Quản lý hoạt động dạy học ở Trường Đại học Lao động Xã hội theo hướng phát triển năng lực cho sinh viên (Luận văn thạc sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
----------

NGUYỄN DUY KHÁNH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG - XÃ HỘI
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO SINH VIÊN

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN MINH ĐỨC

HÀ NỘI - 2017


i

LỜI CẢM ƠN
Tác giả trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Học viện Quản lý
giáo dục, Phòng Sau Đại học - Học viện Quản lý giáo dục; Thầy hướng
dẫn khoa học PGS.TS. Nguyễn Minh Đức cùng các nhà khoa học, các
thầy giáo, cơ giáo đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn cho tác giả trong suốt
quá trình học tập.
Tác giả trân trọng bày tỏ lòng biết ơn Ban lãnh đạo và các giảng
viên, sinh viên trường Đại học Lao động - Xã hội đã tạo điều kiện thuận
lợi, cung cấp số liệu, tư liệu và đóng góp nhiều ý kiến cho tơi trong q

trình nghiên cứu.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng chắc chắn bản Luận văn khơng thể
tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý của các
thầy giáo, cơ giáo và các bạn đồng nghiệp.
Trân trọng cảm ơn !
Hà Nội, tháng 6 năm 2017
Tác giả

Nguyễn Duy Khánh


ii

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, luận văn tốt nghiệp này là cơng trình nghiên cứu
của bản thân. Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung
thực, không trùng lặp với các đề tài khác và chưa từng được cơng bố dưới
bất cứ hình thức nào và các thơng tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ
rõ nguồn gốc.
Hà Nội, tháng 6 năm 2017
Tác giả luận văn

Nguyễn Duy Khánh


iii

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. i
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... ii

MỤC LỤC ................................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... vi
DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................... vii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ .......................................................................................... viii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG XÃ HỘI THEO HƯỚNG PHÁT
TRIỂN NĂNG LỰC CHO SINH VIÊN ..................................................................5
1.1. Tổng quan về nghiên cứu vấn đề ..................................................................5
1.1.1. Trên thế giới ...............................................................................................5
1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................................5
1.2. Một số khái niệm cơ bản ................................................................................7
1.2.1. Quản lý .......................................................................................................7
1.2.2. Quản lý giáo dục ........................................................................................8
1.2.3. Quản lý nhà trường ..................................................................................10
1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực
sinh viên ............................................................................................................11
1.2.5. Năng lực và phát triển năng lực của sinh viên .........................................13
1.3. Quản lý dạy học ở trường Đại học theo hướng phát triển năng lực
của sinh viên. ........................................................................................................21
1.3.1. Quản lý thực hiện chương trình đào tạo theo định hướng phát triển
năng lực sinh viên ..............................................................................................21
1.3.2. Quản lý hoạt động dạy học của giảng viên theo định hướng phát
triển năng lực cho sinh viên ...............................................................................26
1.3.3. Quản lý việc đổi mới phương pháp dạy học tạo theo định hướng
phát triển năng lực sinh viên ..............................................................................28
1.3.4. Quản lý xây dựng, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất thiết bị dạy học .....31
1.3.5. Quản lý việc phối hợp giữa nhà trường với các cơ sở sản xuất và cơ
sở điều trị trong việc đánh giá kết quả học tập của sinh viên tạo theo định
hướng phát triển năng lực sinh viên ..................................................................33

1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học theo định
hướng phát triển năng lực người học ................................................................38
1.4.1. Các yếu tổ chủ quan .................................................................................38
1.4.2. Các yếu tố khách quan .............................................................................38
Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................40


