Hội thảo chuyên đề giáo dục kỹ năng sống cho học sinh

Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
I. MỤC ĐÍCH
-

-

-

Đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện; phù hợp với 4 trụ cột của giáo dục
theo quan niệm của UNESCO: học để biết, học để làm, học để tồn tại và
học để chung sống;
Góp phần tích cực cho việc đổi mới phương pháp học tập của học
sinh.Trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù
hợp. Trên cơ sở đó hình thành cho học sinh những hành vi, thói quen lành
mạnh, tích cực; loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực trong các mối
quan hệ, các tình huống và hoạt động hàng ngày. Tạo cơ hội thuận lợi để
học sinh thực hiện tốt quền, bổn phận của mình và phát triển hài hòa về
thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức.
Giúp học sinh thích ứng được với cuộc sống đầy những biến động khôn
lường (những tác động của tự nhiên và xã hội hiện đại).
Thúc đẩy những hoạt động mang tính xã hội, phát huy các nhân tố tích
cực, hạn chế nhân tố tiêu cực, xây dựng môi trường trường học thân thiện,
học sinh tích cực.

II. Ý TƯỞNG THỰC TIỄN
Trong mọi thời đại, giáo dục luôn đóng vai trò quan trọng: “Giáo
dục là quốc sách hàng đầu” với mục đích đào tạo ra những con người có đủ đức,
đủ tài góp phần vào sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước ngày càng giàu
mạnh để sánh vai với các cường quốc năm châu. Để thực hiện được mục đích đó
đòi hỏi nhà trường, gia đình và xã hội phải tạo điều kiện tốt nhất cho các em học
sinh được học tập và hoạt động sáng tạo nhằm chiếm lĩnh tri thức. Trong đó việc

phối hợp giảng dạy tốt các môn Khoa học tự nhiên, Khoa học xã hội và rèn ky
năng sống có ý nghĩa lớn, không chỉ giúp học sinh lĩnh hội kiến thức mà còn góp
phần đào tạo thế hệ trẻ thành những người lao động chủ động, vừa có năng lực
trí tuệ, vừa có ky năng, năng lực hành động thực tế vừa có phẩm chất đạo đức
tốt.
Trong thực tế hiện nay việc giáo dục ky năng sống của các em ở trường
THCS còn thấp và nhiều hạn chế. Nguyên do chính là trong tư tưởng giáo viên,
phụ huynh chỉ chú trọng đến việc dạy kiến thức, việc rèn ky năng sống cho học
sinh còn chiếu lệ, học sinh được gia đình định hướng sớm nên chỉ tập trung học
một số môn “chính” (đó là những môn thi vào cấp III và đại học) .
Ky năng sống là điều hết sức quan trọng với tất cả mọi người, chứ không
riêng gì học sinh. Tuy nhiên, học sinh là đối tượng thường được nhắm đến đầu
tiên trong việc giáo dục ky năng sống, bởi trên thực tế cho thấy, hiện nay ky
năng sống của các em học sinh đang là vấn đề rất đáng quan tâm vì trong những
1


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
năm gần đây, dường như có sự bùng phát hiện tượng học sinh nghiện game, học
sinh nam để tóc kiểu, nhuộm tóc, đi học trễ… mặc dù bị nhắc nhở nhiều nhưng
vẫn tiếp tục xảy ra. Hơn thế nữa hiện tượng nói trống không, thậm chí chỉ chào
thầy cô dạy mình hoặc không chào cũng đang xảy ra ngày một nhiều hoặc nhiều
trẻ rất thiếu ky năng làm việc nhà, ky năng tự phục vụ, ky năng tự bảo vệ bản
thân…; hiện tượng trẻ em ngu ngơ khi phải xử lý những tình huống của cuộc
sống thực, thiếu tự tin trong giao tiếp, thiếu bản lĩnh vượt qua khó khăn, thiếu
sáng kiến và dễ nản chí.
Giáo dục ky năng sống cho học sinh là điều hết sức cần thiết cho tương lai
các em và cần được bắt đầu rèn luyện từ sớm, rèn luyện thường xuyên vì từ
những hành vi cá nhân đơn giản nhất, theo đó hình thành tính cách và nhân cách.
Do phần lớn thời gian học sinh ở trường học, nơi hàng ngày diễn ra cuộc sống

thực của các em, thế nên bắt buộc các em phải được giáo dục và rèn luyện từ
trong nhà trường sau đó mới đến gia đình. Nhưng rèn luyện ky năng sống cho
học sinh và đặc biệt là học sinh THCS như thế nào cho hiệu quả, thu hút được
các em và các bậc phụ huynh luôn là vấn đề trăn trở của các nhà trường, của
những người làm công tác giáo dục và của toàn xã hội hiện nay. Với mong
muốn, nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác giáo dục ky năng sống cho học sinh
nên tôi chọn thực hiện chuyên đề “Giáo dục ky năng sống cho học sinh THCS”.
III. QÚA TRÌNH THỰC HIỆN
1. Giáo viên cần nhận thức sâu sắc về việc giáo dục kỹ năng sống
- Ky năng sống hướng vào việc giúp con người thay đổi nhận thức, thái độ
và giá trị trong những hành động theo xu hướng tích cực và mang tính chất xây
dựng. Rèn luyện ky năng sống sẽ giúp học sinh nhanh chóng hoà nhập và khẳng
định vị trí của mình trong tập thể, mà xa hơn là một cộng đồng, xã hội. Chính vì
vậy, việc rèn luyện ky năng sống cho học sinh là điều rất cần thiết. Việc hình
thành các ky năng cơ bản trong học tập và sinh hoạt là yếu tố quyết định đến quá
trình hình thành và phát triển nhân cách sau này của các em. Khi xảy ra vấn đề
nào đó, nếu không được trang bị ky năng sống, các em sẽ không đủ kiến thức để
xử lý các tình huống bất ngờ. Vì thế, rèn luyện ky năng sống sẽ giúp học sinh
sớm có ý thức làm chủ bản thân, sống tích cực và hướng đến những điều lành
mạnh cho chính mình cũng như xã hội.
- Hiện nay, do áp lực công việc của giáo viên quá nhiều do: Hồ sơ giáo án,
dự giờ kiểm tra, các phong trào thi đua… chiếm nhiều thời gian công việc quá
lớn. Nhưng chúng ta đã không vì áp lực công việc mà thiếu đi quan tâm giáo dục
chuẩn mực, vì điều đó sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến các em…Vì vậy, bên cạnh

2


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
việc dạy kiến thức còn cần phải quan tâm đến việc giáo dục ky năng sống cho

các em.

