Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp trên địa bàn huyện kim bảng tỉnh hà nam

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
----------

----------

NGUY N ANH SƠN

GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU HO T ð NG C A
H P TÁC XÃ D CH V NÔNG NGHI P TRÊN ð A BÀN
HUY N KIM B NG T NH HÀ NAM

LU N VĂN TH C SĨ KINH T

Chuyên ngành: KINH T NÔNG NGHI P
Mã s

: 60.31.10

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. QUY N ðÌNH HÀ

HÀ N I - 2010


L I CAM ðOAN

- Tơi cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a riêng tơi. Các s li u,
k t qu nghiên c u trình bày trong lu n văn là trung th c và chưa t ng đư c

cơng b trong b t kỳ cơng trình nghiên c u nào khác.
- Tơi xin cam đoan r ng m i s c ng tác, giúp ñ cho vi c th c hi n
lu n văn này ñã đư c cám ơn và các thơng tin trích d n trong lu n văn ñã
ñư c ch rõ ngu n g c.
Hà N i, ngày 20 tháng 10 năm 2010
Tác gi lu n văn

Nguy n Anh Sơn

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... i


L I C M ƠN
Trong su t quá trình h c t p, nghiên c u và hoàn thi n lu n văn, tơi đã
nh n đư c s quan tâm, giúp ñ c a nhi u cá nhân và t p th . Nhân đây tơi
xin đư c bày t lịng c m ơn chân thành c a mình:
- Tơi xin bày t lịng bi t ơn chân thành và sâu s c t i PGS.TS. Quy n
ðình Hà là th y hư ng d n khoa h c cho tôi, th y r t tâm huy t, t n tình
hư ng d n, ch b o cho tơi trong su t th i gian th c hi n lu n văn.
- Tôi xin bày t s c m ơn t i Ban giám hi u nhà trư ng cùng các th y
giáo, cô giáo trong B môn Phát tri n nông thôn; Khoa Kinh t và Phát tri n
nơng thơn; Vi n đào t o Sau đ i h c ñã giúp ñ , d y b o và có nh ng ý ki n
đóng góp q báu cho tơi trong q trình h c t p, nghiên c u v a qua.
- Qua đây tơi cũng xin ñư c g i l i c m ơn t i các đ ng chí cán b , xã
viên H p tác xã DVNN ð ng Hoá, Kh Phong, Ng c Sơn, Nh t T u, Tân
Sơn, Thi Sơn, Th tr n Qu , Văn Xá; Phịng Nơng nghi p & PTNT, Phịng
Th ng kê, Phịng Tài ngun và Mơi trư ng huy n Kim B ng; Lãnh ñ o,
chuyên viên Chi c c H p tác xã & PTNT t nh Hà Nam và các cơ quan có liên
quan ñã t o ñi u ki n thu n l i giúp đ cho tơi trong su t q trình nghiên
c u th c hi n ñ tài này t i đ a phương.

- Cu i cùng tơi xin c m ơn gia đình, b n bè và đ ng nghi p đã c vũ,
đ ng viên nhi t tình và t o ñi u ki n giúp ñ m i m t đ tơi hồn thành t t
chương trình h c t p và nghiên c u ñ tài khoa h c này.
M t l n n a tôi xin trân tr ng c m ơn t t c !
Hà N i, ngày 20 tháng 10 năm 2010
Tác gi lu n văn

Nguy n Anh Sơn

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... ii


M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các ch vi t t t

v

Danh m c b ng

vi

1

M ð U

1

1.1

Tính c p thi t

1

1.2

M c tiêu nghiên c u

4

1.3

ð i tư ng và ph m vi nghiên c u

4

2

CƠ S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V

HI U QU

HO T

ð NG C A HTX DV NÔNG NGHI P

5

2.1

Cơ s lý lu n v hi u qu ho t ñ ng c a HTXDV nông nghi p

5

2.1.1

Khái ni m v HTX, HTXDV nông nghi p

5

2.1.2

Vai trò c a HTX trong phát tri n s n xu t nông nghi p

6

2.1.3

ð c trưng c a HTX và HTXDVNN

8

2.1.4

Cơ s ñ nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a HTXDVNN

12

2.1.5

Các y u t

14

2.1.6

Ý nghĩa c a vi c nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a các HTX

nh hư ng ñ n hi u qu ho t ñ ng c a HTXDVNN

DVNN

18

2.2

Cơ s th c ti n

19

2.2.1

Phát tri n HTX nông nghi p c a m t s nư c trên th gi i

19

2.2.2

Khái quát quá trình hình thành và phát tri n HTX DVNN
Vi t Nam

2.2.3

Bài h c rút ra t phát tri n HTXDVNN

26
Vi t Nam và kinh

nghi m các nư c

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... iii

30


3

ð C ðI M ð A BÀN NGHIÊN C U VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN C U

32

3.1

ð c ñi m ñ a bàn nghiên c u

32

3.2

Phương pháp nghiên c u

41

4

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

45

4.1

Tình hình xây d ng, phát tri n HTXDVNN

45

4.1.1

Tài s n (v n), cơng n c a HTXDVNN

45

4.1.2

Trình đ cán b HTX

47

4.1.3

Ho t ñ ng kinh doanh d ch v c a các HTX

50

4.2

Th c tr ng c a các H p tác xã d ch v nông nghi p huy n Kim B ng

58

4.2.1

K t qu và hi u qu ho t ñ ng c a các HTXDVNN

58

4.2.2

ðánh giá chung v hi u qu ho t ñ ng c a các HTXDVNN

huy n Kim B ng

huy n Kim B ng
4.3

Gi i pháp ch
HTXDVNN

92
y u nâng cao hi u qu

ho t ñ ng c a các

huy n Kim B ng

95

4.3.1

Căn c ñưa ra gi i pháp

4.3.2

Gi i pháp nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a các HTXDVNN

102

5

K T LU N VÀ KI N NGH

109

5.1

K t lu n

109

5.2

Ki n ngh

110

TÀI LI U THAM KH O

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... iv

95

113


DANH M C CÁC CH

VI T T T

BQ:

Bình quân;

CBQL:

Cán b qu n lý;

CHLB:

C ng hồ liên bang;

CNH-HðH:

Cơng nghi p hố hi n đ i hố;

CNXH

Ch nghĩa xã hơi;

CP:

Chi phí;

DT:

Doanh thu;

DV:

D ch v ;

ðVT:

ðơn v tính;

HQ:

Hi u qu ;

HTX:

H p tác xã;

LN:

L i nhu n;

NN:

Nông nghi p;

TS:

Tài s n;

TSCð:

Tài s n c ñ nh;

TSLð:

Tài s n lưu ñ ng;

TTSP:

Tiêu th s n ph m;

Trñ:

Tri u ñ ng

UBND:

U ban nhân dân;

