skkn một số biện pháp nâng cao nhận thức cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi thông qua hoạt động khám phá khoa học

PHÒNG GD & ĐT HUYỆN THẠCH THÀNH

TRƯỜNG MẦM NON KIM TÂN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

“MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO NHẬN THỨC CHO
TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI THÔNG QUA HOẠT
ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC”

Người thực hiện : Mai Thị Xinh
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Mầm non Kim Tân
Sáng kiến thuộc lĩnh vực (môn): Chuyên môn

THANH HÓA , NĂM 2018


MỤC LỤC
STT

NỘI DUNG

SỐ
TRANG

MỤC LỤC

1

MỞ ĐẦU

2

1.1

Lý do chọn đề tài

2

1.2

Mục đích nghiên cứu

3

1.3

Đối tượng nghiên cứu

3

1.4

Phương pháp nghiên cứu

3

1

2

NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

3

2.1

Cơ sở lý luận

3

2.2

Thực trạng của vấn đề
Các biện pháp nâng cao nhận thức cho trẻ mẫu giáo 5- 6
tuổi ở môn khám phá khoa học
*Biện pháp 1: Tạo môi trường cho trẻ được khám phá,
tìm tòi, trải nghiệm
*Biện pháp 2: Tích hợp môn học khác khi tổ chức hoạt
động khám phá khoa học
*Biện pháp 3: Rèn luyện kỹ năng quan sát, phát triển
khả năng tư duy cho trẻ
*Biện pháp 4: Cho trẻ được tìm hiểu, khám phá ở mọi
lúc mọi nơi
*Biện pháp 5: Phối kết hợp với phụ huynh để nâng cao
hiệu quả trong các hoạt động

4

2.3

2.4
3

Hiệu quả của sáng kiến

5
5
6
9
10
11
12

KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ

3.1

Kết luận

13

3.2

. Kiến nghị

14

TÀI LIỆU THAM KHẢO

15
2


1. MỞ ĐẦU
1.1 Lí do chọn đề tài
Trẻ em là niềm vui, niềm hạnh phúc của mỗi gia đình. Là nền tảng tương
lai của xã hội và muốn ngày mai có những con người có đức, có tài thì trẻ em
cần phải được quan tâm, uốn nắn, giáo dục ngay từ những ngày đầu khi mới
được sinh ra. Từ đó hình thành ở trẻ những cơ sở đầu tiên của nhân cách, trẻ biết
yêu thương, quan tâm nhường nhịn giúp đỡ những người thân gần gũi (Bố mẹ,
bạn bè, cô giáo….), biết lễ phép hồn nhiên, yêu thích cái đẹp và mong muốn tạo
ra cái đẹp ở xung quanh. Đồng thời hình thành ở trẻ sự thông minh, ham hiểu
biết, thích khám phá tìm tòi sự vật, hiện tượng xung quanh. Có thể nói, ở trường
mầm non trong các hoạt động mà trẻ được tiếp cận thì hoạt động khám phá khoa
học đóng vai trò quan trọng đối với sự hình thành và phát triển nhận thức của
trẻ, đặc biệt là trẻ 5- 6 tuổi. Bởi vì, qua môn học này giúp trẻ tìm tòi, khám phá
những điều kì diệu, thú vị, mới lạ xung quanh cuộc sống của trẻ.
Khám phá về môi trường xung quanh là hoạt động thực sự hấp dẫn làm
thỏa mãn nhu cầu nhận thức của trẻ, mở cho trẻ cánh cửa vào thế giới rộng lớn
hơn. Trong quá trình hoạt động khám phá khoa học, trẻ được tích cực sử dụng
các giác quan (Thị giác, thính giác, xúc giác, khứu giác, vị giác). Chính vì vậy
mà các cơ quan cảm giác và khả năng cảm nhận của trẻ cũng nhanh nhạy và
chính xác hơn. Trong quá trình khám phá khoa học trẻ phải tiến hành các thao
tác trí tuệ như: quan sát, so sánh, phán đoán, nhận xét, giải thích ...Chính vì vậy
mà tư duy và ngôn ngữ của trẻ phát triển. Thông qua các hoạt động khám phá
trẻ thu được kinh nghiệm thực tiễn, những kiến thức đơn giản về đặc điểm tính
chất các mối liên hệ quan hệ sự phát triển của các sự vật hiện tượng trong thiên
nhiên. Hoạt động này có tác dụng làm giàu vốn từ và diễn đạt bằng ngôn ngữ
cho trẻ thông qua việc kể về những gì mà trẻ đã biết qua việc tìm tòi thử

