TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN GIÁO DỤC TÍCH HỢP BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU QUA MÔN ĐỊA LÍ LỚP 8, 9

TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN
(THỬ NGHIỆM)

GIÁO DỤC TÍCH HỢP BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
QUA MÔN ĐỊA LÍ LỚP 8, 9

Đà Nẵng, tháng 9 năm 2013


LỜI NÓI ĐẦU
Giáo dục về BĐKH, giảm nhẹ rủi ro thiên tai đã được đội ngũ nhà giáo và
cán bộ quản lí giáo dục các cấp học nhận thức từ rất sớm. Nhưng để cụ thể hóa
thành những hoạt động giáo dục và chương trình dạy học nội khóa cũng như ngoại
khóa thì hầu như chúng ta chưa có quan niệm đầy đủ, chưa nội dung, tài liệu,
phương pháp rõ ràng.
Ngày 12/10/2010, Bộ GDĐT đã có Quyết định số 4620/QĐ-BGDDT về
việc ban hành Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH của ngành giáo dục giai
đoạn 2011-2015. Được sự đồng ý của Uỷ ban nhân dân thành phố Đà Nẵng, Sở
Giáo dục và Đào tạo tiến hành triển khai dự án Xây dựng khả năng chống chịu với
biến đổi khí hậu ở đô thị thông qua giáo dục lồng ghép. Dự án được thực hiện tại
các trường Tiểu học, Trung học cơ sở, Trung học phổ thông trên địa bàn quận
Cẩm Lệ, do quỹ Rockefeller tài trợ thông qua Viện Chuyển đổi Môi trường và Xã
hội (ISET) giai đoạn từ 01/01/2012 đến 31/12/2015.
Mục tiêu của Dự án này nhằm nâng cao nhận thức, cải thiện hành vi và hình
thành kĩ năng ứng phó với BĐKH của học sinh, giáo viên và phụ huynh, để họ có
thể chủ động góp phần vào quá trình chống chịu với BĐKH tại quận Cẩm Lệ (đơn
vị thí điểm) cũng như các trường học trên địa bàn thành phố Đà Nẵng.
Để đạt được mục tiêu mong đợi đó, nhiệm vụ của cơ quan chỉ đạo chuyên
môn và các nhà trường là xây dựng các mô hình, nội dung, hoạt động giáo dục
lồng ghép về chống chịu với BĐKH ở đô thị vào chương trình đối với một số môn
học ở các khối lớp (tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông); trong đó,

việc tổ chức biên soạn bộ tài liệu giáo dục tích hợp BĐKH qua các môn học là
điều hết sức cần thiết.
Tài liệu hướng dẫn giáo dục tích hợp biến đổi khí hậu (thử nghiệm) gồm 09
cuốn:
- Giáo dục tiểu học (03 cuốn): Lịch sử và Địa lý lớp 4 (phần Địa lí); Tự
nhiên - Xã hội lớp 3; Khoa học lớp 4.
Trang 1


- Giáo dục trung học (06 cuốn): Giáo dục công dân lớp 6, 7; Địa lý lớp 8, 9;
Sinh học lớp 9; Giáo dục công dân lớp lớp 10, 11; Địa lí lớp 12; Sinh học lớp 12.
Sách được dùng làm tài liệu hướng dẫn cho giáo viên và cán bộ chỉ đạo
chuyên môn về giáo dục tích hợp BĐKH vào trong chương trình học của từng
môn học (chính khóa và ngoại khóa), của các bậc học tại các trường trên địa bàn
quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng; từ đó nhân rộng ra các trường khác trên địa bàn
thành phố và khu vực.
Sách được trình bày, gồm 2 phần:
- Phần 1: Giới thiệu chung và hướng dẫn phương pháp tích hợp nội dung
BĐKH bao gồm việc cung cấp thông tin chung, biểu hiện và kế hoạch ứng phó với
BĐKH trên thế giới, ở Việt Nam và thành phố Đà Nẵng nhằm định hướng việc
giáo dục tích hợp BĐKH; đưa ra cách biên soạn tài liệu, phương pháp dạy học tích
hợp; gợi ý nội dung, chủ đề, địa chỉ tích hợp về giáo dục BĐKH ở các cấp học,
qua một số môn học liên quan.
- Phần 2: Thiết kế mẫu một số nội dung giáo dục tích hợp BĐKH qua các
môn học bao gồm việc trình bày địa chỉ, nội dung, thiết kế bài giảng, thiết kế hoạt
động ngoại khóa.
Sách được dùng như một tài liệu nguồn để cán bộ, giáo viên thực hiện các
họat động giáo dục tích hợp BĐKH ở trường phù hợp với điều kiện cụ thể của địa
phương mình. Sách trong giai đoạn triển khai thí điểm, sẽ được điều chỉnh, bổ
sung hợp lí và hiệu quả hơn trong quá trình triển khai, đúc rút kinh nghiệm.

Ban biên soạn tài liệu rất mong nhận được những góp ý kịp thời từ các
chuyên gia, giảng viên, giáo viên và hết sức quan tâm đến những phản hồi từ phía
đối tượng quan trọng nhất của bộ tài liệu này: học sinh của chúng ta./.

Trang 2


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BĐKH

Biến đổi khi hậu

Bộ GD&ĐT

Bộ Giáo dục và đào tạo

GDCD

Giáo dục công dân

PTBV

Phát triển bền vững

TH

Tiểu học

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

TNXH

Tự nhiên xã hội

GD

Giáo dục

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

Trang 3


MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................................. 1
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. 3
MỤC LỤC ................................................................................................................... 4
ĐỊNH HƯỚNG SỬ DỤNG TÀI LIỆU TRONG NHÀ TRƯỜNG ............................ 7

