Giải quyết tranh chấp lao động cá nhân theo pháp luật lao động việt nam từ thực tiễn các doanh nghiệp tại khu công nghiệp đà nẵng ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN VĂN MINH

GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP LAO ĐỘNG CÁ NHÂN THEO
PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN CÁC
DOANH NGHIỆP TẠI KHU CÔNG NGHIỆP ĐÀ NẴNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI, 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN VĂN MINH

GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP LAO ĐỘNG CÁ NHÂN THEO
PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN CÁC
DOANH NGHIỆP TẠI KHU CÔNG NGHIỆP ĐÀ NẴNG

Chuyên ngành

: Luật kinh tế

Mã số

: 838.01.07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS. LÊ THỊ HOÀI THU

HÀ NỘI, 2018


LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của cá nhân tôi dưới sự
hướng dẫn của PGS.TS Lê Thị Hoài Thu. Các số liệu, tài liệu, kết quả khảo
sát nêu trong luận văn là trung thực, phản ánh đúng đắn số liệu thực tiễn và
chưa từng được công bố một cách đầy đủ trong bất kỳ cơng trình nào. Tài liệu
tham khảo trong luận văn được trích dẫn từ các nguồn một cách đầy đủ và
chính xác, do đó, luận văn đảm bảo tính chân thực, khoa học, pháp lý của một
cơng trình nghiên cứu.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Văn Minh


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT TRANH
CHẤP LAO ĐỘNG CÁ NHÂN VÀ SỰ ĐIỀU CHỈNH CỦA PHÁP
LUẬT ................................................................................................................ 6
1.1. Khái quát chung về giải quyết tranh chấp lao động cá nhân ..................... 6

1.2. Sự điều chỉnh của pháp luật về giải quyết tranh chấp lao động cá nhân . 11
1.3. Pháp luật về giải quyết tranh chấp lao động cá nhân của một số nước trên
thế giới và gợi mở cho Việt Nam .................................................................... 21
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM
HIỆN HÀNH VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP LAO ĐỘNG CÁ NHÂN
TỪ THỰC TIỄN CÁC DOANH NGHIỆP TẠI KHU CÔNG NGHIỆP
ĐÀ NẴNG ...................................................................................................... 25
2.1. Thực trạng các quy định của pháp luật về giải quyết tranh chấp lao động
cá nhân............................................................................................................. 25
2.2. Thực tiễn giải quyết tranh chấp lao động cá nhân trong các doanh nghiệp
tại khu công nghiệp Đà Nẵng .......................................................................... 51
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP LAO
ĐỘNG CÁ NHÂN VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢI QUYẾT TRANH
CHẤP LAO ĐỘNG CÁ NHÂN TỪ THỰC TIỄN CÁC DOANH
NGHIỆP TẠI KHU CÔNG NGHIỆP ĐÀ NẴNG ..................................... 64
3.1. Những yêu cầu đặt ra cho việc hoàn thiện pháp luật lao động về giải
quyết tranh chấp lao động cá nhân và nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp
lao động cá nhân.............................................................................................. 64
3.2. Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật lao động về giải quyết tranh chấp
lao động cá nhân.............................................................................................. 69
3.3. Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp lao động
cá nhân từ thực tiễn các doanh nghiệp tại khu công nghiệp Đà Nẵng ............ 76
KẾT LUẬN .................................................................................................... 81
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp

BHXH : Bảo hiểm xã hội
BHYT : Bảo hiểm y tế
BLLĐ : Bộ luật Lao động
BLTTDS : Bộ luật Tố tụng dân sự
HĐLĐ : Hợp đồng lao động
HGVLĐ: Hòa giải viên lao động
NLĐ : Người lao động
NSDLĐ: Người sử dụng lao động
PLLĐ : Pháp luật lao động
QHLĐ : Quan hệ lao động
TCLĐ : Tranh chấp lao động
GQTCLĐ : Giải quyết tranh chấp lao động
TULĐTT: Thỏa ước lao động tập thể


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Từ khi nền kinh tế nước ta chuyển sang cơ chế thị trường, các quan hệ
lao động trở nên đa dạng và phức tạp. Khi sức lao động trở thành hàng hóa,
nó bị chi phối bởi quy luật cung cầu và quy luật giá trị thì lợi ích các bên
trong quan hệ lao động đã xuất hiện những mâu thuẫn phức tạp. Hai bên,
người sử dụng lao động và người lao động ngoài những lợi ích chung, mỗi
bên cịn có những lợi ích riêng. Khơng phải lúc nào giữa họ cũng có thể dung
hòa với nhau về tất cả các vấn đề mà lúc này hay lúc khác xuất hiện những
bất đồng về quyền lợi và lợi ích trong lao động. Những bất đồng đó nếu được
thương lượng, thu xếp giải quyết tốt sẽ không trở thành mâu thuẫn lớn. Ngược
lại sẽ phát triển thành tranh chấp nếu không giải quyết tốt.
Cùng với những nỗ lực của Nhà nước và các nhà làm luật, các quy định
của pháp luật về tranh chấp và giải quyết tranh chấp lao động cá nhân đã đạt
được hoàn thiện đáng kể, tạo ra cơ sở pháp lý cần thiết, phần nào đáp ứng

