Cấp thoát nước và Bảo vệ môi trường

Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
1
Chng 1 H THNG CP NC
I/ Mt s khái nim h thng cp nc
1.H thng dùng nc.
a)Khái nim: H thng cp nc: là t hp nhng công trình có chc nng
thu nc, x lí nc, vn chuyn, u hòa và phân phi nc.
b)Phân loi
• Theo i tng phc v: H thng cp nc ô th, công nghip, nông
nghip, ng st,…
• Theo chc nng phc v: H thng cp nc sinh hot, sn xut, cha
cháy.
• Theo ngun nc: H thng nc ngm, nc mt,…
• Theo nguyên tc làm vic: H thng có áp, không áp t chy,…
i loi h thng có yêu cu, qui mô, tính cht và thành phn công trình có
khác nhau nhng dù phân chia theo cách nào thì s ca nó tu trng cng có
th là 2 loi c bn: s h thng cp nc trc tip (hình1.1) và s h
thông cp nc tun hoàn (hình1.2).
1.Ngun nc.
2.Công trình thu.
3.Trm bm cp I.
4.ng dn nc thô.
5.Trm bm tng áp.
6.ng dn nc thô và
ng tun hoàn.
7.i tng dùng nc
8.Cng dn nc thi.
9.Khu x lí.
10.Cng x nc thi bn.
23

1
4
5
6 8
9
7
Hình 1.1: S h thng cp nc trc tip
1.Ngun nc; 2.Công trình thu; 3.Trm bm cp I; 4.Khu x lí; 5.B cha;
6.Trm bm cp II; 7.H thng dn nc; 8.ài nc; 9.Mng li cp nc.
1
2
3
4
10
9
5
8
7
6
Hình 1.2:  h thng cp nc tun hoàn.
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
2
c)Chn s h thng cp nc: Cn c:
- u kin t nhiên: ngun nc, a hình, khí hu,…
- Yêu cu ca các i tng dùng nc: cn nghiên cu lu lng, cht lng,
tính liên tc, dây chuyn x lí, áp lc, phân phi i tng theo yêu cu cht
ng.
- Kh nng thc thi: cn nghiên cu: khi lng xây dng và thit b k thut,
thi gian, giá thành và qun lí.

2.Tiêu chun dùng nc.
Tiêu chun dùng nc là lng nc trung bình tính cho mt n v tiêu th
trong mt n v thi gian (thng là trong mt ngày) hay cho mt n v sn
phm (lít/ngi/ngày, lít/n v sn phm).
Khi không có các s liu c th thì ta tính nh sau:
- i vi nhà 1-2 tng: 80÷120l/ngi/ngày êm.
- i vi nhà 3-5 tng: 120÷180l/ngi/ngày êm
- Khu du lch, ngh mát, khách sn cao cp ly 120÷180l/nguòi/ngày êm.
Cho phép chênh lch nhau 10÷20%
Mun thit k mt h thng cp nc cn xác nh tng lu lng theo tiêu
chun ca tng nhu cu dùng nc nh sau:
a) c sinh hot.
Tính bình quân u ngi, lít/ngi/ngày êm, theo qui nh trong tiêu
chun cp nc hin hành (bng 1.1) TCXD 33-85.
Tiêu chun này dùng cho các nhu cu n ung sinh hot trong các nhà  ph
thuc vào mc  trang b k thut v sinh trong nhà, u kin khí hu, tp quán
sinh hot và các u kin nh hng khác ca mi a phng.
ng 1.1
Trang b tin nghi trong các ngôi nhà
Tiêu chun dùng
c trung bình
(lít/ngi/ngày
êm)
H s
không iu
hòa gi
(kg)
Loi I. Các nhà bên trong không có h thng
p thoát nc và dng c v sinh. Nc dùng
thng ngày ly t vòi nc công cng ngoài

ph.
Loi II. Các nhà bên trong ch có vòi ly nc
không có dng c v sinh.
Loi III. Các nhà bên trong có h thng cp
thoát nc, có dng c v sinh nhng không
có thit b tm.
Loi IV. Các nhà bên trong có h thng cp
thoát nc, có dng c v sinh và thit b tm
thông thng.
Loi V. Các nhà bên trong có h thng cp
thoát nc, có dng c v sinh, có chu tm và
p thoát nc nóng cc b.
40-60
80-100
120-150
150-200
200-300
2,5-2,0
2-1,8
1,8-1,5
1,7-1,4
1,5-1,3
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
3
b) c công nghip.
 c xác nh trên c s dây chuyn công ngh ca xí nghip do c quan
thit k hay qun lí cp. Tiêu chun dùng nc c tính theo n v sn phm.
Tiêu chun nc dùng cho nhu cu sn xut (bng 1.2):
ng 1.2

