Giải pháp tăng cường quản lý thu, chi ngân sách trên địa bàn huyện kim sơn, tỉnh ninh bình ( Luận án tiến sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
–––––––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN THỊ HẰNG

GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ THU,
CHI NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN KIM SƠN,
TỈNH NINH BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

THÁI NGUYÊN – 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
–––––––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN THỊ HẰNG

GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ THU,
CHI NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN KIM SƠN,
TỈNH NINH BÌNH
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS. TS. NGUYỄN VĂN CÔNG

THÁI NGUYÊN – 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực và chƣa hề đƣợc sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Tôi cũng xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn
này đã đƣợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã đƣợc chỉ
rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hằng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ii

LỜI CẢM ƠN
:
GS. TS. Nguyễn Văn Công - Giảng viên trƣờng đại học Kinh Tế Quốc Dân,
;

Các thầy, cô giáo phòng Quản lý đào tạo sau đại học, trƣờng Đại học Kinh tế
và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên

;

UBND huyện Kim Sơn, phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Kim Sơn
huyện Kim Sơn.
Tôi xin c
đề tài này.
Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 5 năm 2014
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hằng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... ii
MỤC LỤC.............................................................................................................. iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ......................................... vii
DANH MỤC CÁC BẢNG.................................................................................. viii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ................................................................................... ix
MỞ ĐẦU .................................................................................................................1
1. Sự cần thiết phải nghiên cứu................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................2
3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu...................................................2
4. Dự kiến những đóng góp mới của luận văn ........................................................3
5. Kết cấu luận văn ...................................................................................................3
Chƣơng 1 ..................................................................................................................4
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NGÂN SÁCH VÀ ...............................4
QUẢN LÝ THU, CHI NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN............................................4
1.1. Ngân sách nhà nƣớc ..........................................................................................4
1.1.1. Bản chất và đặc điểm của ngân sách nhà nƣớc .............................................4
1.1.2. Vai trò của ngân sách nhà nƣớc.....................................................................7
1.1.3. Nguyên tắc quản lý thu, chi ngân sách nhà nƣớc ...................................... 10
1.1.4. Nội dung và chức năng của ngân sách nhà nƣớc ....................................... 12
1.1.5. Hệ thống ngân sách nhà nƣớc Việt Nam ................................................... 14
1.2. Ngân sách cấp huyện và quản lý thu, chi ngân sách cấp huyện ................... 16
1.2.1. Sự tồn tại khách quan và vai trò của ngân sách cấp huyện ....................... 16
1.2.2. Quản lý thu, chi ngân sách cấp huyện ........................................................ 18
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iv
1.2.2.1. Quản lý thu ngân sách.............................................................................. 18
1.2.2.2. Quản lý chi ngân sách .............................................................................. 19
1.2.2.3. Cân đối thu, chi ngân sách ....................................................................... 21
1.2.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý thu, chi ngân sách cấp huyện........... 22
1.3. Kinh nghiệm quản lý thu, chi ngân sách cấp huyện tại một số nƣớc trên thế
giới và bài học rút ra cho Việt Nam ..................................................................... 24
1.3.1. Kinh nghiệm tại một số nƣớc trên thế giới ................................................ 24
1.3.3. Bài học kinh nghiệm ................................................................................... 27
Chƣơng 2 ............................................................................................................... 30

PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................................... 30
2.1. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................ 30
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 30
2.2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin ................................................................. 30
2.2.2. Phƣơng pháp tổng hợp thông tin ................................................................ 31
2.2.3. Phƣơng pháp phân tích thông tin................................................................ 31
2.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................................. 32
2.3.1. Thu ngân sách ............................................................................................. 32
2.3.2. Chi ngân sách .............................................................................................. 34
Chƣơng 3 ............................................................................................................... 37
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ ............................................................................ 37
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THU, CHI NGÂN SÁCH ............................... 37
TRÊN ĐIẠ BÀN HUYỆN KIM SƠN, TỈNH NINH BÌNH .............................. 37
3.1. Tổng quan về huyện Kim Sơn, Ninh Bình.................................................... 37
3.1.1. Điều kiện tự nhiên ....................................................................................... 37
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ........................................................................... 38
3.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý huyện Kim Sơn ................................... 43
3.1.3.1. Bộ máy quản lý huyện Kim Sơn ............................................................. 43
3.1.3.2. Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình .............. 46
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>

