Quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Trung học phổ thông Việt Đức, thành phố Hà Nội (tt)

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị Quyết 29-NQ/TW ngày 04/01/2013 của Ban Chấp hành TW
Đảng khóa XI khẳng định “chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu
trang bị kiến thức sang phát triển năng lực và phẩm chất người học”. Nghị
quyết Hội nghị TW8 khóa XI cũng nhấn mạnh “phương pháp dạy học và
học theo hướng hiện đại, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo và vận
dụng kiến thức, kỹ năng của người học, khắc phục lối truyền thụ áp đặt
một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy và cách học, cách nghĩ,
khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri
thức, kỹ năng phát triển năng lực…”.Môn Ngữ văn ở trường Trung học
phổ thông có vai trò, vị trí ý nghĩa rất quan trọng, nó không chỉ là môn thi
bắt buộc trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông quốc gia mà nó còn
góp phần vào việc phát triển nhân cách, năng lực giao tiếp ứng xử trong
cuộc sống, giáo dục quan điểm, tư tưởng, tình cảm cho học sinh.
Ở trường Trung học phổ thông Việt Đức, thành phố Hà Nội, môn
Ngữ văn luôn được coi trọng và được quan tâm đặc biệt của Ban Giám
hiệu, từ công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên môn Ngữ văn đến công tác
điều hành, kiểm tra, đánh giá việc giảng dạy môn Ngữ văn của giáo viên
và việc học tập môn Ngữ văn của học sinh.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện chương trình, cán bộ quản lý,
giáo viên và học sinh đã gặp không ít những khó khăn đặc biệt với bộ môn
Ngữ văn. Hiện nay, lối truyền thụ một chiều từ thầy đến trò vẫn còn tồn tại
ở nhiều bậc học, cấp học. Trường Trung học Phổ thông Việt Đức cũng
không ngoại lệ. Các hoạt động tự học của học sinh như: tự tìm hiểu kiến
thức, tự thao tác thực hành, tự phát hiện và giải quyết vấn đề không được
giáo viên chú trọng trong quá trình dạy học. Do đó tính tích cực, chủ động
và sáng tạo của học sinh chưa được phát huy. Học sinh thường ỷ lại vào
thầy cô, gia đình dẫn đến trạng thái thờ ơ trong học tập, rèn luyện và các
hoạt động khác. Mặc dù, đội ngũ giáo viên được bồi dưỡng, đào tạo
thường xuyên về đổi mới hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng

lực học sinh song việc vận dụng còn hạn chế, chưa hiệu quả. Bên cạnh đó
công tác quản lý hoạt động dạy học của nhà trường còn nặng tính hình
thức. Vấn đề đặt ra là cần phải có biện pháp quản lý hoạt động dạy học
môn ngữ văn thế nào để vừa đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình, vừa
phù hợp đặc trưng môn học, giúp cho học sinh có năng lực giao tiếp, ứng
xử trong cuộc sống. Đã đến lúc, hoạt động dạy học môn Ngữ văn THPT
cần được nghiêm túc nhìn nhận, đánh giá và quản lý trên tinh thần đổi
mới, để môn Ngữ văn thực sự trở về với phần hồn sâu thẳm trong mỗi con
1


người: “Cái kì diệu của văn học chính là ở chỗ với sức mạnh riêng của
mình văn học thức tỉnh lương tâm mỗi con người… người đọc hiểu nỗi
cảm thương đưa đến một sự thanh lọc, một sự tự nhận thức, một sự thức
tỉnh bên trong mỗi con người” [6,70]
Xuất phát từ lý do nêu trên tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy
học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường
Trung học phổ thông Việt Đức, thành phố Hà Nội” với hy vọng góp
phần nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý dạy học môn Ngữ văn, đáp ứng
yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng về quản lý hoạt động dạy
học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh, đề xuất biện
pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng
lực cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn của nhà
trường.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học
sinh ở trường trung học phổ thông.

