SKKN Nâng cao chất lượng dạy học môm SINH

Đề tài: Nâng cao chất lợng dạy học bộ môn Sinh học lớp 7
bằng việc tạo hứng thú học tập cho học sinh
A. đặt vấn đề
Trong sự nghiệp đổi mới hiện nay của đất nớc, việc nâng cao chất lợng giáo dục là một
trong những khâu then chốt, nhiệm vụ trọng tâm cấp thiết của mỗi nhà trờng nói chung
và mỗi một giáo viên nói riêng xuyên suốt quá trình dạy học và là công việc phải làm
thờng xuyên. Bên cạnh phát huy và nâng cao chất lợng giáo dục thì kiến thức văn hóa là
vấn đề hàng đầu và quan trọng nhất trong mỗi một giáo viên.
Bởi vậy, tạo hứng thú học tập là việc làm dẫu trong điều kiện dạy và học hiện nay
còn lắm khó khăn, phải nhận thức đúng đắn và thực hiện cập nhật trong từng bộ môn,
từng bài học, từng lớp học phù hợp với thực trạng trong giáo dục ở địa phơng bây giờ.
Mặt khác việc học tập bộ môn Sinh học ở trờng THCS còn nhiều hạn chế, cha cuốn hút
học sinh đi vào học tập. Chính Tạo hứng thú học tập nhằm tạo ra cách dạy mới giúp
học sinh lĩnh hội kiến thức một cách có chất lợng, học sinh mới có thể vận dụng kiến
thức đẫ học vào thực tế cuộc sống. Nhất là bộ môn Sinh học lớp 7, nó sẽ mang đến cho
các em chìa khóa để mở cánh cửa bớc vào thế giới Động vật, khám phá thế giới Động
vật đa dạng, phong phú từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến cao, từ các động vật có
kích thớc hiển vi trong một giọt nớc ao hồ ở cạnh chúng ta đến những động vật khổng
lồ nh Bạch tuộc, cá Nhà táng ở tận đáy đaị dơng.
Năm học 2007 2008 tôi đợc nhà trờng phân công giảng dạy bộ môn Sinh học
lớp 7, là năm thứ sáu thực hiện đổi mới giáo dục phổ thông. Vậy làm thế nào để thực
hiện công tác dạy học, nâng cao chất lợng môn mình phụ trách ngang kịp với các trờng
bạn, nhằm đáp ứng các yêu cầu nhiệm vụ của nhà trờng cũng nh Phòng giáo dục đề ra.
đó là vấn đề bản thân tôi luôn luôn trăn trở, suy nghĩ tìm ra giải pháp thực hiện và phấn
đấu để đạt đợc theo ý nguyện của mình cũng nh của mọi ngời.
B. cơ sở lí luận và thực tiễn
I. Cơ sở lí luận
Thật vậy, trong những năm qua chúng ta đã thực hiện quá trình đổi mới nội
dung chơng trình sách giáo khoa, sử dụng đồ dùng dạy học nhằm giảm tính lí thuyết,
tăng tính thực tiễn, thực hành đảm bảo vừa sức, mang tính khả thi. Vì vậy, đòi hỏi ngời
giáo viên phải thay đổi phơng pháp giảng dạy phù hợp với nội dung bài học. Ngời giáo

viên chính là ngời có vai trò chỉ đạo, còn học sinh là ngời chủ động - sáng tạo tích cực
trong quá trình khám phá kiến thức mới. Với vai trò tổ chức, chỉ đạo hớng dẫn, ngời
giáo viên phải làm sao cho học sinh phát huy tính tích cực phù hợp với đặc điểm của
từng môn học, lớp học, bồi dỡng cho học sinh phơng pháp tự học, tự rèn luyện kĩ năng
vận dụng vào thực tiễn, tác động đến tình cảm đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho
học sinh.
II.Cơ sở thực tiễn
1. Thuận lợi
- Bản thân tôi đã có trình độ chuyên môn nhất định, luôn có ý thức học hỏi, phấn đấu,
trao đổi nghiệp vụ, tích lũy chuyên môn để phục vụ giảng dạy, tích cực nhiệt tình đối
với việc học của học sinh.
- Trờng có phòng thực hành, cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học khá
đầy đủ.
- Phần lớn học sinh chăm ngoan.
Giáo viên thực hiện: Võ Thị Nhị Tròng THCS Mai
Thủy
Đề tài: Nâng cao chất lợng dạy học bộ môn Sinh học lớp 7
bằng việc tạo hứng thú học tập cho học sinh
- Có sự chỉ đạo của tổ chuyên môn, Hội đồng chuyên môn ngành qua các đợt sinh hoạt
chuyên đề liên trờng.
2. Khó khăn.
- Mặc dù học sinh chăm ngoan nhng cha có ý thức học đều các môn, thờng chú trọng
vào hai môn chính ( Văn Toán ), học lệch về các môn Sử, Địa, Sinh, Lí
- Lĩnh hội kiến thức dạng học vẹt qua loa, đại khái.
- Giáo viên còn thiếu tài liệu tham khảo, đồ dùng dạy học còn ít.
- Là một giáo viên mới ra trờng giảng dạy đợc 5 năm, kinh nghiệm giảng dạy cha đợc
nhiều Vì thế sự học hỏi cũng có giới hạn, hiểu biết về lí luận kĩ thuật, thủ pháp dạy
học và phơng pháp chuyển tải một chiều (cũ). Sự lúng túng trớc vấn đề đổi mới phơng
pháp, tiếp cận mức dạy mới còn ở mức nhất định.
- Bên cạnh đó vẫn còn một số bộ phận học sinh còn xem nhẹ đây là môn học phụ, do