iv
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG XÃ HỘI THEO HƯỚNG PHÁT
TRIỂN NĂNG LỰC CHO SINH VIÊN ................................................................41
2.1. Khái quát về trường Đại học Lao động - Xã hội .......................................41
2.1.1. Vài nét về trường Đại học Lao động - Xã hội .........................................41
2.1.2. Khái quát khoa Chỉnh hình- Đại học Lao động Xã hội ...........................43
2.2. Tổ chức hoạt động khảo sát và nghiên cứu thực trạng .............................46
2.2.1. Mục đích khảo sát ....................................................................................46
2.2.2. Đối tượng khảo sát ...................................................................................47
2.2.3. Nội dung khảo sát ....................................................................................47
2.2.4. Phương pháp và kĩ thuật tiến hành ..........................................................48
2.3. Thực trạng về hoạt động dạy học ở trường Đại học Lao động- Xã hội .......48
2.3.1. Nhận thức của giảng viên và sinh viên về chương trình đào tạo theo
định hướng phát triển năng lực sinh viên ..........................................................48
2.3.2. Thực trạng hoạt động dạy học ở trường Đại học Lao động- Xã hội .......49
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trường Đại học Lao động Xã hội theo hướng phát triển năng lực cho sinh viên ......................................55
2.4.1. Nhận thức về sự cần thiết quản lý hoạt động dạy học ở trường Đại
học Lao động - Xã hội theo hướng phát triển năng lực cho sinh viên ..............55
2.4.2. Thực trạng việc thực hiện mục tiêu và xây dựng kế hoạch giảng dạy
theo định hướng phát triển năng lực sinh viên ..................................................56
2.4.3. Quản lý việc thực hiện chương trình nội dung giảng dạy theo định
hướng phát triển năng lực sinh viên ..................................................................57

2.4.4. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển
năng lực sinh viên ..............................................................................................59
2.4.5. Quản lý sử dụng phương tiện và các điều kiện hỗ trợ dạy học theo
định hướng phát triển năng lực sinh viên ..........................................................60
2.4.6. Quản lý phối hợp giữa nhà trường với các cơ sở sản xuất và cơ sở
điều trị trong việc đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo định hướng
phát triển năng lực sinh viên ..............................................................................62
2.5. Đánh giá chung về thực trạng .....................................................................63
2.5.1. Ưu điểm ...................................................................................................63
2.5.2. Nhược điểm .............................................................................................64
2.5.3. Nguyên nhân ............................................................................................65
Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................67
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG XÃ HỘI THEO HƯỚNG PHÁT
TRIỂN NĂNG LỰC CHO SINH VIÊN ................................................................68
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ...............................................................68
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học..........................................................68


v
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả, thực tiễn ..........................................68
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .............................................................68
3.1.4. Đảm bảo mơi trường học tập tích cực, cởi mở, hợp tác ..........................69
3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát
triển năng lực cho sinh viên. ...............................................................................69
3.2.1. Tổ chức học tập nâng cao nhận thức của cán bộ giảng viên về tầm
quan trọng của quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển
năng lực cho sinh viên. ......................................................................................70
3.2.2. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng và tự bồi dưỡng nâng cao
trình độ chuyên môn, năng lực sư phạm cho đội ngũ giảng viên đáp ứng

dạy học theo định hướng phát triển năng lực sinh viên. ....................................72
3.2.3. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường với đơn vị sử dụng lao động
và cơ sở điều trị để đổi mới mục tiêu, nội dung, phát triển chương trình
đào tạo theo hướng gắn với ngành nghề mà đơn vị sử dụng lao động cần. ......75
3.2.4. Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng
lực cho sinh viên ................................................................................................80
3.2.5. Phối hợp với các đơn vị sử dụng lao động và các cơ sở điều trị
trong việc đổi mới đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo định hướng
phát triển năng lực sinh viên. .............................................................................83
3.2.6 Tạo việc làm cho sinh viên sau đào tạo ....................................................85
3.2.7. Tăng cường chỉ đạo sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục
vụ dạy học phát triển năng lực sinh viên ...........................................................87
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .................................................................89
3.4. Tổ chức đánh giá kết quả nghiên cứu bằng phương pháp chuyên gia ........90
3.4.1. Mục đích, qui mơ, thành phần .................................................................90
3.4.2. Nội dung đánh giá ....................................................................................90
3.4.3. Kĩ thuật thực hiện ....................................................................................91
3.4.4. Kết quả đánh giá ......................................................................................91
Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................95
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .........................................................................96
1. Kết luận .............................................................................................................96
2. Khuyến nghị ......................................................................................................97
DANH MỤC TÀI LIỆU TAM KHẢO ..................................................................98
PHỤ LỤC


vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CBQL

: Cán bộ quản lý

CHLB

: Cộng hòa liên bang

CSVC - TBDH

: Cơ sở vật chất- thiết bị dạy học

CNH-HĐH

: Cơng nghiệp hóa - Hiện đại hóa

GD&ĐT

: Giáo dục và Đào tạo

GV - SV

: Giảng viên- Sinh viên

KTCH

: Kĩ Thuật chỉnh hình

PPDH

: Phương pháp dạy học

ISPO

: Hiệp hội chân tay giả và nẹp chỉnh hình quốc tế

NLSV

: Năng lực sinh viên

WHO

: Tổ chức Y tế thế giới


vii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.