Các loi nc n vo
Tiêu chun
cho mt n v
o (m
3
/v o)
Chú
thích
- Nc làm lnh trong nhà máy nhit
n.
- Nc cp ni hi nhà máy nhit
n.
- Nc làm ngui ng ct trong.
- Nc khai thác than.
- Nc làm giàu than.
- Nc vn chuyn than theo máng.
- Nc làm ngui lò luyn than.
- Nc làm ngui lò Máctanh.
- Nc cho xng cán ng.
- Nc cho xng úc thép.
- Nc  xây các loi gch.
- Nc ra si  bêtông.
- Nc ra cát  bêtông.
- Nc phc v 1m
3
bêtông.
- Nc  sn xut các loi gch.
- Nc  sn xut ngói.
1000kW/h
1000kW/h

1 nga/h
1 tn than
1 tn than
1 tn than
1 tn gang
1 tn thép
1 tn
1 tn
1000 viên
1m
3
1m
3
1m
3
1000 viên
1000 viên
160-140
3-5
0,015-0,04
0,2-0,5
0,3-0,7
1,5-3
24-42
13-43
9-25
6-20
0,09-0,21
1-1,5
1,2-1,5

2,2-3,0
0,7-1,0
0,8-1,2
Tr s
nh
dùng
cho
công
sut
nhit
in ln
. B
sung
cho h
thng
tun
hoàn.
Nc cp cho công nghip a phng: Trng hp  phân tán và không tính
 thc , cho phép ly bng 5 ÷10% (theo TCXD 33-85) lng nc n
ng và sinh hot trong ngày dùng nc ti a ca m dân c (bng 1.3)
ng 1.3
Loi phân xng Tiêu chun
(lít/ngi/ca)
 s u hòa gi
(kg)
- Phân xng nóng ta nhit ln
n 20 Kcalo-1m
3
/h.
- Phân xng khác.

35
25
2,5
3,0
c)Nc ti cây, ti ng,…
Tiêu chun dùng nc  ti cây, vn hoa, qung trng, ng ph trong
các ô th thì tùy theo c m mà ta dùng nc. Nói chung có th ly t
0,5÷1l/m
2
din tích c ti.
d)Nc dùng trong các nhà công cng.
Tiêu chun dùng nc c ly theo qui nh cho tng loi (TCXD 33-85)
e)Nc rò r ca mng li phân phi
Lng nc này không có tiêu chun c th, tùy theo tình trng ca mng
i mà có th ly t 5÷10% tng công sut ca h thng. Thc t lng nc rò
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
4
 có khi lên ti 15÷20%
f)Nc dùng trong khu x lí
  tính s b có th chn t l 5÷10% công sut ca trm x lí (tr s nh
dùng cho công sut ln hn 20.000m
3
/ngày êm). Lng nc này dùng cho
nhu cu k thut ca trm, ph thuc vào tng loi công trình: b lng 1,5÷3%;
 lc 3÷5%; b tip xúc 8÷10%.
g)Nc cha cháy
Lu lng nc, sám cháy ng thi, thi gian cháy, áp lc nc  cha
cháy cho mt m dân c ph thuc vào qui mô dân s, s tng cao, bc chu
a và mng li ng ng nc cha cháy ã qui nh trong TCVN 33-85

3.Lu lng tính toán và công sut trm cp nc
- Do cng  dòng nc là khác nhau gia các gi trong ngày và gia các ngày
trong nm nên khi tính toán h thông cp nc ta cn phi bit s thay i này
 thit k mng li m bo k c khi s dng nhiu nht. Do ó ohi da vào
 s không u hòa gia gi và ngày êm.
- Công thc xác nh lu lng nc:
)/(
3600
1000
)/(.
24
)/(.
1000
.
.max
max
3
max
max
3
max
sl
Q
q
hmk
Q
Q
ngaymk
NQ
Q

h
s
h
ngaydem
h
ngay
tb
ngaydem
=
=
=
-  s không u hòa gi max (
h
k
max
):
tb
h
h
h
Q
Q
K
max
max
=
-  s không u hòa gi min (
h
k
min

):
tb
h
h
h
Q
Q
K
min
min
=
- Công sut ca h thng cp nc và lu lng tính toán:
...
)/(
max
3maxmax
+++=
+=
sanxuattuoichuachayk
kshhethong
QQQQ
nguoimQQQ
4.i liên quan v mt lu lng và áp lc gia các công trình trong h
thông cp nc
- Áp lc cn thit ca h thng cp nc là h thng áp lc t do, cn thit ti
thit b v sinh bt li nht ca ngôi nhà (cao nht, xa nht)
- Bo m nc cung cp liên tc. Áp lc ca máy bm phi thng tn tht cng
nh cao hình hc a nc n c ni tiêu th nc.
II/ Ngun nc và công trình thu nc
1.Ngun nc cung cp.