nghiệm, khám phá. Đồng thời khám phá khoa học góp phần phát triển nhân
cách của trẻ: Trẻ có thái độ ứng xử đúng đắn, phù hợp, cảm nhận được vẻ đẹp
của một số đối tượng ở môi trường xung quanh mình. Từ đó rèn cho trẻ một số
phẩm chất đạo đức tốt, trẻ biết yêu quý, thích được sống, học tập và vui chơi
trong môi trường xung quanh mình. (1)
Tuy nhiên trên thực tế hiện nay các giờ họat động khám phá khoa học cho
trẻ 5- 6 tuổi còn tẻ nhạt, giáo viên chưa thực sự có sáng tạo trong các tiết dạy, trẻ
chưa hứng thú vào tiết học, khả năng nhận thức của trẻ về môi trường xung
quanh còn hạn chế, nhiều giáo viên chỉ chú trọng cho trẻ tìm hiểu bề ngoài của
các đối tượng mà không đi sâu vào bản chất của các sự vật, hiện tượng, trẻ chỉ
được hỏi và trả lời, ít khi cho trẻ được thực tế trải nghiệm để giải quyết vấn đề
mà trẻ dự đoán. Bên cạnh đó, đồ dùng đồ chơi phục vụ cho các tiết học chưa
phong phú, phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến những gì mà trẻ lĩnh hội được
ở môn khám phá khoa học, vì vậy mà việc sử dụng các thủ thuật gây hứng thú
3


hay sử dụng các phương pháp cho trẻ nhằm nâng cao nhận thức cho trẻ ở môn
khám phá khoa học là rất cần thiết.
Nhận thức được tầm quan trọng của môn khám phá khoa học đối với sự
phát triển nhận thức của trẻ, là giáo viên tôi luôn trăn trở tìm tòi các biện pháp
để tổ chức các hoạt động khám phá khoa học sao cho trẻ hứng thú và đạt hiệu
quả nhất.
Chính vì lẽ đó tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp nâng cao nhận thức
cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi thông qua hoạt động khám phá khoa học”.
2. Mục đích nghiên cứu:
- Dựa trên thực tế của lớp và dựa trên cơ sở lý luận của các khoa học liên
ngành. Đề tài nhằm xây dựng một số biện pháp nâng cao nhận thức cho trẻ 5- 6
tuổi ở môn khám phá khoa học đạt hiệu quả cao .
- Đưa ra một số bài học kinh nghiệm trong việc tổ chức và nâng cao chất

lượng của hoạt động khám phá khoa học giúp trẻ phát triển các năng lực trí tuệ,
hình thành thái độ tích cực đối với môi trường xung quanh
3. Đối tượng nghiên cứu:
- Lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi ( Lớp lớn B) Trường mầm non Kim Tân.
4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lí luận: Đọc nghiên cứu tổng hợp các tài liệu có
liên quan đến đề tài nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp đàm thoại
- Phương pháp dùng lời
- Phương pháp so sánh
- Phương pháp thống kê toán học
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận:
Đất nước Việt Nam đang ngày một phát triển đòi hỏi con người phải có
một kiến thức nhất định nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng
nhân tài. Và trường mầm non chính là viên gạch đầu tiên đặt nền móng cho sự
phát triển sau này của trẻ em. Vì vậy các nhà giáo dục trẻ em cần phải đem hết
khả năng trí tuệ của mình để truyền thụ cho trẻ những kiến thức mới mẻ, những
tình cảm dịu hiền để ngay từ buổi ban đầu trẻ được tiếp xúc với cái hay, cái đẹp
của xã hội, đáp ứng yêu cầu giáo dục trong giai đoạn hiện nay.
“Khám phá khoa học là một trong những môn học quan trọng giúp phát
triển tư duy và năng lực của trẻ. Trẻ không chỉ học hỏi những kiến thức qua
hình ảnh, qua lời kể mà còn trực tiếp được trải nghiệm, tìm tòi, khám phá những
gì mà trẻ quan tâm, và trong quá trình khám phá những hiện tượng trong thế
giới xung quanh sẽ giúp trẻ tích lũy được vốn sống, vốn kinh nghiệm, kiến thức
kỹ năng- xã hội giúp trẻ phát triển toàn diện trên các mặt Đức - trí - thể - mỹ lao động.” ( 2)
Ngoài ra khám phá khoa học giúp cho trẻ phát triển ngôn ngữ nghe hiểu
thông qua việc trẻ lắng nghe giáo viên đọc, kể về các hiện tượng xung quanh.