đó trong lớp còn thiếu chú ý, thiếu tập trung suy nghĩ thảo luận, tham gia xây dựng bài
dẫn đến không khí lớp học còn buồn tẻ.
Trong năm học chất lợng bộ môn Sinh học 7 theo chỉ tiêu của nhà trờng giao là tối
thiểu: Trung bình trở lên: 65%.
Khá - Giỏi: 35%
Kém: > 4%
Nhng qua khảo sát chất lợng ( lần 1 ) môn Sinh học lớp 7A, B, C tôi thu đợc kết quả nh
sau:
Lớp
Học
sinh
tham
gia
Điểm
0 - 2 2.1 4.9 6.5 7.4 8.0 - 10 TB trở lên
SL % SL % SL % SL % SL %
7A 46 4 8.7 25 54.3 3 6.5 2 4.3 20 43.5
7B 47 1 2.1 16 34.0 8 17.0 4 8.5 30 63.8
7C 45 2 4.4 22 48.9 5 11.1 3 6.7 25 55.6
K7 138 7 5.1 63 45.7 16 11.6 9 6.5 75 54.3
Kết quả khảo sát cho thấy: học sinh đạt tiêu chuển TB trở lên cha đạt chỉ số đề ra, điểm
khá - giỏi còn thấp.
Tình hình thực tiễn nêu trên, căn cứ vào cơ sở lí luận dạy học, tôi xác định rằng muốn
nâng cao chất lợng học tập bộ môn cho học sinh thì trong việc đổi mới phơng pháp dạy
học cần quan tâm đúng mức tới việc Tạo hứng thú học tập cho học sinh suốt cả các
khâu, các phần trong từng tiết dạy học trên lớp.
c. giải pháp cụ thể
Sinh học là một bộ môn khoa học thực nghiệm, vì vậy học phải đi đôi với hành.
Khi dạy học sinh về kiến thức Sinh học chúng ta không nên chỉ truyền đạt dới dạng
Thực đơn có sẵn học sinh chỉ học thuộc bài mà phải truyền đạt một cách khoa học,