3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn ngữ văn theo hướng phát
triển năng lực học sinh ở trường Trung học phổ thông Việt Đức, thành phố
Hà Nội.
4. Giả thuyết khoa học
Hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học môn ngữ văn ở
trường trung học phổ thông Việt Đức thành phố Hà Nội đã đạt được kết
qủa nhất định, song chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục. Nếu đề
xuất và áp dụng đồng bộ các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn
Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh, phù hợp với đặc thù,
thực tiễn của trường Trung học phổ thông Việt Đức sẽ góp phần phát triển
năng lực học tập của học sinh, nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục
của nhà trường.
5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
5.1. Giới hạn nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ
văn theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Trung học phổ thông
Việt Đức, thành phố Hà nội.
5.2. Phạm vi nghiên cứu
- Địa bàn nghiên cứu: trường Trung học phổ thông Việt Đức, Hà nội.
2


- Đối tượng khảo sát: Cán bộ quản lý: 03 giám hiệu, tổ trưởng
chuyên môn: 6, giáo viên: 97 và học sinh: 1927 ở trường THPT Việt Đức,
Hà Nội.
- Thời gian nghiên cứu: từ năm học: 2016-2017
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn
Ngữ Văn theo hướng phát triển năng lực học sinh trường Trung học phổ

thông.
6.2. Khảo sát phân tích thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn
Ngữ Văn ở trường Trung học phổ thông Việt Đức, Hà Nội.
6.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ
Văn theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Trung học phổ
thông Việt Đức, Hà nội.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1.Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
7.2.Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và
phụ lục, nội dung chính luận văn được trình bày trong 3 chương.
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn
theo hướng phát triển năng lực học sinh trung học phổ thông.
Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo
hướng phát triển năng lực học sinh ở Trường trung học phổ thông Việt
Đức, thành phố Hà Nội.
Chương 3. Các biện phápquản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn
theo hướng phát triển năng lực học sinh ở Trường trung học phổ thông
Việt Đức, thành phố Hà Nội.

3


CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
VĂN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề

Cuối thế kỷ 20 với báo cáo của UNESCO khẳng đinh: giáo dục đóng
vai trò chủ chốt trong sự phát triển liên tục của cá nhân và xã hội.
Thế kỷ 21, mục tiêu giáo dục của Úc là thúc đẩy sự công bằng xã hội
và tính ưu tú, chuẩn bị để mọi thanh niên thành những người học thành
công, tự tin, sáng tạo…
Ở Việt Nam có nhiều nhà nghiên cứu về giáo dục song ít có công
trình nghiên cứu đi sâu vào các biện pháp QLHĐDH các môn KHXH
trong đó có môn văn.
1.2. Một số khái niệm có liên quan đến đề tài
1.2.1. Quản lý
Quản lý là sự tác động có chủ đích, phù hợp với quy luật khách quan
của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý thông qua kế hoạch hóa, tổ
chức, chỉ đạo, kiểm tra để nhằm đạt đến những mục tiêu nhất định.
1.2.2. Phát triển năng lực học sinh
Phát triển năng lực học sinh là quá trình phát hiện, bồi dưỡng làm
chuyển hóa hoặc tăng trưởng những khả năng vốn có của người học thành
năng lực mới của bản thân họ, phù hợp với mục tiêu giáo dục của nhà
trường.
1.2.3. Dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh
Hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh là cách
thức tổ chức các buổi học nhằm tác động vào những khả năng vốn có của
người học làm cho các khả năng đó được phát triển hoàn toàn thành năng
lực cá nhân phù hợp với mục tiêu giáo dục ở nhà trường Trung học phổ
thông.
1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực học
sinh
Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh
các trường Trung học phổ thông là hệ thống những tác động có mục đích,
có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhà trường tới hoạt động
dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh nhằm tổ chức, điều khiển

các hoạt động đó phối hợp thống nhất với nhau cùng hướng vào phát triển
năng lực cá nhân của học sinh phù hơp mục tiêu giáo dục của nhà trường.
4


1.2.5 Quản lý hoạt động dạy học môn ngữ văn theo hướng phát
triển năng lực học sinh
Quản lý hoạt động dạy học là quản lý các thành tố của quá trình dạy
học, quản lý việc vận hành của quá trình một cách có kế hoạch, có tổ chức,
có điều khiển, điều chỉnh nhằm đạt đến xác định mục tiêu căn cứ vào các
khái niệm quản lý dạy học, dạy học phát triển năng lực học sinh, có thể
xác định việc quản lý hoạt động dạy học môn ngữ văn theo hướng phát
triển năng lực học sinh là quá trình tác động của người cán bộ quản lý tới
hoạt động dạy học để việc dạy học không chỉ là quá trình truyền thụ tri
thức mà là quá trình tác động để phát triển năng lực người học, sau quá
trình dạy học người học biết vận dụng tri thức, kỹ năng, thái độ đã học vào
giải quyết được các nhiệm vụ trong thực tiễn.
1.3. Nội dung dạy học môn Ngữ văn ở trường trung học phổ thông
1.3.1. Mục tiêu giáo dục trung học phổ thông
“Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất,
hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng
khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo
dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối
sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến
thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học
tập suốt đời” [30, tr.29].
1.3.2. Mục tiêu môn Ngữ văn ở trường trung học phổ thông
1.3.3. Đặc điểm dạy học môn ngữ văn
1.4. Quản lý dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học
sinh

