Luan van Xây dựng văn hóa ở trường trung học cơ sở hắc dịch – huyện tân thành – tỉnh bà rịa vũng tàu

MỤC LỤC

MỤC LỤC..........................................................................................1
PHẦN ĐẶT VẤN ĐỀ...........................................................................4
I. Lý do chọn đề tài........................................................................4
II. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................4
II. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.............................................5
IV. Phương pháp nghiên cứu..........................................................5
B. PHẦN NỘI DUNG..........................................................................6
CHƯƠNG 1 – CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG VĂN HÓA TRƯỜNG
THCS................................................................................................6
1.1 Một số vấn đề cơ bản về xây dựng văn hóa nhà trường.........6
1.1.1 Khái niệm văn hóa nhà trường..........................................6
Sơ đồ 1.3: Các yếu tố cấu thành văn hóa nhà trường................9
1.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa nhà trường...............9
1.2 Vai trò của văn hóa nhà trường.............................................13
1.3 Các căn cứ để xây dựng văn hóa nhà trường.......................15
1.4 Các nội dung cơ bản của việc xây dựng văn hóa nhà trường
....................................................................................................16
1.4.1 Các mục tiêu và chính sách, các chuẩn mực và nội quy.16
1.4.2 Xây dựng niềm tin, các loại thái độ, cảm xúc và ước muốn
cá nhân....................................................................................17
1.4.3 Xây dựng biểu tượng, các giá trị và truyền thống của nhà
trường.......................................................................................17
1.4.5 Xây dựng các mối quan hệ giữa các nhóm và các thành
viên..........................................................................................18
1.4.6 Xây dựng nghi thức và hành vi, đồng phục.....................19
Tiểu kết chương 1.......................................................................21

1

CHƯƠNG 2 – THỰC TRẠNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG THCS HẮC
DỊCH, BÀ RỊA - VŨNG TÀU..............................................................22
2.1. Những vấn đề về văn hóa học đường hiện nay....................22
2.2. Thực trạng văn hóa học đường hiện nay.............................24
2.3 Giới thiệu về trường THCS Hắc Dịch.....................................25
2.4 Thực trạng hoạt động xây dựng văn hoá nhà trường tại
trường THCS Hắc Dịch.................................................................26
2.5 Mức độ biểu hiện của các hành vi vi phạm chuẩn mực và nội
quy nhà trường của học sinh......................................................29
2.6 Nhận thức của giáo viên, học sinh về tầm quan trọng của
việc xây dựng văn hoá nhà trường.............................................31
2.7 Bên cạnh đó, nhà trường vẫn còn những biểu hiện tiêu cực,
không lành mạnh (phi văn hoá), cụ thể là:.................................32
2.8 Nguyên nhân của những tồn tại yếu kém là:........................33
CHƯƠNG 3 – GIẢI PHÁP XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG CẤP
TRUNG HỌC CƠ SỞ.......................................................................35
3.1 Xây dựng kế hoạch và triển khai tổ chức thực hiện kế hoạch
hàng năm về xây dựng văn hóa nhà trường...............................35
3.1.1 Mục đích..........................................................................35
3.1.2 Nội dung..........................................................................35
3.1.3 Cách thức thực hiện........................................................36
3.2 Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên và học sinh về tầm
quan trọng của công tác xây dựng văn hoá nhà trường.............37
3.2.1 Mục đích..........................................................................37
3.2.2 Nội dung..........................................................................37
3.2.3 Cách thức thực hiện........................................................38
3.3. Tăng cường giáo dục chính trị-tư tưởng, đạo đức lối sống cho
cán bộ, giáo viên và học sinh......................................................38
3.3.1 Mục đích..........................................................................38

2


3.3.2 Nội dung..........................................................................39
3.3.3 Cách thức thực hiện........................................................39
3.4. Tăng cường quản lý đối với việc thực hiện các nội quy, quy
chế trong dạy học, coi trọng tính hiệu quả và chất lượng của quá
trình dạy học...............................................................................40
3.4.1 Mục đích..........................................................................40
3.4.2 Nội dung..........................................................................40
3.4.3 Cách thức thực hiện........................................................41
3.5 Xây dựng nhà trường xanh-sạch-đẹp, khang trang, có môi
trường cảnh quan sư phạm văn hóa, thân thiện.........................43
3.5.1 . Mục đích........................................................................43
3.5.2 Nội dung..........................................................................43
3.5.2 Cách thức thực hiện........................................................44
3.6 Tổ chức phong trào thi đua xây dựng nếp sống văn minh,
thanh lịch của học sinh trung học cơ sở......................................44
3.6.1 Mục đích..........................................................................44
3.6.2 Nội dung..........................................................................45
3.6.3 Cách thức thực hiện........................................................45
3.7 Nâng cao vai trò của Đoàn thanh niên, coi đó là lực lượng
nòng cốt trong các hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường đối
với học sinh.................................................................................46
3.7.1 Mục đích..........................................................................46
3.7.2 Nội dung..........................................................................46
3.7.3 Cách thức thực hiện........................................................47
3.8 Tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường với các địa phương
và gia đình trong việc xây dựng văn hóa nhà trường.................47
3.8.1 Mục đích..........................................................................47

3.8.2 Nội dung..........................................................................47
3.8.3 Cách thức thực hiện........................................................48
3


KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................49
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................50

4


PHẦN ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
Giáo dục gắn liền với lịch sử loài người. Đối với nhân loại, giáo dục là
phương thức bảo tồn và bảo vệ kho tàng tri thức văn hoá xã hội. Nhân dân Việt nam
vốn có truyền thống hiếu học và một nền giáo dục lâu đời, trải qua các thời kỳ lịch
sử, cộng đồng người Việt đã tiếp thu và chọn lọc, hình thành nên đạo đức, tư tưởng
văn hóa Việt nam. Nền tảng văn hóa ấy đã tạo nên bản sắc về nhân cách con người
Việt nam.
Cũng như sự tồn tại của giáo dục, văn hoá xuất hiện từ khi có loài người,
có xã hội. Văn hoá tồn tại khách quan và tác động vào con người sống trong nó.
Nếu môi trường tự nhiên là cái nôi đầu tiên nuôi sống con người, để loài người hình
thành và sinh tồn thì văn hóa là cái nôi thứ hai giúp con người trở thành “người”
theo đúng nghĩa, hoàn thiện con người, hướng con người khát vọng vươn tới chân thiện - mỹ.
Trong bối cảnh thế giới có nhiều thay đổi với xu hướng hội nhập quốc tế
ngày càng sâu rộng, Việt Nam tiếp tục công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, đang
mở ra nhiều triển vọng phát triển giáo dục của quốc gia nói chung và nhà trường
Trung học cơ sở nói riêng; đồng thời, cũng tiếp nhận những thách thức to lớn đối
với sự phát triển giáo dục - đào tạo, đặc biệt là việc giữ gìn, phát triển văn hoá nhà
trường.

