Quản lý đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Nam Định (Luận văn thạc sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
_____________

______________

TRẦN THỊ THU HUYỀN

QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ HỌC SINH
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ NAM ĐỊNH
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. PHÓ ĐỨC HÒA

HÀ NỘI – 2016


i

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tác giả đã
nhận được sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của
các thầy giáo, cô giáo, anh chị em, bạn bè đồng nghiệp và gia đình. Tác giả
bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các giảng viên Học viện Quản lý Giáo dục đã
giúp tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Phó Đức
Hòa đã trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tác giả tiến hành các

hoạt động nghiên cứu khoa học để hoàn thành luận văn này.
Tác giả xin chân thành cảm ơn các trường: tiểu học Trần Quốc Toản,
tiểu học Nam Vân, tiểu học Nguyễn Văn Cừ thành phố Nam Định, các cán bộ
quản lý, giáo viên và đồng nghiệp đã cung cấp tài liệu, số liệu, tham gia đóng
góp nhiều ý kiến, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình học tập,
nghiên cứu và hoàn thành bản luận văn.
Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, thực tiễn công tác lại vô cùng sinh
động, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận được các
ý kiến đóng góp chân thành từ các thầy giáo, cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, tháng 11 năm 2016
Tác giả luận văn

Trần Thị Thu Huyền


ii

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .......................................................................................... i
MỤC LỤC .............................................................................................. ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ................................................................... v
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ ......................................................... vi
MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................................ 5
3. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................................................ 6
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu.................................................................................. 6
5. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................................... 6
6. Giả thuyết khoa học .......................................................................................................... 6

7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................................. 7
8. Cấu trúc của luận văn ........................................................................................................ 8
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ HỌC SINH
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG
TIỂU HỌC .............................................................................................. 9
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ....................................................................................... 9
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới .................................................................. 9
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước .................................................................. 12
1.2. Một số khái niệm cơ bản.............................................................................................. 14
1.2.1. Quản lý................................................................................................ 14
1.2.2. Quản lý giáo dục ................................................................................. 15
1.2.3. Quản lý nhà trường .............................................................................. 16
1.2.4. Đánh giá .............................................................................................. 17
1.2.5. Năng lực .............................................................................................. 18
1.2.6. Đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực........................ 20
1.3. Đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở trường tiểu học ................ 21
1.3.1. Mục tiêu đánh giá học sinh .................................................................. 22
1.3.2. Nội dung đánh giá học sinh ................................................................. 22
1.3.3. Phương pháp đánh giá học sinh ........................................................... 23
1.3.4. Hình thức đánh giá học sinh ................................................................ 23
1.3.5. So sánh đánh giá theo định hướng nội dung kiến thức và đánh giá
theo định hướng phát triển năng lực .............................................................. 24
1.4. Quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở
trường tiểu học .................................................................................................................... 26


iii

1.4.1. Lập kế hoạch đánh giá học sinh ........................................................... 26
1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch đánh giá học sinh ..................................... 29

