SKKN Đổi mới môn Sử

Đổi mới phơng pháp kiểm tra đánh giá nâng cao chất lợng bộ môn Lịch sử
A. Đặt vấn đề
Đổi mới giáo dục đợc Đảng và Nhà nớc ta khẳng định có vai trò quan trọng
cấp thiết trong hệ thống Đổi mới sự nghiệp giáo dục , là nền tảng, là động lực
thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nớc để nớc ta từng bớc vững vàng khi
hội nhập vào nền kinh tế thế giới.
Từ năm học 2002 - 2003 Bộ Giáo dục & Đào tạo đã thực hiện Cuộc
cách mạng về giáo dục , đổi mới cả nội dung và phơng pháp dạy học. Đặc biệt
trong năm 2006 2007 Ngành giáo dục đang triển khai thực hiện cuộc vận động
Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục là lập
lại kỷ cơng dạy và học. Đây đợc coi là khâu đột phá của năm học 2006 2007 để
toàn ngành giáo dục tự khẳng định đổi mới vì sự phát triển của đất nớc, của ngành.
Sự đổi mới về mục tiêu và nội dung dạy học đòi hỏi phải có sự đổi mới về
phơng pháp dạy học. Một trong những nội dung đổi mới về phơng pháp dạy học là
đổi mới khâu kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh quan Phơng pháp
kiểm tra trắc nghiệm
Trớc đây, quan niệm về kiểm tra đánh giá là giáo viên giữ độc quyền về
đánh giá, học sinh là đối tợng đợc đánh giá. Ngày nay, trong dạy học ngời ta coi
trọng chủ thể tích cực chủ động của học sinh. Theo hớng phát triển đó, việc kiểm
tra đánh giá không chỉ dừng lại ở yêu cầu tái hiện các kiến thức, rèn luyện các kỹ
năng đã học mà phải khuyến khích t duy năng động, sáng tạo của học sinh trớc các
vấn đề của đời sống gia đình và cộng đồng, muốn vậy phải có những phơng pháp
đánh giá thích hợp.
Với sự thay đổi về cấu trúc nội dung và phơng pháp dạy học của bộ môn
Lịch sử hiện nay, là một giáo viên trực tiếp giảng dạy, tôi nhận thấy cần có sự đổi
mới về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh cho phù hợp và hiệu quả
cao hơn. Vì vậy, tôi đa ra một số kinh nghiệm về Đổi mới phơng pháp kiểm tra
đánh giá nâng cao chất lợng bằng kiểm tra trắc nghiệm đối với bộ môn Lịch sử
nh thế nào để nâng cao chất lợng hiệu quả.
B. Nội dung
I. Cơ sở lý luận

Trong bối cảnh toàn ngành giáo dục đào tạo đang nổ lực đổi mới phơng
pháp dạy học theo hớng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong họat
động học tập. Việc kiểm tra đánh giá học sinh có ý nghĩa về nhiều mặt, giúp học
Ngời thực hiện: Trần Thị Diệu Liến Trờng THCS Dơng Thuỷ Trang 1
Đổi mới phơng pháp kiểm tra đánh giá nâng cao chất lợng bộ môn Lịch sử
sinh tự điều chỉnh họat động học, ngời dạy điều chỉnh họat động dạy. Hệ thống đổi
mới kiểm tra đánh giá đối với bộ môn Lịch sử rất phong phú, giáo viên có thể dùng
phiếu kiểm tra, câu hỏi kiểm tra bài tập của học sinh và đặc biệt là dùng hình thức
kiểm tra trắc nghiệm:
1. Khái niệm
Trắc nghiệm trong giáo dục là một phơng pháp đo để thăm dò một số đặc
điểm năng lực trí tuệ của học sinh ( Chú ý tởng tợng, ghi nhớ thông minh, năng
khiếu...) hoặc để kiểm tra đánh giá một số kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, thái độ của
học sinh
2. Hình thức kiểm tra trắc nghiệm có các loại câu sau:
a. Câu Đúng - sai
Trớc một câu văn xác định ( thông thờng không phải là câu hỏi), học sinh
trả lời câu đó là đúng ( Đ) hay sai (S ) điền vào.
b. Câu nhiều lựa chọn:
Một số câu hỏi có nhiều ý trả lời sẵn, học sinh lựa chọn ý đúng nhất điền
vào.
c. Câu ghép đôi:
Loại câu này thờng hai dãy thông tin. Một dãy là những câu hỏi (hay câu
dẫn), một dãy là những câu trả lời (hay câu lựa chọn). Học sinh phải tìm ra từng
cặp câu trả lời tơng ứng với câu hỏi
d. Câu điền khuyết:
Câu dẫn để một vài chỗ trống. Học sinh điền vào chỗ trống những từ thích
hợp.
e. Trắc nghiệm thái độ, hành vi:
Để thăm dò hoặc đánh giá thái độ hành vi của học sinh về một lĩnh vực nào