Từ những lý do đã nêu ở trên, tác giả chọn đề tài “ Xây dựng văn hóa ở
trường trung học cơ sở Hắc Dịch – Huyện Tân Thành – Tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu”
nhằm xây dựng văn hoá nhà trường ngày càng tích cực, lành mạnh, góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường trong giai đoạn hiện nay.
II. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài nhằm đề xuất một số biện
pháp xây dựng văn hoá nhà trường có tính khả thi, phù hợp với thực tế quản lý giáo
dục ở trường THCS Hắc Dịch, góp phần nâng cao chất lượng quản lý nhà trường và

5


giáo dục toàn diện nhân cách cho học sinh, trong điều kiện phát triển của nhà
trường hiện nay.
II. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng: Biện pháp xây dựng văn hoá nhà trường ở trường THCS Hắc
Dịch trong điều kiện phát triển hiện nay
Phạm vi nghiên cứu: thực hiện tại trường THCS Hắc Dịch, Tân Phong - Bà
Rịa Vũng Tàu
IV. Phương pháp nghiên cứu
Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc, phân tích, hệ thống hoá, khái
quát hoá các tài liệu lý luận liên quan đến vấn đề văn hóa nhà trường và xây dựng
văn hóa ở trường THCS.
Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Trưng cầu ý kiến nhằm khảo sát ý
kiến của các đối tượng: GV, HS về nhận thức việc xây dựng văn hóa nhà trường...
Phương pháp quan sát: Trực tiếp quan sát các hoạt động của GV, HS ở lớp, ở
trường; các cơ sở vật chất, trang thiết bị, cảnh quan sư phạm.. .nhằm thu thập thông
tin thực tiễn cho đề tài.
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến
xây dựng văn hóa nhà trường, thực tiễn công tác xây dựng văn hóa tại trường THCS

Hắc Dịch để đánh giá những ưu điểm và tồn tại, trên cơ sở đó đề xuất một hệ thống
các biện pháp giúp các nhà trường xây dựng văn hóa có hiệu quả hơn.

6


B. PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1 – CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG VĂN HÓA TRƯỜNG
THCS
1.1 Một số vấn đề cơ bản về xây dựng văn hóa nhà trường
1.1.1 Khái niệm văn hóa nhà trường
a. Bản chất của văn hóa nhà trường
Có nhiều quan niệm khác nhau về văn hóa nhà trường. Chẳng hạn:
Kent.D.Peterson cho rằng: “Văn hóa nhà trường là tập hợp các chuẩn mực,
giá trị và niềm tin, các lễ nghi và nghi thức, các biểu tượng và truyền thống tạo ra
vẻ bề ngoài của nhà trường”.
Stephen Stolp xem văn hóa nhà trường như là “một cấu trúc, một quá trình
và bầu không khí của các giá trị và chuẩn mực dẫn dắt giáo viên và học sinh đến
việc giảng dạy và học tập có hiệu quả”.
Elezabeth R. Hinde cho rằng: “Văn hóa nhà trường không phải là một thực
thể tĩnh. Nó luôn được hình thành và định hình thông qua các tương tác với người
khác và thông qua những hành động đáp lại trong cuộc sống nói chung (Finnan
2000). Văn hóa nhà trường phát triển ngay khi các thành viên tương tác với nhau,
với học sinh và với cộng đồng. Nó trở thành chỉ dẫn cho hành vi giữa các thành
viên của nhà trường. Văn hóa được định hình bởi những tương tác với con người và
hành động của họ được chỉ đạo bởi văn hóa. Đó là một vũng tròn tự lặp đi lặp lại”
Jane Turner & Carolyn Crang (1996) quan niệm: “Văn hóa nhà trường bao
gồm các giá trị, biểu tượng, niềm tin và sự chia sẻ các quan niệm của học sinh, giáo
viên, cha mẹ học sinh và các thành viên có liên quan như là một nhóm hay cộng
đồng. “Các chất liệu” của văn hóa bao gồm truyền thống của nhà trường, lịch sử

nhà trường, thói quen, chuẩn mực, những mong đợi, những giá trị chung và những
lễ nghi”
Những quan niệm nêu trên cho thấy, có nhiều cách tiếp cận về nội hàm của
văn hóa nhà trường, do đó xuất hiện nhiều định nghĩa khác nhau, tùy theo cách tiếp
cận mà mỗi tác giả có thể nhấn mạnh khía cạnh này hay khía cạnh khác trong văn
7


hóa nhà trường. Vì thế, nội hàm khái niệm văn hóa nhà trường được hiểu rất phong
phú, bao hàm những giá trị, chuẩn mực, niềm tin, các loại thái độ, biểu tượng,
những mối quan hệ, truyền thống, các ý tưởng, các nghi thức và hành vi, những
mong đợi không thành văn, những cảm xúc và ước muốn cá nhân... Những cách
tiếp cận đó đều mang lại những giá trị nhất định trong việc đổi mới văn hóa nhà
trường:
Tiếp cận ở góc độ giá trị, văn hóa nhà trường bao gồm một hệ thống những
giá trị cốt lõi mang tính nhân văn và những giá trị phổ biến được hình thành trong
các mối quan hệ đa chiều giữa con người với con người, giữa con người với môi
trường và với chính bản thân.
Tiếp cận ở góc độ hoạt động-nhân cách, văn hóa nhà trường bao gồm một hệ
thống những hành vi, thói quen, những kỹ năng, xúc cảm,. Các dạng hoạt động
chung, những hình thức giao lưu, hợp tác trong các mối quan hệ của nhà trường.
Tiếp cận ở góc độ phát triển, văn hóa nhà trường là một nhân tố thúc đẩy sự
tiến bộ của cá nhân và tập thể. Văn hóa nhà trường không phải là cái tự nhiên mà
có, mà nó là cái cần được hình thành, song nó phát triển có quy luật. Chỉ khi nào
xây dựng được một môi trường văn hóa học đường tích cực thì các mục tiêu của
giáo dục mới đạt được một cách bền vững.
Dựa trên những quan niệm và những cách tiếp cận nêu trên về văn hóa nhà
trường, có thể hiểu: Văn hóa nhà trường là tổng hợp các giá trị, các chuẩn mực,
niềm tin và hành vi ứng xử của các thành viên trong nhà trường tạo nên sự khác biệt
giữa trường này với trường khác. Văn hóa nhà trường là văn hóa của một tổ chức.