v
3.2. Thực trạng quản lý thu, chi ngân sách trên địa bàn huyện Kim Sơn, tỉnh
Ninh Bình .............................................................................................................. 47
3.2.1. Quy trình quản lý thu, chi ngân sách huyện............................................... 47
3.2.2. Thực trạng thu ngân sách huyện................................................................. 49
3.2.3. Thực trạng chi ngân sách huyện ................................................................. 53
3.2.4. Thực trạng cân đối ngân sách huyện .......................................................... 61
3.3. Những nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý thu, chi ngân sách trên địa bàn huyện

Kim Sơn................................................................................................................. 64
3.3.1. Nhân tố ảnh hƣởng tới hoạt động thu......................................................... 64
3.3.2. Nhân tố ảnh hƣởng tới hoạt động chi ......................................................... 64
3.3.3. Nhân tố ảnh hƣởng tới cân đối ngân sách .................................................. 65
3.4. Đánh giá chung .............................................................................................. 65
3.4.1. Về tình hình quản lý thu ngân sách ............................................................ 65
3.4.2. Về tình hình quản lý chi ngân sách ............................................................ 68
3.4.3. Về cân đối thu chi ....................................................................................... 69
Chƣơng 4 ............................................................................................................... 72
GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ THU, CHI NGÂN SÁCH NHÀ
NƢỚC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN KIM SƠN, TỈNH NINH BÌNH ................. 72
4.1. Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện năm 2014 và tầm nhìn đến
năm 2020 ............................................................................................................... 72
4.2. Mục tiêu quan điểm cơ bản về quản lý NSNN huyện Kim Sơn năm 2014 và
tầm nhìn đến năm 2020......................................................................................... 73
4.3. Cơ sở đề ra giải pháp tăng cƣờng quản lý NSNN. ....................................... 73
4.4. Giải pháp tăng cƣờng quản lý thu, chi ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn
huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình ........................................................................... 74
4.4.1. Nuôi dƣỡng và phát triển nguồn thu trên địa bàn huyện ........................... 74
4.4.2. Tăng cƣờng công tác quản lý, điều hành ngân sách của các cấp uỷ đảng,
chính quyền ........................................................................................................... 75
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>

vi
4.4.3. Tăng cƣờng kiểm tra, kiểm soát, giám sát hoạt động thu, chi ngân sách . 76
4.4.4. Hoàn thiện khâu xây dựng, lập dự toán ..................................................... 79
4.4.5. Tăng cƣờng công tác tập huấn, đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ ....................... 80
4.4.6. Ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý ngân sách ............... 80
4.2.7. Tăng cƣờng thanh tra, kiểm tra, khen thƣởng và xử lý kịp thời vi phạm

trong quản lý NSNN ............................................................................................. 81
4.5. Điều kiện thực hiện các giải pháp tăng cƣờng quản lý thu, chi ngân sách trên
địa bàn huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình .............................................................. 82
4.5.1. Về phía Nhà nƣớc, Quốc hội và Chính phủ ............................................... 82
4.5.2. Về phía cơ quan tài chính cấp trên ............................................................. 82
KẾT LUẬN ........................................................................................................... 84
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 86
PHỤ LỤC .............................................................................................................. 88

