Nguyên nhân và điều kiện của các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con người trên địa bàn tỉnh quảng nam ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐINH TRƯƠNG HOÀNG

NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA CÁC TỘI XÂM
PHẠM TÍNH MẠNG, SỨC KHỎE CỦA CON NGƯỜI TRÊN
ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐINH TRƯƠNG HOÀNG

NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA CÁC TỘI XÂM
PHẠM TÍNH MẠNG, SỨC KHỎE CỦA CON NGƯỜI TRÊN
ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM

Chuyên ngành : Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm
Mã số

: 838.01.05

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. PHẠM VĂN TỈNH

HÀ NỘI - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Kết quả
nghiên cứu được trình bày trong luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ
công trình khoa học nào khác. Các số liệu, trích dẫn được sử dụng trong luận văn
đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực, có dẫn chiếu, tham chiếu đầy đủ
nguồn theo quy định của một công trình khoa học. Tôi xin chịu trách nhiệm về nội
dung công trình nghiên cứu của mình./.

Tác giả Luận văn

Đinh Trương Hoàng


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGUYÊN NHÂN VÀ
ĐIỀU KIỆN CỦA CÁC TỘI XÂM PHẠM TÍNH MẠNG, SỨC KHỎE CỦA
CON NGƯỜI .............................................................................................................9
1.1. Khái niệm và ý nghĩa của việc nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện của các tội
xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con người ...........................................................9
1.2. Phân loại nguyên nhân và điều kiện của các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe
của con người ............................................................................................................12
1.3. Cơ chế tác động của các nguyên nhân và điều kiện của các tội xâm phạm tính

mạng, sức khỏe của con người ..................................................................................19
1.4. Mối quan hệ giữa nguyên nhân và điều kiện của các tội xâm phạm tính mạng,
sức khỏe của con người với tình hình các tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe
của con người, với nhân thân người phạm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe của
con người và với phòng ngừa các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con người
...................................................................................................................................21
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA CÁC
TỘI XÂM PHẠM TÍNH MẠNG, SỨC KHỎE CỦA CON NGƯỜI TRÊN ĐỊA
BÀN TỈNH QUẢNG NAM GIAI ĐOẠN 2013 - 2017 .........................................25
2.1. Thực trạng nhận thức nguyên nhân và điều kiện của các tội xâm phạm tính
mạng, sức khỏe của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ..................................25
2.2. Thực trạng các nguyên nhân và điều kiện cụ thể của các tội xâm phạm tính
mạng, sức khỏe của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2013-2017 34
2.3. Thực trạng làm sáng tỏ các nguyên nhân và điều kiện của các tội xâm phạm
tính mạng, sức khỏe của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Nam thông qua các chủ
thể phòng, chống tội phạm ........................................................................................47
CHƯƠNG 3. NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA CÁC TỘI XÂM PHẠM
TÍNH MẠNG, SỨC KHỎE CỦA CON NGƯỜI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
QUẢNG NAM VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI PHÒNG NGỪA
CÁC TỘI PHẠM NÀY ...........................................................................................52


3.1. Dự báo tình hình các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con người trên địa
bàn tỉnh Quảng Nam .................................................................................................52
3.2. Các giải pháp phòng ngừa các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con
người trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ..........................................................................54
KẾT LUẬN ..............................................................................................................72
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ANTT:

An ninh trật tự

BLHS:

Bộ luật Hình sự

BLTTHS:

Bộ luật tố tụng hình sự

CQĐT:

Cơ quan điều tra

TAND:

Tòa án nhân dân

THTP:

Tình hình tội phạm

UBND:

Ủy ban nhân dân

VKSND:

