Giải pháp khắc phục những rào cản trong việc thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên_2

Header Page 1 of 12.

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN THỊ LINH

GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC NHỮNG RÀO CẢN TRONG VIỆC
THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN VÕ NHAI TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH KHOA HỌC QUẢN LÝ

Hà Nội - 2015
Footer Page 1 of 12.


Header Page 2 of 12.

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN THỊ LINH

GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC NHỮNG RÀO CẢN TRONG VIỆC
THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN VÕ NHAI TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH KHOA HỌC QUẢN LÝ

Mã số: Chuyên ngành đào tạo thí điểm

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Bùi Thanh Quất

Hà Nội - 2015

Footer Page 2 of 12.


Header Page 3 of 12.

LỜI CẢM ƠN
Để có đƣợc kết quả nghiên cứu này, trƣớc hết tôi xin gửi lời cảm ơn tới
các thầy cô giáo trong Khoa Khoa học Quản lý, Trƣờng Đại học Khoa học Xã
hội và Nhân văn đã tạo điều kiện cho tôi học tập và thực hiện đề tài nghiên
cứu. Qua luận văn này, tôi xin gửi lời cảm ơn tới các cán bộ làm công tác
giảm nghèo huyện Võ Nhai, Chi cục thống kê huyện Võ Nhai, Ngân hàng
chính sách xã hội huyện Võ Nhai và các thành viên trong Ban chỉ đạo giảm
nghèo một số xã trên địa bàn huyện Võ Nhai đã cung cấp tƣ liệu giúp tôi hoàn
thành bài nghiên cứu này.
Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn trân thành tới PGS.TS. Bùi Thanh
Quất, ngƣời đã tận tình dìu dắt, định hƣớng để em có thể hoàn thành đề tài
nghiên cứu của mình.
Thái Nguyên, ngày 08 tháng 01 năm 2015
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Linh

1
Footer Page 3 of 12.

Header Page 4 of 12.

DANH MỤC CÁC TỪ VÀ CHỮ VIẾT TẮT

Nội dung

Ký hiệu, viết tắt

Chỉ số phát triển con ngƣời

HDI

Chƣơng trình Phát triển Liên hiệp Quốc

UNDP

Lao Động Thƣơng binh và Xã hội

LĐTB&XH

Ủy ban nhân dân

UBND

Xóa đói giảm nghèo

XĐGN

2
Footer Page 4 of 12.


Header Page 5 of 12.

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... 1
DANH MỤC CÁC TỪ VÀ CHỮ VIẾT TẮT ................................................. 2
MỤC LỤC ......................................................................................................... 3
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ..................................................................... 6
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 7
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................ 7
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................ 8
3. Mục tiêu nghiên cứu ................................ Error! Bookmark not defined.
4. Phạm vi nghiên cứu.................................. Error! Bookmark not defined.
5. Mẫu khảo sát ............................................ Error! Bookmark not defined.
6. Câu hỏi nghiên cứu .................................. Error! Bookmark not defined.
7. Giả thuyết nghiên cứu .............................. Error! Bookmark not defined.
8. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................... Error! Bookmark not defined.
9. Kết cấu của luận văn ................................ Error! Bookmark not defined.
PHẦN NỘI DUNG ......................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHÍNH SÁCH
XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO VÀ NHỮNG RÀO CẢN TRONG VIỆC THỰC
HIỆN CHÍNH SÁCH XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈOError! Bookmark not defined.

1.1. Một số khái niệm có liên quan tới vấn đề nghiên cứuError! Bookmark not define
1.1.1. Khái niệm “nghèo, đói” .................. Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Khái niệm chính sách ...................... Error! Bookmark not defined.
1.2. Nguyên nhân nghèo đói ........................ Error! Bookmark not defined.

1.3. Tác động của nghèo đói đối với sự phát triển kinh tế - xã hộiError! Bookmark no
1.4. Chính sách xóa đói giảm nghèo và rào cản trong thực hiện chính sách
xóa đói giảm nghèo ở nƣớc ta hiện nay ....... Error! Bookmark not defined.

