Quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp trong các trường trung học phổ thông tỉnh bắc ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ( Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

ĐẶNG THỊ BÍCH VÂN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHỦ NHIỆM LỚP
TRONG CÁC TRƢỜNG THPT TỈNH BẮC NINH
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Trần Quốc Thành

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

LỜI CAM ĐOAN
Luận văn “Quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp trong các trường THPT
tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” được thực hiện từ tháng 5
năm 2013 đến tháng 4 năm 2014.
Tôi xin cam đoan:
Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các
thông tin đã được chon lọc, phân tích, tổng hợp, xử lý và đưa vào luận văn
đúng quy định.
Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực và
chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2014
Tác giả luận văn

Đặng Thị Bích Vân

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

LỜI CẢM ƠN
Bản luận văn được hoàn thành tại Trường Đại học Sư phạm - Đại học
Thái Nguyên dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Trần Quốc Thành, nhân dịp
này tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới người thầy đã trực tiếp hướng
dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.
Xin bày tỏ lòng biết ơn và lời cảm ơn sâu sắc tới Ban chủ nhiệm Khoa
Sau Đại học, Ban chủ nhiệm Khoa Tâm lý giáo dục; Thầy giáo Hiệu trưởng,
các Thầy giáo, Cô giáo Phó Hiệu trưởng và các Thầy giáo, Cô giáo Trường Đại
học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã giảng dạy và tạo điều kiện thuận lợi
cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu khoa học.
Xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào
tạo tỉnh Bắc Ninh, cảm ơn Ban Giám hiệu cùng các bạn đồng nghiệp trường
THPT Hàn Thuyên, tỉnh Bắc Ninh đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá
trình học tập và hoàn thành bản luận văn.
Xin cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên, khích lệ tôi trong thời gian
học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Do điều kiện về thời gian và năng lực bản thân còn hạn chế do vậy luận
văn chắc chắn sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết, rất mong nhận được
sự đóng góp ý kiến của các Thầy giáo, Cô giáo và các bạn học viên để luận văn

này được hoàn chỉnh hơn.
Thái Nguyên, tháng 4 năm 2014
Tác giả luận văn

Đặng Thị Bích Vân

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN................................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... ii
MỤC LỤC ......................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIÊT TẮT .............................................................. iv
DANH MỤC BẢNG .......................................................................................... v

DANH MỤC SƠ ĐỒ ...............................................................................vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
6. Giới hạn của đề tài ........................................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Đóng góp mới của đề tài .................................................................................. 5
9. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 6

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHỦ NHIỆM
LỚP CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ....... 7
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 7
1.2.1. Một số vấn đề lý luận về quản lý và quản lý nhà trường ......................... 9
1.2.1. Quản lý....................................................................................................... 9
1.2.2. Quản lý nhà trường .................................................................................. 12
1.3. Hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông ........................................... 14
1.3.1. Giáo viên chủ nhiệm ................................................................................ 14
1.3.2. Nội dung và phương pháp công tác của giáo viên chủ nhiệm với tập thể
học sinh .............................................................................................................. 18
1.4. Quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường THPT .................................... 27
1.4.1. Nội dung quản lý trường học của hiệu trưởng ........................................ 27
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng .................. 32
Kết luận chương 1.............................................................................................. 35
iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHỦ NHIỆM LỚP
CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG THPT TỈNH BẮC NINH............ 37
2.1. Khái quát tình hình phát triển KT - XH và giáo dục của tỉnh Bắc Ninh .... 37
2.1.1. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội ........................................................ 37
2.1.2. Khái quát về giáo dục tỉnh Bắc Ninh....................................................... 37
2.2. Thực trạng phát triển giáo dục tại các trường THPT Hàn Thuyên, THPT
Yên Phong 1, THPT Thuận Thành 2 ................................................................. 39
2.2.1. Quy mô trường lớp .................................................................................. 39
2.2.2. Cơ sở vật chất .......................................................................................... 40
2.2.3. Chất lượng giáo dục................................................................................. 40

