Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố quảng ngãi, tỉnh quảng ngãi ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

VÕ THỊ MAI LOAN

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

HÀ NỘI – nă m 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

VÕ THỊ MAI LOAN

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI

Chuyên ngành
Mã số

: Chính sách công
: 834.04.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS. TS. HỒ SỸ SƠN

HÀ NỘI – năm 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn
Thạc sĩ Chính sách công về “Thực hiện Chính sách giáo dục pháp luật cho
học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng
Ngãi” là hoàn toàn trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác trong
cùng lĩnh vực.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.
Tác giả luận văn

Võ Thị Mai Loan


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC
PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ ......................... 7
1.1. Học sinh trung học cơ sở và chính sách giáo dục pháp luật cho học
sinh trung học cơ sở ................................................................................... 7
1.2. Mục tiêu, nội dung và vai trò của chính sách giáo dục pháp luật cho
học sinh trung học cơ sở ........................................................................... 15
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
cho học sinh trung học cơ sở thành phố Quảng Ngãi ................................ 24

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO
DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI
THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI ............................................................... 32
2.1. Khái quát chung về học sinh trung học cơ sở thành phố Quảng Ngãi 32
2.2. Những thành tựu trong thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho
học sinh trung học cơ sở thành phố Quảng Ngãi ...................................... 34
2.3. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong thực hiện chính sách
giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở thành phố Quảng Ngãi .. 38
CHƢƠNG 3. YÊU CẦU VÀ CÁC GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG
THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC
SINH TRUNG HỌC CỞ TẠI THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI .............. 45
3.1. Yêu cầu, tăng cường thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho
học sinh trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi ................................. 45
3.2. Các giải pháp tăng cường thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
cho học sinh trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi ........................... 50
KẾT LUẬN ............................................................................................. 63
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

GDPL

: Giáo dục pháp luật

GDCD

: Giáo dục công dân

GD&ĐT

: Giáo dục và đào tạo

TP

: Thành phố

THCS

: Trung học cơ sở


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Con người ngày nay yêu cầu phải có sự phát triển toàn diện về trí tuệ, thể
chất, tinh thần và đạo đức. Đó là cả một quá trình giáo dục của nhà trường,
gia đình, xã hội và sự tu dưỡng rèn luyện của bản thân, trong đó giáo dục
pháp luật có ý nghĩa rất quan trọng. Giáo dục pháp luật là sự tác động một
cách có hệ thống, có mục đích và thường xuyên tới nhận thức của con người
nhằm trang bị cho mỗi người một trình độ kiến thức pháp lý nhất định để từ
đó có ý thức đúng đắn về pháp luật, tôn trọng và tự giác xử sự theo yêu cầu
của pháp luật. Bởi vậy, giáo dục pháp luật luôn được dựa trên chính sách giáo
dục pháp luật vốn được hiểu là những định hướng chiến lược của Đảng và
Nhà nước trong giáo dục pháp luật cho nhân dân, nhằm nâng cao ý thức pháp
luật cho mọi người trong xã hội.
Giáo dục pháp luật là hoạt động có định hướng, có tổ chức, có chủ định
của chủ thể giáo dục tác động lên đối tượng giáo dục một cách có hệ thống và
thường xuyên nhằm mục đích hình thành ở họ tri thức pháp luật, tình cảm
pháp lý và hành vi phù hợp với các đòi hỏi của pháp luật hiện hành.Cùng với

phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật là khâu đầu tiên của quá trình thi
hành pháp luật và có vai trò hết sức quan trọng trong việc tăng cường pháp
chế xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN của
nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
Nước ta đang trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền,quản lý xã
hội bằng pháp luật thì đôi khi việc thi hành,hoàn thiện hệ thống pháp luật là
làm sao cho mọi người hiểu biết pháp luật, sống và làm việc theo pháp luật.
Tức là phải tổ chức giáo dục pháp luật cho nhân dân nói chung và đặc biệt là
các thế hệ thanh thiếu niên học sinh. Đây là nhiệm vụ rất quan trọng mà các cơ
1


quan Đảng, Nhà nước và các tổ chức đoàn thể phải chăm lo. Trong đó nhiệm
vụ giáo dục và đào tạo của trường phổ thông, trung học cơ sở về giáo dục pháp
luật cho học sinh có ý nghĩa rất lớn và thiết thực góp phần tạo sự chuyển biến
cơ bản toàn diện trong phát triển giáo dục và đào tạo.
Thực hiện nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao cho, hai
ngành GD&ĐT và Tư pháp, phối hợp với các ngành, các cấp tích cực đưa
pháp luật vào các nhà trường nói chung, các nhà trường THCS nói riêng,
nhằm GDPL cho học sinh THCS.
Việc đưa nội dung thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS vào
chương trình giảng dạy trong các nhà trường THCS đã được triển khai trên
phạm vi cả nước, bước đầu mang lại hiệu quả, góp phần từng bước hình thành
ý thức sống, làm việc theo pháp luật trong học sinh THCS. Thực hiện chính
sách GDPL cho học sinh THCS trở thành nội dung giáo dục văn hóa không
thể thiếu trong việc đào tạo, giáo dục toàn diện cho học sinh. Xây dựng và
hình thành ở học sinh ý thức, thái độ tôn trọng pháp luật, chấp hành nghiêm
chỉnh pháp luật, ngăn chặn sự xâm nhập của văn hóa phẩm độc hại, của tệ nạn
xã hôi. Nhận thức của xã hội về vai trò và vị trí của thực hiện chính sách
GDPL thông qua môn học GDCD được nâng cao. Sự cần thiết tất yếu của