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
Viết tắt

STT

Dạng đầy đủ

1

BS

Bổ sung

2

ĐBXH

Đảm bảo xã hội

3

GD-DT

Giáo dục – đào tạo

4

GTSX

Giá trị sản xuất

5

NS

Ngân sách

6

NSNN

Ngân sách Nhà nƣớc

7

NN

Nông nghiệp

8

NQD

Ngoài quốc doanh

9

QLHC

Quản lý hành chính

10

QP - AN

Quốc phòng – anh ninh

11

QSD

Quyền sử dụng

12

CTN

Công thƣơng nghiệp

13

XDCB

Xây dựng cơ bản

14

CCTL

Cải cách tiền lƣơng

15

PT-TH

Phát thanh truyền hình

16

VH- TT

Văn hóa – tƣ tƣởng

17

XSKT

Sổ số kiến thiết

18

CTMT

Chƣơng trình mục tiêu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Tình hình phát triển kinh tế huyện Kim Sơn năm 2011
– 2013 ........................................................................... 41
Bảng 3.2: Tình hình thực hiện kế hoạch thu NSNN huyện kim
sơn năm 2011-2013 ...................................................... 49
Bảng 3.3: Tình hình thực hiện kế hoạch chi NSNN huyện Kim
Sơn năm 2011-2013 ...................................................... 54
Bảng 3.4: Cân đối thu huyện Kim Sơn năm 2011-2013................. 62

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ix

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Cơ cấu hệ thống ngân sách Nhà nƣớc Việt Nam........................... 15
Sơ đồ 3.1: Các Phòng ban chức năng của UBND huyện Kim Sơn ................ 43
Sơ đồ 3.2: Cơ cấu tổ chức phòng Tài chính – Kế hoạch ................................... 46

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

1

MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết phải nghiên cứu
Hai mƣơi tám năm trôi qua kể từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, một
quãng thời gian không dài nhƣng cũng đã chứng kiến biết bao nhiêu đổi thay của
một nền kinh tế. Thực hiện chủ trƣơng của Đại hội VI, kinh tế Việt Nam đã chuyển
từ nền kinh tế bao cấp sang nền kinh tế thị trƣờng có sự điều tiết của Nhà nƣớc theo
định hƣớng xã hội chủ nghĩa. Một chủ trƣơng đúng đắn đã đƣa nền kinh tế Việt
Nam vững bƣớc đi lên và dần dần hoà nhập vào nền kinh tế thế giới và khu vực.
Sản xuất hàng hoá phát triển, sản phẩm tạo ra ngày càng nhiều, tốc độ tăng trƣởng
GDP càng cao và liên tục trong nhiều năm, đời sống nhân dân ngày càng đƣợc cải
thiện đây là những dấu hiệu hết sức tích cực của một nền kinh tế đã có lúc tƣởng
chừng nhƣ chạm đáy.
Đóng góp vào sự thành công của công cuộc đổi mới nền kinh tế ngày hôm nay
không thể không nói tới sự thành công trong công tác quản lý ngân sách Nhà nƣớc
các cấp. Ngày 20/3/1996, Luật Ngân sách Nhà nƣớc đã đƣợc thông qua và có hiệu
lực thi hành vào ngày 01/01/1997. Với tƣ cách là một cấp trong hệ thống ngân sách
Nhà nƣớc, ngân sách huyện ngày càng khẳng định vị trí và tầm quan trọng của mình.

Bằng các công cụ thu và chi, ngân sách huyện đã hỗ trợ đắc lực cho chính quyền Nhà
nƣớc địa phƣơng trong việc thực hiện các chức năng nhiệm vụ của mình.
Tuy vậy, tốc độ phát triển nhanh chóng của nền kinh tế cả về chiều rộng và
chiều sâu đã tác động không nhỏ tới công tác quản lý ngân sách huyện. Sản xuất
hàng hoá ngày càng phát triển, đời sống dân cƣ ngày càng đƣợc cải thiện và nâng
cao, nguồn thu của ngân sách huyện ngày càng lớn. Yêu cầu đổi mới, vận động để
có thể phù hợp, quản lý hết thu ngày nguồn càng trở nên bức xúc. Mặt khác, việc
quản lý chi tiêu hợp lý, hiệu quả cũng đòi hỏi ngân sách huyện phải đƣợc quản lý
chặt chẽ hơn. Ngân sách huyện đang đƣợc đặt trong cơ hội và thách thức mới.
Kim Sơn là một huyện ven biển, trong những năm qua cùng với sự phát triển
kinh tế của cả nƣớc, kinh tế của huyện cũng có những tiến bộ rõ rệt, ổn định và phát
triển. Ngoài nguồn ngân sách của tỉnh, ngân sách huyện còn đƣợc tài trợ từ nguồn
ngân sách trung ƣơng. Nguồn ngân sách đƣợc bổ sung, song công tác quản lý nguồn


Luận án đầy đủ ở file: Luận án Full