2.2.4. Đội ngũ cán bộ quản lý ............................................................................ 41
2.2.5. Thực trạng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp .......................................... 42
2.3. Thực trạng hoạt động chủ nhiệm lớp ở các trường THPT tỉnh Bắc Ninh ........ 45
2.3.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh về tầm quan trọng
của công tác chủ nhiệm lớp ............................................................................... 45
2.3.2. Đánh giá về giáo viên và hoạt động chủ nhiệm lớp ................................ 51
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở các trường THPT trên địa
bàn tỉnh Bắc Ninh .............................................................................................. 56
2.4.1. Thực trạng quản lý việc lập kế hoạch chủ nhiệm lớp.............................. 56
2.4.2. Quản lý nội dung, phương pháp, hình thức hoạt động chủ nhiệm lớp .... 59
2.4.3. Quản lý kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động chủ nhiệm lớp .................. 62
2.4.4. Quản lý công tác xã hội hóa trong hoạt động chủ nhiệm lớp .................. 64
2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở các
trường THPT...................................................................................................... 65
2.5.1. Ưu điểm ................................................................................................... 65
2.5.2. Hạn chế .................................................................................................... 65
2.5.3. Những thuận lợi ....................................................................................... 65
2.5.4. Những khó khăn ...................................................................................... 66
Kết luận chương 2.............................................................................................. 67
iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

Chƣơng 3. BỊÊN PHÁP ĐỔI MỚI QUẢN LÝ CỦA HIỆU TRƢỞNG ĐỐI
VỚI HOẠT ĐỘNG CHỦ NHIỆM LỚP Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG TỈNH BẮC NINH .................................................................. 68
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 68
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .......................................................... 68

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học và thực tiễn ..................................... 68
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính cân đối có trọng tâm ....................................... 68
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 69
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng các
trường THPT tỉnh Bắc Ninh .............................................................................. 70
3.2.1. Nâng cao nhận thức về sự cần thiết phải đổi mới quản lý hoạt động chủ
nhiệm lớp cho đội ngũ cán bộ quản lý trường THPT ........................................ 70
3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ cho giáo viên chủ nhiệm lớp ................... 73
3.2.3. Xây dựng quy chế quản lý đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp gắn với công
tác thi đua, khen thưởng .................................................................................... 75
3.2.4. Phát huy vai trò tự quản của học sinh trong các hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp .......................................................................................................... 79
3.2.5. Xây dựng hệ thống thông tin trong quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ... 82
3.2.6. Thực hiện đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động chủ nhiệm lớp
trong trường THPT ............................................................................................ 85
3.2.7. Đẩy mạnh công tác XHH trong hoạt động chủ nhiệm lớp ...................... 88
3.3. Mối liên hệ giữa các biện pháp ................................................................... 90
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp quản lý được
đề xuất ............................................................................................................... 91
Kết luận chương 3.............................................................................................. 94
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 96
1. Kết luận .......................................................................................................... 96
2. Khuyến nghị................................................................................................... 98
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 100