Việc bộc lộ ý kiến, quan điểm của bản thân trong các hoạt động khám phá khoa
4


học và nói lên những kết quả thu được sẽ phát triển ở trẻ ngôn ngữ biểu đạt và
sự tự tin, cởi mở trong giao tiếp với những người xung quanh. Thông qua các
hoạt động khám phá, trẻ thu được các kinh nghiệm thực tiễn, những kiến thức
đơn giản về đặc điểm, tính chất, các mối liên hệ quan hệ sự phát triển của các sự
vật, hiện tượng trong thiên nhiên và trong xã hội.
Chính vì vậy mà việc nâng cao nhận thức cho trẻ 5- 6 tuổi ở môn khám
phá khoa học là một yêu cầu không thể thiếu trong công tác giáo dục trẻ- một
môn học có thể nói rằng giúp cho trẻ phát triển toàn diện.
2.2 Thực trạng:
* Thuận lợi:
Trường Mầm non Kim Tân là một trong những trường trung tâm của
huyện Thạch Thành, trường đã đạt trường chuẩn Quốc gia nhiều năm nay, cơ sở
vật chất tương đối đầy đủ. Đây là môi trường thuận lợi để bản thân có cơ hội
trau dồi kiến thức và học hỏi đồng nghiệp trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ.
Lớp học rộng rãi, thoáng mát, có đầy đủ trang thiết bị phục vụ cho việc
dạy và học của giáo viên và học sinh (có tivi, máy tính, máy chiếu).
Nhà trường có đội ngũ giáo viên trẻ, khoẻ, có trách nhiệm, nhiệt tình
trong công việc, 100% giáo viên có trình độ chuẩn và trên chuẩn là 85%
Trẻ mạnh dạn tự tin, hứng thú, tích cực tham gia vào các hoạt động.
Tuy nhiên bên cạnh những thuận lợi cơ bản đó vẫn còn có những khó
khăn sau:
* Khó khăn:
Trong năm học 2017– 2018 tôi được BGH nhà trường phân công dạy lớp
mẫu giáo lớn B (5– 6 tuổi), với tổng số trẻ là 45 cháu trong đó có 22 trẻ nam và
23 trẻ nữ. Tuy có cùng độ tuổi nhưng nhận thức của trẻ không đồng đều: Có
những cháu rất mạnh dạn, tự tin, tích cực tham gia vào hoạt động nhưng cũng có

những trẻ nhút nhát, ít hoạt động
Trẻ chưa hứng thú tham gia vào quá trình trải nghiệm về môi trường xung
quanh đặc biệt là khám phá khoa học.
Trong quá trình tổ chức hoạt động cho trẻ khám phá khoa học giáo viên
chưa đầu tư nghiên cứu các câu hỏi khi trò chuyện với trẻ nhằm kích thích tư
duy cho trẻ, chưa gần gũi với trẻ.
Môi trường để trẻ tham gia tìm tòi, khám phá, trải nghiệm chưa phong
phú.
Về phía phụ huynh: Một số phụ huynh chưa thực sự coi trọng việc học
của con, cho con đi học không chuyên cần, không đúng giờ… Đây là những
nguyên nhân dẫn đến hoạt động khám phá khoa học đang còn rời rạc, kết quả
giáo dục chưa cao.

5


* Kết quả thực trạng
Tổng số
cháu

Nội dung khảo sát

45

Kỹ năng quan sát,
tìm ra đặc điểm của
đối tượng khám
phá
Kỹ năng so sánh,
phân loại đối tượng

Kết quả
Đạt

Tỷ lệ (%)

Chưa đạt

Tỷ lệ (%)

25

56%

20

44%

24

53%

21

47%

Nhìn vào bảng trên ta thấy tỷ lệ trẻ chưa đạt chiếm tỷ lệ khá cao (Gần
50% trẻ chưa đạt), trong khi đó trẻ có “Kỹ năng quan sát, so sánh, phân loại” về
các đối tượng khám phá khoa học đạt kết quả chưa cao.
Từ kết quả trên, với vai trò, trách nhiệm là giáo viên phụ trách lớp, bản

thân luôn suy nghĩ phải làm như thế nào để giúp trẻ hứng thú, tích cực tham gia
vào hoạt động khám phá khoa học qua đó phát triển nhận thaức cho trẻ, vì vậy
tôi mạnh dạn đưa ra. Một số biện pháp nâng cao nhận thức cho trẻ 5- 6 thông
qua hoạt động khám phá khoa học.
2.3. Các biện pháp nâng cao nhận thức cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học
*Biện pháp 1: Tạo môi trường cho trẻ khám phá, tìm tòi, trải nghiệm
Có thể nói quá trình khám phá khoa học đạt hiệu quả hay không phụ
thuộc nhiều yếu tố trong đó môi trường giáo dục chiếm một vị trí quan trọng,
tạo điều kiện cho trẻ được khám phá, trải nghiệm, phát huy đươc tính tích cực,
chủ động sáng tạo của trẻ tạo hứng thú cho trẻ tham gia hoạt động. Để tạo cơ hội
cho trẻ được trải nghiệm tối đa trong hoạt động khám phá khoa học, tôi đã tập
trung xây dựng môi trường giáo dục thật phong phú, đa dạng.
Môi trường cho trẻ khám phá bao gồm: Môi trường trong lớp và môi
trường ngoài lớp.
* Ở môi trường trong lớp học: Tôi trang trí các góc lớp theo chủ đề, tạo
môi trường mở cho trẻ được hoạt động, thiết kế làm đồ dùng đồ chơi ở các góc
từ các nguyên vật liệu, phế liệu bỏ đi.
Ví dụ: Ở chủ đề “Thế giới động vật” tôi đã trang trí mảng chủ đề bằng
hình thức mở để trẻ có thể tự khám phá với hình ảnh cây cổ thụ bên trong có
nhà, có ao cá, có rừng cây, tôi sử dụng gai dính để dính một số con vật như: chó,
mèo, voi, sư tử, cá, tôm, cua… và thức ăn của chúng để trẻ có thể tháo ra lắp vào
một cách thuận tiện phù hợp với từng điều kiện sống của các con vật. chẳng hạn
trẻ biết được con mèo là con vật sống ở trong gia đình thì trẻ gắn vào ngôi nhà
tượng trưng cho nơi ở của chúng. Qua đó trẻ biết được đặc diểm và phân loại
được các con vật.
6