2. Xác định những kỹ năng sống cơ bản cần dạy cho học sinh THCS
Học sinh THCS ( từ 12-16 tuổi) là lứa tuổi có nhiều thay đổi mạnh mẽ về
thể chất, sức khỏe và tâm sinh lý. Tuổi dậy thì các em dễ thay đổi tình cảm, hành
vi, chóng vui chóng buồn. Vì vậy việc giáo dục ky năng sống cho các em trong
giai đoạn này vô cùng quan trọng và cấp thiết .Việc xác định được các ky năng
cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp giáo viên lựa chọn đúng những nội dung
trọng tâm để trang bị cho các em những ky năng cần thiết nhất trong giai đoạn
chuyến tiếp này.
- Đối với học sinh lớp 6, việc chuyển tiếp từ trường tiểu học lên THCS được
coi là bước ngoặt trong cuộc đời các em. Đây là giai đoạn khó khăn nhất với các
em do thay đổi môi trường cũng như yêu cầu học tập. Vì vậy người giáo viên
cần phải quan tâm, động viên và thấu hiểu các em; biết cách tôn trọng tính độc
lập và quyền bình đẳng của các em, cần gương mẫu, khéo léo trong mọi vấn đề.
Thầy cô cần nhận thức sâu sắc về sự cần thiết của việc giáo dục kĩ năng sống
cho các em và phải xác định được những ky năng sống cần thiết để giáo dục trẻ
trong giai đoạn này và những năm phát triển tiếp theo.
3. Cụ thể hóa nội dung của những kỹ năng cơ bản mà giáo viên cần dạy cho
học sinh THCS
3.1. Kỹ năng tự nhận thức bản thân
Ky năng tự nhận thức là khả năng con người hiểu về chính bản thân mình,
như cơ thể, tư tưởng, các mối quan hệ xã hội của bản thân; biết nhìn nhận, đánh
giá đúng về tiềm năng, tình cảm, sở thích, thói quen, điểm mạnh, điểm yếu,…
của bản thân mình; quan tâm và luôn ý thức được mình đang làm gì, kể cả nhận
ra lúc bản thân đang cảm thấy căng thẳng.
Tự nhận thức là một ky năng sống rất cơ bản của con người, là nền tảng để
con người giao tiếp, ứng xử phù hợp và hiệu quả với người khác cũng như để có
thể cảm thông được với người khác. Ngoài ra, có hiểu đúng về mình, con người
mới có thể cớ những quyết định, những sự lựa chọn đúng đắn, phù hợp với khả

năng của bản thân, với điều kiện thực tế và yêu cầu xã hội. Ngược lại, đánh giá
không đúng về bản thân có thể dẫn con người đến những hạn chế, sai lầm, thất
bại trong cuộc sống và trong giao tiếp với người khác.Để tự nhận thức đúng về
bản thân cần phải được trải nghiệm qua thực tế, đặc biệt là giao tiếp với người
khác.
3


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
3.2. Kỹ năng xác định giá trị
Giá trị là những gì con người cho là quan trọng, là có ý nghĩa đối với bản
thân mình, có tác dụng định hướng cho suy nghĩ, hành động và lối sống của bản
thân trong cuộc sống. Giá trị có thể là những chuẩn mực đạo đức, những chính
kiến, thái độ, và thậm chí là thành kiến đối với một điều gì đó…Giá trị có thể là
giá trị vật chất hoặc giá trị tinh thần, có thể thuộc các lĩnh vực văn hóa,
nghệ thuật, đạo đức, kinh tế,…
Mỗi người đều có một hệ thống giá trị riêng. Ky năng xác định giá trị là khả
năng con người hiểu rõ được những giá trị của bản thân mình. Ky năng xác định
giá trị có ảnh hưởng lớn đến quá trình ra quyết định của mỗi người. Ky năng này
còn giúp người khác biết tôn trọng người khác, biết chấp nhận rằng người khác
có những giá trị và niềm tin khác.
3.3. Kỹ năng kiểm soát cảm xúc
Kiểm soát cảm xúc là khả năng con người nhận thức rõ cảm xúc của mình
trong một tình huống nào đó và hiểu được ảnh hưởng của cảm xúc đối với bản
thân và đối với người khác thế nào, đồng thời biết cách điều chỉnh và thể hiện
cảm xúc một các phù hợp. Ky năng xử lý cảm xúc còn có nhiều tên gọi khác
như: Xử lý cảm xúc , kiềm chế cảm xúc, làm chủ cảm xúc, quản lí cảm xúc.
Một người biết kiểm soát cảm xúc thì sẽ góp phần giảm căng thẳng giúp
giao tiếp và thương lượng hiệu quả hơn, giải quyết mâu thuẫn một cách hài hòa
và mang tính xây dựng hơn, giúp ra quyết định và giải quyết vấn đề tốt hơn.

Ky năng quản lý cảm xúc cần sự kết hợp với ky năng tự nhận thức, ky năng ứng
xử với người khác và ky năng ứng phó với căng thẳng, đồng thời góp phần củng
cố các ky năng này.
3.4. Kỹ năng ứng phó với căng thẳng
Ky năng ứng phó với căng thẳng là khả năng con người bình tĩnh, sẵn sàng
đón nhận những tình huống căng thẳng như là một phần tất yếu của cuộc sống,
là khả năng nhận biết sự căng thẳng, hiểu được nguyên nhân, hậu quả của căng
thẳng, cũng như biết cách suy nghĩ và ứng phó một cách tích cực khi bị căng
thẳng.
Chúng ta cũng có thể hạn chế những tình huống căng thẳng bằng cách
sống và làm việc điều dộ, có kế hoạch, thường xuyên luyện tập thể dục thể thao,
sống vui vẻ, chan hòa, tránh gây mâu thuẫn không cần thiết với mọi người xunh
quanh, không đặt ra cho mình những mục tiêu quá cao so với điều kiện và khả
năng của bản thân,…
4


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
Ky năng ứng phó với căng thẳng có được nhờ sự kết hợp của các ky năng
sống khác như: ky năng tự nhận thức, ky năng xử lý cảm xúc, ky năng giao tiếp,
tư duy sáng tạo, ky năng tìm kiếm sự giúp đỡ và ky năng giải quyết vấn đề.
3.5. Kỹ năng tìm kiếm sự hỗ trợ
Trong cuộc sống, nhiều khi chúng ta gặp những vấn đề, tình huống phải cần
đến sự hỗ trợ, giúp đỡ của những người khác. Ky năng tìm kiếm sự hỗ trợ
bao gồm các yếu tố sau:
- Ý thức được nhu cầu cần giúp đỡ.
- Biết xác định được những địa chỉ đáng tin cậy.
- Tự tin và biết tìm đến các địa chỉ đó.
- Biết bày tỏ nhu cầu cần giúp đỡ một cách phù hợp.
Khi tìm đến các địa chỉ cần hỗ trợ, chúng ta cần:

- Cư xử đúng mực và tự tin.
- Cung cấp thông tin đầy đủ, rõ ràng, ngắn gọn.
- Giữ bình tĩnh khi gặp sự cố đối xử thiếu thiện chí. Nếu vẫn cần sự hỗ trợ
của người thiếu thiện chí, cố gắng tỏ ra bình thường, kiên nhẫn nhưng
không sợ hãi.
- Nếu bị cự tuyệt, đừng nản chí, hãy kiên trì tìm kiếm sự hỗ trợ từ các địa
chỉ khác, người khác.Ky năng tìm kiếm sự hỗ trợ, giúp đỡ giúp chúng ta
có thể nhận được những lời khuyên, sự can thiệp cần thiết để tháo gỡ, giải
quyết những vấn đề khó khăn, giảm bớt được căng thẳng tâm lý do bị dồn
nén cảm xúc. Biết tìm kiếm sự giúp đỡ kịp thời sẽ giúp cá nhân không
cảm thấy đơn độc, bi quan, và trong nhiều trường hợp, giúp chúng ta có
cái nhìn mới và hướng đi mới.
Ky năng tìm kiếm sự hỗ trợ, giúp đỡ rất cần thiết để giải quyết vấn đề,
giải quyết mâu thuẫn và ứng phó với căng thẳng. Đồng thời để phát huy hiệu
quả của ky năng này, cần ky năng lắng nghe, khả năng phân tích thấu đáo ý kiến
tư vấn, ky năng ra quyết định lựa chọn cách giải quyết tối ưu sau khi được tư
vấn.
3.6. Kỹ năng thể hiện sự tự tin
Tự tin là có niềm tin vào bản thân; tự hài lòng với bản thân; tin rằng mình
có thể trở thành một người có ích và tích cực, có niềm tin về tương lai, cảm thấy
có nghị lực để hoàn thành các nhiệm vụ.
Ky năng thể hiện sự tự tin giúp cá nhân giao tiếp hiệu quả hơn, mạnh dạn
bày tỏ suy nghĩ và ý kiến của mình, quyết đoán trong việc ra quyết định và giải

5


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
quyết vấn đề, thể hiện sự kiên định, đồng thời cũng giúp người đó có suy nghĩ
tích cực và lạc quan trong cuộc sống.

Ky năng thể hiện sự tự tin là yếu tố cần thiết trong giao tiếp, thương lượng,
ra quyết định, đảm nhận trách nhiệm.

3.7. Kỹ năng giao tiếp
Ky năng giao tiếp là khả năng có thể bày tỏ ý kiến của bản thân theo hình
thức nói, viết hoặc sử dụng ngôn ngữ cơ thể phù hợp với hoàn cảnh và văn hóa,
đồng thời biết lắng nghe, tôn trọng ý kiến người khác ngay cả khi bất đồng quan
điểm. Bày tỏ ý kiến bao gồm cả bày tỏ về suy nghĩ, ý tưởng, nhu cầu, mong
muốn và cảm xúc, đồng thời nhờ sự giúp đỡ và sự tư vấn cần thiết.
Ky năng giao tiếp giúp con người biết đánh giá tình huống giao tiếp và điều
chỉnh cách giao tiếp một cách phù hợp, hiệu quả, cởi mở bày tỏ suy nghĩ, cảm
xúc nhưng không làm hại gây tổn thương cho người khác. Ky năng này giúp
chúng ta có mối quan hệ tích cực với người khác, bao gồm biết gìn giữ mối quan
hệ tích cực với các thành viên trong gia đình- nguồn hỗ trợ quan trọng cho mỗi
chúng ta, đồng thời biết cách xây dựng mối quan hệ với bạn bè mới và đây là
yếu tố rất quan trọng đối với niềm vui cuộc sống. Ky năng này cũng giúp kết
thúc các mối quan hệ khi cần thiết một cách xây dựng.
Ky năng giao tiếp là yếu tố cần thiết cho nhiều ky năng khác như bày tỏ sự
cảm thông, thương lượng, hợp tác, tìm kiếm sự giúp đỡ, giải quyết mâu thuẫn,
kiếm soát cảm xúc. Người có ky năng giao tiếp tốt biết dung hòa đối với mong
đợi của những người khác, có cách ứng xử khi làm việc cùng và ở cùng với
những người khác trong một môi trường tập thể, quan tâm đến những điều người
khác quan tâm và giúp họ có thể đạt được những điều họ mong muốn một cách
chính đáng.
3.8. Kỹ năng lắng nghe tích cực
Lắng nghe tích cực là một phần quan trọng của ky năng giao tiếp. Người có
ky năng lắng nghe tích cực biết thể hiện sự tập trung chú ý và thể hiện sự quan
tâm lắng nghe ý kiến hoặc phần trình bày của người khác (bằng các cử chỉ, điệu
bộ, ánh mắt, nét mặt, nụ cười), biết cho ý kiến phản hồi mà không vội đánh giá,
đồng thời có đối đáp hợp lí trong quá trình giao tiếp.

Người có ky năng lắng nghe tích cực thường được nhìn nhận là biết tôn
trọng và quan tâm đến ý kiến của người khác, nhờ đó làm cho việc giao tiếp,
thương lượng và hợp tác của họ hiệu quả hơn. Lắng nghe tích cực cũng góp
6


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
phần giải quyết mâu thuẫn một cách hài hòa và xây dựng.
Ky năng lắng nghe tích cực có quan hệ mật thiết với các kĩ năng giao tiếp,
thương lượng, hợp tác, kiềm chế cảm xúc và giải quyết mâu thuẫn.

3.9. Kỹ năng thể hiện sự cảm thông
Thể hiện sự cảm thông là khả năng có thể hình dung và đặt mình trong hoàn
cảnh của người khác, giúp chúng ta hiểu và chấp nhận người khác vốn là những
người rất khác mình, qua đó chúng ta có thể hiểu rõ cảm xúc và tình cảm của
người khác và cảm thông với hoàn cảnh hoặc nhu cầu của họ
Ky năng này có ý nghĩa quan trọng trong việc tăng cường hiệu quả giao
tiếp và ứng xử với người khác; cải thiện các mối quan hệ giao tiếp xã hội, đặc
biệt trong bối cảnh đa văn hóa, đa sắc tộc. Ky năng thể hiện sự cảm thông cũng
giúp khuyến khích thái độ quan tâm và hành vi thân thiện, gần gũi với những
người cần sự giúp đỡ.
Ky năng thể hiện sự cảm thông được dựa trên kĩ năng tự nhận thức và kĩ
năng xác định giá trị, đồng thời là yếu tố cần thiết trong kĩ năng giao tiếp, giải
quyết vấn đề, giải quyết mâu thuẫn, thương lượng, kiên định và kiềm chế cảm
xúc.
3.10. Kỹ năng thương lượng
Thương lượng là khả năng trình bày, suy nghĩ, phân tích và giải thích, đồng
thời có thảo luận để đạt được một sự điều chỉnh và thống nhất về cách suy nghĩ,
cách làm hoặc một vấn đề gì đó.
Ky năng thương lượng bao gồm nhiều yếu tố của ky năng giao tiếp như