Xét về bản chất mỗi nhà trường là một tổ chức hành chính-sư phạm. Văn hóa nhà
trường được định hình bởi những tương tác giữa con người với con người, giữa con
người với các yếu tố tạo nên chế định trường học và hành động của họ được chỉ đạo
bởi chính những đặc trưng văn hóa nhà trường. Đó là một vòng tròn tự lặp đi lặp lại.
Hệ thống giá trị không phải là cái tự nhiên mà có, nó được hình thành một
cách lâu dài, từ từ, ổn định và được các thành viên thừa nhận, chấp nhận. Do đặc

8


thù mà hệ thống giá trị văn hóa của nhà trường này khác với hệ thống giá trị văn
hóa của nhà trường khác.
Hệ thống giá trị của văn hóa nhà trường bao gồm cả những giá trị vật chất và
giá trị tinh thần, nó tồn tại dưới dạng thức khác nhau như: những tồn tại vật lý bao
gồm cấu trúc, những nét hoa văn trang trí của các phòng học, khung cảnh nhà
trường, đồng phục của nhà trường, những biểu tượng, khẩu hiệu, các lễ nghi, các
hoạt động văn hóa và học tập của nhà trường, trong đó nó mang các giá trị tinh thần,
những tồn tại tinh thần-phi vật thể như truyền thống, ý thức, tình cảm, niềm tin của
các thành viên đối với nhà trường, bầu không khí tâm lý.
b. Các yếu tố cấu thành văn hóa nhà trường
Qua nhiều cách tiếp cận nội hàm văn hóa nhà trường, các quan niệm khác
nhau cho thấy các yếu tố cấu thành gồm có: Chính sách, chuẩn mực, giá trị, thái độ,
cảm xúc và ước muốn cá nhân, truyền thống, biểu tượng, các mối quan hệ, nghi
thức và hành vi, đồng phục,.
Các yếu tố cấu thành văn hóa nhà trường được thể hiện ở sơ đồ.

9


Sơ đồ 1.3: Các yếu tố cấu thành văn hóa nhà trường

Các yếu tố nêu trên là những thành phần cơ bản của nội dung văn hóa nhà
trường, có thể khái quát thành 5 nhóm sau:
- Các mục tiêu và chính sách, các chuẩn mực và nội quy.
- Biểu tượng, các giá trị và truyền thống của nhà trường.
- Niềm tin, các loại thái độ, cảm xúc và ước muốn cá nhân.
- Các mối quan hệ giữa các nhóm và các thành viên.
- Nghi thức và hành vi, đồng phục.
1.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa nhà trường
a. Nhận thức của cán bộ giáo viên, gia đình và các tổ chức xã hội
Để xây dựng văn hóa nhà trường thì trước tiên cán bộ giáo viên, nhân viên
nhà trường (những người trực tiếp tham gia xây dựng) cần phải có nhận thức đầy
10


đủ, đúng đắn, rõ nét về nó; phải thấy rõ về ý nghĩa, tầm quan trọng, nội dung và
phương thức, nội dung và con đường xây dựng văn hóa nhà trường; về mối quan hệ
giữa các thành viên trong nhà trường; về tình hình thực trạng cũng như mục tiêu,
nhu cầu mong muốn của cá nhân, tổ chức trong xây dựng văn hóa nhà trường của
trường mình.
Đối tượng của việc phát triển văn hóa hướng đến là học sinh mà học sinh chỉ
có mặt tại trường trong một thời gian nhất định, ngoài ra là sinh sống tại gia đình và
giao lưu trong xã hội. Vì vậy gia đình và xã hội có ảnh hưởng không nhỏ đến học
sinh nói chung, trong việc hình thành phát triển nhân cách, văn hóa nói riêng. Nếu
môi trường giáo dục gia đình không nề nếp, văn hóa; môi trường xã hội không lành
mạnh văn hóa văn minh thì khó có thể tạo ra những học sinh có nhân cách văn hóa
văn minh.
b. Điều kiện kinh tế - xã hội, văn hóa của địa phương
Điều kiện kinh tế - xã hội, văn hóa của địa phương có ảnh hưởng trực tiếp và
sâu sắc tới xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường, bởi vì:
- Điều kiện kinh tế của địa phương ảnh hưởng đến việc cung cấp các nguồn

lực về tài chính, cơ sở vật chất cho nhà trường, cho học sinh. Chính nền tảng kinh tế
của địa phương đã tạo nền tảng cho các nhà trường xây dựng trường ra trường, lớp
ra lớp; tạo điều kiện cho các chủ thể giáo dục, các thầy cô giáo có điều kiện thuận
lợi giành hết thời gian, công sức, trí tuệ cho công tác, phục vụ sự nghiệp giáo dụcđào tạo. Môi trường văn hóa địa phương lành mạnh, phát triển sẽ tác động trục tiếp
đến xây dựng văn hóa của mỗi nhà trường, mỗi học sinh vì các nhà trường và học
sinh không thể đứng trong mô i trường khép kín.
- Tình hình xã hội ổn định, trật tự kỷ cương, lành mạnh là môi trường xã hội
thuận lợi để giáo dục nhân cách học sinh, phối hợp đắc lực với nhà trường trong
việc xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường. Môi trường xã hội lành mạnh sẽ
hạn chế được các tệ nạn xã hội, giữ gìn trật tự an ninh, hạn chế được các tác động
tiêu cực từ bên ngoài xã hội vào nhà trường.

