SKKN mầm non: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 6 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON NGA TRUNG LÀM QUEN VỚI TÁC PHẨM VĂN HỌC

A. MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài:
Văn học là nghệ thuật của ngôn ngữ, ngôn ngữ là vỏ bọc của tri thức. Văn
học góp phần giáo dục tư tưởng, tình cảm đạo đức của con người, đặc biệt là trẻ
ở lứa tuổi mầm non. Chúng ta đã thấy trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ
mầm non có rất nhiều nội dung, những nội dung đó rất phong phú và đa dạng.
Bộ Giáo dục đã thường xuyên có những nghiên cứu đổi mới trong công tác
chăm sóc giáo dục trẻ nhằm giúp trẻ phát triển một cách toàn diện về các mặt
nhân cách: Đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và lao động. Giống như một loại
hình nghệ thuật – Văn học mang một ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với công
tác chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non.
Văn học như nguồn sữa ngọt ngào nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, nó gắn bó
với chúng ta ngay từ khi còn trong nôi, những bài thơ, những câu chuyện cổ tích
của bà, của mẹ đã đưa ta vào giấc ngủ êm đềm, như một nguồn động viên an ủi
tiếp sức cho chúng ta phấn đấu vươn lên trong cuộc sống để đáp ứng đòi hỏi của
thực tiễn góp phần quan trọng để tạo tiền đề cho việc hình thành và phát triển
con người mới- Xã Hội Chủ Nghĩa. Vì vậy việc cho trẻ mầm non nới chung và
trẻ Mẫu Giáo lớn (5-6 tuổi) nói riêng: Làm quen với tác phẩm văn học là vô
cùng quan trọng - đó chính là cho trẻ được tiếp xúc với những bài thơ hay,
những bài đồng giao, ca dao, tục ngữ mượt mà, những câu chuyện cổ tích có
hậu, những nhân vật hiền lành như cô tấm, ông bụt, bà tiên - đưa trẻ đến với thế
giới văn học như đến với thế giới của những điều kỳ thú, những âm thanh trầm
bổng, sâu lắng với những xúc cảm tình cảm ban đầu đẹp đẽ trong sáng và vô
cùng gần gũi thân thiết giúp trẻ phát triển tình cảm thẩm mỹ, từ đó trẻ biết yêu
quê hương, đất nước, yêu con người, yêu mọi vật xung quanh, biết yêu quý cái
đẹp đồng thời phát triển tư duy và trí tưởng cho trẻ. Bên cạnh đó việc cho trẻ
Mẫu Giáo lớn (5-6 tuổi) làm quen với tác phẩm văn học nhằm phát triển ngôn
ngữ mạch lạc cho trẻ để trẻ biết thể hiện yêu cầu, mong muốn của bản thân với
người khác bằng ngôn ngữ.
Các hoạt động trong trường mầm non có ý nghĩa rất lớn đối với sự phát
triển của trẻ. Đặc biệt là hoạt động làm quen với tác phẩm văn học. Từ khi còn

nằm trong nôi, ở lớp nhà trẻ trẻ đã được đắm mình trong những lời hát ru của
cô, được nghe những âm thanh nhịp điệu, những bài hát, những câu chuyện,
bài thơ cô đọc, cô kể. Thế giới thơ ca đó nó đã để lại trong tâm trí của trẻ từ
những ấn tượng sâu sắc về những ông bụt, bà tiên, âm hưởng thơ ca cổ tích.
Những âm hưởng ấy rất gần gũi, dịu hiền là nguồn nước trong lành, tưới mát
tâm hồn trẻ. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, trẻ được hoá thâm vào
những nhân vật ngộ nghĩnh, ly kỳ trong những câu chuyện cổ tích, những bài
ca dao, đồng dao ...
Mang truyện, thơ đến cho trẻ hay nói cách khác cho trẻ làm quen với tác
phẩm văn học đã mở mang nhận thức của trẻ. Có thể nói tác phẩm văn học phản
ánh muôn mặt của thế giới xung quanh trẻ. Thông qua đó giúp trẻ chính xác hoá
các biểu tượng về thực tế xã hội xung quanh. Dần dần từng bước cung cấp cho trẻ
1


những khái niệm mở rộng. Văn học đã góp phần giáo dục đạo đức và bồi dưỡng
những phẩm chất tâm hồn cho trẻ, giáo dục trẻ tình yêu gia đình, yêu thương,
chia sẻ, giúp đỡ những người xung quanh gần gũi với trẻ, sống ngay thẳng, sống
chân thật, dũng cảm, khiêm tốn, vị tha ... Biết phân biệt cái thiện, cái ác. Thông
qua các câu chuyện, bài thơ giáo dục cho trẻ tình cảm thẩm mỹ, phát triển vốn từ,
tích luỹ vốn kinh nghiệm văn học. Để giúp trẻ có tâm thế vững chắc bước vào
bậc học tiếp theo.
Văn học đối với trẻ thơ là một hoạt động quan trọng trong chương trình
chăm sóc, giáo dục trẻ. Mục đích của việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn
học là hình thành cho trẻ những năng lực đầu tiên cần thiết cho sự phát triển trí
tuệ. Hoạt động trí óc, khả năng tư duy, so sánh, nhận xét, đặc biệt là sự phát
triển ngôn ngữ. Thông qua ngôn ngữ, trẻ trao đổi những nhu cầu, nguyện vọng
của trẻ và tiếp thu kiến thức, qua ngôn ngữ, trẻ có thể cho người lớn biết
những tâm tư, nguyện vọng của trẻ. Thông qua sự giao tiếp với bạn bè trẻ
được rèn luyện những kỹ năng, kỹ xảo đầu tiên mang tính tập thể. Thông qua

giao tiếp hàng ngày với người lớn, giáo viên giúp trẻ tiếp thu những tri thức
ban đầu, hình thành những hành vi chuẩn mực, những phẩm chất đạo đức.
Thông qua hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học qua nghe,
nhìn cử chỉ, điệu bộ khi cô kể, trẻ phân biệt được cái tốt, cái xấu, cái thiện, cái
ác. Từ đó giúp hình thành nhân cách của trẻ
Văn học có ý nghĩa rất lớn đối với trẻ như vậy, nhưng việc làm thế nào để
thu hút được trẻ tích cực tham gia vào hoạt động này thì trên thực tế hiện nay
cho thấy, nhiều giáo viên còn hạn chế trong việc tổ chức cho trẻ tham gia vào
hoạt động. Cùng với sự thay đổi của các bậc học trong cả nước là sử dụng, đưa
các phương pháp, hình thức đổi mới, phương pháp dạy học tích cực vào hoạt
động để gây hứng thú, thu hút trẻ để trẻ tiếp thu bài một cách nhẹ nhàng, hiệu
quả, không gò ép.
Với ý nghĩa và tầm quan trọng to lớn ấy của văn học đối với lứa tuổi mẫu
giáo, đặc biệt là với trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi . Chúng ta là những nhà giáo dục cần
phải làm gì để giúp những mầm xanh tương lai ấy của đất nước phát triển một
cách toàn diện về nhân cách. Nên tôi đã lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp
nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non Nga
Trung làm quen với tác phẩm văn học”
II. Mục đích nghiên cứu
+ Tìm ra một số biện pháp
+ Phát triển vốn từ cho trẻ
+ Phát triển lời nói mạch lạc
+ Dạy trẻ nói đúng ngữ pháp
+ Giúp ngôn ngữ trẻ mang tính biểu cảm
III. Đối tượng nghiên cứu
Một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi làm quen
với tác phẩm văn học