Thực trạng nhận thức của GV-SV về chương trình đào tạo theo
định hướng phát triển năng lực sinh viên trường Đại học Lao
động- Xã hội ........................................................................................48

Bảng 2.2.

Tổng hợp ý kiến đánh giá về thực trạng thực hiện nội dung
chương trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực sinh
viên ......................................................................................................49

Bảng 2.3.

Thực trạng bồi dưỡng và tự bồi dưỡng trình độ chun mơn của
giảng viên theo định hướng phát triển năng lực sinh viên ..................51

Bảng 2.4.

Đánh giá hoạt động tổ chuyên môn nhằm nâng cao hoạt động
dạy học theo định hướng phát triển năng lực sinh viên ......................52

Bảng 2.5.

Đánh giá thực trạng đổi mới phương pháp dạy học theo định
hướng phát triển năng lực sinh viên tại trường Đại học Lao
động- Xã hội ........................................................................................53

Bảng 2.6.

Kết quả khảo sát nhận thức sự cần thiết quản lý hoạt động dạy
học của CBQL và giảng viên trường Đại học Lao động- Xã hội
theo hướng phát triển năng lực cho sinh viên .....................................55

Bảng 2.7.

Thực trạng việc thực hiện mục tiêu và xây dựng kế hoạch giảng
dạy theo định hướng phát triển năng lực sinh viên tại trường Đại
học Lao động - Xã hội .........................................................................56

Bảng 2.8.

Thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình nội dung giảng
dạy theo định hướng phát triển năng lực sinh viên tại Đại học
Lao động- Xã hội.................................................................................58

Bảng 2.9.

Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp dạy học theo định
hướng phát triển năng lực sinh viên ....................................................59

Bảng 2.10.

Thực trạng quản lý sử dụng phương tiện và các điều kiện hỗ trợ
dạy học theo định hướng phát triển năng lực sinh viên ......................61


viii
Bảng 2.11

Thực trạng quản lý phối hợp giữa nhà trường với các cơ sở sản
xuất và cơ sở điều trị trong việc đánh giá kết quả học tập của
sinh viên theo định hướng phát triển năng lực sinh viên ....................62

Bảng 3.1.

Đánh giá tính cần thiết của các biện pháp quản lý ..............................92

Bảng 3.2.

Đánh giá tính khả thi của các biện pháp quản lý.................................93

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Mối tương quan giữa mức độ cần thiết và tính khả thi của
các biện pháp .....................................................................................94


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục thế kỷ XXI diễn ra trong bối cảnh thế giới có những biến đổi
sâu sắc. Để tiếp tục nâng cao nguồn nhân lực, văn kiện Đại hội Đảng cộng sản
Việt Nam lần thứ XI tiếp tục chỉ rõ: “Phát triển, nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những yếu tố
quyết định sự phát triển nhanh, bền vững của đất nước. Phát triển giáo dục là
quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, tồn diện nền giáo dục Việt Nam theo
hướng chuẩn hố, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá và hội nhập quốc tế.
Trong đó, đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, đổi mới
cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ và cán bộ quản lý là khâu then
chốt. Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo
đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành”
Xem xét nhu cầu lớn về kỹ thuật viên chỉnh hình có trình độ ở Việt Nam,
Năm 1994, Cộng hịa liên bang Đức đang giúp đỡ thơng qua một chương trình
tài trợ của chính phủ về "Hợp tác kỹ thuật" (GTZ). Một hiệp định song phương
giữa hai chính phủ đã dẫn đến việc thành lập Trung tâm đào tạo kỹ thuật viên
chỉnh hình tại Hà Nội để đáp ứng các nhu cầu về đào tạo.
Nhìn lại chặng đường gần 14 năm thầy và trị khoa Kỹ thuật chỉnh hình
đã đi qua với những thành tựu đạt được cho thấy sự nổ lực rất lớn của đội ngũ
quản lý, cán bộ, giảng viên trong Khoa. Từ một một khoa còn non trẻ về tất cả
mọi mặt, qua q trình khơng ngừng phấn đấu của tập thể can bộ và nhân viên,
Khoa đã tạo được bản sắc riêng và khẳng định vị trí của mình trong Trường.