a)Ngun nc ngm: là do nc ma và nc sông thm vào t c lc
qua các lp vt liu nên cht lng nc khá tt.
Có 2 loi nc ngm: ngm không có áp ( sâu 3÷10m) và mt nc có áp (
sâu > 20m)
b)Nc mt: nc sông, nc sui, nc l cht lng không tt cn x lí
khi s dng nên rt tn kém.
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
5
c)Nc ma: thng cung cp cho vòng núi cao, hi o, lng nc kông
n nh ph thuc vào thi tit ca vùng
2.Công trình thu nc
: là ni cha nc, vn chuyn n ni s dng.
- Ging khi: ch yu phc v cho 1 nhóm dân c, mt gia ình.
- Ging khoang.
3.Công trình thu nc  b sông
1.Nhà vn hành.
2.Máy bm.
3.Ngn thu nc.
4.Ngn hút.
5.Ca s ly nc mùa l.
6.Ca s ly nc mùa khô.
7.Li chn rác.
III/ X lí ngun nc.
1.Tính cht và yêu cu ca cht lng nc.
a)Lí hc: Tính cht nc ph thuc c,  cng, màu sc, mùi,... Nc
t có  dao ng ln, nc ngm có tính cht tng i n nh.
b)Hóa hc: X lí cn bng cách un nc nóng 105÷110
0
C cho bay hi

hoàn toàn và xác nh trng lng.
 pH c xác nh bng cách o ion H
+
trong nc. Nu nc mang tính axit
pH<7, nc mang tính baz pH>7, trung tính pH=7.
c)Vi trùng: Thng nc nhim bn bi phân ca gia súc, nguy hi nht là
nhóm Colifon và Ecolifon.
2.Các phng pháp và s x lí nc
- Phng pháp x lí:
+Phng pháp c hc: dùng li chn, song chn, hoc s dng phng
pháp ln cát, sn, si  lc nc qua các loi thit b này.
+Phng pháp vt lí: làm ngui nc bng cách phun nc qua tia t ngoi
 kh trùng.
+Phng pháp hóa hc: dùng phèn nhôm, phèn st  kt ta các cht ô
nhim trong nc hoc dùng nc vôi.
- S x lí:
1.B trn phèn vi nc
2.B phn ng.
3.B lng.
4.Máy thu nc.
6
5
3 2
7
4
1
Công trình thu nc b sông
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
6

5.B lc.
6.Trm cho kh trùng.
7.B cha nc sch.
IV/ ng li nc cp.
1.S và nguyên lí vch tuyn mng li cp nc
1.1 S mng li cp nc
ng li cp nc là mt b phn ca h thng cp nc. Qui hoch mng
i ng ng cp nc là to s trên mt bng qui hoch kin trúc tu vào
tính cht ca qui hoach kin trúc va a hình c th. Khi qui hoch cn nhng tài
liu sau:
- n a hình khu vc gm v trí thành ph, ngun nc và tuyn ng
n nc
- n  qui hoch chung và s liu qui hoch.
- n  qui hoch công trình ngm.
- t ct ngang các ng ph.
- Tài liu a cht công trình và a cht thu vn.
ng li cp nc c chia làm 3 loi:
Znh
Hct
h1
Hd hd
§µi nuíc
lín kh¸c
Hb
hb
h2
Zd
Zb
Cèt chuÈn
§µi nuíc

C«ng tr×nh
§uêng cao ¸p
BÓ nuíc
1
2
2
2
3
3
3
4
4
4
5
6
7
7
Nguån nuíc
PhÌn
Sö dông
 x lí nc.
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
7
a)Mng li ct: là mng li ng ng ch có th cp nc cho các
dim theo mt hng. Mng li ct d tính toán, chi phí u t ít, có tng
chiu dài ng ng ngn nhng không m bo an toàn nên ch dùng cho các
thành ph nh, các th xã, th trn ni không có công nghip hoc ch có các di
ng tiêu th nc không yêu cu cp liên tc.
b)Mng li vòng: là mng li ng ng khép kín mà trên ó ti mi

m có th cp nc t hai hay nhiu phía.
c)Mng li hn hp: c dùng ph bin nht kt hp c u m ca
 hai loi trên. Trong ó mng li vòng thng dùng cho các ng truyn dn
và cho nhng i tng tiêu th nc quan trng; còn mng li ct dùng 
phân phi cho nhng m khác ít quan trng hn.
1.2 Nguyên tc vch tuyn mng li cp nc.
- Mng li phi bao trùm c các dim tiêu th nc.
- Các tuyn ng chính phi t theo các ng ph ln có hng i t ngun
c và chy dc thành ph theo hng chuyn nc ch yu. Khong cách
gia các tuyn chính ph thuc vào vi mô thành ph thng ly t 300÷600.
t mng li ít nht phi có hai tuyn chính, ng kính ng chon tng
ng nhau.
- Tuyn ng chính c ni vi nhau bng các ng nhánh vi khong cách
400÷900m. Các tuyn phi vch theo ng ngn nht, cp nc c v hai
phía.
- V trí t ng trên mt ct ngang ng ph do qui hoch xác nh, tt nht là
t trên các va hè hay tuynen k thut. Khong cách nh nht trên mt bng tính
 thành ng n các công trình c qui nh nh sau:
• n móng nhà và công trình: 3m
• n chân taluy ng st: 5m
• n mép mng hay mép ng ô tô: 1,5÷2m
• n mép ng ray xe n: 1,5÷2m
• n ng dây n thoi: 0,5m
• n ng n cao th: 1m
• n mt ngoài ng thoát: 1,5m
• n chân ct n ng ph: 1,5m
• n mép ct n cao th: 3,0m
• n các loi tng rào: 1,5m
• n trung tâm hàng cây: 1,5÷2m
Khi mun rút ngn khong cách trên cn có bin pháp k thut c bit m