lắng nghe, bày tỏ suy nghĩ và một phần quan trọng của giải quyết vấn đề và giải
quyết mâu thuẫn. Một người có ky năng thương lượng tốt sẽ giúp giải quyết vấn
đề hiệu quả, giả quyết mâu thuẫn một cách xây dựng và có lợi cho tất cả các
bên.
Ky năng thương lượng có liên quan đến sự tự tin, tính kiên định, sự cảm
thông, tư duy sáng tạo, kĩ năng hợp tác và khả năng thỏa hiệp những vấn đề
không có tính nguyên tắc của bản thân.
3.11. Kỹ năng hợp tác

7


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
Hợp tác là cùng chung sức làm việc, giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau trong một
công việc, một lĩnh vực nào đó vì mục đích chung.
Ky năng hợp tác là khả năng cá nhân biết chia sẻ trách nhiệm, biết cam kết
và cùng làm việc có hiêu quả với những thành viên khác trong nhóm. Biểu hiện
của người có ky năng hợp tác:
- Tôn trọng mục đích, mục tiêu hoạt động chung của nhóm; tôn trọng
những quyết định chung, những điều đã cam kết.

- Biết giao tiếp hiệu quả, tôn trọng, đoàn kết và cảm thông, chia sẻ với các
thành viên khác trong nhóm.
- Biết bày tỏ ý kiến, tham gia xây dựng kế hoạch hoạt động của nhóm.
Đồng thời biết lắng nghe, tôn trọng, xem xét các ý kiến, quan điểm của
mọi người trong nhóm.
- Nỗ lực phát huy năng lực, sở trường của bản thân để hoàn thành tốt
nhiệm vụ đã được phân công. Đồng thời biết hỗ trợ, giúp đỡ các thành
viên khác trong quá trình hoạt động.
- Biết cùng cả nhóm đồng cam cộng khổ vượt qua những khó khăn, vướng

mắc để hoàn thành mục đích, mục tiêu hoạt động chung.
- Có trách nhiệm về những thành công hay thất bại của nhóm, về những
sản phẩm do nhóm tạo ra.
8


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
3.12. Kỹ năng tư duy phê phán
Ky năng tư duy phê phán là khả năng phân tích một cách khách quan và
toàn diện các vấn đề, sự vật, hiện tượng…xảy ra. Để phân tích một cách có phê
phán, con người cần:
- Thu thập thông tin về vấn đề, sự vật, hiện tượng…đó từ nhiều nguồn
khác nhau.
- Phân tích, so sánh, đối chiếu, lí giải các thông tin thu thập được, đặc biệt
là các thông tin trái chiều.
- Xác định bản chất vấn đề, tình huống, sự vật, hiện tượng…là gì?
- Nhận định về những mặt tích cực, hạn chế của vấn đề, tình huống, sự
vật, hiện tượng,….đó, xem xét một cách thấu đáo, sâu sắc và có hệ thống.
Ky năng tư duy phê phán rất cần thiết để con người có thể đưa ra được
những quyết định, những tình huống phù hợp. Nhất là trong xã hội hiện đại ngày
nay, khi mà con người luôn phải đối mặt với nhiều vấn đề gay cấn của cuộc
sống, luôn phải xử lý nhiều nguồn thông tin đa dạng, phức tạp…thì ky năng tư
duy phê phán càng trở lên quan trọng đối với mỗi cá nhân.
Ky năng tư duy phê phán phụ thuộc vào hệ thốn giá trị cá nhân. Một
người có được kĩ năng tư duy phê phán tốt khi biết phối hợp nhịp nhàng với kĩ
năng tự nhận thức và kĩ năng xác định giá trị.

3.13. Kỹ năng tư duy sáng tạo
Tư duy sáng tạo là khả năng nhìn nhận và giải quyết vấn đề theo một cách
mới, với ý tưởng mới, theo phương thức mới, cách sắp xếp và tổ chức mới; là

khả năng khám phá và kết nối mối quan hệ giữa các khái niệm, ý tưởng, quan
niệm, sự việc; độc lập trong suy nghĩ.
Ky năng tư duy sáng tạo giúp con người tư duy năng động với nhiều sáng
kiến và óc tưởng tượng; biết cách phán đoán và thích nghi; có tầm nhìn và khả
năng suy nghĩ rộng hơn các người khác, không bị bó hẹp vào kinh nghiệm trực
tiếp đang trải qua; tư duy minh mẫn và khác biệt.
Tư duy sáng tạo là một ky năng sống quan trọng bởi vì trong cuộc sống
con người thường xuyên bị đặt vào những hoàn cảnh bất ngờ hoặc ngẫu nhiên

9


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
xảy ra. Khi gặp những hoàn cảnh như vậy đòi hỏi chúng ta phải có tư duy sáng
tạo để có thể ứng phó một cách linh hoạt và phù hợp.
Khi một người biết kết hợp tốt giữa kĩ năng tư duy phê phán và tư duy
sáng tạo thì năng lực tư duy của người ấy càng được tăng cường và sẽ giúp ích
rất nhiều cho bản thân trong việc giải quyết vấn đề một cách thuận lợi và phù
hợp nhất.
3.14. Kỹ năng kiên định
Ky năng kiên định là khả năng con người nhận thức được những gì mình
muốn và lí do dẫn đến sự mong muốn đó. Kiên định còn là khả năng tiến hành
các bước cần thiết để đạt được những gì mình muốn trong những hoàn cảnh cụ
thể, dung hòa được giữa quyền, nhu cầu của mình với quyền, nhu cầu của người
khác.
Kiên định khác với hiếu thắng, nghĩa là luôn chỉ nghĩ đến quyền và nhu
cầu của bản thân, bằng mọi cách để thỏa mãn nhu cầu của mình, không quan
tâm đến quyền và nhu cầu của người khác.
Thể hiện tính kiên định trong mọi hoàn cảnh là cần thiết song cần có cách
thức khác nhau để thể hiện sự kiên định đối với từng đối tượng khác nhau.