2

IV. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình tiến hành nghiên cứu đề tài, tôi đã sử dụng các phương
pháp sau.
+ Phương pháp quan sát
+ Phương pháp đàm thoại
+ Phương pháp thực hành
B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Hoạt động văn học rất quan trọng đối với trẻ mầm non là phương tiện để
ngôn ngữ trẻ phát triển giúp trẻ có đủ vốn từ để nói năng lưu loát, diễn đạt gãy
gọn, sử dụng từ đúng lúc đúng chỗ.
Ở độ tuổi mẫu giáo 5 - 6 tuổi thì tư duy của trẻ là tư duy trực quan hành
động và đang chuẩn bị bước vào giai đoạn tư duy trực quan hình tượng, trẻ đã có
khả năng cảm thụ được các tác phẩm có nội dung và hình thức nghệ thuật tương
đối phức tạp, trẻ có khả năng xác định được thái độ của mình đối với các nhân
vật và sự kiện phản ánh trong tác phẩm.
Song không phải trẻ nào cũng đạt được như vậy với lớp mẫu giáo mà tôi
chủ nhiệm thì việc cảm thụ tác phẩm văn học của trẻ còn chưa đồng đều đa số
trẻ chưa biết đọc đúng nhịp và diễn cảm các bài thơ, các bài đồng dao ca dao,
khả năng kể chuyện của trẻ còn hạn chế trẻ chưa biết thể hiện ngữ điệu các nhân
vật trong câu chuyện. Sự chú ý của trẻ trong giờ học chưa cao và thời gian chưa
lâu, đa số trẻ chưa mạnh dạn tự tin khi cô gọi lên. Nhiều trẻ chưa biết đọc biết kể
diễn cảm tác phẩm văn học.
Xuất phát từ những yêu cầu đó nên hoạt động cho trẻ làm quen với tác
phẩm văn học là một hoạt động không thể thiếu trong chương trình chăm sóc
giáo dục trẻ. Vì vậy nên việc nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với tác phẩm
văn học là vấn đề quan trọng trong tổ chức giáo dục mầm non.
II. Thực trạng vấn đề khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
*.Thực trạng chung

Trường mầm non Nga Trung là một trong những trường đạt chuẩn quốc gia
đầu tiên của huyện Nga Sơn, trường có đội ngũ cán bộ giáo viên trẻ, năng động,
có trình độ chuyên môn đạt chuẩn trở lên trong đó có 95% giáo viên đạt trình độ
đại học. Giáo viên thực sự đã có nhiều đầu tư vào việc nâng cao các phương
pháp, hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, đầu tư nhiều hơn đến
việc đọc, kể diễn cảm và dạy trẻ kể lại chuyện, kể sáng tạo dưới nhiều hình thức
đa dạng và phong phú, hầu hết giáo viên đã ý thức được nghành giáo dục yêu
cầu: Trẻ ở lứa tuổi mầm non hoạt động chủ đạo là hoạt đông vui chơi: “ Học mà
chơi, chơi mà học” thông qua các tác phẩm văn học một cách nhẹ nhàng, gần
gũi hơn, tuy nhiên khi dạy trẻ đóng kịch vẫn còn nhiều hạn chế.
1.Thuận lợi:
*Đối vơí giáo viên:
Được sự quan tâm chỉ đạo của BGH nhà trường về chuyên môn xây dựng
đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và. bồi dưỡng nội dung kế hoạch
3


chuyên đề một cách đầy đủ, sử dụng nguyên vật liệu sẳn có ở địa phương và đó
thể hiện đồng bộ về chương trình đổi mới cho từng độ tuổi.
Đội ngũ giáo viên: 100% cán bộ giáo viên có trình độ chuẩn trở lên, có tinh
thần đoàn kết nội bộ tốt, luôn luôn nâng cao ý thức trách nhiệm, thực hiện
nghiêm túc quy chế chuyên môn và kỷ luật lao động cao.
* Đối với học sinh
Năm học 2015-2016 tổng số học sinh lớp tôi là 24 cháu, đa số các cháu
ngoan ngoãn, lễ phép, là học sinh vùng nông thôn nên các cháu thuần tuý, biết
vâng lời cô giáo và cha mẹ.
2.Khó khăn
* Đối vơí giáo viên:
Chưa có nhiều sáng tạo trong việc chuyển thể từ chuyện kể sang kịch bản
sân khấu, chưa tạo ra được tính kịch, lời thoại còn dài dòng khó hiểu rời rạc,

giáo viên còn nặng nề trong việc sử dụng lời dẫn làm cho vở kịch kém hấp dẫn
và ít gây hứng thú cho trẻ.
Ngoài ra vẫn còn một số giáo viên khả năng cảm thụ tác phẩm văn học còn
hạn chế, giọng đọc và cách phối hợp ánh mắt, cử chỉ hành động, điệu bộ minh
họa còn chưa bộc lộ được cảm xúc hấp dẫn cuốn hút trẻ. Phương pháp lồng ghép
tích hợp chưa linh hoạt sáng tạo, kết quả trên trẻ chưa cao, trẻ chưa thực sự say
mê hào hứng, giáo viên sử dụng đồ dùng dạy học chưa khoa học nên giờ học trẻ
ít tập trung chú ý, hiệu quả hoạt động chưa cao.
Do điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu như:Phòng chức
năng,máy chiếu và công nghệ thông tin nên cũng làm ảnh hưởng đến khả năng
tiếp thu của trẻ.
* Khó khăn đối với học sinh
Đa số trẻ con nhà nông nên khả năng nhận thức chậm, nhút nhát, không tự
tin khi giao tiếp với người lạ, chưa mạnh dạn khi tham gia vào các hoạt động.
Một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc mua sắm đồ dùng học tập
cho trẻ, chưa thực sự quan tâm việc đưa đón trẻ đến trường đúng giờ quy định
Cơ sở vật chất phục vụ cho công tác dạy và học còn nhiều thiếu thốn,
Phòng học còn thiếu , cũng ảnh hưởng khụng nhỏ đến công tác giáo dục trẻ
* Kết qủa của thực trạng:
Năm học 2015-2016, tôi được phân công chủ nhiệm lớp Mẫu giáo lớn (5 6 tuổi) tôi nhận thấy hoạt động làm quen với tác phẩm văn học của trẻ còn hạn
chế, vốn từ của trẻ còn nghèo nàn, trẻ tham gia vào hoạt động mang tính kịch
bản sân khấu chưa hứng thú.
Chính vì lẽ đó, đầu năm tôi đã tiến hành khảo sát trên trẻ để nắm được kết
quả cụ thể, từ đó để xác định cách làm phù hợp nhằm nâng cao chất lượng cho
trẻ làm quen với tác phẩm văn học ở lớp mình phụ trách.
* Kết quả thực trạng:
Vào đầu năm học tôi đã khảo sát chất lượng trẻ với kết quả như sau:

4

Hoạt động
Hứng thú
Hiểu nội dung
Thuộc tác phẩm
Đọc diễn cảm
Truyện Hứng thú
Hiểu nội dung
Kể diễn cảm
Thơ

Tổng số
trẻ
27
27
27
27
27
27
27

Số trẻ

%

16
15
16
16
19

15
8

60%
55%
60%
60%
70%
55%
30%

Sau khi khảo sát nắm được kết quả cụ thể trên từng trẻ, bản thân rất băn
khoăn, trăn trở, làm thế nào để nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với tác
phẩm văn học ở lứa tuổi Mẫu giáo lớn (5-6 tuổi) mà hiện tại mình đang phụ
trách. Nên tôi đã mạnh dạn đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng
cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học làm đề tài nghiên cứu trong năm học này.
II. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
1.Tạo môi trường cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học để giúp trẻ
nâng cao cảm thụ văn học:
* Môi trường trong lớp học.
Muốn thực hiện tốt hoạt động này cho trẻ 5 - 6 tuổi đạt chất lượng và hiệu
quả. Trước tiên cô cần tập trung xây dựng nội dung chơi cụ thể ở các góc theo
từng chủ đề, tập trung ở các góc trẻ hoạt động nhiều. Trước hết phải tạo môi
trường đa dạng, phong phú, hấp dẫn, an toàn cho trẻ, để đạt được điều này, cô
cần có biện pháp đầu tư xác định chủ đề này, cần cung cấp nguồn vật liệu đã có,
nguồn vật liệu dễ kiếm, dễ tìm, nguồn nguyên vật liệu nào tự tạo vào giờ hoạt
động với đồ vật chơi một cách phong phú linh hoạt sáng tạo, nguồn nguyên vật
liệu đầy đủ, phù hợp với độ tuổi, tạo ra sự thử thách có tính thẩm mỹ giàu bản
sắc văn hóa địa phương.
Đồ vật, đồ chơi phải có màu sắc sặc sỡ và trẻ có thể hành động tự do và