Viện kiểm sát nhân dân


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU
Bảng 2.1. Mức độ tổng quan của tình hình tội phạm và tình hình các tội xâm
phạm tính mạng, sức khỏe của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Nam giai đoạn từ năm
2013 – 2017
Bảng 2.2. Mức độ tổng quan của các tội phạm xâm phạm tính mạng, sức
khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người và các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe
của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Nam giai đoạn từ năm 2013 – 2017
Bảng 2.3. Cơ số tội phạm và cơ số các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe con
người giai đoạn 2013-2017 trên địa bàn tỉnh Quảng Nam
Bảng 2.4. Diễn biến các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe con người giai
đoạn 2013-2017 trên địa bàn tỉnh Quảng Nam (so sánh định gốc)
Bảng 2.5. Cơ cấu về mức độ của các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe con
người giai đoạn 2013-2017 trên địa bàn tỉnh Quảng Nam phân theo dân cư 11 đơn
vị hành chính cấp huyện
Bảng 2.6. Cơ cấu về mức độ của các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe con
người giai đoạn 2013-2017 trên địa bàn tỉnh Quảng Nam phân theo diện tích 11 đơn
vị hành chính cấp huyện
Bảng 2.7. Cơ cấu xét theo chế tài đã áp dụng
Bảng 2.8. Cơ cấu xét theo giới tính
Bảng 2.9. Cơ cấu xét theo độ tuổi
Bảng 2.10. Cơ cấu xét theo nơi cư trú của bị cáo
Bảng 2.11. Cơ cấu xét theo tôn giáo của bị cáo
Bảng 2.12. Cơ cấu xét theo trình độ học vấn của bị cáo
Bảng 2.13. Cơ cấu xét theo nghề nghiệp của bị cáo

Bảng 2.14. Cơ cấu xét theo hoàn cảnh gia đình
Bảng 2.15. Cơ cấu xét theo thời gian phạm tội
Bảng 2.16. Cơ cấu xét theo tiền án, tiền sự của bị cáo
Bảng 2.17. Công cụ phạm tội do 175 bị cáo bị xét xử các tội xâm phạm tính
mạng, sức khỏe của con người từ năm 2013 đến 2017 trên địa bàn tỉnh Quảng Nam
Bảng 2.18. Cơ cấu theo động cơ phạm tội
Bảng 2.19. Đặc điểm nhân thân người bị hại và quan hệ giữa nạn nhân với
người thực hiện tội phạm


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Quảng Nam là một tỉnh ven biển thuộc vùng phát triển kinh tế trọng điểm của
miền Trung, phía Bắc giáp thành phố Đà Nẵng và tỉnh Thừa Thiên - Huế, phía Đông
giáp biển Đông với trên 125 km bờ biển, phía Tây giáp tỉnh Kon Tum và nước cộng
hoà Dân chủ Nhân dân Lào, phía Nam giáp tỉnh Quảng Ngãi. Quảng Nam có 16
huyện và 2 thành phố, trong đó có 9 huyện miền núi là Tây Giang, Đông Giang, Nam
Giang, Phước Sơn, Bắc Trà My, Nam Trà My, Hiệp Đức, Tiên Phước và Nông Sơn;
9 huyện, thành đồng bằng: thành phố Tam Kỳ, thành phố Hội An, huyện Điện Bàn,
Duy Xuyên, Đại Lộc, Thăng Bình, Quế Sơn, Núi Thành và Phú Ninh.
Tỉnh Quảng Nam được trung ương xác định là vùng kinh tế trọng điểm khu
vực duyên hải miền Trung, là địa bàn có vị trí quan trọng nối liền huyết mạch Quốc
lộ 1A giữa thành phố Đà Nẵng với Khu Kinh tế Dung Quất, với Đường Hồ Chí
Minh, đường Đông Trường Sơn, đường Nam Quảng Nam đi Kon Tum, đường sắt
Bắc - Nam, sân bay Chu Lai, cảng biển Kỳ Hà, cửa khẩu biên giới... tạo thuận lợi
cho việc lưu thông hàng hóa và hành khách cũng như giao thương quốc tế. Bên
cạnh đó, việc hình thành các khu, cụm công nghiệp, khu kinh tế mở Chu Lai là một
trong những động lực để phát triển kinh tế của tỉnh, sớm đưa tỉnh trở thành tỉnh
công nghiệp trước năm 2020.
Với những yếu tố và điều kiện thuận lợi như trên, trong thời gian qua tỉnh