o ng không b lún gãy và thun tin trong quá trình sa cha ci to.
- Khi ng chính có ng kính ln thì nên t thêm mt ng phân phi nc
song song vi nó. Nh thng chính ch làm chc nng chuyn nc.
Ngoài các yêu cu trên, khi qui hoch mng li cn lu ý:
- Qui hoch mng li hin ti cn quan tâm n kh nng phát trin thành
ph và mng li trong tng lai.
- n chn m cao t ài nc nu u kin kin trúc cho phép. Do
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
8
y mng li có tht u,  gia hoc  cui mng li.
- Khi qui hoch, ci to mng li cn nghiên cu s  mng li hin
trng: vt liu, ng kính ng, …
- Cùng mt i tng tiêu th nc có th qui hoch theo nhiu s mng
i có dng khác nhau mà vn thoã mãn c các yêu cu trên, nhng
phi có mt mng li ti u và hp lí hn c.
2.Tính toán mng li cp nc
2.1 Các trng hp tính toán mng li
Mc ích: Xác nh lu lng tính toán ca các n ng, trên c só chn
ng kính ng thích hp; Xác nh tn tht áp lc trên các n ng và trên
tuyn bt li  xác nh chiu cao xây dng ài nc và áp lc công tác ca
máy bm.
Các trng hp c bn khi tính toán mng li cp nc:
- Trng hp gi dùng nc ln nht
- Trng hp có cháy trong gi dùng nc ln nht
- i vi mng li có ài i din còn phi tính toán, kim tra cho trng
p vn chuyn ln nht.
2.2 Mt s gi thuyt  tính toán
- Các h tiêu th nc ln nh: Các xí nghip công gnhip, b bi… gi là m
y nc tp trung và các m ó gi là m nút.

- Các h tiêu th nc nh: ly nc sinh hot vào nhà coi nh ly nc u dc
tuyn ng.
- n ng nào ch có lu lng tp trung  cui n ng thì lu lng ca
n ng ó không i.
- n ng nào ch có lu lng phân phi dc tuyn thì gi thuyt là c phân
phi u.
t s công thc:
- Lu lng dc ng ca toàn mng li:
trtdd
qQQ
.
∑−=
∑
(l/s)
Trong ó: Q

: lu lng dc ng ca toàn mng li (l/s).
∑
Q :Tng lu lng vào mng li ng vi trng hp tính toán (l/s).
trt
q
.
∑ :Tng lu lng tp trung ca toàn mng li (l/s)
- Lu lng dc ng n v:
tt
dd
dv
l
Q
q

∑
=
(l/s/m)
Trong ó: q

:lu lng dc ng n v
tt
l∑
:tng chiu dài tính toán (tng chiu dài các n ng có phân phi
c dc ng)
- Lu lng dc ng ca các n:
ttdvdd
lqq .= (l/s)
Trong ó: q

:lu lng dc ng ca n (l/s)
l
tt
:chiu dài tính toán ca n (m)
 d dàng tính toán, ngi ta thng a lu lng dc ng v các nút (tc
 các m u và m cui ca n ng.
- Lu lng nút:
2
.
ttdv
nut
lq
Q
∑
= (l/s)

Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
9
Trong ó:l
tt
:chiu dài tính toán ca các n ng liên h vi nút
Sau khi ã có giá tr lu lng nút, ta tính c lu lng tính toán ca các n
ng bng phng trình 0=∑
nut
q , tc lu lng nút i vào mt nút bng tng lu
ng ra khi nút ó.
2.3 Tính toán thy lc mng li ct cp nc
.
- Xác nh tng lu lng vào mng li theo các trng hp cn tính.
- Qui hoch mng li và chia mng li thành các n tính toán, ghi tr s
chiu dài các n ng, ghi các lu lng tp trung và ánh s các m nút trên
. n ng tính toán là n ng nm gia hai giao m ca ng ng
hay gia giao m ó vi mt nút ly nc tp trung, và trên n ó ng
kính ng không i.
- Xác nh tng chiu dài tính toán ca ca mng li.
- Xác nh lu lng dc ng n v, lu lng dc ng ca các n và
a v lu lng nút. Ghi kt qu lu lng nút lên s mng li.
- Xác nh lu lng tính toán ca n ng
- Chn tuyn chính  tính thy lc trc: Tuyn chính là tuyn dài nht và có
m cui  ct cao nht so vi m u mng li
- Lp bng tng hp kt qu tính q
tt
-D-V-i-h ca caácn thuc tuyn chính
Trong ó: q
tt