1.4.3. Chỉ đạo thực hiện hoạt động đánh giá học sinh .................................... 30
1.4.4. Kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá học sinh của GV ...................... 31
1.4.5 Kết quả của việc đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng
lực ở trường tiểu học ..................................................................................... 32
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định
hướng phát triển năng lực ở trường tiểu học ...................................................................... 34
1.5.1. Yếu tố khách quan ............................................................................... 34
1.5.2. Yếu tố chủ quan................................................................................... 35
Kết luận chương 1 .................................................................................. 37
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ HỌC SINH THEO
ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CÁC TRƯỜNG TIỂU
HỌC, THÀNH PHỐ NAM ĐỊNH .......................................................... 38
2.1. Khái quát về thành phố Nam Định .............................................................................. 38
2.1.1. Khái quát chung về thành phố Nam Định ............................................ 38
2.1.2. Sơ lược về giáo dục tiểu học của thành phố Nam Định ........................ 39
2.2. Thực trạng hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực tại
các trường tiểu học thành phố Nam Định .......................................................................... 41
2.2.1. Thực trạng thực hiện mục tiêu đánh giá học sinh ................................. 41
2.2.2. Thực trạng thực hiện nội dung đánh giá học sinh ................................. 44
2.2.3. Thực trạng thực hiện phương pháp đánh giá học sinh .......................... 46
2.2.4. Thực trạng thực hiện hình thức đánh giá học sinh ................................ 49
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng
lực tại các trường tiểu học thành phố Nam Định ............................................................... 51
2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL và đội ngũ GV về quản lý hoạt
động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở trường tiểu
học. ............................................................................................................... 51
2.3.2. Thực trạng lập kế hoạch quản lý đánh giá học sinh .............................. 53
2.3.3. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch đánh giá học sinh .................... 56
2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định
hướng phát triển năng lực tại các trường tiểu học, thành phố Nam Định ......................... 68

2.4.1. Mặt mạnh ............................................................................................ 68
2.4.2. Tồn tại, hạn chế ................................................................................... 68
2.4.3. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế ........................................................ 69
Kết luận chương 2 .................................................................................. 71


iv

Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ HỌC SINH THEO
ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CÁC TRƯỜNG TIỂU
HỌC THÀNH PHỐ NAM ĐỊNH ........................................................... 72
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp...................................................................................... 72
3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu......................................................................... 72
3.1.2. Đảm bảo tính hệ thống và khoa học ..................................................... 72
3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ........................................................ 73
3.1.4. Đảm bảo tính đồng bộ và phát triển ..................................................... 73
3.2. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát
triển năng lực tại các trường tiểu học thành phố Nam Định.............................................. 74
3.2.1. Tăng cường nâng cao nhận thức cho CBQL, GV, cha mẹ học sinh
về tầm quan trọng của hoạt động đánh giá học sinh trong bối cảnh đổi mới
giáo dục hiện nay .......................................................................................... 74
3.2.2. Xây dựng kế hoạch đánh giá học sinh phù hợp với quy định mới về
đánh giá học sinh tiểu học. ............................................................................ 77
3.2.3. Đổi mới hoạt động đánh giá học sinh đồng bộ với đổi mới nội dung,
phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực ............................ 84
3.2.4. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá và điều chỉnh
việc thực hiện đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ........... 86
3.2.5. Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý hoạt động đánh giá học
sinh theo định hướng phát triển năng lực ....................................................... 88
3.3. Mối quan hệ của các biện pháp ................................................................................... 90

3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đã đề xuất......................... 92
3.4.1. Khái quát về khảo nghiệm ................................................................... 92
3.4.2. Phân tích kết quả khảo nghiệm ............................................................ 93
Kết luận chương 3 .................................................................................. 98
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................... 99
1. Kết luận ........................................................................................................................... 99
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ...................................... 103
DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................... 104
PHỤ LỤC


v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Stt

Tên viết tắt

Ý nghĩa

1

CBQL

Cán bộ quản lý

3

GD & ĐT

Giáo dục và đào tạo

4

GV

Giáo viên

5

HS

Học sinh

6

KTH

Không thực hiện

7

KTX

Không thường xuyên

8

PGS.TS

Phó Giáo sư - Tiến sĩ

9

PTNL

Phát triển năng lực

10

SL

Số lượng

11

TT

Thông tư

12

TB

Trung bình

13

TX

Thường xuyên

Ghi chú


vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
Stt

Bảng

1

Bảng 1.1

Tên
Bảng so sánh sự khác biệt giữa hai kiểu đánh giá
học sinh

Trang
24

Thống kê số trường, lớp, học sinh tiểu học của 3
2

Bảng 2.1

trường tiểu học (Trần Quốc Toản, Nam Vân,
Nguyễn Văn Cừ) của thành phố Nam Định trong