XHCN

Xã h i ch nghĩa;

XV:

Xã viên.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... v


DANH M C B NG
3.1

Tình hình s d ng đ t c a huy n Kim B ng qua 3 năm (2007 - 2009)

35

3.2

Tình hình h , nhân kh u, lao ñ ng c a huy n Kim B ng năm 2009

36

3.3

Cơ c u kinh t c a huy n Kim B ng qua 3 năm 2007 - 2009

38

4.1

Tình hình tài s n v n qu các HTX DVNN huy n Kim B ng qua
các năm t 2007 - 2009

46

4.2

Trình ñ cán b qu n lý HTX c a huy n Kim B ng

49

4.3

K t qu ho t ñ ng d ch v c a HTXDVNN

54

4.4

K t qu các ho t ñ ng d ch v c a HTXDVNN

4.5

K t qu

và hi u qu

kinh t

Kim B ng
Kim B ng

ho t ñ ng d ch v

55

c a các

HTXDVNN huy n Kim B ng

57

4.6

M t s thông tin cơ b n v các HTXDVNN nghiên c u

59

4.7

Ho t ñ ng d ch v c a các HTXDVNN

61

4.8

Tình hình Tài s n c a các HTX kh o sát trên ñ a bàn huy n Kim B ng

63

4.9

Bi n ñ ng v chi phí ho t đ ng c a các HTXDVNN

69

4.10

Hi u qu ho t ñ ng c a các HTXDVNN

75

4.11

T ng h p ý ki n ñánh giá v k t qu và hi u qu ho t ñ ng c a
HTX trong nh ng năm qua

4.12

ðánh giá m c ñ tác ñ ng c a các y u t

79
nh hư ng ñ n hi u

qu ho t ñ ng c a HTX
4.13

Nh ng khó khăn g p ph i trong vi c nâng cao hi u qu

81
ho t

ñ ng c a HTX
4.14

84

ðánh giá v nh ng vi c làm c n thi t nâng cao hi u qu ho t
ñ ng d ch v

86

4.15

Nh ng yêu c u c n thi t ñ nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a HTX

88

4.16

Ch t lư ng ho t ñ ng các DV c a HTX do XV ñánh giá

90

4.17

Nhu c u v các d ch v c a xã viên ñ i v i các HTX

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... vi

100


1. M

ð U

1.1. Tính c p thi t
H p tác xã (HTX) là m t ñơn v kinh t ñ c l p, t ch , hư ng theo l i
nhu n khi tham gia th trư ng, là t ch c phi l i nhu n khi h tr phát tri n
kinh t h xã viên vì l i ích c a xã viên, do v y HTX h i t ñ giá tr kinh t xã h i và nhân văn phù h p v i ti n trình phát tri n c a nhân lo i. Hi n nay

các nư c phát tri n và các nư c đang phát tri n trên th gi i có hơn 1,2 t xã
viên trong các HTX. Kinh t HTX khơng đ i l p v i kinh t tư nhân mà là s
liên k t các hình th c s h u, các quy n s d ng ñ t ñai, tài s n, v n, s c lao
ñ ng v i hình th c t ch c thích h p, s n xu t t p trung; làm d ch v đ u vào,
đ u ra, gia cơng, ch bi n và d ch v t p trung m t s cơng đo n trong quy
trình s n xu t và canh tác, tr giúp h xã viên gi m chi phí s n xu t nâng cao
hi u qu s d ng các ngu n l c, t o vi c làm....
HTX có vai trị bà đ ñ i v i ngư i lao ñ ng, giúp h trong quá trình t
ch c s n xu t sao cho có l i nh t; cung c p d ch v ñ u vào cho nh ng h
chưa s n xu t hàng hố và giúp đ thêm v các d ch v ñ u ra cho các h s n
xu t hàng hố; làm đi m t a ñ xây d ng cơ s h t ng nông thôn, xây d ng
nông thôn m i xã h i ch nghĩa, ñ ng th i m mang ngành ngh , phân cơng
l i lao đ ng, góp ph n đ m b o cơng b ng xã h i, th c hi n dân ch

nông

thôn và ti n t i t ng bư c xố đói, gi m nghèo [7].
Như v y là kinh t HTX có vai trò to l n trong phát tri n kinh t xã h i
nông thôn, phù h p v i b i c nh ñ t nư c ta ñang trong q trình CNHHðH. tuy nhiên có m t ngh ch lý là phong trào phát tri n kinh t HTX trong
nh ng năm g n ñây l i r t m nh t [16].
Tuy v y nh ng con s th ng kê cho th y năm 2008 toàn qu c có

1


14.500 HTX đang ho t đ ng, trong đó có 7.610 HTX DV nơng, lâm, thu s n
và qu tín d ng nhân dân. Các HTX ñang t o vi c làm cho hơn 10,5 tri u lao
ñ ng ña ph n là nông dân v i m c thu nh p BQ năm 2000 là 4,2 tri u ñ ng
lên 7,5 tri u ñ ng/xã viên/năm vào năm 2008, gi i quy t vi c làm và t o thu
nh p cho hơn 10 tri u lao ñ ng trong t ng s 42 tri u lao ñ ng c nư c[1].

Vi c ti p t c nâng cao hi u qu ho t ñ ng, phát tri n HTX theo ngh quy t
s 13/NQ-TW h i ngh ban ch p hành đ ng l n th 5 (khóa IX), ngh quy t đ i
h i đ ng tồn qu c l n th IX và lu t HTX năm 2003, trong ngh quy t ñ i h i X
ñư c quan tâm sâu s c, v i kinh t t p th ngh quy t ð i h i X năm 2006 ñ ra:
"phát tri n m nh các lo i hình đa d ng v hình th c s h u và hình th c t ch c
s n xu t kinh doanh, bao g m các t h p tác và HTX ki u m i"[5]; “ti p t c đ i
m i chính sách đ khuy n khích, thúc đ y phát tri n m nh hơn các lo i hình kinh
t t p th v i nh ng hình th c h p tác ña d ng, t nguy n, ñáp ng nhu c u c a
các thành viên, phù h p v i trình đ phát tri n c a các ngành, ngh , trên các ñ a
bàn. Ti p t c nghiên c u xây d ng mơ hình HTX ki u m i trên cơ s t ng k t các
ñơn v làm t t ñ tăng s c h p d n, t o ñ ng l c cho kinh t t p th , nh t là ñ i v i
nông nghi p, ti u, th công nghi p. ða d ng hố hình th c s h u trong kinh t
t p th (có s h u pháp nhân, th nhân). Phát tri n các lo i hình doanh nghi p
trong HTX và các hình th c liên hi p h p tác xã” [3]. Nh ng năm g n đây, các
HTX đã có nh ng chuy n bi n sâu r ng và quan tr ng góp ph n tăng trư ng kinh
t , xóa đói, gi m nghèo phát tri n b n v ng.
ði m khác bi t quan tr ng c a mơ hình HTX ki u m i (theo lu t HTX
năm 2003) là s ñ i m i cơ ch qu n lý, xã viên, ngư i lao ñ ng trong HTX.
H là nh ng ngư i có quy n s h u v tư li u s n xu t t nguy n góp v n,
góp s c lao đ ng, trí tu , kinh nghi m kinh doanh tham gia vào HTX [22]. Xã
viên HTX ñư c m r ng hơn, bao g m cá nhân, h gia đình, doanh nghi p,
các pháp nhân (tr qu t thi n).