PHẦN I. GIỚI THIỆU CHUNG ................................................................................. 8
I. VẤN ĐỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU............................................................................... 8
1. Biểu hiện của BĐKH tại Việt Nam ...................................................................... 8
2. Biểu hiện BĐKH tại thành phố Đà Nẵng ............................................................. 8
3. Kế hoạch ứng phó với BĐKH ............................................................................ 10
II. GIÁO DỤC BĐKH TRONG TRƯỜNG HỌC PHỔ THÔNG ............................ 12
1. Giáo dục – chìa khóa để ứng phó với BĐKH ..................................................... 12
2. Quan điểm và nguyên tắc của giáo dục tích hợp BĐKH .................................... 13
3. Các bước tích hợp nội dung BĐKH vào chương trình học ................................ 15
a. Các bước tích hợp nội dung BĐKH vào chương trình chính khóa ........... 16
b. Các bước tích hợp nội dung BĐKH vào chương trình ngoại khóa ........... 18
4. Một số gợi ý về các nội dung của BĐKH ........................................................... 20
III. ĐỀ XUẤT PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH ĐỊA CHỈ TÍCH HỢP VÀ THIẾT KẾ
BÀI MẪU ..................................................................................................................... 21
1. Xác định địa chỉ tích hợp .................................................................................... 22
2. Thiết kế mẫu mô-đun giáo dục BĐKH ............................................................... 24
3. Thiết kế mẫu kế hoạch dạy học có tích hợp nội dung BĐKH ............................ 26
4. Thiết kế mẫu hoạt động ngoại khóa .................................................................... 28
Trang 4


TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 29
PHẦN THỨ II: GIÁO DỤC TÍCH HỢP BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TRONG MÔN ĐỊA
LÝ CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ ................................................................................... 30
I. Mục tiêu: ................................................................................................................ 30
II. XÁC ĐỊNH ĐỊA CHỈ TÍCH HỢP VÀ THIẾT KẾ MẪU.................................... 32
1. Xác định địa chỉ tích hợp .................................................................................... 32
Bảng 2. Thiết kế địa chỉ tích hợp theo bài học ở môn Địa lý lớp 8 và 9 ................... 33
MÔN ĐỊA LÍ 8 ....................................................................................................... 33
MÔN ĐỊA LÍ 9 ....................................................................................................... 34

2. Thiết kế mẫu kế hoạch dạy học .......................................................................... 42
MÔN ĐỊA LÝ, LỚP 8 ................................................................................... 42
BÀI 24: VÙNG BIỂN VIỆT NAM ........................................................................... 42
BÀI 28: ĐẶC ĐIỂM ĐỊA HÌNH VIỆT NAM .......................................................... 47
BÀI 29: ĐẶC ĐIỂM CÁC KHU VỰC ĐỊA HÌNH .................................................. 52
BÀI 31: ĐẶC ĐIỂM KHÍ HẬU VIỆT NAM ........................................................... 58
BÀI 32: CÁC MÙA KHÍ HẬU VÀ THỜI TIẾT Ở NƯỚC TA ............................... 64
BÀI 33: ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI VIỆT NAM ...................................................... 71
BÀI 36: ĐẶC ĐIỂM ĐẤT VIỆT NAM .................................................................... 76
Bài 38: BẢO VỆ TÀI NGUYÊN SINH VẬT VIỆT NAM ...................................... 82
MÔN ĐỊA LÍ LỚP 9 ................................................................................................. 88
Bài 2: DÂN SỐ VÀ GIA TĂNG DÂN SỐ ............................................................... 88
Bài 3. PHÂN BỐ DÂN CƯ VÀ CÁC LOẠI HÌNH QUẦN CƯ .............................. 93
Bài 7: CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ
NÔNG NGHIỆP ........................................................................................................... 99

Trang 5


Bài 9:

SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ SẢN XUẤT LÂM............................ 103

NGHIỆP, THUỶ SẢN ............................................................................................ 103
Bài 18: VÙNG NÚI TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ (tt) ........................... 108
Bài 20:

VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG (ĐBSH) .................................... 113

Bài 23:

VÙNG BẮC TRUNG BỘ ....................................................................... 117

Bài 25:

VÙNG DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ ........................................... 121

Bài 28:

VÙNG TÂY NGUYÊN ......................................................................... 125

Bài 31:

VÙNG ĐÔNG NAM BỘ ................................................................ 130

Bài 35:

VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG ......................................... 134

PHỤ LỤC: NHỮNG KIẾN THỨC CƠ BẢN VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ............. 140
I. BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU LÀ GÌ? .......................................................................... 139
II. NGUYÊN NHÂN CỦA BĐKH ...................................................................... 143
III. TÁC ĐỘNG CỦA BĐKH Ở THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM ......................... 146
IV. ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU .......................................................... 151
ĐỊNH NGHĨA MỘT SỐ THUẬT NGỮ LIÊN QUAN ....................................... 159

Trang 6


ĐỊNH HƯỚNG SỬ DỤNG TÀI LIỆU TRONG NHÀ TRƯỜNG

Sách được dùng làm tài liệu hướng dẫn cho giáo viên và cán bộ chịu trách nhiệm
tổ chức các hoạt động về giáo dục tích hợp BĐKH vào chương trình học phổ thông (bao
gồm chính khóa và ngoại khóa). Mục đích của tài liệu này nhằm cung cấp cơ sở và
hướng dẫn chi tiết cho việc biên soạn tài liệu giảng dạy tích hợp BĐKH trong các bài học
cụ thể của các môn học ở các bậc học khác nhau.
Sách được sử dụng theo trình tự được trình bày, gồm 2 phần:
Phần 1- Giới thiệu chung và hướng dẫn phương pháp tích hợp nội dung
BĐKH vào chương trình học, bao gồm: cung cấp những thông tin chung về BĐKH,
biểu hiện của BĐKH và kế hoạch ứng phó với BĐKH trên thế giới, ở Việt Nam nói
chung và ở thành phố Đà Nẵng nói riêng; nhằm định hướng cho việc triển khai thực hiện
giáo dục tích hợp BĐKH thông qua khái niệm và nguyên tắc của giáo dục BĐKH; đưa ra
các hướng dẫn chi tiết về cách biên soạn tài liệu và phương pháp giảng dạy tích hợp
BĐKH trong nhà trường phổ thông; đề xuất một số gợi ý cho nội dung và chủ đề của
BĐKH ở các cấp bậc học khác nhau; đề xuất phương pháp xác định địa chỉ tích hợp và
thiết kế bài mẫu.
Phần 2- Thiết kế mẫu một số nội dung giáo dục tích hợp BĐKH ở môn Địa lí cấp
THCS (lớp 8, 9), bao gồm: trình bày địa chỉ, nội dung tích hợp BĐKH vào môn Địa lí
lớp 8 và 9; thiết kế mẫu bài giảng cho từng bài học bao gồm mục tiêu, nội dung, hoạt
động dạy – học và phương pháp giảng dạy; thiết kế chương trình ngoại khóa dựa trên nội
dung chương trình chính khóa.
Sách được dùng như một tài liệu nguồn để cán bộ, giáo viên thực hiện các họat
động giáo dục tích hợp BĐKH ở trường phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương
mình.