Khi cần kiên định trước một tình huống/ vấn đề, chúng ta cần:
- Nhận thức được cảm xúc của bản thân.
- Phân tích, phê phán hành vi của đối tượng.
- Khẳng định ý muốn của bản thân bằng cách thể hiện thái độ, lời nói và
hành động mang tính tích cực, mềm dẻo, linh hoạt và tự tin.
Ky năng kiên định sẽ giúp chúng ta tự bảo vệ được chính kiến, quan điểm,
thái độ và những quyết định của bản thân, đứng vững trước những áp lực tiêu
cực của những người xung quanh. Ngược lại, nếu không có ky năng kiên định,
con người sẽ bị mất tự chủ, bị xúc phạm, mất lòng tin, luôn bị người khác điều
khiển hoặc luôn cảm thấy tức giận và thất vọng. Ky năng kiên định giúp cá nhân
giải quyết vấn đề và thương lượng có hiệu quả.
Để có ky năng kiên định, con người cần xác định được các giá trị của
bản thân, đồng thời phải kết hợp tốt với kĩ năng tự nhận thức, kĩ năng thể hiện
sự tự tin và kĩ năng giao tiếp.
3.15. Kỹ năng đảm nhận trách nhiệm

10


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
Đảm nhận trách nhiệm là khả năng con người thể hiện sự tự tin, chủ
động và ý thức cùng chia sẻ công việc với các thành viên khác trong nhóm. Khi
đảm nhận trách nhiệm, cần dựa trên những điểm mạnh, tiềm năng của bản thân,
đồng thời tìm kiếm thêm sự giúp đỡ cần thiết để hoàn thành nhiệm vụ.
Khi các thành viên trong nhóm có ky năng đảm nhận trách nhiệm sẽ tạo được
một không khí hợp tác tích cực và xây dựng trong nhóm, giúp giải quyết vấn đề,
đạt được mục tiêu chung của cả nhóm, đồng thời tạo sự thỏa mãn và thăng tiến
cho mỗi thành viên.
Ky năng đảm nhận trách nhiệm có liên quan đến ky năng tự nhận thức,
ky năng thể hiện sự cảm thông, ky năng hợp tác và ky năng giải quyết vấn đề.

3.16. Kỹ năng quản lý thời gian
Ky năng quản lý thời gian là khả năng con người biết sắp xếp các công
việc theo thứ tự ưu tiên, biết tập trung vào giải quyết công việc trọng tâm trong
một thời gian nhất định.
Ky năng này rất cần thiết cho việc giải quyết vấn đề, lập kế hoạch, đặt
mục tiêu và đạt được mục tiêu đó; đồng thời giúp con người tránh được căng
thẳng do áp lực công việc.
Quản lý thời gian là một trong những ky năng quan trọng trong nhóm ky
năng làm chủ bản thân. Quản lý thời gian tốt góp phần rất quan trọng vào sự
thành công của cá nhân và của nhóm.
3.17. Kỹ năng bảo vệ bản thân
Ky năng bảo vệ bản thân là những hiểu biết của một người về những sự
việc xung quanh mình cũng như cách để hành động đúng, an toàn đối với sự vật
đó. Trẻ có ky năng bảo vệ bản thân sẽ biết cách làm thế nào để tránh xa những
mối nguy hiểm hoặc khám phá thế giới trong phạm vi an toàn.
Xã hội hiện đại mang đến cho cuộc sống con người nhiều tiện ích, sự
thoải mái nhưng cũng tiềm ẩn nhiều mối nguy hiểm, đặc biệt là đối với độ tuổi
học sinh của các em. Điều này đòi hỏi em đều phải có những ky năng để xử lý
cũng như bảo vệ chính bản thân mình.
4. Xác định nhiệm vụ cơ bản và phân công trách nhiệm trong việc dạy học
sinh kỹ năng sống
- Giáo viên cần tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến
khích sự chuyên cần, tích cực của học sinh , cần phải biết khai thác phát huy
năng khiếu, tiềm năng sáng tạo ở mỗi học sinh . Vì mỗi học sinh là một nhân vật
11


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
đặc biệt, phải giáo dục học sinh như thế nào để các em cảm thấy thoải mái trong
mọi tình huống của cuộc sống.

- Cần thường xuyên tổ chức các họat động giáo dục chăm sóc giáo dục các
em một cách thích hợp tuân theo một số quan điểm: Giúp các em phát triển đồng
đều các lĩnh vực: thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm- xã hội và thẫm mĩ.
Phát huy tính tích cực của các em, giúp các em hứng thú, chủ động khám phá
tìm tòi, biết vận dụng vốn kiến thức, ky năng vào việc giải quyết các tinh huống
khác nhau.
- Cần giúp các em có được những mối liên kết mật thiết với những bạn khác
trong lớp, các em biết chia sẻ chăm sóc, trẻ cần phải học về cách hành xử, biết
lắng nghe trình bày và diễn đạt được ý của mình khi vào trong các nhóm học
sinh khác nhau, giúp các em luôn cảm thấy tự tin khi tiếp nhận các thử thách
mới. Điều này liên quan tới việc các em có cảm thấy thoải mái, tự tin hay không
đối với mọi người xung quanh, cũng như việc mọi người xung quanh chấp nhận
đứa học sinh đó như thế nào? Cần chuẩn bị cho học sinh sự tự tin, thoải mái
trong mọi trường hợp nhất là trong việc ăn uống để chúng ta không phải xấu hổ
vì những hành vi không đẹp của các em.
- Thường xuyên liên hệ với phụ huynh để kịp thời nắm tình hình của các
em, trao đổi với phụ huynh những nội dung và biện pháp chăm sóc và giáo dục
các em tại nhà, bàn bạc cách giải quyết những khó khăn gặp phải.
5. Lựa chọn hình thức phù hợp để giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
THCS
Giáo dục ky năng sống cho học sinh THCS được thực hiện linh hoạt thông
qua nhiều hình thức khác nhau. Căn cứ vào từng nội dung bài học, những ky
năng cần phát triển cho học sinh, đối tượng học sinh, điều kiện cơ sở vật chất
của nhà trường, địa phương… giáo viên có thể cân nhắc và lựa chọn một hình
thức phù hợp hoặc phối hợp nhiều hình thức khác nhau để giáo dục ky năng
sống cho học sinh đạt hiệu quả cao nhất. Các hình thức giáo dục ky năng sống
cho học sinh THCS rất đa dạng như: Tích hợp vào các môn học, giáo dục qua
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, phối hợp với cha mẹ học sinh…
5.1. Rèn kỹ năng sống hiệu quả qua việc tích hợp vào các môn học
- Để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh có hiệu quả giáo viên có thể vận

dụng vào các môn học, tiết học, nhất là các môn như: Ngữ văn, Giáo dục
công dân, Địa lí, Giáo dục thể chất, Công nghệ, Sinh học .... để những giờ
học sao cho các em được làm để học, được trải nghiệm như trong cuộc
sống thực.
12