2


Hi n nay

nư c ta h u h t các HTX ñã ñư c chuy n ñ i, ñ i m i cơ

ch qu n lý theo lu t nhưng dư lu n đâu đó v n cịn quan ni m, m c c m
v mơ hình HTX cu i th i kỳ bao c p. H th ng các Thơng tư, Ngh đ nh,
Lu t HTX 2003 và các chính sách phát tri n HTX đã t ng bư c ñi vào
cu c s ng, nh ng HTX ñi n hình tiên ti n hi n nay là minh ch ng quan
tr ng v mơ hình HTX ki u m i phù h p trong n n kinh t th trư ng ñ nh
hư ng xã h i ch nghĩa[4].
Th c tr ng các HTX d ch v nông nghi p trong tồn t nh Hà Nam đã
đư c chuy n ñ i cơ b n v t ch c b máy, quy mô và phương th c ho t
ñ ng theo lu t h p tác xã năm 2003, ñáp ng ñư c ph n l n các d ch v cơ
b n trong s n xu t nông nghi p cho kinh t h . T ng s v n c a các HTXNN
tính đ n 31/12/2009 là 249.726,09 tri u ñ ng [2], tăng 15,74% so v i năm
2005 (215.759,09 tri u ñ ng) và tăng 57,87% so v i năm 2002 (158.181,15
tri u ñ ng). Các HTX ho t ñ ng s n xu t kinh doanh ñư c x p lo i t t, khá
tăng nhanh t 40,5% năm 2004; lên 59,49% năm 2009 (94 HTX); các HTX
trung bình và y u kém có xu hư ng gi m, lo i trung bình gi m t 53,2% năm
2004 xu ng còn 25,95% năm 2009; lo i y u kém gi m t 15,2% năm 2004
xu ng cịn 14,56% năm 2009 [2].[19]. Các HTX đang t n t i và ho t đ ng có
hi u qu nhưng m nh t, ñ i s ng xã viên có n đ nh và đư c nâng lên.
Trư c tình hình đó m t v n đ ñư c ñ t ra và c n ñư c nghiên c u là gi i
pháp nào cho vi c nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a HTX ngồi s đ i m i cơ
ch qu n lý phù h p v i cơ ch , chính sách c a ð ng, pháp lu t c a Nhà nư c
và xu th h i nh p kinh t qu c t ñ làm ñ nh hư ng cho vi c phát tri n mơ
hình HTX trên ñ a bàn huy n Kim B ng nói riêng và c a t nh Hà Nam nói
chung đư c t t và ñ ng b hơn. T lý lu n và th c ti n đó; chúng tơi ti n
hành nghiên c u ñ tài: “Gi i pháp nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a h p
tác xã d ch v nông nghi p trên ñ a bàn huy n Kim B ng t nh Hà Nam”.

3

1.2. M c tiêu nghiên c u
1.2.1 M c tiêu t ng quát
ðánh giá hi u qu ho t ñ ng c a các HTXDV nơng nghi p trong q
trình ñ i m i cơ ch qu n lý theo Lu t HTX và s phù h p v i xu th phát
tri n, ñ xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu ho t ñ ng cho các
HTXDV nông nghi p t i huy n Kim B ng t nh Hà Nam.
1.2.2 M c tiêu chung
- Góp ph n h th ng hố lý lu n và th c ti n v nâng cao hi u qu ho t
ñ ng c a HTX d ch v nông nghi p.
- ðánh giá th c tr ng phát tri n và hi u qu ho t ñ ng c a các
HTXDVNN t i huy n Kim B ng trong nh ng năm qua.
- ð xu t gi i pháp ch y u nh m nâng cao hi u qu ho t ñ ng các
HTXDVNN

huy n Kim B ng t nh Hà Nam.

1.3. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
1.3.1 ð i tư ng nghiên c u
- Ho t ñ ng kinh doanh, d ch v c a HTX DV nông nghi p.
- Các y u t

nh hư ng ñ n hi u qu ho t ñ ng kinh doanh d ch v cho

h xã viên c a các HTX DV nông nghi p.
1.3.2 Ph m vi nghiên c u
1.3.2.1 Ph m vi không gian: Các HTXDV huy n Kim B ng t nh Hà Nam.
1.3.2.2 Ph m vi th i gian: T tháng 10/2008 ñ n tháng 12/2009
1.3.2.3 Ph m vi n i dung
Hi u qu ho t ñ ng c a HTX DV Nông nghi p và nh ng n i dung có liên
quan đ n hi u qu ho t ñ ng kinh doanh d ch v c a HTX DVNN trong q

trình phát tri n c a nơng nghi p nông thôn c a huy n Kim B ng t nh Hà Nam.

4


2. CƠ S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V HI U QU

HO T ð NG C A HTX DV NÔNG NGHI P
2.1 Cơ s lý lu n v hi u qu ho t ñ ng c a HTXDV nông nghi p
2.1.1 Khái ni m v HTX, HTXDV nông nghi p
ð nh nghĩa HTX: Theo ði u 1 Lu t HTX s a ñ i (26/11/2003): “HTX
là t ch c kinh t t p th do các cá nhân, h gia đình, pháp nhân (g i chung là
xã viên) có nhu c u, l i ích chung, t nguy n góp v n, góp s c l p ra theo quy
ñ nh c a Lu t này ñ phát huy s c m nh t p th c a t ng xã viên tham gia
HTX, cùng nhau th c hi n có hi u qu các ho t đ ng s n xu t, kinh doanh và
nâng cao ñ i s ng v t ch t, tinh th n, góp ph n phát tri n kinh t - xã h i c a
ñ t nư c”. Theo ñ nh nghĩa c a Liên minh HTX qu c t (ICA) năm 1995:
“HTX là m t t

ch c chính tr c a nh ng ngư i t nguy n liên hi p l i ñ

ñáp ng nhu c u và nguy n v ng chung c a h v kinh t , xã h i và văn hố
thơng qua m t xí nghi p cùng s h u và qu n lý dân ch ”. ð nh nghĩa này cịn
đư c hi u như sau: “HTX d a trên ý nghĩa t