Bắt đầu với một đội ngũ giảng viên nước ngồi đến từ CHLB Đức gồm
có 03 chun khoa cấp I thực hiện trực tiếp công tác giảng dạy. Cơng tác trợ
giảng (chun khoa cấp II) do phía cán bộ trong nước đảm nhận, phần lớn đội
ngũ giảng viên trong nước mới tốt nghiệp, non trẻ về tuổi đời, tuổi nghề.
Trong những năm qua, chất lượng giáo dục cho sinh viên của Đại học
Lao động- xã hội nói chung và Khoa Chỉnh hình nói riêng đã đạt được nhiều


2

thành tựu nhất định. Để đạt được kết quả đó, cơng tác quản lý nói chung và
cơng tác quản lý Hoạt động dạy học nói riêng đã được các cấp quản lý của
nhà trường tập trung đổi mới và hiệu quả quản lý ngày càng được nâng cao.
Bên cạnh những thành tựu đạt được đó, thì vẫn cịn những hạn chế trong công
tác quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực người học.
Công tác quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực người học
cũng có những ưu điểm, nhược điểm riêng, rất cần được nghiên cứu kĩ lưỡng
để tìm ra những đột phá trong cơng tác này. Chính vì vậy, tơi đã chọn đề tài:
“Quản lý hoạt động dạy học ở Trường Đại học Lao động - Xã hội theo
hướng phát triển năng lực cho sinh viên”. Từ đó đề xuất được một số biện
pháp quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng cho sinh viên tại
trường Đại học Lao động- Xã hội.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu việc quản lý hoạt động dạy học ở Trường Đại học Lao
động - Xã hội theo hướng phát triển năng lực cho sinh viên. Từ đó đề xuất các
biện pháp quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục cho
sinh viên ở Trường Đại học Lao động -Xã hội.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học ở trường Đại học theo định hướng phát triển năng

lực cho sinh viên.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học ở Trường Đại học Lao động - Xã hội theo
định hướng phát triển năng lực cho sinh viên.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu vận dụng hợp lý những biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở
Trường Đại học Lao động - Xã hội theo hướng phát triển năng lực cho sinh
viên, do tác giả đề xuất thì chất lượng của sinh viên sẽ được bảo đảm, đáp ứng
yêu cầu đổi mới giáo dục trong gian đoạn hiện nay.


3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận quản lý hoạt động dạy học tại trường Đại
học theo hướng phát triển năng lực cho sinh viên.
5.2. Phân tích đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở Trường
Đại học Lao động - Xã hội theo hướng phát triển năng lực cho sinh viên.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở Trường Đại
học Lao động - Xã hội theo hướng phát triển năng lực cho sinh viên.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.
Đề tài tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở
Trường Đại học Lao động -Xã hội theo hướng phát triển năng lực cho sinh
viên trong 3 năm học gần đây ( năm 2014-2015 đên năm học 2016-2017)
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu các văn kiện,
nghị quyết của Đảng, các văn bản quy định của Nhà nước, ngành giáo dục và
đào tạo, các tài liệu khoa học có liên quan đến đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
7.2.1. Phương pháp quan sát.

Để tiếp cận và xem xét các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở
Trường Đại học Lao động - Xã hội theo hướng phát triển năng lực cho sinh
viên. Mục đích chính của việc sử dụng phương pháp này là tìm hiểu về thực
trạng hoạt động dạy học ở Trường Đại học Lao động - Xã hội theo hướng
phát triển năng lực cho sinh viên. Ngoài ra qua phương pháp này, tác giả có
thể khẳng định kết quả định tính của việc kiểm chứng các biện pháp quản lý
do mình đề xuất.
7.2.2 Phương pháp điều tra.
Là việc xây dựng hệ thống câu hỏi điều tra theo những nguyên tắc và nội
dung chủ định của tôi. Phương pháp này được sử dụng với mục đích chủ yếu là
thu thập các số liệu về công tác quản lý quản lý hoạt động dạy học ở Trường Đại
học Lao động - Xã hội theo hướng phát triển năng lực cho sinh viên