Trang 7


Phần thứ nhất

GIỚI THIỆU CHUNG

I. VẤN ĐỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
1. Biểu hiện của BĐKH tại Việt Nam
Biến đổi khí hậu (BĐKH) mà trước hết là sự nóng lên toàn cầu và mực nước biển
dâng là một vấn đề thách thức lớn đối với nhân loại trong thế kỷ 21. Việt Nam có bờ biển
dài 3,260 km, với diện tích các vùng biển khoảng hơn một triệu km2, gần 3,000 hòn đảo
gần bờ và hai quần đảo xa bờ, nhiều vùng đất thấp của các tỉnh ven biển. Những vùng
này hàng năm phải chịu ngập lụt nặng nề trong mùa mưa và hạn hán, xâm nhập mặn
trong mùa khô. BĐKH và nước biển dâng sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng nói trên, làm
tăng diện tích ngập lụt, gây khó khăn cho thoát nước, tăng xói lở bờ biển và nhiễm mặn
nguồn nước, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và nước sinh hoạt, gây rủi ro lớn đối
với các công trình xây dựng ven biển như đê biển, đường giao thông, bến cảng, các nhà
máy, các đô thị và khu dân cư ven biển. Theo “Kịch bản BĐKH, nước biển dâng cho
Việt Nam” (Bộ Tài nguyên Môi trường, tháng 6 năm 2009) các biểu hiện chính của
BĐKH bao gồm sự tăng nhiệt độ toàn cầu, sự thay đổi về lượng mưa, nước biển dâng và
sự gia tăng của các hiện tượng thời tiết cực đoan. Những thay đổi này sẽ dẫn đến hàng
loạt các tác động trực tiếp và gián tiếp về kinh tế, xã hội và môi trường, cụ thể là: làm
suy giảm quỹ đất, tăng nguy cơ ngập lụt và thiệt hại về người, phá hủy các công trình
bảo vệ bờ và cơ sở hạ tầng ven bờ, tăng nguy cơ phát sinh dịch bệnh, phá hủy các tài
nguyên và giá trị văn hóa phi vật thể…
2. Biểu hiện BĐKH tại thành phố Đà Nẵng
Theo kịch bản BĐKH cho Việt Nam đến năm 2100, ở vùng Nam Trung Bộ, nhiệt độ
không khí sẽ tăng thêm từ 0,3÷2,8°C; lượng mưa sẽ giảm từ 2,8÷18% vào mùa khô và
tăng từ 0,8÷15,2% vào mùa mưa; mực nước biển sẽ dâng cao thêm từ 11÷100 cm. Trong
khi đó, thành phố Đà Nẵng đang được xem là một trong những trung tâm kinh tế, văn
hóa, khoa học và công nghệ của miền Trung và cả Việt Nam. Với mục tiêu trở thành
Thành phố môi trường vào năm 2020, Đà Nẵng đang triển khai rất nhiều hoạt động thân
Trang 8


thiện với môi trường trong công nghiệp, dịch vụ, giáo dục đào tạo, quản lý đô thị; đồng

thời quan tâm sâu sắc tới những diễn biến phức tạp của BĐKH lên khu vực và thành phố.
Theo Kế hoạch ứng phó với BĐKH và nước biển dâng tại thành phố Đà Nẵng đến
năm 2020, BĐKH đã có những biểu hiện rõ rệt tại thành phố Đà Nẵng như sau:
 Nhiệt độ không khí trung bình có sự gia tăng đáng kể và biến trình nhiệt độ trượt
5 năm từ 1976 – 2006 tại Đà Nẵng.
 Từ năm 1996-2006, mức biến đổi tốc độ gió cao hơn so với giai đoạn từ năm
1976 – 1996.
 Hàng năm, có một đến hai cơn bão hay áp thấp nhiệt đới có gió từ cấp 6 trở lên
ảnh hưởng đến Đà Nẵng. Đường đi của các cơn bão trong những năm gần đây rất
khó dự đoán.
 Trung bình mỗi năm, Đà Nẵng có 3 trận lũ xảy ra trên các đoạn sông ở khu vực
Tây Nam của thành phố.
 Thành phố Đà Nẵng chịu ảnh hưởng của nhật triều không đều. Vào mùa mưa, các
trận mưa trùng với biên độ của triều cường có thể gây ra sự chênh lệch từ 0.41.0m giữa đỉnh triều với mực nước sông cao nhất.
BĐKH với những biểu hiện và diễn biến phức tạp trong thời gian dài đã gây ảnh
hưởng không nhỏ đến môi trường và đời sống của người dân thành phố, cụ thể:
 Trong khu vực nội thành, nhiều đường phố bị ngập úng khi có mưa to hay bão lụt,
gây ra nhiều trở ngại cho giao thông trong khu vực nội thành.
 Một số cơn bão, mưa lớn ở Đà Nẵng trong nhiều năm qua đã làm hơn 200 người
chết, hàng trăm người bị thương, gây thiệt hại rất nhiều về nuôi trồng
thủy sản, hoa màu, đường xá, ghe tàu, nhà cửa.
 Các hộ nghèo trong thành phố chủ yếu là nông dân, ngư dân và người dân sống ở
các quận, huyện ven biển, thường xuyên chịu tác động của thiên tai.

Trang 9


 Trong những năm qua, gió mạnh kết hợp với triều cường đã làm xói lở bờ biển, ăn
sâu vào đất liền đến 50m, làm sạt lở các đường giao thông và ảnh hưởng đến việc
canh tác, đất sinh hoạt của người dân ở nhiều quận như Liên Chiểu, Thanh Khê và

Sơn Trà.
Kết quả nghiên cứu và dự đoán ngập lụt do BĐKH tại Đà Nẵng theo kịch bản nước
biển dâng lên 100 cm kết hợp với mức ngập lụt do lũ lớn như vào năm 1988 được trình
bày theo hình 1.