1.4.1. Mục đích quản lý
Nhằm đảm bảo các yếu tố về mục tiêu chất lượng dạy học môn ngữ
văn theo yêu cầu của chương trình THPT.
Hướng tới phát triển nawng lực học ngữ văn cho học sinh THPT.
1.4.2. Nội dung quản lý
1.4.2.1. Xây dựng kế hoạch dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát
triển năng lực học sinh
1.4.2.2. Tổ chức thực hiện hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo
hướng phát triển năng lực học sinh
1.4.2.3. Chỉ đạo giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, hình thức
dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh
1.4.2.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo
hướng phát triển năng lực học sinh
5


1.4.2.5. Quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn của giáo viên theo
hướng phát triển năng lực học sinh
1.4.2.6. Quản lý hoạt động học tập môn Ngữ văn của học sinh theo
hướng phát triển năng lực
1.4.2.7. Quản lý thiết bị dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển
năng lực học sinh
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ
văn theo hướng phát triển năng lực của học sinh
1.5.1. Nhóm các yếu tố chủ quan.
1.5.1.1. Năng lực, phẩm chất của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên.
1.5.1.2. Chất lượng đội ngũ giáo viên Ngữ văn:
1.5.1.3. Trình độ và năng lực học sinh:
1.5.1.4. Điều kiện cơ sở vật chất:
1.5.2. Yếu tố khách quan

- Chủ trương của Đảng và Nhà nước, chính sách của ngành.
- Sự quan tâm chăm lo của cấp chính quyền địa phương.
- Sự phát triển của kinh tế xã hội đã làm thay đổi nhận thức của
người dân về giáo dục.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
Quản lý hoạt động dạy học là những tác động có tổ chức, có định
hướng của chủ thể quản lý vào hoạt động dạy học được tiến hành bởi giáo
viên, học sinh và sự hỗ trợ của các lực lượng giáo dục khác nhằm thực
hiện mục tiêu, nhiệm vụ dạy, trong đó chủ thể quản lý hoạt động dạy học
là Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên môn.
Trong quản lý hoạt động dạy học nhằm phát triển năng lực học sinh,
người quản lý cần phải bắt đầu từ việc nâng cao nhận thức và trình độ cho
đội ngũ cán bộ, giáo viên, xây dựng và triển khai kế hoạch hoạt động một
cách khoa học, hợp lý. Phối hợp chặt chẽ việc quản lý các tổ chuyên môn,
từng giáo viên, các đoàn thể trong nhà trường cũng như các Ban đại diện
cha mẹ học sinh, thực hiện tốt các chức năng quản lý, kích thích động viên
cán bộ giáo viên làm việc mang hết khả năng và lòng nhiệt tình cống hiến
cho tập thể.

6


CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VIỆT ĐỨC, HÀ NỘI
2.1. Khái quát về trường trung học Phổ thông Việt Đức, Hà Nội
2.1.1. Lịch sử hình thành và quá trình phát triển, cơ sở vật chất của
nhà trường
2.1.2. Cơ cấu tổ chức, bộ máy

2.1.3. Quy mô phát triển giáo dục của nhà trường qua các năm
2.2. Khái quát về hoạt động khảo sát thực trạng
2.2.1. Đối tượng khảo sát
2.2.2. Nội dung khảo sát
2.2.3. Phương pháp khảo sát
2.3. Thực trạng dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực
học sinh ở trường trung học Phổ thông Việt Đức, Hà Nội
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học
sinh vềhoạt động dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực
học sinh
Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng về tính bắt buộc
phải thực hiện dạy học môn ngữ văn theo hướng phát triển năng lực HS. Tuy
nhiên vẫn còn một số lượng không nhỏ HS không hiểu, không biết.
2.3.2. Thực trạng đổi mới phương pháp dạy học và hình thức tổ
chức dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh
Việc sử dụng các PPDH vào để phát triển năng lực người học vẫn
còn hạn chế trong nhà trường, các thầy cô chỉ tập trung ôn tập kỹ năng làm
bài tập để sao cho các kì thi đạt kết quả cao nên các kỹ năng khác trong
cuộc sống các em còn rất thờ ơ.
2.3.3. Thực trạng sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học môn Ngữ
văn theo hướng phát triển năng lực của học sinh
Số đông GV nhà trường chưa tích cực trong việc sử dụng phương tiện
dạy học. Đây là điểm yếu của nhà trường. Vì vậy cần phải có biện pháp để
thay đổi tình trạng này vì nó là yếu tố quan trọng trong dạy học phát triển
năng lực học sinh.
2.3.4. Thực trạng về hoạt động học tập môn Ngữ văn của học sinh
theo hướng phát triển năng lực
a.Về mục tiêu và động cơ học tập của học sinh
b. Việc trang bị cho học sinh các phương pháp học tập tích cực
7