:lu lng tính toán ca n ng (l/s)
D: ng kính ng (mm)
V: vn tc nc chy trong ng (m/s)
i: tn tht áp lc trên 1m chiu dài ng ng (tn tht áp lc n
)(m)
h:tn tht áp lc trên n ng (m)
u ý
: Khi tính toán kim tra mng li cp nc trong tng trng hp có
cháy trong gi dùng nc ln nht thì vn tc lên n gn gii hn trên qui nh
cho tng loi ng.
ng gang smV /32
÷≤
ng thép smV /43÷≤
- Tính ct áp lc (H
z
), áp lc t do (H
td
) ti các nút ca tuyn chính (tính ti
m bt li nht)
BLNBLN
td
BLN
z
ZHH += (m)
Trong ó: Z
BLN
: ct mt t ti m bt li nht.
+ Tính ct áp lc ti các n ng khác thuc ng chính
ahainutdoannoigiu
nutsaukeno

z
nuttruoc
z
hHH += (m)
+ Tính áp lc t do ca các nút: ZHH
ztd
−= (m)
- Tính toán thy lc tuyn nhánh.
3.Cu to mng li cp nc
3.1 Các loi ng dùng trong mng li cp nc
- ng gang: c s dng rng rãi trong mng li truyn dn và phân phi
c. Nó có u m: bn, không b xâm thc, chu áp lc khá cao; nhng có
nhc m trng lng ln và chu ti trng ng kém.
- ng thép: c dùng khá ph bin trong mng li cp nc. Nó có u m:
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
10
nó có u m d gia công, các ph tùng d ni, nh hn ng gang, chu tác
ng c hc tt; nhng có nhc m d b xâm thc di tác ng ca môi
trng.
- ng bê tông và xi mng aming: c s dng vào vic truyn dn nc thô
i nc t chy là chính. Nó có u m chng xâm thc, giá thành h.
- ng nha: c s dng nhiu trong k thut cp nc. Nó có u m nh, d
i, tn tht áp lc nh; nhng có nhc m d b lão hóa khi chu nh hng
a nhit .
 nc ta hin nay ã sn xut c ng gang EU ng kính n 600mm; ng
thép tráng km
mm100
≤
, ng thép en

mm400200÷
; ng nha ng kính
mm200
≤ .
3.2 Nguyên tc b trí ng ng cp nc.
- Không nông quá  tránh tác ng lc và tránh nh hng ca thi tit
- Không sâu quá  tránh ào p t nhiu. Trong u kin có th ly  sâu
chôn ng t mt t n nh ng khong m0,18,0
÷
- ng cp nc thng t song song vi ct mt t thit k, có tht  va
hè, mép ng, cách móng nhà và cây xanh ti thiu
m53
÷
. ng cp nc
thng t trên ng thoát nc, khong cách gia nó vi các ng ng khác có
th ly theo chiu ng ti thiu là 0,1m, theo chiu ngang ti thiu là m35,1
÷ .
Trong các xí nghip hay ng ph ln, nu có nhiu loi ng ng khác
nhau ngi ta thng b trí chúng chung trong mt hm ngm gi là tuynen,
thng xây bng bê tông ct thép nhm choáng ít din tích và gn gàng, d dàng
tháo d sa cha, ít b nc ngm xâm thc, nhng vn u t ln.
Khi ng qua sông hay vùng m ly ngi ta thng làm mt cu cn cho
ng i qua hoc cho ng i di lòng sông, hai bên b sông thng b trí ging
thm, khoá óng nc và van x khi cn.
Khi ng qua ng ôtô, xe la thì phi t nó trong tuynen hoc các v bao
ng kim loi  ngoài  tránh tác ng c hc; hai bên ng cng có ging
thm và van x nc.
3.3 Các thit b và công trình trên mng li cp nc
.
a)Khóa: dùng óng m nc trong tng n ng, thng c t  trc,