39

3 năm học.
Kết quả đánh giá về: Xếp loại Giáo dục; mức độ
3

Bảng 2.2

hình thành và phát triển năng lực; mức độ hình
thành và phát triển phẩm chất trong 2 năm học

41

thực hiện thông tư 30/2014
4

Bảng 2.3

5

Bảng 2.4

6

Bảng 2.5

7

Bảng 2.6

Thực trạng thực hiện mục tiêu đánh giá học sinh
theo định hướng phát triển năng lực
Thực trạng thực hiện nội dung đánh giá học sinh
theo định hướng phát triển năng lực
Thực trạng thực hiện phương pháp đánh giá học
sinh theo định hướng phát triển năng lực
Thực trạng thực hiện hình thức đánh giá học sinh
theo định hướng phát triển năng lực

42

45

47

50

Nhận thức của CBQL và GV về vai trò của quản
8

Bảng 2.7 lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng

52

phát triển năng lực
Kết quả thực hiện các nội dung của công tác lập kế
9

Bảng 2.8 hoạch quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo

định hướng phát triển năng lực

53


vii

Kết quả thực hiện các nội dung tổ chức thực hiện
10

Bảng 2.9 kế hoạch đánh giá học sinh theo định hướng phát

56

triển năng lực
11

12

Bảng

Kết quả thực hiện các nội dung chỉ đạo đánh giá

2.10

học sinh theo định hướng phát triển năng lực

Bảng

Kết quả kiểm tra, giám sát thực hiện đánh giá

2.11

học sinh theo định hướng phát triển năng lực
Kế hoạch đánh giá học sinh theo định hướng phát

13

Bảng 3.1

14

Bảng 3.2

15

Bảng 3.3

16

Sơ đồ 3.1 Mối quan hệ giữa các biện pháp

17

18

19

Biểu đồ
3.1

Biểu đồ
3.2
Biểu đồ
3.3

triển năng lực
Đánh giá của CBQL, GV về tính cần thiết của các
biện pháp đã đề xuất
Đánh giá của CBQL, GV về tính khả thi của các
biện pháp đã đề xuất

59

63

78

91

93
94

Mức độ cần thiết của các biện pháp

94

Mức độ khả thi của các biện pháp

95

Mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp

96


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Sự chuyển biến mạnh mẽ của nền KT - XH cùng sự hội nhập sâu
rộng vào quá trình toàn cầu hóa của nước ta đã đặt ra nhiệm vụ cho ngành
giáo dục nước nhà phải đào tạo ra nguồn nhân lực có chất lượng cao, có đầy
đủ năng lực và phẩm chất phục vụ cho sự nghiệp Công nghiệp hóa - Hiện đại
hóa đất nước.
Nhận thức được tầm quan trọng của GD & ĐT, trong nhiều năm qua,
Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách ưu tiên nhằm phát triển
hệ thống giáo dục quốc dân. Văn kiện đại hội Đảng lần thứ XI đã nêu rõ:
“Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền
giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ
hoá và hội nhập quốc tế, trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển
đội ngũ GV và CBQL là khâu then chốt. Tập trung nâng cao chất lượng giáo
dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng
thực hành, khả năng lập nghiệp”[1;23]. Quán triệt tinh thần đó, trong những
năm gần đây Bộ GD & ĐT đã chỉ đạo mạnh mẽ việc đổi mới nội dung và
phương pháp dạy học ở tất cả các bậc học, trong đó tập trung nhiều vào giáo
dục phổ thông, đặc biệt là giáo dục tiểu học.
Đối với giáo dục tiểu học, ngoài việc đổi mới chương trình, sách giáo
khoa, Bộ GD & ĐT chỉ đạo từ các Sở, Phòng GD & ĐT đến các trường phổ
thông thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá theo hướng
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh tiểu học và ngày càng

tiếp cận đến chuẩn đánh giá quốc tế về kết quả của học sinh tiểu học. Bộ GD
& ĐT đã chủ trì nhiều hội thảo khoa học, đề tài và công trình nghiên cứu về
đổi mới dạy học, nhất là đổi mới đánh giá học sinh tiểu học. Tuy nhiên sự lan
tỏa của chủ trương đổi mới đánh giá học sinh tiểu học vẫn còn đôi phần hạn