4

7.2.3 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục.
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm là phương pháp kết hợp lý luận với
thực tiễn, đem lý luận để phân tích thực tiễn, từ phân tích thực tiễn rút ra lý
luận. Phương pháp này được sử dụng với mục đích đánh giá, tổng kết công
tác quản lý hoạt động dạy học ở Trường Đại học Lao động - Xã hội theo
hướng phát triển năng lực cho sinh viên
7.2.4. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia.
Được thể hiện bằng việc tổ chức các hội thảo với các chuyên gia (các
cán bộ quản lý, các Trưởng khoa, Trưởng Bộ mơn, các giảng viên) có nhiều
kinh nghiệm ở Trường Đại học Lao động - Xã hội. Phương pháp này được sử
dụng với mục đích là tìm hiểu mức độ tán thành của các chuyên gia về các
biện pháp dự kiến đề xuất và mức độ vận dụng các biện pháp đó vào hoạt
động dạy học theo hướng phát triển năng lực cho sinh viên. Ngoài ra, phương
pháp này cịn dùng để xem xét tính hợp lý và tính khả thi của các giải pháp

quản lý được bổ sung sau khi hoàn chỉnh các biện pháp dự kiến ban đầu.
7.3. Nhóm phương pháp bổ trợ: thống kê toán học để xử lý số liệu.
Sử dụng phương pháp thống kê trong nghiên cứu giáo dục, với mục
đích xử lý các kết quả điều tra, phân tích kết quả nghiên cứu, đồng thời để
đánh giá mức độ tin cậy của phương pháp điều tra.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham
khảo, nội dung chính của luận văn được trình bày theo 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở Trường Đại
học theo hướng phát triển năng lực cho sinh viên.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở Trường Đại học
Lao động - Xã hội theo hướng phát triển năng lực cho sinh viên.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở Trường Đại học
Lao động - Xã hội theo hướng phát triển năng lực cho sinh viên.


5

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
CHO SINH VIÊN
1.1. Tổng quan về nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Trên thế giới
P.V. Zimin, M.I.Korđakôp, N.I.Saxerđôtôp đi sâu nghiên cứu lãnh đạo
công tác giảng dạy, giáo dục trong nhà trường và xem đây là khâu then chốt
trong hoạt động quản lý của Hiệu trưởng.
V.A.Xukhomlinxki còn chỉ rõ tầm quan trọng của việc tổ chức dự giờ
và phân tích sư phạm bài dạy. Ông đã chỉ ra thực trạng yếu kém của việc phân
tích sư phạm bài dạy cho dù hoạt động dự giờ và góp ý với giáo viên sau giờ

dự của nhà quản lý diễn ra thường xuyên. Từ đó ơng đã đưa ra nhiều cách
phân tích sư phạm bài dạy cho giáo viên. [27].
Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, chủ nghĩa Mác - Lênin với những tác
phẩm kinh điển đã định hướng cho hoạt động giáo dục. Trên cơ sở lí luận của
chủ nghĩa Mác - Lênin, nhiều nhà khoa học của Liên Xô cũ đã có được những
thành tựu khoa học đáng trân trọng về quản lý giáo dục và quản lý dạy học.
[6]. Rõ ràng trên thực tế và trong lý luận, nhiều tác giả của nhiều nước trên
thế giới rất quan tâm nghiên cứu hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy
học để tìm ra những biện pháp quản lý hữu hiệu góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục.
1.1.2. Ở Việt Nam
Chương trình đào tạo thạc sỹ quản lý giáo dục cũng có nhiều luận văn
của một số tác giả đã nghiên cứu trực tiếp về quản lý hoạt động dạy học như:
Tác giả Nguyễn Thanh Hà nghiên cứu về các biện pháp cải tiến quản
l‎ý hoạt động dạy học ở Học viện kỹ thuật Mật Mã, tác giả đã nghiên cứu thực


