Kiểm sát thi hành án phạt tù từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
----------------------Đặng Thị Thanh Huyền

KIỂM SÁT THI HÀNH ÁN PHẠT TÙ TỪ THỰC TIỄN
TỈNH ĐỒNG NAI

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
-----------------------

Đặng Thị Thanh Huyền

KIỂM SÁT THI HÀNH ÁN PHẠT TÙ TỪ THỰC TIỄN
TỈNH ĐỒNG NAI
Chuyên ngành: Luật Hình sự và Tố tụng hình sự
Mã số:8.38.01.04

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẤN KHOA HỌC
TS. VÕ THỊ KIM OANH

HÀ NỘI - 2018

LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được
ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận văn

Đặng Thị Thanh Huyền


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành tốt bài luận văn nghiên cứu với đề tài: “Kiểm sát thi hành án
phạt tù từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai ” cùng với sự nỗ lực cố gắng của bản thân,
em xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Võ Thị Kim Oanh đã tận tình hướng
dẫn, giúp đỡ em hoàn thành đề tài luận văn tốt nghiệp.
Đồng thời, Em cũng xin cảm ơn các thầy cô giáo phụ trách giảng dạy
chuyên ngành Luật hình sự và Tố tụng hình sự, Học viện Khoa học – xã hội Việt
Nam. Lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đồng Nai, các anh chị đồng nghiệp,
gia đình và các bạn đã tận tình giúp đỡ, chỉ bảo, đóng góp ý kiến quý báu, tạo
điều kiện thuận lợi cho em hoàn thành đề tài luận văn này.
Hà Nội, ngày tháng

năm 2018

Tác giả luận văn

Đặng Thị Thanh Huyền

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SÁT THI HÀNH ÁN
PHẠT TÙ ......................................................................................................... 7
1.1. Khái niệm, đặc điểm hoạt động, chủ thể, phạm vi, đối tượng và ý nghĩa
của kiểm sát thi hành án phạt tù..................................................................... 7
1.2. Nội dung kiểm sát thi hành án phạt tù .................................................. 14
Chương 2: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ KIỂM SÁT THI HÀNH
ÁN PHẠT TÙ VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI ĐỒNG NAI ................. 20
2.1. Quy định của pháp luật về kiểm sát thi hành án phạt tù ....................... 20
2.2. Thực tiễn áp dụng tại Đồng Nai ........................................................... 42
Chương 3: YÊU CẦU, GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KIỂM SÁT
THI HÀNH ÁN PHẠT TÙ TẠI ĐỒNG NAI ............................................. 58
3.1. Yêu cầu nâng cao hiệu quả kiểm sát thi hành án phạt tù...................... 58
3.2. Các giải pháp cụ thể............................................................................. 62
KẾT LUẬN .................................................................................................... 71
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


ANH MỤC C C CHỮ VIẾT TẮT

BLTTHS

: ộ luật Tố tụng hình sự

BLHS

: ộ luật Hình sự

CQTHAHS

: ơ quan thi hành án hình sự

LTHAHS

: Luật Thi hành án hình sự

VKS

: Viện kiểm sát

VKSND

: Viện kiểm sát nhân dân


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Bản án, quyết định của Tòa án nhân danh Nhà nước khi được chấp
hành nghiêm chỉnh có tác động trực tiếp đến lòng tin của nhân dân đối với
pháp luật. Vì vậy, hoạt động thi hành án có một ý nghĩa vô cùng quan trọng
trong việc giữ vững kỷ cương phép nước, củng cố pháp chế và trật tự pháp
luật xã hội chủ nghĩa, đảm bảo cho quyền lực tư pháp được thực thi, liên quan
trực tiếp đến bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội; góp phần
bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân,
bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa. Điều 106 Hiến pháp 2013 khẳng định:"
ản án, quyết định của Toà án nhân dân có hiệu lực pháp luật phải được cơ
quan, tổ chức, cá nhân tôn trọng; cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan phải
nghiêm chỉnh chấp hành" [20].
Thi hành án phạt tù là một trong những khâu quan trọng của hoạt động

tư pháp. Thông qua thi hành án phạt tù, lợi ích của Nhà nước, của xã hội,
quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân mới được tôn trọng và bảo vệ.
Nếu bản án phạt tù có hiệu lực pháp luật của Tòa án không được thi hành thì
không những lợi ích của Nhà nước, tổ chức, cá nhân có liên quan không được
bảo vệ mà còn giảm lòng tin của nhân dân với cơ quan bảo vệ pháp luật.
Xác định thi hành án hình sự nói chung và thi hành án phạt tù nói
riêng là công tác quan trọng nên Nhà nước đặc biệt quan tâm và ban hành
nhiều văn bản quy phạm pháp luật làm cơ sở cho hoạt động này như: Luật thi
hành án hình sự (LTHAHS) năm 2010 có hiệu lực từ ngày 01/7/2011; Nghị
định số 117/2011/NĐ- P ngày 15/12 quy định về tổ chức quản lý phạm nhân
và chế độ ăn, mặc, ở, sinh hoạt, chăm sóc y tế đối với phạm nhân; Nghị định
số 90/2015/NĐ-CP ngày 13/10 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều
của Nghị định số 117/2011/NĐ-CP về tổ chức quản lý phạm nhân và chế độ