11


c. Cơ chế chính sách, sự chỉ đạo của ngành giáo dục
Công tác xây dựng văn hóa nhà trường có điều kiện phát triển mạnh mẽ khi
nó được xác định là một trong những nhiệm vụ chính trị hàng đầu của nhà trường
và được quan tâm chỉ đạo. Do đó đòi hỏi phải có chương trình và tài liệu riêng,
chuyên sâu chuyên đề; đòi hỏi những cán bộ quản lý giáo dục được bồi dưỡng cập
nhật nâng cao kiến thức kỹ năng; đòi hỏi phải có kinh phí phục vụ các hoạt động
giáo dục, phát triển văn hóa nhà trường. Vì vậy phải có cơ chế chính sách riêng về
nó. Mặt khác công tác xây dựng văn hóa nhà trường sẽ được quan tâm hơn nếu nó
được đưa vào trong kế hoạch chỉ đạo của các cấp quản lý giáo dục; được quan tâm
trong các đợt thanh kiểm tra trường học; đánh giá xếp loại thi đua của nhà trường.
Để đáp ứng những đòi hỏi nêu trên rất cần đến cơ chế chính sách, sự chỉ đạo
tích cực của ngành giáo dục nhất là đối với Bộ Giáo dục-Đào tạo và Sở Giáo dụcĐào tạo. Như vậy có thể nói cơ chế chính sách, sự chỉ đạo của ngành giáo dục là
một yếu tố ảnh hưởng đến công tác xây dựng văn hóa nhà trường.
d. Những đặc điểm của một nhà trường thành công
Một trường học được xem là thành công khi họ đạt được mục tiêu dài hạn

mà mình đặt ra. Tuy nhiên những mục tiêu đó phải được xác định dựa trên những
tiêu chí (đặc điểm) sau (theo Nguyễn Công Khanh (2009), Tài liệu bồi dưỡng Hiệu
trưởng các trường trung học cơ sở Việt Nam, chuyên đề văn hóa nhà trường, Hà
Nội):
Nhà trường tập trung vào học sinh, quan tâm đến sự thành công của mỗi học
sinh.
Chương trình học đảm bảo tính học thuật, tính khoa học.
Phương pháp giảng dạy tích cực hóa người học, kích thích tự học.
Có sứ mạng, mục tiêu rõ ràng, tính công bằng cũng là một mục tiêu mà
người học hướng tới (có nghĩa là tất cả mọi người đều có cơ hội tiếp cận chương
trình đó).
Thúc đẩy, cổ vũ tinh thần làm việc giữa các giáo viên với nhau và tinh thần
làm việc giữa các nhóm với nhau (Hiệu trưởng tin tưởng, trao quyền tự chủ cho
12


giáo viên và có sự kiểm soát hợp lý-giáo viên có thể chấp nhận được).
Đẩy mạnh bồi dưỡng, phát triển chuyên môn cho đội ngũ giáo viên
Chia sẻ vai trò lãnh đạo, sự cộng tác giữa các nhóm và các cá nhân (Hiệu
trưởng và các giáo viên phải cùng làm việc, cùng hoạt động với tinh thần hợp tác và
cộng tác).
Nuôi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề một cách sáng tạo, giáo viên không
bao giờ được chấp nhận thất bại.
Xây dựng mối quan hệ thân thiện, hỗ trợ gần gũi với cộng đồng. Nhà trường
cung cấp dịch vụ học tập cho cộng đồng.
Dựa trên nghiên cứu trên đây của PGS.TS Nguyễn Công Khanh có thể khái
quát thành các nhóm tiêu chí:
- Về lãnh đạo nhà trường:
+ Chương trình học đảm bảo tính học thuật, tính khoa học.
+ Có sứ mạng, mục tiêu rõ ràng, tính công bằng cũng là một mục tiêu mà

người học hướng tới (có nghĩa là tất cả mọi người đều có cơ hội tiếp cận chương
trình đó).
+ Thúc đẩy, cổ vũ tinh thần làm việc giữa các giáo viên với nhau và tinh
thần làm việc giữa các nhóm với nhau (Hiệu trưởng tin tưởng, trao quyền tự chủ
cho giáo viên và có sự kiểm soát hợp lý - giáo viên có thể chấp nhận được).
+ Chia sẻ vai trò lãnh đạo, sự cộng tác giữa các nhóm và các cá nhân (Hiệu
trưởng và các giáo viên phải cùng làm việc, cùng hoạt động với tinh thần hợp tác và
cộng tác.
Về phía giáo viên:
+ Phương pháp giảng dạy tích cực hóa người học, kích thích tự học.
+ Đẩy mạnh bồi dưỡng, phát triển chuyên môn cho đội ngũ giáo viên.
+ Nuôi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề một cách sáng tạo, giáo viên không
bao giờ được chấp nhận thất bại.
Môi trường chung:
+ Nhà trường tập trung vào học sinh, quan tâm đến sự thành công của mỗi
13


học sinh.
+ Xây dựng mối quan hệ thân thiện, hỗ trợ, gần gũi với cộng đồng. Nhà
trường cung cấp dịch vụ học tập cho cộng đồng.
Các dấu hiệu đặc trưng của văn hóa nhà trường lành mạnh được thể hiện qua
các
Cụ thể hóa:
+ Giáo viên được khuyến khích tham gia đóng góp ý kiến trong mọi hoạt
động của nhà trường.
+ Nhà trường có những chuẩn mực để luôn luôn cải tiến, vươn tới.
+ Mỗi người biết rõ công việc mình phải làm, cần làm và luôn có ý thức chia
sẻ trách nhiệm đối với việc học tập của học sinh.
Tập trung ưu tiên phát triển chuyên môn và chia sẻ kinh nghiệm.

+ Bầu không khí cởi mở, hợp tác, tin cậy và tôn trọng lẫn nhau.
+ Nhà trường thể hiện sự quan tâm, quan hệ hợp tác chặt chẽ, lôi kéo cộng
đồng cùng nhau tham gia giải quyết những vấn đề của giáo dục.
1.2 Vai trò của văn hóa nhà trường
Văn hóa nhà trường có tác động đến mọi khía cạnh sư phạm của giáo viên,
là yếu tố lan tỏa khắp nhà trường và khó xác định. Freiberg (1998) mô tả văn hóa
nhà trường. như không khí mà chúng ta thở. Không ai nhận ra nó cho đến khi nó bị
ô nhiễm”.
- Văn hóa nhà trường có thể tác động tích cực hoặc cản trở đến sự vận hành
của nhà trường:
Khi nhà trường có văn hóa tích cực mang tính chuyên môn cao thì ở đó sẽ có
sự phát triển đội ngũ có ý nghĩa, cải cách chương trình thành công và sử dụng số
liệu về học sinh một cách có hiệu quả. Ở những trường học như thế, giáo viên và
học sinh đều trưởng thành.
Văn hóa nhà trường có tương quan với thái độ của giáo viên đối với công
việc của mình.
Saphier nhận thấy cho giáo viên thời gian làm việc cùng nhau là yếu tố then
14


