Bài Giảng X Quang Bụng

ThS. Bs. NGUYỄN TUẤN CẢNH


X quang bụng không chuẩn bị
 Chuẩn bị ???
 Có giống phim KUB ???
 Tiêu chuẩn kỹ thuật
 Trình tự đọc phim

 Hình ảnh bình thƣờng
 Hình ảnh bất thƣờng
 Hình ảnh bệnh lý bụng cấp


X quang bụng không chuẩn bị
So sánh BKSS – KUB
(PLAIN ABDOMEN – KIDNEYS, URETERS, BLADDER)
BKSS

Mục đích

KUB

Bất thƣờng ổ bụng: tràn khí Bất thƣờng hệ niệu: vị
ổ bụng, mực nƣớc hơi …
trí, kích thƣớc, sỏi, ...

Chuẩn bị BN Không cần

Làm sạch bụng

Tƣ thế chụp Đứng, nằm nghiêng T

Nằm

Phim đạt

Vòm hoành --> lỗ bịt

Cực trên thận (D11) –
bờ trên xƣơng mu


X quang bụng không chuẩn bị
Tiêu chuẩn kỹ thuật
1. Định khu


Vòm hoành đến lỗ bịt



Phần mềm thành ngực 2 bên

2. Tƣ thế: Cột sống thẳng, giữa phim
 Nằm hay đứng

 Ngực thẳng: liềm hơi dƣới hoành, ↑↓ đáy phổi
 Bụng nằm nghiêng (T) với tia // mặt bàn

3. Tia

X quang bụng không chuẩn bị
Giải phẫu và các hình ảnh bình thƣờng
1. Tạng rỗng
2. Tạng đặc

3. Đƣờng mỡ
4. Đóng vôi ổ bụng
5. Xƣơng


X quang bụng không chuẩn bị
Giải phẫu và các hình ảnh bình thƣờng
1. DẠ DÀY
2. RUỘT NON
3. ĐẠI TRÀNG

4. GAN
5. LÁCH (+/-)
6. THẬN
7. ĐÓNG VÔI BÌNH THƢỜNG

8. CÁC ĐƢỜNG MỠ


X quang bụng không chuẩn bị
Giải phẫu và các hình ảnh bình thƣờng
 Các tạng rỗng
 Dạ dày: mực nƣớc hơi tƣ thế đứng

 Ruột non: trung tâm, d < 3 cm, nếp niêm mạc < 3 mm
 Đại tràng: ngoại biên


Kích thƣớc rất khác nhau, d < 5 cm



Có thể thấy nếp niêm mạc



Thƣờng không có hình mực nước – hơi sau ĐT góc P

 Bàng quang: bóng mờ trên x. mu


X quang bụng không chuẩn bị
Giải phẫu và các hình ảnh bình thƣờng
 Các tạng đặc
 Gan: mờ đồng nhất dƣới hoành (P)




Gan lớn: đẩy thấp các quai ruột
Gan teo: ĐT góc (P) cao

 Lách: bình thƣờng không thấy
 Thận: hố thận





Thận (T) cực trên ngang D12, cao hơn thận (P) # 2 cm
Chiều cao thận # 12 cm, # 3 đốt sống
Trục thận // bờ ngoài cơ thắt lƣng (psoas)


X quang bụng không chuẩn bị
Giải phẫu và các hình ảnh bình thƣờng
 Các đóng vôi bình thƣờng
 Động mạch lách: ngƣời già
 Tĩnh mạch vùng chậu

 Hạch mạc treo, sụn sƣờn

 Các đƣờng mỡ
 Cạnh phúc mục

 Cạnh cơ thắt lưng (psoas)
 Trên bàng quang


X quang bụng không chuẩn bị
Giải phẫu và các hình ảnh bình thƣờng

Lách to

Ruột non

X quang bụng không chuẩn bị
Giải phẫu và các hình ảnh bình thƣờng
Đóng vôi đm chủ
Gan
Thận
Đƣờng
mỡ cạnh
phúc mạc
Đƣờng
mỡ cạnh
cơ thắt
lƣng

Dạ dày


X quang bụng không chuẩn bị
Giải phẫu và các hình ảnh bình thƣờng
Đóng vôi sụn sƣờn

Vôi hóa TM vùng chậu
(phlebolith)


HÌNH ẢNH BẤT THƢỜNG TRÊN PHIM
 Mức dịch (Fluid levels)
 Các quai ruột dãn (chứa khí hoặc dịch)

 Các quai ruột bị đẩy (do u ...)
 Bóng khí bất thƣờng
 Khí tự do (free gas)
 Khí sau phúc mạc
 Khí đƣờng mật, TM cửa, thành ruột, áp -xe, thoát vị
 Khí ở thành bụng


HÌNH ẢNH BẤT THƢỜNG TRÊN PHIM
 Đóng vôi bất thƣờng
 Sỏi phân: ruột thừa, ruột già, túi thừa Meckel's

 Các đƣờng mỡ (bị đẩy, mờ, xóa)
 Dịch tự do
 Ngực: vòm hoành cao, TD màng phổi, xẹp phổi

 Dãn quai ruột (tắc ruột)
 Khí tự do dƣới hoành
 Xƣơng: di căn, bất thƣờng bẩm sinh


HÌNH ẢNH BẤT THƢỜNG TRÊN PHIM

Liềm hơi
dƣới hoành P

Bóng hơi
dạ dày
dƣới hoành T

HÌNH ẢNH BẤT THƢỜNG TRÊN PHIM
Liềm hơi dƣới
hoành 2 bên

Bóng hơi
dạ dày


HÌNH ẢNH BẤT THƢỜNG TRÊN PHIM
Chuỗi tràng hạt

Mực nƣớc hơi


HÌNH ẢNH BẤT THƢỜNG TRÊN PHIM
Quai ruột non dãn
Mức dịch - khí

Gan lớn đẩy
Các quai ruột


HÌNH ẢNH BẤT THƢỜNG TRÊN PHIM

Dãn 1 quai ruột già

Khí sau PM (quanh thận)

HÌNH ẢNH BẤT THƢỜNG TRÊN PHIM
Khí trong tĩnh mạch cửa

Khí trong đƣờng mật


HÌNH ẢNH BẤT THƢỜNG TRÊN PHIM
Sỏi túi mật

Sỏi thận


HÌNH ẢNH BẤT THƢỜNG TRÊN PHIM
Nang giả tụy đóng vôi

Đóng vôi tụy/ viêm tụy mạn


HÌNH ẢNH BẤT THƢỜNG TRÊN PHIM
Dịch ổ bụng

Đƣờng mỡ cạnh PM
không liên tục/ VPM


HÌNH ẢNH BỆNH LÝ BỤNG CẤP
1. Thủng tạng rỗng: khí tự do ổ bụng
2. Tắc ruột: cơ học, cơ năng, xoắn, lồng ruột
3. Tràn dịch ổ bụng
4. Viêm phúc mạc

5. Áp xe ổ bụng
6. Viêm tụy cấp


HÌNH ẢNH BỆNH LÝ BỤNG CẤP
Tràn khí ổ bụng
 Nguyên nhân
 Tràn khí + viêm PM


Thủng tạng rỗng



Chấn thƣơng, ...

 Tràn khí không viêm PM


Sau phẫu thuật



Thủng không hoàn toàn



Nguyên nhân phụ khoa