1


ăn, mặc, ở, sinh hoạt, chăm sóc y tế đối với phạm nhân.Thông tư 58/2011/TTBCA ngày 09/8 quy định về đồ vật cấm đưa vào trại giam và việc thu giữ, xử
lý đồ vật cấm; Thông tư số 36/2011/TT-BCA ngày 26/5 ban hành Nội quy
Trại giam; Thông tư liên tịch số 03/2013/TTLT-BCA-BQP-BYT-TANDTCVKSNDT ngày 15/5 hướng dẫn thi hành một số quy định của pháp luật về
tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù đối với phạm nhân, Thông tư
16/2011/TT-BCA ngày 14/4 quy định về công tác Cảnh sát quản giáo…
Trong những năm qua, cùng với sự đổi mới tổ chức và hoạt động của
ngành Kiểm sát nhân dân, tổ chức và hoạt động của các đơn vị kiểm sát thi
hành án nói chung đã có những chuyển biến, tiến bộ r rệt. Tuy nhiên, trước
yêu cầu cải cách tư pháp, theo tinh thần Nghị quyết 49/NQ- TW ngày
02/6/2005 của ộ chính trị về “ hiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020
với thực tiễn tại Đồng Nai cho thấy, mặc dù đã đạt được những kết quả nhất
định nhưng hiệu lực, hiệu quả chưa cao còn những thiếu sót, tồn tại như: Một
số bản án phạt tù đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án chưa được thi hành một

cách nghiêm chỉnh; việc tổ chức thi hành án phạt tù có nơi, có lúc chưa hoặc
không đúng nội dung của bản án; quan niệm và nhận thức về thi hành án
phạt tù có việc chưa có sự thống nhất cao trong việc áp dụng pháp luật về thi
hành án phạt tù; công tác quản lý Nhà nước về thi hành án phạt tù chưa thật
sự ngang tầm với những yêu cầu, đòi hỏi của tiến trình cải cách tư pháp…
Thực trạng này xuất phát từ nhiều nguyên nhân liên quan đến cả nhận
thức lý luận cũng như thực tiễn về công tác thi hành án phạt tù. Về mặt lý
luận, có vấn đề chưa được làm sáng tỏ một cách sâu sắc và toàn diện, đến nay
vẫn còn những quan điểm khác nhau về bản chất pháp lý của thi hành án phạt
tù. Về mặt thực tiễn, hoạt động thi hành án phạt tù gặp không ít khó khăn và
vẫn còn để xảy ra những thiếu sót nhất định… đòi hỏi phải có biện pháp khắc
phục nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả của hoạt động thi hành án phạt tù.

2


Để khắc phục kịp thời những tồn tại trong công tác thi hành án phạt tù
và đáp ứng đầy đủ, kịp thời yêu cầu của cuộc đấu tranh phòng, chống tội
phạm, cải cách tư pháp, cải cách hình chính cũng như bảo đảm tốt hơn quyền
tự do, dân chủ của công dân, cần có sự kiểm sát thi hành án phạt tù nhằm
hoàn thiện hệ thống pháp luật để các quy định được thống nhất, đầy đủ cụ
thể, nguyên tắc trình tự, thủ tục thi hành bản án, quyết định của Tòa án về
các hình phạt; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến thi
hành án hình sự và nâng cao hiệu quả công tác kiểm sát thi hành án phạt tù
là rất cần thiết, rất ý nghĩa về lý luận và thực tiễn.
Vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài:

iểm s t t i

n

n p ạt t từ t ực

tiễn tỉn Đồng Nai” làm luận văn thạc sĩ Luật học.
2.Tình hình nghiên cứu đề tài
Kiểm sát thi hành án hình sự nói chung và kiểm sát thi hành án phạt tù
là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng của ngành Kiểm sát trong
kiểm sát hoạt động tư pháp. Vì vậy, vấn đề này đang rất được quan tâm
nhằm đảm bảo cho việc thi hành án phat tù đúng quy định. ho đến nay, một
số công trình khoa học, sách báo pháp lý chuyên ngành trong nước nghiên
cứu ở các mức độ và các bình diện khác nhau về đề tài như: Sách chuyên
khảo “Pháp luật thi hành án hình sự Việt Nam- Những vấn đề lý luận và thực
tiễn” của PGS.TS Võ Khánh Vinh và PGS. TS.Nguyễn Mạnh Kháng (đồng
chủ biên), do Nxb Tư pháp phát hành năm 2006 [47].; Ngô Thị Ngân Nguyệt
(2014) Đôi điều rút ra từ thực tiễn công tác kiểm sát thi hành án phạt tù của
viện kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội, Tạp chí Kiểm sát,(số 18), tr 4145 [29] ; Trịnh

nh Tuấn (2014 , Những kiến nghị và giải pháp nhằm nâng

cao chất lượng công tác kiểm sát thi hành án phạt tù, Tạp chí Kiểm sát, (số
21), tr18 -20 [29]; Giáo trình ài giảng