mày mò sử dụng chúng. Xây dựng góc chơi phù hợp với chủ đề, phù hợp với
nhu cầu chơi của trẻ, cô cần xác định rõ ràng mục tiêu, yêu cầu cần đạt, kết quả
chơi trong giờ hoạt động vui chơi hôm nay là gì? Thiết kế môi trường, sắp xếp
góc chơi với trạng thái mở. Thiết kế góc chơi, bố trí tạo không gian hợp lý ở các
góc chơi, tổ chức không gian rõ ràng, chia khu vực.
Sắp xếp logic, gọn gàng, hỗ trợ hoạt động của trẻ, phân loại và bảo quản tốt
nguyên vật liệu tiện lợi để sử dụng cho trẻ lấy và cất đồ chơi.
Bố trí sắp xếp các góc có lối đi rộng rãi, giữa các góc đủ rộng cho trẻ chơi,
thuận lợi cho trẻ hoạt động, giáo viên lên kế hoạch và nắm được đặc điểm hoạt
động với đồ vật của trẻ độ tuổi để lựa chọn phương pháp hướng dẫn phù hợp.
Trẻ được lựa chọn hoạt động cá nhân hay hoạt động nhóm, sử dụng từng loại đồ
dùng để chơi vào các bước mở chủ đề, khám phá chủ đề, kết thúc chủ đề. Giáo
viên lồng ghép các hoạt động một cách linh hoạt để kích thích tính tích cực tìm
ra các chức năng sử dụng các đồ dùng đồ chơi trong các hoạt động. Bên cạnh đó
5


xây dựng góc mở để trẻ được tự tìm tòi khám phá, trải nghiệm và say sưa với
những điều kiện mới lạ, kích thích từ môi trường mở cho trẻ hoạt động.
Ví dụ: Ở chủ đề “Gia đình” tôi thiết kế góc mở thành 3 cột:
Cột 1: - Kí hiệu của bé
Cột 2: - Hình ảnh bé yêu
Cột 3: - Nhân vật bé thích

(Hình ảnh Xây dựng môi trường góc mở trong lớp)
Ở góc thư viện giáo viên thường để các minh họa truyện mà trẻ đã được
nghe đặt hoặc treo không thứ tự sau đó yêu cầu trẻ xếp lại, sao cho đúng trình tự
câu chuyện và kể lại theo nội dung các bức tranh, hoặc giáo viên có thể chuẩn bị
một số tranh ghép dời và cho trẻ chơi ghép tranh sau đó trẻ kể lại nội dung bức
tranh mà trẻ vừa ghép được hoặc có thể cho trẻ tô theo nét in mờ dưới mỗi nhân

vật trong truyện như lão nhà giàu trong truyện “Cây tre trăm đốt, người anh
trong truyện hai anh em, cậu bé trong quả bầu tiên” Qua đó trẻ phân biệt được
đâu là người tốt, đâu là người xấu. Hình thức này giúp trẻ nhớ lại các nhân vật
trong truyện và nhớ lại từng tính cách của từng nhân vật.

6


(Hình ảnh góc thư viện lớp tôi đã xây dựng)
Để cho góc thư viện thêm phong phú tôi xây dựng góc mở văn học với tiêu
đề “Ngôi nhà cổ tích” tôi chuẩn bị hình ảnh, nhân vật trong bài thơ, câu chuyện
trẻ đã học, khi cho trẻ hoạt động yêu cầu trẻ chọn hình ảnh trong bài thơ hay
nhân vật trong câu chuyện mà trẻ thích rồi đọc, kể lại bài thơ câu chuyện có hình
ảnh nhân vật mà trẻ đã chọn
Ví dụ 1: ở chủ đề; “thế giới động vật” tôi yêu cầu trẻ về nhà xiêu tầm các
loại tranh ảnh động vật, mà các con yêu thích, sau đó mang đến lớp làm thành
bộ siêu tập thế giới động vật, có thể cắt và phân loại theo từng nhóm, động vật
sống trong gia đình, động vật sống dưới nước, để làm thành quyển cho trẻ làm
quen với tác phẩm văn học. Từ đó trẻ cảm thấy hứng thú tham gia vào các hoạt
động một cách tích cực.

(Hình ảnh minh họa: Chủ đề thế giới động vật)
Ngoài việc xây dựng góc “truyện cổ tích của bé” trong lớp tôi đã đầu tư
mua sắm và sưu tầm các loại tranh ảnh liên quan đến nội dung các bài thơ, câu
7


chuyện có trong chương trình, sưu tầm các loại tài liệu liên quan đến chương
trình, đến chủ đề dạy trẻ.
Bên cạnh đó, tôi còn tổ chức cho trẻ thực hành cắt dán theo nội dung tác

phẩm để trẻ có cơ hội tiếp xúc nhiều hơn với tác phẩm từ và tự tạo được những
tập tranh truyện sáng tạo có cả ý tưởng của trẻ trong các hoạt động.
Ví dụ: chủ đề: “Quê hương, đất nước, Bác Hồ” tôi đã sưu tầm những bài
thơ câu truyện kèm tranh minh hoạ nói về quê hương Nga sơn, viết về truyền
thuyết Mai An Tiêm trồng dưa, cấy lúa, chiếu cói Nga Sơn, Về Từ Thức, Giáng
Hương, tôi treo tranh ở các góc cho trẻ quan sát thông qua đó trẻ cảm nhận được
vẻ đẹp của quê mình đang sinh sống có truyền thuyết đáng tự hào. Từ đó giáo
dục trẻ biết yêu quê hương, đất nước trong đó có quê hương Nga Sơn, và yêu
các nghề truyền thống của địa phương, quý trọng và biết bảo vệ các sản phẩm
truyền thống nơi trẻ sinh ra.

(Hình ảnh minh họa: Nghề truyền thống chiếu cói quê hương nga sơn)
Ví dụ: chủ đề: “Gia đình” tôi đã
Tôi chuẩn bị hình ảnh có trong bài thơ “Thương ông” Giữa vòng gió thơm,
mẹ dắt tay bé hay trong bài thơ “Quạt cho bà ngủ” các hình ảnh: Ngôi nhà, vịt
gà, Vườn cam, vườn khế. Hay trong câu chuyện “Tích Chu” tôi vẽ hình ảnh bà,
hình ảnh Tích Chu, hình ảnh con chim uống nước, sau đó bỏ vào túi lô tô để cho
trẻ hoạt động.
Ngoài ra tôi còn đi sâu vào làm một số đồ dùng trực quan cho trẻ hoạt động
như: Một số con rối dẹt có bánh xe, có cử động tay chân và tận dụng những sản
phẩm vẽ của trẻ cắt dán bồi bìa cứng cho trẻ ghép thành câu chuyện, thành nội
dung bài thơ.
Điều đặc biệt nữa là tôi suy nghĩ làm các loại rối tay. Qua nghiên cứu tìm
tòi tôi đã vận dụng làm từ các quả bóng, chổi rơm, đĩa nhựa đồ chơi, để làm mặt
rối sau đó dùng vải hoặc len móc làm váy, thân tay để khi sử dụng không bị thô
và cứng các khuôn mặt có thể thay đổi tuỳ vào nội dung bài thơ hay câu chuyện
cho trẻ làm quen.
8

* Môi trường ngoài lớp học.
Để xây dựng môi trường ngoài lớp tôi đã tham mưu với BGH nhà trường
XDMT hoạt động cho trẻ bằng cách vẽ lên mảng tường trống ở bên ngoài lớp
những hình ảnh, các nhân vật cô trong bài thơ câu chuyện để khi hoạt động
ngoài trời tôi gợi mở cho trẻ cùng nhau kể chuyện.
Ví dụ: Tôi vẽ hình ảnh các nhân vật nghộ nghĩnh có trong các bài thơ câu
chuyện như: Bài thơ: “Mèo đi câu cá”.

(Hình ảnh: Bài thơ: “Mèo đi câu cá”)
Bên cạnh đó tôi đã cùng với các giáo viên trong trường xây dựng vườn cổ
tích của bé để tạo điều kiện cho trẻ được tham gia trải nghiệm thực tế những
hình ảnh những mô hình câu chuyện một cách sinh động