Ví dụ: Ở góc “Khám phá khoa học” Tôi đã tận dụng những mãnh gỗ ghép

lại với nhau làm vòng quay các sự vật hiện tượng qua các hình ảnh vòng quay
được trang trí đẹp, chắc chắn để khi trẻ quay không bị đổ hay văng ra.
Ở chủ đề“ Thế giới động vật” tôi sử dụng hình ảnh các con vật như: Con
chó, con mèo, con sử tử, con cá, con hươu...Các hình ảnh được gắn gai dính khi
trẻ quay kim chỉ dừng ở hình ảnh nào trẻ có thể lấy ra và nói được tên gọi, đặc
điểm,
ích
lợi,
điều
kiện
sống
của
chúng.

* Ở môi trường ngoài lớp học: Ngoài việc tạo môi trường ở trong lớp thì
tôi đã tận dụng các khu vực ở ngoài sân trường để cho trẻ khám phá, thực hành,
trải nghiệm.
Ở góc thiên nhiên: Tôi chuẩn bị đất, hạt rau để trẻ tự làm đất, gieo hạt, trẻ
được quan sát sự nảy mầm của cây. Được chăm sóc, tưới nước cho cây, qua đó
trẻ biết được quá trình sinh trưởng và phát triển của cây: Từ hạt- nảy mầm- cây
non- cây trưởng thành- ra hoa- kết quả.

(Bé đang chăm sóc cây ở góc thiên nhiên)
7


Ở khu vực “Bé chơi với cát nước” tôi tổ chức cho trẻ chơi thí nghiệm
“Vật nổi, vật chìm”. Tôi chuẩn bị một chậu nước, những miếng xốp, quả bóng,
sỏi, đá để làm thí nghiệm, Trước tiên tôi đàm thoại với trẻ. Cụ thể:
- Cô đưa quả bóng và hỏi trẻ: Đây là gì?

- Quả bóng được làm từ chất liệu gì?
- Nó được làm từ nhựa thì nó là vật nổi hay vật chìm? Muốn biết nó là vật
nổi hay vật chìm thì chúng ta phải làm gì?
- Để biết nó là vật nổi hay vật chìm thì chúng ta sẽ thả vào trong bể nước
các con quan sát xem quả bóng là vật nổi hay vật chìm.
Cô cùng trẻ kết luận: Quả bóng là vật nổi vì trọng lượng nó nhẹ.
Tương tự cô hướng dẫn trẻ làm thí nghiệm với sỏi thì viên sỏi là vật chìm
vì trọng lượng nó nặng nên chìm ở dưới nước.
Sau khi hướng dẫn trẻ khám phá với quả bóng và viên sỏi, cô tiếp tục cho
trẻ tìm những đồ vật xung quanh để tự làm thí nghiệm và đưa ra kết quả. Từ đó
trẻ biết được những vật có trọng lượng nhẹ là vật nổi, những vật có trọng lượng
nặng là vật chìm. Những vật có chất liệu là nhựa, xốp thì sẽ là vật nối, những vật
như sỏi, đá, sắt là vật chìm qua đó phát triển kỹ năng quan sát, tư duy cho trẻ

( Trẻ đang làm thí nghiệm vật chìm, vật nổi)
Do đó, trong quá trình thực hiện tôi luôn chú trọng tạo môi trường hoạt
động cho trẻ thật phong phú và phù hợp với từng chủ điểm, từng buổi, từng tuần
hoạt động. Nhằm khai thác triệt để tác dụng của môi trường hoạt động trong việc
cho trẻ khám phá khoa học.
*Biện pháp 2: Tích hợp các môn học khác khi tổ chức hoạt động khám
phá khoa học
Để hoạt động khám phá khoa học đạt hiệu quả, gây hứng thú cho trẻ, phát
huy tính tích cực, sáng tạo cho trẻ thì cần phải có sự phối hợp của nhiều môn
8


học khác như âm nhạc, thể dục, tạo hình, toán .... Với tôi khi tổ chức một hoạt
động khám phá khoa học tôi luôn tìm tòi và cố gắng tìm phương pháp dạy sáng
tạo nhằm tạo hứng thú cho trẻ, giúp trẻ tiếp thu bài tốt, qua đó phát huy khả
năng nhận thức cho trẻ.