được yêu cầu của thực tiễn. Tuy nhiên, hiện nay hành lang pháp lý liên quan
đến vấn đề GQTCLĐ cá nhân còn nhiều bất cập, đặc biệt có một số điều
khoản cịn chưa có tính khả thi, các cơ quan tổ chức có thẩm quyền cịn lúng
túng trong việc GQTCLĐ cá nhân vì thế nhiều trường hợp và lợi ích hợp pháp
của NLĐ chưa được bảo vệ đúng mức.
Vì vậy, việc nghiên cứu những vấn đề pháp lý cũng như thực tiễn về
tranh chấp và GQTCLĐ cá nhân nhằm khắc phục những điểm yếu, loại bỏ
những điểm khơng cịn phù hợp với tình hình thực tế đang là yêu cầu cấp
bách trong quan hệ lao động hiện nay.
Với những lý do trên, được sự đồng ý của Học viện Khoa học xã hội tại
thành phố Đà Nẵng, em chọn đề tài “Giải quyết tranh chấp lao động cá nhân
1


theo pháp luật lao động Việt Nam từ thực tiễn các doanh nghiệp tại khu công
nghiệp Đà Nẵng” để nghiên cứu. Thông qua đề tài này sẽ đề xuất một số điều
chỉnh nhằm hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp lao động cá nhân
cũng như kiến nghị một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết tranh
chấp lao động cá nhân tại khu công nghiệp Đà Nẵng.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Trong những năm qua, có nhiều đề tài nghiên cứu về TCLĐ nói chung
và TCLĐ cá nhân nói riêng. Mỗi đề tài nghiên cứu là một cơng trình riêng với
những giải pháp cụ thể nhằm hồn chỉnh cơ chế, chính sách áp dụng từ thực
tế giải quyết các tranh chấp trong QHLĐ. Đã có nhiều cơng trình, bài viết
khoa học về giải quyết tranh chấp lao động nói chung và tranh chấp lao động
cá nhân nói riêng như: Khóa luận tốt nghiệp của Lê Thị Nhung năm 2009
nghiên cứu “Những quy định riêng về pháp luật giải quyết TCLĐ tại Tòa án
nhân dân trong BLTTDS”; Khóa luận tốt nghiệp năm 2012 của Nguyễn Thị
Hồng Nhung về “Hòa giải TCLĐ theo pháp luật Việt Nam”; Khóa luận tốt
nghiệp của Nguyễn Thị Phương Thảo năm 2004 về “Tranh chấp và giải quyết

TCLĐ cá nhân tại các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài”. Luận văn
Thạc sỹ năm 2014 của Nguyễn Thị Thanh Huệ về “Giải quyết TCLĐ cá nhân
tại Tòa án nhân dân”; Luận văn Thạc sỹ của Ngô Thị Tâm năm 2012 về
“Pháp luật về giải quyết TCLĐ cá nhân, một số bất cập và hướng hoàn
thiện”; Luận văn Thạc sỹ của Chữ Thị Xuyên năm 2013 về “Những điểm mới
về giải quyết TCLĐ và đình cơng trong BLLĐ”…
Bên cạnh các khóa luận, luận văn Thạc sỹ đã nghiên cứu về vấn đề này,
trong thời gian qua, một số các bài viết khoa học về lý luận và thực tiễn có
liên quan đến việc giải quyết TCLĐ như “Giải quyết TCLĐ cá nhân tại Tòa
án từ pháp luật đến thực tiễn và một số kiến nghị” của Tiến sỹ Phạm Công
Bảy đăng trên Tạp chí Khoa học số 9/2009, “Tổng quan về quyền con người
2


trong PLLĐ Việt Nam” của Tiến sỹ Đào Mộng Điệp đăng trên Tạp chí Khoa
học pháp lý ngày 18/9/2015 của Trường Đại học luật thành phố Hồ Chí Minh.
Tạp chí Khoa học pháp lý năm 2009 có bài viết của tác giả Đỗ Ngân Bình về
“Một số ý kiến về giải quyết TCLĐ và đình cơng theo quy định của PLLĐ”,
đề tài cơ bản cấp Đại học Quốc gia về "Tranh chấp lao động và giải quyết
tranh chấp lao động ở Việt Nam - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn" năm
2005 của tác giả Lê Thị Hoài Thu.
Mỗi cơng trình nghiên cứu khoa học là một cách tiếp cận, nghiên cứu
pháp luật từ thực tiễn áp dụng giải quyết TCLĐ nói chung và TCLĐ cá nhân
nói riêng tại nhiều địa phương. Vì vậy, khi lựa chọn đề tài để nghiên cứu tác
giả mong muốn sẽ có cái nhìn hồn thiện, đầy đủ hơn về cơ chế giải quyết
tranh chấp lao động cá nhân, qua đó nhằm hồn thiện các quy định của pháp
luật về nội dung này.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Việc nghiên cứu đề tài nhằm mục đích góp phần làm sáng tỏ những vấn
đề mang tính lý luận về giải quyết TCLĐ cá nhân, thơng qua thực tiễn áp