giúp học sinh nắm chắc kiến thức có tính quy luật, hiểu đợc bản chất của nó. Từ đó học
sinh nắm đợc các nhà khoa học tìm ra kiến thức và các quy luật Sinh học nh thế nào?
Họ suy nghĩ ra sao?... Thu thập số liệu qua nghiên cứu, qua thực nghiệm, thống kê và
phát huy đợc kiến thức của các loài Động vật nh thế nào? Quá trình giảng dạy tôi đã
thực hiện một số giải pháp nh sau:
Giáo viên thực hiện: Võ Thị Nhị Tròng THCS Mai
Thủy
Đề tài: Nâng cao chất lợng dạy học bộ môn Sinh học lớp 7
bằng việc tạo hứng thú học tập cho học sinh
1. Trớc hết tôi mạnh dạn cho rằng, không thể có một phơng pháp nào là vạn năng, là
tối u để dạy tốt bộ môn khoa học, nhất là bộ môn Sinh học, mà yếu tố tích cực tiềm ẩn
trong cách tạo hứng thú học tập cho học sinh qua việc Kiểm tra bài cũ.
Thờng thì trong phần kiểm tra bài cũ, giáo viên đa ra câu hỏi kiểm tra kiến thức bài trớc
đã học. Để tạo hứng thú cho học sinh, Giáo viên nên ghi điểm đúng, chính xác, có khen
ngợi đối với học sinh trả lời tốt, còn đối với học sinh không trả lời đợc câu hỏi Giáo
viên nên động viên khuyến khích các em cần phải học bài tốt hơn tránh chì chiết,
mắng nhiếc, quát nạt các em. Hệ thống câu hỏi phải tờng minh rõ ràng tránh quá rộng
hoặc quá vụn vặt. Cũng có thể giáo viên đa ra câu hỏi kiểm tra kiến thức liên hệ với
thực tế hoặc câu hỏi có nội dung liên quan đến bài mới, từ đó dẫn dắt học sinh đi vào
vấn đề của bài mới. Chú ý câu hỏi cần đặt đúng đối tợng học sinh, cần dự kiến trớc ph-
ơng án trả lời của học sinh.
2. để thực hiện có hiệu quả phải tạo hứng thú trong khâu Đặt vấn đề"
Phần này giáo viên nên đa ra các tình huống có vấn đề đòi hỏi học sinh phải dự đoán
nêu giả thiết, tranh luận trên kênh hình kênh chữ, giữa những ý kiến trái ngợc nhau
đó chính là nội dung mà học sinh sẽ biết đợc qua bài học mới.
3. Trong quá trình dạy Bài mới để tạo hứng thú học tập cho học sinh thì ngời
giáo viên phải:
- Tiến hành dạy học ở mức độ thích hợp nhất đối với trình độ phát triển của học sinh.
Một nội dung quá khó hay quá dễ không gây hứng thú học tập cho học sinh, thì ngời
giáo viên phải cần biết dẫn dắt học sinh đi tìm cái mới, cái cha biết bằng cách cho các

em làm việc với sách giáo khoa, với tài liệu tham khảo, lập bảng so sánh hệ thống hóa,
báo cáo nhỏ, làm thí nghiệm
Nhất thiết phải dành thời gian cho học sinh hoạt động suy nghĩ, thực hành thí nghiệm,
phán đoán, thảo luận thời gian càng nhiều càng tốt, miễn là tổ chức khoa học, chuyển
tải kiến thức ở sách giáo khoa đến tận học sinh đầy đủ. Nên có phần dành riêng cho học
sinh khá - giỏi, có phần phù hợp với học sinh yếu kém. Nh vậy các nhóm học sinh
có trình độ khác nhau đều đợc thử thách và đánh giá sẽ không gây hiện tợng nhàm chán
trong học tập.
- Cần khai thác tối đa phơng tiện dạy học, nên u tiên học sinh quan sát mẫu vật trớc, sau
đó là mô hình, mẫu ngâm rồi đến hình vẽ. Khi đợc tiếp xúc đồ dùng trực quan cộng với
tình huống giáo viên đa ra sẽ gây hứng thú học tập rất lớn cho các em trong quá trình
lĩnh hội tri thức.
- Mặt khác trong thời gian lên lớp giảng bài, giáo viên phải khen ngợi, cho điểm kịp
thời, chính xác, đúng lúc. Khi học sinh trả lời đúng phải khen tốt, nếu trả lời cha đúng
thì yêu cầu học sinh ngồi xuống và suy nghĩ thêm. Với cách ứng xử này sẽ kích thích đ-
ợc hứng thú học tập ở các em, nếu học sinh trả lời các câu hỏi mang tính sáng tạo giáo
viên có thể ghi điểm kịp thời.
- Cũng có thể hớng dẫn học sinh liên hệ thực tế giải thích một số vấn đề thông qua bài
dạy, lồng ghép kể một số câu chuyện xung quanh cuộc sống liên quan đến bài học nh
chuyện về khỉ, cá heo, sự sinh sản của ếch, cá hoặc từ bài học giải thích đ ợc một số
câu nói thông thờng trong thực tế nh nớc mắt cá sấu. Qua câu chuyện hoặc qua phần
giải thích, liên hệ để học sinh nắm đợc một số kiến thức bài học giúp học sinh nhớ lâu
hơn, tăng thêm tính hấp dẫn của bộ môn, thu hút sự chú ý, say mê học tập nghiên cứu
của học sinh.
Giáo viên thực hiện: Võ Thị Nhị Tròng THCS Mai
Thủy
Đề tài: Nâng cao chất lợng dạy học bộ môn Sinh học lớp 7
bằng việc tạo hứng thú học tập cho học sinh
- Cần tạo không khí lớp học vui vẽ làm cho học sinh thích thú đợc đến lớp, mong đến
giờ học. Muốn vậy phải tạo ra sự giao tiếp giữa giáo viên với học sinh, cùng tranh luận