Quảng Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế, đảm bảo đời sống
về vật chất cũng như đảm bảo các nhu cầu khác về mọi mặt cho nhân dân trên địa
bàn tỉnh. Để đạt được những thành quả như trên, lãnh đạo và các cơ quan chức năng
của tỉnh ngoài việc quan tâm, chú trọng tới vấn đề phát triển kinh tế, thì đã quan
tâm, thực hiện tốt công tác đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn toàn tỉnh.
Công tác đấu tranh phòng chống tội phạm trên địa bàn tỉnh Quảng Nam trong
thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, tỷ lệ điều tra khám phá các
vụ án đạt kết quả cao. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì THTP trên
địa bàn tỉnh vẫn còn diễn biến phức tạp, đặc biệt là các tội xâm phạm tính mạng,
sức khỏe của con người.

1


Theo kết quả báo cáo của TAND tỉnh Quảng Nam, trong 5 năm từ năm 2013
đến 2017, TAND các cấp của tỉnh Quảng Nam đã thụ lý, giải quyết 3821 vụ án các
loại với 6272 bị cáo; trong đó đã xét xử các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe con
của con người là 713 vụ chiếm tỷ lệ 18,66% với 1040 bị cáo chiếm tỷ lệ 16,58%.
Như vậy so với cả nước tỷ lệ các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe con của con
người với THTP trên địa bàn tỉnh Quảng Nam là khá cao. Đây là các tội phạm trực
tiếp đến tính mạng, sức khỏe của con người, một khách thể quan trọng được pháp
luật hết sức coi trọng và bảo vệ. Nếu các tội này không được phòng ngừa tốt sẽ ảnh
hưởng tới sự phát triển chung của tỉnh Quảng Nam, ảnh hưởng đến uy tín của Đảng
ủy, UBND và các cơ quan chức năng khác, làm giảm đi chất lượng của cuộc sống
nhân dân, tăng sự lo lắng, hoang mang trong quần chúng nhân dân.
Chính vì vậy, trong những năm qua xác định được sự nguy hiểm của tội
phạm nói chung và tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con người nói
riêng. Đảng ủy, UBND tỉnh Quảng Nam đã ban hành nhiều văn bản nhằm thực hiện
có hiệu quả các văn bản của Đảng và Nhà nước trong đấu tranh phòng chống tội
phạm như: Thực hiện Chỉ thị số 48 CT/TW ngày 22/10/2010 của Bộ chính trị về

“Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tội phạm trong
tình hình mới”, Quyết định số 1217/2012/QĐ-TTg ngày 06/9/2012 của Thủ tướng
Chính phủ về phê duyệt Chương trình quốc gia phòng chống tội phạm giai đoạn
2012 - 2015 và Quyết định số 623/2012/QĐ-TTg ngày 14/4/2016 của Thủ tướng
Chính phủ về phê duyệt Chương trình quốc gia phòng chống tội phạm giai đoạn
2016 - 2025 và định hướng đến năm 2030. Tỉnh ủy ban hành chương trình hành
động số 14-CTr/TU ngày 18/5/2012 và UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số
2140/KH-UBND ngày 15/6/2012 về thực hiện Chỉ thị số 09-CT/TW ngày
01/12/2011 của Ban Bí thư Trung ương Đảng. UBND tỉnh ban hành Chỉ thị số
02/CT-UBND, ngày 12/01/2009 về tăng cường quản lý vũ khí, vật liệu nổ, công cụ
hỗ trợ trên địa bàn tỉnh...
Những văn bản chỉ đạo của Đảng và Nhà nước đối với công tác đấu tranh
phòng chống tội phạm nói trên, là cơ sở quan trọng để các cơ quan chức năng và
các nhà nghiên cứu tội phạm học trên địa bàn tỉnh Quảng Nam có chỗ dựa vững
chắc về mặt tư tưởng về THTP, về nguyên nhân và điều kiện của THTP và hệ thống