Ví dụ: Ở chủ đề “Thế giới động vật”- Đề tài “Trò chuyện về một số con
vật nuôi trong gia đình”. Ở phần gây hứng thú tôi kết hợp môn âm nhạc cho trẻ
hát và vận động bài hát “Gà trống, mèo con và cún con” và đi thăm mô hình
trang trại chăn nuôi nhà bác nông dân. Trong quá trình cho trẻ khám phá, ở mỗi
phần chuyển tiếp của đối tượng khám phá tôi lồng ghép các câu đố gần gũi với
trẻ để kích thích khả năng tìm tòi, khám phá của trẻ:
Khi tìm hiểu con chó, cô đưa ra câu đố:
“Thường nằm đầu hè
Giữ cho nhà chủ
Người lạ nó sủa
Người quen nó mừng”
(Đố là con gì ?)
Khi chuyển sang cho trẻ khám phá về con mèo tôi đưa ra câu đố:
“ Con gì tai thính, mắt tinh
Nấp trong bóng tối ngồi rình chuột qua”
(Đố là con gì ?)
Hay ở phần trò chơi củng cố tôi tích hợp môn thể dục vào bài dạy khi tổ
chức cho trẻ chơi trò chơi “ Đội nào nhanh nhất”, yêu cầu các đội bật liên tục
qua 5 ô lên chọn những con vật theo yêu cầu của cô đội nào chọn được nhiều
con vật đúng theo yêu cầu của cô thì đội đó giành chiến thắng. Qua đó củng cố
và phát triển tri thức về các sự vật, hiện tượng xung quanh, rèn luyện các kỹ
năng quan sát, so sánh, phân loại, hợp tác, thỏa thuận, làm việc trong nhóm bạn
bè. Từ đó trẻ hứng thú tham gia vào giờ học, nhận thức về thế giới xung quanh
trẻ phong phú hấp dẫn hơn.
Ví dụ: Ở chủ đề “Thế giới thực vật” .Đề tài: “Trò chuyện về một số loại
quả”. Tôi tạo hứng thú cho trẻ bằng cách cho trẻ hát bài “quả” và đi thăm quan
vườn cây ăn quả nhà bác nông dân và bác nông dân đã tặng cho cả lớp những
món quà thật ý nghĩa. Cô và trẻ cùng khám phá món quà của bác nông dân. Ở
trong phần khám phá cô chia lớp thành 4 nhóm mỗi nhóm một món quà và các
nhóm sẽ hội ý và nhận xét về đặc điểm của các loại quả mà bác nông dân đã

tặng trẻ có thể được sờ, ngửi, nếm . Sau đó cô cho từng nhóm nhận xét các loại
quả của nhóm mình bằng những câu hỏi gợi mở. Cô cho trẻ chơi trò chơi vắt
cam, trẻ được thực hành bổ cam , vắt cam, thêm đường và nếm. Ở phần trò chơi
củng cố tôi tích hợp môn tạo hình vào trong bài dạy khi tổ chức cho trẻ chơi trò
chơi “ bác nông dân tài ba” Cô chia lớp mình làm 4 nhóm và yêu cầu của cô là
các nhóm hãy hội ý với nhau và nặn ra những quả thật đẹp. Đội nào nặn được
nhiều quả và bác nông dân thấy đẹp thì đội đó giành chiến thắng thời gian là kết
thúc một bản nhạc. Qua đó phát triển khả năng nhận thức ở trẻ, phát huy tính
năng động sáng tạo ở trẻ, trẻ hứng thú tham gia vào giờ học, nhận thức về thế
giới xung quanh trẻ phong phú hấp dẫn hơn.
9


* Biện pháp 3: Rèn luyện kỹ năng quan sát phát triển khả năng tư duy cho
trẻ
Nói đến khám phá khoa học là nói đến một bộ môn mang tính khoa học vì
vậy đòi hỏi người học phải biết vận dụng trí tuệ của mình để trải nghiệm tìm ra
được đặc điểm, hình dạng, sắc thái của đối tượng. Riêng ở bậc học mầm non thì
chỉ dừng lại ở mức độ nhận biết những dấu hiệu bên ngoài của đối tượng. Do đó
muốn đạt được yêu cầu trên thì trước hết người giáo viên cần phải hiểu được
mình cung cấp cho trẻ cái gì? Qua đó trẻ phải biết được gì? Tùy vào từng lứa
tuổi. Giáo viên phải là người giúp trẻ quan sát, đàm thoại nhằm khơi gợi hứng
thú, kích thích sự tò mò ham hiểu biết của trẻ đồng thời cung cấp vốn kiến thức
cho trẻ về đối tượng quan sát.
Để đạt được những yêu cầu trên, bản thân là giáo viên mầm non trước khi
cho trẻ tìm hiểu về một đối tượng nào đó thì trước tiên bản thân luôn cố gắng
nghiên cứu thật kỹ những đối tượng để nắm bắt được những đặc điểm, dấu hiệu
phù hợp với nhận thức của trẻ. Từ đó lựa chọn hình thức, phương pháp cung cấp
cho trẻ một cách có hiệu quả nhất.
Ví dụ : Ở chủ đề “Thế giới động vật” Đề tài : “ Quan sát con cá vàng” Trẻ