1.4.1. Nội dung chính sách xóa đói giảm nghèo ở nƣớc ta hiện nayError! Bookmark
3
Footer Page 5 of 12.


Header Page 6 of 12.

1.4.2. Rào cản trong thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèoError! Bookmark not
CHƢƠNG 2: NHẬN DIỆN NHỮNG RÀO CẢN TRONG THỰC HIỆN
CHÍNH SÁCH XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở HUYỆN VÕ NHAI TỈNH
THÁI NGUYÊN, GIAI ĐOẠN 2011 – 2013 . Error! Bookmark not defined.

2.1. Giới thiệu khái lƣợc về huyện Võ Nhai tỉnh Thái NguyênError! Bookmark not d
2.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Võ Nhai . Error! Bookmark not defined.

2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội huyện Võ Nhai tỉnh Thái NguyênError! Bookmark
2.2. Một số rào cản chủ yếu ảnh hƣởng tới kết quả thực hiện chính sách xóa

đói giảm nghèo ở huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên, giai đoạn 2011 – 2013Error! Boo
2.2.1. Những rào cản từ phía chủ thể thực hiệnError! Bookmark not defined.
2.2.2. Những rào cản từ phía đối tƣợng thụ hƣởngError! Bookmark not defined.
2.2.3. Những rào cản từ bản thân các chính sáchError! Bookmark not defined.
2.2.4. Những rào cản trong cơ chế thực hiệnError! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC RÀO CẢN

TRONG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈOError! Bookmark no
Ở HUYỆN VÕ NHAI ..................................... Error! Bookmark not defined.
3.1. Quan điểm và phƣơng hƣớng khắc phục rào cản trong quá trình thực

hiện chính sách xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Võ NhaiError! Bookmark no
3.1.1. Quan điểm khắc phục rào cản trong quá trình thực hiện chính sách
xóa đói giảm nghèo ở huyện Võ Nhai ...... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Phƣơng hƣớng khắc phục rào cản trong quá trình thực hiện chính
sách xóa đói giảm nghèo ở huyện Võ NhaiError! Bookmark not defined.
3.2. Một số giải pháp chủ yếu nhằm khắc phục các rào cản trong việc thực
hiện chính sách xóa đói giảm nghèo ở huyện Võ NhaiError! Bookmark not defined.
3.2.1. Nâng cao năng lực, hoàn thiện bộ máy của chủ thể thực hiện chính
sách xóa đói giảm nghèo ........................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Nâng cao vai trò của ngƣời nghèo trong thực hiện chính sách xóa
đói giảm nghèo .......................................... Error! Bookmark not defined.
4
Footer Page 6 of 12.


Header Page 7 of 12.

3.2.3. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách xóa đói giảm nghèo phù hợp

với điều kiện kinh tế - xã hội đặc thù của địa phƣơngError! Bookmark not defined.
3.2.4. Phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể trong việc thực hiện chính
sách xóa đói giảm nghèo ........................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ..................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 9
PHỤ LỤC ........................................................ Error! Bookmark not defined.

5
Footer Page 7 of 12.


Header Page 8 of 12.

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1: Trình độ học vấn của chủ hộ trong nhóm điều traError! Bookmark not defin

Phụ lục số 01: Tình hình sử dụng đất của huyện Võ Nhai năm 2013Error! Bookmark no
Phụ lục số 02: Phân bố mật độ dân cƣ ở huyện Võ Nhai năm 2012Error! Bookmark no

Phụ lục số 03: Nhân khẩu và lao động huyện Võ Nhai năm 2012Error! Bookmark not d
Phụ lục số 04: Giá trị sản xuất huyện Võ Nhai giai đoạn 2012 – 2013Error! Bookmark
Phụ lục số 05: Số lƣợng hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn huyện Võ Nhai giai
đoạn 2011-2013 ............................................... Error! Bookmark not defined.
Phụ lục số 06: Số vốn và số hộ nghèo, cận nghèo tham gia vay vốn từ Ngân

hàng chính sách xã hội huyện Võ Nhai tỉnh Thái NguyênError! Bookmark not defined
Phụ lục số 07: BẢNG HỎI............................. Error! Bookmark not defined.