2

chế. Một trong những nguyên nhân cơ bản nhất của tình trạng nêu trên là
công tác quản lý hoạt động đánh giá học sinh ở các trường tiểu học còn chưa
theo kịp yêu cầu đổi mới. Hơn thế nữa, Bộ GD & ĐT đưa ra “Thông tư số
30/2014/TT-BGDĐT, ban hành Quy định Đánh giá học sinh Tiểu học” [4],
thực chất đó là đổi mới cách đánh giá học sinh tiểu học theo định hướng phát
triển năng lực. Bắt đầu từ ngày 15/10/2014 học sinh tiểu học được đánh giá
theo thông tư 30/2014/TT-BGDĐT ngày 28/8/2014 của Bộ trưởng Bộ Giáo
dục và Đào tạo. Theo thông tư này thì có những điểm mới khi đánh giá học
sinh tiểu học, đó là:
Mục đích của việc đánh giá là giúp giáo viên điều chỉnh, đổi mới
phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động dạy học, hoạt động trải nghiệm
ngay trong quá trình và kết thúc mỗi giai đoạn dạy học, giáo dục. Việc đánh
giá được thực hiện trên nguyên tắc không so sánh học sinh này với học sinh
khác, không tạo áp lực cho học sinh, giáo viên và cha mẹ học sinh. Hình thức
cơ bản trong đánh giá là đánh giá thường xuyên bằng nhận xét, khi nhận xét
giáo viên cần quan tâm động viên, khích lệ, biểu dương, khen ngợi kịp thời
đối với từng thành tích tiến bộ giúp học sinh vươn lên. Ngoài ra còn kết hợp
với đánh giá định kì để xác định mức độ hoàn thành hay chưa hoàn thành
chương trình đối với mỗi học sinh. Đối với đánh giá về học tập, quy định mới
đã bãi bỏ việc dùng điểm số để đánh giá thường xuyên. Đối với đánh giá về
hạnh kiểm được thay thế việc đánh giá về năng lực và phẩm chất của học sinh
như khả năng tự phục vụ, tự quản, giao tiếp và hợp tác, tính chăm chỉ, tự tin,

tự chịu trách nhiệm… Không còn việc xếp loại học tập theo thang điểm giỏi,
khá, trung bình…; Không còn danh hiệu học sinh giỏi, học sinh tiên tiến mà
thay bằng việc bình bầu học sinh đạt thành tích nổi bật trong các nội dung
đánh giá, trong các phong trào thi đua hoặc thành tích đột xuất khác…