đó, ngời ta dùng thang xếp hạng hoặc bậc thứ tự. Số hạng bậc nhiều hay ít tùy từng
vấn đề và tuỳ yêu cầu.
3. Tác dụng của phơng pháp trắc nghiệm
* Phơng pháp kiểm tra trắc nghiệm có những u điểm:
Trắc nghiệm trong một thời gian ngắn kiểm tra đợc nhiều kiến thức cụ thể,
đi vào những khía cạnh khác nhau của một kiến thức nên có thể chống lại khuynh
hớng học tủ chỉ lo tập trung vào một kiến thức trọng tâm. Nếu trong một tiết
kiểm tra cổ truyền chỉ nêu đợc một số câu hỏi trả lời viết thì với loại trắc nghiệm
Ngời thực hiện: Trần Thị Diệu Liến Trờng THCS Dơng Thuỷ Trang 2
Đổi mới phơng pháp kiểm tra đánh giá nâng cao chất lợng bộ môn Lịch sử
nhiều lựa chọn có thể nêu đợc nhiều câu hỏi. Số câu càng nhiều (trong phạm vi
thích hợp) thì càng tăng thêm độ tin cậy trong đánh giá học sinh qua bài kiểm tra.
Trắc nghiệm đảm bảo tính khách quan, tốn ít thời gian thực hiện, đặc biệt
là khâu chấm bài.
Trắc nghiệm gây đợc hứng thú và tính tích cực của học sinh, việc chấm bài
nhanh giúp học sinh có thể sớm biết kết quả là bài của mình để tự đánh giá và đánh
giá bài của nhau.
Với sự phát triển của thời đại, máy vi tính trong trờng học nhiều và sự phát
triển phần mềm trong dạy học, kiểm tra trắc nghiệm đợc giáo viên sử dụng rộng rãi
trong kiểm tra đánh giá học sinh đối với bộ môn Lịch sử.
* Bên cạnh những u điểm lớn đó thì trắc nghiệm cũng có một số nhợc
điểm lu ý khi sử dụng:
Trắc nghiệm đúng, sai có thể gây ra những biểu tợng sai lầm bất lợi cho
đầu óc trẻ, nên hạn chế việc đa ra những câu dẫn chứa đựng những sai lầm
Trắc nghiệm nhiều lựa chọn có thể có trờng hợp học sinh lựa chọn đúng
một cách ngẫu nhiên, cha có nhận định rõ ràng nhng cứ đánh chọn một câu.
Trắc nghiệm chỉ rèn trí nhớ máy móc, không phát triển t duy. Tuy nhiên,
nếu ngời soạn trắc nghiệm có trình độ chuyên môn cao và kinh nghiệm s phạm
phong phú thì các bài trắc nghiệm sẽ đòi hỏi phải t duy, phân tích so sánh, cụ thể
hoá, trừu tợng hoá.

Ngày nay với sự phát triển của các phơng tiện kỹ thuật, trắc nghiệm đang
đợc sử dụng ngày càng phổ biến, mở rộng phạm vi tác dụng bằng những loại hình
thích hợp.
II. Cơ sở thực tiễn
ở nớc ta trong thập kỷ 70 của thế kỷ XX đã có những công trình vận dụng
trắc nghiệm và kiểm tra kiến thức. Vào những năm 90 của thế kỷ XX theo hớng
đổi mới việc kiểm tra đánh giá, Bộ Giáo dục & Đào tạo đã đa ra phơng pháp trắc
nghiệm vào trong các trờng Đại học.
Trong những năm gần đây, bộ môn Lịch sử đã đổi mới nhiều trong kiểm tra
đánh giá kết quả học tập của học sinh. Phát huy tối đa u điểm của phơng pháp
kiểm tra trắc nghiệm, năm học 2005 - 2006 Bộ Giáo dục & Đào tạo đã quyết định
đa phơng pháp kiểm tra trắc nghiệm vào kỳ thi đại học cho môn Ngoại ngữ và
những năm học sau sẽ áp dụng cho những môn còn lại. Nh vậy để học sinh không
Ngời thực hiện: Trần Thị Diệu Liến Trờng THCS Dơng Thuỷ Trang 3
Đổi mới phơng pháp kiểm tra đánh giá nâng cao chất lợng bộ môn Lịch sử
bỡ ngỡ ở kỳ thi Đại học thì ngay từ bậc THCS học sinh phải làm quen với phơng
pháp kiểm tra trắc nghiệm. Do vậy từ năm học 2002 2003 cùng với việc thay
đổi sách giáo khoa và phơng pháp dạy học, Bộ Giáo dục & Đào tạo áp dụng phơng
pháp kiểm tra trắc nghiệm đối với các lớp 6, 7, 8, 9.
Qua những năm học theo sách giáo khoa mới, Phòng Giáo dục& Đào tạo
Lệ Thủy đã sử dụng phơng pháp kiểm tra trắc nghiệm cho một số môn còn lại. Bản
thân tôi nhận thấy bộ môn Lịch sử rất phù hợp với phơng pháp kiểm tra trắc
nghiệm. Trong thực tế giảng dạy ở trờng Trung học cơ sở Dơng Thủy, tôi đã áp
dụng việc đổi mới kiểm tra, đánh giá học sinh bằng phơng pháp kiểm tra trắc
nghiệm đối với bài kiểm tra miệng, 15 phút, 1 tiết, bài kiểm tra học kỳ.
* Số liệu điều tra:
a. Chọn hình thức kiểm tra:
ở trờng THCS Dơng Thủy, việc giảng dạy môn Lịch sử đợc phân ở 4 giáo
viên đảm nhiệm. Các giáo viên đều áp dụng phơng pháp là kiểm tra trắc nghiệm
trong đánh giá kết quả học tập của học sinh theo những phơng pháp sau:

+ Kiểm tra theo phơng pháp truyền thống
+ Kiểm tra 40% là trắc nghiệm kiến thức, 60% là tự luận
Qua thăm dò điều tra học sinh về việc lựa chọn hình thức kiểm tra đánh giá
kết quả học tập đã đem lại kết quả nh sau:
+ Chọn hình thức kiểm tra theo phơng pháp truyền thống: 0%
+ Kiểm tra 40% là trắc nghiệm kiến thức, 60% là tự luận: 100%
b. Kết quả kiểm tra chất lợng bộ môn Lịch sử theo phơng pháp truyền
thống năm 2000 2001
Lớp Sĩ số
Chất lợng
Giỏi Khá TB Yếu Kém
SL % SL % SL % SL % SL %
7A 38 9 23.7 7 18.4 14 36.8 8 21.1 0 0
7B 36 8 22.2 8 22.2 13 36.1 7 19.5 0 0
Cộng 74 17 22.9 15 20.3 27 36.5 15 20.3 0 0
Qua bảng số liệu ta dễ nhận thấy đối tợng học sinh yếu, trung bình còn rất
cao (56,8%), kỹ năng tự luận của đối tợng này yếu, kiến thức cha chính xác, sự suy
luận hạn chế dẫn đến kết quả học tập bộ môn thấp. Vì thực tế ấy, bản thân tôi thấy
Ngời thực hiện: Trần Thị Diệu Liến Trờng THCS Dơng Thuỷ Trang 4
Đổi mới phơng pháp kiểm tra đánh giá nâng cao chất lợng bộ môn Lịch sử
cần phải đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng phơng pháp
kiểm tra trắc nghiệm đối với bộ môn Lịch sử. Qua trắc nghiệm kết quả, học sinh dễ
dàng nhận ra và đặc biệt sẽ tác động tích cực đến đối tợng học sinh yếu, trung bình
về môn Lịch sử.
Ta có thể nhận thấy rằng, xu thế kiểm tra trắc nghiệm đã đợc học sinh lựa
chọn và nó hoàn toàn phù hợp với sự thay đổi của sách giáo khoa và phơng pháp
giảng dạy mới. Vấn đề đặt ra là cần phải có những biện pháp, giải pháp để tiến
hành phơng pháp kiểm tra trắc nghiệm nh thế nào để nâng cao hiệu quả đối với bộ
môn Lịch sử.
III. Giải pháp

Để tiến hành đổi mới về kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh về
môn Lịch sử tại trờng THCS Dơng Thủy, tôi đa ra những giải pháp quan trọng nh
sau:
1. Xác định mục đích của bài:
Nội dung hình thức một bài trắc nghiệm phụ thuộc vào mục đích sử dụng
nó. Giáo viên có thể soạn bài theo mục đích khác nhau:
- Thăm dò khả năng, năng lực riêng biệt của các học sinh trong nhóm
- Xác định những mặt mạnh, yếu trong một nhóm học sinh ở một lĩnh vực
học tập nhất định.
- Đánh giá mức đội kiến thức, kỹ năng, thái độ học sinh đạt đợc, trong một
phần xác định của chơng trình học tập (kiến thức và thái độ)
2. Xác định cấu trúc, nội dung của bài
Nếu có sẵn những bài trắc nghiệm để lựa chọn giáo viên có thể căn cứ vào
mục đích đã xác định để chọn bài cho phù hợp. Nếu giáo viên tự xây dựng bài thì
cần phác thảo cấu tạo nội dung bằng cách dự kiến số lợng loại hình câu, phân phối
cho từng chủ đề kiến thức cho nội dung bài rồi kiểm tra lại xem hợp lý cha.
Ví dụ:
Kiến thức
Loại câu hỏi
Nhớ lại T duy Mở rộng
1. Lịch sử Việt Nam 20 10 10
2. Lịch sử thế giới 10 5 5
3. Viết các câu Trắc nghiệm
Ngời thực hiện: Trần Thị Diệu Liến Trờng THCS Dơng Thuỷ Trang 5