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

DANH MỤC CÁC CHỮ VIÊT TẮT
BCHTW

: Ban chấp hành trung ương

CCGD

: Cải cách giáo dục

CHTW

: Chấp hành trung ương

CNH - HĐH

: Công nghiệp hóa - hiện đại hóa

CSVN

: Cộng Sản Việt Nam

ĐĐCM

: Đạo đức cách mạng

ĐHSP

: Đại học sư phạm

GD-ĐT

: Giáo dục - Đào tạo

GDNGLL

: Giáo dục ngoài giờ lên lớp

GDTX

: Giáo dục thường xuyên

GV

: Giáo viên

GVCN

: Giáo viên chủ nhiệm

HĐBT

: Hội đồng bộ trưởng

HĐND

: Hội đồng nhân dân

QLGD

: Quản lý giáo dục

TDTT

: Thể dục thể thao

THCS

: Trung học cơ sở

THPT

: Trung học phổ thông

TNCS

: Thanh niên cộng sản

TNTP

: Thiếu niên tiền phong

UBND

: Uỷ ban nhân dân

XHCN

: Xã hội chủ nghĩa

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1.Quy mô phát triển giáo dục - đào tạo Bắc Ninh từ 2010-2013 .......... 38
Bảng 2.2: Số học sinh các trường từ năm học 2010 - 2011 đến nay ................. 39
Bảng 2.3: Thống kê phòng học, phòng chức năng năm học 2012 - 2013 ......... 40
Bảng 2.4: Số liệu tỷ lệ tốt nghiệp THPT và đỗ Đại học, Cao đẳng .................. 41
Bảng 2.5: Đội ngũ cán bộ quản lý năm học 2012 - 2013 .................................. 41
Bảng 2.6: Đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường THPT từ năm học
2010 - 2011 ........................................................................................ 42
Bảng 2.7: Cơ cấu độ tuổi đội ngũ GVCN lớp ở các trường THPT năm học
2012 - 2013 ................................................................................ 42
Bảng 2.8: Cơ cấu giới tính đội ngũ GVCN lớp ở các trường THPT năm học
2012 - 2013 ........................................................................................ 43
Bảng 2.9: Tổng hợp đánh giá xếp loại về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống
của đội ngũ GVCN lớp ở các trường THPT ..................................... 44
Bảng 2.10: Trình độ đào tạo đội ngũ GVCN các trường THPT ....................... 44
Bảng 2.11: Ý kiến của CBQL về công tác chủ nhiệm lớp ................................ 46
Bảng 2.12: Ý kiến của giáo viên về công tác chủ nhiệm lớp ............................ 46
Bảng 2.13: Ý kiến phụ huynh về công tác chủ nhiệm lớp ................................ 46
Bảng 2.14: Nhận thức của CBQL về sự cần thiết của người giáo viên chủ
nhiệm lớp ở trường THPT ................................................................. 47
Bảng 2.15: Nhận thức của giáo viên về sự cần thiết của người giáo viên chủ
nhiệm lớp ở trường THPT ................................................................. 49
Bảng 2.16: Đánh giá về phẩm chất, năng lực của người GVCN lớp ................ 51
Bảng 2.17. Các công việc phải làm của giáo viên chủ nhiệm lớp..................... 53

Bảng 2.18: Thực trạng chuẩn bị cho việc lập kế hoạch của GVCN ................. 56
Bảng 2.19: Ý kiến của GVCN về mức độ lập kế hoạch phục vụ cho công tác
chủ nhiệm .......................................................................................... 57
Bảng 2.20: Thực trạng tìm hiểu tình hình học sinh để lập kế hoạch của GVCN .....58
v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

Bảng 2.21: Nội dung phương pháp Hiệu trưởng đã làm với công tác chủ nhiệm ....59
Bảng 2.22: Đánh giá việc thực hiện nội dung công tác GVCNL ...................... 61
Bảng 2.23: Khảo sát công tác kiểm tra đánh giá của Hiệu trưởng đối với công
tác chủ nhiệm..................................................................................... 62
Bảng 2.24: Khảo sát việc tự đánh giá của GVCN về các hoạt động chủ nhiệm63
Bảng 2.25: Ý kiến của GVCN về thực trạng công tác xã hội hóa giáo dục trong
hoạt động chủ nhiệm ......................................................................... 64
Bảng 3.1: Tiêu chí đánh giá về phẩm chất, năng lực GVCN lớp ...................... 78
Bảng 3.2: Mô hình thông tin trong quản lý hoạt động công tác chủ nhiệm lớp 84
Bảng 3.4. Bảng kết quả đánh giá mực độ cần thiết ........................................... 92
Bảng 3.5. Bảng kết quả đánh giá tính khả thi .................................................... 93

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Cấu trúc của một hệ thống quản lý .................................................. 10

Sơ đồ 1.2: Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý......................................... 12