2.3.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Ngữ văn
của học sinh theo hướng phát triển năng lực
Việc sử dụng hình thức KT-ĐG theo hướng phát triển năng lực HS
chưa thường xuyên. Một số hình thức KT hầu như chưa sử dụng như KTĐG năng lực của từng cá nhân học sinh chiếm tỉ lệ 100% chưa thực hiện.
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo
hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học phổ thông Việt
Đức, thành phố Hà Nội
2.4.1. Xây dựng kế hoạch dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát
triển năng lực học sinh
Bảng 2.12. Thực trạng xây dựng kế hoạch dạy học môn Ngữ văn theo
hướng phát triển năng lực học sinh
Mức độ thực hiện
Thường Thỉnh
Không
TT
Nội dung
xuyên thoảng bao giờ
SL % SL % SL
%
Xây dựng kế hoạch của tổ Ngữ
văn về bồi dường nâng cao hiệu
1
30 41,1 33 45,2 10 13,7
quả dạy học phát triển năng lực
học sinh.
Xây dựng kế hoạch của tổ Ngữ
văn về nâng cao kiến thức Công
2

41 56,1 18 24,6 14 19,3
nghệ thông tin và sử dụng PTDH
nhằm phát triển năng lực HS.
Xây dựng kế hoạch sinh hoạt
3 chuyên môn của giáo viên Ngữ 30 41,1 29 39,7 14 19,2
văn theo nghiên cứu bài học.
Kế hoạch tổ chức học tập kinh
nghiệm, trao đổi chuyên môn, hội
4 thảo chuyên đề về đổi mới dạy 17 23,0 26 36,0 30 41,0
học môn Ngữ văn theo hướng
phát triển năng lực học sinh.
Kế hoạch của giáo viên môn
5 Ngữ văn về dạy học phát triển 41 56,1 18 24,6 14 19,3
năng lực học sinh.
6

Kế hoạch kiểm tra, báo cáo định 44 60,3 16 21,9 13
kỳ của nhà trường về dạy học
nhóm Ngữ văn theo hướng phát
8

18,8


TT

Mức độ thực hiện
Thường Thỉnh
Không
xuyên thoảng bao giờ

SL % SL % SL
%

Nội dung
triển năng lực học sinh.

Nhận xét
Khảo sát 97 cán bộ quản lý và giáo viên cho thấy việc xây dựng kế
hoạch dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh bước
đầu đã bao quát được các nội dung thực hiện song thực tế khi triển khai
còn những hạn chế nhất định.
2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động dạy học môn Ngữ
văn theo hướng phát triển năng lực học sinh
Bảng 2.13. Thực trạng quản lý tổ chức thực hiện hoạt động dạy học
môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh
TT

1
2
3
4
5
6

Mức độ thực hiện
Thường Thỉnh Không
xuyên thoảng bao giờ
SL % SL % SL %

Nội dung

Tổ chức tập huấn về cách dạy học
phát triển năng lực cho toàn thể
giáo viên
Tổ chức tập huấn về cách đánh giá
năng lực
Tổ chức giáo viên đi dự giờ dạy
học phát triển năng lực học sinh
của tổ khác, trường khác
Tổ chức dạy học và đánh giá theo
hướng phát triển năng lực học sinh
Tổ chức các buổi sinh hoạt bàn về
dạy học phát triển năng lực
Tổ chức hội thảo toàn trường về dạy
học phát triển năng lực

0

0

0

0

73 100

0

0

0

0

73 100

0

0

0

0

73 100

0

0

9

12

64 88

0

0

0

0

73 100

0

0

0

0

73 100

Nhận xét
Bảng 2.13 cho thấy việc tổ chức tập huấn về cách dạy học phát triển
năng lực cho giáo viên môn Ngữ văn ở thời điểm hiện tại vẫn chưa thực
9


hiện lần nào. Ngoài ra việc tổ chức tập huấn về cách đánh giá năng lực,
hay việc cử giáo viên đi học tập kinh nghiệm dạy học phát triển năng lực
của trường bạn.