Hình 1: Bản đồ nền (trái) và sau ngập lụt (phải) do lũ kết hợp với nước biển dâng
1m. (Nguồn: Dasgupta và cộng sự, 2007)
3. Kế hoạch ứng phó với BĐKH
Xuất phát từ những dự báo về các tác động của BĐKH tại Việt Nam, đã có rất
nhiều công trình nghiên cứu, các dự án được triển khai nhằm nâng cao năng lực thích
ứng với BĐKH. Đồng thời, Chính phủ nước ta cũng đã nỗ lực xây dựng khung pháp lý
về BĐKH và giảm nhẹ rủi ro do thiên tai, trong đó nổi bật là chương trình Mục tiêu
Quốc gia ứng phó với Biến đổi khí hậu đã được thủ tướng chính phủ phê duyệt ngày
2/12/2008. Chương trình này được thực hiện trên phạm vi toàn quốc theo ba giai đoạn:
Khởi động (2009 - 2010), triển khai (2011 - 2015) và Phát triển (sau 2015). Mục tiêu
chiến lược của chương trình là đánh giá được mức độ tác động của BĐKH đối với các
lĩnh vực, ngành và địa phương trong từng giai đoạn và xây dựng được kế hoạch hành
động có tính khả thi để ứng phó hiệu quả với BĐKH cho từng giai đoạn ngắn hạn và dài
hạn, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước, tận dụng các cơ hội phát triển
nền kinh tế theo hướng ít cácbon và tham gia cùng cộng đồng quốc tế trong nỗ lực giảm
Trang 10


nhẹ BĐKH. Trong 7 nhóm nhiệm vụ đề ra, nâng cao nhận thức và đào tạo nguồn nhân
lực ứng phó với BĐKH được xem là một trong những nhiệm vụ cấp bách hàng đầu.
Chiến lược quốc gia về BĐKH đã được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định số
2139/QĐ-TTg ngày 5/12/2011 nhấn mạnh việc đưa kiến thức cơ bản về BĐKH vào
trong các chương trình, bậc giáo dục và đào tạo, đồng thời xây dựng các phương pháp
phù hợp nhằm tiếp cận và sử dụng thông tin về BĐKH là một trong những chiến lược
quan trọng để ứng phó BĐKH. Ngoài ra, cần đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền,

phổ biến về tác động, nguy cơ và cơ hội từ BĐKH, đặc biệt chú trọng tới cộng đồng dân
cư và địa bàn trọng điểm.
Bên cạnh đó, kịch bản BĐKH ra đời năm 2009 và được cập nhật vào năm 2012 là
cơ sở quan trọng để mỗi ngành, lĩnh vực và địa phương sử dụng nhằm đánh giá tác động
và xây dựng kế hoạch ứng phó BĐKH đối cụ thể cho mình.
Nhìn chung, ứng phó với BĐKH ở nước ta tập trung vào các nhóm hoạt động
chính như sau:
 Các hoạt động khoa học công nghệ nhằm xác lập các cơ sở khoa học và thực tiễn
cho các giải pháp ứng phó với BĐKH;
 Củng cố và tăng cường năng lực tổ chức, thể chế, chính sách về BĐKH;
 Nâng cao nhận thức, trách nhiệm tham gia của cộng đồng và phát triển nguồn
nhân lực;
 Tăng cường hợp tác quốc tế nhằm tranh thủ sự giúp đỡ, hỗ trợ của quốc tế trong
ứng phó với BĐKH;
 Tích hợp vấn đề BĐKH vào các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh
tế - xã hội, phát triển ngành và địa phương;
 Xây dựng và triển khai các kế hoạch hành động của các bộ, ngành và địa phương
ứng phó với BĐKH;
Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH, Bộ GDĐT đã phê
duyệt Dự án “Đưa các nội dung ứng phó với BĐKH vào các chương trình giáo dục và
đào tạo giai đoạn 2011-2015” với mục tiêu chính là đưa được các nội dung về BĐKH và
ứng phó với BĐKH vào chương trình giáo dục và đào tạo trong hệ thống giáo dục quốc
Trang 11


dân. Cụ thể là đến năm 2013 sẽ hoàn thành giáo trình và tài liệu giảng dạy và học tập để
ứng phó với BĐKH. Đối với bậc tiểu học, trung học cơ sở và phổ thông trung học, nội
dung về BĐKH sẽ được tích hợp vào các môn học phù hợp với cấp học và trình độ đào
tạo. Bên cạnh đó có nhiều hoạt động như xây dựng các tài liệu tham khảo, băng hình cho
giáo viên và học sinh, và các modun về ứng phó với BĐKH cho hoạt động ngoài giờ lên

lớp phù hợp với đặc thù của các vùng miền.
Ở địa phương, UBND TP Đà Nẵng đã xây dựng Kế hoạch chống chịu với BĐKH
trong đó nhấn mạnh nhu cầu nâng cao nhận thức và giáo dục cộng đồng như một trong
những hành động ưu tiên hàng đầu cho hoạt động ứng phó với BĐKH trên địa bàn thành
phố Đà Nẵng. Sở GDĐT Đà Nẵng mặc dù chưa xây dựng chiến lược riêng cho ngành
giáo dục ứng phó với BĐKH nhưng đã lồng ghép nhiều nội dung và hoạt động ứng phó
BĐKH trong các hướng dẫn, chỉ đạo thực hiện kế hoạch cho mỗi năm học. Trên cơ sở
đó, phòng GDĐT quận Cẩm Lệ đã có kế hoạch hướng dẫn cụ thể cho các trường học trên
địa bàn trong ứng phó các vấn đề liên quan đến BĐKH, trong đó tích hợp và lồng ghép
nội dung BĐKH vào chương trình học rất được quan tâm.
II. GIÁO DỤC BĐKH TRONG TRƯỜNG HỌC PHỔ THÔNG
1. Giáo dục – chìa khóa để ứng phó với BĐKH
Giáo dục ứng phó với BĐKH là một trong những nội dung của Giáo dục vì sự
Phát triển bền vững (PTBV), giúp người học hiểu và biết được những tác động của hiện
tượng nóng lên toàn cầu, đồng thời khuyến khích thay đổi hành vi để ứng phó với
BĐKH. Việc tăng cường giáo dục được xem là “chìa khóa” hiệu quả để cá nhân và cộng
đồng ứng phó với các thách thức của BĐKH hiện tại và trong tương lai. Để đảm bảo tính
bền vững và hiệu quả tác động đến công tác ứng phó BĐKH, Giáo dục BĐKH phải được
đặt trong bối cảnh toàn diện, gắn kết chặt chẽ với các hình thức giáo dục khác. Giáo dục
BĐKH nên được phát triển dựa trên Giáo dục bảo vệ môi trường, bao hàm Giáo dục
giảm thiểu rủi ro thiên tai, song hành với Giáo dục kỹ năng sống, Giáo dục trong hoàn
cảnh khẩn cấp và tuân theo nguyên tắc của Giáo dục cho mọi người và Học tập suốt đời.
Nhà trường là một tổ chức chuyên nghiệp, có đội ngũ các nhà sư phạm được đào
tạo cơ bản, đảm bảo thực hiện nội dung, phương pháp giáo dục theo quy định chặt chẽ,
với cơ sở vật chất được trang bị ngày càng tốt hơn. Thêm vào đó, thông tin được truyền
Trang 12