c u mình, t

ch u trách

nhi m, bình đ ng, cơng b ng và đồn k t, theo truy n th ng c a nh ng
ngư i sáng l p ra HTX, các xã viên HTX tin tư ng vào ý nghĩa đ o đ c v tính
trung th c, c i m , trách nhi m xã h i và quan tâm chăm sóc ngư i khác”.
ð nh nghĩa H p tác xã d ch v nông nghi p (HTXDVNN): HTXDVNN
là t ch c kinh t nông nghi p ñư c tách h n ñ làm ch c năng d ch v nơng
nghi p, nó ho t đ ng theo Lu t HTX, là m t ho i hình HTX ki u m i. Ho t
ñ ng c a HTXDVNN bao g m: D ch v các y u t ñ u vào, ñ u ra, d ch v các
khâu cho s n xu t nông nghi p, các HTXDVNN ñư c t ch c v i m c đích ph c
v cho s n xu t nơng nghi p c a các h nơng dân, nó khơng ho t đ ng nh m
m c đích l i nhu n. Mơ hình HTXDVNN nư c ta ch y u ñư c phân thành ba
hình th c: D ch v chuyên khâu, d ch v chuyên ngành và d ch v t ng h p.

5


- HTXDVNN chuyên khâu có n i dung ho t ñ ng t p trung

t ng khâu

công vi c trong quá trình s n xu t và ph c v cho s n xu t ho c t ng lĩnh v c
trong q trình tái s n xu t. Ví d : HTX tín d ng, HTX mua bán, HTX d ch v
ñ u vào, HTX d ch v ñ u ra, HTX chuyên d ch v v tư i tiêu...
- HTXDVNN t ng h p ñ m nhi m d ch v nhi u khâu cho s n xu t
nơng nghi p. Tùy thu c vào đ c đi m, đi u ki n, trình đ s n xu t và t p quán
t ng vùng mà nhu c u c a nơng h đ i v i t ng lo i hình d ch v có khác
nhau.

nh ng vùng ñ ng b ng tr ng lúa nư c, HTX có th th c hi n các

khâu sau: Xây d ng, đi u hành, k ho ch, b trí cơ c u mùa v , l ch th i v
s n xu t, cung ng v t tư, tư i tiêu theo quy trình k thu t thâm canh, phòng
tr sâu b nh, b o v s n ph m ngồi đ ng đ tránh hao h t. V i nh ng vùng
có m c bình qn ru ng ñ t và m c ñ cơ gi i hóa cao, nông h c n thêm
khâu d ch v làm ñ t, thu ho ch và s a ch a cơ khí, v n chuy n s n ph m ñ n
nơi tiêu th .
- HTXDVNN chuyên ngành: HTX này ñư c hình thành t nhu c u c a
các h xã viên cùng s n xu t kinh doanh m t lo i hàng hóa t p trung, ho c
cùng làm m t ngh gi ng nhau. HTX th c hi n các khâu d ch v c a kinh t
h như ch n gi ng, cung ng v t tư, trao ñ i hư ng d n k thu t, d ch v , v n
chuy n và tiêu th s n ph m, ñ i di n các h thành viên quan h v i cơ s ch
bi n nơng s n.
2.1.2 Vai trị c a HTX trong phát tri n s n xu t nông nghi p
Trong nơng nghi p, vi c h p tác có vai trị h t s c quan tr ng, đ c bi t
HTX NN v i m c tiêu cơ b n là làm d ch v h tr cho kinh t h phát tri n
góp ph n quan tr ng trong th c hi n chuy n d ch cơ c u kinh t nông nghi p
t ngu n nông nghi p t c p t túc sang s n xu t hàng hóa;
Ho t đ ng d ch v c a HTX góp ph n phát tri n l c lư ng s n xu t, t o

6


v n và s d ng v n, cung c p v t tư, tiêu th s n ph m, d ch v k thu t, s
d ng có hi u qu lao ñ ng, các ngu n l c có s n trong dân. T đó nâng cao
đ i s ng v t ch t tinh th n cho nông dân, t ng bư c xây d ng nông thôn m i
theo hư ng CNH-HðH. Cùng v i vi c ñ m b o th c hi n t t m t s khâu
d ch v nh m h tr s n xu t c a nông dân, các ho t đ ng d ch v c a HTX
cịn góp ph n ngăn ch n nh ng tiêu c c do tác ñ ng c a cơ ch th trư ng
mang l i, b ng cách cung c p thông tin k p th i t i ngư i dân d ch v ñ u vào
và ñ u ra. Bên c nh đó t o đi u ki n cho nơng dân th c hi n nh ng chính

sách xã h i, xây d ng cơ s v t ch t k thu t, cơ s h t ng chung, t o ñi u
ki n chuy n d ch cơ c u kinh t nông nghi p, nông thôn;
Thông qua ho t ñ ng d ch v c a HTX s ñ m b o cho h xã viên phát
tri n s n xu t ñ ng th i thúc ñ y các ho t ñ ng kinh t khác. Ho t ñ ng d ch
v c a HTX s góp ph n t o nên s phát tri n cân đ i c a kinh t nơng
nghi p, nơng thơn, góp ph n s d ng có hi u qu các ngu n l c s n có c a
đ a phương, ti p s c cho nơng dân t ng bư c chuy n t n n s n xu t nh l ,
sang n n s n xu t l n, s n xu t hàng hóa;
Chính vì vai trị quan tr ng c a HTX nên trong ch th 68 c a Ban Bí
thư TW ð ng khóa VII nêu rõ: “ð ng ta ch trương phát tri n n n kinh t
hàng hóa nhi u thành ph n, trong đó kinh t HTX là b ph n quan tr ng cùng
v i kinh t . Nhà nư c tr thành n n t ng c a n n kinh t . ðó là n n t ng
chính tr , xã h i c a ñ t nư c ñ ñ t m c tiêu dân giàu, nư c m nh xã h i
công b ng và văn minh”;
ð n ñ i h i ð ng IX, ñư ng l i phát tri n kinh t h p tác và HTX ñã
ñư c xác ñ nh rõ ràng hơn: “Kinh t Nhà nư c cùng v i kinh t t p th ngày
càng tr thành n n t ng v ng ch c c a n n kinh t qu c dân”, “Kinh t t p th
phát tri n v i nhi u hình th c h p tác đa d ng, trong đó HTX là nòng c t”.