môn học trong việc xây dựng, phát triển nhân cách học sinh đã được khẳng
định.
Để công tác thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS
đạt hiệu quả cao và thiết thực, hiện nay, các cấp ủy đảng và các cơ quan, đoàn
thể trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi đã liên tục củng cố, nâng cao nhận
thức và tăng cường sự lãnh đạo về công tác này, thường xuyên quan tâm lãnh
đạo, chỉ đạo các cơ quan nhà nước,nhà trường, các đoàn thể, các tổ chức để
xác định rõ trách nhiệm và huy động sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội tham
gia vào công tác thực hiện chính sách giáo dục pháp luật; đảm bảo mọi chủ

2


trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đều được phổ biến kịp
thời, đầy đủ đến toàn thể học sinh trung học cơ sở, tạo sự chuyển biến tích
cực về nhận thức và ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật của toàn thể học
sinh, góp phần thực hiện tốt các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng
hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Do vậy, trong thời gian qua công tác thực hiện chính sách GDPL cho học
sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi đã đạt được những kết
quả đáng kể, góp phần nâng cao trình độ hiểu biết về pháp luật, nâng cao văn hóa
pháp lý trong học sinh, bước đầu tạo dựng sự ổn định trong lối sống, làm việc theo
Hiến pháp và pháp luật ở các đối tượng cụ thể. Tuy nhiên, hiện nay công tác thực
hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS đang bộc lộ một số hạn
chế, khuyết điểm, tồn tại trên nhiều mặt: nội dung chương trình, sách giáo khoa,
tài liệu, đội ngũ giáo viên, phương pháp giảng dạy, kinh phí, trang thiết bị, tình
cảm, thái độ đối với môn học GDCD. Thực trạng đó xuất phát từ nhiều nguyên
nhân khác nhau mà để nâng cao hiệu quả của công tác thực hiện chính sách giáo
dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi,
không thể không nghiên cứu.

Từ những nhận thức trên,việc chọn đề tài “Thực hiện Chính sách giáo
dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng
Ngãi,tỉnh Quảng Ngãi” làm đề tài luận văn tốt nghiệp là rất cần thiết vừa có ý
nghĩa lý luận và vừa có ý nghĩa thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật hiện nay vẫn luôn là được các
ngành, các cấp và địa phương quan tâm và chú trọng. Một số công trình
nghiên cứu liên quan đến nội dung thực hiện chính sách giáo dục pháp luật:
- Đề tài nghiên cứu “Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật từ thực
tiễn tỉnh Quảng Ngãi” do Lê Thị Đạt viết. Đề tài nêu ra một số nội dung lý

3


luận về thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho nhân dân.,nghiên cứu,
đánh giá thực trạng, đồng thời đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu
quả công tác giáo dục.
- Đề tài “Công tác phổ biến giáo dục pháp luật tại trường trung học cơ
sở” do Lâm Thị Ngọc Vân viết nêu lên một số nội dung về thực trạng, vai trò,
kỹ năng và những vấn đề cần quan tâm trong công tác phổ biến giáo dục của
ngành giáo dục.
- Đề tài “Giáo dục pháp luật cho học sinh trung học phổ thông từ thực
tiễn huyện Phúc Thọ, Thành Phố Hà Nội” do Nguyễn Thị Phương viết. Đề tài
nêu ra một số nội dung lý luận về giáo dục pháp luật cho học sinh trung học
phổ thông, nghiên cứu đánh giá thực trạng, đồng thời đưa ra một số giải pháp
nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật cho học sinh.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ lý luận về chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh
trung học cơ sở; từ thực tiễn thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học

sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, luận văn đề xuất các
giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
cho học sinh trung học cơ sở thành phố Quảng Ngãi hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Phân tích những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách giáo dục pháp
luật, như khái niệm, đặc điểm và vai trò, nội dung, hình thức, phương pháp và
các yếu tố tác động đến thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh
trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi.
- Phân tích, đánh giá thực tiễn thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
cho học sinh trung học cơ sở và phân tích nguyên nhân của thực tiễn đó trên
địa bàn thành phố Quảng Ngãi.