đạt từ trường học sẽ được chia sẻ đến cộng đồng một cách thường xuyên thông qua học
sinh, ở một mức độ nào đó sẽ góp phần nâng cao nhận thức chung của người dân về vấn

đề BĐKH. Học sinh với vai trò là “kênh truyền đạt thông tin” sẽ giúp nhân rộng tác động
và hiệu quả của giáo dục BĐKH. Mặt khác, sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt
động tổ chức trong trường học sẽ giúp đảm bảo tính thực tiễn và tính bền vững của giáo
dục BĐKH. Mối quan hệ trường học-gia đình-cộng đồng là nền tảng vững chắc thúc đẩy
sự tiến bộ của giáo dục BĐKH hướng tới sự phát triển bền vững.

Hình 2. Mối quan hệ giữa trường học-gia đình-cộng đồng
2. Quan điểm và nguyên tắc của giáo dục tích hợp BĐKH
Tích hợp là một trong những quan điểm giáo dục hiện đại đã trở thành xu thế
trong việc xác định nội dung và xây dựng chương trình môn học ở nhiều nước trên thế
giới. Trong công tác dạy học, tích hợp được hiểu là sự kết hợp, tổ hợp các nội dung từ
các môn học, lĩnh vực học tập khác nhau thành một “môn học” mới hoặc lồng ghép các
nội dung cần thiết vào những nội dung vốn có của môn học. Tích hợp trong nhà trường
sẽ giúp học sinh học tập thông minh và vận dụng sáng tạo kiến thức, kĩ năng và phương
pháp của khối lượng tri thức toàn diện, hài hòa và hợp lí trong giải quyết các tình huống
khác nhau. Bên cạnh đó, với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và đời sống ở đô thị, có
rất nhiều vấn đề cần phải được đưa vào chương trình dạy học như: giáo dục bảo vệ môi
trường, giáo dục sức khỏe, giáo dục pháp luật, phòng chống ma túy, giáo dục phòng
chống tham nhũng, an toàn giao thông v.v… Tuy nhiên, với quỹ thời gian và nguồn lực
Trang 13


có hạn thì việc lồng ghép nội dung một số môn học là giải pháp khả thi đối với nhiệm vụ
giáo dục đa ngành cho học sinh mà không gây áp lực quá tải trong chương trình dạy học.
Tích hợp nội dung BĐKH vào chương trình giáo dục và đào tạo không còn là một
khái niệm mới mà đã được nghiên cứu và ứng dụng từ nhiều thập kỷ trước. Giáo dục
BĐKH không chỉ đơn thuần là việc dạy và học về nội dung BĐKH mà thông qua các
hoạt động đa dạng để phát triển ở người học nhận thức và năng lực ứng phó với BĐKH,
đồng thời giúp người học có được những hành vi thái độ tích cực trong ứng phó với
BĐKH. Do đó, giáo dục tích hợp BĐKH có ba nhiệm vụ chính: một là, cung cấp kiến

thức, hiểu biết về các vấn đề liên quan đến BĐKH cũng như nguyên nhân và tác động
của BĐKH đến đời sống con người; hai là, hình thành kỹ năng cần thiết để ứng phó với
tác động do BĐKH gây ra; ba là, giáo dục cho học sinh ý thức đạo đức công dân trong
việc hợp tác, giúp đỡ cộng đồng cùng ứng phó với những thiên tai do BĐKH gây ra.
Quá trình tích hợp nội dung BĐKH vào chương trình học cần đảm bảo những
nguyên tắc sau:
- Tính phù hợp: việc cung cấp kiến thức, nội dung về BĐKH cần phải phù hợp với
mục tiêu của từng cấp, bậc học để góp phần thực hiện mục tiêu chung của giáo dục.
Trong lồng ghép vào môn học, việc lựa chọn kiến thức và nội dung tích hợp phải dựa
trên cơ sở kiến thức sẵn có trong bài học, và không làm thay đổi tính đặc trưng của môn
học. Kiến thức được chọn lọc đưa vào bài giảng phải có hệ thống, được sắp xếp hợp lí,
góp phần làm phong phú nội dung bài học. Bên cạnh đó, phải bảo đảm tính phù hợp với
trình độ, khả năng nhận thức và tâm sinh lý của từng lứa tuổi học sinh.
- Tính thực tiễn: nội dung của giáo dục BĐKH cần phải nhấn mạnh đến các vấn
đề và tác động của BĐKH đến thực tiễn ở địa phương. Tác động của BĐKH không giống
nhau ở các vùng khác nhau, do đó cần phải lưu ý đến đặc tính riêng của vùng miền. Bên
cạnh đó, giáo dục BĐKH không chỉ cung cấp kiến thức mà cần phải tạo cơ hội cho học
sinh vận dụng các kiến thức đã được học nhằm phát triển các kỹ năng thực tế trong việc
giảm thiểu các tác động do BĐKH gây ra tại địa phương. Trên cơ sở đó, phát huy cao độ
tính tích cực của học sinh, tận dụng tối đa mọi khả năng để học sinh tiếp xúc trực tiếp với
các vấn đề về BĐKH, từ đó đưa ra được các biện pháp ứng phó với BĐKH từ cấp độ cá
nhân và cộng đồng.
Trang 14


- Tính đa dạng và tương tác: BĐKH có thể thay đổi theo thời gian và hoàn cảnh
do đó nội dung dạy và học cần phải đa dạng, không nên chỉ chú trọng đến một loại hình
thiên tai hay một khía cạnh đơn lẻ của BĐKH. Không thể giải quyết một vấn đề và
nhiệm vụ nào của lí luận và thực tiễn mà lại không sử dụng tổng hợp và phối hợp kinh
nghiệm kĩ năng đa ngành của nhiều lĩnh vực khác nhau. Do đó, cần phải đặt giáo dục