sau mi nút ca mng li, trc sau máy bm; có ng kính bng ng kính
ng. Có th làm bng gang hoc thép (áp lc chu c t 16at tr lên)
b)Van mt chiu: ch cho nc chy theo mt chiu nht nh thng t
sau máy bm (tránh nc quay li dn bánh xe công tác làm ng c quay
ngc chiu chóng hng) ng ng dn nc vào nhà, trên ng dn nc
 két xung.
c)Van x khí: dùng x không khí trong ng ng ra ngoài, thng t  v
trí cao ca mng li.
d)Hng ly nc cha cháy: t trên mng li dc ng ph (khong
100m mt cái)  ly nc cha cháy. Có tht ngm hoc ni trên mt t.
e)Vòi ly nc công cng: t  ngã ba, ngã tng hoc dc theo ng
ph cách nhau khong 200m trong các khu vc không xây dng cp nc bên
trong nhà.
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
11
f)i ta:  khc phc lc xung kích khi nc i chiu chuyn ng gây
ra, t  các ng un cong (cút), cui ng ct.
g)Ging thm:  b trí thit b, ph tùng trong ó  d dàng thm nom sa
cha và thao tác trong khi qun lí. Ging có th xây bng gch hoc bê tông.
3.4 Chi tit mng li cp nc.
 Ph tùng Kí hiu Tên gi
1 ng EU
2
Tê BB (ni 3 nhánh
BB)
3 Tê EE (ni 3 nhánh EE)
4 Tê EB (ni 3 nhánh EB)
5
Croa BB (ni 4 nhánh

BB)
6
Croa EE (ni 4 nhánh
EE)
7
Croa EB (ni 4 nhánh
EB)
8 Tê x BB (ni x BB)
9 Tê x EB (ni x EB)
10
Cút 3B 90
0
(ni góc BB
90
0
)
11
Cút EU 90
0
(ni góc EU
90
0
)
12
Cút EU 90
0
(ni góc EU
90
0
)

13
Cút EE<90
0
(ni góc
EE<90
0
)
14
Cút EU<90
0
(ni góc
EU<90
0
)
15 Côn BB
16 Côn EB
17 ng BB
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
12
18 Côn EE
19 Bu BE
20 Bu BU
21 Bích c
22 ai ly nc
23 i lng
24 u x khí
25 i ming bát
26 i bích
27 i ni mm

28 Van
29 Van mt chiu
30 i co dn
31 ng cu ha
32 Vòi công cng
V/ H thng cp nc cho công trình xây dng.
1.Mc ích dùng nc trên công trình xây dng.
Trên công trng, nc c dùng  cung cp cho nhu cu sinh hot ca
công nhân  lán tri cng nh phc v cho thi công và cha cháy.
Nc dùng cho thi công s dng cho nhiu mc ích khác nhau nh: phc
 cho công tác xây trát (trn va, nhún gch, ti tng, quét vôi); cho công
tác bê tông (ra á dm, si, cát, trn và ti bê tông,…); cho các loi máy móc
thi công và công c vn chuyn khác nhau (làm ngui ng c ca các máy khí
ép, máy ào t, ra ôtô, cung cp cho các u máy xe la,…). Ngoài ra nc
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
13
còn phc v cho công tác nh: sn, cách thu, nhào trn t xét cho các xng
ph,…(gia công cu kin kim loi, các chi tit BTCT). Lng nc phc v cho
thi công xác nh ph thuc vào tin , thi gian, c m và tính cht thi
công (tp trung hay phân tán, lp ghép hay  toàn khi,…)
Khi tính toán h thng cp nc cho công trình cn phi m bo sao cho
nhng lúc thi công dn dp nht vn có  nc dùng.
2.Tiêu chun cp nc cho công trình xây dng.
Tiêu chun dùng nc trên công trng xây dng theo nhu cu và ph thuc
vào thc t.
Trong mt s trng hp tiêu chun dùng nc cho tng loi công tác thi
công nh sau:(bng 3.1)
ng 3.1
.Lng nc s b dùng cho thi công.

c ích dùng nc
n v o
ng
u lng
n v (l)
I-Công tác t
1.Cho mt máy ào t chy bng hi làm vic:
-Trong t cát
-Trong t sét
-trong t á
2.Cho mt máy ào t chy bng ng ct
nóng bên trong làm vic
II-Công tác bê tông và bê tông ct thép
1.Ra cui si và á dm
-Khi  ln TB, ra bng tay (trong máng)
-Khi  bn nhiu
-Khi ra bng c gii (trong chu ra)
2.Ra cát trong các chu ra cát
3.Ra cát ln á dm trung bình
4-Trn bê tông cng
-Trn bê tông do
-Trn bê tông úc
-Trn bê tông nóng
5.Ti bê tông và ván khuôn trong u kin khí
u trung bình
III-Công tác xây trát
1.Xây gch bng va xi mng k c trn va và
không ti gch
2.Xây va xi mng nóng
3.Ti gch xây.