dụng, ngồi ra luận văn còn làm rõ thực tiễn thực hiện các quy định pháp luật
về vấn đề này tại các doanh nghiệp tại Khu cơng nghiệp Đà Nẵng từ đó chỉ ra
những hạn chế, bất cập còn tồn tại để đề xuất, kiến nghị các giải pháp tiếp tục
hoàn thiện hệ thống pháp luật giải quyết có hiệu quả TCLĐ cá nhân phù hợp
với thực tiễn áp dụng pháp luật tại địa phương.
Với mục đích này, nhiệm vụ cơ bản của Luận văn là phải giải quyết
được những vấn đề sau:
- Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về giải quyết TCLĐ cá nhân;
- Phân tích các quy định của pháp luật hiện hành về giải quyết TCLĐ
cá nhân;
- Đánh giá tình hình thực hiện pháp luật về giải quyết TCLĐ cá nhân,
3


đưa ra những hạn chế, tồn tại cần khắc phục từ thực tiễn các doanh nghiệp tại
khu công nghiệp Đà Nẵng.
- Trên cơ sở lý luận và thực tiễn áp dụng, luận văn đề xuất các giải pháp
để tiếp tục hoàn thiện pháp luật giải quyết TCLĐ cá nhân từ thực tiễn các
doanh nghiệp tại khu công nghiệp Đà Nẵng.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề có tính lý luận của TCLĐ
cá nhân và giải quyết TCLĐ cá nhân. Trên cơ sở thực tiễn tại áp dụng, nêu ra
những bất cập, hạn chế tồn tại trong quy định của pháp luật nhằm đưa ra
những giải pháp tiếp tục hoàn thiện pháp luật, giải quyết có hiệu quả TCLĐ
cá nhân thúc đẩy QHLĐ hài hòa, ổn định, tiến bộ trong các doanh nghiệp tại
khu công nghiệp Đà Nẵng.
5. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, luận văn sử dụng các phương

pháp

nghiên cứu cụ thể gồm: phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp,
phương pháp đối chiếu, so sánh và phương pháp thống kê. Đồng thời, thực
hiện việc kết hợp giữa các nhóm phương pháp để nghiên cứu, giải quyết
những yêu cầu đề ra.
6. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài
Về mặt lý luận: Việc nghiên cứu đề tài làm sáng tỏ những vấn đề về lý
luận về TCLĐ và giải quyết TCLĐ theo quy định của pháp luật hiện hành,
đây là cơ sở để áp dụng pháp luật.
Về mặt thực tiễn: Quy định pháp luật về TCLĐ cá nhân và giải quyết
TCLĐ nhân trên thực tế không phải là vấn đề mới, nhưng mang tính thời sự,
cấp bách trong giai đoạn nền kinh tế hội nhập. Việc nghiên cứu đề tài góp
phần nâng cao hiệu quả giải quyết TCLĐ cá nhân từ thực tiễn, bảo vệ quyền,
lợi ích hợp pháp của các bên trong QHLĐ và đảm bảo trật tự xã hội.
4


Ngồi ra, kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng làm tài
liệu tham khảo tại các cơ sở đào tạo, nghiên cứu về pháp luật, các cơ quan, tổ
chức, cá nhân thực hiện pháp luật liên quan đến giải quyết TCLĐ cá nhân.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và phần danh mục tài liệu tham
khảo, luận văn được chia thành 3 chương:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận về giải quyết tranh chấp lao động cá
nhân và sự điều chỉnh của pháp luật
Chương 2: Thực trạng pháp luật lao động Việt Nam hiện hành về giải
quyết tranh chấp lao động cá nhân từ thực tiễn các doanh nghiệp tại khu Công
nghiệp Đà Nẵng
Chương 3: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật lao động Việt
Nam về giải quyết tranh chấp lao động cá nhân và nâng cao hiệu quả giải

quyết tranh chấp lao động cá nhân từ thực tiễn các doanh nghiệp tại khu Công
nghiệp Đà Nẵng