7


2.1.3 ð c trưng c a HTX và HTXDVNN
a) ð c trưng c a HTX
T nh ng quy ñ nh trong Lu t HTX năm 1996, s a ñ i Lu t HTX năm
2003 và các Ngh Quy t dư i Lu t hư ng d n tri n khai Lu t HTX có th rút
ra m t s đ c trưng cơ b n v HTX ki u m i như sau:
Th nh t, HTX ki u m i là t ch c kinh t t ch c a nh ng ngư i lao
đ ng có nhu c u, l i tích chung t nguy n cùng góp v n, góp s c l p ra theo
lu t đ nh c a pháp lu t ñ phát huy s c m nh c a t p th và c a t ng xã viên,

nh m giúp nhau th c hi n có hi u qu hơn các ho t ñ ng s n xu t kinh doanh
và c i thi n đ i s ng, góp ph n phát tri n kinh t xã h i c a ñ t nư c. HTX
có tư cách pháp nhân, có t ch c ch t ch , h ch tốn đ ng l p, t ch u trách
nhi m v các ho t đ ng c a mình và đư c ñ i x bình ñ ng như các thành
ph n kinh t khác;
Th hai, v nguyên t c t ch c và ho t ñ ng c a HTX ki m m i: Khi
ho t ñ ng, các HTX ki m m i ph i tuân th theo 5 nguyên t c cơ b n là: t
nguy n gia nh p và rút kh i HTX theo quy ñ nh c a ñi u l HTX; qu n lý dân
ch và bình đ ng; m i xã viên có quy n ngang nhau trong bi u quy t; t ch u
trách nhi m và cùng có l i; chia lãi b o ñ m k t h p l i ích c a xã viên v i s
phát tri n c a HTX, c a c ng ñ ng và do ñ i b ph n xã viên quy t ñ nh. Lu t
HTX năm 2003 kh ng ñ nh: HTX ho t ñ ng như m t lo i hình doanh nghi p;
Th ba, quan h s h u và phân ph i trong HTX: Khi gia nh p HTX
m i xã viên bu c ph i góp v n theo quy ñ nh c a ñi u l , v n góp có th
nhi u hơn m c t i thi u, nhưng khơng đư c q 30% t ng s v n ñi u l c a
HTX. Cùng v i v n góp c a xã viên, v n ho t đ ng c a HTX cịn bao g m
v n đư c tích lũy trong q trình ho t đ ng và các ngu n khác như: giá tr tài
s n ñư c cho, bi u, t ng. Ph n v n góp c a xã viên thu c s h u c a t ng xã

8


viên. Các ngu n v n khác thu c s h u chung c a HTX, quy n s d ng toàn
b tài s n thu c v HTX;
Th tư, xã viên HTX: Xã viên HTX có th là cá nhân ho c h gia đình
ho c pháp nhân, m i xã viên có th đ ng th i là xã viên c a nhi u HTX,
không phân bi t ngành ngh , đ a gi i hành chính. M i xã viên đ u bình đ ng
v quy n l i và nghĩa v . M i xã viên có trách nhi m th c hi n nghĩa v theo
quy đ nh c a đi u l như: góp v n vào HTX và chia s m i r i ro c a HTX
theo m c v n đóng góp th c hi n cam k t kinh t v i HTX;

Th năm, quan h gi a HTX và xã viên: Quan h gi a các xã viên
ñư c xây d ng ch y u trên cơ s quan h kinh t . Nó đư c xác l p t nhu
c u phát tri n s n xu t, tăng thu nh p c a các thành viên HTX. HTX tơn tr ng
quy n đ c l p, t ch kinh t c a xã viên. Trong HTX nông nghi p, xã viên là
h , trang tr i gia đình, ho c đ i di n h , đó là nh ng ñơn v kinh t t ch
tham gia vào HTX v i trách nhi m, nghĩa v và l i ích theo đi u l quy đ nh.
S hình thành và phát tri n HTX nơng nghi p khơng phá v tính đ c l p, t
ch c a kinh t h trang tr i gia đình, nó có tác d ng t o đi u ki n phát tri n,
tăng thu nh p cho kinh t c a h xã viên. Trên cơ s đó thúc đ y s phát tri n
c a kinh t HTX;
Th sáu, ñi u ki n thành l p, ho t ñ ng và gi i th HTX: Khi thành l p
HTX ph i có ði u l , Phương án s n xu t kinh doanh c th có tính kh thi,
đư c ð i h i xã viên thơng qua và cơ quan ch c năng phê duy t. Trong trư ng
h p gi i th t nguy n theo ngh quy t c a ñ i h i xã viên ho c b bu c ph i
gi i th theo quy t ñ nh c a pháp lu t. HTX ph i th c hi n ñ y ñ nghĩa v v i
cơ quan có th m quy n. ð i h i xã viên ho c ñ i h i đ i bi u xã viên có quy n
quy t ñ nh cao nh t ñ i v i m i ho t ñ ng c a HTX. HTX có quy n thi t l p
quan h h p tác v i các HTX khác

trong nư c và nư c ngoài, tham gia t

ch c liên minh HTX Vi t Nam theo quy ñ nh c a pháp lu t.

9


Th b y, HTX là m t t ch c kinh t do các thành viên có nhu c u t
nguy n l p ra, nó khơng ph i là m t t ch c xã h i. HTX ho t ñ ng theo quy
ñ nh c a pháp lu t trư c h t vì m c tiêu kinh t . HTX ch ch u trách nhi m v
các nghĩa v xã h i ñ i v i các xã viên c a chính HTX, khơng th bi n HTX

thành t ch c xã h i ho c b t bu c HTX làm nhi m v như m t t ch c thành
viên trong h th ng chính tr c a đ a phương.
Chính ph th ng nh t th c hi n ch c năng qu n lý Nhà nư c ñ i v i
HTX trong ph m vi c nư c theo các n i dung sau: xây d ng và ch ñ o th c
hi n chi n lư c, quy ho ch, k ho ch phát tri n HTX, ban hành ñi u l m u
cho các lo i hình HTX, ban hành chính sách ưu ñãi, h tr ñi u ki n ho t
ñ ng cho HTX, liên minh các HTX quy ñ nh ch c năng, nhi m v , quy n h n
c a cá b , ngành, các c p chính quy n đ i v i HTX th c hi n ch c năng
thanh tra, ki m soát theo quy ñ nh c a pháp lu t.
b. ð c ñi m v các ho t ñ ng d ch v nông nghi p trong HTX DVNN
- D ch v nơng nghi p đư c hi u là đi u ki n, y u t c n thi t, c n có
cho q trình s n xu t kinh doanh m t lo i s n ph m nào đó trong nông
nghi p mà ngư i s n xu t khơng s n có, khơng làm đư c ho c làm khơng có
hi u qu và h ph i ti p nh n các ñi u ki n, y u t đó t bên ngồi b ng các
cách th c khác nhau như: mua, bán, trao ñ i, thuê, nh ...
- Ho t đ ng d ch v nơng nghi p là ho t ñ ng nh m cung c p, trao ñ i,
ti p nh n và s d ng các d ch v gi a ngư i s n xu t nông nghi p và ngư i
cung c p d ch v theo m t phương th c nh t đ nh nào đó.
- D ch v h tr nơng nghi p là lo i ho t đ ng có tính ch t bao c p đ i
v i ngư i s n xu t nông nghi p

m t ch ng m c nh t ñ nh.