3

i dư ng k năng kiểm sát thi hành


án phạt tù của V kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự VKSND tối cao[34]….
Nhìn chung, các công trình khoa học trên đã nghiên cứu có tính chất
tổng thể về công tác thi hành án phạt tù và kiểm sát thi hành án phạt tù. Tuy

vậy, cũng chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu về tình hình kiểm sát
thi hành án phạt tù từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai trên cơ sở lý luận và đi sâu tìm
hiểu những mặt làm được và chưa làm được cũng như những thuận lợi, khó
khăn, vướng mắc và tìm ra nguyên nhân của nó, để qua đó tìm ra giải pháp
khắc phục nhằm hoàn thiện. Vì thế đề tài này không trùng với bất kỳ công
trình nào đã được công bố về chủ đề này.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu: Luận văn được thực hiện mục đích làm sáng tỏ
các vấn đề lý luận chung về kiểm sát thi hành án phạt tù, phân tích, nghiên
cứu thực trạng kiểm sát thi hành án phạt tù từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai để
đánh giá những ưu điểm cũng như những hạn chế và nguyên nhân của những
hạn chế. Qua đó, đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động
kiểm sát thi hành án phạt tù.
Nhiệm vụ nghiên cứu: Để thực hiện mục đích nghiên cứu trên đây,
luận văn phải giải quyết những nhiệm vụ sau đây: Làm r những căn cứ
pháp lý về kiểm sát thi hành án phạt tù. Nghiên cứu những quy định pháp
luật về công tác kiểm sát thi hành án phạt tù; và thực tiễn áp dụng tại Đồng
Nai. Từ đó, phân tích những ưu, khuyết điểm cũng như làm r những vướng
mắc, hạn chế, nguyên nhân tồn tại để qua đó đề xuất hướng hoàn thiện về
trình tự, thủ tục thi hành án làm sao để đạt được hiệu quả cao nhất góp phần
đưa công lý thực hiện trong cuộc sống và bảo đảm thực hiện tốt nhiệm vụ,
quyền hạn của VKS trong công tác kiểm sát thi hành án phạt tù.

4


4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Vấn đề lý luận về nội dung, quy định của pháp
luật về kiểm sát thi hành hình phạt tù và thực tiễn áp dụng các quy định đó
trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.

Phạm vi nghiên cứu: Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu
những vấn đề chung được quy định của kiểm sát thi hành án phạt tù dưới góc
độ Luật thi hành án hình sự (LTHAHS), ộ luật Hình sự (BLHS) và ộ luật
Tố tụng hình sự (BLTTHS), Luật tổ chức VKSND.
Về thời gian: tác giả nghiên cứu trên cơ sở thu thập tổng hợp số liệu,
tài liệu thực tiễn trong công tác kiểm sát thi hành án phạt tù của Viện kiểm
sát nhân dân tỉnh Đồng Nai 05 năm từ năm 2013 đến năm 2017.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa
Mác- Lênin, tư tưởng Hồ hí Minh, các quan điểm, chủ trương của Đảng và
Nhà nước về xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam trong công tác đấu
tranh phòng, chống tội phạm; về cải tạo, giáo dục người phạm tội. Sử dụng
phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật
lịch sử .
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả luận văn đã sử dụng phương
pháp nghiên cứu như phân tích, tổng hợp, thống kê, khảo sát thực tiễn, các
phương pháp nghiên cứu của tội phạm học, khoa học điều tra tội phạm và
các khoa học pháp lý khác.
.

ngh a l luận và th c tiễn của luận văn

Trên cơ sở kết quả nghiên cứu lý luận và đánh giá thực tiễn công tác
kiểm sát thi hành án phạt tù tại Đồng Nai, luận văn đã phân tích những
nguyên nhân và đề xuất các định hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu
quả công tác kiểm sát thi hành án phạt tù theo LTHAHS.

5

ên cạnh đó, luận văn sẽ là một tài liệu tham khảo cần thiết và bổ ích
dành cho không chỉ các nhà lập pháp mà còn cho các nhà nghiên cứu, các
cán bộ giảng dạy pháp luật, các nghiên cứu sinh, học viên cao học và sinh
viên thuộc chuyên ngành Tư pháp hình sự tại các cơ sở đào tạo luật. Đặc
biệt, kết quả nghiên cứu của luận văn còn phục vụ cho việc trang bị những
kiến thức chuyên sâu cho các cán bộ thực tiễn đang công tác tại các VKSND,
Tòa án nhân dân (TAND), Cơ quan thi hành án hình sự (CQTHAHS) trong
quá trình thực hiện công tác thi hành án phạt tù.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội
dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Nhận thức chung về kiểm sát thi hành án phạt tù.
Chương 2: Quy định pháp luật về kiểm sát thi hành án phạt tù và thực
tiễn áp dụng tại Đồng Nai.
Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm sát thi hành án phạt tù
tại Đồng Nai.

6


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ L LUẬN VỀ KIỂM SÁT THI HÀNH N PHẠT TÙ
1.1. Khái niệm, đặc điểm hoạt động, chủ thể, phạm vi, đối tượng và ý
ngh a của kiểm sát thi hành án phạt tù.
1.1.1.

i niệm kiểm s t t i

n

n p ạt t :

Thi hành án phạt tù là một hoạt động thi hành bản án và quyết định
hình sự của Tòa án. Theo đó VKS có trách nhiệm áp dụng những biện pháp
do

LHS,

LTTHS, LTH HS và các văn bản hướng dẫn thi hành để loại

trừ vi phạm pháp luật của bất kỳ cơ quan, đơn vị, cá nhân nào tham gia vào
quá trình thi hành án.
Thi hành án phạt tù là việc buộc người bị kết án phạt tù có thời hạn,
tù chung thân chấp hành án tại Trại giam, phân trại quản lý phạm nhân
trong Trại tạm giam hoặc tại Nhà tạm giữ nhằm giáo dục, cải tạo họ trở
thành người có ích cho xã hội.

hính vì vậy, khi quyết định hình phạt tù

đối với người phạm tội cũng như khi quản lý, giáo dục người chấp hành
án phạt tù, đòi hỏi các Cơ quan tiến hành tố tụng, Cơ quan thi hành án
hình sự ( QTH HS , Cơ quan được giao một số nhiệm vụ thi hành án
hình sự phải chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật về thi
hành án phạt tù nhằm quản lý, giáo dục người chấp hành án phạt tù ý thức
tuân thủ pháp luật, các quy tắc của cuộc sống xã hội chủ nghĩa, ngăn ngừa
họ phạm tội mới và trở thành công dân có ích cho xã hội.
Theo Từ điển Tiếng Việt, kiểm sát là “theo d i và kiểm tra xem việc
thực hiện có đúng với những điều quyết định hay không hoặc là “trông
nom, xem xét công việc có tốt không [49]. Kiểm sát còn được hiểu là một
trong những chức năng cơ bản của hệ thống VKSND.