5


CHƯƠNG 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
LAO ĐỘNG CÁ NHÂN VÀ SỰ ĐIỀU CHỈNH CỦA PHÁP LUẬT
1.1. Khái quát chung về giải quyết tranh chấp lao động cá nhân
1.1.1. Khái niệm giải quyết tranh chấp lao động cá nhân
Để hiểu rõ khái niệm về TCLĐ cá nhân thì trước hết cần phải biết thế
nào là tranh chấp lao động? Về mặt thuật ngữ, tranh chấp nói chung được hiểu
là “đấu tranh, giằng co khi có ý kiến bất đồng thường là về quyền lợi của hai
bên” [19]. TCLĐ là một từ ghép, tranh chấp ở đây chính là sự tranh giành, là
loại tranh chấp về các vấn đề liên quan đến quá trình lao động giữa các bên.
Khơng chỉ vậy, TCLĐ cịn bao gồm các xung đột liên quan đến quyền và lợi
ích của NLĐ và NSDLĐ như việc làm, học nghề, quan hệ đại diện lao động,..
Vì thế, hiểu theo nghĩa thuật ngữ, tranh chấp lao động cá nhân được hiểu là sự
đấu tranh, giằng co khi có ý kiến bất đồng trong quan hệ lao động giữa tập thể
lao động và NSDLĐ.
Hiện nay tuy vấn đề tranh chấp lao động và giải quyết tranh chấp lao
động đều được đặt ra trong pháp luật của hầu hết các nước trên thế giới,
nhưng tuỳ theo đặc điểm kinh tế, chính trị, xã hội của mỗi quốc gia mà khái
niệm tranh chấp lao động được hiểu khác nhau.
Định nghĩa chính thức đầu tiên về tranh chấp lao động được quy định
trong Luật tranh chấp lao động năm 1906 của Anh và được ghi nhận trong
Luật Toà án lao động năm 1919. Mục 8 của đạo luật này quy định: “Tranh
chấp lao động có nghĩa là bất kỳ tranh chấp nào giữa người sử dụng lao động và
người lao động hoặc giữa người lao động với người lao động liên quan đến việc

tuyển dụng lao động hay không tuyển dụng lao động hay các điều khoản thoả
thuận về thuê mướn lao động hoặc liên quan đến các điều kiện lao động của bất kỳ
6


người nào” [11, tr. 5] . Định nghĩa trên đã được tiếp thu và đưa vào pháp luật của
nhiều nước trên thế giới, nhất là những nước từng là thuộc địa của Anh.
Theo quy định tại Mục 1 Luật quan hệ lao động và tranh chấp lao động
năm 1975 của Jamaica, khái niệm tranh chấp lao động được hiểu là “tranh
chấp giữa một hoặc nhiều người sử dụng lao động hoặc tổ chức đại diện của
người sử dụng lao động với một hoặc nhiều người lao động hoặc tổ chức đại
diện của người lao động và tranh chấp đó hồn toàn liên quan hay liên quan
phần lớn đến: các điều khoản và điều kiện về thuê mướn lao động hoặc các
điều kiện vật lý mà bất kỳ người lao động nào cũng cần phải có để làm việc
hoặc việc tuyển dụng hoặc không tuyển dụng hoặc chấm dứt hoặc tạm hoãn
thực hiện quan hệ lao động của một hoặc nhiều người lao động hoặc việc
phân chia công việc hay nhiệm vụ theo thoả thuận thuê mướn lao động giữa
người lao động với nhau hoặc các nhóm người lao động với nhau hoặc bất kỳ
vấn đề nào liên quan đến quyền thương lượng với tư cách là đại diện của
người lao động” [11, tr. 6].
Hoa Kỳ cũng là nước sớm đưa ra định nghĩa về tranh chấp lao động.
Theo Luật quan hệ lao động quốc gia năm 1935 và được giữ nguyên từ đó cho
đến nay dù đạo luật này đã qua nhiều lần sửa đổi. Theo mục 2.9 Luật quan hệ
lao động quốc gia của Hoa Kỳ, thuật ngữ tranh chấp lao động được hiểu là:
“bất kỳ tranh cãi nào về các điều khoản, thời hạn hay điều kiện về thuê mướn
lao động, hay liên quan đến vấn đề tổ chức hoặc đại diện trong thương lượng,
quyết định, duy trì, thay đổi hay nỗ lực dàn xếp các điều khoản hay điều kiện
về thuê mướn lao động, bất kể là các bên tranh chấp có phải là các bên trong
một quan hệ lao động hay không” [11, tr. 16].
TCLĐ là sản phẩm tất yếu của quan hệ lao động. QHLĐ là quan hệ xã

hội được thiết lập thơng qua hình thức hợp đồng lao động theo nguyên tắc tự
do, tự nguyện và bình đẳng, trực tiếp giữa NLĐ và NSDLĐ. Trong quá trình
7


Luận văn đầy đủ ở file:Luận văn Full