6
Footer Page 8 of 12.


Header Page 9 of 12.

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Đại hội toàn quốc lần thứ VI (1986) của Đảng Cộng sản Việt Nam đã
quyết định thực hiện đƣờng lối đổi mới chuyển từ cơ chế quản lý tập trung bao
cấp sang nền kinh tế thị trƣờng có sự quản lý của nhà nƣớc. Quá trình đổi mới
đƣợc thực hiện trên tất cả các mặt của đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội và đã đạt
đƣợc nhiều thành tựu quan trọng. Đặc biệt, Việt Nam đã có những bƣớc tiến dài
trong lĩnh vực xóa đói giảm nghèo (XĐGN), tỷ lệ ngƣời nghèo đã giảm từ 58,1%
vào năm 1993 xuống còn 7,6% vào năm 2013. Với những thành tựu đã đạt đƣợc,
Việt Nam đã hoàn thành mục tiêu thiên niên kỷ về XĐGN trƣớc năm 2015.
Mặc dù trên tổng thể, Việt Nam đã đạt đƣợc nhiều thành tựu ấn tƣợng
trong cuộc chiến chống lại đói nghèo nhƣng theo đánh giá của Tổ chức Ngân
hàng Thế giới (WB), nƣớc ta đang phải đối mặt với nhiều rào cản mới trong
giảm nghèo nhƣ tỷ lệ giảm nghèo nhanh nhƣng chƣa bền vững, thu nhập của đại
bộ phận những hộ gia đình mới thoát nghèo chỉ xoay quanh mức chuẩn nghèo;
khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng miền ngày càng dãn rộng làm gia tăng
bất bình đẳng xã hội; tốc độ giảm nghèo giữa nhóm ngƣời Kinh/Hoa và nhóm
đồng bào các dân tộc thiểu số có sự chênh lệch lớn.
Võ Nhai là một huyện miền núi có diện tích tự nhiên lớn nhất trong số 9
huyện và thành phố của tỉnh Thái Nguyên. Trong thời gian qua, mặc dù đạt đƣợc
nhiều kết quả đáng ghi nhận trong công tác giảm nghèo nhƣng Võ Nhai lại là
huyện tập trung tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo cao nhất tỉnh Thái Nguyên. Theo số
liệu thống kê từ Phòng Lao động Thƣơng binh và Xã hội huyện Võ Nhai, năm
2013 tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn toàn huyện là 28,3%1, hiện Võ Nhai có 11/14 xã
thuộc diện đặc biệt khó khăn theo chƣơng trình 135.

1

Phòng Lao động Thƣơng binh Xã hội huyện Võ Nhai, biểu tổng hợp thống kê số hộ nghèo và cận nghèo
huyện Võ Nhai giai đoạn 2011 – 2013.

7

Footer Page 9 of 12.


Header Page 10 of 12.

Qua khảo sát cho thấy, việc thực hiện chính sách XĐGN ở huyện Võ Nhai còn
gặp nhiều khó khăn và tồn tại nhiều bất cập nhƣ: tình trạng bình xét hộ nghèo còn
thiếu chính xác; việc phân bổ nguồn vốn để thực hiện XĐGN chưa phù hợp với nhu
cầu thực tế; cơ chế quản lý thực hiện chương trình lỏng lẻo; người dân thiếu đất
canh tác do địa hình chủ yếu là núi đá; năng lực cán bộ làm công tác XĐGN còn
yếu, v.v. Những vấn đề này đã và đang trở thành rào cản làm hạn chế hiệu quả việc
thực hiện chính sách XĐGN trên địa bàn huyện Võ Nhai.
Với mong muốn đƣa ra giải pháp nhằm khắc phục rào cản trong thực hiện
chính sách XĐGN ở huyện Võ Nhai, tác giả đã lựa chọn vấn đề “Giải pháp khắc
phục những rào cản trong việc thực hiện chính sách XĐGN trên địa bàn
huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên” làm đề tài nghiên cứu.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Nghèo đói xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử xã hội loài ngƣời, việc tìm ra
các giải pháp chống lại nghèo đói luôn là bài toán khó đối với mọi quốc gia và
các nền kinh tế. Vì vậy, cho tới nay, vấn đề nghèo đói đã nhận đƣợc sự quan tâm
của nhiều nhà khoa học dƣới những góc độ tiếp cận khác nhau.
2.1. Các công trình nghiên cứu về nghèo đói và chính sách XĐGN
Tiếp cận thực trạng thực hiện chính sách XĐGN ở tầm vĩ mô dƣới góc độ
phân tích các chính sách, trong cuốn Chính sách XĐGN thực trạng và giải pháp,
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tác giả Lê Quốc Lý đã làm rõ thực trạng
nghèo đói ở Việt Nam, những chủ trƣơng, đƣờng lối chính sách của Đảng và
Nhà nƣớc về công cuộc đổi mới chống đói nghèo, những thành tựu và hạn chế
trong quá trình thực thi chính sách XĐGN. Trên cơ sở đó, tác giả hƣớng tới việc
đề xuất giải pháp để XĐGN ở nƣớc ta cho giai đoạn phát triển trong thời gian
tới. Cuốn sách đƣợc đánh giá là một công trình khoa học công phu và nghiêm