Như vậy, kiểm sát thi hành án phạt tù là quá trình theo d i, kiểm tra để
đảm bảo quá trình thực hiện bản án, quyết định đã có hiệu lực của Tòa án

7


trong thực tiễn đúng pháp luật. Khi thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của
chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp, VKS chỉ kiểm tra, giám sát các hoạt
động của chủ thể bị kiểm sát. Trong quá trình giám sát nếu phát hiện hoạt
động của chủ thể bị kiểm sát có dấu hiệu vi phạm pháp luật, VKS có thể áp
dụng các biện pháp kiểm sát như quyền yêu cầu chủ thể bị kiểm sát tự kiểm
tra và báo cáo kết quả cho VKS biết hoặc tự mình trực tiếp kiểm tra... Qua
hoạt động kiểm tra mà phát hiện có căn cứ xác định chủ thể bị kiểm sát có
hành vi vi phạm pháp luật thì VKS có quyền kiến nghị, kháng nghị, yêu cầu
chủ thể bị kiểm sát thực hiện đúng qui định của pháp luật, khắc phục vi
phạm và áp dụng các biện pháp phòng ngừa. VKS không phải là cấp trên,
cấp quản lý của chủ thể bị kiểm sát nên không có quyền trực tiếp can thiệp
vào hoạt động của chủ thể bị kiểm sát. VKS cũng không có quyền thực hiện
thay các hoạt động của chủ thể bị kiểm sát hoặc ban hành quyết định, mệnh
lệnh buộc chủ thể bị kiểm sát phải tuân theo, ngoại trừ trường hợp đặc biệt.
Đó là, trong quá trình kiểm sát thi hành án phạt tù, VKS có quyền quyết định
trả tự do ngay cho người đang chấp hành án phạt tù không có căn cứ và trái
pháp luật. ơ quan có liên quan phải có trách nhiệm thi hành quyết định này
của VKS. Thẩm quyền trên của VKS không phải xuất phát hay bắt nguồn từ
chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp mà từ bản chất của Nhà nước pháp
quyền, từ sự bảo đảm và tôn trọng quyền con người, quyền tự do dân chủ của
công dân của Nhà nước ta. Kiểm sát hoạt động tư pháp nói chung và kiểm sát
thi hành án phạt tù nói riêng là chức năng hiến định của VKS, một dạng giám
sát nhà nước về tư pháp, là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước. Mục đích
của kiểm sát các hoạt động tư pháp là nhằm bảo đảm pháp luật được chấp hành

nghiêm chỉnh và thống nhất trong quá trình hoạt động tư pháp của các chủ thể.
Trên cơ sở các phân tích trên, có thể đưa ra khái niệm: Kiểm sát thi
hành án phạt tù là hoạt động của VKSND trong việc áp d ng các iện pháp

8


do pháp luật quy định để kiểm sát việc tuân theo pháp luật của Tòa án,
CQTHAHS, cơ quan, tổ chức có trách nhiệm trong việc thi hành án phạt tù,
nhằm ảo đảm việc thi hành án phạt tù được thực hiện đúng pháp luật, đầy
đủ, kịp thời [43,44].
1.1.2. Đặc điểm của kiểm sát thi hành án phạt tù
Kiểm sát thi hành án phạt tù là một trong những nội dung hoạt động
của công tác kiểm sát thi hành án nói chung và kiểm sát thi hành án hình sự
nói riêng của VKS. So với hoạt động kiểm sát thi hành các hình phạt khác
thì kiểm sát thi hành án phạt tù chỉ kiểm sát cơ quan, người có thẩm quyền
thực hiện các quyết định hình phạt tù trong bản án, quyết định của Tòa án đã
có hiệu lực pháp luật trên thực tế và tất nhiên việc kiểm sát thi hành án phạt tù
kết thúc khi hình phạt tù chấm dứt.
1.1.3.C ủ t ể của kiểm s t t i

n

n p ạt t

Theo quy định tại khoản 2 Điều 10 LTHAHS, các chủ thể với tư cách
là CQTHAHS thì việc tuân theo pháp luật của các chủ thể này trong hoạt
động thi hành án hình sự là đối tượng của hoạt động kiểm sát thi hành án
hình sự, trong đó có thi hành án phạt tù bao gồm: Trại giam thuộc ộ ông
an; CQTHAHS ông an tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi là

CQTHHS Công an cấp tỉnh ; QTH HS ông an huyện, quận, thị xã, thành
phố thuộc tỉnh (sau đây gọi là CQTHAHS ông an cấp huyện .
1.1.4.P ạm vi của kiểm s t t i

n

n p ạt t

Phạm vi hoạt động của kiểm sát thi hành án phạt tù là chỉ thời điểm
bắt đầu và kết thúc các hoạt động của hoạt động kiểm sát này. Khi tiến
hành kiểm sát thi hành án phạt tù, VKS thực hiện các hoạt động trong phạm
vi đã xác định. Nếu vượt quá giới hạn của phạm vi sẽ dẫn đến sự chồng
chéo, trùng lặp lên công việc của hoạt động khác, của bộ phận khác và của
cơ quan khác... làm giảm hiệu quả và tác dụng của hoạt động kiểm sát. Việc