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
+Ví dụ 1:
Môn Ngữ văn ở các khối lớp của bậc THCS đều có phần Tiếng Việt. Thông
qua nội dung học tập sẽ chuẩn bị cho việc hình thành một số ky năng như: Viết
thư; Giới thiệu địa phương; Kể chuyện được chứng kiến hoặc tham gia,... được
lồng ghép cụ thể qua các tình huống giao tiếp. Khi học các bài học đó, giáo viên
chỉ gợi mở sau đó cho các em tự nói một cách tự nhiên hoàn toàn không gò bó
áp đặt. Vì vậy người giáo viên cần phải vận dụng nhiều phương pháp dạy phát
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh như: thực hành giao tiếp, trò
chơi học tập, phương pháp nêu và giải quyết vấn đề, phương pháp tổ chức hoạt
động nhóm, phương pháp hỏi đáp,…Thông qua các hoạt động học tập, được
phát huy trải nghiệm, rèn ky năng hợp tác, bày tỏ ý kiến cá nhân, đóng vai,…
học sinh có được cơ hội rèn luyện, thực hành nhiều ky năng sống cần thiết.
+Ví dụ 2:
Ở môn Giáo dục công dân, để các chuẩn mực đạo đức trở thành tình cảm,
niềm tin, hành vi và thói quen của học sinh. Giáo viên phải sử dụng phương
pháp dạy học đổi mới theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của
học sinh. Tổ chức cho học sinh thực hiện các hoạt động học tập phong phú, đa
dạng như: Kể chuyện theo tranh; quan sát tranh ảnh, băng hình, tiểu phẩm; phân
tích, xử lí tình huống; chơi trò chơi, đóng tiểu phẩm, múa hát, đọc thơ, vẽ tranh,
…Sử dụng nhiều phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực như: học theo nhóm,
theo dự án, đóng vai, trò chơi,…Và chính thông qua việc sử dụng các phương
pháp, kĩ thuật dạy học tích cực đó, học sinh đã được tạo cơ hội để thực hành, trải

nghiệm nhiều ky năng sống cần thiết, phù hợp với lứa tuổi. Đó là lối sống lành
mạnh, các hành vi ứng xử phù hợp với nền văn minh xã hội. Lối sống, hành vi
như gọn gàng, ngăn nắp, nói lời đẹp, chăm sóc bố mẹ, ông bà, hợp tác, giúp đỡ,
chia sẻ với bạn…

+Ví dụ 3:
Trong bộ môn Sinh học bậc THCS, nhất là Sinh học lớp 8, thông qua các bài
học, giáo viên có thể giáo dục cho học sinh một số ky năng tự phục vụ, chăm
sóc sức khỏe như:
- Bài vệ sinh mắt: Tại sao không đọc sách nơi thiếu ánh sáng hay đang đi
tàu xe? Nguyên nhân dẫn đến cận thị? Để không bị cận thị em cần phải
làm gì?...Qua những câu hỏi này giáo dục cho học sinh ngồi học đúng tư
thế, đảm bảo khoảng cách giữa mắt và sách, khi xem ti vi không ngồi gần;
không đam mê trò chơi điện tử, phải đọc sách nơi có ánh sáng; ... Nêu các
13


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
cách phòng tránh bệnh đau mắt hột mà em biết ? Từ đó giáo dục cho các
em không dụi tay bẩn vào mắt, không dùng chung khăn mặt, không tắm
sông, thường xuyên rửa mặt bằng nước muối pha loãng, ...
- Giáo dục kỹ năng về sức khỏe sinh sản:
+ Bài tuyến sinh dục: Nêu những dấu hiệu xuất hiện ở tuổi dậy thì của
nam, nữ ? Trong những biến đổi đó, biến đổi nào là quan trọng cần lưu ý ?
+ Bài cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai: - Nêu rõ những ảnh
hưởng của có thai sớm ngoài ý muốn của tuổi vị thành niên? Phải làm gì
để điều đó không xảy ra? Những hậu quả có thể xảy ra khi phải xử lý đối
với việc mang thai ngoài ý muốn ở tuổi vị thành niên là gì ? Làm thế nào
để tránh được ? Thông qua các câu hỏi trên giáo dục các em học sinh biết
mình cần phải làm gì khi còn là học sinh. Sống vô tư, hồn nhiên, tập trung

vào học tập, không đua đòi, bồng bột, nhất thời hồ đồ để lại hậu quả đáng
tiếc xảy ra.
Để giáo dục ky năng sống có hiệu qủa, giáo viên có thể vận dụng khá
nhiều trong các môn học thông qua xử lí tình huống hay các trò chơi học tập có
nội dung gần gũi với cuộc sống hằng ngày của các em. Thông qua đó các em
làm việc tích cực, vui vẻ, tự mỗi em nói được tiếng nói, suy nghĩ của mình với
bạn bè, với thầy cô một cách tự tin mạnh dạn. Việc rèn luyện các ky năng này đã
tạo ra được thói quen tốt cho bản thân mỗi em, các em tham gia một cách chủ
động tích cực vào quá trình học tập, tạo điều kiện cho các em chia sẻ những kinh
nghiệm, ý kiến hay để giải quyết một vấn đề nào đó.

14


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS

H1. Lồng ghép giáo dục kỹ năng sống trong các môn học
5.2. Giáo dục kỹ năng sống hiệu quả qua các tiết sinh hoạt lớp, hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp
Ngay những ngày đầu tiên khi các em vào lớp học, giáo viên cần cho học
sinh làm quen với nội quy của trường, lớp và phát động các phong trào: Qua
cách ứng xử lễ phép như biết đi thưa về trình, chào hỏi những người lớn tuổi,
biết xin lỗi khi có khuyết điểm, cảm ơn khi được tặng quà, vui vẻ hoà nhã với
bạn bè, lễ phép với thầy cô và những người lớn tuổi,... và tổng kết vào các tiết
sinh hoạt lớp. Giáo viên học cách lắng nghe, tìm hiểu nguyên nhân, và dùng lời
lẽ mềm mỏng bằng những tình cảm, cử chỉ yêu thương của mình khi yêu cầu
điều gì đó với học sinh. Tránh hành hung, nói nặng lời để giáo dục các em.
Để rèn ky năng sống có hiệu quả còn vận dụng thông qua các hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp như: Tiết chào cờ đầu tuần, sinh hoạt tập thể; hoạt
động giáo dục theo chủ điểm, tham quan, du lịch…Qua các buổi ngoại khóa của

trường, lớp, giáo viên cần tạo các tình huống chơi trong chế độ sinh hoạt hàng
ngày của các em. Vì đối với học sinh THCS trò chơi có một vai trò rất quan
trọng trong việc rèn ky năng sống cho các em. Các em lớn lên, học hành và
khám phá thông qua trò chơi. Các hành động chơi đòi hỏi các em phải suy nghĩ,
giải quyết các vấn đề, thực hành các ý tưởng.
15


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS

H2. Ngoại khóa về chăm sóc sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên

H3. Ngoại khóa về phòng chống đuối nước và tai nạn thương tích

H.4

H.5

H.4, H.5: Thăm viếng nghĩa trang liệt sĩ
16


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS

H.6: Giao lưu văn nghệ chào mừng ngày 20/11
Không những thế, khuyến khích các em cùng chia sẻ những cảm nhận,
những suy nghĩ, những quan sát của mình với cô với bạn một cách thoải mái, tự
nhiên không gò bó, áp đặt. Hoặc ở những giờ sinh hoạt lớp, giờ ra chơi bản thân
cùng các em tham gia những trò chơi dân gian, hoạt động thể dục thể thao giúp
các em phát triển thể chất, trí tuệ, năng lực cá nhân.

