Bài giảng Ngữ văn lớp 12 - Bài Văn xuôi Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1975

Văn

xuôi có nhiều thể loại:văn diễn giảng,văn
lịch sử,văn nghị luận,văn tự sự .Văn xuôi văn
học có tiểu thuyết,truyện ngắn,tùy
bút,ký.Ngoài ra,khi những tác phẩm triết học
lịch sử,giáo dục,…có chứa các giá trị thẩm mỹ
thì cũng được xem là văn xuôi.




Cách mạng tháng Tám thắng lợi

Văn xuôi Việt Nam từ Cáchmạng
tháng Tám năm 1945 đến năm 1975
là giai đoạn có nhiều sự kiện lịch sử
trọng đại có ảnh hưởng trực tiếp đến
sự phát triển của văn xuôi cũng như
văn học nói chung:Cách mạng tháng
Tám thành công,một chế độ xã hội
mới ra đời ; tiếp theo là những năm
kháng chiến trường kì,anh dũng của
dân tộc…Văn học cũng như văn xuôi
đã gắn chặt mình cho sự nghiệp vĩ
đại đó của dân tộc.Văn xuôi trong giai
đoạn này đã có những thành tựu rực
rỡ.

II. Qúa trình phát triển và những thành tựu chủ yếu
Trong giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1975 chia thành ba
chặng đường nhỏ:
a,Chặng đường từ năm 1945 đến năm 1954

Chủ đề bao trùm sáng tác văn học trong những ngày
đầu đất nước giành được độc lập là ca gợi Tổ quốc và
quần chúng cách mạng ,kêu gọi tinh thần đoàn kết toàn
dân,…
Một số tác phẩm trong hai năm 1945 đến năm 1946
phản ánh được không khí hồ hởi,vui sướng đặc biệt của
nhân dân ta khi đất nước giành được độc lập.

Từ cuối năm 1946 đến năm 1954 văn học tập trung
phản ánh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.Trong
đó nổi bật nhất là hai thể loại truyện ngắn và kí sớm đạt
được những thành tựu.
oTừ năm 1950,xuất hiện những tập truyện ,kí khá dày
dặn.


Các tác phẩm tiêu biểu trong chặng đường
này là:Một lần đến với thủ đô,Trận phố
Ràng(Trần
Đăng);Đôi mắt,Ở rừng(Nam
Ràng
rừng
Cao);Làng(Kim
Lân);Thư nhà(Hồ
Phương)

Làng
nhà
…;tập truyện kí Vùng mỏ(Vỏ
Huy Tâm),Xung
mỏ
kích(Nguyễn
Đình Thi),Đất nước đứng
kích
lên(Nguyên
Ngọc)…
lên

Làng(Kim Lân)


Văn xuôi mở rộng đề tài,bao quát được khá nhiều vấn
đề và phạm vi của hiện thực đời sống.Nhiều tác phẩm viết
sự đổi đời của con người,miêu tả sự biến đổi số phận và
tính cách nhân vật trong môi trường xã hội mới.Không ít
tác phẩm đi theo hướng này đã thể hiện được khát vọng
hạnh phúc của con người,có ý nghĩa nhân văn khá sâu sắc
như Đi bước nữa của Nguyễn Thế Phương,Mùa lạc của
Nguyễn Khải,Anh Keng của Nguyễn Kiên,…
Một số tác phẩm tập trung khai thác đề tài kháng chiến
chống Pháp:Sống mãi với thủ đô(Nguyễn
Huy Tưởng);Cao
đô
điểm cuối cùng của Hữu Mai;…
Ngoài ra có những tiểu thuyết,truyện ngăn viết về hiện
thực đời sống trước Cách mạng với cái nhìn,khả năng

phân tích và sức khái quát mới:Vợ nhặt(Kim
Lân),Tranh tối
nhặt
tranh sáng(Nguyễn
Công Hoan),…Và thể hiện công cuộc
sáng
xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc đã thu hút sư quan
tâm chú ý của nhiều cây bút như:Sông Đà(Nguyễn
Đà
Tuân),Mùa Lạc(Nguyễn
Khải),…
Lạc