(Hình ảnh minh họa vườn cổ tích)
9


Kết quả: Tôi đã làm những bộ tranh thơ, mô hình về rối dẹt phục vụ cho
truyện kể, tranh về câu chuyện sáng tạo, xây dưng được vườn cổ tích của bé.
Như vậy việc tạo môi trường văn học cho trẻ làm quen là việc làm vô cùng
quan trọng bởi đó là chỗ dựa là cơ sở gợi mở cho trẻ có cảm xúc về tác phẩm
văn học
2. Tạo hứng thú cho trẻ học tập
Để hoạt động dạy thành công phần tạo hứng thú cho trẻ vô cùng quan
trọng và một điều quan trọng nữa là các em có thích đọc thơ, nghe kể chuyện và
thích kể lại chuyện hay không còn phụ thuộc phần lớn vào người mang đến. Cô
giáo cần sử dụng hình thức vào bài nhẹ nhàng lôi cuốn đan xen động tĩnh hợp lý.
Để dạy trẻ học và đọc thuộc bài thơ có tình cảm, để bài thơ làm rung động tâm
hồn trẻ, cô giáo phải gây hứng thú để trẻ bước vào hoạt động văn học nghệ
thuật, gợi lại cho trẻ ấn tượng về bài thơ, tác giả, tác phẩm bằng việc mở cuộc

thi đọc thơ có giải thưởng hoặc tạo một sân khấu nhỏ để lần lượt các em lên đọc
thơ. Sau đó, cô giáo cô giáo đọc lại bài thơ thật diễn cảm, nghệ thuật để gợi cảm
xúc thẩm mĩ, hướng trẻ vảo ghi nhớ, học thuộc lòng và đọc lại diễn cảm.
Ví dụ 1: Câu chuyện “Ai đáng khen nhiều hơn” chủ đề - thế giới động vật.
Tôi đọc câu đố:
Con gì đuôi ngắn tai dài
Mắt hồng lông mượt
Có tài nhảy nhanh ?.
Trẻ trả lời và tôi giới thiệu có một câu chuyên rất hay nói về gia đình bạn
Thỏ, có 3 mẹ con sống với nhau, hai chú thỏ con rấy ngoan ngoãn, biết vâng lời
mẹ, nhưng không biết thỏ anh hay thỏ em đán khen nhiều hơn các con hãy nghe
cô kể câu chuyện “Ai đáng khen nhiều hơn” thì sẽ rõ nhé,
Ví dụ 2: Bài thơ “Hoa cúc vàng” - chủ đề thế giới thực vật
Tôi chuẩn bị một bó hoa cúc vàng, tôi trò chuyện với trẻ và tặng bó hoa
cho cả lớp: cô có một món quà tặng lớp mình đấy! các con hãy chú ý xem cô
tặng lớp mình món quà gì.
Cô cho trẻ xem những bông hoa cúc vàng.
- Cô có gì đây? Cho trẻ đếm số hoa cúc vàng
- Con nào có nhận xét gì về những bông hoa cúc vàng này nào?
Có bài thơ về hoa cúc vàng rất hay, đó chính là bài thơ “Hoa cúc vàng” do
nhà thơ Nguyễn Văn Chương sáng tác hôm nay cô và các con cùng nhau tìm
hiểu nhé.
Bên cạnh đó sự kết hợp với ngôn ngữ đọc kể tác phẩm có thể giúp trẻ tự
cảm thụ văn học một cách nhanh nhất, gần nhất. Ngoài ra tôi còn chọn những
hình ảnh đẹp và những nhân vật ngộ nghĩnh tạo ra một bức tranh âm thanh
tương ứng bằng công nghệ thông tin để trẻ hoà nhập, hoá thân vào các nhân vật
trong tác phẩm mà tôi lồng ghép được.
Muốn cho trẻ cảm thụ tốt âm điệu, nhịp điệu bài thơ khi đọc mẫu cho trẻ
nghe cô nên đọc thật êm dịu, nhẹ nhàng, chú ý ngắt nhịp, đọc nhấn mạnh vào

10


các từ mang tính nhịp điệu hoặc khi kể chuyện trẻ nghe cô kể phải diễn cảm, thể
hiện giọng nói điệu bộ,cử chỉ từng nhân vật trong truyện.
Dạy trẻ học thuộc lòng bằng truyền khẩu, cô giáo đọc bài thơ, trẻ đọc theo
cô đến khi thuộc. Mỗi bài bài thơ là một chỉnh thể nghệ thuật, thơ có âm thanh,
nhịp điệu, vần điệu, câu nọ gọi câu kia. Khả năng bắt trước và khả năng ghi nhớ
máy móc là năng lực kì diệu của trẻ, nó gắn với tư duy trực quan hành động và
tư duy trực quan hình tượng. Cần tận dụng thế mạnh đó để dạy trẻ học thuộc
lòng thơ. Khi đã thuộc, đã cảm hiểu được phần nào chất thơ với những xúc động
mảnh liệt và lời thơ, với trò chơi ngôn ngữ, cô giáo khéo léo tổ chức cho trẻ
“học mà chơi, chơi mà học”, đưa trẻ vào hoạt động mang màu sắc văn học nghệ
thuật rõ nét.
Tổ chức cho trẻ đọc thuộc bài thơ theo tổ, nhóm, từng cá nhân mà trẻ bắt
đầu thuộc một cách diễn cảm và tập cho trẻ nhận xét, đánh giá (về sự chính xác,
lưu loát, diễn cảm, nét mặt biểu cảm, điệu bộ…). Quá trình nghe bạn đọc, nhận
xét bạn đọc, chính là những lúc củng cố việc đọc của mình. Cô giáo cần khích lệ
trẻ thi đua đọc trước lớp một cách tự tin và ngày càng hay hơn: “Cháu thấy bạn
đọc bài thơ đã hay chưa? Vì sao? Cháu có thể đọc hay hơn bạn được không,
cháu đọc cho cả lớp nghe xem nào? Cô thấy bạn đọc rất hay rồi đấy, lại sáng tạo
nữa”…(cô giáo thể hiện lại, nhấn vào biểu cảm, chỉ ra sự sáng tạo trong thể
nghiệm nghệ thuật của trẻ).
3. Giáo viên phải tự rèn luyện cho mình các thủ thuật ngữ âm khi đọc
tác phẩm văn học:
Để truyền thụ một tác phẩm văn học đến trẻ một cách trọn vẹn, dễ dàng thì
người giáo viên mầm non cân phải rèn luyện nắm được các thủ thuật đọc, kể, có
được kỹ năng, thậm chí kỹ xảo đọc diễn cảm. Việc rèn luyện này đòi hỏi người
giáo viên phải đọc kĩ tác phẩm văn học và phân tích từng chi hoạt động nhỏ của
tác phẩm để từ đó xác định và sử dụng đúng giọng điệu cơ bản, ngữ điệu, ngắt

giọng theo đúng nhịp điệu, cường độ của âm thanh ngôn ngữ của mình.
Giọng điệu cơ bản là tính chất chung của giọng đọc, giọng kể khi trình bày
một tác phẩm văn học nghệ thuật, giọng điệu cơ bản phụ thuộc vào thể loại, nội
dung tư tưởng phong cách ngôn ngữ của tác phẩm.
Ví dụ: Với bài thơ “Tết đang vào nhà” cần đọc với giọng điệu rộn ràng vui
vẻ để khắc họa cảnh vật và hoạt động của con người rất sáng sủa, sinh động thực
sự gợi tâm trạng vui sướng, yêu đời với mùa xuân đang tới.
Hoa đào trước ngõ
Cười vui sáng hồng
Hoa mai trong vườn
Rung rinh cánh trắng
Sân nhà đầy nắng
Mẹ phơi áo hoa
Em dán tranh gà
Ông treo câu đối
Tết đang vào nhà
11


Với bài thơ “Gà mẹ đếm con” giọng điệu khi đọc phải hồn nhiên, trong trẻo
để thể hiện bức tranh thiên nhiên đẹp, tươi sáng mà giản dị, có pha chút tinh
nghịch như cái nhìn của trẻ thơ.
Cục… cục… gà mẹ đếm
Một, hai, ba…và nhiều
Đàn gà con vừa nở
Chẳng biết là bao nhiêu
Có hạt nắng bé xíu
Vừa rơi trên nền nhà
Thế là cả đản gà
ùa lên tranh nhau nhặt