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước ta đang trên con đường bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện
đại hóa với mục tiêu đến năm 2020 Việt Nam từ một nước nông nghiệp trở
thành nước công nghiệp, hội nhập cộng đồng quốc tế. Nhân tố quyết định đến
thắng lợi của công cuộc CNH-HĐH và hội nhập quốc tế là con người, là nguồn
lực người, người Việt Nam phải được phát triển về số lượng và chất lượng trên
cơ sở mặt bằng dân trí được nâng cao. Vì vậy phải chăm lo đến nguồn lực
người, chuẩn bị lớp người lao động có những phẩm chất và năng lực đáp ứng
đòi hỏi của giai đoạn mới, việc này phải được bắt đầu từ Giáo dục phổ thông
trong các trường.
Trước yêu cầu đó đòi hỏi toàn thể ngành giáo dục hết sức nỗ lực, tiếp tục
nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý giáo dục. Tăng cường các giải
pháp đồng bộ, thiết thực, phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, phát
triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Trong nhà trường phổ thông
người Hiệu trưởng cần phải tác động đến đội ngũ nhà giáo nói chung và đội
ngũ giáo viên chủ nhiệm nói riêng để họ cùng có những chuyển đổi đúng đắn
và phù hợp với công tác giảng dạy và chủ nhiệm hàng ngày. Với trách nhiệm
của mình những người quản ly phải xây dựng cho mình một kế hoạch dài hơi
trong việc tổ chức lãnh đạo.
Quá trình dạy học và giáo dục ở trường THPT được tiến hành với
những nội dung toàn diện, phong phú và sâu sắc hơn hẳn các cấp học dưới.

Với vị trị là cấp học cuối của bậc học phổ thông có nhiệm vụ hoàn tất việc
trang bị tri thức phổ thông cơ bản, phát triển và hoàn thiện các kỹ năng học
tập nhận thức cùng với các kỹ năng xã hội cho học sinh đồng thời đặt nền
tảng vững chắc cho việc xây dựng và phát triển nhân cách tốt đẹp cho các
em, Cấp học này đặt ra những yêu cầu cao cho việc quản lý và giáo dục
toàn diện cho học sinh . Người thực thi nhiệm vụ này chính là các giáo viên
1

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

chủ nhiệm. Ngoài việc giảng dạy trên lớp giáo viên chủ nhiệm còn là người tổ
chức các hoạt động giáo dục, quan tâm tới từng học sinh, chăm lo việc rèn
luyện đạo đức và những biến động về tư tưởng của học sinh. Giáo viên chủ
nhiệm còn là cầu nối giữa tập thể học sinh với các tổ chức xã hội trong và ngoài
nhà trường, đồng thời là người bảo vệ quyền lợi chính đáng cho học sinh, phản
ánh trung thực mọi nhu cầu, tâm tư nguyện vọng của học sinh với ban giám
hiệu nhà trường, với giáo viên bộ môn, gia đình, cộng đồng và toàn xã hội.
Giáo viên chủ nhiệm còn là người cố vấn cho học sinh tổ chức mọi hoạt động
nhằm phát triển các năng lực và là điểm tựa về mọi mặt cho học sinh lớp mình
chủ nhiệm. Tuy nhiên việc xây dựng đội ngũ và nhìn nhận đúng vai trò của
giáo viên chủ nhiệm trong giáo dục vẫn còn nhiều bất cập. Một số giáo viên
chủ nhiệm hiểu chưa đầy đủ về tâm sinh lý lứa tuổi học trò, còn áp đặt, nôn
nóng duy ý chí muốn học sinh và cha mẹ học sinh phải nghe theo ý kiến của
mình mà thiếu sự thận trọng, chưa biết ứng xử chuẩn mực trong một số tình
huống. Đáng chú ý các diễn biến thay đổi tâm sinh lý lứa tuổi, thiếu kỹ năng
sống của học sinh dẫn đến hành vi sai lệch nhưng vẫn không được giáo viên
chủ nhiệm phát hiện, uôn nắn kịp thời.
Thực tế ở tỉnh Bắc Ninh hiệu trưởng các trường THPT đã có những đổi

mới nhất định về quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp, song để đáp ứng được yêu
cầu về đổi mới giáo dục thì còn lúng túng, chưa có những biện pháp khả thi nên
kết quả đạt chưa cao. Việc nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động chủ nhiệm
lớp của hiệu trưởng các trường THPT tỉnh Bắc Ninh nhằm đề ra các biện pháp
quản lý đồng bộ có tính khả thi cao, phù hợp với sự phát triển của giáo dục
trong thời kỳ đổi mới là vấn đề cấp thiết sớm được nghiên cứu và làm sáng tỏ.
Xuất phát từ những lý dó nêu trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài:
“Quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp trong các trường THPT tỉnh Bắc Ninh
đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục”
2

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

Luận án đầy đủ ở file: Luận án Full