chốt tạo ra sự cộng tác ở nhà trường.
Sự chia sẻ thông tin về học sinh hàng ngày sẽ làm cho giáo viên nắm chắc
hơn về hành vi và kết quả học tập của học sinh. Sự chú ý của giáo viên sẽ tạo cho
học sinh cảm giác mình thuộc về nhà trường (là thành viên của nhà trường) và từ đó
chúng cố gắng cải thiện hành vi và kết quả học tập của chúng. Do đó Saphier đi đến
kết luận là tập trung xây dựng văn hóa của đội ngũ giáo viên trong nhà trường sẽ có
tác động lớn đến việc cải thiện văn hóa của học sinh.
Văn hóa nhà trường tạo động lực làm việc. Động lực sư phạm được tạo nên
bởi nhiều yếu tố, trong đó văn hóa là một động lực vô hình nhưng có sức mạnh kích
cầu hơn cả các biện pháp kinh tế. Văn hóa nhà trường giúp nhân viên thấy rõ mục

tiêu, định hướng và bản chất công việc mình làm.
Đó là nền tảng tinh thần cho sự sáng tạo-điều vô cùng quan trọng đối với
hoạt động sư phạm mà đối tượng là tri thức và con người.
- văn hóa nhà trường với chất lượng đào tạo và thương hiệu nhà trường:
Văn hóa nhà trường ảnh hưởng nhiều chiều tới chất lượng và hiệu quả của
quá trình giáo dục trong nhà trường theo hướng phát triển con người toàn diện. Nó
ảnh hưởng rõ rệt đến cách suy nghĩ, cảm nhận và hành động của mỗi thành viên
trong nhà trường, do đó có thể nâng cao hoặc cản trở động cơ, kết quả dạy- học của
người học.
Văn hóa có ý nghĩa và tầm quan trọng đặc biệt đối với xây dựng thương hiệu
nhà trường, bởi lẽ, tính văn hóa là một tính chất đặc thù của nhà trường, hơn bất kỳ
một tổ chức nào.
Văn hóa nhà trường tích cực giúp cho người dạy, người học có cảm giác tự
hào, hãnh diện vì được là thành viên của tổ chức nhà trường, được làm việc vì
những mục tiêu cao cả của nhà trường.
Văn hóa nhà trường hỗ trợ điều phối và kiểm soát hành vi của các cá nhân
bằng các chuẩn mực, thủ tục, quy trình, quy tắc và bằng dư luận, truyền thống do
những thế hệ con người trong tổ chức nhà trường xây dựng lên.
Khi nhà trường phải đối mặt với một vấn đề phức tạp, chính văn hóa nhà
15


trường là điểm dựa tinh thần, giúp các nhà quản lý trường học và đội ngũ giáo viên
hợp tác, phát huy trí lực để có quyết định và sự lựa chọn đúng đắn.
Văn hóa nhà trường giúp các thành viên tổ chức thống nhất về cách nhận
thức vấn đề, cách đánh giá, lựa chọn, định hướng và hành động... Nó tựa như chất
keo gắn kết các thành viên lại thành một khối, tạo ra những dư luận tích cực, hạn
chế những biểu hiện tiêu cực trái với quy tắc, chuẩn mực thông thường của tổ chức.
Nó hạn chế những nguy cơ mâu thuẫn và xung đột và khi xung đột là không thể
tránh khỏi thì văn hóa nhà trường tạo ra hành lang đạo lý phù hợp để góp phần khắc

phục, giải quyết xung đột trên nguyên tắc không để phá vỡ tính chỉnh thể của tổ
chức nhà trường.
Tổng hợp tất cả các yếu tố trên, từ sự gắn kết, tạo động lực, điều phối kiểm
soát và hạn chế những nguy cơ làm giảm sức mạnh của tổ chức thì văn hóa tổ chức
đã làm tăng hiệu quả các hoạt động trong nhà trường, trên cơ sở đó mà dần dần tạo
nên những phẩm chất đặc trưng khác biệt cho tổ chức trường học. Đó là cơ sở nâng
cao uy tín, “thương hiệu” của nhà trường, tạo đà cho các bước phát triển tốt hơn.
1.3 Các căn cứ để xây dựng văn hóa nhà trường
Mỗi nhà trường dù có ý thức hay không cũng tạo ra văn hóa nhà trường của
mình trong quá trình tổ chức dạy và học, quản lý.
Tuy nhiên, xây dựng văn hóa nhà trường một cách chủ động, với tư cách
một nội dung công tác quản lý nhà trường để thực sự có tác động giáo dục tích cực
đến các thành viên trong nhà trường, tác động đến chất lượng dạy và học... phải coi
là trách nhiệm của các nhà quản lý, trước hết là người hiệu trưởng.
Xây dựng văn hóa nhà trường cần phải dựa trên cách tiếp cận “xây dựng văn
hóa tổ chức” và “các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa nhà trường. Căn cứ Chỉ thị số
40/2008/CT-BGDĐT ngày 22/7/2008 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về
việc phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích
cực” và Kế hoạch số 307/KH-BGDĐT ngày 22/7/2008 triển khai phong trào này,
Công văn số 1741/BGDĐT-GDTrH ngày 05/3/2009 về việc hướng dẫn đánh giá kết
quả phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” của Bộ
16


Giáo dục và Đào tạo. Từ đó, có thể xác định một số căn cứ quan trọng để xây dựng
văn hóa nhà trường:
- Mục tiêu đào tạo và các nhiệm vụ chính trị của nhà trường. Đó chính là
hình ảnh con người cụ thể, với các phẩm chất và năng lực mà nhà trường trang bị và
đào luyện. Bởi thế, ở mỗi nhà trường sẽ có các màu sắc riêng giữa hàng loạt đặc
điểm của người học mà nhà trường của chúng ta cần giáo dục, đào tạo.

Các mục tiêu, điều lệ và các chương trình công tác của các tổ chức đoàn thể
(công đoàn, đoàn thanh niên...).
Đặc thù của quá trình đào tạo nghề nghiệp của nhà trường và các quy chế,
chính sách chuyên môn đối với cán bộ và học viên.
Lịch sử phát triển và truyền thống của nhà trường.
Các chuẩn mực cần có trong các quan hệ: thầy với thầy, trò với trò, thầy với
trò, giữa người quản lý với giáo viên và học sinh.
Các chuẩn mực đạo đức và các giá trị văn hóa thẩm mỹ.
Các nhu cầu, mong đợi và ước muốn của các nhóm thành viên.
Các điều kiện cơ sở vật chất.
1.4 Các nội dung cơ bản của việc xây dựng văn hóa nhà trường
Dựa trên cơ sở của “các yếu tố cấu thành văn hóa nhà trường” và “những
đặc điểm của một nhà trường thành công”, có thể xác định các nội dung cơ bản của
xây dựng văn hóa nhà trường như sau:
1.4.1 Các mục tiêu và chính sách, các chuẩn mực và nội quy
Xây dựng mục tiêu và chính sách toàn diện trên các khía cạnh của văn hóa
nhà trường (văn hóa lãnh đạo, văn hóa tổ chức, văn hóa chia sẻ, văn hóa ngôn ngữgiao tiếp) cũng như đối với các đối tượng là thành viên của nhà trường và mối quan
hệ giữa các thành viên (cán bộ quản lý-giáo viên, học sinh).
Xây dựng các chuẩn mực, nội quy chung và riêng của nhà trường, một mặt
không trái với Điều lệ do Bộ Giáo dục-Đào tạo ban hành, mặt khác đảm bảo phù
hợp, cần thiết đối với riêng nhà trường; nhằm tạo dựng một môi trường giáo dục có
văn hóa ở đó “trường ra trường, lớp ra lớp, thầy ra thầy và trò ra trò” và các hoạt
17


động giáo dục có tính định hướng văn hóa góp phần bảo tồn văn hóa dân tộc song
cũng tiếp thu các giá trị văn hóa mới của thời đại và nhằm xây dựng môi trường nề
nếp, trật tự kỷ cương góp phần giáo dục nhân cách toàn diện học sinh. Xây dựng
các chuẩn mực văn hóa giao tiếp ứng xử trong các mối quan hệ trong nhà trường
nhất là mối quan hệ giữa người với người, mối quan hệ ứng xử của con người với

thế giới xung quanh một cách có văn hóa.
1.4.2 Xây dựng niềm tin, các loại thái độ, cảm xúc và ước muốn cá nhân
Trước hết, xây dựng một niềm tin và thái độ đúng đắn cho tất cả cán bộ quản
lý, giáo viên, nhân viên và học sinh trong các nhà trường theo triết lý giáo dục
chung và riêng của mình. Mỗi trường có định hướng giáo dục nhân cách học sinh
theo quan điểm giáo dục: giáo dục học sinh độc lập, mạnh dạn, tự tin hay giáo dục
học sinh ngoan ngoãn nề nếp theo một khuôn mẫu hoặc giáo dục học sinh tự chủ
trong cuộc sống và cởi mở trong cộng động, hòa hợp... Bên cạnh đó cần xây dựng
cho cán bộ giáo viên và học sinh có niềm tin, thái độ đúng đắn đối với các hoạt
động giáo dục của nhà trường, vào đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của
Nhà nước, với các vấn đề xã hội và ứng xử có văn hóa trong các mối quan hệ trong
nhà trường cũng như ngoài nhà trường. Xây dựng thái độ và niềm tin của các thành
viên trong nhà trường tạo ra động lực phấn đấu và đồng thời cũng là cơ sở của việc
đánh giá chất lượng giáo dục văn hóa nhà trường.
Xây dựng cơ chế, môi trường đáp ứng cảm xúc ước muốn cá nhân. Tạo bầu
không khí tin cậy thúc đẩy giáo viên quan tâm đến chất lượng và hiệu quả giảng
dạy, khuyến khích mối quan hệ hợp tác chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau; tạo
bầu không khí học tập tích cực cho học sinh. Mở rộng nhu cầu và mong muốn của
giáo viên và học sinh làm cho mọi người cảm thấy hạnh phúc khi được công tác,
học tập trong nhà trường.
1.4.3 Xây dựng biểu tượng, các giá trị và truyền thống của nhà trường
Giá trị là khái niệm về ước muốn về cái gọi là tốt đẹp, có tác dụng định
hướng cách sống, hành vi của chúng ta. Giá trị thể hiện nhân sinh quan của cá nhân
hay tổ chức, định hướng hành vi của con người giúp họ có những phản ánh phù hợp
18


với môi trường xung quanh (Clive Dim mock and Allan Walker, 2005). Mỗi tổ
chức, mỗi cá nhân có những giá trị văn hóa của mình. Ví dụ: các giá trị văn hóa mà
hầu hết các trường học của Mỹ đều đề cao và tôn trọng bao gồm: hợp tác, sự an

toàn, sự chân thật, cởi mở, sự tôn trọng lẫn nhau, trách nhiệm, tự do học tập, vui vẻ
và phân quyền.
Do đó mỗi nhà trường cần phải xác định để xây dựng các giá trị cho riêng
trường mình. Các giá trị này phải phù hợp với các giá trị theo triết lý giáo dục
chung, song cần thể hiện phù hợp với đặc điểm nhà trường cũng như mong muốn
của các cá nhân trong trường đó.
Trong các giá trị đã xác định, cần chọn lọc những giá trị nổi trội đặc trưng có
nét rất riêng của trường mình so với các trường khác để xây dựng biểu tượng. Biểu
tượng được xây dựng có thể về một số khía cạnh nào đó của văn hóa nhà trường
song cũng có thể chỉ về một khía cạnh của văn hóa nhà trường đảm bảo phải thực
sự đặc trưng để khi nói đến nhà trường là người nghe biết đặc trưng đó. Cần tạo nên
sự khác biệt về bản sắc với các trường khác.
Xây dựng truyền thống tốt đẹp nhà trường dựa trên các giá trị tốt đẹp có
được nhằm phát triển văn hóa nhà trường. Truyền thống có được trên cơ sở duy trì
và phát triển có bề dày kết quả, thành tích đã đạt được. Vì vậy đòi hỏi các nhà
trường phải quan tâm chăm lo, vun trồng mới tạo ra truyền thống và giữ gìn được
truyền thống. Trong môi trường nhà trường có truyền thống tốt đẹp, mỗi cá nhân, tổ
chức sẽ có ý thức hơn về trách nhiệm của mình để góp phần tu dưỡng, rèn luyện
phấn đấu vươn lên.
1.4.5 Xây dựng các mối quan hệ giữa các nhóm và các thành viên
Trong một nhà trường có nhiều mối quan hệ, song tựu chung có các mối
quan hệ giữa lãnh đạo với giáo viên, nhân viên; giữa giáo viên với giáo viên, giáo
viên với học sinh. Ngoài ra còn có các mối quan hệ tương tác giữa cán bộ giáo viên
của nhà trường với cha mẹ học sinh và với các quan hệ xã hội khác; mối quan hệ
giữa học sinh với các quan hệ xã hội bên ngoài trường. Các mối quan hệ nêu trên
đều có ảnh hưởng đến phát triển nhà trường nói chung và phát triển văn hóa nhà
19


trường nói riêng.