trao đổi nhằm dẫn dắt học sinh đi tới kết luận đúng đắn.
4. Trong phần cũng cố, đánh giá để tạo hứng thú cho các em, khi đánh giá giáo
viên phải đa ra một số câu hỏi trắc nghiệm gọn, dễ nhớ. Yêu cầu học sinh làm trên
phiếu học tập hoặc làm trên giấy trong (nếu sử dụng đèn chiếu). Sau đó giáo viên nêu
đáp án, biểu điểm, học sinh có thể chấm bài của bạn. Khi chấm bài của bạn giúp các em
lần nữa khắc sâu kiến thức cho bản thân mình, nếu cá nhân hoặc nhóm hoạt động tốt
nhanh có kết quả đúng thì cũng có thể ghi điểm hoặc có thởng (tràng pháo tay).
5. ở phần hớng dẫn về nhà để tạo hứng thú học tập cho học sinh, giáo viên
nên giao các công việc cụ thể cho các em. Cũng có thể cho học sinh làm lại thí nghiệm
và cũng cío thể cho học sinh lên chỉ ở tranh nội dung bài vừa mới học xong, hoặc cũng
có thể cho học sinh tìm hiểu một số vấn đề có liên quan đến bài học sau, tên mẫu vật
và mẫu ngâm từ các công việc đó giúp các em khám phá, thích tìm hiểu khoa học.
Sau đây là minh họa cho một số bài dạy theo hớng tạo hứng thú học tập cho học sinh.
NS:
ND:
Tiết 37 ếch đồng
I. Mục tiêu bài học: Học xong bài này, học sinh phải:
- HS nắm vững các đặc điểm đời sống của ếch đồng.
- Mô tả đợc đặc điểm cấu tạo ngoài của ếch thích nghi với đời sống vừa ở nớc
vừa ở cạn.
- Rèn kĩ năng quan sát tranh và mẫu vật; kĩ năng hoạt động nhóm.
- GD ý thức bảo vệ động vật có ích.
II. Chuẩn bị:
1- Giáo viên
- Bảng phụ ghi nội dung bảng tr. 114SGK
- Tranh cấu tạo ngoài của ếch đồng
- Mẫu ếch nuôi trong lồng nuôi
2- Học sinh
- Mẫu ếch đồng theo nhóm
3- Phơng pháp

- Nêu và giải quyến vấn đề kết hợp hoạt động nhóm
Giáo viên thực hiện: Võ Thị Nhị Tròng THCS Mai
Thủy
Đề tài: Nâng cao chất lợng dạy học bộ môn Sinh học lớp 7
bằng việc tạo hứng thú học tập cho học sinh
III. Tiến trình lên lớp:
1) ổn định lớp: Sĩ số: Vắng:
2) Kiểm tra bài cũ:
Câu 1: Nêu ảnh hởng của các điều kiện sống khác nhau đến cấu tạo cơ thể và tập tính
của cá?
Câu 2: Cá voi có vai trò gì đối với đời sống con ngời?
3) Bài mới:
* Giới thiệu bài: Cá có cấu tạo thích nghi với đời sống ở nớc, còn lỡng c (đại diện ếch
đồng) có đời sống vừa ở nớc, vừa ở cạn. Vởy chúng có đặc điểm cấu tạo nh thế nào để
phù hợp với môi trờng sống. Trong bài học hôm nay chúng ta sẽ đi tìm hiểu vấn đề trên.
* Các hoạt động
Hoạt động 1: Tìm hiểu về đời sống của ếch đồng
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung
GV yêu cầu HS đọc thông
tin SGK thảo luận
+ Thông tin cho em biết
điều gì về đời sống của ếch
đồng?
- GV cho SH giải thích 1 số
hiện tợng :
+ Vì sao ếch thờng kiếm
mồi vào ban đêm ?
+ Thức ăn của ếch là sâu
bọ, giun, ốc nói lên điều gì?
GV chốt lại

- HS tự thu nhận thông tin
SGK tr113, rút ra nhận xét
- 1 HS phát biểu, lớp bổ
sung
1. Đời sống
- ếch có đời sống vừa ở n-
ớc, vừa ở cạn.
- Kiếm ăn vào ban đêm.
- Thức ăn là sâu bọ, cua, cá
con, giun, ốc
- Có hiện tợng trú đông.
- Là động vật biến nhiệt.
Hoạt động 2: Tìm hiểu về đặc điểm cấu tạo ngoài và sự di chuyển của ếch.
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung
2- Cấu tạo ngoài
- GV yêu cầu HS đa mẫu
vật thực lên bàn quan sát
2. Cấu tạo ngoài và sự di
chuyển
1. Cấu tạo ngoài
Giáo viên thực hiện: Võ Thị Nhị Tròng THCS Mai
Thủy