H.7. Thi sắp mâm ngũ quả trong dịp tết trung thu
17


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS

H8. Thi giao lưu thể thao

H9. Thi giao lưu các trò chơi dân gian
5.3. Động viên, khen thưởng
Một điều không thể thiếu để tạo sự hưng phấn, vui vẻ, phấn khởi, giúp các
em có ý thức cao trong việc rèn luyện các kĩ năng đó chính là công tác động
viên, khen thưởng học sinh.
Việc động viên, khuyến khích, khen thưởng kịp thời các em sẽ tạo cho các
em có một động cơ tốt.Vì vậy, các em thi đua nhau “ nói lời hay, làm việc tốt”
và cuối tuần nào cũng có rất nhiều em được bông hoa điểm mười .Mỗi học kì,
tổng kết một lần để khen thưởng những em đã đạt nhiều hoa điểm mười bằng
những phần quà nhỏ. Các em rất vui và hãnh diện khi được tặng những bông hoa
điểm tốt và những món quà của cô giáo tặng. Vì thế các em không ngừng thi đua
cố gắng thực hiện tốt để được nhận những bông hoa mà cô giáo thưởng. Đây là
một hình thức động viên về tinh thần rất giá trị và hiệu quả. Các em sẽ nhanh
nhẹn hơn, có đạo đức tốt hơn, mạnh dạn hơn trong giao tiếp, tự tin hơn trong
cuộc sống.

18


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
5.4. Tuyên truyền đến các bậc phụ huynh về sự cần thiết phải giáo dục kỹ

năng sống cho con em và một số kỹ năng cơ bản cần giáo dục để phụ huynh
cùng phối hợp với nhà trường trong việc giáo dục để đạt hiệu quả cao nhất
Trước hết, người lớn phải gương mẫu, yêu thương, tôn trọng, đối xử công
bằng với các em học sinh và đảm bảo an toàn cho các em.Tạo điều kiện tốt nhất
cho các em vui chơi. Thầy cô, cha mẹ luôn khuyến khích các em nói lên quan
điểm của mình, nói chuyện với các thành viên trong lớp, trong gia đình về cảm
giác và về những lựa chọn của mình, cần giúp các em hiểu rằng nên có thông số
để theo đó mà lựa chọn, cố gắng không chỉ trích các quyết định của các em. Việc
này sẽ hình thành ky năng tự kiểm soát bản thân, rèn luyện tính tự tin cho các
em khi tham gia các hoạt động và các buổi thảo luận sau này. Giáo viên có thể
tuyên truyền và hướng dẫn phụ huynh phối hợp cùng nhà trường dạy con em
mình một số ky năng cần thiết như:
- Kỹ năng an toàn khi tự chơi
Đây được coi là mối quan tâm hàng đầu của hầu hết các bậc phụ huynh
trong thời gian gần đây. Hiện nay do tính chất của công việc cũng như điều kiện
của mỗi gia đình, việc tự chơi của các con rất phổ biến. Trong quá trình chơi,
các con có thể gặp phải những mối nguy hiểm từ những đồ vật trong gia đình
hoặc những trò chơi điện tử. Các con cần hiểu được đâu là đồ chơi, đâu là đồ
dùng trong gia đình; đâu là đồ vật an toàn và đồ vật không an toàn, trò nào nên
chơi và thời gian chơi là bao niêu cho phù hợp…
- Kỹ năng tránh bị xâm hại cơ thể
Ở Việt Nam, vấn đề cho con tìm hiểu về vấn đề này chưa thực sự được
quan tâm đúng mức. Tuy nhiên, đây lại là vấn đề khá nhức nhối trong xã hội
hiện nay. Để đảm bảo cho con có những kiến thức cơ bản về vấn đề bảo vệ thân
thể cũng như cách phòng tránh khi bị xâm hại cơ thể, cha mẹ cần trang bị cho
con những kiến thức cần thiết. Cha mẹ hãy giúp con hiểu được thế nào là hành
động xâm phạm thân thể, nếu bị xâm hại cơ thể các con nên ứng xử ra sao?...
Việc giáo dục ky năng sống cho học sinh qua học tập ở trương, sinh hoạt ở
nhà là điều hết sức cần thiết cho tương lai các em. Để đạt được điều đó, giáo
viên cần kiên trì, quyết tâm thực hiện từng bước và liên tục trong suốt quá trình

giảng dạy.
Giáo dục ky năng sống cho mọi người nói chung và học sinh nói riêng là
điều rất cần thiết. Nó trang bị đầy đủ những ky năng cho các em để các em có
được cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. Đồng thời giúp những em có thói quen

19


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
xấu và hành vi tiêu cực trở thành con ngoan, trò giỏi và là người có ích cho xã
hội sau này.
5.5. Thành lập tổ tư vấn học đường
Thực hiện Thông tư Hướng dẫn thực hiện công tác tư vấn tâm lý cho học
sinh trong trường phổ thông của các cấp Bô GD&ĐT, Sở GD&ĐT Hà Nội,
Phòng GD&ĐT huyện My Đức, nhà trường đã thành lập tổ tư vấn học đường và
mục đích cụ thể: và đang dần đi vào hoạt động với những hiệu quả ban đầu khá
tốt.
Tư vấn tâm lý lứa tuổi, giới tính, hôn nhân, gia đình, sức khỏe sinh sản vị
thành niên phù hợp với lứa tuổi của học sinh THCS.
Tư vấn, giáo dục ky năng, biện pháp ứng xử văn hóa, phòng, chống bạo
lực, xâm hại và xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện.
Tư vấn tăng cường khả năng ứng phó, giải quyết vấn đề phát sinh trong
mối quan hệ gia đình, thầy cô, bạn bè và các mối quan hệ xã hội khác.
Tư vấn ky năng, phương pháp học tập hiệu quả và định hướng nghề nghiệp
(tùy theo cấp học).
Trường học cũng tham vấn tâm lý đối với học sinh gặp khó khăn cần hỗ trợ,
can thiệp, giải quyết kịp thời. Giới thiệu, hỗ trợ đưa học sinh đến các cơ sở,
chuyên gia điều trị tâm lý đối với các trường hợp học sinh bị rối loạn tâm lý,
nằm ngoài khả năng tư vấn của nhà trường.
5.6. Tạo môi trường thực hiện nhiệm vụ giáo dục trẻ kỹ năng sống