4.Xây á hc: bng va ximng
bng va tam hp
IV-Công tác vn chuyn bên trong
1.Trong gara ( ra và tu sa)
-Ôtô du lch
1m
3
 t
nguyên th
1m
3
/vt liu
a
1m
3
bê tông
1m
3
bê tông
1000 viên
ch
-
-
1m
3
á xây
9-17
16-30
35-60
10-15

1000-1500
2000-3000
500-1000
1250-1500
1500-2000
225-275
250-300
275-325
300-400
200-400
90-180
115-230
200-250
60-100
150-200
300-400
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
14
-1 ôtô vn ti
-1 máy kéo
-1 u máy xe la bánh rng
-1 u máy xe la bánh hp
-1 mã lc.
V-Các trm nng lng tm thi và khí nén
Cung cp cho các ni hi không ngng t cho
ng ct trong (iezen)
-H thng cp nc chy thng
-H thng cp nc chy vòng
-Cho các máy ép khí

-Cho các máy nén khí
1 ngày êm
-
-
1m
3
b mt
t nóng
trong 1gi
1 mã
c/1gi
1m
2
không
khí
400-600
300-500
11000-20000
4000-8000
50-60
20-30
20-40
1-2
25-40
5-10
3.Yêu cu cht lng nc.
Tùy mc ích s dng, mi loi công vic mà cht lng nc có nhng yêu
u khác nhau: Ví d nc dùng  trn và ti bê tông phi có  pH<4, hàm
ng sunfat
lmgSO /1500

4
≤
,….Không cho phép dùng nc ao h b nhim bn
 trn bê tông. Nu kh nghi cht lng ngun nc thì phi tin hành thí
nghim mu.
4.H thng cp nc trên công trng xây dng
a)Ngun cung cp nc:
Ngun cung cp nc cho công trng xây dng hp lí nht là s dng h
thng cp nc ca khu vc lân cn. Nu công trng nm c lp ta phi tìm
ngun nc cho thi công và sinh hot, trc ht là phi  ý n ngun nc
ngm. Nu ít quá hoc khó ly ta có th s dng ngun nc mt  gn công
trng nh nc sông. Có th s dng ngun nc ao h gn công trng làm
ngun nc d tr cha cháy.
b)H thng cp nc.
Phi thit k sao cho chi phí xây dng và qun lí tit kim nht. Có th xây
ng hoàn toàn hoc mt phn h thng cp nc tng lai  dùng cho thi
công. Trên công trng ta thng xây h thng cp nc chung cho mi ói
ng: sinh hot, thi công, cha cháy,…tuy nhiên trong trng hp c bit có
th xây dng các h thng cp nc riêng (nhiu ngun nc).
c)Các b phn ca h thng cp nc
- Công trình thu nc
- Trm làm sch
- Trm bm
- B cha, ài nc.
- H thng ng ng dn nc dn ni tiêu th.
Mng li cp nc cho công trng xây dng thng dùng tm thi trong
thi công nên áp dng kiu ct là hp lí.
VI/ H thng cp nc bên trong nhà
1.Nhim v và các b phn ca h thng cp nc trong nhà.
Bài ging CTN và Bo v môi trng

Biên son Th S Nguyn Phú Th
15
Nhim v: HTCN trong nhà dùng a nc t mng li cp nc bên
ngoài nhà n mi thit b, dng c v sinh hoc thit b máy móc sn xut bên
trong nhà.
Các b phn ca h thng cp nc bên trong nhà:
- ng ng dn nc vào nhà ni lin ng ng bên ngoài vi nút ng
o nc
- Nút ng ho nc gm có ng ho nc và các thit b kèm theo.
- ng li cp nc bên trong nhà:
+ Các ng ng chính ni tng ho nc dn n các ng ng.
+ Các ng ng dn nc lên các tng nhà.
+ Các ng nhánh phân phi nc tng ng lên các dng c v sinh.
+ Các dng c ly nc, các thit bóng m, u chnh, x nc,… 
qun lí mng li.
Nu phc v cho cha cháy thì HTCN trong nhà còn có các vòi phun cha
cháy. Ngoài ra nu nh áp lc nc yu không a nc c ti các dng c
 sinh trong nhà thì ta còn có két nc, trm bm, ài nc, b cha,…
2.Phân loi và h thng cp nc bên trong nhà
Các yu tnh hng n vic chn s:
- Chc nng ca ngôi nhà.
- Tr s áp lc bo m ng ng nc ngoài nhà.
- Áp lc yêu cu ca ngôi nhà: m bo a nc n các dng c v
sinh trong nhà.
- Chiu cao hình hc ca ngôi nhà (s tng nhà).
- c  trang b tin nghi v sinh ca ngôi nhà.
-  phân b các thit b v sinh tp trung hay phân tán.
Phân loi h thng cp nc bên trong nhà:
a)Theo chc nng:
- H thng cp nc sinh hot, n ung

- H thng cp nc sn xut.
- H thng cp nc cha cháy.
- H thng cp nc kt hp các h thng trên.
b)Theo áp lc ng ng nc ngoài nhà:
§
u
êng dÉn
nø¬c vµo
Van x¶ nuíc
Van mét chiÒu
KÐt nu íc
Van x¶ nuíc
§
u
êng dÉn
nø¬c vµo
èng chÝnh
Hình 4.2:  h thng
cp nc n gin
Hình 4.3:  h thng cp nc
có két áp lc trên mái
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
16
- H thng cp nc n gin:(hình 4.2) c áp dng khi áp lc  các ng
ng ngoài nhà luôn m bo có tha nc n mi dng c v sinh bên trong
nhà k c v trí cao và xa nht.
- H thng cp nc có két nc trên mái:(hình 4.3) c áp dng khi áp lc
 thng cp nc ngoài nhà không m bo c vic thng xuyên a nc
n các dng c v sinh trong ngôi nhà.