6

trạng công tác dạy học và quản l‎ý hoạt động dạy học. Trên cơ sở l‎ý luận và
thực tiễn, tác giả đã đề xuất các biện pháp quản l‎ý hoạt động dạy cho đội ngũ
giảng viên, hoạt động học cho sinh viên và các biện pháp quản l‎ý các hoạt
động hỗ trợ dạy học nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của học viện[11].
Tác giả Nguyễn Hải Thanh nghiên cứu về Biện pháp quản l‎ý hoạt động
dạy học nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tại trường Đại học Điện Lực. Trên
cơ sở nghiên cứu l‎ý luận và thực tiễn, tác giả đã đề xuất 4 nhóm biện pháp
nhằm quản l‎ý hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tại trường
Đại học Điện Lực[25].
Gần đây, có nhiều cơng trình nghiên cứu về khoa học quản lý của các
nhà nghiên cứu, các nhà khoa học, giảng viên đại học…viết dưới dạng giáo

trình, sách tham khảo, phổ biến kinh nghiệm… đã được cơng bố, đó là các tác
giả: Phạm Thành Nghị, Đặng Bá Lăm, Đặng Hữu Đạo, Nguyễn Tiến Dũng,
Nguyễn Chân, Nguyễn Bá Dương, Bùi Trọng Tuân, Nguyễn Đình Am,
Nguyễn Quốc Chí…các cơng trình nghiên cứu trên đã giải quyết được những
vấn đề lư luận cơ bản về khoa học quản lư như: Khái niệm quản lý, bản chất
của hoạt động quản lý, các thành phần cấu trúc, các giai đoạn của hoạt động
quản lý đồng thời chỉ ra các phương pháp và nghệ thuật quản lý. Tuy nhiên,
những thành tựu đó cũng chỉ dừng lại ở mức độ lý luận là chủ yếu hoặc được
triển khai ứng dụng nhiều trong sản suất, kinh doanh.
Như vậy vấn đề nâng cao chất lượng dạy học từ lâu đã được các nhà
nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm. Xã hội càng phát triển thì vấn đề
này càng được quan tâm nhiều hơn, đặc biệt là của các nhà nghiên cứu giáo
dục, ý kiến của các nhà nghiên cứu có thể khác nhau nhưng điểm chung mà ta
thấy trong các công trình nghiên cứu của họ là: Khẳng định vai trị quan trọng
của công tác quản lý trong việc nâng cao chất lượng dạy và học ở các cấp học.


7

Tóm lại, có rất nhiều tác giả trên thế giới cũng như Việt Nam đã nghiên
cứu và đưa ra nhiều biện pháp quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường.
Có nhiều luận văn thạc sỹ quan tâm tới đề tài biện pháp quản lý hoạt động
dạy học trong nhà trường với nhiều cách tiếp cận về vấn đề quản lý khác
nhau, ở những địa phương khác nhau với phạm vi rộng hẹp khác nhau. Tuy
nhiên cho đến nay vẫn chưa có đề tài nào đi sâu nghiên cứu về các biện pháp
quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho sinh viên
trường Đại học Lao động- Xã hội thì đề tài này là hồn toàn mới mẻ.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Theo Các Mác, "Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung

nào tiến hành trên quy mơ tương đối lớn thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ
đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng
chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận
động của những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều
khiển lấy mình, cịn một dàn nhạc thì cần có nhạc trưởng” [7]
Quản lý là thiết kế một môi trường mà trong đó con người cùng làm việc với
nhau trong các nhóm có thể hồn thành mục tiêu [12].
Quản lý là thiết kế duy trì một mơi trường mà trong đó các cá nhân làm việc
với nhau trong các nhóm có thể hoàn thành các nhiệm vụ và các mục tiêu đã
định [22].
Quản lý là hoạt động được thực hiện nhằm bảo đảm sự hồn thành
cơng việc qua những nỗ lực của người khác; Quản lý là phối hợp có hiệu quả
các hoạt động của những người cộng sự khác trong cùng một tổ chức; Quản lý
là hoạt động thiết yếu đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt mục
đích chung của cả nhóm; Quản lý là điều khiển con người và sự vật nhằm đạt
được mục tiêu đã định trước.