túc, có giá trị tham khảo tốt cho các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu chính
sách và hoạch định chính sách ở nƣớc ta trong giai đoạn hiện nay. Tuy vậy, thực
tế cho thấy, các giải pháp XĐGN ở những địa bàn khác nhau là không giống
8
Footer Page 10 of 12.


Header Page 11 of 12.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ LĐTB&XH, Để nghèo đói không còn là lực cản đối với quá trình phát
triển, , cập nhật ngày 17.10.2012
2. Craig Cahoun, Mary Byrne Mc Donnell, Nguyễn Thế Nghĩa (2005), Đô thị
hóa và vấn đề giảm nghèo ở Thành phố Hồ Chí Minh: Lý luận và thực, Nxb
Khoa học Xã hội, Hà Nội
3.Chính phủ nƣớc Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Quyết định số 615 về
việc hỗ trợ có mục tiêu từ ngân sách trung ương cho 7 huyện có tỷ lệ hộ nghèo
cao được áp dụng cơ chế, chính sách đầu tư cho cơ sở hạ tầng theo quy định
của Nghị quyết số 30a/2008NQ-CP ngày 27 tháng 12 năm 2008 về chương
trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với 62 huyện nghèo.
4.Chính phủ nƣớc Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nghị định số 49/2010/NĐCP ban hành ngày 14 tháng 05 năm 2010 quy định về miễn, giảm học phí học tập
và cơ chế thu, sử dụng học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc
dân từ năm học 2010 2011 đến năm học 2014 – 2015.
5. Chính phủ nƣớc Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nghị quyết số
80/NQ/CP, ngày 19/5/2011 về Định hướng giảm nghèo bền vững thời kỳ từ
năm 2011 đến năm 2020
6. Bùi Minh Đạo (2005), Thực trạng đói nghèo và một số giải pháp XĐGN đối
với các dân tộc thiểu số tại chỗ Tây Nguyên, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.
7. Bùi Thế Giang, Phạm Văn Chƣơng, Đỗ Lê Châu, Lê Thị Thu Hà (1996), Vấn
đề nghèo ở Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội

8. Bùi Thị Hoàn (2013), Phân hóa giàu nghèo ở Việt Nam hiện nay một số vấn
đề lý luận và thực tiễn, Nxb Chính trị - Hành chính, Hà Nội.
9. Trần Thị Quốc Khánh (2006), Công tác trợ giúp pháp lý nhà nước cho người
nghèo, đối tượng chính sách thành phố Hà Nội, Nxb Hà Nội
10. Lê Quốc Lý (2012), Chính sách xóa đói giảm nghèo, thực trạng và giải
pháp, Nxb Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội.
9
Footer Page 11 of 12.


Header Page 12 of 12.