Gà mẹ sợ con lạc
Cục cục đuổi theo sau
Phải bắt đầu đếm lại
Một, hai, ba và nhiều
Việc lựa chọn và thể hiện giọng điệu cơ bản có ý nghĩa quan trọng trong
việc rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho trẻ, bởi vì một trong những yêu cầu của việc
rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho trẻ cũng là viẹc giúp trẻ cảm nhận và thể hiện các
giọng điệu khác nhau khi trình bày: trang trọng hay vui vẻ, êm dịu hay hóm
hỉnh…
Trên nền của giọng điệu cơ bản, người đọc còn phải sử dụng các sắc thái
khác nhau tùy theo diễn biến nội dung để trình bày trọn vẹn tác phẩm. Một trong
những sắc thái của giọng đọc được thể hiện ở yếu tố ngữ điệu. Ngữ điệu là
những thay đổi chủ yếu về độ cao của giọng khi đọc, nó có thể miêu tả lại được
tâm trạng hành động, cá tính của các nhân vật, bộc lộ thái độ của mình trước các
nhân vật đó
Ví dụ: với câu chuyện “Quả táo của ai” giọng điệu cơ bản là trong sáng, sôi
nổi thẻ hiện nội dung là thỏ, quạ, nhím, cùng muốn nhận một quả táo và cuối
cùng quả táo đó về ai. Trong câu chuyện này, ngữ điệu khi thể hiện ngôn ngữ
của thỏ, nhím, quạ, cần phải cao, thậm chí có phần gay gắt thể hiện được ý thức
tranh chấp của các con vật này. Như giọng điệu của nhím phải có tính chất
khẳng định: “Quả táo chín rụng, tôi bắt được mà”.
Giọng của thỏ đòi hỏi khẳng định hơn “Tôi tìm thấy quả táo chứ! Quả táo
này của tôi”
Còn giọng của quạ đen quyết liệt không kém “quả táo này tôi hái đấy”.
Đối lập với ngữ điệu cao, có tính gay gắt đó là ngữ điệu trầm, ôn hòa của
gấu, thể hiện một tính cách chậm rãi, sáng suốt: “Các cháu đừng tranh cãi nữa !
Cả ba cùng nói đúng, song không nên tranh giành nhau như vậy, hãy bổ quả táo
ra làm ba phần, mỗi cháu một phần”.
Ngoài yếu tố ngữ điệu ra, sắc thái của giọng đọc còn thể hiện ở yếu tố nhịp
điệu, cường độ, nhịp điệu chính là tốc độ của giọng đọc, cường độ giọng đọc là

độ vang, độ mạnh đối với lứa tuổi trẻ mầm non cần đọc những tác phẩm với

12


nhịp điệu, cường độ vừa phải, phù hợp với ngữ điệu giọng điệu cơ bản của tác
phẩm.
Ví dụ khi kể chuyện cổ tích “Cóc kiện trời” cần kể với giọng điệu sôi nổi,
rõ ràng, có pha chút cảm phục. Đoạn đầu sẽ được kể với giọng điệu chậm rãi,
với mục đích giới thiệu bối cảnh câu chuyện và các nhân vật
“Thủa xa xưa, Ngọc hoàng cai quản tất cả các việc trên trời, dưới đất. Ngọc
Hoàng ra lệnh cho thần mưa làm mưa cho tất cả các con vật và cây cỏ có nước
uống. Nhưng đã ba năm nay không có một giọt mưa nào. Khắp nơi đất đai nứt
nẻ, cây cỏ khát nước chết rụi, các con thú cũng chết dần chết mòn vì khát. Muôn
loài đều kêu than ai oán, vậy mà trời có thấu. Một hôm các con vật họp bàn nhau
lại chúng quyết định cử Cóc lên gặp Ngọc Hoàng. Cùng đi với Cóc có Cáo, Gấu
và Cọp…”
Đến đoạn miêu tả cuộc chiến giữa các nhân vật và tay chân của Ngọc
Hoàng lại cần một nhịp điệu nhanh hơn cường độ mạnh hơn thể hiện tính chất
căng thẳng cuộc chiến đấu:
“Bầy gà vừa ló khỏi cửa, Cóc ra lệnh cho Cáo xông ra vồ gà. Biết gà bị vồ
mất Ngọc Hoàng liền sai chó ra giữ Cáo. Chó chạy ra chỉ kịp sủa lên mấy tiếng
đã bị Gấu ra chộp lấy tha đi. Ngọc Hoàng lại sai một toán lính ra giữ Gấu. Lần
này Cọp xông ra quật chết từng lính không sót người nào…”
Liên quan đến cường điệu và cường độ phải kể đến ngắt giọng. Quãng ngắt
giọng ngắn thường ở trong nhịp điệu nhanh, cường độ mạnh, thể hiện tính chất
náo nhiệt hoặc căng thẳng. Quãng ngắt dài thường trong nhịp điệu chậm, cường
độ nhẹ, thể hiện tính chất buồn bi thương.
Như vậy là các thủ thuật về ngữ âmcó vai trò rất quan trọngđối với việc rèn
kỹ năng đọc diễn cảm cho trẻ tác phẩm văn học có cuốc hút được trẻ và trẻ có

cảm thụ đầy đủ những giá trị nghệ thuật hay không là phụ thuộc vào cách đọc
của cô.
Do đó, giáo viên cần phải trang bị cho mình các thủ thuật đọc diễn cảm tác
phẩm văn học
*. Sử dụng ngôn ngữ khi đọc tác phẩm văn học như:
Tư thế, nét mặt, ánh mắt cử chỉ…để tăng thêm sức biểu cảm cho lời nói là
cần thiết.
Những cử chỉ đơn giản, chân thực coa nội dung sâu sắc sẽ tăng thêm sức
diễn cảm cho tác phẩm; Vì thế khi truyền đạt một tác phẩm đến với trẻ người
giáo viên cần chú ý đến điều này.
VD: Khi trình bày bài thơ “Chim chích bông” Giáo viên phải đọc với giọng
vui tươi, hồn nhiên. Ngữ điệu của 6 câu đầu là miêu tả hơi trầm. Đoạn sau là đối
thoại, ngữ điệu cần cao hơn có thể kết hợp cử chỉ giơ tay lên vẫy khi đọc đoạn:
“Em hãy gọi !
Chích bông ơi!
Chim xuống nhé
Có thích không?”

13


Và có thể cúi xuống gật gậtđầu kết hợp nét mặt tươi vui khi đọc đoạn:
“Chú chích bông
Liền xà xuống
Bắt sâu cùng
Và luôn mồn
Thích!
Thích!
Thích!
Việc kết hợp các tư thế nét mặt, cử chỉ… với những thủ thuật ngữ âm sẽ có

tư duy truyền thụ rất lớn tới người nghe. Nết mặt, ánh mắtưởng tượngươi nếu là
tác phẩm vui, diễn biến coa hậu có tình hoạt động ngộ nghĩnh.
Nét mặt buồn nếu tác phẩm có tính chất bi thương. Sự giao cảm giữa người
đọc, người kể với người nghe chính là thể hiện ở nết mặt, ánh mắt, cử chỉ. Tuy
nhiên tư thế cử chỉ sẽ mất đi sức biểu cảm mạnh mẽ nếu lạm dụng nó. Vì thế cần
sử dụng có mức độ để trẻ khỏi bị phân tán bởi những ấn tượng bên ngoài tác
phẩm.
4. Làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động làm quen với tác phẩm
văn học.
Giao dục văn học ở trường mầm non là một hoạt động mang tính nghệ
thuật vì vậy đồ dùng phục vụ cho hoạt động này rất đa dạng phong phú đồ dùng
chính là nguồn kích thích trẻ tham gia tích cực vào hoạt động. Vì đặc điểm của
lứa tuổi mầm non là trẻ dễ nhớ và cũng mau quên chính vì vậy mà muốn cho trẻ
thuộc thơ, đọc thơ diễn cảm, thuộc chuyện và kể chuyện sáng tạo thì đồ dùng đồ
chơi là điều kiện cần thiết để gây hứng thú cho trẻ, bởi đồ dùng, đồ chơi chính là
sách giáo khoa của trẻ giúp trẻ tiếp nhận kiến thức một cách dễ dàng và trẻ sẽ rất
hào hứng khi học. Qua thời gian giảng dạy tôi đã nghiên cứu, tận dụng những
nguyên vật liệu phế thải, các đồ dùng bỏ đi để làm nên những mô hình, đồ vật,
con vật nghộ nghĩnh, xinh xắn theo nội dung bài thơ, câu chuyện có trong
chương trình áp dụng vào dạy học.
Ví dụ: Chủ đề: Thế giới động vật
Tôi đã sử dụng những mảnh vải vụn và những vỏ chai nhựa bỏ đi tôi đã vệ
sinh sạch xẽ may thành con rối, những vỏ hộp sữa chua chai nhựa, len, xốp màu
tạo thành chú mèo con, chú lợn con, con gµ con con công, con thiên nga và
những chú lật đật rât đáng yêu, hoặc những mảnh xốp cắt vẽ tạo thành mô hình
theo nội dung của câu chuyện
Ví dụ: Chủ đề: Thế giới thực vật tôi đã dùng vỏ hộp sũa chua, vỏ râu câu
và xốp mầu, bông, tạo thành cây hoa, cây tre, củ su hào và các loại quả.