Nhằm tạo môi trường thuận lợi và phù hợp giúp việc giáo dục và rèn luyện
ky năng sống cho học sinh tốt hơn, giáo viên có thể tham mưu với nhà trường để
trang bị thêm các đầu sách cho thư viện thư viện, tổ chức nhiều hoạt động ngoại
khóa thiết thực như: Thi các trò chơi dân gian, thi kể chuyện, thi thể dục thể
thao, thi Giai điệu tuổi hồng, tổ chức thăm quan du lịch… để tạo nhiều cơ hội
cho học sinh được trải nghiệm và thể hiện bản thân.
IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
Cùng với việc triển khai thực hiện giáo dục ky năng sống trong nhà trường
thông qua hình thức lồng ghép, tích hợp trong các môn học, tổ chức các cuộc
thi, hoạt động ngoại khóa với những chủ đề cụ thể như nhằm giáo dục và rèn
luyện cho học sinh một số ky năng: ky năng tự phục vụ, ky năng giao tiếp, ky
năng phòng chống tai nạn thương tích, ky năng đảm nhận trách nhiệm, ky năng
quản lý thời gian, ky năng hợp tác, ky năng giải thích, thuyết phục người khác…
đã thu được những kết quả bước đầu, góp phần nâng cao vốn sống, hiểu biết cho
học sinh, nề nếp, kỷ luật lớp học được nâng lên.

20


Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
Mỗi thầy cô giáo cũng đã có những phương pháp hay để nâng cao hiệu quả
môn học như gẫn gũi, tạo mối quan hệ thân thiện với học sinh, từ đó năm được
hoàn cảnh, sở thích, năng lực, sở trường của từng em, tạo điều kiện cho các em
phát triển tốt về mọi mặt, tạo cho các em tâm lý gần gũi, thân thiện với mọi
người để phát triển năng lực một cách tự nhiên không gò bó.
Bên cạnh đó, thông qua các tiết sinh hoạt lớp, hoạt động giáo dục, vui chơi
rèn cho các em ky năng phân tích, tổng hợp vấn đề, giúp các em tự tin, năng
động trong giao tiếp, ứng xử với bạn bè, thầy cô và xã hội.
Hiệu quả bước đầu triển khai thực hiện chuyên đề giáo dục ky năng sống
cho học sinh THCS trong nhà trường cho thấy các em biết tự chăm sóc bản thân

một cách đúng đắn, nhận biết những nơi nguy hiểm, những vật dụng, tình huống
nguy hiểm, và cách ứng phó, biết kiềm chế cảm xúc, biết quý giá trị của thời
gian và sử dụng thời gian hợp lý, biết lựa chọn, sắp xêp ưu tiên cho những
khoản chi phí.
Biết tìm điểm tích cực của người khác, không phân biệt đối xử bạn bè, có ý
thức về việc chọn bạn tốt và làm quen với bạn mới,có khả năng phối hợp thực
hiện các mục tiêu theo nhóm, biết cách hạn chế và khắc phục những mâu thuẫn
trong quan hệ bạn bè, biết đồng cảm về tinh thần và chia sẻ về vật chất với
người khác, biết các hoạt động tiếp khách và phép xã giao tại gia đình, có thái
độ tích cực với việc học và biết cân bằng học và chơi, tự tinvà biết cách nói
trước đám đông, biết giao tiếp đúng mực với giáo viên, cán bộ nhân viên ở
trường.
Các em được thực hành những thói quen tốt, biết cách sống ngăn nắp, gọn
gàng, tiết kiệm, yêu thiên nhiên, nhận diện và hình thành năng lực đề kháng các
cám dỗ phổ biến trong giới trẻ, biết cách chấp nhận các văn hóa, phong tục tập
quán khác nhau và ứng xử phù hợp, biết cách thoát hiểm trong những tình huống
thường gặp.
Kết quả một số cuộc khảo sát đã có những tín hiệu đáng mừng: Có 51,6% học
sinh có kĩ năng tốt; 76,4% học sinh mạnh dạn trong giao tiế;, 81,1% học sinh
biết giải quyết mâu thuẫn; 87,1% học sinh biết cách xử lý khi gặp nguy hiểm.
V. Ý NGHĨA, TÁC DỤNG
Xã hội vận động & phát triển không ngừng đòi hỏi nhiều khía cạnh khác
ngoài kiến thức, tài năng. Khái niệm “ky năng sống” được nhắc đến như một
yếu tố “đủ” mang đến thành công trong đời với số liệu phân tích hẳn hoi nêu lên
tỷ trọng của các ky năng mềm (trí tuệ xúc cảm) quyết định đến 85% sự thành đạt
trong sự nghiệp của một người so với chỉ 15% còn lại cho ky năng cứng (trí tuệ
logic). Theo World Bank, thế kỷ XXI được gọi là “Kỷ nguyên của kinh tế dựa
vào ky năng” (Skills Based Economy). Ky năng sống (bao gồm ky năng mềm) ở
đây là năng lực tâm lý xã hội, tính thích ứng giúp cá nhân đối phó, giải quyết
21

Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS
hiệu quả trước các nhu cầu (sinh sống, học tập, lao động) và thách thức (tệ nạn,
căng thẳng, mâu thuẫn…) hay biến cố nào đó xảy ra trong cuộc sống.

Việc triển khai và đi vào thực hiện có hiệu quả chuyên đề “ Giáo dục ky
năng sống cho học sinh THCS” ở đơn vị có ý nghĩa vô cùng to lớn trong việc
nâng cao nhận thức của giáo viên về sự cần thiết phải trang bị những ky năng
sống cơ bản cần thiết cho học sinh. Qua đó, phương pháp giảng dạy không
ngừng được đổi mới theo hướng tích cực. Ngoài các hoạt động giáo dục chính
khóa ra thì các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ngày càng đa dạng và hấp
dẫn hơn. Học sinh được đáp ứng nhu cầu học hỏi về kiến thức, ky năng. Các em
có thêm nhiều sân chơi để thực hành những ky năng được học tập và có thêm
nhiều cơ hội để khẳng định bản thân. Tác dụng to lớn nhất mà chuyên đề đem lại
là giúp việc thực hiện mục tiêu giáo dục được hiệu quả hơn đáp ứng đòi hỏi
ngày càng cao của xã hội./

22