Lãnh đạo nhà trường (Hiệu trưởng) phát huy tính dân chủ đối với giáo viên,
nhân viên; chia sẻ quyền lực, mạnh dạn trao quyền cho giáo viên trong hoạt động
dạy và học; tôn trọng, tin cậy, khuyến khích tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên,
nhân viên; đánh giá đối xử công bằng bình đẳng giữa các giáo viên, nhân viên-giáo
viên tôn trọng quyết định, sự phân công, sự chỉ đạo của hiệu trưởng; tích cực hợp
tác với lãnh đạo nhà trường để thực hiện mục tiêu giáo dục đã đề ra; tích cực tham
gia đóng góp ý kiến cho lãnh đạo để hoàn thiện bản thân cũng như quản lý chỉ đạo
công việc được tốt hơn...
Giữa giáo viên với giáo viên có mối quan hệ đoàn kết, hợp tác, chia sẻ kinh
nghiệm, học hỏi lẫn nhau, quan tâm đến nhau giúp nhau hoàn thành nhiệm vụ và
tiến bộ; cởi mở, tin cậy, tôn trọng, hiểu biết lẫn nhau.
Giáo viên quan tâm phát huy tính tích cực của học sinh; trách nhiệm, yêu
thương học sinh; tin cậy và khuyến khích học sinh rèn luyện phấn đấu, bày tỏ, phát
biểu quan điểm cá nhân; cởi mở và chấp thuận các nhu cầu và hoàn cảnh khác nhau
của học sinh; tôn trọng quyền tự do và tự chủ của học sinh. Học sinh tôn trọng, lễ
phép với giáo viên; tích cực hợp tác với giáo viên để hoàn thành các mục tiêu giáo
dục, để đạt thành tích học tập tốt nhất, gần gũi, mạnh dạn tham gia với giáo viên các
biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục, học tập đối với lớp hoặc đề nghị giáo viên
giúp đỡ bản thân.
Giữa học sinh với học sinh có mối quan hệ đoàn kết thân ái, hợp tác, thân
thiện; học hỏi, hiểu biết lẫn nhau, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
1.4.6 Xây dựng nghi thức và hành vi, đồng phục
- Xây dựng các nghi thức của nhà trường vừa đảm bảo các quy định, hướng
dẫn của cấp trên, của cơ quan chức năng, vừa phù hợp với đặc điểm nhà trường
mình.
Xây dựng các nghi thức về những vấn đề liên quan đến hình thức của nhà
trường về kiến trúc, trang trí, bài trí ở khuôn viên cũng như trong các lớp học,
phòng làm việc.
20

Xây dựng nghi thức về vấn đề liên quan đến tổ chức các hoạt động như chào
cờ, hội họp, lễ kỷ niệm, tuyên dương khen thưởng...
Xây dựng nghi thức về những vấn đề liên quan đến hành vi, kỹ năng giao
tiếp (cử chỉ, lời nói.) của cán bộ giáo viên, học sinh trong nội bộ trường cũng như
trong hoạt động giao tiếp bên ngoài nhà trường.
Xây dựng nghi thức về những vấn đề liên quan đến cách thức thể hiện và sử
dụng biểu tượng quốc gia (quốc huy, quốc kỳ, quốc ca) hoặc biểu tượng của nhà
trường (biển trường, khẩu hiệu, trang phục, đồng phục.).
Xây dựng nghi thức về những vấn đề có liên quan đến công tác lễ tân, hay
chào đón, tiếp khách.
Giáo dục văn hóa nhà trường cho học sinh cần được đặt trong một môi
trường giáo dục văn hóa với các hoạt động giáo dục có ý nghĩa, mang tính định
hướng. Cần xây dựng và giáo dục phương pháp tiếp nhận văn hóa có chọn lọc cho
các thế hệ mai sau. Cụ thể:
+ Giáo dục đạo đức.
+ Giáo dục truyền thống hiếu học và tôn sư trọng đạo.
+ Giáo dục kỹ năng giao tiếp và văn hóa ứng xử.
Mặt khác, xây dựng văn hóa nhà trường cần hướng vào người học. Đó là:
Đáp ứng những yêu cầu về quyền của người học cần được xem như yêu cầu
sống còn của văn hóa nhà trường (giá trị an toàn về thể chất và tinh thần, được tôn
trọng và được khuyến khích tham gia);
Tăng cường phát huy sự chủ động, sáng tạo của người học;
Thúc đẩy sự phát triển tiềm năng của mỗi cá nhân (đáp ứng nhu cầu phát
triển của cá nhân).
Ba định hướng có tính nguyên tắc này cần được quán triệt trên tất cả các
khía cạnh của VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG, cả ở những giá trị vật chất và giá trị tinh
thần để VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG trở nên thân thiết gần gũi và gắn bó với người
học.
Một số khía cạnh văn hóa nhà trường nổi trội cần đặc biệt quan tâm, đó là:

21


Văn hóa lãnh đạo; văn hóa tổ chức; văn hóa ứng xử; văn hóa dạy; văn hóa học; văn
hóa thi cử; văn hóa đánh giá; văn hóa ngôn ngữ-giao tiếp của học sinh.
Tiểu kết chương 1
Trên đây là cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý cơ bản về văn hóa, văn hóa tổ
chức, văn hóa nhà trường. Thực tế đã có nhiều tác giả nghiên cứu về văn hóa, một
số nghiên cứu về văn hóa học, văn hóa học đường song có rất ít tác giả đi sâu
nghiên cứu lý luận một cách hệ thống chuyên sâu về xây dựng văn hóa nhà trường,
nhất là đề cập đến xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở.
Xây dựng văn hóa trường THCS lành mạnh, góp phần quan trọng vào việc
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện nhân cách học sinh đáp ứng đòi hỏi của giáo
dục trong giai đoạn mới, hướng tới sự phát triển bền vững nhằm tạo nguồn nhân lực
phục vụ công cuộc đổi mới đất nước, thực chất là xây dựng nề nếp, kỷ cương, dân
chủ trong mọi hoạt động của nhà trường; xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp giữa
thầy với trò, giữa trò với trò, giữa thầy với thầy (trong đó có cả các nhà quản lý giáo
dục) theo các chuẩn mực chung của xã hội và những quy định riêng của ngành giáo
dục. Là làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục huy động các nguồn lực xã hội quan
tâm chăm lo phát triển giáo dục; tạo môi trường thuận lợi để phát huy tính tích cực
của các tập thể và cá nhân, để mỗi học sinh có điều kiện phát triển tốt nhất trí tuệ,
năng lực của mình.