9


xác định đúng phạm vi của từng hoạt động kiểm sát là để đảm bảo tính liên
tục, tính thống nhất trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ của VKS, vì
thế việc xác định phạm vi của hoạt động kiểm sát thi hành án phạt tù là hết sức
cần thiết, không chỉ đảm bảo cho hoạt động này không chồng chéo, nhầm lẫn
sang hoạt động kiểm sát khác mà còn đảm bảo không bỏ trống, bỏ sót phạm
vi xem xét của hoạt động kiểm sát thi hành án phạt tù. Việc xác định đúng
phạm vi của hoạt động là một trong những yếu tố để nâng cao hiệu quả của
hoạt động kiểm sát thi hành án phạt tù [34, tr.2].
ăn cứ vào Mục 6 hương II Luật tổ chức VKSND năm 2014 và Quy
chế công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự ban
hành kèm theo Quyết định số 35/QĐ-VKSTC-V4 ngày 29/01/2013 của Viện
trưởng VKSND tối cao (sau đây gọi tắt là Quy chế 35 [45] (Quy chế công

tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự ban hành kèm
theo Quyết định số 501/QĐ-VKSTC ngày 12/12/2017 (sau đây gọi tắt là Quy
chế 501)) [46] của Viện trưởng VKSND tối cao thì phạm vi hoạt động kiểm
sát thi hành án phạt tù được xác định từ khi bản án, quyết định thi hành án
phạt tù được thi hành theo Điều 2 LTHAHS (chưa có quyết định thi hành án
cho đến khi chấm dứt việc thi hành án phạt tù theo quy định của pháp luật.
Như vậy, việc xác định thời điểm chấm dứt việc thi hành án phạt tù
theo quy định của pháp luật có ý nghĩa rất quan trọng. Tuy nhiên, không phải
mọi trường hợp đều chấm dứt việc thi hành án phạt tù khi người bị kết án
chấp hành xong hình phạt tù trong bản án mà có thể kết thúc trước thời điểm
này hoặc ngay cả khi người bị kết án chưa chấp hành hình phạt tù. Điều này
xảy ra trong một số trường hợp sau:
Thứ nhất, người bị kết án được miễn chấp hành hình phạt tù. Theo quy
định Điều 57 BLHS năm 1999 (Điều 62

LHS năm 2015) về miễn chấp

hành hình phạt tù thì: Đối với người bị kết án tù có thời hạn chưa chấp hành

10


hình phạt mà lập công lớn hoặc mắc bệnh hiểm nghèo và nếu người đó
không còn nguy hiểm cho xã hội nữa, thì theo đề nghị của Viện trưởng VKS,
Tòa án có thể quyết định miễn chấp hành toàn bộ hình phạt. Người bị kết án
được miễn chấp hành hình phạt tù khi được đặc xá hoặc đại xá. Đối với
người bị kết án về tội ít nghiêm trọng đã được hoãn chấp hành hình phạt theo
quy định tại Điều 61 LHS 1999 (Điều 67 LHS 2015 , nếu trong thời gian
được hoãn đã lập công, thì theo đề nghị của Viện trưởng VKS, Tòa án có thể
quyết định miễn chấp hành hình phạt tù. Đối với người bị kết án phạt tù về

tội ít nghiêm trọng đã được tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù theo quy
định tại Điều 62 LHS 1999 (Điều 68 LHS 2015 nếu trong thời gian được
tạm đình chỉ mà đã lập công, thì theo đề nghị của Viện trưởng VKSND, Tòa
án có thể quyết định miễn chấp hành phần hình phạt tù còn lại.
Như vậy, đối với người bị kết án phạt tù có thể được miễn chấp hành
toàn bộ hoặc một phần hình phạt tù. Người bị kết án phạt tù có thể được
miễn chấp hành toàn bộ hình phạt tù trong trường hợp bị kết án phạt tù có
thời hạn chưa chấp hành hình phạt mà lập công lớn hoặc mắc bệnh hiểm
nghèo và nếu không còn nguy hiểm cho xã hội nữa; ngoài ra đối với trường
hợp người bị kết án về tội ít nghiêm trọng đã được hoãn chấp hành hình phạt
mà trong thời gian hoãn đã lập công thì có thể được miễn chấp hành hình
phạt tù. Người bị kết án phạt tù có thể được miễn một phần hình phạt tù
trong trường hợp khi được đặc xá, đại xá hoặc đối với trường hợp người bị
kết án phạt tù về tội ít nghiêm trọng đã được tạm đình chỉ, nếu trong thời
gian được tạm đình chỉ mà đã lập công thì có thể được miễn chấp hành hình
phạt còn lại.

ác điều kiện về lập công, lập công lớn hoặc bệnh hiểm

nghèo được giải thích tại mục 2 Nghị quyết số 01/2007/NQ-HĐTP ngày
02/10 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng
một số quy định của

LHS về thời hiệu thi hành bản án, miễn chấp hành

11


hình phạt, giảm thời hạn chấp hành hình phạt (sau đây gọi tắt là Nghị quyết
số 01 [32].