BĐKH trong một bối cảnh rộng lớn hơn để tương tác, bổ sung và phối hợp chặt chẽ cùng
với các nội dung giáo dục khác như giáo dục phòng chống và giảm nhẹ thiên tai, giáo
dục môi trường, giáo dục phòng chống tai nạn thương tích, giáo dục kỹ năng sống, giáo
dục trong hoàn cảnh khẩn cấp... Bảo đảm thực hiện nguyên tắc này là nền tảng tạo nên
tính bền vững của quá trình dạy và học lồng ghép BĐKH.
- Tính liên tục và cập nhật: giáo dục về BĐKH phải được tiến hành liên tục từ bậc
tiểu học đến trung học, đại học và sau đại học. BĐKH là một vấn đề toàn cầu và không
ổn định, do đó cần phải có kế hoạch cập nhật, chỉnh sửa chương trình dạy và học phù
hợp với từng kịch bản, từng giai đoạn của BĐKH thì mới có thể mang lại tính hiệu quả
trong giảm thiểu tác động do BĐKH gây ra.

Hình 3. Các nguyên tắc của giáo dục tích hợp BĐKH
3. Các bước tích hợp nội dung BĐKH vào chương trình học
Trong tài liệu này, giáo dục tích hợp BĐKH được tiến hành trong chương trình
chính khóa và ngoại khóa. Việc dạy học chính khóa và tổ chức hoạt động ngoại khóa là
hai bộ phận hữu cơ hợp thành một thể thống nhất trong quá trình GDĐT. Do đó để việc
Trang 15


dạy và học về BĐKH có hiệu quả, cần phải phối hợp một cách khéo léo giữa các hoạt
động chính khoá và ngoại khoá, một mặt đảm bảo kiến thức cơ bản và tính logic của nội
dung môn học mà không làm quá tải lượng kiến thức và tăng thời gian của bài học, mặt
khác tạo cơ hội cho HS phát triển kỹ năng để có thể ứng phó một cách chủ động và tích
cực đối với các vấn đề do BĐKH gây ra. Phần hướng dẫn dưới đây sẽ đưa ra các bước
tiến hành cụ thể đối với tích hợp vào chương trình chính khóa và ngoại khóa:
a. Các bước tích hợp nội dung BĐKH vào chương trình chính khóa
Để tiến hành giảng dạy tích hợp các nội dung BĐKH vào chương trình chính
khóa, cần thực hiện 5 bước như sau:
Bước 1: Tiến hành tập huấn cho cán bộ và giáo viên về các kiến thức liên quan
đến BĐKH, từ đó định hướng cho việc biên soạn và lồng ghép nội dung BĐKH vào các

bài học ở các môn học, cấp học khác nhau. Mục tiêu của việc tập huấn là nâng cao năng
lực cho cán bộ và giáo viên trong lĩnh vực BĐKH đồng thời tạo cho cán bộ và giáo viên
sự chủ động trong quá trình biên soạn cũng như giảng dạy các nội dung BĐKH.
Bước 2: Xác định địa chỉ tích hợp BĐKH trong các bài học, môn học ở các cấp
lớp khác nhau. Để làm được điều này, cần phải có sự phối hợp và hỗ trợ từ cán bộ quản
lý giáo dục, cán bộ phụ trách trong lĩnh vực BĐKH của ngành giáo dục, các chuyên gia
về BĐKH, giáo viên và các tổ chức cá nhân có liên quan. Việc xác định địa chỉ tích hợp
là một trong những bước cơ bản tạo nên sự thành công của hoạt động giảng dạy tích hợp
BĐKH. Xác định địa chỉ tích hợp đúng và chính xác không những tránh được tình trạng
quá tải chương trình học mà còn giúp làm phong phú thêm nội dung của môn học. Một
bảng địa chỉ đa dạng và bao quát sẽ giúp cho hoạt động giảng dạy lồng ghép được linh
hoạt, mềm dẻo, thích ứng với nhiều điều kiện giáo dục cũng như tác động BĐKH ở các
vùng khác nhau. Nói cách khác, có thể xem việc xác định địa chỉ tích hợp như một quá
trình hình thành nên các con đường, các giải pháp khác nhau cho hoạt động giáo dục
BĐKH, nhằm hướng đến một mục tiêu chung. Bên cạnh đó, cần phải làm rõ mức độ tích
hợp cho từng nội dung BĐKH đối với mỗi địa chỉ cụ thể trong chương trình học. Có 3
mức độ tích hợp như sau:
 Lồng ghép toàn phần: đối với các bài học có nội dung phù hợp hoàn toàn với một nội
dung hay một chủ đề của BĐKH
Trang 16


 Lồng ghép bộ phận: đối với các bài học có một phần nội dung phù hợp với một nội dung
hay một chủ đề của BĐKH
 Liên hệ: đối với các bài học có nội dung liên quan đến các vấn đề của BĐKH. Nhiều
nghiên cứu và thực tiễn dạy học tích hợp BĐKH đã cho thấy việc giảng dạy ở mức độ
liên hệ trực tiếp hay gián tiếp có thể được tiến hành ở hầu hết các bài học của các môn
học ở cấp bậc học khác nhau.
Bước 3: Xây dựng mô đun hoặc bài giảng tích hợp nội dung BĐKH. Dựa vào địa
chỉ đã xác định, giáo viên tiến hành chi tiết hóa các nội dung BĐKH vào bài học hoặc

đưa ra các mô đun riêng lẽ theo chủ đề của BĐKH. Khi thực hiện bước này, giáo viên
cần tuân thủ các nguyên tắc của giáo dục tích hợp để tránh việc lồng ghép khiêng cưỡng
hoặc nội dung lồng ghép lặp lại, thời lượng phân bố không hợp lý, …
Bước 4: Tổ chức dạy học thử nghiệm. Đây là bước quan trọng nhằm giúp giáo
viên đánh giá tính chính xác và phù hợp của nội dung, thời lượng tích hợp thông qua việc
đánh giá khả năng tiếp thu của học sinh và hiệu quả của hoạt động giảng dạy.
Bước 5: Điểu chỉnh và cập nhật bài giảng. Dựa vào các nhận xét và đánh giá trong
quá trình thử nghiệm, giáo viên tiến hành điều chỉnh nội dung bài giảng cho phù hợp với
điều kiện thực tiễn. Để đảm bảo tính chính xác của bài giảng, giáo viên cần phải có kế
hoạch cập nhật và chỉnh sửa nội dung phù hợp với từng giai đoạn, từng kịch BĐKH.