8

Khái niệm quản lý có nhiều cách diễn đạt dưới các góc độ khác nhau.
Hiện nay đa số các nhà nghiên cứu đã thống nhất khái niệm sau: "Quản lý là
q trình tác động có chủ định, hướng đích của chủ thể quản lý lên đối tượng
quản lý nhằm tạo ra các hoạt động hướng tới đạt mục đích chung của tổ chức
dưới sự tác động của môi trường"[28, 12].
1.2.2. Quản lý giáo dục
* Khái niệm
Quản lý giáo dục là hoạt động tự giác của chủ thể quản lý nhằm huy
động, tổ chức, điều phối, điều chỉnh, giám sát một cách có hiệu quả các nguồn
lực giáo dục (nhân lực, vật lực, tài lực) phục vụ cho mục tiêu phát triển giáo

dục, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
* Bản chất của quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là một quá trình diễn ra những tác động quản l‎ý. Q
trình này diễn ra khi có chủ thể quản l‎ý và đối tượng quản l‎ý, khi có thơng tin
hai chiều từ chủ thể quản l‎ý đến đối tượng quản l‎ý và ngược lại, khi chủ thể
quản l‎ý và đối tượng quản l‎ý có khả năng thích nghi.
Quản lý giáo dục nằm trong phạm trù xã hội. Tuy nhiên, quản lý giáo dục
có những đặc trưng riêng:
Quản lý giáo dục thực chất là quản l‎ý hoạt động giáo dục con người.
Do đặc thù riêng của ngành giáo dục, quản l‎ý hoạt động giáo dục con người
có nghĩa là đào tạo con người, dạy cho họ thực hiện vai trò xã hội, những
chức năng, nghĩa vụ, trách nhiệm của họ vì sự phát triển xã hội và bản thân.
Quản lý giáo dục vừa là khoa học vừa là nghệ thuật. Quản lý giáo dục
là một ngành kế hoạch, nhưng chỉ chú ý tới tính khoa học thì dễ rơi vào trạng
thái cứng nhắc, máy móc. Vì vậy trong quản lý giáo dục phải rất chú ý đến
tính nghệ thuật. Chỉ có điều khơng thể lạm dụng tính nghệ thuật mà làm mất đi
định hướng của nhà quản lý giáo dục.


9

Một số nhà nghiên cứu trong nước cũng cố gắng tìm cách định nghĩa
khái niệm này từ góc độ hành chính, kinh tế, giáo dục, điều khiển học, và
thậm chí cả chính trị. Ví dụ theo phân tích của Đặng Thành Hưng (2010) thì
đó là:
- Quản lý là q trình lập kế hoạch, tổ chức của chủ thể quản lý đến tập
thể người lao động nói chung (khách thể quản lý) nhằm thực hiện những mục
tiêu dự kiến.
- Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công
việc của các thành viên thuộc một hệ thống đơn vị và việc sử dụng các nguồn

lực để đạt mục đích đã định.
- Quản lý là sự tác động liên tục, có tổ chức, có định hướng của chủ thể
quản lý (Người quản lý) tới khách thể quản lý (Người bị quản lý), trong một
tổ chức về mặt chính trị, văn hố, kinh tế, xã hội v.v... bằng một hệ thống các
luật lệ chính sách, nguyên tắc, các phương pháp và biện pháp cụ thể... Nhằm
làm cho tổ chức vận hành và đạt mục tiêu của tổ chức...
Nói chung quản lý là một q trình tác động có mục đích hoặc một hoạt
động có tổ chức, có định hướng, có chủ thể và đối tượng v.v... Đó là ý tưởng
căn bản của những định nghĩa quản lý phổ biến hiện nay, nhưng rõ ràng chưa
phải là khái niệm khoa học, mà là quan điểm hay ý kiến cụ thể nói về quản lý.
Trong luận văn này, tác giả sử dụng khái niệm quản lý theo quan niệm
của Đặng Thành Hưng như sau:
Quản lý là một dạng lao động đặc biệt nhằm gây ảnh hưởng, điều
khiển, phối hợp lao động của người khác hoặc của nhiều người khác trong
cùng tổ chức hoặc cùng công việc nhằm thay đổi hành vi và ý thức của họ,
định hướng và tăng hiệu quả lao động của họ, để đạt mục tiêu của tổ chức
hoặc lợi ích của cơng việc cùng sự thỏa mãn của những người tham gia.