Tô Hoài


C. Chặng đường từ năm 1965 đến năm 1975
Văn xuôi ở chặng đường này phản ánh cuộc sống
đấu tranh và lao động,đã khắc họa khá thành công
hình ảnh con người Việt Nam anh dũng,kiên cường
,bất khuất.Từ tiền tuyến lớn,những tác phẩm
truyện ,kí viết trong máu lửa của chiến tranh đã phản
ánh nhanh nhạy và kịp thời cuộc chiến đấu của quân
dân miền Nam anh dũng ví dụ như:Người mẹ cầm
súng(Nguyễn
Thi),Rừng xà nu(Nguyễn
Trung
súng
nu

Thành),Chiếc lược ngà(Nguyễn
Quang Sáng),…đã tạo
ngà
nên sự hấp dẫn người đọc trong những năm chống
Mỹ.
Ở miền Bắc,truyện,kí cũng phát triển mạnh.Tiêu biểu
là kí chống Mĩ của Nguyễn Tuân;truyện ngắn của Nguyễn
Thành Long,Nguyễn Kiên,Vũ Thị Thường,Đỗ Chu;tiểu
thuyết Vùng trời(ba
tập) của Hữu Mai,Cửa sông và Dấu
trời
chân người lính của Nguyễn Minh Châu




Người mẹ
cầm súng
Nguyễn Thi


III.Những đặc điểm cơ bản của văn xuôi Việt
Nam từ năm 1945 đến năm 1975
a,Văn xuôi chủ yếu vận động theo khuynh hướng Cách
mạng hóa,sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước.
-Văn xuôi vận động theo khuynh hướng Cách mạng hóa:
+,Khuynh hướng tư tưởng chủ đạo:lí tưởng Cách mạng.
+,Nội dung phản ánh hiện thực Cách mạng và kháng chiến.
-Gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của dân tộc:
+,Văn xuôi đã thể hiện được nhiệm vụ quan trọng của đất

nước trong từng chặng đường lịch sử:
Đấu tranh chống
Pháp,đế quốc Mĩ
để giải phóng quê
hương thống nhất 2
miền Nam-Bắc
Xây dựng CNXH ở miền
Bắc


 Lịch

sử Việt Nam


b,Văn xuôi hướng về đại chúng
-Văn

xuôi từ 1945-1975 đã coi đại chúng vừa là đối tượng phản
ánh đối tượng phục vụ,vừa là nguồn cung cấp bổ sung lực
lượng sáng tác.
-Nội dung phản ánh của các tác phẩm hướng vào phản ánh đời
sống của tầng lớp nhân dân:người nông dân,người mẹ,…
-Hình thức:lời văn giản dị,trong sáng ,nội dung dễ hiểu.
c,Văn xuôi chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng
lãng mạn
-Khuynh hướng sử thi:
+,Đề tài:những vấn đề cơ bản có ý nghĩa sống còn của dân tộc.
+,Nhân vật chính:tiêu biểu cho lí tưởng chung của dân tộc,gắn
bó số phận mình với số phận của đất nước,thể hiện kết tinh

những phẩm chất cao đẹp của cộng đồng:anh hùng Núp,Tnú,chị
Út Tịch,…
+,Giọng điệu:ca gợi,trang trọng,hào hùng.
-Cảm hứng lãng mạn:khẳng định phương diện lí tưởng của
cuộc sống mới và con người mới,ca ngợi chủ nghĩa anh hùng
Cách mạng và tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc.


Hình ảnh trong tp
“người lái đò sông Đà”


IV. Tổng kết
- Văn xuôi từ năm 1945-năm 1975 đã kế thừa và
phát huy mạnh mẽ những truyền thống tư tưởng
lớn:chủ nghĩa nhân đạo,đặc biệt là chủ nghĩa yêu
nước và chủ nghĩa anh hùng.
- Đặc điểm văn xuôi trong giai đoạn này văn xuôi
sử thi chiếm ưu thế hơn so với văn xuôi tiền
chiến và văn xuôi hiện thực phê phán cách tân
quan trọng nhất của văn xuôi trong giai đoạn này
như nhiều nhà nghiên cứu đã khẳng định
là:”Phát triển ra nội dung cộng đồng trong đời
sống xã hội và phương tiện cộng đồng trong ý
thức cá nhân”(Lã Nguyên).Chưa bao giờ hiện
tượng Tổ Quốc ,hiện tượng tập thể,hiện tượng
nhân dân lại chiếm ưu thế và hiện lên rực rỡ như
thế trong văn học Việt Nam.

Xin chân thành cám ơn cô
và các bạn đã lắng nghe
bài thuyết trình của nhóm
9 gồm có: