Chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất từ thực tiển quận bình tân, thành phố hồ chí minh

MẪU BÌA LUẬN VĂN CÓ IN CHỮ NHŨ Khổ 210 x 297 mm
NGUYỄN MINH TÂM

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN MINH TÂM

CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ KHI
NHÀ NƢỚC THU HỒI ĐẤT - TỪ THỰC TIỄN QUẬN BÌNH TÂN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
CHÍNH SÁCH CÔNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

KHÓA VII ĐỢT 1 NĂM 2016

HÀ NỘI, năm 2018


MẪU TRANG PHỤ BÌA LUẬN VĂN (title page)
VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN MINH TÂM

CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ KHI NHÀ
NƢỚC THU HỒI ĐẤT - TỪ THỰC TIỄN QUẬN BÌNH TÂN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Ngành

: Chính sách công

Mã số

: 834.04.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS. TRẦN ĐÌNH HẢO

HÀ NỘI, năm 2018


LỜI CẢM ƠN
Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến quý thầy, cô trong khoa Chính sách
công thuộc Học Viện Khoa Học Xã Hội và đặc biệt là thầy PGS.TS. Trần Đình
Hảo, đã tận tình dìu dắt, chỉ bảo, giúp đỡ, động viên, đôn đốc, khích lệ em trong
suốt quá trình học tập và xây dựng Luận văn.
Em xin gởi lời biết ơn chân thành đến quý thầy, cô giáo của Học Viện Khoa
Học Xã Hội đã truyền đạt cho em nhƣng kiến thức còn hạn chế trong lý luận về
ngành Khoa học chính sách và hƣớng chúng em đến với việc rèn luyện, áp dụng vào
thực tiển vị trí công tác của mình để xứng tầm với nhiệm vụ chính trị mà Đảng và
Nhà Nƣớc giao phó.
Lời cuối cùng em xin gởi lời cảm ơn chân thành đến Ban giám đốc Học Viện
Khoa Học Xã Hội đã tạo điều kiện cho em đƣợc học tập và nghiên cứu với đầy đủ
phƣơng tiện trong thời gian học vừa qua.

Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng em. Các số liệu, kết
quả nêu trong Luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đƣợc trích dẫn đúng
quy định. Luận văn này chỉ mang tính lý luận và nghiên cứu, chƣa phù hợp với vị
trí, chức vụ, đơn vị công tác của em và chƣa đƣợc triển khai thực hiện trong thực
tiễn.
Tác giả

Nguyễn Minh Tâm


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU……………………………………………………………………...........1
Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG,
HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ KHI NHÀ NƢỚC THU HỒI ĐẤT
1.1. Khái niệm, vấn đề chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc
thu hồi đất ................................................................................................................ 9
1.2. Mục tiêu, giải pháp và công cụ của chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ
khi Nhà nƣớc thu hồi đất .......................................................................................... 12
1.3. Chủ thể chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất
.................................................................................................................................. 23
1.4. Những yếu tố ảnh hƣởng đến chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi
Nhà nƣớc thu hồi đất ................................................................................................ 24
Chƣơng 2 THỰC TR NG CHÍNH SÁCH VỀ BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ
TÁI ĐỊNH CƢ KHI NHÀ NƢỚC THU HỒI ĐẤT TR N ĐỊA BÀN QUẬN
BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH........................................................ 28
2.1. Khái quát chung về quận Bình Tân ................................................................... 28
2.2. Thực trạng thu hồi đất trên địa bàn quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh ..
.................................................................................................................................. 32
2.3. Thực trạng tổ chức thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi
Nhà nƣớc thu hồi đất tại quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh .......................... 35

2.4. Thực trạng vai trò của các chủ thể tham gia chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái
định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất tại quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh....... 39
2.5. Thực trạng môi trƣờng thể chế chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi
Nhà nƣớc thu hồi đất tại quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh .......................... 42
2.6. Thực trạng những nhân tố ảnh hƣởng đến thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ
trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất tại quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí
Minh ......................................................................................................................... 45
2.7. Đánh giá chung ................................................................................................. 48


Chƣơng 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM GÓP PHẦN HOÀN THIỆN VÀ
THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ
KHI NHÀ NƢỚC THU HỒI ĐẤT T I QUẬN BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ
CHÍ MINH .............................................................................................................. 59
3.1. Nhu cầu, mục tiêu, định hƣớng hoàn thiện chính sách chính sách bồi thƣờng, hỗ
trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất ............................................................ 59
3.2. Các giải pháp hoàn thiện chính sách chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định
cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất ..................................................................................... 60
3.3. Một số khuyến nghị ........................................................................................... 64
KẾT LUẬN ............................................................................................................. 66
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CT-TTg:
GPMB:
KTL-BC-RNL:
NĐ-CP:
PTTH:

QĐ-UBND:
QĐ-UB:
QH13:
TĐC:
THCS:
TT-BTNMT:
UBND:

Chỉ thị Thủ tƣớng chính phủ
Giải phóng mặt bằng
Kênh Tham lƣơng - Bến cát - Rạch nƣớc lên
Nghị định Chính phủ
Phổ thông trung học
Quyết định Ủy ban nhân dân
Quyết định Ủy ban
Quốc hội khóa 13
Tái định cƣ
Trung học cơ sở
Thông tƣ Bộ Tài nguyên Môi trƣờng
Ủy ban nhân dân


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất đai là tài sản vô cùng quý giá của quốc gia, là tƣ liệu sản xuất đặc
biệt, là thành phần quan trọng hàng đầu của môi trƣờng sống, là địa bàn cƣ
trú, xây dựng và phát triển kinh tế sản xuất cũng nhƣ an ninh quốc phòng của
con ngƣời. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay để đáp ứng ngày càng lớn yêu
cầu phát triển kinh tế - xã hội theo hƣớng công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất
nƣớc; hội nhập vào nền kinh tế, quốc tế nhu cầu sử dụng đất đai càng nhiều

hơn. Việc chuyển mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang phi nông nghiệp
là yêu cầu thực tế khách quan.
Thực tiễn công tác bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ trong quá trình giải
phóng mặt bằng để thực hiện các dự án, công trình trong thời gian qua đã đạt
đƣợc những kết quả tích cực góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên
đây cũng là vấn đề hết sức nhạy bén, phức tạp liên quan đến lợi ích Nhà nƣớc,
lợi nhuận của Nhà đầu tƣ, ảnh hƣởng đến mọi mặt đời sống kinh tế, xã hội
của cộng đồng dân cƣ có đất bị thu hồi. Vì vậy đã bộc lộ ra những tồn tại xuất
phát từ việc ban hành các Chính sách, thủ tục chƣa hợp lý, cũng nhƣ một số
bất cập trong tổ chức thực hiện. Để phát huy những mặt phù hợp, khắc phục
những điểm tồn tại trong quá trình triển khai. Đƣa ra đƣợc một hệ thống cơ
chế chính xác phù hợp, đồng bộ là hết sức cần thiết.
Nằm tiếp giáp cửa ngõ phía Tây của Thành phố, Bình Tân là nơi trung
chuyển, tái chế, bảo quản sản phẩm rất thuận lợi cho ngành công nghiệp chế
biến, thƣơng mại, dịch vụ, tạo việc làm thu hút nhân lực lao động, thuận lợi
cho sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Trƣớc tình hình đa số các hộ
gia đình, cá nhân bị giải tỏa trong dự án theo chính sách Nhà nƣớc quy định
trƣớc đây thì yêu cầu chính sách bồi thƣờng về quyền lợi nhƣ đơn giá bồi
thƣờng theo giá thị trƣờng trong điều kiện bình thƣờng tại thời điểm hiện nay,

1


ngoài ra có một số hộ gia đình, cá nhân bị giải tỏa trong dự án đòi đơn giá bồi
thƣờng do hộ dân đề ra, do đó hộ gia đình, cá nhân không đồng ý nhận tiền
bồi thƣờng và không bàn giao mặt bằng trống để Chủ đầu tƣ thi công. Nhận
thấy công tác bồi thƣờng, giải phóng mặt bằng ngày càng phức tạp, khó khăn
ở quận Bình Tân cũng nhƣ ở từng địa phƣơng cơ sở đòi hỏi phải tập trung
lãnh đạo, chỉ đạo quán triệt công tác tuyên truyền đƣờng lối, chính sách pháp
luật và tổ chức thực hiện đúng chính sách quy định của Nhà nƣớc ban hành

từng giai đoạn một cách nhất quán cho các quận - huyện ở thành phố Hồ Chí
Minh nhằm tránh tình trạng so bì, dắt dây trong công tác bồi thƣờng, giải
phóng mặt bằng dẫn đến khiếu nại kéo dài, ảnh hƣởng rất lớn đến ngân sách
Nhà nƣớc chƣa thu hồi đƣợc nguồn vốn đã đầu tƣ.
Quận Bình Tân, là quận kinh tế trọng điểm của thành phố Hồ Chí Minh.
Để thực hiện nhiệm vụ xây dựng Bình Tân theo hƣớng hiện đại, văn minh,
giàu đẹp, nghĩa tình nhằm góp phần đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Thành phố đã đƣợc Nghị quyết Đại hội Đảng bộ quận Bình Tân lần thứ XI
khẳng định. Trong thời gian qua trên địa bàn quận đã và đang triển khai nhiều
dự án đầu tƣ phát triển kết cấu hạ tầng, dự án đƣờng giao thông, các khu đô
thị, khu công nghiệp, thƣơng mại, dịch vụ … Cũng nhƣ các địa phƣơng khác
trong cả nƣớc công tác bồi thƣờng, GPMB để thực hiện các dự án đầu tƣ
trên địa bàn quận cũng gặp một số khó khăn vƣớng mắc về mặt chính sách,
thủ tục thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, TĐC và cần phải đƣợc tháo gỡ.
Xuất phát từ các vấn đề nêu trên học viên chọn đề tài: “Chính sách bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất từ thực tiển quận
Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh” để làm luận văn Thạc sĩ của mình.
2. T nh h nh nghi n c u đề tài
Bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất là một chế định
quan trọng của pháp luật đất đai. Các chế định này khi đƣa vào áp dụng đã trực

2


tiếp đụng chạm đến lợi ích của ngƣời bị thu hồi đất, lợi ích của cộng đồng và lợi
ích của nhà đầu tƣ nên đã nhận đƣợc sự quan tâm của nhiều ngƣời.
Đất nƣớc ta đang trong giai đoạn đổi mới, từng bƣớc phát triển nền kinh
tế thị trƣờng theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa. Nhu cầu sử dụng đất đai để
xây dựng công trình phục vụ lợi ích cộng đồng, lợi ích quốc gia và mục đích
phát triển kinh tế là rất lớn. Do quỹ đất có hạn, mật độ dân số cao, nhu cầu ổn

định đời sống nhân dân và phát triển kinh tế, xã hội ngày càng cao vì thế công
tác bồi thƣờng, giải phóng mặt bằng trống cho các Chủ đầu tƣ để thực hiện
các dự án là công việc cần thiết và cấp bách. Đây là vấn đề quan trọng hàng
đầu để thu hồi mặt bằng trống thực hiện phát triển kinh tế, xã hội mà quận
Bình Tân là nơi có nhiều khu công nghiệp ngày càng phát triển mạnh, dân
nhập cƣ ngày càng đông đúc, do đó rất cần đẩy nhanh tiến độ dự án trƣờng
học, đƣờng điện, trạm, giao thông tạo mỹ quan đô thị và đáp ứng nhu cầu xã
hội trên địa bàn quận Bình Tân. Từ đó, thấy đƣợc những nhận định tổng quan
trong công tác bồi thƣờng, những tồn tại về mặt hạn chế, bài học kinh nghiệm
và đƣa ra chiến lƣợc, giải pháp trong công tác tuyên truyền đƣờng lối, chính
sách pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả công tác bồi thƣờng, giải phóng mặt
bằng ở quận Bình Tân.
Trƣớc đây đã có một số công trình nghiên cứu chính sách đền bù thiệt
hại khi Nhà nƣớc thu hồi đất (nay là chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định
cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất) theo Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày
15/05/2014 của Chính phủ "về bồi thƣờng, hỗ trợ tái định cƣ khi Nhà nƣớc
thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi
ích quốc gia, công cộng" theo tinh thần Luật số: 45/2013/QH13 Luật Đất đai
ngày 29 tháng 11 năm 2013. Thông tƣ 37/2014/TT-BTNMT ngày 30/6/2014
của Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng, quy định chi tiết về bồi thƣờng, hỗ trợ, tái
định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất. Quyết định số: 23/2015/QĐ-UBND ngày

3


15/05/2015 của Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh “về bồi thƣờng, hỗ
trợ tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất trên địa bàn Thành Phố Hồ Chí Minh.
Trong thời gian trƣớc đây, cũng có một số tác giả nghiên cứu về các vấn
đề khác nhƣng có liên quan đến công tác bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ đối
với ngƣời dân bị thu hồi đất theo Luật Đất đai năm 2003 và các văn bản

hƣớng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2003 nhƣ:
Luận văn thạc sĩ: "Vận dụng Lý luận của C.Mác về giá cả ruộng đất vào
định giá đất ở Việt Nam", của Phan Văn Ninh, Học viện Chính trị Quốc gia
Hồ Chí Minh, năm 2004;
Luận văn thạc sĩ: "Nguồn lực tài chính từ đất đai trong nền kinh tế nước
ta hiện nay" của Trần Đức Thắng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh,
năm 2005;
Luận văn: "Quản lý nhà nước đối với thị trường bất động sản trên địa
bàn thành phố Hồ chí Minh", của Trần Văn Điển, Học viện Chính trị Quốc
gia Hồ Chí Minh, năm 2004;
Luận văn: "Giải pháp tài chính nhằm thúc đẩy sự phát triển của thị
trường bất động sản ở Việt Nam", của Lê Mạnh Dân, Trƣờng Đại học Kinh tế
quốc dân, năm 2004
Ngoài ra, cũng có một số luận văn khác nghiên cứu về chính sách thu
tiền sử dụng dụng đất, lệ phí trƣớc bạ... Những vấn đề này có liên quan chặt
chẽ đến công tác bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất.
Tuy nhiên, dƣới góc độ chuyên ngành Chính sách công thì đến nay chƣa
có công trình nào nghiên cứu chuyên sâu về " Chính sách bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất từ thực tiển quận Bình Tân, Thành
phố Hồ Chí Minh ", đặc biệt là trên góc độ lý luận.
3. Mục ti u và nhiệm vụ nghi n c u

4


Mục tiêu của luận văn là làm rõ cơ sở lý luận của chính sách bồi thƣờng, hỗ
trợ và tái định cƣ đối với ngƣời dân bị Nhà nƣớc thu hồi đất và kiến nghị giải
pháp thực tiễn nhằm hoàn thiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ
đối với ngƣời dân bị Nhà nƣớc thu hồi đất trên địa bàn Thành phố Hồ Chí
Minh thực tiển quận Bình Tân.

Để hoàn thành mục tiêu nêu trên luận văn có nhiệm vụ:
- Hệ thống hóa cơ sở khoa học, thực tiễn về bồi thƣờng, hỗ trợ tái định
cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất.
- Đánh giá tình hình thực hiện chính sách về bồi thƣờng, hỗ trợ tái định
cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất.
- Đề xuất các giải pháp để hoàn thiện và tổ chức thực hiện chính sách bồi
thƣờng, hỗ trợ tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất.
Tổng thuật kinh nghiệm thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái
định cƣ đối với ngƣời dân bị Nhà nƣớc thu hồi đất của một số địa phƣơng
trong nƣớc và rút ra bài học kinh nghiệm cho Thành phố Hồ Chí Minh thực
tiển Quận Bình Tân;
Phân tích, chỉ ra điểm hợp lý và chƣa hợp lý của chính sách bồi thƣờng,
hỗ trợ và tái định cƣ đối với ngƣời dân bị Nhà nƣớc thu hồi đất trên địa bàn
Thành phố Hồ Chí Minh thực tiển Quận Bình Tân hiện nay;
Kiến nghị định hƣớng và giải pháp cơ bản hoàn thiện chính sách bồi
thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ đối với ngƣời dân bị Nhà nƣớc thu hồi đất trên
địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh thực tiển Quận Bình Tân.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghi n c u
4

ối tượng nghi n c u

- Chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ với đối tƣợng bị thu hồi
đất trên địa bàn quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh.

5


- Đối tƣợng chịu tác động của chính sách: Các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi
đất ở và đất nông nghiệp.

4

h m vi nghi n c u

- Về không gian: Trên địa bàn quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh.
- Về nội dung:
+ Quy trình thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ với
đối tƣợng bị thu hồi đất trên địa bàn quận Bình Tân giai đoạn từ năm 2004 2016.
+ Đề xuất một số giải pháp đẩy nhanh tiến độ bồi thƣờng, giải phóng mặt
bằng và góp phần hoàn thiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghi n c u
5

hương pháp tiếp cận hệ thống

Công tác bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng, tái định cƣ đặt trong mối
quan hệ tổng hợp từ góc độ kinh tế, pháp lý, hành chính, chính sách pháp luật
liên quan đến thực tiễn triển khai thực hiện chính sách và thi hành pháp luật.
5

hương pháp thu thập, điều tra, phỏng vấn

- Phƣơng pháp thu thập số liệu, tài liệu thứ cấp: Thu thập tài liệu, số liệu
thông qua sách, báo, Internet và tiếp cận với các tổ chức thực hiện nhƣ Trung
tâm phát triển quỹ đất; Ban quản lý dự án, phòng Tài nguyên Môi trƣờng,
phòng Thống kê, Hội đồng GPMB quận, các phòng ban có liên quan để trao
đổi, thu thập thông tin về tình hình thực hiện công tác bồi thƣờng, hỗ trợ và
tái định cƣ. Phối hợp với các tổ chức tham gia thực hiện công tác GPMB để
đánh giá thu thập tài liệu.
- Phƣơng pháp điều tra, thu thập số liệu, tài liệu sơ cấp: Sử dụng phiếu

điều tra và phỏng vấn trực tiếp với đối tƣợng bị thu hồi đất bằng bảng hỏi.
53

hương pháp chuy n gia

Tham vấn chuyên gia trong lĩnh vực về bồi thƣờng (Bà: Trịnh Đông

6


Mai, Đơn vị Công tác: Ban Bồi Thƣờng GPMB quận Bình Tân, nội dung:
phỏng vấn giá đất để tính bồi thƣờng, hỗ trợ thiệt hại về đất đối với dự án),
GPMB về những kết quả đạt đƣợc trong quá trình điều tra (thuận lợi, khó
khăn) và những đề xuất, giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ GPMB.
54

hương pháp thống k , tổng hợp, phân tích và xử lý số liệu

Trên cơ sở số liệu thu thập đƣợc phân tích đánh giá tồn tại và hạn chế trong
công tác bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ ở các giai đoạn thực hiện dự án.
Trong các phân tích sâu sẽ kết hợp phƣơng pháp tổng hợp với phƣơng
pháp phân tích, phƣơng pháp quy nạp và ngoại suy để đánh giá tiến trình lịch
sử cụ thể của chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ đối với ngƣời dân bị
Nhà nƣớc thu hồi đất ở quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh.
Đặc biệt, tiêu chí đánh giá chính sách chủ yếu dựa vào kết quả thực tiễn
gắn với điều kiện của Thành phố Hồ Chí Minh.
55

hương pháp kế thừa

- Kế thừa các tài liệu sẵn có tại địa phƣơng nhƣ báo cáo quy hoạch tổng
thể phát triển kinh tế - xã hội; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; phƣơng án
bồi thƣờng, hỗ trợ và TĐC của các dự án đã đƣợc cấp có thẩm quyền phê
duyệt...;
- Kế thừa các tƣ liệu nghiên cứu trƣớc đây về lĩnh vực bồi thƣờng, hỗ trợ
và TĐC trên địa bàn quận hoặc một số địa bàn lân cận;
- Kế thừa các tƣ liệu nghiên cứu về chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và
TĐC của Tổng cục Quản lý đất đai.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn luận văn
Đƣa ra các căn cứ khoa học của chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định
cƣ đối với ngƣời dân bị thu hồi đất.
Phân tích đánh giá ƣu nhƣợc điểm trong công tác bồi thƣờng, hỗ trợ và
tái định cƣ của dự án, tìm ra nguyên nhân của các hạn chế từ đó đề xuất giải

7


pháp nhằm hoàn thiện chính sách công tác bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ
khi Nhà nƣớc thu hồi đất.
Kiến nghị hệ thống giải pháp hoàn thiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và
tái định cƣ đối với ngƣời dân bị thu hồi đất trên địa bàn Thành phố Hồ Chí
Minh trong những năm tới.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo,
nội dung chính của luận văn đƣợc chia thành 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Một số vấn đề lý luận cơ bản về Chính sách bồi thƣờng, hỗ
trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất
Chƣơng 2: Thực trạng chính sách về bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ
khi Nhà nƣớc thu hồi đất trên địa bàn quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh
Chƣơng 3: Đề xuất một số giải pháp đẩy nhanh tiến độ bồi thƣờng, giải

phóng mặt bằng và góp phần hoàn thiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái
định cƣ.

8


Chƣơng 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG, HỖ
TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ KHI NHÀ NƢỚC THU HỒI ĐẤT
1.1. Khái niệm, vấn đề chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ
khi Nhà nƣớc thu hồi đất
Chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ đối với ngƣời dân bị thu hồi
đất là một dạng chính sách công có nội dung liên quan đến nhiều lĩnh vực
giáp ranh nhƣ đất đai, tài chính, an ninh, chính trị… Giống nhƣ các chính
sách công khác, có nhiều quan niệm khác nhau về chính sách bồi thƣờng, hỗ
trợ và tái định cƣ đối với ngƣời dân bị thu hồi đất. Một số ngƣời cho rằng
quyền sử dụng đất là hàng hóa nên Nhà nƣớc cần đối xử với ngƣời có đất bị
thu hồi nhƣ là bên bán quyền sử dụng đất. Quan niệm này quá cực đoan,
không phù hợp với chế độ sở hữu toàn dân vế đất đai và chế độ quản lý theo
mục đích sử dụng đất của Nhà nƣớc ta. Một số ngƣời khác cho rằng, đất đai
thuộc quyền quản lý của Nhà nƣớc, các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền thu
hồi đất theo luật và chỉ bồi thƣờng theo quy định của Nhà nƣớc. Quan niệm
này quá cứng nhắc, không phù hợp với chủ trƣơng sử dụng thị trƣờng để điều
tiết việc sử dụng đất có hiệu quả ở nƣớc ta.
Quan điểm trong luận văn này cho rằng, về mặt lý luận, có thể coi chính
sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ là một dạng chính sách đặc biệt của
Nhà nƣớc thể hiện cách ứng xử vừa đại diện cho chủ sở hữu đất đai, vừa phản
ánh thái độ của cơ quan đƣợc xã hội trao quyền quản lý đất đai, vừa bao hàm
nội dung điều hòa lợi ích theo hƣớng bảo đảm quyền lợi chính đáng của các
bên liên quan phục vụ mục tiêu hiệu quả kinh tế xã hội và công bằng, trong đó

các cơ quan nhà nƣớc sử dụng nhiều công cụ tổ chức, tài chính, giá cả để đạt
đƣợc các mục tiêu của mình. Khi bàn về chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái
định cƣ phải chú ý các phƣơng diện sau:

9


Về mặt quan điểm, chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ phải kết
hợp hợp lý các yêu cầu quản lý hành chính với các yêu cầu của cơ chế quản lý
thị trƣờng trong xác định mức bồi thƣờng và các thủ tục liên quan. Ở đây
nhấn mạnh hai yêu cầu: dân chủ và công bằng. Yêu cầu dân chủ là khi xác
định mức bồi thƣờng, phƣơng thức bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ phải
tham vấn ý kiến ngƣời thu hồi đất và thể hiện đƣợc ý kiến, nguyện vọng của
họ một cách hợp lý. Yêu cầu công bằng là khi phân chia lợi ích, phải đảm bảo
các bên đƣợc hƣởng lợi ích phù hợp với đóng góp của họ. Phần lợi ích thuộc
xã hội phải đƣợc sử dụng chung một cách công khai, minh bạch.
Về mặt chủ thể: Chế độ phân cấp cho các cơ quan nhà nƣớc trong việc
thu hồi, bồi thƣờng, hỗ trợ, tổ chức tái định cƣ phải rõ ràng, trách nhiệm,
quyền hạn, lợi ích tƣơng xứng, có sự phối hợp và kiểm tra giám sát chặt chẽ
nhằm hạn chế tối đa sự lạm quyền tƣ lợi.
Về mặt mục tiêu: Cần kết hợp hài hòa mục tiêu của ngƣời sử dụng đất,
của xã hội và ngƣời dân, trong đó ƣu tiên cao nhất cho việc sử dụng có hiệu
quả quỹ đất phục vụ đời sống ngƣời dân.
Về mặt công cụ và cơ chế tác động: Cần phối hợp hài hòa với nhau có
tính đến các giới hạn về sử dụng đất, ngân sách nhà nƣớc và năng lực tổ chức
thực hiện của các chủ thể.
Nói tóm lại, chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ là tổng thể các
quan niệm, chủ trƣơng, phƣơng tiện và hành động của các cơ quan nhà nƣớc
trong lĩnh vực bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ đối với những ngƣời dân có
đất bị thu hồi nhằm đạt tới sự hài hòa, hợp lý về lợi ích, hiệu quả và phát triển

bền vững.
Thứ nhất, vấn đề bồi thƣờng khi Nhà nƣớc thu hồi đất đƣợc đặt ra dựa
trên cơ sở quyền sở hữu về tài sản của công dân đƣợc pháp luật bảo hộ;

10


Thứ hai, xét về bản chất Nhà nƣớc ta là Nhà nƣớc do nhân dân lao động
thiết lập, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và lợi ích của nhân dân; phục vụ và
chăm lo cho lợi ích, sự phồn vinh của ngƣời dân. Do đó, khi Nhà nƣớc thu hồi
đất của ngƣời dân để sử dụng vào bất kể mục đích gì mà làm phƣơng hại đến
quyền và lợi ích hợp pháp của họ thì Nhà nƣớc phải có bổn phận và nghĩa vụ
phải bồi thƣờng;
Thứ ba, xét về phƣơng diện lý luận, thiệt hại về lợi ích của ngƣời sử
dụng đất là hậu quả phát sinh trực tiếp từ hành vi thu hồi của Nhà nƣớc gây
ra. Vì vậy, Nhà nƣớc phải có trách nhiệm bồi thƣờng thiệt hại cho họ;
Thứ tư, Nhà nƣớc ta đã và đang xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần
vận hành theo cơ chế thị trƣờng theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa hƣớng tới
mục tiêu “dân giàu, nƣớc mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh”.
Điều này chỉ có thể thực hiện đƣợc khi Nhà nƣớc biết tôn trọng và bảo hộ
những quyền lợi chính đáng của ngƣời dân;
Thứ năm, vấn đề bồi thƣờng khi nhà nƣớc thu hồi đất đƣợc xây dựng dựa
trên chế độ sở hữu toàn dân về đất đai, Nhà nƣớc giao đất cho tổ chức, hộ gia
đình, cá nhân sử dụng ổn định, lâu dài và mở rộng các quyền năng cho ngƣời
sử dụng đất. Nhƣ vậy “Quyền sở hữu đất đai thuộc về toàn dân do Nhà nƣớc
đại diện; còn quyền sử dụng đất thuộc sở hữu của ngƣời sử dụng đất”.
Nhƣ vậy, một khi pháp luật đã thừa nhận quyền sử dụng đất là một loại
quyền về tài sản của ngƣời sử dụng đất, thì khi Nhà nƣớc thu hồi đất, Nhà
nƣớc phải bồi thƣờng thiệt hại về tài sản cho ngƣời sử dụng đất.
Đất nƣớc Việt Nam trải dài từ Nam ra Bắc, địa hình hình chữ S, để đảm

bảo giao thông đƣợc thuận tiện và nền kính tế phát triển cần có những chính
sách phù hợp mà đặc biệt là chính sách quy hoạch tổng thể, quy hoạch chi tiết
từng địa phƣơng
Để làm đƣợc điều đó thì phải tiến hành quy hoạch thu hồi đất của ngƣời

11


dân, bao gồm đất ở, đất vƣờn, đất nông nghiệp và phi nông nghiệp và giải tỏa
nhà cửa vì vậy cần có những chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ thỏa đáng và bố trí
tái định cƣ cho phù hợp với ngƣời dân và phù hợp với tình hình kinh tế của
từng địa phƣơng.
1.2. Mục ti u, giải pháp và công cụ của chính sách bồi thƣờng, hỗ
trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất
1.2

Mục tiêu

* Mục tiêu thứ nhất của chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là
đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất, người sở hữu nhà ở.
Về mặt lịch sử, đất đai là thành quả xây dựng và bảo vệ của nhiều thế hệ
liên kết trong một quốc gia. Theo ý nghĩa đó đất đã là tài sản chung. Chế độ
xã hội chủ nghĩa ở nƣớc ta đã hiện thực hóa quan hệ pháp lý của tài sản chung
đó. Tuy nhiên, sử dụng đất đai lại phân cấp cho các tổ chức và các gia đình
riêng rẽ. Vì thế cần có cơ chế phân định hợp lý quyền hạn, trách nhiệm, lợi
ích của xã hội (đại diện là Nhà nƣớc) và công dân trong quan hệ đất đai.
Điều 4 Luật Đất đai năm 2013 của nƣớc ta đã quy định: "Đất đai thuộc
sở hữu toàn dân do Nhà nƣớc đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Nhà
nƣớc trao quyền sử dụng đất thông qua hình thức giao đất, cho thuê đất, công
nhận quyền sử dụng đất đối với ngƣời đang sử dụng đất ổn định; quy định

quyền và nghĩa vụ của ngƣời sử dụng đất"
Nhƣ vậy: Về mặt pháp lý, dù ngƣời sử dụng đất đƣợc hƣởng thành quả
từ việc sử dụng đất vào các hoạt động kinh tế, xã hội nhƣng đất đai phải đƣợc
sử dụng nhằm mục đích phục vụ sự tồn tại và phát triển của xã hội mà Nhà
nƣớc là ngƣời đại diện. Mục tiêu của xã hội là đất chung phải đƣợc sử dụng
sao cho phục vụ tốt nhất cho phát triển kinh tế, kiến thiết xã hội xã hội chủ
nghĩa và cải thiện chất lƣợng sống nói chung của dân cƣ. Vì thế đất phải đƣợc
sử dụng theo quy hoạch và kế hoạch chung của Nhà nƣớc.

12


Tuy nhiên, các cơ quan nhà nƣớc thƣờng không phải là ngƣời sử dụng
trực tiếp đất. Ngƣời dân mới là ngƣời khai thác quỹ đất. Họ chỉ khai thác quỹ
đất hiệu quả khi quyền lợi của họ đƣợc tôn trọng và bảo hộ. Làm sao để mục
tiêu chung của xã hội và mục tiêu riêng của ngƣời sử dụng đất hài hòa với
nhau tạo điều kiện cho phát triển nhanh, bền vững là mục tiêu quan trọng của
chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ. Ở đây, xử lý tốt mối quan hệ
giữa quyền sở hữu và quyền sử dụng đất cũng nhƣ vận dụng các công cụ tổ
chức, tuyên truyền, tài chính của chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ
là rất quan trọng.
Quyền sở hữu và quyền sử dụng đất có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
Quyền sở hữu toàn dân về đất đai ở nƣớc ta là quyền sở hữu về mặt pháp lý
(Nhà nƣớc quy định trách nhiệm của mình cũng nhƣ quyền lợi và nghĩa vụ
của ngƣời sử dụng đất). Các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân đƣợc giao quyền sử
dụng đất thực tế và phải thực hiện các nghĩa vụ đối với Nhà nƣớc. Nếu quan
hệ này đƣợc thiết lập hợp lý thì chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ sẽ
dễ triển khai hơn.
Ở nƣớc ta, Nhà nƣớc còn nắm một phần quyền sử dụng đất về mặt pháp
lý, tức nắm quyền quy định mục đích sử dụng cho các thửa đất theo quy

hoạch. Nhà nƣớc nắm quyền này là để định hƣớng sử dụng đất đai cho phù
hợp với lợi ích của toàn xã hội về các phƣơng diện đảm bảo an ninh lƣơng
thực, cân đối các nhu cầu sử dụng đất, sử dụng đất hiệu quả, hạn chế tình
trạng đất để hoang hoá, vô chủ, sử dụng lãng phí, không bảo vệ đất,... Nhà
nƣớc giao đất cho các tổ chức, hộ gia đình và cá nhân để đảm bảo đất có chủ
sử dụng thực sự và hiệu quả. Ngoài ra, Nhà nƣớc giao quyền sử dụng đất
đúng mục đích cũng tạo điều kiện cho thị trƣờng quyền sử dụng đất sau khi
hoạt động để khuyến khích sử dụng đất hiệu quả.

13


Trong rất nhiều mối quan hệ chồng chéo đó, làm thế nào để bảo đảm lợi
ích hợp lý giữa xã hội và cá nhân là vấn đề vô cùng phức tạp. Song, nếu
không giải quyết đƣợc các quan hệ này thì chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và
tái định cƣ sẽ khó triển khai. Bởi vì, Luật Đất đai ở nƣớc ta quy định khi Nhà
nƣớc thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc
gia, lợi ích công cộng và phát triển kinh tế thì Nhà nƣớc có trách nhiệm bồi
thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ cho ngƣời dân bị thu hồi đất.
Vậy bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ nhƣ thế nào để đảm bảo sự hài hòa
lợi ích?
Thông thƣờng, việc bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ phải đáp ứng các
yêu cầu:
- Tạo điều kiện để ngƣời bị thu hồi đất có cuộc sống bằng hoặc tốt hơn
trƣớc khi thu hồi đất.
- Điều tiết phần lợi ích gia tăng không do các cá nhân tạo ra về ngân sách
nhà nƣớc.
- Tạo điều kiện để ngƣời sử dụng đất sau này hoàn thành mục tiêu đã
đƣợc xã hội chấp thuận.
- Bảo tồn đƣợc quỹ đất và môi trƣờng.

* Mục tiêu thứ hai của chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là
khuyến khích người dân giao đất.
Vì đất là điều kiện để xây dựng kết cấu hạ tầng, xây dựng khu đô thị, là
điều kiện để thực hiện các dự án kinh tế, xã hội, quốc phòng nên chính sách
bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ phải hƣớng đến khuyến khích ngƣời dân tự
nguyện giao đất.
Trên thực tế, ngƣời dân không muốn giao đất vì việc thu hồi đất ảnh
hƣởng xấu đến cuộc sống của họ. Để họ tự nguyện và nhanh chóng giao đất,
chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ không những phải có mức bồi

14


thƣờng, hỗ trợ, hợp lý, phải tổ chức tốt công việc tái định cƣ, mà còn phải
cung cấp cho ngƣời thu hồi đất đầy đủ thông tin trung thực để họ tự quyết
định.
Ngoài ra chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ phải đƣợc hoạch
định và thực hiện nhất quán, tránh các mâu thuẫn, xung đột trong quá trình
triển khai.
Nếu chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ không đáp ứng mục tiêu
này, quá trình thu hồi đất sẽ nảy sinh rất nhiều khó khăn không đáng có nhƣ
khiếu kiện, chống đối, chây ì, chậm tiến độ giải phóng mặt bằng.
* Mục tiêu thứ ba của chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là ổn
định cuộc sống, ổn định việc làm cho người dân bị thu hồi đất.
Việc thu hồi đất ở nƣớc ta không hoàn toàn mang tính thị trƣờng nên
quan tâm đến cuộc sống của ngƣời dân bị thu hồi đất là một mục tiêu quan
trọng. Để ổn định cuộc sống cho ngƣời thu hồi đất cần xây dựng khu tái định
cƣ đồng bộ, có cơ sở hạ tầng kinh tế, xã hội, văn hóa ít nhất không đƣợc thấp
hơn địa điểm cũ, nhất là các dịch vụ thiết yếu nhƣ giao thông, điện, nƣớc, y
tế, giáo dục, hành chính...

Ở nƣớc ta, mục tiêu này thƣờng khó hoàn thành do kinh phí của Nhà
nƣớc cấp eo hẹp và do tổ chức thiếu chặt chẽ. Nếu khu tái định cƣ không
đƣợc xây dựng tốt thì dân chúng sẽ bất mãn, hậu quả là họ không di dời.
Để ổn định lâu dài cho ngƣời dân bị thu hồi đất, cần tạo điều kiện cho họ
có việc làm thông qua các chƣơng trình đào tạo, hỗ trợ đầu tƣ, lập nghiệp
hoặc xúc tiến việc làm. Trên thực tế việc làm của cơ quan tái định cƣ và
ngƣời dân không trùng khớp, do dịch vụ hỗ trợ không phù hợp với điều kiện
của ngƣời dân.

15


* Mục tiêu thứ tư của chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là góp
phần thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai, xây dựng và phát triển
nhà ở, phát triển kinh tế - xã hội.
Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là công cụ Nhà nƣớc bố trí, sắp xếp
các loại đất và nhà ở cho đối tƣợng sử dụng theo không gian và thời gian phù
hợp với mục tiêu sử dụng đất hiệu quả và thực hiện thành công chiến lƣợc
phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất sau
khi đã đƣợc xây dựng có căn cứ khoa học và phù hợp với quy hoạch tổng thể
phát triển kinh tế -xã hội của đất nƣớc là phƣơng án sử dụng đất tốt nhất để
Nhà nƣớc và nhân dân thực hiện.
Để chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ góp phần thực hiện quy
hoạch, kế hoạch sử dụng đất cần chủ động hoạch định chính sách cụ thể cho
các khu đất ở, các dự án xây dựng vùng, phát triển các ngành nghề khác nhau
nhƣ nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, dịch vụ hoặc là việc chuyển các loại
đất khác nhau sang các mục đích sử dụng khác nhau để tạo điều kiện thuận lợi
cho thực hiện. Nói cách khác, trƣớc khi mở rộng một con đƣờng, xây dựng
một khu đô thị mới hay xây dựng khu công nghiệp, xây dựng khu chung cƣ
cao tầng, xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng v.v... cần tuân thủ quy hoạch

trong việc lựa chọn sử dụng các khu đất mới hoặc lấy các khu đất đang sử
dụng vào một mục đích cụ thể nào đó để sử dụng cho các mục đích khác trên
cơ sở đó xây dựng các định mức, phƣơng thức bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định
cƣ thích hợp. Không nên xây dựng chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định
cƣ một cách tùy tiện. Khi tính tiền bù đắp thiệt hại cho ngƣời sử dụng đất do
bị thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia,
lợi ích công cộng và phát triển kinh tế, các cơ quan liên quan phải căn cứ vào
quy hoạch để xem xét tính hợp lý của khu tái định cƣ cũng nhƣ để điều hòa
lợi ích phát sinh theo quy hoạch.

16


Thực tiễn cho thấy còn nhiều tồn tại, hạn chế trong công tác thu hồi đất,
bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ đã dẫn tới tình trạng so bì, khiếu nại của
ngƣời dân. Do đó, việc vận dụng chính sách pháp luật, đặc biệt là hệ thống
pháp luật về đất đai mới nhằm kế thừa các quy định phù hợp với thực tiễn là
rất cần thiết, ở cả cấp Trung ƣơng và địa phƣơng.
Ở cấp Trung ương, cùng với việc ban hành Chỉ thị số 01/CT-TTg, ngày
22/1/2014 về việc triển khai thi hành Luật Đất đai năm 2013, Chính phủ đã
ban hành 05 nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai năm 2013 và
đƣợc Thủ tƣớng Chính phủ ký ban hành cùng ngày 15/05/2014. Trong đó, có
03 nghị định do Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng trình, là: Nghị định số
43/2014/NĐ-CP, quy định chi tiết một số điều của Luật Đất đai; Nghị định số
44/2014/NĐ-CP quy định về giá đất; Nghị định số 47/2014/NĐ-CP quy định
về bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất. Còn 2 nghị định
khác do Bộ Tài chính trình, gồm Nghị định số 45/2014/NĐ-CP quy định thu
tiền sử dụng đất và Nghị định số 46/2014/NĐ-CP quy định thu tiền thuê đất.
Tất cả các nghị định này đều có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2014.
Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng chủ trì, phối hợp với bộ, ngành có liên

quan rà soát hệ thống thông tƣ, thông tƣ liên tịch đã ban hành từ năm 2013 trở
về trƣớc để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với Luật Đất đai và các nghị định.
Điều đó cho thấy, các cơ quan quản lý nhà nƣớc trong lĩnh vực liên quan
đến đất đai đang phải nỗ lực “chạy đua với thời gian” để hoàn thiện khung
khổ pháp lý trong lĩnh vực đất đai.
Điều quan trọng nhất là các văn bản quy định chi tiết thi hành phải bảo
đảm tính thống nhất cao, chi tiết, đầy đủ, dễ hiểu và chặt chẽ để nhân dân hiểu
rõ quy định của luật, hiểu rõ quyền và lợi ích của mình, tránh khiếu kiện sai;
cán bộ, công chức cũng áp dụng luật chính xác hơn, tránh làm nảy sinh khiếu
kiện của công dân trong quá trình thực thi pháp luật.

17


Bên cạnh đó, trong quá trình triển khai thi hành Luật Đất đai năm 2013,
việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết
khiếu nại, tố cáo về đất đai là cần thiết để phát hiện và xử lý nghiêm, truy cứu
trách nhiệm những trƣờng hợp vi phạm luật. Nếu triệt để thực hiện tinh thần
thƣợng tôn pháp luật sẽ hạn chế đƣợc nhiều hơn những trƣờng hợp bất chấp
lý lẽ, xâm phạm lợi ích của Nhà nƣớc, của công dân để tƣ lợi cá nhân và cũng
hạn chế đƣợc những trƣờng hợp bất chấp lý lẽ khiếu kiện.
Đồng thời, việc thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp luật đất đai
cũng cần đƣợc quan tâm sao cho thật hiệu quả và gần dân nhất.
Ở cấp địa phương: UBND tỉnh, thành phố theo quy định của Luật Đất
đai năm 2013 cần kiện toàn tổ chức bộ máy và đẩy mạnh cải cách hành chính
trong quản lý đất đai; chấn chỉnh và hoàn thiện công tác quản lý đất đai, trong
đó trọng tâm là tiếp tục công bố công khai và tổ chức thực hiện quy hoạch, kế
hoạch sử dụng đất của tỉnh, thành phố đã đƣợc phê duyệt và hoàn thành việc
phê duyệt kế hoạch sử dụng đất cấp huyện. Đồng thời, cấp huyện tiếp tục rà
soát quy trình thủ tục và chấn chỉnh công tác thu hồi đất, giao đất, cho thuê

đất, chuyển mục đích sử dụng đất; tăng cƣờng công tác kiểm tra, thanh tra
việc chấp hành pháp luật về đất đai.
Chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và bố trí đất tái định cƣ thực hiện tốt là
nhờ vào sự phối hợp của các sở ban ngành cụ thể ở Thành phố Hồ Chí Minh
nhƣ sau:
+ Uỷ ban nhân dân thành phố: Chỉ đạo, tổ chức, tuyên truyền, vận
động mọi tổ chức, cá nhân về chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ và
giám sát việc bố trí tái định cƣ.
Chỉ đạo các Hội đồng giải phóng mặt bằng thành phố, các sở, ban
ngành, Uỷ ban nhân dân quận, huyện và các chủ đầu tƣ, các đơn vị thực hiện
công tác giải phóng mặt bằng:

18


Lập dự án tái định cƣ, khu tái định cƣ để phục vụ cho việc thu hồi đất,
lập phƣơng án theo thẩm quyền, tổ chức thực hiện công tác giải phóng mặt
bằng.
Phê duyệt hoặc phân cấp phê duyệt phƣơng án, phê duyệt ban hành giá
đất, tài sản để tính bồi thƣờng và các quy định về hỗ trợ, phê duyệt giá trị bồi
thƣờng, hỗ trợ.
Chỉ đạo các cơ quan có liên quan thực hiện việc giải quyết khiếu nại, tố
cáo của công dân về bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ theo thẩm quyền pháp
luật quy định, chỉ đạo Uỷ ban nhân dân các quận, huyện thực hiện xử lý hành
chính theo quy định của pháp luật đối với các hộ không chấp hành Quyết định
thu hồi đất của thành phố, chỉ đạo kiểm tra và xử lý vi phạm trong lĩnh vực
bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ.
+ Uỷ ban nhân dân quận, huyện: Chỉ đạo, tổ chức, tuyên truyền, vận
động mọi tổ chức, cá nhân về chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ tái định cƣ.
Chỉ đạo Hội đồng giải phóng mặt bằng quận, huyện lập và tổ chức thực

hiện phƣơng án, phối hợp với các sở, ban ngành, các tổ chức và chủ đầu tƣ
thực hiện dự án đầu tƣ xây dựng, phƣơng án tạo lập các khu tái định cƣ tại địa
phƣơng theo phân cấp của Uỷ ban nhân dân thành phố.
Giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân về bồi thƣờng, hỗ trợ và tái
định cƣ theo thẩm quyền đƣợc giao; ra quyết định cƣỡng chế và tổ chức
cƣỡng chế đối với các trƣờng hợp thuộc thẩm quyền; phối hợp với các cơ
quan chức năng tổ chức thực hiện việc cƣỡng chế theo quyết định của cơ quan
có thẩm quyền.
Phê duyệt pháp lý về nhà, đất của các hộ giải toả thuộc dự án.
+ Uỷ ban nhân dân xã, phƣờng: Tổ chức tuyên truyền về mục đích thu
hồi đất, chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ của dự án.

19


Phối hợp với Hội đồng giải phóng mặt bằng thực hiện xác nhận đất đai,
tài sản của ngƣời bị thu hồi đất.
Phối hợp và tạo điều kiện hỗ trợ cho việc chi trả tiền bồi thƣờng, hỗ trợ
và tái định cƣ cho ngƣời bị thu hồi đất và thực hiện giải phóng mặt bằng.
Xác nhận thời điểm xây dựng nhà (hoặc xác nhận lại) đối với các trƣờng
hợp giải toả trong khu quy hoạch trên địa bàn quản lý.
+ Sở Tài chính: Chủ trì phối hợp với các cơ quan có liên quan trình Uỷ
ban nhân dân thành phố phê duyệt giá đất, bảng giá tài sản (trừ nhà và công
trình xây dựng khác do Sở xây dựng xác định) để tính bồi thƣờng, hỗ trợ, chủ
trì việc thẩm định phƣơng án bồi thƣờng, hỗ trợ.
Thẩm định giá trị bồi thƣờng, hỗ trợ trình UBND thành phố phê duyệt,
hoặc thẩm định và ban hành Quyết định phê duyệt giá trị bồi thƣờng, hỗ trợ
theo phân cấp của Uỷ ban nhân dân thành phố.
Kiểm tra việc chi trả tiền bồi thƣờng, hỗ trợ và chi phí cho công tác tổ
chức thực hiện bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ tại địa phƣơng.

+ Sở Tài nguy n và Môi trƣờng: Hƣớng dẫn việc xác định diện tích
đất, vị trí đất, loại đất, hạng đất và điều kiện đất đƣợc bồi thƣờng, đất không
đƣợc bồi thƣờng khi Nhà nƣớc thu hồi đất. Thực hiện thẩm định lại kết quả
phê duyệt tính pháp lý, vị trí đất, hạng đất, loại đất của các Hội đồng bồi
thƣờng thiệt hại, giải phóng mặt bằng thro chỉ đạo của Uỷ ban nhân dân thành
phố.
Hƣớng dẫn việc xác định quy mô diện tích đất thuộc đối tƣợng đƣợc bồi
thƣờng hoặc không đƣợc bồi thƣờng, mức độ bồi thƣờng hoặc hỗ trợ cho từng
ngƣời sử dụng đất bị thu hồi làm cơ sở cho việc tính toán bồi thƣờng và hỗ trợ
cho từng đối tƣợng.
Chủ trì phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tƣ, Sở Xây dựng trình Uỷ ban
nhân dân thành phố quyết định phạm vi thu hồi đất của từng dự án.

20