có thể khám phá: màu sắc, cấu tạo ngoài (Đầu, mình, đuôi, vây, vẩy, mang và
chức năng của chúng), vận động (bơi, ngoi, lặn), cô hướng sự tập trung chú ý
của trẻ vào trong đối tượng quan sát bằng việc đưa ra các câu hỏi như :
- Con cá vàng có đặc điểm gì?
- Nó có những bộ phận nào? Nó dùng vây, đuôi để làm gì ?
Trong khi cho trẻ quan sát cô đưa ra các tình huống có vấn đề để trẻ suy
nghĩ và tìm cách giải quyết, trong khi trẻ đưa ra các tình huống để giải quyết cô
giáo có thể tổ chức cho trẻ được trải nghiệm làm cho quá trình quan sát trở nên
sinh động, hấp dẫn hơn giúp trẻ nhận thức các đặc điểm của đối tượng quan sát
một cách dễ dàng, sâu sắc và chính xác hơn.
Ở chủ đề “Thế giới thực vật” - Đề tài : “ Quan sát về một số loài hoa”, tôi
lựa chọn đồ dùng để cho trẻ khám phá là hoa thật để trẻ quan sát giúp trẻ khám
phá những dấu hiệu đặc trưng rõ nét của các loại hoa, tạo điều kiện tổ chức cho
trẻ rèn luyện các giác quan thông qua các hoạt động trải nghiệm như: trẻ được
cắt, tỉa những bông hoa để cắm thành những bình hoa, lẵng hoa thật đẹp từ đó
giúp trẻ có thể biết được màu sắc, mùi thơm, tác dụng của các loài hoa mà trẻ
khám phá.

10


(Hình ảnh trẻ đang cắm hoa )
Biện pháp 4: Ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giờ dạy khám phá
khoa học
Để hoạt động khám phá khoa học đạt hiệu quả cao thì việc ứng dụng công
nghệ thông tin vào trong giờ dạy là rất cần thiết tạo hứng thú cho trẻ giúp phát
huy tính sáng tạo tích cực hoạt động của trẻ. Môi trường xung quanh đối với trẻ
vô cùng rộng lớn trẻ rất tò mò muốn tìm tòi khám phá và luôn đặt ra nhiều câu
hỏi: Đó là cái gì? nó như thế nào? vì sao lại thế?...Vì vậy việc tổ chức cho trẻ
khám phá khoa học cần phải tổ chức linh hoạt, sáng tạo, hình ảnh sống động, rõ

nét, âm thanh thật giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng, thỏa mãn
được mọi thắc mắc của trẻ. Trên thực tế có một số đối tượng trẻ không thể quan
sát trực tiếp bằng vật thật được mà phải qua hình ảnh.
Ví dụ: Trong giờ KPKH “Trò chuyện về một số con vật sống trong rừng”.
Nếu như trước đây những giờ khám phá khoa học cô chủ yếu cho trẻ quan sát
tranh thì giờ đây khi áp dụng công nghệ thông tin tôi có thể cho trẻ xem những
hình ảnh động trên máy vi tính để trẻ có thể nhìn thấy những con vật đang hoạt
động (những con sư tử đang chạy, sư tử đang gầm, con voi đang ăn). Trẻ nhìn
thấy rõ những điểm giống và khác nhau của các con vật. Giúp cho việc khám
phá khoa học của trẻ trở nên sinh động, hấp dẫn hơn. Từ đó trẻ hiểu được tên
gọi, đặc điểm, cấu tạo, lợi ích của một số con vật sống trong rừng, giáo dục trẻ
biết yêu quý và bảo vệ chúng.
Ở chủ đề “Phương tiện giao thông”- Đề tài: KPKH ‘Trò chuyện về một số
phương tiện giao thông đường bộ”. Cô chuẩn bị trò chơi “Ô cửa bí mật” trong
máy tính, cô cho trẻ lên chơi như sau: Sau mỗi ô cửa là hình ảnh về các loại
phương tiện giao thông (Xe máy, xe đạp, ô tô con, xe tải), trẻ lên click vào ô cửa
xuất hiện phương tiện giao thông nào thì trẻ phải nói được đặc điểm của phương
11


tiện đó, chẳng hạn khi ô cửa xuất hiện hình ảnh chiếc xe máy trẻ phải nói được
xe máy là phương tiện giao thông đường bộ, xe máy có hai bánh.
* Biện pháp 5: Cho trẻ được tìm hiểu, khám phá khoa học ở mọi lúc mọi nơi
Như chúng ta đã biết môn khám phá khoa học là một môn học khó,
đòi hỏi trẻ phải có khả năng tư duy tốt vì vậy muốn trẻ học tốt môn khám
phá khoa học thì giáo viên không chỉ rèn luyện cung cấp kiến thức ở trong
tiết học bằng các hình thức quan sát, trò chuyện mà còn phải cho trẻ được
tìm hiểu, khám phá ở mọi lúc mọi nơi. Chính vì vậy tôi luôn chủ động cho
trẻ được tìm hiểu, trải nghiệm bằng nhiều hình thức khác nhau thông qua
sinh hoạt hằng ngày của trẻ.