3

Không thể không ghi nhận những đổi mới của Thông tư 30 trong việc
đánh giá học sinh tiểu học một cách toàn diện hơn và giảm bớt áp lực về ganh
đua điểm số. Sau 2 năm thực hiện, Thông tư 30 đã được triển khai trên cả
nước, tuy nhiên thông tư 30 cũng bộc lộ một số bất cập, nhất là đã tạo nhiều
áp lực cho giáo viên tiểu học trong việc đánh giá, nhận xét học sinh. Chính vì
vậy, Bộ GD&ĐT chính thức cho ra đời thông tư 22/2016/TT-BGD ĐT [5],
trên cơ sở hoàn thiện thông tư 30 với hi vọng sẽ tạo ra khí thế mới cho giáo
viên và học sinh tiểu học. Thông tư 22 ra đời đã giảm được áp lực về làm sổ
sách cho giáo viên để họ có thời gian chuẩn bị bài giảng và chăm sóc học sinh
tốt hơn.
Với ba mức đánh giá: hoàn thành tốt, hoàn thành và chưa hoàn thành
được giáo viên thực hiện vào giữa kì và cuối mỗi học kì sẽ cung cấp những
thông tin phản hồi liên quan đến quá trình học tập của học sinh nhằm xác định
rõ mức độ hoàn thành nhiệm vụ học tập của học sinh so với chuẩn kiến thức,
kĩ năng để động viên học sinh phấn đấu trong học tập. Cùng với mục đích
trên, thông tư 22 cũng quy định việc đánh giá từng năng lực, từng phẩm chất
học sinh theo ba mức tốt, đạt, cần cố gắng giúp giáo viên, CBQL, cha mẹ học
sinh xác định được mức độ hình thành, phát triển từng năng lực, từng phẩm
chất sau một giai đoạn rèn luyện, phấn đấu của học sinh. Từ đó giáo viên, nhà
trường, cha mẹ học sinh có những biện pháp kịp thời giúp đỡ học sinh phát
huy những điểm tích cực, khắc phục những hạn chế để ngày một tiến bộ.
Đồng thời giáo viên được trao quyền tự chủ theo dõi sự tiến bộ của học sinh,

ghi chép những lưu ý với học sinh có nội dung chưa hoàn thành hoặc có khả
năng vượt trội nhằm tự mình nắm bắt thông tin và sử dụng khi cần. Thay đổi
căn bản này sẽ giúp cho giáo viên thuận lợi hơn khi đánh giá học sinh.
Những thay đổi về đánh giá học sinh tiểu học đòi hỏi chúng ta cần
phải có những biện pháp thiết thực trong việc quản lý. Công tác đổi mới quản


4

lý cả quá trình, từ phương pháp dạy học đến kiếm tra và đánh giá học sinh
tiểu học nói chung, đặc biệt là biện pháp quản lý ở trường tiểu học với vấn đề
đánh giá học sinh trong bối cảnh định hướng phát triển năng lực nói riêng.
1.2. Công tác giáo dục đào tạo của thành phố Nam Định luôn dẫn đầu
trong ngành giáo dục đào tạo của tỉnh Nam Định. Mọi lĩnh vực về đổi mới
phương pháp, nâng cao chất lượng dạy học, các hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh tiểu học
được phòng giáo dục đào tạo thành phố quan tâm và thực hiện một cách có
hiệu quả. Ngay sau khi Thông tư 22/2016 sửa đổi bổ sung một số điều của
quy định đánh giá học sinh tiểu học ban hành kèm theo thông tư số 30/2014
của Bộ GD&ĐT và có hiệu lực từ 6/11/2016, tổ tiểu học của phòng giáo dục
đào tạo thành phố Nam Định đã yêu cầu cán bộ giáo viên nghiên cứu bộ tài
liệu Tập huấn hướng dẫn đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư
22/2016/TT-BGDĐT [7], Tổ chức tập huấn về nội dung sửa đổi của thông tư
và những điểm mới cần lưu ý cho toàn bộ quản lý, giáo viên toàn thành phố
và chỉ đạo giáo viên tập trung vào những điều lưu ý của Thông tư 22/2016 đó
là:
- Yêu cầu về đánh giá:
Đánh giá vì sự tiến bộ của học sinh, coi trọng việc động viên, khuyến
khích sự cố gắng trong học tập, rèn luyện của học sinh; giúp học sinh phát
huy nhiều nhất khả năng, đảm bảo kịp thời công bằng, khách quan.

Đánh giá thường xuyên bằng nhận xét, đánh giá định kì bằng điểm số
kết hợp với nhận xét; kết hợp đánh giá của giáo viên, học sinh, cha mẹ học
sinh trong đó đánh giá của giáo viên là quan trọng nhất.
- Đánh giá sự hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất của học
sinh:
Năng lực: Tự phục vụ, tự quản, hợp tác; tự học và giải quyết vấn đề


Luận văn đủ ở file: Luận văn full