22


CHƯƠNG 2 – THỰC TRẠNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG THCS HẮC
DỊCH, BÀ RỊA - VŨNG TÀU
2.1. Những vấn đề về văn hóa học đường hiện nay
Văn hóa là những giá trị vật chất và tinh thần do con người

sáng tạo ra. Tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội đều có những
giá trị văn hóa của nó; chẳng hạn như: văn hóa công sở, văn hóa
giao thông, văn hóa ẩm thực, văn hóa giao tiếp..., và văn hóa học
đường.
Văn hóa bao giờ cũng gắn với giáo dục và giáo dục luôn đi
liền với văn hóa. Xã hội loài người muốn tồn tại và phát triển thì
phải duy trì, bảo tồn và phát triển giáo dục và văn hóa.
Người ta hay nói đến 3 loại hành vi của mỗi con người trong
cách ứng xử với người khác, với cộng đồng xã hội và với môi
trường xung quanh. Đó là hành vi đạo đức, hành vi pháp luật và
hành vi văn hóa. Hành vi đạo đức là những hành vi tự nguyện, làm
theo lương tâm của cá nhân. Hành vi pháp luật là hành vi bắt buộc
cá nhân phải tuân thủ theo quy định của xã hội. Hành vi văn hóa
không phải là một hành vi riêng mà nó có thể là hành vi đạo đức
hay hành vi pháp luật nhưng được chủ thể thực hiện với một mức
độ thẩm mỹ nhất định. Đây là cơ sở để chúng ta hiểu về hành vi
văn hóa nói chung và văn hóa học đường nói riêng.
Văn hóa học đường là thuật ngữ được xuất hiện vào đầu
những năm 90 của thế kỷ trước ở các nước phát triển như Anh, Mỹ,
Úc..., sau đó lan ra nhiều nước khác trên thế giới. Các nhà nghiên
cứu, tùy theo góc độ, mục đích nghiên cứu đã đưa ra khá nhiều
khái niệm về văn hóa học đường. Nhưng có thể hiểu: văn hóa học
đường là hệ các chuẩn mực và giá trị giúp cho cán bộ quản lý nhà
trường, các thày cô giáo, các bậc cha mẹ, các em học sinh, sinh
viên có suy nghĩ, tình cảm và hành động tốt đẹp.
23


Phong trào thi đua Xây dựng trường học thân thiện, học sinh
tích cựcđược phát động nhằm “thiết lập lại môi trường sư phạm với

6 đặc trưng là trật tự kỷ cương, trung thực, khách quan, công
bằng, tình thương và khuyến khích sáng tạo, hiệu quả”. Đây là nội
dung rất cơ bản của văn hóa học đường. Tác dụng tích cực của văn
hóa học đường là xây dựng nhân cách cho học sinh, chống lại lối
sống tiêu cực. Chính vì thế, mỗi nhà trường cần có văn hóa học
đường của mình.
Văn hóa học đường lành mạnh giúp các thành viên trong nhà
trường chia sẻ với nhau những kinh nghiệm và kiến thức, phát
triển khả năng hợp tác giữa các thành viên trong mọi lĩnh vực hoạt
động của nhà trường. Từ đó, tạo ra môi trường thuận lợi, tin cậy,
tôn trọng lẫn nhau, giúp mọi thành viên trong nhà trường quan
tâm đến việc nâng cao chất lượng dạy và học, tích cực hoạt động
vì sự phát triển chung của nhà trường.
Vấn đề xây dựng văn hóa học đường phải được coi là có tính
sống còn đối với từng nhà trường, vì nếu học đường mà thiếu văn
hóa thì không thể thực hiện được chức năng chuyển tải những giá
trị kiến thức và nhân văn cho thế hệ trẻ. Văn hóa học đường là môi
trường rất quan trọng để rèn luyện nhân cách và giáo dục thế hệ
trẻ trở thành những con người sống có hoài bão, có lý tưởng tốt
đẹp.
Văn hóa học đường tạo niềm tin cho xã hội trong việc thực
hiện các chức năng giáo dục của mình, đặc biệt trong việc đào tạo
nguồn nhân lực cho xã hội.
Cả xã hội đang rất quan tâm đến đạo đức của học sinh, sinh
viên bởi xây dựng văn hóa học đường là một yếu tố bảo đảm và
nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo; góp phần quan trọng chấn

24

hưng, cải cách nền giáo dục nước nhà, phục vụ đắc lực cho công
cuộc đổi mới kinh tế xã hội của đất nước.
Nội dung của văn hóa học đường rất phong phú, song có thể
tóm tắt thành ba vấn đề cơ bản:
Thứ nhất là cơ sở vật chất, trường phải ra trường, lớp phải ra
lớp mới tạo ra được môi trường văn hóa.
Thứ hai là xây dựng môi trường giáo dục, tạo ra nhà trường
thân thiện, học sinh tích cực, xây dựng môi trường giáo dục an
toàn, thân thiện, hiệu quả...
Thứ ba, tạo ra môi trường văn hóa ứng xử, văn hóa giao tiếp
trong nhà trường, làm cho học sinh, sinh viên ngoan ngoãn, lễ
phép, lịch thiệp, nền nếp, kính trên, nhường dưới…
Thực ra, giáo dục văn hóa học đường là tạo ra những nét đẹp
trong hành vi của học sinh, sinh viên đối với các mối quan hệ thày
trò, bạn bè và môi trường xung quanh. Ví dụ: thày giáo thì phải mô
phạm, đức độ, mẫu mực trong hành vi, đối với đồng nghiệp phải
khiêm tốn, đoàn kết, nhân ái…, đối với học trò phải hết lòng
thương yêu, chỉ bảo, đối với người khác phải giản dị, mẫu mực, đối
với công việc phải tận tụy, có kỷ luật, sáng tạo…, phải giữ gìn sự
trong sạch của cả môi trường tự nhiên và môi trường xã hội. Học
sinh thì không được kiêu căng, tự cao, tự đại mà phải trung thực,
cầu tiến, giản dị, khiêm tốn…, đối với thày cô giáo phải kính trọng,
biết ơn…, đối với bạn cùng trường, cùng lớp phải đoàn kết, thân ái,
phải biết kính trên, nhường dưới…
Nói tóm lại, văn hóa học đường là những nét đẹp trong toàn
bộ môi trường sư phạm: từ môi trường cơ sở vật chất, môi trường
quan hệ, môi trường công việc. Những nét đẹp đó được thể hiện
trong hành vi của thày, của trò, của cán bộ quản lý và nhân viên
trong nhà trường.
25