2


các biện pháp phòng ngừa nói chung và các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe của
con người nói riêng. Tuy nhiên, những giải pháp của Đảng ủy, UBND và các cơ
quan chức năng tỉnh Quảng Nam áp dụng thời gian qua vẫn còn trên tinh thần đấu
tranh phòng chống chung với các loại tội phạm, chưa có văn bản, giải pháp cụ thể
cho việc phòng ngừa các tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con người
nói riêng. Điều này một phần xuất phát từ việc chưa nhận thức đầy đủ về nguyên
nhân, điều kiện làm phát sinh các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con người
trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Vì vậy, việc tìm ra các giải pháp phòng ngừa thật sự
hiệu quả và phù hợp đối với các tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con
người trên địa bàn tỉnh Quảng Nam là vấn đề quan trọng cấp thiết. Do đó, việc làm
rõ được nguyên nhân, điều kiện phát sinh, tồn tại của tội phạm xâm phạm tính

mạng, sức khỏe của con người đó trên địa bàn tỉnh Quảng Nam là cần thiết. Trên cơ
sở đó, các cơ quan chức năng sẽ đưa ra được các giải pháp phù hợp nhằm phòng
ngừa các loại tội phạm này trên địa bàn tỉnh có hiệu quả, giúp tỉnh Quảng Nam có
thể kiểm soát được các loại tội phạm này. Chính vì thế, tác giả đã lựa chọn nghiên
cứu đề tài “Nguyên nhân và điều kiện của các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe
của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Nam” làm đề tài nghiên cứu Thạc sĩ Luật
học, chuyên ngành Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm; mã số: 60.38.01.05
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Để có cơ sở lý luận cho việc thực hiện đề tài Luận văn, các công trình khoa
học sau đây đã được tham khảo:
- GS.TS Võ Khánh Vinh (chủ biên), Giáo trình tội phạm học, NXB. Công an
nhân dân, 2009;
- GS.TS Nguyễn Văn Cảnh và PGS.TS Phạm Văn Tỉnh (chủ biên), Một số
vấn đề tội phạm học Việt Nam, Tài liệu Học viện Cảnh sát nhân dân 2013;
- Nguyễn Minh Đức, Nguyên nhân, điều kiện người chưa thành niên vi phạm
pháp luật hình sự và giải pháp phòng ngừa, Nxb Tư pháp, 2014.
- TS. Phạm Hồng Hải, Tội phạm học Việt Nam, Một số vấn đề lý luận và
thực tiễn, NXB. Công an nhân dân, 2000;
- GS.TS. Đào Trí Úc (chủ biên), Tội phạm học, Luật Hình sự và Luật tố tụng
hình sự Việt Nam, NXB. Chính trị quốc gia, 1994;

3


- PGS.TS Phạm Văn Tỉnh, Phòng ngừa tội phạm và chiến lược phòng ngừa
tội phạm, Tạp chí Nhà nước & Pháp luật (3/2014), tr. 74-84;
- Trịnh Tiến Việt, Khái niệm phòng ngừa tội phạm dưới góc độ tội phạm
học, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế-Luật 24 (2008), 185-199.
- PGS.TS Phạm Văn Tỉnh, Phòng ngừa tội phạm và vấn đề bảo vệ quyền con
người – một nghiên cứu liên ngành tội phạm học và nhân quyền học, Thông tin tội