Ho t đ ng d ch v nơng nghi p có nh ng ñ c ñi m sau:

10


+ Tính th i v : do s n xu t nơng nghi p có tính th i v nên các ho t
đ ng d ch v nơng nghi p cũng s mang tính th i v ;

+ ðư c cung

ng t

nhi u ngu n khác nhau và mang tính c nh

tranh cao;
+ Tính có th t d ch v : B n thân ngành nơng nghi p đã mang ñ c
ñi m c a tính t ph c v , t c là s d ng nh ng gì mà ngành s n có đ ph c
v cho các quá trình s n xu t ti p theo;
+ Ho t đ ng nơng nghi p ch có hi u qu cao khi ñư c th c hi n ñ ng
th i và trên ph m vi r ng l n;
+ Nhi u lo i hình d ch v khó ñ nh lư ng chính xác.
c. ð c trưng c a HTXDVNN
- Nh ng ñ c trưng cơ b n c a HTXDVNN g n li n v i nh ng ñ c
ñi m c a các ho t ñ ng d ch v nơng nghi p.
- HTXDVNN ra đ i và phát tri n g n v i quá trình phát tri n c a đ i
s ng nhân dân, ph c v nhu c u c a nhân dân. Ho t ñ ng d ch v c a HTX
DVNN phát tri n nh m h tr kinh t h phát tri n. HTXDVNN th c hi n
nh ng ho t đ ng mà h xã viên khơng th làm ho c làm nhưng khơng có hi u
qu . ðó là nh ng h xã viên nh l , tài chính y u khơng đ s c m nh c nh
tranh trên th trư ng;
- Ho t ñ ng d ch v c a HTXDVNN cũng như các ho t ñ ng kinh t
khác ñ u ch u s c nh tranh kh c li t c a cơ ch th trư ng, c nh tranh v
v n, v th ph n, v ngu n hàng…Vì v y HTXDVNN có ho t đ ng d ch v
hi u qu c n ph i n m b t rõ quy lu t c a th trư ng, ti p c n ñư c v i th
trư ng, nh y bén v i s thay ñ i c a th trư ng;
- HTXDVNN cịn ch u tác đ ng sâu s c c a mơ hình kinh t . Trư c ñây
trong cơ ch t p trung quan liêu bao c p vi c t ch c các ho t ñ ng d ch v

11


c a HTX ñư c th hi n b ng các ch tiêu pháp l nh c a Nhà nư c. Ngày nay
trong cơ ch th trư ng có s qu n lý c a Nhà nư c, vi c t ch c ho t ñ ng
d ch v c a các HTX ñã xác ñ nh ñư c phương hư ng s n xu t, kinh doanh,
các hình th c ho t ñ ng d ch v trong các HTX ña d ng, phong phú. Tùy t ng
nơi và t ng đ a phương mà các HTXDVNN có hình th c ho t ñ ng d ch v
khác nhau.
2.1.4 Cơ s ñ nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a HTXDVNN
a. Ch trương, chính sách c a ð ng và Nhà nư c v nâng cao hi u qu ho t
ñ ng c a HTXDVNN
Ngh quy t s 13-NQ/TW H i ngh Ban Ch p hành Trung ương ð ng
l n th 5 (khóa IX) ngày 18/3/2002 “V ti p t c ñ i m i, phát tri n và nâng
cao hi u qu kinh t t p th ” ñã nêu: Kinh t t p th v i nhi u hình th c h p
tác ña d ng mà nòng c t là HTX d a trên s h u c a các thành viên và s h u
t p th , liên k t r ng rãi nh ng ngư i lao ñ ng, các h s n xu t, kinh doanh,
các doanh nghi p nh và v a thu c các thành ph n kinh t , không gi i h n quy
mô, lĩnh v c và ñ a bàn; phân ph i theo lao đ ng, theo v n góp và m c ñ
tham gia d ch v ; ho t ñ ng theo nguyên t c t ch , t ch u trách nhi m. Thành
viên kinh t t p th bao g m các th nhân, pháp nhân, c ngư i ít v n và nhi u
v n, cùng góp v n và góp s c trên cơ s tơn tr ng ngun t c t nguy n, bình
đ ng cùng có l i và qu n lý dân ch . Trong ð i h i X năm 2006 ñ ra: “Ti p
t c đ i m i chính sách ñ khuy n khích, thúc ñ y phát tri n m nh hơn các lo i
hình kinh t t p th v i nh ng hình th c h p tác ña d ng, t nguy n, ñáp ng
nhu c u c a các thành viên, phù h p v i trình đ phát tri n c a các ngành,
ngh , trên các ñ a bàn. Ti p t c nghiên c u xây d ng mơ hình HTX ki u m i
trên cơ s t ng k t các ñơn v làm t t ñ tăng s c h p d n, t o ñ ng l c cho
kinh t t p th , nh t là ñ i v i nông nghi p, ti u, th công nghi p. ða d ng hố
hình th c s h u trong kinh t t p th (có s h u pháp nhân, th nhân). Phát

12


tri n các lo i hình doanh nghi p trong HTX và các hình th c liên hi p h p tác
xã” [3].
b. S c n thi t nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a HTXDVNN
Hi n nay h u h t là các HTX ñư c chuy n đ i t mơ hình HTX nơng
nghi p cũ theo Lu t HTX năm 2003. HTX nông nghi p trư c ñây ho t ñ ng
theo k ho ch hóa t p trung, các HTX trơng ch vào s bao c p, tr c p c a
Nhà nư c khơng cịn phù h p v i n n kinh t th trư ng h i nh p ñ nh hư ng
Xã h i ch nghĩa. N n kinh t th trư ng theo ñ nh hư ng xã h i ch nghĩa
ngày càng phát tri n m nh m sơi đ ng và hồn thi n hơn, ñ c bi t t
8/11/2006 nư c ta chính th c là Thành viên th 150 c a t ch c thương m i
th gi i WTO, vì v y mà các thành ph n kinh t t n t i trong nó đ u c n ph i
nâng cao hi u qu ho t đ ng đ thích ng v i xu th c nh tranh, t do thương
m i hố tồn c u [16]. Các m i quan h tr ng y u t n t i trong HTX c n ph i
gi i quy t t t ñ t n t i, phát tri n ñó là:
- Quan h s h u: M i quan h v s h u th hi n tài s n, tư li u s n
xu t, tư li u lao ñ ng, phát ki n, phát minh, b n quy n thu c v ai ho c t
ch c, cá nhân nào đó và đư c xác đ nh chính danh ho c ghi danh; trong HTX
DV nông nghi p là tài s n chung thu c s h u t p th và tài s n v n góp c a
xã viên. Quan h s h u trong HTXDVNN th hi n ñư c HTX là nhà, xã viên
là ch s h u.
- Quan h qu n lý: M i quan h qu n lý kh ng ñ nh nghĩa v , trách
nhi m, quy n h n c a ch th qu n lý, quan h qu n lý th hi n

phương

th c, trình đ và năng l c qu n lý. ðây là y u t quy t ñ nh m c ñ thành

công c a ho t ñ ng qu n lý c a ch th .
- Quan h phân ph i: M i quan h phân ph i quy t ñ nh l n ñ n ho t
đ ng c a ch th , nó chi ph i r t l n ñ i v i quan h s h u và quan h qu n