- Giờ đón- trả trẻ: Cô trò chuyện hoặc cho trẻ xem những hình ảnh
động trên tivi theo từng chủ đề để trẻ khám phá.
Ví dụ: Ở chủ đề: Thế giới thực vật: Tôi có thể trò chuyện với trẻ về
một số loại rau, củ , quả, hoa mà trẻ biết về tên gọi, đặc điểm, ích lợi, hay
tôi có thể cho trẻ xem một số hình ảnh động trên tivi như quá trình phát
triển của cây đậu ( Gieo hạt, nảy mầm, cây con, cây trưởng thành, ra hoa,
kết quả) Từ đó trẻ biểu tượng của trẻ về môi trường xung quanh được nâng
cao, trẻ khám phá các đối tượng một cách tích cực và sáng tạo hơn. Qua đó
phát triển tư duy của trẻ.
- Giờ hoạt động ngoài trời: Khi cho trẻ quan sát tôi hướng trẻ sử
dụng mọi giác quan để trẻ có thể khám phá đối tượng một cách tốt nhất.
Ví dụ: Khi cho trẻ quan sát “cây vú sữa” tôi hướng trẻ quan sát kỹ để
nhận biết được đặc điểm, lợi ích của cây vú sữa. Qua đó phát triển ở trẻ kỹ
năng quan sát và phân loại nhanh và giáo dục trẻ tình yêu với thiên nhiên,
có ý thức bảo vệ môi trường.
- Giờ hoạt động góc: Việc tổ chức hoạt động ở các góc nhằm để trẻ
ứng dụng những kiến thức, kinh nghiệm đã có vào trong giờ chơi và các
hoạt động khác giúp thỏa mãn nhu cầu khám phá thế giới xung quanh của
trẻ, từ đó phát triển nhận thức và các kĩ năng cần thiết khác cho trẻ.
Ví dụ: Trong giờ hoạt động góc, trẻ được chơi ở góc thiên nhiên, trẻ
tưới cây, nhặt lá, bắt sâu, xem sách về môi trường xung quanh, trẻ được
hoạt động với nhiều đồ vật thật được nhìn, sờ, nắm, ngửi… Từ đó trẻ có
được những hình ảnh trọn vẹn về những gì ở xung quanh trẻ. Qua đó phát
huy tính sáng tạo của trẻ bằng cách cho trẻ làm tranh từ nguyên liệu thiên
nhiên như: Hoa, vỏ cây, rơm, các loại vỏ thuỷ hải sản….
- Giờ ăn: Củng cố về tên gọi của các đồ dùng ăn uống, về tác dụng,
chất liệu, giới thiệu các món ăn, giá trị dinh dưỡng của các món ăn, giáo
dục một số hành vi văn minh trong ăn uống.
Trong giờ ăn: Giáo viên giới thiệu, trò chuyện với trẻ về các món ăn
như hôm nay mình ăn cơm với thịt kho tàu, đậu sào, và canh bí đỏ sau đó

hỏi trẻ về giá trị dinh dưỡng của các món ăn . Qua đó giúp trẻ nhận biết một
số chất dinh dưỡng, giáo dục trẻ vệ sinh trong ăn uống

12


- Giờ ngủ: Giáo dục trẻ biết giúp đỡ cô những công việc nhẹ nhàng như kê
giường ngủ, sắp xếp chăn, gối gọn gàng.
Qua việc tổ chức cho trẻ khám phá khoa học ở mọi lúc, mọi nơi tôi
có thể phát hiện ra những điểm mạnh, điểm yếu của trẻ để từ đó điều chỉnh
trẻ cũng như phương pháp, hình thức tổ chức của cô.
* Biện pháp 6: Phối hợp với phụ huynh để nâng cao hiệu quả trong các hoạt
động.
Để phát triển nhận thức cho trẻ thông qua hoạt động khám phá khoa học
không chỉ yêu cầu người giáo viên có kiến thức về chuyên môn mà còn phải có
sự phối hợp chặt chẽ với phụ huynh để đạt hiệu quả cao. Đối với môn khám phá
khoa học, tôi thường xuyên trao đổi với ba mẹ về những đề tài trẻ đã và đang
học. Cùng với ba mẹ tìm ra phương pháp thích hợp cho việc học cũng như việc
cũng cố kiến thức cho trẻ như:
Cung cấp cho cha mẹ về nội dung chương trình giáo dục, những yêu cầu
mà trẻ cần nắm được ở trong các đề tài mà trẻ đang học. Nhờ các bậc phụ huynh
thường xuyên cho trẻ được tiếp xúc và trao đổi với trẻ về những đặc điểm, chức
năng của các đối tượng gần gũi với trẻ để trẻ làm quen qua đó củng cố kiến thức
cho trẻ.
Phối hợp với phụ huynh để có phương pháp kích thích trẻ hứng thú kể về
những đối tượng mà trẻ được tìm hiểu những lúc trẻ ở nhà.
Phối hợp với phụ huynh tổ chức cho trẻ các chuyến tham quan hoạt động
ngoài trời để trẻ khám phá trải nghiệm
Huy động phụ hunh ủng hộ sách, báo, tranh ảnh, các nguyên liệu để làm
đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho trẻ ở các đề tài trong năm.

Tóm lại: Để giúp trẻ 5– 6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học thì không phải là
ngày một ngày hai mà cần có biện pháp thực hiện thường xuyên, liên tục và biết
phối hợp giữa các biện pháp. Tuỳ vào thực tế của lớp, của trẻ mà cô sử dụng các
biện pháp cho phù hợp.