10


2.4.3. Thực trạng chỉ đạo hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo
hướng phát triển năng lực học sinh

Ban Giám hiệu đã thường xuyên quan tâm và chỉ đạo tốt việc chỉ đạo
giáo viên môn Ngữ văn hướng dẫn học sinh cách tự học, cách tự nghiên
cứu tài liệu có tỷ lệ thường xuyên là 59% chỉ đạo giáo viên môn Ngữ văn
thường xuyên KT-ĐG học sinh bằng nhiều hình thức khác nhau, mặt khác
hiệu trưởng nhà trường chỉ đạo giáo viên môn Ngữ văn đánh giá năng lực
học sinh trong tiết học và sau tiết học có tỷ lệ thường xuyên được đánh giá
là 57,7%. Tăng cường hướng dẫn học sinh cách học, chủ động tiếp thu
kiến thức thông qua bài giảng trên lớp, thông qua sách, báo, internet…
2.4.4. Thực trạng kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học môn Ngữ
văn theo hướng phát triển năng lực học sinh
Bảng 2.15. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn
Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh

TT

1
2

3

4

5
6

Nội dung kiểm tra, đánh giá
KTĐG tiến độ, chất lượng triển
khai nhiệm vụ dạy học phát triển
năng lực của toàn trường
KTĐG tiến độ, chất lượng triển

khai nhiệm vụ dạy học phát triển
năng lực của tổ Ngữ văn.
KTĐG cơ sở vật chất, thiết bị
phục vụ dạy học môn Ngữ văn
theo hướng phát triển năng lực
học sinh.
KTĐG việc thiết kế nội dung dạy
học môn Ngữ văn liên môn hay
tích hợp theo hướng phát triển
năng lực học sinh.
KTĐG việc thiết kế chương trình
dạy học môn Ngữ văn theo hướng
phát triển năng lực
KTĐG việc tổ chức dạy học môn
Ngữ văn theo hướng phát triển
năng lực.
11

Mức độ thực hiện
Thườn Thỉnh Không
g xuyên thoảng bao giờ
SL % SL % SL %
8

11

11

15

54

74

9

12 13

18

51

70

0

0

12

16

61

84

0

0

0

0

73 100

0

0

0

0

73 100

0

0

14

19

59

81


TT

Nội dung kiểm tra, đánh giá

Mức độ thực hiện
Thườn Thỉnh Không
g xuyên thoảng bao giờ
SL % SL % SL %

KTĐG việc đánh giá năng lực
7 học sinh của giáo viên môn Ngữ 0
văn.
8 KTĐG năng lực của học sinh.
0

0

14

19

59

81

0

0

0

73 100

Nhận xét
Khảo sát trên tổng 97 giáo viên trong nhà trường về việc kiểm tra,
đánh giá hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực
học sinh cho thấy: Phần lớn ý kiến cho rằng Ban lãnh đạo nhà trường chưa
khi nào KT-ĐG tiến độ, chất lượng triển khai nhiệm vụ dạy học phát triển
năng lực của tổ Ngữ văn nên hiệu quả của việc dạy học môn Ngữ văn theo
hướng phát triển năng lực học sinh chưa cao.
2.4.5. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo
hướng phát triển năng lực học sinh
Thực tế việc bồi dưỡng giáo viên dạy môn Ngữ văn theo hướng phát
triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng chỉ dựa trên kế hoạch chỉ đạo của
Sở Giáo dục và Đào tạo: cử giáo viên đi học các lớp thay sách học Nghị
quyết Đại hội Đảng, các lớp chuyên đề bồi dưỡng thường xuyên theo kế
hoạch của Sở; Hiệu trưởng chưa chú ý đến những biện pháp cụ thể góp
phần nâng cao trình độ của giáo viên dạy Ngữ văn, phần lớn chỉ dừng lại ở
việc thực hiện những chỉ đạo của ngành
2.4.6. Thực trạng quản lý hoạt động học tập môn Ngữ văn của
học sinh theo hướng phát triển năng lực
Các hoạt động dạy và học được Hiệu trưởng quản lý đồng đều
nhưng chưa có nội dung quản lý nào vượt trội, các nội dung khảo sát có tỷ
lệ đánh giá tính thường xuyên tương đối đều khoảng 17%. Nhưng có
69,3% đánh giá việc xây dựng những quy định cụ thể về nề nếp học tập
trên lớp và việc tự học của học sinh. Có 56,4% đánh giá việc bồi dưỡng
các phương pháp học tập tích cực.
2.4.7. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, phương tiện dạy học môn
Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh
Bảng 2.18. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, phương tiện dạy
học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh

12


TT

1
2
3
4
5

Mức độ thực hiện
Thường Thỉnh Không
Nội dung kiểm tra, đánh giá
xuyên thoảng bao giờ
SL % SL % SL %
Quản lý kế hoạch sử dụng đồ
dùng, PTDH theo hướng phát
14 19,2 16 21,9 43 58,9
triển năng lực học sinh
Quản lý kế hoạch đăng kí mượn
đồ dùng, PTDH theo hướng phát 10 13,7 29 39,7 34 46,6
triển năng lực học sinh
Quản lý việc, trả sách của giáo
0 0 23 31,5 50 68,5
viên môn Toán ở thư viện
Quản lý thư viện, CSVC và các
PTDH theo hướng phát triển
23 31,5 27 37,0 23 31,5
năng lực học sinh

Quản lý việc tự làm đồ dùng học
0 0 3 4,1 70 95,9
tập của giáo viên và học sinh

Nhận xét
Nội dung quản lý kế hoạch đăng kí mượn đồ dùng, phương tiện dạy
học theo hướng phát triển năng lực học sinh có 50% phiếu đánh giá chưa
bao giờ thực hiện và nội dung quản lý kế hoạch sử dụng đồ dùng, phương
tiện dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh có 61% phiếu đánh
gái chưa bao giờ thực hiện.
2.5. Thực trạng những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động
dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh
2.6. Đánh giá chung về quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn
theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học phổ thông
Việt Đức
2.6.1. Thuận lợi
2.6.2. Khó khăn
2.6.3. Nguyên nhân
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
13


CBQL đã bắt đầu thực hiện cải tiến đổi mới quản lý để nâng cao chất
lượng giáo dục nói chung và chất lượng dạy học môn Ngữ văn theo hướng
phát triển năng lực học sinh. Giáo viên môn Ngữ văn cũng đã thực hiện
việc đổi mới PPDH theo hướng phát triển năng lực học sinh, tuy nhiên
những hoạt động như sử dụng PPDHvà hình thức tổ chức dạy học môn
Ngữ văn nhằm phát triển năng lực học sinh, thiết kế bài giảng tích hợp,
dạy học phân hóa,… còn chưa thường xuyên và chưa đồng đều, chỉ có một
số ít giáo viên thực hiện và chủ yếu thực hiện ở những đợt thao giảng hoặc

thi giáo viên giỏi. Các hoạt động đổi mới đó chưa tạo thành phong trào thi
đua, nhiệm vụ cấp bách trong nhà trường.
Từ cơ sở lý luận và thực trạng trên, tác giả đưa ra “Biện pháp quản
lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học
sinh ở trường THPT Việt Đức, thành phố Hà Nội”.

14


CHƯƠNG 3
BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VIỆT ĐỨC,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
3.1. Những nguyên tắc đề xuất các biện pháp
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lí
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống
3.1.3.Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa
3.1.4.Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
3.2. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn
theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung học phổ thông
Việt Đức, thành phố Hà Nội
3.2.1. Bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho giáo viên dạy học môn
Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học sinh
a. Mục tiêu biện pháp
Giúp giáo viên dạy môn Ngữ văn nhận thức đúng vị trí, sức mạnh
riêng của môn văn cũng như những yêu cầu của việc đổi mới PPDH văn
hiện nay.
b. Nội dung biện pháp