Trang 17


Hình 4. Các bước tiến hành lồng ghép nội dung BĐKH vào chương trình chính khóa
b. Các bước tích hợp nội dung BĐKH vào chương trình ngoại khóa
Chương trình ngoại khoá các môn học là một trong những hình thức hoạt động
ngoài giờ lên lớp có tác dụng góp phần nâng cao chất lượng học tập và giáo dục cho học
sinh. Phương pháp này mang đến cho học sinh một môi trường học tập mang tính cộng
tác nhằm cung cấp kiến thức thực tế và phát triển các kỹ năng thích hợp để chống chịu
với tác động của BĐKH. Đồng thời, thông qua các hoạt động ngoại khóa giúp nhà
trường gắn kết với các lực lượng xă hội và tạo điều kiện cho họ tham gia tích cực vào
công tác giáo dục thế hệ trẻ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.
Điều 24.2 trong Luật Giáo dục của Việt Nam nêu rõ ngoại khoá bộ môn được xem là một
hình thức tổ chức dạy học quan trọng, là một trong những con đường để thực hiện đổi
mới phương pháp dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động,
sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng
phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức đó vào thực tiễn, tác động
đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.
Quy trình tổ chức hoạt động ngoại khóa có thể được tiến hành theo các bước như

sau:
Trang 18


Hình 5. Các bước tiến hành lồng ghép nội dung BĐKH vào chương trình ngoại khóa
 Bước 1: Lựa chọn nội dung, mục tiêu cần hình thành cho học về các vấn đề liên quan
đến BĐKH. Để xác định nội dung này, giáo viên cần trả lời cho các câu hỏi: Hoạt động
ngoại khóa nhằm mục đích gì? HS sau khi tham gia hoạt động ngoại khóa sẽ đạt được
những gì?
 Bước 2: Xác định các hoạt động mà bạn muốn tổ chức cho học sinh: Các hoạt động
ngoại khóa ở trường phổ thông rất đa dạng. Mỗi loại có nội dung riêng, được đặc trưng
bởi phương pháp tiến hành và cách thức tổ chức thích hợp. Nhằm mục tiêu về giáo dục
BĐKH, có thể tiến hành các hoạt động ngoại khoá như: đố vui về hiệu ứng nhà kính, câu
lạc bộ giải pháp ứng phó với BĐKH, thi tìm hiểu về BĐKH toàn cầu, thi hùng biện có
nội dung về BĐKH, thi vẽ tranh cổ động, ... Các hoạt động này được thực hiện ngoài giờ,
có sự phối hơp với các tổ chức Đoàn, Đội, Hội học sinh... trong nhà trường sẽ thu được
nhiều hiệu quả thiết thực. Tùy vào từng nội dung về BĐKH, điều kiện cơ sở vật chất và
kinh phí mà giáo viên lựa chọn hình thức ngoại khóa cho phù hợp.
 Bước 3: Xác định phương tiện hỗ trợ: Tùy vào từng loại hình của buổi ngoại khóa mà
giáo viên lựa chọn phương tiện phù hợp. Ví dụ nếu chương trình ngoại khóa tìm hiểu các
kiến thức về BĐKH thông qua trò chơi tập thể, cần có loa đài, kịch bản trò chơi, phương
tiện của trò chơi, phần thưởng…
 Bước 4: Dự trù kinh phí: Các hoạt động ngoại khóa thường bao gồm các trò chơi có
phần thưởng để gây hứng thú cho người tham gia, các dụng cụ phương tiên tổ chức đòi
hỏi phải có nguồn kinh phí để thực hiện. Nguồn tài trợ có thể được trích từ ngân sách của
trường hoặc kêu gọi tài trợ từ phụ huynh, các đơn vị, tổ chức, cá nhân có liên quan.
 Bước 5: Lập bảng kế hoạch bao gồm: thời gian, nguồn nhân lực, vật lực...Vì số lượng
các buổi ngoại khóa trong 1 năm học là hạn chế, do đó cần đăng ký trong lịch công tác
của trường để huy động tối đa sự tham gia chủ động của trường. Ngoài ra, có thể kết hợp
với các câu lạc bộ, đơn vị tình nguyện để phối hợp tổ chức ngoại khóa cho học sinh.

Trang 19


4. Một số gợi ý về các nội dung của BĐKH
Dưới đây là một số gợi ý về các nội dung dành cho hoạt động giáo dục BĐKH nói
chung và trên địa bàn quận Cẩm Lệ, Đà Nẵng nói riêng:
- Khái niệm, định nghĩa, thuật ngữ của các vấn đề liên quan đến thời tiết và
BĐKH. Đối với bậc TH, có thể lồng ghép các khái niệm đơn giản và dễ hiểu như sự thay
đổi khí hậu, lượng mưa, nhiệt độ,... Đối với cấp THCS và THPT cần chú ý đến các khái
niệm có tính chuyên môn, đồng thời liên hệ với các hiện tượng thường xảy ra trên địa
bàn quận Cẩm Lệ như bão, lụt, gió nóng, hạn hán, xói lở bờ sông,...
- Nguyên nhân của BĐKH bao gồm nguyên nhân tự nhiên và nguyên nhân do con
người gây ra. Trong đó, chú ý đến nguyên nhân do con người trong bối cảnh quy hoạch
đô thị và phát triển đô thị diễn ra nhanh chóng trên địa bàn quận Cẩm Lệ.
- Biểu hiện của BĐKH bao gồm sự tăng nhiệt độ, mực nước biển dâng, thiên tai
và các hiện tượng thời tiết cực đoan, và xu thế của BĐKH thể hiện thông qua sự thay đổi
nhiệt độ, lượng mưa và các yếu tố khí hậu khác. Đặc biệt cần chú ý đến các biểu hiện của
BĐKH thường gặp trên địa bàn quận Cẩm Lệ.
- Tác động của BĐKH đến môi trường tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, hệ sinh
thái và đời sống sức khỏe của con người, đặc biệt trong quá trình đô thị hóa trên phạm vi
toàn cầu, quốc gia, khu vực và ở địa phương. Theo kết quả nghiên cứu, quận Cẩm Lệ
chịu tác động của 3 loại hình hiểm họa là: bão, lụt, và các đợt gió nóng. Do đó, trong quá
trình lồng ghép phải chú đến ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp của các loại hình hiểm họa
này đến đời sống của người dân trên địa bàn quận, đặc biệt là đối với các đối tượng dễ bị
tổn thương như trẻ em, người già, người tàn tật.
- Các biện pháp giảm nhẹ BĐKH bao gồm các kỹ năng cần thiết để giảm nhẹ tác
động của BĐKH như sử dụng năng mới và năng lượng tái tạo, bảo vệ và tăng cường bể
chứa khí nhà kính, tăng cường thu hồi khí nhà kính từ các mỏ,... Đặc biệt cần phải chú
trọng đến việc hình thành và phát triển các kỹ năng của học sinh trong ứng phó với điều