13


lý. Quan h phân ph i có th thúc đ y ho c kìm hãm quá trình phát tri n tuỳ
t ng trư ng h p c th .
Tuy ñã chuy n đ i nhưng cịn khơng ít HTX t n t i hình th c ho c lúng
túng trong vi c t ch c ho t ñ ng d ch v , bên c nh đó đã có khá nhi u HTX
ho t đ ng có hi u qu , và ho t ñ ng ñúng Lu t, ñáp ng đư c u c u s n
xu t nơng nghi p c a nông h và xã viên. ðây là bư c ñi, hư ng nghiên c u
làm cho các mơ hình HTX đi vào ho t đ ng hi u qu , ñúng nguyên t c, Lu t
HTX và các hành lang pháp lý liên quan, tránh tình tr ng t n t i hình th c.
c. N i dung nâng cao hi u qu trong ho t ñ ng c a HTXDVNN
- Nâng cao ch t lư ng, trình đ b máy qu n lý đi u hành HTX;
- C i thi n các m i quan h trong và ngoài HTXDVNN;
- Nâng cao ch t lư ng k ho ch ho t ñ ng, v n i dung, phương hư ng
phù h p v i th c ti n c a các HTX, ch trương chính sách c a ð ng và Pháp
lu t c a Nhà nư c.
- Nh ng ch tiêu kinh t th hi n hi u qu c a vi c nâng cao hi u ho t
ñ ng c a HTXDVNN.
T nh ng n i dung trên ti n hành phân tích, ñánh giá hi u qu , ñưa ra
các gi i pháp nâng cao hi u qu ho t ñ ng trong HTXDVNN.
2.1.5 Các y u t

nh hư ng ñ n hi u qu ho t ñ ng c a HTXDVNN

a. Các y u t khách quan

- Y u t t nhiên: Các ho t ñ ng d ch v c a HTX DVNN g n li n v i
ñ c ñi m s n xu t nông nghi p, các y u t t nhiên không nh ng chi ph i c q
trình s n xu t nơng nghi p mà cịn nh hư ng t i ho t đ ng d ch v c a HTX.
m i ñ a phương, m i vùng kinh t - xã h i khác nhau, ho t ñ ng d ch v c a các
HTX cũng khác nhau, các y u t t nhiên và tính th i v trong s n xu t nơng
nghi p cũng t o nên tính th i v trong các ho t ñ ng d ch v c a HTX DVNN,

14


s phong phú v hình th c ho t đ ng đa d ng v lo i hình d ch v … là y u t
khách quan có nh hư ng tr c ti p t i ho t ñ ng d ch v c a HTX.
- Y u t kinh t - xã h i: HTX là s n ph m khách quan c a quá trình
phát tri n kinh t , kinh t càng phát tri n, kinh t hàng hóa càng cao thì nhi u
y u t c a quá trình s n xu t, ph m vi m t h s khơng đ m đương đư c.
ði u đó địi h i ho t đ ng d ch v c a HTX ph i phát tri n đ gi i quy t đư c
s khó khăn thi u h t đó c a nơng dân. Thơng qua ho t đ ng d ch v c a
mình các HTX đã nâng cao l i ích v m t kinh t , xã h i cho h xã viên, giúp
cho h xã viên phát tri n. S phát tri n l n m nh c a h xã viên có nh hư ng
tr c ti p đ n ho t ñ ng d ch v c a HTX.
- Y u t văn hóa truy n th ng: Truy n th ng văn hóa Vi t Nam ln
trân tr ng và đ cao tính c ng đ ng làng xã, t o ra nh ng ràng bu c thân t c t
nhiên, m i ngư i s ng tương thân, tương ái, giúp ñ l n nhau trong quá trình
s n xu t và đ i s ng. Chính truy n th ng này là cơ s giúp cho các HTX hình
thành nh ng ho t đ ng d ch v phù h p v i ñ c ñi m văn hóa truy n th ng
t ng vùng. Tuy nhiên, nhân t này cũng ch a ñ ng nhi u m t tiêu c c như gia
trư ng, ghen ghét, l làng… ñã làm h n ch ñ n ho t ñ ng d ch v c a HTX.
- Y u t khoa h c - k thu t: Cùng v i s phát tri n c a n n kinh t , s l n
m nh c a kinh t h , quá trình chuy n giao khoa h c - k thu t cho nông thôn,
nông nghi p càng ngày càng ñư c ñ y m nh. Quá trình này nhanh hay ch m nh

hư ng tr c ti p ñ n s chuy n d ch cơ c u kinh t c a ngành nông nghi p cũng
như cơ c u kinh t nông thôn, phân cơng l i lao đ ng trong nơng nghi p, t đây
địi h i ho t đ ng d ch v c a HTX c n ph i phát tri n cho phù h p.
- Y u t liên quan đ n ch chương, chính sách: ðây là nhóm nhân t
thu c v s giúp ñ , t o ñi u ki n c a ð ng, Nhà nư c và các t ch c xã h i.
S tác ñ ng c a nhóm nhân t này đư c th c hi n ch y u thông qua h
th ng chính sách vĩ mơ và q trình ch đ o th c hi n c a b máy Nhà nư c