Bồi dưỡng giáo viên biết phát huy khả năng tự học của học sinh.
Khuyến khích học sinh tự học qua hệ thống bài tập tăng dần độ khó, qua
hình thức thi thơ, viết bài về những tấm gương học tập phối hợp với việc
quản lý kế hoạch tự học của học sinh qua việc đánh giá điểm chuyên cần
thiết nghĩ là việc làm cần thiết.
c. Cách thực hiện biện pháp
- Bồi dưỡng thông qua các lớp tập huấn do Bộ, Sở Giáo dục và Đào
tạo tổ chức định kỳ nhằm giúp giáo viên luôn cập nhật những thông tin,
kiến thức chuyên môn mới nhất.
- Bồi dưỡng thông qua sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn.
- Bồi dưỡng thông qua tự học, tự nghiên cứu tài liệu của giáo viên, tổ
trưởng tổ chuyên môn.
d. Điều kiện thực hiện biện pháp
- Nhà trường cần xây dựng kế hoạch, chương trình, nội dung bồi
dưỡng nhận thức cho giáo viên môn Ngữ văn về năng lực dạy học.
- Phổ biến tuyên truyền về công tác bồi dưỡng năng lực dạy học cho
giáo viên, yêu cầu giáo viên môn Ngữ văn cần phải tự giác thường xuyên
15


nâng cao tay nghề, nghiệp vụ và cập nhật những kiến thức, phương pháp
hiện đại tiên tiến nhất.
3.2.2. Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn theo hướng
phát triển năng lực học sinh
a. Mục tiêu biện pháp
Nhằm đổi mới cách học của học sinh, làm cho học sinh được suy
nghĩ nhiều hơn, hành động nhiều hơn, hợp tác học tập với nhau nhiều hơn,
bày tỏ ý kiến của mình nhiều hơn. Trực tiếp nâng cao chất lượng dạy học
theo hướng phát triển năng lực học sinh.
b. Nội dung biện pháp

Nâng cao nhận thức về nguyên tắc dạy học theo đặc trưng bộ môn.
Phổ biến, trang bị cho giáo viên các kiến thức cơ bản về phương pháp dạy
học mới – phát huy năng lực, chủ thể của học sinh.
c. Cách thực hiện biện pháp
* Bước 1: Bước chuẩn bị
* Bước 2: Tổ chức chỉ đạo điểm
* Bước 3: Chỉ đạo phát triển đại trà, kiểm tra, đánh giá.
d. Điều kiện thực hiện biện pháp
- Hiệu trưởng phải nắm được cơ bản nội dung, cách thức thực hiện
các phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh và là
người đi tiên phong trong đổi mới phương pháp dạy học.
- Đội ngũ giáo viên môn Ngữ văn phải có ý chí vươn lên, tiếp cận
nhanh trong việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng
lực học sinh.
- Có đầy đủ các phương tiện dạy học, điều kiện và các trang thiết bị
dạy học để đội ngũ giáo viên môn Ngữ văn thực hiện đổi mới phương
pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh.
3.2.3. Chỉ đạo theo dõi thực hiện kế hoạch dạy học môn Ngữ văn
theo hướng phát triển năng lực học sinh
a. Mục tiêu biện pháp
Nâng cao hiệu quả quản lý của nhà trường trong việc thực hiện kế
hoạch dạy học của giáo viên và tổ chuyên môn. Giúp hiệu trưởng chỉ đạo
các hoạt động dạy học môn Ngữ văn đúng hướng đồng thời giúp giáo viên
biết công việc cần phải hoàn thành trong năm học, đề ra hướng phấn đấu
cụ thể.
b. Nội dung biện pháp
- Quản lý kế hoạch giảng dạy của mỗi giáo viên trên tinh thần nhiệm
vụ, nội dung, phương pháp giảng dạy, thời gian phân bổ cho từng bài, từng
phần mục đã được cụ thể hóa.
16

- Quản lý việc xây dựng và thực hiện thời khóa biểu: Kế hoạch dạy
học của giáo viên được cụ thể hóa một phần qua thời khóa biểu – một công
cụ quản lý tiện ích.
- Quản lý việc xây dựng, thực hiện kế hoạch tổ chuyên môn: Căn cứ
vào mục tiêu, kế hoạch của nhà trường, tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch
cụ thể.
c. Cách thực hiện biện pháp
- Nhà trường nên tổ chức các buổi học tập văn bản chỉ thị, hướng dẫn
thực hiện nhiệm vụ năm học của Bộ, Sở nhằm xác định nội dung trọng
tâm, phương pháp dạy học hướng phát triển năng lực học sinh theo tinh
thần đổi mới đúng với nguyên tắc dạy học Văn học, lựa chọn phương tiện,
tài liệu hỗ trợ quá trình giảng dạy. Tổ chức hội thảo chuyên môn, bàn bạc,
thống nhất lên kế hoạch cho ban cơ bản D và ban cơ bản A. Động viên,
khuyến khích giáo viên đăng ký các danh hiệu thi đua và chỉ tiêu phấn đấu
năm học.
d. Điều kiện thực hiện biện pháp
- Những nội dung mới bổ sung hoặc điều chỉnh trong chương trình
giảng dạy.
- Phân công giảng dạy hợp lý, ổn định đối với mỗi năm học, tránh
làm xáo trộn, thay đổi giáo viên làm ảnh hưởng tới kế hoạch dạy học bộ
môn Ngữ văn của giáo viên.
- Hiệu trưởng chỉ đạo kịp thời thời khóa biểu hợp lý, khoa học, đảm
bảo quyền lợi học tập của học sinh và đúng thời khóa biểu quản lý giảng
dạy hàng ngày qua đó nắm bắt việc thực hiện chương trình giảng dạy của
giáo viên.
3.2.4. Chỉ đạo xây dựng nề nếp chuyên môn theo hướng phát triển
năng lực học sinh
a. Mục tiêu biện pháp