kiện BĐKH thực tế ở địa phương.

Trang 20


- Các biện pháp thích ứng với BĐKH bao gồm biện pháp công nghệ, biện pháp
công trình và phi công trình, biện pháp thể chế và chính sách, biện pháp truyền thông
giáo dục.

Hình 7. Một số gợi nội dung của BĐKH phân theo chủ đề và cấp, bậc học khác nhau
III. ĐỀ XUẤT PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH ĐỊA CHỈ TÍCH HỢP VÀ THIẾT KẾ
BÀI MẪU
Tùy thuộc vào đặc trưng từng môn học mà cách tiếp cận nội dung BĐKH có thể là
xây dựng mô đun hoặc tích hợp vào kế hoạch dạy học thông qua việc khai thác nội dung
bài học trong sách giáo khoa hiện hành, đồng thời xây dựng các hoạt động hình thành kỹ
năng ứng phó BĐKH thông qua chương trình ngoại khóa. Trong tài liệu này, để đa dạng
phương pháp tiếp cận, phần phương pháp thiết kế mẫu sẽ bao gồm các hướng dẫn cho
quá trình thiết kế mô đun và tích hợp vào kế hoạch dạy học của giáo viên. Các ví dụ về
thiết kế chương trình học dưới dạng mô đun sẽ được thực hiện ở môn Sinh học và dưới
dạng tích hợp vào kế hoạch dạy học giảng dạy sẽ được thực hiện ở môn Tự nhiên Xã hội
và Khoa học ở bậc Tiểu học, môn Giáo dục công dân và Địa lý ở cấp THCS và THPT.

Trang 21


Hình 8. Sơ đồ các bước xác định địa chỉ tích hợp và thiết kế mô đun/bài soạn mẫu
Về cơ bản, để xây dựng mô đun dạy học BĐKH hay tích hợp nội dung BĐKH vào
kế hoạch dạy học giảng dạy đều cần thực hiện bước xác định địa chỉ tích hợp hay lập
bảng thiết kế nội dung.
1. Xác định địa chỉ tích hợp

Có nhiều cách khác nhau để xác định được địa chỉ tích hợp, một trong những
phương pháp đó là thể dựa vào sự tương đồng, gắn kết của nội dung bài học với một
trong những chủ đề của BĐKH. Quá trình xác định địa chỉ tích hợp có thể được thực
hiện thông qua việc lập bảng thiết kế nội dung ở các mức độ khác nhau. Trước tiên là ở
mức độ môn học trong các cấp, bậc học khác nhau (Bảng 1), tiếp theo là ở mức độ bài
học trong mỗi môn học cụ thể theo sách giáo khoa hiện hành (Bảng 2).
Bảng 1. Khai thác các nội dung giáo dục BĐKH từ các môn học trong một lớp của
cấp/bậc học cụ thể
Cấp/Bậc học ....

Lớp ....

Trang 22


Chủ đề BĐKH

Môn

Môn

Môn

Môn

Môn

Nguyên nhân của BĐKH
Biểu hiện của BĐKH
Tác động của BĐKH

Giảm nhẹ tác động của BĐKH
Thích ứng với BĐKH
Các loại thiên tai và biện pháp ứng phó
Bảng 2. Khai thác các nội dung giáo dục BĐKH từ từng bài học của một môn học theo
sách giáo khoa hiện hành
Cấp/Bậc học ....

Lớp ....

Chủ đề BĐKH

Môn
Bài

Bài

Bài

Bài

Bài

Nguyên nhân của BĐKH
Biểu hiện của BĐKH
Tác động của BĐKH
Giảm nhẹ tác động của BĐKH
Thích ứng với BĐKH
Các loại thiên tai và biện pháp ứng phó

Trang 23

Bảng 3. Khai thác các nội dung giáo dục BĐKH từ các hoạt động ngoại khóa cho từng
bộ môn của cấp/bậc học cụ thể
Cấp/Bậc

học Bộ môn ....

Bộ môn ....

Bộ môn ....

....
Nội dung hoạt Học

Học

Cả

Học

Học

Cả

Học

Học

Cả

động

kỳ 2

năm

kỳ 1

kỳ 2

năm

kỳ 1

kỳ 2

năm

kỳ 1

Hoạt động 1
Hoạt động 2
Hoạt động 3
Hoạt động 4
Hoạt động 5
2. Thiết kế mẫu mô-đun giáo dục BĐKH
Một mô-đun là một đơn vị mang tính độc lập tương đối, thiết kế chi tiết các nội
dung theo chủ đề BĐKH nhằm khai thác các kiến thức có liên quan đến BĐKH trong
SGK, nhằm đạt được mục tiêu của giáo dục BĐKH. Một mô-đun giáo dục BĐKH gồm

có các nội dung cơ bản sau: nêu lên nội dung của bài học có liên quan đến nội dung
BĐKH, đưa ra các mục tiêu của việc tích hợp nội dung BĐKH vào bài học, nêu các việc
làm của giáo viên và học sinh để hoàn thành được mục tiêu, đưa ra một số các tổng kết
đánh giá cho nội dung tích hợp.
Thiết kế theo một mẫu chung sẽ giúp cho việc tiến hành, theo dõi và đánh giá hoạt
động giáo dục BĐKH được thuận tiện và có hiệu quả. Dưới đây là mẫu chung cho việc
thiết kế mô-đun được thực hiện trong tài liệu này:

Trang 24