- H thng cp nc có trm bm: c áp dng trong trng hp áp lc ng
ngoài nhà không m bo thng xuyên (máy bm làm nhim v thay két nc)
hoc hoàn toàn (máy bm phi tang áp liên tc).
- H thng có két nc và trm bm:(hình 4.4) c áp dng khi áp lc bên
ngoài nhà hoàn toàn không m bo. Máy bm làm vic theo chu kì và ch m
trong nhng gi cao m.
- H thng cp nc có két nc, trm bm và b cha nc ngm:(hình 4.5)
c áp dng cho trng hp áp lc bên ngoài hoàn toàn không m bo và quá
thp ng thi lu lng cng không y .
Ngoài ra ngi ta còn dùng h thng cp nc có trm khí ép, h thng có ài
c, h thng cp nc phân vùng.
Khi thit k h thng cp nc cn nghiên cu k, so sánh kinh t, k thut,… 
chn cho hp lí nht và bo m nguyên tc: S dng ti a áp lc ngoài ph;
tránh s dng nhiu máy bm; bo m m quan kin trúc cho ngôi nhà.
3. Áp lc trong h thng cp nc bên trong nhà.
Áp lc cn thit cho ngôi nhà là áp lc cn thit ca ng ng ngoài ph ti
m trích nc vào nhà m bo a nc ti mi thit b v sinh trong ngôi
nhà.
Khi xác nh s b áp lc cn thit ca ngôi nhà ta có th ly nh sau:
§ i vi nhà 1 tng mH
ct
nh
108 ÷= .
§ i vi nhà 2 tng mH
ct
nh
12= .
KÐt nuíc
Van mét chiÒu
M¸y

b¬m
Hình 4.4:  h thng cp nc
có két nc và máy bm.
M¸y
b¬m
Van mét chiÒu
KÐt nuíc
BÓ ch?a
Hình 4.5:  h thng cp nc
có két nc, trm bm, b cha.
Bài ging CTN và Bo v môi trng
Biên son Th S Nguyn Phú Th
17
§ i vi nhà 3 tng
mH
ct
nh
16=
.
§ i vi nhà trên 3 tng thì c tng thêm 1 tng thì
ct
nh
H
ng thêm 4m
Áp lc cn thit ca ngooi nhà có th xác nh theo công
thc
cbtddhhh
ct
nh
hhhhhH +∑+++= (m)

Trong ó: h
h
 cao hình hc a nc tính t trc ng ng cp nc bên
ngoài n dng c v sinh bt li nht (xa nht và cao nht i vi m ly
c vào nhà) (m)
h
dh
:tn tht áp lc qua ng ho nc (m)
h
td
: áp lc t do cn thit  các dng c v sinh hoc các máy móc dùng
c c chn theo TCVN 18-64.
h
∑ :tn tht áp lc do ma sát theo chiu dài ca mng li cp nc trong
nhà theo tuyn bt li nht (m)
h
cb
:tn tht áp lc cc b theo tuyn bt li nht ca mng li cp nc
bên trong nhà (m)
 b có th ly nh sau:- H thng cp nc sinh hot:
hh
cb
∑÷= %3020
- H thng cp nc cha cháy:
hh
cb
∑= %10
- H thng cp nc chung sinh hot + cha
cháy: hh
cb

∑÷= %2015
4.Cu to h thng cp nc bên trong nhà
4.1 ng ng dn nc vào nhà.
 ng ng dn nc vào nhà là ng dn nc tng ng cp nc bên
ngoài ti nút ng ho nc. Thng t vi  dc 0,003 hng v phía
ngoài.
ng ng dn nc vào nhà phi có chiu dài ngn nht,  tn vt liu, gim
khi lng ào t và gim tn tht áp lc trên ng ng.
Tùy theo chc nng và kin trúc ca ngôi nhà mà ng dn nc vào có th b
trí nh sau:
- n vào mt bên: thông dng nht (hình 4.6a)
- n vào hai bên: áp dng cho các nhà công cng quan trng òi hi cp
c liên tc. Khi ó mt bên thng d d phòng (hình 4.6b)
- n nc vào bng nhiu ng: áp dng cho các ngôi nhà dài có nhiu
khu v sinh phân tán (hình 4.6c)
a) b) c)
ng kính ng dn nc vào nhà có th chn s b nh sau:
- i các ngôi nhà ít tng mmd 3225 ÷=
- i các ngôi nhà có các khi tích trung bình mmd 50=
- i các ngôi nhà có lu lng >100m
3
/ngày êm: mmd 10075 ÷=
Hình 4.6: ng ng dn nc vào nhà