13


2.4. Hiệu quả nghiên cứu:
* Đối với hoạt động giáo dục:
Sau một thời gian áp dụng những biện pháp trên vào hoạt động khám phá
khoa học ở lớp mẫu giáo lớn do tôi phụ trách. Tôi thấy có sự chuyển biến rõ nét
trong từng trẻ, trẻ học ngoan hơn, có nề nếp hơn trong giờ học, phát huy được
tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ trong quá trình tìm hiểu (Kỹ năng quan
sát, so sánh, phân loại đối tượng của trẻ tốt hơn)
Kết quả khảo sát trên trẻ lần 2:
Tổng
Nội dung khảo sát
số cháu

45

Kết quả
Đạt

Tỷ lệ (%)

Chưa đạt Tỷ lệ (%)

Kỹ năng quan sát,

tìm ra đặc điểm đối
tượng khám phá

45

100%

0

0

Kỹ năng so sánh,
phân loại đối tượng

44

97.8%

1

2.2%

* Đối với bản thân:
Qua việc thực hiện đề tài này, bản thân tôi được trau dồi về kiến thức và
kinh nghiệm dạy trẻ, đặc biệt là dạy trẻ trong hoạt động khám phá khoa học.
Hình thức lên lớp có nhiều sáng tạo, linh hoạt và tự tin hơn khi tổ chức các hoạt
động làm cho giờ lên lớp có nhiều thành công..
Biết sử dụng, khai thác triệt để các môi trường trong và ngoài lớp học để trẻ
có cơ hội được khám phá, tìm tòi, trải nghiệm.
* Đối với đồng nghiệp:

Sau khi sáng kiến của tôi được hoàn thiện và được áp dụng vào thực tế, tôi
đã chia sẻ các biện pháp này cho chị em đồng nghiệp và đã áp dụng trẻ rất hứng
thú tham gia vào hoạt động khám phá khoa học, khả năng quan sát, so sánh,
phân loại của trẻ được nâng cao, nhận thức của trẻ phát triển rõ rệt.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ:
3.1. Kết luận:
Qua quá trình tìm tòi, nghiên cứu để nâng cao nhận thức cho trẻ mẫu giáo
5– 6 tuổi ở môn khám phá khoa học. Tôi đã rút ra bài học sau:
Trước tiên cô tích cực tìm tòi đầu tư, lựa chọn đề tài cho trẻ khám phá khoa
học phải phù hợp, gần gũi với trẻ.
Tạo điều kiện cho trẻ được trải nghiệm, khám phá ở mọi lúc mọi nơi
Phải tìm hiểu tâm lý, đặc điểm, hoàn cảnh riêng (nếu có) của từng trẻ và
khả năng (nếu có) của từng trẻ, để từ đó có biện pháp tác động phù hợp.
Cần nghiên cứu tìm tòi để có những biện pháp thay đổi hình thức tiết học
khác nhau để lôi cuốn, kích thích trẻ tham gia tích cực vào các hoạt động.
Nghiên cứu soạn bài phù hợp với tiết học, sưu tầm đồ dùng đồ chơi phong
phú, trình bày khoa học, sử dụng đúng lúc, đúng chỗ.
Làm tốt công tác phối hợp với phụ huynh, được sự giúp đỡ của nhà
trường và địa phương
3.2. Kiến nghị:
14


Đề nghị phòng giáo dục tổ chức hội thảo, học tập những kinh nghiệm,
cách làm hay của cán bộ giáo viên trong huyện để chúng tôi có cơ hội học hỏi
nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ
Tuyển dụng thêm giáo viên mầm non định biên đủ 2 giáo viên một lớp để
giáo viên có điều kiện hỗ trợ lẫn nhau trong thực hiện nhiệm vụ chăm sóc giáo
dục trẻ.
Trên đây là “Một số biện pháp nâng cao nhận thức cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt động khám phá khoa học”. Lần đầu tiên thực hiện đề tài

này không tránh khỏi những thiếu sót. Mong rằng qua đây Hội đồng khoa học,
các bạn đồng nghiệp góp ý để tôi có thêm kinh nghiệm, bài học bổ ích hơn khi
dạy trẻ tham gia vào hoạt động khám phá khoa học.

Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG

Thạch Thành, ngày 30 tháng 3 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép nội dung của người
khác
Người viết

Mai Thị Xinh

15


TÀI LIỆU THAM KHẢO
(1). Giáo trình phương pháp cho trẻ mầm non khám phá khoa học về môi
trường xung quanh
- Tác giả : TS Hoàng Thị Oanh , TS Nguyễn Thị Xuân
- Nhà xuất bản giáo dục
(2) Trang mạng google.com
Sách: tuyển chọn trò chơi, bài hát, thơ ca, truyện kể, câu đố giành cho trẻ
5 - 6 tuổi theo chủ đề
- Tác giả: Phan Lan Anh, Nguyễn Thị Hiếu, Nguyễn Thanh Giang.
- Nhà xuất bản: Giáo dục Việt Nam
Sách : Chương trình giáo dục Mầm non
- Tác giả: Nguyễn Thị Hồng Hạnh

- Nhà xuất bản: Giáo dục Việt Nam

16