14

( Hình ảnh tôi lam cây tre để dạy truyện )
Ví dụ: Chủ đề: Gia đình tôi đã sử dụng que kem, vỏ chai nhự taọ thành bộ
ấm chén, và ngôi nhà rất là đẹp. Chủ đề: Giao thông tôi đã sử dụng vỏ chai nhựa
làm thành ô tô, tàu thuyền. Đối với chủ đề khác tôi thường xuyên thay đổi đồ
dùng tự làm để góp phần phong phú thêm, sinh động thêm hoạt động cho trẻ làm
quen với tác phẩm văn học.
Trẻ được trực tiếp quan sát những hình ảnh cụ thể do cô giáo tự làm sẽ làm trẻ
ghi nhớ tác phẩm văn học một cách tích cực và chính xác, từ đó giúp trẻ phát triển
trí tuệ, tình cảm, thẩm mỹ và đặc biệt là phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ.
Kết quả: Trong quá trình làm đồ dùng đồ chơi tôi đã làm được một số bộ
tiêu biểu như sau:
Tôi đã làm được 3 bé về rối dẹt phục vụ cho truyện kể, tranh về câu chuyện
sáng tạo, và làm được 5 bộ con vật để vục vụ chủ đề thế giới động vật và 3 bộ
cây hoa, quả phục vụ cho chủ đề thế giới thực vật 2 bộ về chủ đề các phương
tiện giao thông, 2 bộ chủ đề gia đình.Và tôi đã áp dung vào giờ hoạt động học
của trẻ và trẻ rất hứng thú và tôi đã đạt được kết quả cao.
5. Sử dụng các hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
Để hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dù là thơ hay truyện.
Muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên giáo viên phải chuận bị tốt đồ dùng dạy
học, đồ dùng đẹp sẽ hấp dẫn thu hút sự chú ý của trẻ.
Trước đây giáo viên thường sự dụng tranh minh họa làm đồ dùng chính
trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Song với hình thức hiện
nay bài giảng ứng dụng công nghệ thông tin trên phông chiếu thì chỉ cần kích
chuột thì hình ảnh, bức tranh xuất hiện, các hiệu ứng âm thanh tiếng động gây
được sự chú ý của trẻ, trẻ vô cùng thích thú với các hình ảnh động giống như
một thước phim mà trẻ muốn khám phá đến cuối cùng. Việc sử dụng màn hình
trình chiếu thì những nhân vật trong chuyện sẽ trở nên thật hơn, sống động
hơn ... Mà giáo viên cũng không phải mất quá nhiều thời gian co việc chuẩn bị

đồ dùng giảng dạy. Ví dụ như khi đưa hình ảnh Con sư tử lên màn hình, trẻ sẽ
cảm thụ được con sư tử đi những bước đi oai phong và cảm nhận được những
tiếng gầm rú vọng núi rừng của nó. Hoặc giáo viên đã gây sự chú ý tò mò của
15


trẻ vào việc sử dụng mô hình rối đẻ tiết dạy thêm phong phú đa dạng hơn. Trẻ
cảm thụ được các tác phẩm văn học qua sự chuyển động của những con rối cùng
với giọng kể truyền cảm của cô giáo
*.Sử dụng rối dẹt.
- Với câu chuyện “Món quà của cô giáo” thì giáo viên vẽ hình các nhân vật
trong truyện lên bìa giấy cứng hay gỗ mỏng có gắn đế. Khi sử dụng giáo viên
buộc một sợ dây vào đế con rối rối di chuyển sợ dây theo lời kể của câu chuyện.
- Với bài thơ “Giữa vòng gió thơm” bằng động tác kéo dây ở đế các nhân
vật rối hình sẽ di chuyện theo từng nhịp điệu của bài thơ điều này gây được sự
chú ý của trẻ.
*. Sử dụng nghệ thuật múa rối.
Việc sự dụng rối trong hoạt động học gây được sự chú ý, tò mò của trẻ tạo
điều kiện cho trẻ tiếp cận với nghệ thuật múa rối, một môn nghệ thuật truyền
thống của dân tộc.
Với câu chuyện “Quả bầu tiên” giáo viên sự dụng mô hình sân khấu là một
khu vườn nhỏ có ngôi nhà, cây... nhân vật trong truyện được cách điệu hóa. Lão
nhà giàu đầu đội khăn xếp, mặc áo the ria mép vểnh lên khi tôi dạy tiết truyện
mẫu phải sử dụng rối tôi dùng cánh tay lồng vào con rối, điều khiển con rối bằng
ngón trỏ, ngón cái, ngón giữa sao cho những cử chỉ phù hợp với lời thoại trong
truyện.
Ví dụ: Khi cậu bé ôm ấp vỗ về con én nhỏ tôi dùng ngón tay cái và ngón
giữa khít lại với nhau làm động tác ôm ấp vỗ về hoặc khi làm động tác tung con
én nhỏ lên trời thì tôi tung ngón cái và ngón giữa lên hết tầm.
Với những câu chuyện có nhiều nhân vật như “Ba cô gái, cáo thỏ và gà

trống” thì tôi phải phối hợp với giáo viên khối lớp đó để dan dựng thành một tiết
mục rối hoàn chỉnh. Nhờ việc sự dụng nghệ thuật rối trong tiết học mà số trẻ có
khả năng cảm thụ tác phẩm văn học đạt cao, đa số trẻ nhớ được nội dung câu
chuyện, lời thoại của các nhân vật trong truyện và qua đó trẻ biết nhận xét đánh
giá tính cách của nhân vật trong truyện như Ai là người xấu? Ai là người tốt?
*. Trò chơi đóng kịch.

Trẻ em đóng kịch
16


Là hoạt động mang tính nghệ thuật, yếu tố trò chơi và yếu tố nghệ thuật
được kết hợp chặt chẽ trong quá trình trò chơi đóng kịch diễn ra ,giúp trẻ phát
triển trí nhớ và giáo dục trẻ tinh thần tập thể. Qua hoạt động đóng kịch trẻ truyền
đạt nội dung câu chuyện, làm sống lại tâm trạng hành động ngôn ngữ hội thoại
của các nhân vật trong truyện.
Khi đóng kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung ý nghĩa của tác phẩm, nắm
được tính liên tục của câu chuyện, điều nay góp phần đẩy mạnh sự phát triển tư
duy, cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc ở trẻ, để đạt được điều đó thì trước khi
cho trẻ đóng kịch thì giáo viên phải cho trẻ ôn lại nội dung câu chuyện và đàm
thoại với trẻ về nội dung.
Giúp trẻ hiểu sâu hơn về nội dung truyện và lời thoại của các nhân vật để từ
đó trẻ thể hiện các sắc thái khác nhau về ngữ điệu, tính cách, tâm trạng của các
nhân vật trong truyện. Muốn vậy cô giáo phải tham khảo thêm một số kịch bản đã
được biên soạn sẵn như: “Chú dê đen, mèo đi câu cá” nhằm giúp trẻ phân biệt được
giọng điệu lời nói của các nhận vật. Qua đó trẻ khắc họa được tính cách nhân vật.
Ví dụ: như Dê đen dũng cảm, dê trắng nhút nhát, chó sói nhát gan.
Để trẻ nhớ được ngôn ngữ lời thoại của các nhân vật trong truyện để đóng
kịch thì trước hết cho trẻ nhắc lại lời thoại của các nhân vật sau đó cho trẻ đóng
vai theo tổ hoặc theo nhóm.

Ví dụ: trong truyện chú dê đen cho tổ1 làm dê trắng, tổ 2 làm dê đen, tổ 3
làm chó sói để trẻ tự thể hiện hành động điệu bộ của nhân vật cho trẻ quen và
thành thạo sau đó phân vai cho từng trẻ của các nhân vật trong truyện và cho trẻ
nhắc lại lời của các nhân vật trong truyện mà trẻ sẽ đóng. Lúc này cô giáo là
người dẫn truyện, mà trẻ tự diễn theo nội dung câu truyện khi trẻ diễn xong nên
cho trẻ tự nhận xét về vai diễn của mình, của bạn. Từ đó trẻ xác định được thái
độ đối của trẻ với nhân vật trong truyện yêu hay ghét.
Trò chơi đóng kịch thật sự đã giúp cho trẻ cảm nhận tác phẩm văn học một
cach sâu sắc và để đạt được điều đó thì việc trang trí sân khấu và hóa trang cho
trẻ rất quan trọng với câu chuyện chú dê đen, tôi làm sân khấu bằng 2 cột trụ rồi
vẽ cảnh khu rừng phù hợp với câu chuyện.
Bên cạnh việc làm mô hình sân khấu thì việc hóa trang cho trẻ đóng kịch
cũng rất cần thiết với những câu chuyện có lão nhà giàu, có địa chủ như truyện “
Quả bầu tiên, cây tre trăm đốt” thì nên gắn hoặc vẽ râu mép vểnh cho trẻ tạo nên
một khuôn mặt gian dối hoặc với những nhân vật gắn liền việc đội mũ thì cho
trẻ đội mũ dê đen chó sói, dê trắng, dê đen, gà trống.
Việc hóa trang và bố trí sân khấu phù hợp trang phục đẹp sẽ giúp trẻ tự
tin khi trẻ nhập vai tạo hứng thú cho từng vở diễn
6. Giải pháp: Tích hợp văn học vào các hoạt động khác.
Thông qua các hoạt động như: Tạo hình, âm nhạc, khám phá khoa học
LQCC, tôi củng cố kiến thức về văn học cho trẻ. Ở những hoạt động học này các
tác phẩm văn học đến với trẻ qua hình thức giới thiệu bài hay củng cố bài.

