

có tính th i s
ng, nh ng v n

ng c a ô nhi m môi tr

ng do khai

thác than nh th nào?, nh ng gi i pháp mà

a ph

ch tình tr ng ô nhi m môi tr

c nh ng gì?, còn nh ng v n

ng ã

t

ng ã áp d ng nh m h n

gì b t c p trong các bi n pháp ó?, mong mu n và

xu t t phía ng

i

dân... ây là nh ng thông tin r t quan tr ng góp ph n làm n i b t n i dung c n
nghiên c u.
b.

c p c ng

ng

c tr ng c a c p này là các thông tin thu

c th

ng mang tính ch t

ki m nghi m và ki m ch ng, t c thông tin này nh m m c ích
các thông tin thu
tin

c

c p c ng

c p h có chính xác hay không?.

ng chúng tôi dùng ph

th c. Hình th c r t phong phú. Ng
ho c ã ngh h u

a ph

i ch ng v i
thu th p thông

ng pháp ph ng v n không chính

i ph ng v n có th là: cán b

ng ch c

ng, ph n ánh c a khách du l ch, các c già, các

cô, bác nông dân...t t c nh m làm t ng thêm s phong phú v s li u c ng
nh tính h p d n cho

tài.

i u tra bao nhiêu h dân
khai thác than

n n ng su t nông nghi p,

S m u c th

c phân cho m i

B ng 3.1: S l
it

làm rõ tác

n s c kh e c ng
it

Nông dân

v m c

ng dân c , …

ng nh sau:
S l

ng

30
ng

T ng
3.3.2. Ph ng pháp phân tích, x lý s li u
3.3.2.1. Ph ng pháp th ng kê mô t

Là ph

30
60

ng pháp dùng các ch tiêu t ng h p ph n ánh nh ng

c a môi tr

ng do

ng m u ti n hành i u tra

ng ph ng v n

Công nhân, c ng

ng c a ô nhi m môi tr

ng và s ô nhi m.

c tr ng