10

1.2.3. Quản lý nhà trường
Nhà trường là một thiết chế tổ chức chuyên biệt trong hệ thống tổ chức
xã hội, thực hiện chức năng tái tạo nguồn nhân lực phục vụ cho sự duy trì và
phát triển của xã hội.
Nhà trường là một cơ sở giáo dục, quản lý nhà trường là quản lý cơ sở
giáo dục. Vậy từ 2 cấp độ của quản lý giáo dục thì quản lý nhà trường cũng
được hiểu từ 2 cách tiếp cận khác nhau.
- Thứ nhất: Quản lý nhà trường là hoạt động của các cơ quán, các tổ
chức có trách nhiệm quản lý giáo dục (Phòng GD&ĐT, Sở GD&ĐT, Bộ

GD&ĐT và các cấp chính quyền, đơn vị hành chính từ trung ương đến địa
phương) đối với cơ sở giáo dục (Nhà trường) trong phạm vi địa bàn được
phân cấp quản lý.
- Thứ hai: Quản lý Nhà trường là hoạt động của chủ thể quản lý (Chủ
thể quản lý) là Hiệu trưởng của một cơ sở giáo dục đối với hoạt động giáo dục
dạy và học của cơ sở giáo dục mà họ có trách nhiệm quản lý nhằm đạt mục
tiêu giáo dục đã đề ra.
Nội dung quản lý nhà trường theo nghĩa hẹp có thể hiểu là quản lý tất
cả các hoạt động diễn ra trong nhà trường, đảm bảo đưa chất lượng giáo dục
và đào tạo của nhà trường từ trạng thái này sang trạng thái khác nhằm đạt
được mục tiêu phát triển giáo dục đào tạo. Có nhiều cách tiếp cận khác nhau
khi xác định nội dung quản lý nhà trường. Theo Đặng Thành Hưng [17], nội
dung quản lý nhà trường gồm:
- Quản lý hành chính, tức là nề nếp, thời gian, chế độ làm việc, họp
hành, báo cáo, văn thư, tiếp khách, cơng văn, giấy tờ hành chính v.v…
- Quản lý tài chính và tài sản, bao gồm tiền, trang thiết bị, cơ sở hạ tầng
kĩ thuật, đất đai, cây trồng, thư viện v.v… Nếu là trường sau phổ thơng thì
mảng này cịn có quản lý dịch vụ, kinh doanh, sản xuất.


11

- Quản lý nhân sự, gồm nhân sự giảng dạy (nhà giáo), nhân sự kĩ thuật
và phục vụ (nhân viên, chuyên viên v.v…).
- Quản lý chuyên môn, đây là nội dung quan trọng nhất, gồm quản lý
giảng dạy, quản lý học tập, quản lý sinh hoạt chuyên môn, quản lý thực hiện
các hoạt động giáo dục ngồi mơn học, bồi dưỡng nghề nghiệp nhà giáo v.v..
Nếu là trường sau phổ thơng thì mảng này cịn có quản lý nghiên cứu và phát
triển khoa học-công nghệ.
- Quản lý môi trường, trong đó trọng tâm là quản lý văn hóa nhà trường

và các quan hệ xã hội, các đoàn thể xã hội trong nhà trường. Nếu là trường
sau phổ thơng thì mảng này cịn có quản lý các quan hệ hợp tác quốc tế và
trong nước, các quan hệ liên kết đào tạo, kinh doanh, nghiên cứu.

1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực
sinh viên
Hoạt động dạy học ở mỗi nhà trường giữ vị trí trung tâm, bởi nó chiếm
hầu hết thời gian, khối lượng cơng việc của thầy và trị trong một năm học; nó
làm nền tảng quan trọng để thực hiện thành công mục tiêu giáo dục tồn diện
của nhà trường; đồng thời, nó quyết định kết quả đào tạo của nhà trường.
Hoạt động dạy học còn là hoạt động đặc thù của mỗi nhà trường, nó
được qui định bởi đặc thù lao động sư phạm của người giáo viên. Vì vậy, nó
cũng qui định tính đặc thù của cơng tác quản lý nhà trường nói chung và quản
lý hoạt động dạy học nói riêng.
Người hiệu trưởng phải nhận thức đúng vị trí quan trọng và tính đặc thù
của hoạt động dạy học để có những biện pháp quản lý khoa học, sáng tạo
nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. Công tác quản lý hoạt
động dạy - học giữ vị trí quan trọng trong công tác quản lý nhà trường. Mục
tiêu quản lý chất lượng đào tạo là nền tảng, là cơ sở để nhà quản lý xác định
các mục tiêu quản lý khác trong hệ thống mục tiêu quản lý của nhà trường.