15


t Trung ương ñ n cơ s như ch th 100 c a B Chính tr (13/01/1981) đã đ t
n n móng cho q trình đ i m i “t p th hóa” trư c đây; Ngh quy t 10 c a
B Chính tr (5/4/1988) v đ i m i qu n lý kinh t nông nghi p; Ngh quy t 5
c a Ban ch p hành Trung ương ñ ng (10/6/1993); Lu t HTX ñư c Qu c h i
thơng qua ngày 20/3/1996... Nh ng chính sách đó là nhân t quan tr ng và tác
ñ ng ñ n quá trình hình thành và tri n cũng như hi u qu ho t đ ng c a HTX
nói chung và HTXDVNN nói riêng.
b. Các y u t ch quan
- Trình đ qu n lý c a cán b HTXDVNN: Cán b qu n lý có vai trị
quan tr ng trong vi c nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a HTXDVNN, nh t là
trong ñi u ki n cơ ch th trư ng như hi n nay địi h i các HTXDVNN ph i
có đ i ngũ cán b gi i v chuyên môn nghi p v , có năng l c qu n lý, có b n
lĩnh chính tr . Khi trình đ cán b qu n lý HTXDVNN y u kém, lúng túng
trong ñi u hành cơng vi c s d n đ n hi u qu ho t ñ ng th p và ngư c l i.
Th c t cho th y, nh ng HTXDVNN làm ăn hi u qu đ u có ñ i ngũ qu n lý,
ñ c bi t là ch nhi m HTX là ngư i có năng l c. Nh ng ngư i ch nhi m
gi i thư ng xác ñ nh ñư c hư ng s n xu t, kinh doanh h p lý, bi t kh c ph c
khó khăn v v n, th trư ng, bi t cách liên doanh, liên k t.
- ð i ngũ lao ñ ng trong HTXDVNN: Xét trên c hai m t s lư ng và

ch t lư ng. S lư ng lao ñ ng và ch t lư ng lao ñ ng ph i cân ñ i v i nhau,
như v y cơng vi c m i hồn thành ñúng th i h n và có ch t lư ng. Vi c b trí
s d ng lao đ ng h p lý s phát huy ñư c t i ña năng su t lao ñ ng và t ñó
gián ti p tác đ ng tích c c đ n hi u qu ho t ñ ng c a các HTXDVNN.
- Cơ s v t ch t k thu t c a HTXDVNN: H th ng trang thi t b , cơ
s h t ng có vai trị quan tr ng ñ i v i ho t ñ ng d ch v c a các HTX. ðây
là nhóm nhân t c n thi t ñ m b o cho ho t ñ ng d ch v c a HTX ñư c di n

16


ra bình thư ng và có hi u qu . N u cơ s v t ch t k thu t c a HTXDVNN
nào th p kém thì kéo theo là ch t lư ng d ch v s kém t đó gây m t ni m
tin c a xã viên vào HTX, ngư c l i n u ñ y ñ và hi n ñ i s t o ñi u ki n
cho HTX nâng cao năng xu t lao ñ ng ñ ng th i nâng cao ñư c ch t lư ng
d ch v và t đó hi u qu ho t ñ ng d ch v s ñư c nâng cao.
- ði u ki n v v n c a HTXDVNN: ðây là nhân t không th thi u và
có nh hư ng l n đ n hi u qu ho t ñ ng c a các HTXDVNN. V n l n th
hi n ti m l c kinh t , kh năng ho t ñ ng d ch v c a HTX. N u HTXDVNN
nào có lư ng v n đ đáp ng nhu c u v n cho ho t ñ ng d ch v , ñ u tư trang
thi t b hi n ñ i, m r ng các lo i hình d ch v ... s nâng cao ñư c hi u qu
HTX và ngư c l i. Bên c nh s lư ng v n, v n ñ s d ng v n cũng là nhân
t

nh hư ng khơng nh đ n hi u qu ho t ñ ng c a HTX, b i l n u có

lư ng v n l n mà s d ng không h p lý s gây ra lãng phí, làm c n ki t
ngu n v n.
- Quy mơ ho t đ ng c a HTXDVNN: Thơng thư ng quy mơ ho t đ ng
c a HTXDVNN đ l n thì hi u qu ho t đ ng s cao. Quy mơ ho t ñ ng

ñư c th hi n

nhi u góc ñ khác nhau: Có th là quy mơ v s lư ng các

lo i hình d ch v , n u các lo i hình d ch v nhi u và phù h p m t m t nó s
gi m thi u tính r i ro, m t m t nó s giúp HTXDVNN có nhi u ngu n thu
hơn và hi u qu d ch v s cao hơn; ngoài ra quy mơ ho t đ ng có th là quy
mô v lư ng xã viên tham gia, quy mô v v n, di n tích đ t đai,...Các nhân t
trên đ u có nh hư ng nh t đ nh đ n s phát tri n nói chung và nh hư ng
ñ n hi u qu ho t ñ ng c a HTXDVNN nói riêng.
- Cách th c t ch c qu n lý: Cách th c t ch c h p lý và hi u qu s
giúp HTXDVNNN tránh tình tr ng lãng phí ngu n l c cũng như ti n c a.
Trên th c t cho th y,

nh ng HTXDVNN có b máy t ch c qu n lý g n

nh thì hi u qu ho t ñ ng s cao hơn do ti t ki m đư c chi phí ti n lương,

17


phát huy ñư c t i ña năng l c làm vi c c a b máy qu n lý, các ho t ñ ng c a
b máy t ch c qu n lý không ch ng chéo nhau nên hi u su t làm vi c ñư c
nâng cao hơn...
2.1.6 Ý nghĩa c a vi c nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a các HTX DVNN
Nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a HTXDVNN s ñ m b o cho h xã
viên phát tri n s n xu t ñ ng th i thúc ñ y các ho t ñ ng kinh t khác. Ho t
ñ ng d ch v c a HTX s góp ph n t o nên s phát tri n cân đ i c a kinh t
nơng nghi p, nơng thơn, góp ph n s d ng có hi u qu các ngu n l c s n có
c a đ a phương, ti p thêm s c m nh cho nông dân t ng bư c chuy n t n n

s n xu t nh l , t cung, t c p sang s n xu t l n, s n xu t hàng hóa;
Nâng cao hi u ho t ñ ng c a HTXDVNN là cơ h i ñ tăng ñư c l i
nhu n t đó làm cơ s đ tích lu v n và ti p t c ñ u tư tái s n xu t m r ng,
góp ph n c i thi n thu nh p c a ngư i lao ñ ng.
Nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a các đơn v kinh t là q trình t t y u
c a s phát tri n xã h i, tuy nhiên

các v th và ch th khác nhau thì có m c

đích khác nhau. ð i v i HTXDVNN là q trình tăng l i nhu n, đ i v i ngư i
s d ng d ch v c a HTX thì tăng hi u qu ; chính là khi h nâng cao ñư c ñ
tho d ng khi s d ng d ch v . Như v y nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a
HTXDVNN là góp ph n làm cho tồn xã h i có l i, b i l l i ích c a
HTXDVNN và ngư i s d ng d ch v c a HTXDVNN ñ u ñư c nâng lên.
Tóm l i: nâng cao hi u ho t đ ng c a HTXDVNN có ý nghĩa r t quan
tr ng. Nó giúp xã h i s d ng ngu n l c m t cách ti t ki m và hi u qu , nâng
cao thu nh p cho c ng đ ng, t đó thúc đ y s phát tri n c a kinh t nông h ,
c i thi n, nâng cao ch t lư ng ñ i s ng dân cư nơng thơn, góp ph n quan
tr ng trong vi c th c hi n th ng l i công cu c CNH - HðH nông nghi p,
nông thôn.

18