4


- Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giáo dục
pháp luật cho học sinh trung học cơ sở thành phố Quảng Ngãi.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu vấn đề thực hiện Chính sách giáo dục
pháp luật cho học sinh trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi trong giai
đoạn hiện nay.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu dưới góc độ chuyên ngành chính sách công. Các
số liệu được thu thập để nghiên cứu được luận văn thu thập trên địa bàn thành
phố Quảng Ngãi từ năm 2012 đến năm 2017.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn được thực hiện dựa trên phép duy vật biện chứng và phép duy
vật lịch sử của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm,

đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về giáo dục chính sách pháp
luật.
Luận văn còn vận dụng cách tiếp cận đa ngành, liên ngành xã hội học và
phương pháp nghiên cứu chính sách công. Đó là cách tiếp cận thực hiện chính
sách cụ thể nói ở đây là chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học
cơ sở. Lý thuyết chính sách công được áp dụng qua thực tiễn của chính sách
cụ thể giúp hình thành lý luận về chính sách chuyên ngành.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài, người viết sử dụng các phương pháp phân tích , tổng
hợp, thống kê, so sánh… để thu thập, phân tích và khai thác thông tin từ các
nguồn có sẵn liên quan đến đề tài nghiên cứu, bao gồm các văn kiện, Nghị Quyết
của Đảng, Nhà nước, bộ ngành ở Trung ương và địa phương; các tài liệu, công

5


trình nghiên cứu, các báo cáo, thống kê của chính quyền, ban ngành đoàn thể, tổ
chức, cá nhân liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến vấn đề thực hiện chính sách
giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở ở nước ta nói chung và thực tế
thành phố Quảng Ngãi nói riêng. Đồng thời, thu thập, tìm hiểu và vận dụng các lý
thuyết của ngành chính sách pháp luật liên quan đến vấn đề thực hiện chính sách
giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
- Luận văn góp phần làm phong phú thêm kho tàng lý luận về giáo dục pháp
luật, làm rõ tính đặc thù của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh
trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi.
- Đề tài còn cung cấp những vấn đề về thực tiễn thực hiện chính sách giáo
dục pháp luật cho học sinh THCS, có tính phương pháp luận cho việc đánh giá
nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho hoc sinh THCS

trong thực tiễn những năm tiếp theo.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn là công trình nghiên cứu có hệ thống và toàn diện về chính sách
GDPL cho học sinh THCS, chỉ ra được những yếu tố tác động và yếu tố cấu
thành của GDPL cho học sinh THCS; phân tích thực trạng, ưu, nhược điểm và
những nguyên nhân của thực trạng ;đề xuất yêu cầu và giải pháp cơ bản để hoàn
thiện chính sách GDPL cho học sinh THCS tại thành phố Quảng Ngãi.
7. Cơ cấu của luận văn
Chương 1: Lý luận chung về chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS
Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học
sinh THCS tại thành phố Quảng Ngãi.
Chương 3: Yêu cầu và các giải pháp thực hiện chính sách giáo dục pháp
luât cho học sinh THCS tại thành phố Quảng Ngãi.

6


CHƢƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC PHÁP
LUẬT CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Học sinh trung học cơ sở và chính sách giáo dục pháp luật cho
học sinh trung học cơ sở
1.1.1. Khái niệm thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh
trung học cơ sở
Để nhận thức về thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh
THCS thì trước hết chúng ta cần phải nắm rõ chính sách là gì? Chính sách
giáo dục pháp luật là gì?
Chính sách là một thuật ngữ được sử dụng rất rộng rãi trong đời sống xã
hội, đặc biệt là được sử dụng rất nhiều trong các vấn đề liên quan đến chính
trị và pháp quyền. Từ điển bách khoa Việt Nam đã đưa ra khái niệm về chính

sách như sau: “Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối,
nhiệm vụ. Chính sách được thực hiện trong một thời gian nhất định, trên
những lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương hướng của chính
sách tùy thuộc vào tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn
hóa…”[48, tr 137].
Chính sách luôn gắn liền với quyền lực chính trị, với đảng cầm quyền và
với bộ máy quyền lực công – Nhà nước. Chúng ta vẫn thường nói đến một
nguyên tắc của tổ chức thực thi quyền lực chính trị là “Đảng đề ra chủ trương
đường lối, từ đó Nhà nước hoạch định thành chính sách, từ đó thể chế hóa
thành pháp luậtt”. Tuy nhiên, cũng không nên tuyệt đối hóa vai trò hoạch
định chính sách của Nhà nước đại diện cho đảng cầm quyền. Có ý kiến cho
rằng, hoạch định chủ trương đường lối là nhiệm vụ của Đảng, Đảng là người
duy nhất có quyền đưa ra chủ trương đường lối đúng đắn. Đảng đề ra chủ
7


Luận văn đầy đủ ở file:Luận văn Full