Chỉ đạo xây dựng nề nếp dạy học môn Văn theo hướng phát triển
năng lực học sinh góp phần đảm bảo mục tiêu giáo dục của môn Văn trong
trường trung học phổ thông đồng thời phát huy ý thức trách nhiệm của
thầy và trò hướng tới “tiếng tơ đàn thánh thiện” trong tâm linh mỗi con
người.
b. Nội dung biện pháp
* Chỉ đạo xây dựng nề nếp dạy
* Chỉ đạo xây dựng nề nếp học
c. Cách thức hiện biện pháp
- Tổ chức học tập, quán triệt tới từng giáo viên, học sinh các nội quy,
quy chế về dạy học.
17


- Phát động các phong trào thi đua dạy tốt, học tốt, thực hiện nghiêm
nội quy trường học, nề nếp dạy học.
- Khắc phục hiện tượng vi phạm quy chế thi, kiểm tra. Những trường
có điều kiện vật chất, có thể lắp đặt mạng lưới camera tại các phòng học.
- Tăng cường kiểm tra việc soạn bài, học bài, đọc trước tác phẩm của
học sinh.
d.Điều kiện thực hiện biện pháp
Hiệu trưởng chỉ đạo tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch tổ chuyên
môn, kế hoạch phải chi tiết, chú trọng đến công tác sinh hoạt tổ, nhóm
chuyên môn theo các nội dung dạy học theo hướng phát triển năng lực học
sinh và được Hiệu trưởng phê duyệt, lưu giữ tại trường và phổ biến tới tất
cả giáo viên.
3.2.5. Quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học môn Ngữ văn của
giáo viên theo hướng phát triển năng lực học sinh
a. Mục tiêu biện pháp
Việc sử dụng thiết bị dạy học đòi hỏi bản thân giáo viên tự học tập,

bồi dưỡng, sử dụng các kỹ năng, sưu tầm tài liệu phục vụ cho quá trình
soạn bài trên Point. Thiết bị dạy học gián tiếp nâng cao trình độ giáo viên,
nâng cao hiệu suất giờ giảng,tạo điều kiện hoàn thành vai trò, sứ mệnh của
nhà trường.
b. Nội dung biện pháp
Cần thay đổi căn bản quan niệm về thiết bị dạy học của giáo viên Ngữ văn.
Bên cạnh phấn, bảng, có thể sử dụng các thiết bị nghe nhìn, thiết bị trình
chiếu...
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học, góp phần đổi
mới phương pháp dạy học.
c. Cách thực hiện biện pháp
- Cán bộ quản lý nhà trường cần nắm vững tinh thần chỉ đạo của Bộ
Giáo dục và Đào tạo về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học.
- Đối chiếu danh mục thiết bị dạy học tối thiểu để lập danh mục thiết
bị dạy học cần thiết cho từng chuyên môn của nhà trường, xây dựng kế
hoạch mua sắm và đăng ký với Sở Giáo dục và Đào tạo mua bổ sung thiết
bị sao cho phù hợp với nhu cầu thực tế.
- Chỉ đạo tổ trưởng chuyên môn xây dựng kế hoạch và tổ chức thực
hiện. Gắn việc sử dụng thiết bị dạy học với tiêu chí đánh giá giờ giảng,
tiêu chí thi đua.
d. Điều kiện thực hiện biện pháp
Cán bộ quản lý và giáo viên phải có nhận thức sâu sắc về tầm quan
trọng của công nghệ thông tin trong nhà trường, có trình độ tin học cơ bản
18