Thứ hai, có quyết định đình chỉ chấp hành hình phạt tù. Theo quy định
tại khoản 2 Điều 49 LTHAHS thì trong trường hợp phạm nhân chết, Tòa án
đã ra quyết định thi hành án phải ra quyết định đình chỉ việc chấp hành hình
phạt tù và đương nhiên trong trường hợp này bản án và quyết định phạt tù
hết hiệu lực pháp luật. Tuy nhiên, nếu xem xét trong trường hợp bản án đã có
hiệu lực pháp luật, Tòa án có thẩm quyền chưa ra quyết định thi hành án phạt
tù hoặc đã ra quyết định thi hành án phạt tù nhưng chưa đưa người bị kết án
phạt tù đến cơ sở chấp hành án phạt tù để chấp hành án mà người bị kết án
chết thì pháp luật tố tụng hình sự chưa điều chỉnh. Theo quan điểm của
chúng tôi, đối với trường hợp này, hánh án Tòa án có thẩm quyền phải ra
quyết định thi hành án (nếu chưa ra quyết định thi hành án và phải ra quyết
định đình chỉ chấp hành hình phạt tù.
Thứ a, người bị kết án chấp hành xong hình phạt tù. Theo quy định
tại khoản 2 Điều 40 LTHAHS thì vào ngày cuối cùng của thời hạn chấp hành
án phạt tù Trại giam, Trại tạm giam, CQTHAHS

ông an cấp tỉnh hoàn

chỉnh thủ tục theo quy định của pháp luật để trả tự do cho phạm nhân.... Như
vậy, trong trường hợp người bị kết án chấp hành xong hình phạt tù trong bản
án thì việc thi hành án phạt tù kết thúc.
1.1.5.Đối tượng của kiểm s t t i

n

n p ạt t

Đối tượng của kiểm sát thi hành án phạt tù không chỉ là các hoạt động
thi hành án của các cơ quan thi hành án phạt tù và của các cá nhân thuộc cơ
quan này mà còn là các hoạt động của Tòa án trong việc ra quyết định thi

hành án phạt tù, cơ quan quản lý thi hành án phạt tù, cá nhân, cơ quan, tổ chức
tham gia hoạt động khác ở giai đoạn thi hành án phạt tù. ụ thể:

12


Tòa án nhân dân (TAND): Đây là một chủ thể quan trọng trong
hoạt động thi hành án hình sự, nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án nhân dân
trong thi hành án hình sự được quy định tại Điều 20 LTHAHS [23]. Theo đó,
Tòa án có nhiệm vụ ban hành quyết định thi hành án, quyết định hoãn, tạm
đình chỉ, đình chỉ chấp hành hình phạt tù; miễn, giảm thời hạn chấp hành án,
gửi bản án, quyết định được thi hành và quyết định, tài liệu có liên quan cho
cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định…
Cơ quan thi hành án hình s : theo khoản 2 Điều 10 LTHAHS bao
gồm: Trại giam (gồm Trại giam thuộc ộ ông an, Trại giam thuộc ộ Quốc
phòng, Trại giam thuộc quân khu ; CQTHAHS cấp tỉnh; CQTHAHS

ông

an cấp huyện; CQTHAHS cấp quân khu.
Cơ quan được giao một số nhiệm vụ thi hành án phạt tù: Trại tạm
giam (gồm Trại tạm giam thuộc ộ ông an, Trại tạm giam thuộc ộ Quốc
phòng, Trại tạm giam thuộc ông an cấp tỉnh, Trại tạm giam cấp quân khu .
Người có trách nhiệm trong hoạt động thi hành án phạt tù: hánh
án Tòa án đã xét xử sơ thẩm, hánh án Tòa án nơi bị án đang chấp hành án,
Giám thị trại giam, Giám thị Trại tạm giam…
1.1.6.Ý nghĩa của kiểm s t t i

n

n p ạt t

Có thể thấy, kiểm sát thi hành án phạt tù đã góp phần xác định đúng
đắn thực tiễn trong công tác thi hành án hình sự nói chung và thi hành án
phạt tù nói riêng. Đảm bảo cho bản án phạt tù của Tòa án đã có hiệu lực
pháp luật được thực hiện trên thực tế, thể hiện sự chuyên chế của Nhà
nước xã hội chủ nghĩa trong việc kiên quyết xử lý những phần tử phạm tội
mà Nhà nước xét thấy cần phải cách ly khỏi xã hội có thể giáo dục, cải tạo
được và trả lại cho cộng đồng. Góp phần tích cực vào việc bảo vệ sự an
toàn, vững mạnh của chế độ, bảo vệ tính mạng, tài sản, nhân phẩm, danh
dự của công dân. Những vi phạm về trình tự, thủ tục trong thi hành án phạt

13


tù đều bị coi là những hành vi vi phạm pháp luật; chúng không những xâm
hại hoạt động đúng đắn của các cơ quan có nhiệm vụ thi hành án phạt tù,
xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của người chấp hành án, mà còn
làm giảm lòng tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng và Nhà
nước. Như vậy, việc kiểm sát thi hành án phạt tù còn đảm bảo sự dân chủ,
tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của người chấp hành án, thể hiện tính
ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa. Ngoài ý nghĩa về mặt lý luận, kiểm
sát thi hành án phạt tù còn có ý nghĩa phục vụ nâng cao nhận thức của cán
bộ các cơ quan bảo vệ pháp luật nói chung về sự cần thiết phải thực hiện
đúng, đầy đủ, chặt chẽ các quy định của pháp luật về thi hành án phạt tù,
góp phần nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm; giúp công
dân có cơ sở pháp lý tham gia vào hoạt động thi hành án hình sự nói
chung, thi hành án phạt tù nói riêng, đồng thời tạo cơ sở pháp lý cho người
phải chấp hành án phạt tù được tự bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp
của mình.

ên cạnh đó, có ý nghĩa cung cấp cứ liệu khoa học cho việc

hoàn thiện các quy định của pháp luật thi hành án phạt tù và phục vụ các
cơ quan chức năng trong việc hướng dẫn áp dụng thống nhất các quy định
về thi hành án phạt tù. Như vậy, kiểm sát thi hành án phạt tù có ý nghĩa rất
quan trọng trong giai đoạn xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa Việt Nam hiện nay.
1.2. Nội dung kiểm sát thi hành án phạt tù
LTHAHS được ban hành là văn bản pháp lý cao nhất trong lĩnh vực
thi hành án hình sự. Từ khi LTH HS có hiệu lực đến nay đã góp phần bảo
vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ lợi ích của Nhà
nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, , phục vụ yêu cầu xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc. Điều 3 LTH HS “Thi hành án phạt tù là việc cơ
quan, người có th m quyền theo quy định của luật này uộc phạm nhân phải

14


chịu sự quản lý giam giữ, giáo d c, cải tạo để h tr thành người có ch cho
hội”
Hoạt động kiểm sát thi hành án phạt tù sửa đổi, bổ sung cụ thể tại Mục
6 của Luật tổ chức VKSND năm 2014 [24], hương III LTHAHS [23]. Với
những quy định này ngoài ý nghĩa về sự cần thiết không thể thiếu hoạt động
của VKS trong công tác thi hành án nói chung, thi hành án phạt tù nói riêng
vì hoạt động kiểm sát thi hành án với mục đích nhằm đảm bảo cho các bản
án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật được chấp hành một cách kịp
thời, đầy đủ, đúng pháp luật.
Điều 2 và Điều 4 Luật tổ chức VKSND năm 2014 quy định cụ thể chức
năng, nhiệm vụ trong công tác kiểm sát thi hành án phạt tù. Theo đó, nội

dung kiểm sát thi hành án phải đảm bảo:
“Thứ nhất, đảm bảo việc thi hành án phạt tù, quản lý và giáo d c người
chấp hành án phạt tù theo đúng quy định của pháp luật; quyền con người và
các quyền, lợi ích hợp pháp khác của người chấp hành án phạt tù không bị
pháp luật han chế phải được tôn tr ng và bảo vệ.
Thứ hai, đảm bảo Bản án, quyết định của Tòa án đ có hiệu lực pháp
luật phải được thi hành nghiêm chỉnh”.
ăn cứ Điều 25 Luật tổ chức VKSND năm 2014, nội dung của kiểm
sát thi hành phạt tù của VKS là một trong những nội dung hoạt động của
công tác kiểm sát thi hành án hình sự nói chung bao gồm:
(1) Đảm bảo việc tuân theo pháp luật của Tòa án, cơ quan thi hành án
hình sự, cơ quan, tổ chức được giao một số nhiệm vụ thi hành án hình sự,
người có thẩm quyền, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc thi
hành án hình sự.
(2) Yêu cầu Tòa án ra quyết định thi hành án hình sự; yêu cầu Tòa
án, cơ quan thi hành án hình sự, cơ quan, tổ chức được giao một số nhiệm vụ

15


thi hành án hình sự tự kiểm tra việc thi hành án hình sự và thông báo kết quả
cho Viện kiểm sát nhân dân; ung cấp hồ sơ, tài liệu có liên quan đến việc
thi hành án hình sự.
(3) Trực tiếp kiểm sát việc thi hành án hình sự; kiểm sát hồ sơ thi
hành án hình sự.
Dựa trên những nội dung kiểm sát thi hành án hình sự kể trên, Viện
kiểm sát nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương sẽ tiến hành các
nội dung sau:
(1 Kiểm sát việc ban hành quyết định thi hành án phạt tù của Tòa án
(bao gồm việc ra quyết định thi hành án hoặc ủy thác cho Tòa án khác

cùng cấp ra quyết định thi hành án) là kiểm sát về thẩm quyền ra quyết
định, nội dung quyết định và việc gửi quyết định thi hành án phạt tù.
Thông qua việc phối hợp với các khâu công tác kiểm sát xét xử sơ thẩm,
kiểm sát xét xử phúc thẩm, giám đốc thẩm để nắm và theo d i những bản
án, quyết định được thi hành (ngay từ khi bản án, quyết định chưa có hiệu
lực về thẩm quyền, nội dung, quy định trên cơ sở đó kịp thời phát hiện ra
vi phạm của Tòa án trong việc ra các quyết định thi hành án phạt tù.
(2 Kiểm sát việc hoãn chấp hành hình phạt tù
Hoãn chấp hành hình phạt tù là việc người bị xử phạt tù chưa chấp
hành hình phạt tù được hoãn chấp hành hình phạt tù trong một thời hạn
nhất định do có những đều kiện do luật định, hết hời hạn hoãn thì người đó
sẽ phải chấp hành hình phạt tù. Kiểm sát việc hoãn chấp hành hình phạt tù
là kiểm sát về điều kiện, thủ tục, hồ sơ hoãn chấp hành hình phạt tù; việc
ra quyết định và thi hành quyết định để việc hoãn chấp hành hình phạt tù
bảo đảm tính hợp pháp, tính có căn cứ và thời hạn.
(3 Kiểm sát việc tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù, đình chỉ
chấp hành hình phạt tù.

16


Kiểm sát việc tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù: Tạm đình chỉ
chấp hành hình phạt tù là việc người đang chấp hành hình phạt tù được
tạm dừng việc chấp hành hình phạt do có những điều kiện do luật định, hết
thời hạn tạm đình chỉ thì người đó sẽ phải tiếp tục chấp hành hình phạt tù.
Kiểm sát việc tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù là kiểm sát việc áp dụng
các điều kiện; thẩm quyền, trách nhiệm lập hồ sơ đề nghị; việc thi hành
quyết định; việc chuyển giao, tiếp nhận, theo d i, giám sát người tạm đình
chỉ chấp hành hình phạt tù.
Kiểm sát việc đình chỉ chấp hành hình phạt tù: Đình chỉ chấp hành

hình phạt tù là trường hợp người phải chấp hành hình phạt tù chết thì trình
tự, thủ tục và ra quyết định đình chỉ phải được thực hiện theo các bước
nhất định. Kiểm sát việc đình chỉ chấp hành hình phạt tù là kiểm sát việc
thực hiện về thông báo trường hợp người bị kết án hình phạt tù chết và
việc ra quyết định, gửi quyết định đình chỉ chấp hành hình phạt tù.
(4) Kiểm sát việc thi hành quyết định thi hành án phạt tù là kiểm sát
chặt chẽ việc tổ chức thi hành Quyết định thi hành án phạt tù của cơ quan,
cá nhân có thẩm quyền đảm bảo các quyết định thi hành án phạt tù phải
được tổ chức thi hành theo đúng quy định của pháp luật; các vi phạm pháp
luật trong việc thi hành quyết định thi hành án phạt tù phải được phát hiện,
khắc phục và xử lý kịp thời.
(5 Kiểm sát việc miễn, giảm, thi hành quyết định đặc xá, tha tù
trước thời hạn có điều kiện; việc miễn, giảm, thi hành quyết định đặc xá,
tha tù trước thời hạn có điều kiện là những chính sách khoan hồng của
Nhà nước nhằm khích lệ, động viên phạm nhân tích cực lao động, học tập,
giáo dục cải tạo tiến bộ sớm trở về với gia đình và cộng đồng, xã hội. Vì
vậy, kiểm sát việc miễn, giảm, thi hành quyết định đặc xá, tha tù trước
thời hạn có điều kiện là kiểm sát về các thủ tục, điều kiện, hồ sơ, tài liệu

17


liên quan, việc thực hiện các quyết định nhằm góp phần đảm bảo chính
sách hình sự nhân đạo được thực hiện ngiêm minh, đúng pháp luật.
(6 Kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong quản lý, giáo dục và thực
hiện các chế độ đối với phạm nhân tại Trại giam
giam

ông an tỉnh, Nhà tạm giữ

ộ công an, Trại tạm

ông an cấp huyện. Đây là một bộ phận

của kiểm sát thi hành án phạt tù, trong đó kiểm sát việc tuân theo pháp luật
của cơ quan, người có thẩm quyền trong quản lý, giáo dục người chấp
hành án phạt tù nhằm bảo đảm việc chấp hành án phạt tù, chế độ quản lý,
giáo dục phạm nhân được chấp hành nghiêm chỉnh, tính mạng, sức khỏe,
tài sản, danh dự, nhân phẩm và các quyền khác của họ không bị pháp luật
tước bỏ được tôn trọng.
(7) Tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong quản lý và giáo
dục người chấp hành án phạt tù là việc VKS tiếp nhận và giải quyết khiếu
nại, tố cáo trong quản lý, giáo dục người chấp hành án phạt tù và kiểm sát
việc tuân theo pháp luật trong giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với việc thi
hành án phạt tù của các

ơ quan liên quan phát hiện, tổng hợp vi phạm

pháp luật (về cả hai mặt thủ tục giải quyết và nội dung giải quyết của các
cơ quan này trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo về các hoạt động tư
pháp.
Qua công tác kiểm sát kháng nghị hành vi, quyết định có vi phạm
pháp luật của cơ quan, người có thẩm quyền trong việc thi hành án phạt tù;
kiến nghị, yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân chấm dứt, khắc phục vi phạm
pháp luật trong thi hành án phạt tù; xử lý nghiêm minh người vi phạm; khởi
tố hoặc yêu cầu ơ quan điều tra khởi tố vụ án hình sự khi phát hiện vụ việc
có dấu hiệu tội phạm trong thi hành án phạt tù theo quy định của pháp luật;
thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác trong kiểm sát thi hành án phạt tù theo
quy định của pháp luật về thi hành án phạt tù.

18


Kết luận Chương 1
Nhận thức chung về kiểm sát thi hành án phạt tù là làm sáng tỏ khái
niệm có liên quan, rút ra một số đặc điểm cơ bản về chủ thể, đối tượng, nội
dung kiểm sát thi hành án phạt tù. Nghiên cứu, phân tích chức năng và
những nội dung cơ bản về hoạt động kiểm sát của VKS đảm bảo việc tuân
theo pháp luật trong thi hành án phạt tù, một trong các khâu công tác kiểm
sát thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp của VKS theo quy định
của Hiến pháp và pháp luật. Qua đó, thấy được kiểm sát thi hành án phạt tù
là khâu then chốt góp phần đảm bảo mọi bản án và các quyết định của Tòa
án có hiệu lực pháp luật được đưa ra thi hành nghiêm chỉnh đảm bảo tính
thống nhất nghiêm minh của pháp luật.

19