17


Trong hoạt động âm nhạc khi dạy hát bài “Màu hoa” để giới thiệu bài hát
tôi cho trẻ đọc bài thơ “Hoa kết trái” đàm thoại với trẻ về bài thơ và giới thệu
tên bài hát.
Trong hoạt động tạo hình để gợi ý đề tài cho trẻ hoạt động vào đầu hoạt

động tôi đọc bài thơ, cho trẻ nghe đàm thoại với trẻ về nội dung bài thơ từ
những hình ảnh trong bài thơ trẻ hình dung ra ý tưởng mà mình muốn thực hiện
Ví dụ: Cho trẻ hoạt động tạo hình với đề tài “Vẽ theo ý thích ” tôi cho trẻ
đọc bài thơ về chủ đề trẻ đang học rồi đàm thoại:
Các con vừa nghe cô đọc bài thơ gì?
Trong bài thơ bạn nhỏ đó vẽ những gì?
Từ những hình ảnh trong bài thơ trẻ có thể lấy làm đề tài để vẽ.
* Với hoạt động cho trẻ làm quen với biểu tượng toán nếu không lồng
ghép các hoạt động học thì sẽ trở nên khô khan và cứng nhắc vì vậy ở hoạt động
này tôi luôn lồng ghép hoạt động văn học để gây cho trẻ hứng thú hơn.
Ví dụ: Ở đề tài: Dạy trẻ phân biệt phía trên phía dưới phía trước phía sau
của đối tượng tôi lồng ghép vào câu chuyện “Hạt đỗ sót”. Tôi kể dẫn dắt truyện
và đưa mô hình nhân vật câu chuyện ra đàm thoại:
- Vì sao lại gọi là hạt đỗ sót? (Vì bà đổ mà vẫn còn)
- Nhớ vào dâu mà hạt đỗ đã dược ra khỏi bình (Các chú kiến)
- Cây đỗ lớn lên ở đâu? (Ở đất)
- Cây mọc ở phía nào của ngôi nhà (Phía sau)
- Cây đã được gặp ai? (Những bạn của mình)
Với hoạt động khám phá khoa học tôi cũng đã lồng ghép hoạt động văn học
cho trẻ.
Ví dụ: Đề tài: KPKH “Một số loài hoa” trong chủ đề “Thế giới thực vật”
khi kết thúc hoạt động học tôi cho trẻ đọc bài thơ “Hoa kết trái ” để trẻ mở rộng
vốn hiểu biết của mình về các loại hoa
Ví dụ: Đề tài: LQCC: Làm quen chử o,ô,ơ chủ đề “trường mầm non” trước
khi vào hoạt động tôi cho trẻ đọc bài thơ Gà con học chữ”sau đó tôi đàm thoại
với trẻ về nội dung bài thơ,rồi đàm thoại về nội dung của chủ đề, sau đó tôi dẫn
dắt trẻ vào nội dung chính của hoạt động LQCC o, ô, ơ.
+ Cho trẻ làm quen với văn học ở mọi lúc mọi nơi.
Ngoài các hoạt động có chủ định tôi còn cho trẻ làm quen tác phẩm văn
học ở mọi lúc mọi nơi trong sinh hoạt hàng ngày với bài sắp học, ôn bài cũ, kể

chuyện theo tranh.
+ Trong hoạt động đón trẻ.
Trong hoạt động đón trẻ tôi mở các loại băng đĩa về các bài th¬ c©u
chuyÖn phù hợp với nội dung trong chương trình cho trẻ nghe, hay yêu cầu trẻ
đọc, kể lại tác phẩm mà cô đã cho trẻ làm quen trong chủ đề.
+ Trong hoạt động góc.
Để tạo hứng thú cho trẻ tôi cho trẻ đọc bài thơ phù hợp với nội dung
chương trình và đàm thoại với trẻ về buổi chơi.

18


Ví dụ: Ở chủ đề “Trường mầm non” tôi cho trẻ đọc bài thơ “Cô giáo cña
em” và đàm thoại để về góc chơi
Quá trình chơi ở góc nghệ thuật tôi hướng dẫn cho trẻ chơi trò chơi đóng
kịch “B¹n míi”.
+ Hoạt động ngoài trời.
Với hoạt động ngoài trời việc lồng ghép cho trẻ làm quen tác phẩm văn
học càng gây được hứng thú nhiều hơn cho trẻ thông qua hoạt động quan sát và
thông qua trò chơi.
Khi cho trẻ quan sát một đối tượng nào đó tôi cho trẻ đọc một bài thơ, câu
đố có nội dung gần gũi, dễ hiểu phù hợp với phong cách tự nhiên, sự vật hay
hiện tượng trẻ dang tiếp xúc nhằm gây ấn tương và làm giàu cảm xúc cho trẻ
trước vẻ đẹp của thiên nhiên góp phần giáo dục trẻ thông qua nội dung của bài
thơ câu đố đồng thời thông qua hoạt động kết hợp trẻ đọc thơ, câu đố giúp trẻ
cũng cố về kiến thức đọc thơ. Ví dụ chủ đề “PTGT” trước khi cho trẻ quan sát
tôi cho trẻ đọc bài thơ “Cô dạy con” Do Bùi Thị Tình sáng tác. Sau đó tôi hỏi trẻ
tên bài thơ cho trẻ kể tên những loại phương tiện có trong bài thơ rồi tôi giới
thiệu với trẻ về nội dung quan sát chiếc xe máy.
Khi tổ chức chơi trò chơi cho trẻ thì các bài đồng dao trong dân gian là tác

phẩm văn học dễ lôi cuốn trẻ với các câu từ gần gũi dễ hiểu, ngắn gọn và vui
tươi. Vì vậy trò chơi dân gian là trò chơi mà tôi hay tổ chức cho trẻ chơi.
Ví dụ: Trò chơi “Lộn cầu vồng” “Dung dăng dung dẻ” “Nu na nu nống”
“Thả đỉa ba ba”…
+ Hoạt động ăn trưa.
Trong ăn trưa để giúp trẻ ăn ngon miệng và cũng là cho trẻ tiếp xúc thêm
với tác phẩm văn học tôi đọc cho trẻ nghe các bài thơ, câu chuyện ca dao, đồng
dao vui tươi nhộn nhịp nói về các thực phẩm và giáo dục trẻ trong bữa ăn
Ví dụ: Ở chủ đề: “Thế giới thực vật” tôi đọc bài ca dao: “Lúa ngô là cô đậu nành”.
+ Hoạt động ngủ trưa.
Để giúp trẻ đi vào giấc ngủ nhẹ nhàng hơn và có tinh thần thoải mái từ các
bài thơ, bài ca dao được các nghệ sĩ ngâm và ru có nội dung phù hợp với lứa
tuổi tôi sưu tầm trên mạng trên thông tin đại chúng tôi làm thành đĩa CD và mở
nhỏ cho trẻ nghe khi trẻ bắt đầu đi ngủ.
+ Ho¹t động trả trẻ.
Kết thúc một hoạt động trong ngày thì hoạt động trả trẻ là hoạt động
giúp trẻ có được một tâm thế thoải mái trước khi ra về vì vậy các tác phẩm
văn học là yếu tố phù hợp nhất để cung cấp cho trẻ. Ở thời gian này tôi đã sưu
tầm các loại đĩa CD về các câu chuyện cổ tích và mở cho trẻ xem. Tùy vào
từng chủ đề mà tôi lựa chọn nội dung câu chuyện cho phù hợp. Một hình thức
nữa mà tôi thực hiện có hiệu quả là cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học
theo các chủ đề, tôi tổ chức cho các cháu trong lớp liên hoan biểu diễn văn
nghệ. Nó có tác dụng cổ vũ động viên các cháu giỏi đồng thời cũng khuyến
khích các cháu yếu nhút nhát tham gia vào các hoạt động nghệ thuật. Trong
các buổi biểu diễn văn nghệ của trường tôi đăng ký cho các cháu lên tham gia
19


đọc thơ kể chuyện đồng thời trong buổi biểu diễn tôi cũng động viên các cháu
nhút nhát lên tham gia nhằm khích lệ trẻ.

Kết quả: Tích hợp giáo dục làm quen với tác phẩm văn học trong hoạt
động mọi lúc mọi nơi, ngoài việc tạo hứng thú cho trẻ tham gia các hoạt động;
đồng thời tạo điều kiện cho trẻ được ôn luyện thường xuyên các kiến thức, kỹ
năng đã học. Từ đó chất lượng giáo dục làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ
được nâng lên.
7. Giải pháp: Phối kết hợp với các bậc phụ huynh.
Tuyên truyền và phối hợp cho các bậc phụ huynh là việc làm quan trọng
mà giáo viên cần nắm bắt được. Ngoài thời gian ở trường thì thời gian ở nhà của
trẻ cũng góp phần tích cực giúp trẻ hiểu và cảm nhận tác phẩm tốt hơn.
Thời gian trẻ ở nhà thì buổi tối trước khi đi ngủ trẻ được nghe những câu
chuyện cổ tích ,những bài thơ bài ca dao đó là lời ru nhẹ nhàng đưa trẻ vào giấc
ngủ một cách dễ dàng hơn.
+ Tôi luôn trao đổi với phụ huynh tạo điều kiện để trẻ được nghe đài, xem
các chương trình thiếu nhi có nội dung liên quan đến văn học.
+ Tôi phô tô các bài thơ câu chuyện trong chương trình gửi đến các phụ
huynh để họ nắm bắt được và kết hợp dạy trẻ ở nhà. Gợi ý cho cha mẹ kể
chuyện đọc thơ cho trẻ nghe và nên lắng nghe trẻ kể lại
+ Trao đổi với gia đình nên khích lệ khích lệ trẻ đã làm tốt .
+ Kêu gọi phụ huynh quyên góp, ủng hộ tranh,sách truyện nguyên vật liệu
để làm đồ dùng đồ chơi.
+ Trao đổi với phụ huynh cho trẻ đi học đều đặn giúp trẻ tiếp thu bài có hệ
thống và đạt hiệu quả hơn.
Sau khi kết hợp với phụ huynh tôi thấy trẻ rất hứng thú khi đọc thơ hay
tham gia kể chuyện, trẻ tự tin lên rất nhiều khi thể hiện các tác phẩm văn học
trước cô giáo và bạn bè, việc cho trẻ làm quen tác phẩm văn học trở nên nhẹ
nhàng và đạt hiệu quả cao hơn.
IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục với
bản thân đồng nghiệp và nhà trường
Sau một năm nghiên cứu và áp dụng một số sáng kiến nhỏ để tổ chức cho
trẻ làm quen với tác phẩm văn học, tôi nhận thấy hiệu quả tăng lên rõ rệt.

Kết quả thực nghiệm:
Tổng Khảo sát
Khảo sát
So sánh
Hoạt động
số
đầu năm
cuối năm
trẻ Số trẻ % Số trẻ % Số trẻ %
27
16
60
25
90
9
30
Thơ Hứng thú
Hiểu nội dung
27
15
55
25
90
10
35
Thuộc tác phẩm
27
16
60
25

90
9
30
Đọc diễn cảm
27
16
60
24
85
8
25
Hứng thú
27
19
70
26
95
7
25
Truyện
Hiểu nội dung
27
15
55
25
90
10
35
Kể diễn cảm
27

8
30
13
45
7
15
20


C. KẾT LUẬN KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Làm quen tác phẩm văn học là một hoạt động quen thuộc của trường mầm
non. Thuật ngữ này chỉ ra mức độ, giới hạn yêu cầu của việc cho trẻ tiếp xúc với
tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc kể diễn cảm của cô giáo. Hoạt động này
nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận giá trị nội dung, nghệ thuật phong phú của
tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động, hứng thú đối với văn học, có ấn tượng về
những hình tượng nghệ thuật, cái hay, cái đẹp của tác phẩm và thể hiện sự cảm
nhận đó qua các hoạt động mang tính nghệ thuật như đọc thơ, kể chuyện, chơi trò
chơi và cao hơn nưa là kể chuyện sáng tạo theo trí tượng của trẻ, trẻ tự đặt tên cho
câu chuyện qua đó giúp hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ.
Việc nâng cao chất lượng giáo dục Mầm non chính là nâng cao chất lượng
hoạt động cho từng lĩnh vực, làm quen tác phẩm văn học là hoạt động đóng vai
trò quan trọng trong quá trình giáo dục ở lứa tuổi này mà nội dung quan trọng
đầu tiên là xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ, một môi trường hoạt động tốt
sẽ giúp trẻ tiếp thu kiến thức, thực hành kỹ năng tốt nhất. Ngoài xây dựng môi
trường học tập ra thì các thủ thuật sử dụng trong hoạt động có chủ định, cách sử
dụng đồ dùng trực quan, làm đồ dùng đồ chơi, hay công tác phối hợp với các
bậc phụ huynh cũng rất quan trọng chính vì vậy tạo nên sức mạnh tổng hợp để
làm nên sự thành công của hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là
điều thành công trong năm học vừa qua.

2. Kiến nghị
Để thực hiện tốt đề tài này, chúng tôi là những người làm công tác giáo
dục, trực tiếp chăm sóc giáo dục trẻ, muốn cho trẻ làm quen tác phẩm văn học
đạt hiệu quả rất mong muốn lãnh đạo cấp trên quan tâm nhiều hơn nữa trong
việc bổ sung thêm thiết bị, đồ dùng phục vụ cho hoạt động.
Để hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm này, mặc dù được sự quan tâm giúp
đỡ của đồng nghiệp và đặc biệt là của ban giám hiệu nhà trường. Nhưng không
tránh khỏi những thiếu sót rất mong được sự góp ý của ban lãnh đạo cấp trên và
của đồng nghiệp để sáng kiến này đạt hiệu quả tốt hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Nga Sơn, ngày 12 tháng 03 năm 2016

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.
Người làm sáng kiến
Trần Thị Hiền

Đào Thị Thư

21


TÀI LIỆU THAM KHẢO:
STT

1

2
3

4

Nội dung

Số
Trang

Tác giả

- Tài liệu Hướng dẫn thực hiện
TS. Trần Thị Ngọc Trâm
chương trình giáo dục mầm non
TS. Lê Thu Hương
các độ tuổi 3 - 4 tuổi, 4 - 5 tuổi,
PGS.Lê Thị Ánh Tuyết
5 - 6 tuổi
- Tài liệu bồi dưỡng thường 136-149 Nhà xuất bản giáo dục
xuyên CBQL giáo viên mầm
Việt Nam
non năm học 2015 - 2016.
- Tạp chí GD mầm non số 27-29 TS. Nguyễn Thị Thanh
4/2013
Hà
- Tuyển tập trò chơi câu đố các
Nhà xuất bản giáo dục
độ tuổi 3 - 4 tuổi, 4 - 5 tuổi, 5 - 6
Việt Nam
tuổi

22

MỤC LỤC

STT

NỘI DUNG

SỐ
TRANG

1

A. MỞ ĐẦU

1

2

I. Lý do chọn đề tài

1

3

II. Mục đích nghiên cứu

2

4

III. Đối tượng nghiên cứu

2

5

IV. Phương pháp nghiên cứu

3

6

B . NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

3

7

I. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm.

3

8

II.Thực trạng vấn đề khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm

3

9

III. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề

5

10

1. Tạo môi trường cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học để
giúp trẻ nâng cao cảm thụ văn học

5

11

2. Tạo hứng thú cho trẻ học tập

10

12

3. Giáo viên phải tự rèn luyện cho mình các thủ thuật ngữ âm

khi đọc tác phẩm văn học:

11

13

4. Làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động làm quen với
tác phẩm văn học.

14

14

5. Sử dụng các hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn
học.

15

15

6. Tích hợp văn học vào các hoạt động khác.

17

7. Giải pháp: Phối kết hợp với các bậc phụ huynh.

20

16

IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động
giáo dục với bản thân đồng nghiệp và nhà trường

20

17

C. KẾT LUẬN KIẾN NGHỊ

21

18

* Tài liệu tham khảo

22

23