11. Nxb Nông nghiệp (2004), Lắng nghe người nghèo nói, Hà Nội.
12. Nxb Lao Động (2009), Cẩm nang giảm nghèo, Hà Nội
13. Khamphanh Pheuyavong (2013), LATS kinh tế Hoàn thiện chính sách
XĐGN của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào
14. Hoàng Phê (1997), Từ điển tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng – Trung tâm từ điển
học, Hà Nội – Đà Nẵng.
15. Phòng Lao động Thƣơng binh Xã hội huyện Võ Nhai, biểu tổng hợp thống
kê số hộ nghèo và cận nghèo huyện Võ Nhai giai đoạn 2011 – 2013.
16. Phòng Lao động Thƣơng binh và Xã hội huyện Võ Nhai, biểu tổng hợp cứu
trợ tết giai đoạn 2009 – 2012.
17. Phòng Lao động Thƣơng binh và Xã hội huyện Võ Nhai, danh sách hộ
nghèo có khó khăn về nhà ở tại thời điểm tháng 9/2012.
18. Phòng Lao động Thƣơng binh Xã hội huyện Võ Nhai, Tài liệu tập huấn cán
bộ làm công tác giảm nghèo năm 2012 (Tài liệu lưu hành nội bộ).
19. Nguyễn Vũ Phúc, Khái niệm về nghèo đói, www://voer.edu.vn.
20. Trƣơng Văn Phúc (2004), Đề tài khoa học cấp Bộ Nghiên cứu tình hình
nghèo đói tại một số địa bàn đặc biệt khó khăn và tác động của nó đến chất
lượng dân số

21. Ngọc Thành, Việt Nam

hoàn thành sớm 3 mục tiêu thiên niên kỷ,

cập nhật 27.9.2013.
22. Lê Đình Thăng, Nguyễn Thanh Hiền (1995), Xóa đói giảm nghèo ở vùng khu
4 cũ, Nxb Nông Nghiệp, Hà Nội
23. Anh Thơ (2005), Chính sách của nhà nước hỗ trợ người nghèo, Nxb Tƣ Pháp
24. Thủ tƣớng Chính phủ nƣớc Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Quyết định số
268/QĐ-TTg ban hành ngày 23 tháng 02 năm 2011 về biểu giá bán lẻ điện.
25. Thủ tƣớng Chính phủ nƣớc Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Quyết
định số 09/2011/QĐ-TTg về việc ban hành chuẩn hộ nghèo, hộ cận nghèo áp
dụng cho giai đoạn 2011 – 2015.
10
Footer Page 12 of 12.


Header Page 13 of 12.

26. Thủ tƣớng Chính phủ nƣớc Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Quyết
định số 551/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình 135 về hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ
tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất cho các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, an
toàn khu, các thôn, bản đặc biệt khó khăn giai đoạn (2012-2015).
27. Thủ tƣớng Chính phủ nƣớc Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Quyết
định số 59/QĐ-TTg về chính sách trợ giúp pháp lý cho người nghèo, đồng bào
dân tộc thiểu số tại các xã nghèo giai đoạn 2013 – 2020.
28. Trần Văn Tuấn, Khái niệm nghèo đa chiều, nghèo bền vững và câu chuyện
Việt Nam, , cập nhật ngày 26.6.2013.
29. Uỷ ban nhân dân huyện Võ Nhai, báo cáo việc thực hiện chính sách, pháp
luật về giảm nghèo trên địa bàn huyện Võ Nhai giai đoạn 2005 – 2012.

30. Uỷ ban nhân dân huyện Võ Nhai, báo cáo thực hiện đánh giá giữa kỳ
Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2011 – 2015
và triển khai Nghị quyết 80/NQ-CP về định hướng giảm nghèo bền vững thời
kỳ 2011 – 2020 trên địa bàn huyện Võ Nhai.
31. Uỷ ban nhân dân huyện Võ Nhai, Kế hoạch thực hiện chƣơng trình giảm
nghèo bền vững huyện Võ Nhai giai đoạn 2013 – 2015 (Kèm theo Quyết định
số 1291/QĐ-UBND ngày 12/7/2013 của UBND huyện).
32.Vũ Thị Vinh (2009), LATS Tăng trưởng kinh tế với giảm nghèo trong quá
trình đổi mới ở Việt Nam, Hà Nội.

11
Footer Page 13 of 12.