phạm học/Số 7 (29)-2011, tr. 7-14.
- PGS.TS Phạm Văn Tỉnh, Cơ chế hành vi phạm tội - cơ sở để xác định
nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa tội phạm, Tạp chí kiểm sát Số 1 và số
3/1996.
- PGS.TS Phạm Văn Tỉnh, Phòng ngừa tội phạm và chiến lược phòng ngừa
tội phạm, Tạp chí Nhà nước & Pháp luật (3/2014), tr. 74-84;
- PGS.TS Phạm Văn Tỉnh, Phòng ngừa tội phạm và vấn đề bảo vệ quyền con
người – một nghiên cứu liên ngành tội phạm học và nhân quyền học, Thông tin tội
phạm học/Số 7 (29)-2011, tr. 7-14.
- PGS.TS Phạm Văn Tỉnh, Cơ chế hành vi phạm tội - cơ sở để xác định
nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa tội phạm, Tạp chí kiểm sát Số 1 và số
3/1996.
- Trường đại học luật Hà Nội (2008), Giáo trình tội phạm học, Nxb Công an
nhân dân, Hà Nội.
Các công trình nghiên cứu nêu trên đã làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về
nguyên nhân và điều kiện của THTP nói chung, bao gồm khái niệm, nguyên nhân
và điều kiện của tội phạm, phân biệt khái niệm nguyên nhân và điều kiện của tội
phạm với một số khái niệm khác có liên quan, các đặc điểm nguyên nhân và điều
kiện của tội phạm, sự tác động qua lại của các yếu tố tiêu cực trong cơ chế hành vi
phạm tội. Đây là những lý luận hết sức cơ bản và quan trọng, để tác giả dựa vào đó
nghiên cứu sâu hơn về nguyên nhân và điều kiện các tội xâm phạm tính mạng, sức
khỏe của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.
Ngoài ra, về nguyên nhân và điều kiện của các tội phạm cụ thể; phòng ngừa
các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con người nói chung; phòng ngừa các tội

4


xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Nam nói
riêng đã có một số công trình khoa học sau nghiên cứu:

- Nguyễn Thị Soa (năm 2017), Nguyên nhân và điều kiện của tình hình các
tội xâm phạm tình dục trẻ em trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, Luận văn Thạc sĩ Luật
học – Học viện khoa học xã hội;
- Nguyễn Hoàng Chiến (năm 2017), Nguyên nhân và điều kiện của tình hình
tội cướp giật tài sản trên địa bàn quận Tân Bình, thành phố Hồ Chí Minh, Luận văn
Thạc sĩ Luật học – Học viện khoa học xã hội;
- Trần Thanh Thuận (năm 2015), Các tội xậm phạm tính mạng, sức khỏe của
con người trên địa bàn tỉnh Tiền Giang: tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng
ngừa, Luận văn Thạc sĩ Luật học – Học viện khoa học xã hội;
- Nguyễn Thị Mỹ Lệ (năm 2013), Các tội xậm phạm tính mạng, sức khỏe,
danh dự, nhân phẩm của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Nam: tình hình,
nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa, Luận văn Thạc sĩ Luật học – Học viện khoa
học xã hội;
- Lê Thị Mai (năm 2013), Các tội xậm phạm tính mạng, sức khỏe của con
người trên địa bàn thành phố Đà Nẵng: tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng
ngừa, Luận văn Thạc sĩ Luật học – Học viện khoa học xã hội;
Các công trình khoa học nêu trên đã phần nào làm rõ hơn lý luận nguyên
nhân và điều kiện của tình hình một số tội phạm cụ thể, đồng thời cũng đã đề cập
tới tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa các tội xậm phạm tính mạng,
sức khỏe của con người trên một số địa phương. Tuy nhiên, cho tới nay chưa có
công trình khoa học nào nghiên cứu chuyên sâu về nguyên nhân và điều kiện của
các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con người trên địa bàn tỉnh Quảng Nam
trong thời gian gần đây. Vì vậy, để làm Luận văn tốt nghiệp Cao học Luật, tôi chọn
đề tài “Nguyên nhân và điều kiện của các tội xậm phạm tính mạng, sức khỏe của
con người trên địa bàn tỉnh Quảng Nam” nhằm nghiên cứu một cách toàn diện và
có hệ thống những vấn đề lý luận cũng như thực tiễn về nguyên nhân và điều kiện
của các tội xậm phạm tính mạng, sức khỏe của con người trên địa bàn tỉnh Quảng
Nam thời gian vừa qua; đồng thời đưa ra các giải pháp phòng ngừa các tội phạm nói
trên trong thời gian tới tại địa bàn tỉnh Quảng Nam.

5


Luận văn đầy đủ ở file:Luận văn Full